–

η Γερμανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τους J. Möller, U. Bartl και M. Hellmann,

–

η Γαλλική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τις A. Daniel και A.‑L. Desjonquères,

–

η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από την P. Carlin και από τον W. Wils,

1

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 8, παράγραφος 1, και του άρθρου 61 του κανονισμού (ΕΚ) 2201/2003 του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2003, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας ο οποίος καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1347/2000 (ΕΕ 2003, L 338, σ. 1).

2

Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της CC και του VO σχετικά με την αίτηση του VO να του ανατεθεί η επιμέλεια του υιού τους M στη Σουηδία.

3

Όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε έχουν κυρώσει τη Σύμβαση για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση, την εκτέλεση και τη συνεργασία σε θέματα γονικής μέριμνας και μέτρων προστασίας των παιδιών, η οποία συνήφθη στη Χάγη στις 19 Οκτωβρίου 1996 (στο εξής: Σύμβαση της Χάγης του 1996), είτε έχουν προσχωρήσει σ’ αυτήν. Η Ρωσική Ομοσπονδία προσχώρησε επίσης το 2012 στη Σύμβαση, η οποία ισχύει στη χώρα αυτή από την 1η Ιουνίου 2013.

4

Η τέταρτη αιτιολογική σκέψη της Σύμβασης της Χάγης του 1996 έχει ως εξής:

«Επιβεβαιώνοντας ότι το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού πρέπει να είναι ζήτημα πρωταρχικής σημασίας.»

5

Το άρθρο 5 της Σύμβασης, το οποίο περιλαμβάνεται στο τιτλοφορούμενο «Διεθνής δικαιοδοσία» κεφάλαιο II αυτής, ορίζει τα εξής:

«1.   Τόσο οι δικαστικές όσο και οι διοικητικές αρχές του συμβαλλομένου κράτους της συνήθους διαμονής του παιδιού έχουν διεθνή δικαιοδοσία να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία του προσώπου του παιδιού και της περιουσίας του.

2.   Υπό την επιφύλαξη του άρθρου 7, σε περίπτωση μεταφοράς της συνήθους διαμονής του παιδιού σε άλλο συμβαλλόμενο κράτος, διεθνή δικαιοδοσία έχουν οι αρχές του κράτους της νέας συνήθους διαμονής.»

6

Το άρθρο 52, παράγραφοι 2 έως 4, της Σύμβασης της Χάγης του 1996 ορίζει τα εξής:

«2.   Η παρούσα σύμβαση δεν επηρεάζει τη δυνατότητα ενός ή περισσοτέρων συμβαλλομένων κρατών να συνάπτουν συμφωνίες που περιλαμβάνουν, αναφορικά με τα παιδιά που έχουν τη συνήθη διαμονή τους σε ένα από τα κράτη μέρη των συμφωνιών αυτών, διατάξεις για ζητήματα που διέπονται από την παρούσα σύμβαση.

3.   Οι συμφωνίες που θα συναφθούν από ένα ή περισσότερα συμβαλλόμενα κράτη για ζητήματα που διέπονται από την παρούσα σύμβαση δεν επηρεάζουν, στις σχέσεις αυτών των κρατών με τα λοιπά συμβαλλόμενα κράτη, την εφαρμογή των διατάξεων της παρούσας σύμβασης.

4.   Οι προηγούμενες παράγραφοι εφαρμόζονται επίσης επί ομοιομόρφων νόμων που βασίζονται στην ύπαρξη ειδικών δεσμών, περιφερειακής κυρίως φύσεως, μεταξύ των εν λόγω κρατών.»

7

Οι αιτιολογικές σκέψεις 12 και 33 του κανονισμού 2201/2003 έχουν ως εξής:

[…]

8

Το άρθρο 1, παράγραφοι 1 και 2, του κανονισμού προβλέπει τα εξής:

«1.   Ο παρών κανονισμός εφαρμόζεται, ανεξάρτητα από το είδος του δικαστηρίου, σε αστικές υποθέσεις που αφορούν:

2.   Οι υποθέσεις που προβλέπονται στην παράγραφο 1 στοιχείο β), αφορούν ιδίως:

[…]».

9

Το άρθρο 8 του εν λόγω κανονισμού, το οποίο φέρει τον τίτλο «Γενική δικαιοδοσία», προβλέπει τα εξής:

«1.   Τα δικαστήρια κράτους μέλους έχουν δικαιοδοσία επί θεμάτων που αφορούν τη γονική μέριμνα παιδιού το οποίο έχει συνήθη διαμονή σε αυτό το κράτος μέλος κατά τη στιγμή της άσκησης της προσφυγής.

2.   Η παράγραφος 1 δεν θίγει τις διατάξεις των άρθρων 9, 10 και 12.»

10

Το άρθρο 60 του κανονισμού 2201/2003, το οποίο φέρει τον τίτλο «Σχέση με ορισμένες πολυμερείς συμβάσεις», προβλέπει ότι, στις σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών, ο κανονισμός υπερισχύει ορισμένων διεθνών συμβάσεων, οι οποίες απαριθμούνται εξαντλητικώς στη διάταξη αυτή, στον βαθμό που οι συμβάσεις αυτές αφορούν θέματα διεπόμενα από τον κανονισμό.

11

Το άρθρο 61 του εν λόγω κανονισμού, με τίτλο «Σχέσεις με τη [Σύμβαση της Χάγης του 1996]», ορίζει τα εξής:

«Στις σχέσεις με τη [Σύμβαση της Χάγης του 1996], εφαρμόζεται ο παρών κανονισμός

12

Η CC γέννησε τον M το 2011 στη Σουηδία. Η CC είχε την αποκλειστική επιμέλεια του παιδιού της από τη γέννησή του. Μέχρι τον Οκτώβριο 2019, ο M κατοικούσε πάντοτε στη Σουηδία.

13

Από τον Οκτώβριο του 2019, ο M άρχισε να φοιτά εσωτερικός σε σχολείο στη Ρωσική Ομοσπονδία.

14

Τον Δεκέμβριο του 2019 ο VO, πατέρας του M, άσκησε ενώπιον του αρμόδιου Tingsrätt (πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, Σουηδία) αγωγή με κύριο αίτημα να του ανατεθεί η αποκλειστική επιμέλεια του M και να οριστεί ως συνήθης διαμονή του Μ η κατοικία του VO στη Σουηδία. Η CC προέβαλε ένσταση ελλείψεως διεθνούς δικαιοδοσίας του δικαστηρίου αυτού λόγω του ότι από τον Οκτώβριο του 2019 ο M έχει τη συνήθη διαμονή του στη Ρωσία.

15

Το ως άνω δικαστήριο απέρριψε την ένσταση ελλείψεως διεθνούς δικαιοδοσίας που προέβαλε η CC με την αιτιολογία ότι, κατά τον χρόνο ασκήσεως της αγωγής, ο M δεν είχε μεταφέρει τη συνήθη διαμονή του στη Ρωσία. Ανέθεσε προσωρινά την αποκλειστική επιμέλεια του M στον VO.

16

Το Hovrätten över Skåne och Blekinge (εφετείο Malmö, Σουηδία) επικύρωσε την απόφαση του Tingsrätt (πρωτοβάθμιου δικαστηρίου), κατά την οποία τα σουηδικά δικαστήρια έχουν διεθνή δικαιοδοσία δυνάμει του άρθρου 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003. Εξαφάνισε ωστόσο την απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου περί αναθέσεως προσωρινώς στον VO της αποκλειστικής επιμέλειας του M.

17

Η CC προσέφυγε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, του Högsta domstolen (Ανωτάτου Δικαστηρίου, Σουηδία), ζητώντας να επιτραπεί η άσκηση αναιρέσεως κατά της αποφάσεως του Hovrätten över Skåne och Blekinge (εφετείου του Malmö) και να υποβληθεί στο Δικαστήριο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου 61 του κανονισμού 2201/2003. Η CC διευκρινίζει, ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, ότι υπέβαλε, εξάλλου, αίτηση για την επιμέλεια του M ενώπιον ρωσικού δικαστηρίου, το οποίο, με απόφαση της 20ής Νοεμβρίου 2020, έκρινε ότι έχει διεθνή δικαιοδοσία για κάθε ζήτημα σχετικό με τη γονική μέριμνα του M.

18

Κατά το αιτούν δικαστήριο, τα ερωτήματα που ανακύπτουν είναι, αφενός, αν η αρχή της διατηρήσεως της διεθνούς δικαιοδοσίας του δικαστηρίου (perpetuatio fori), όπως απορρέει από το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003, έχει εφαρμογή σε περίπτωση μεταφοράς της συνήθους διαμονής του παιδιού σε τρίτο κράτος το οποίο είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση της Χάγης του 1996 και, αφετέρου, λαμβανομένου υπόψη του κανόνα υπεροχής που προβλέπει το άρθρο 61, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 2201/2003, ποιο είναι το χρονικό σημείο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για την εκτίμηση του τόπου της συνήθους διαμονής του παιδιού και αν το πεδίο εφαρμογής του εν λόγω άρθρου περιορίζεται στις σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών ή είναι ευρύτερο. Το αιτούν δικαστήριο προσθέτει ότι, μολονότι ορισμένα δικαστήρια άλλων κρατών μελών έχουν κρίνει ότι, σε παρόμοιες περιπτώσεις, το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003 δεν έχει εφαρμογή, το ζήτημα διχάζει ακόμη τη σχετική νομική θεωρία.

19

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Högsta domstolen (Ανώτατο Δικαστήριο) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:

«Διατηρεί το δικαστήριο κράτους μέλους τη διεθνή δικαιοδοσία του δυνάμει του άρθρου 8, παράγραφος 1, του [κανονισμού 2201/2003] όταν το παιδί το οποίο αφορά η διαδικασία μεταφέρει κατά τη διάρκεια της δίκης τη συνήθη διαμονή του από ένα κράτος μέλος σε τρίτο κράτος που είναι συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης της Χάγης του 1996 (βλ. άρθρο 61 του εν λόγω κανονισμού);»

20

Το αιτούν δικαστήριο ζήτησε την εκδίκαση της υπό κρίση υποθέσεως κατά την ταχεία διαδικασία του άρθρου 105 του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου. Προς στήριξη του αιτήματός του, το αιτούν δικαστήριο διευκρινίζει ότι η υπόθεση της κύριας δίκης αφορά ζήτημα διεθνούς δικαιοδοσίας το οποίο προέχει να επιλυθεί το συντομότερο δυνατό.

21

Το άρθρο 105, παράγραφος 1, του Κανονισμού Διαδικασίας ορίζει ότι, κατόπιν αιτήματος του αιτούντος δικαστηρίου ή, σε εξαιρετική περίπτωση, αυτεπαγγέλτως, ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου μπορεί, όταν η φύση της υποθέσεως απαιτεί να αποφανθεί το Δικαστήριο το συντομότερο δυνατόν, αφού ακούσει τον εισηγητή δικαστή και τον γενικό εισαγγελέα, να αποφασίσει την υπαγωγή της προδικαστικής παραπομπής σε ταχεία διαδικασία.

22

Στις 7 Οκτωβρίου 2021 ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου αποφάσισε, κατόπιν προτάσεως της εισηγήτριας δικαστή και αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, ότι δεν συνέτρεχε λόγος να γίνει δεκτό το αίτημα αυτό, λαμβανομένου υπόψη, μεταξύ άλλων, ότι το αιτούν δικαστήριο δεν προσκόμισε κανένα συγκεκριμένο στοιχείο, σχετικό με τις περιστάσεις της υποθέσεως, ικανό να αποδείξει ότι η φύση της υποθέσεως απαιτούσε να αποφανθεί το Δικαστήριο το συντομότερο δυνατόν. Πράγματι, όπως προκύπτει από τη νομολογία του Δικαστηρίου, το γεγονός ότι το αιτούν δικαστήριο οφείλει να εφαρμόσει όλα τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της ταχείας διευθετήσεως της υποθέσεως της κύριας δίκης δεν αρκεί αφ’ εαυτού για να δικαιολογηθεί η προσφυγή σε ταχεία διαδικασία κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 105, παράγραφος 1, του Κανονισμού Διαδικασίας (απόφαση της 6ης Οκτωβρίου 2021, TOTO και Vianini Lavori, C‑581/20, EU:C:2021:808, σκέψη 29 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

23

Εντούτοις, ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου αποφάσισε ότι η υπό κρίση υπόθεση έπρεπε να εξεταστεί κατά προτεραιότητα, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 53, παράγραφος 3, του Κανονισμού Διαδικασίας.

24

Προκαταρκτικώς, παρατηρείται, αφενός, ότι το υποβληθέν ερώτημα στηρίζεται στη διαπίστωση ότι ο M, του οποίου η επιμέλεια αποτελεί, μεταξύ άλλων, το αντικείμενο της δίκης ενώπιον των σουηδικών δικαστηρίων, μετέφερε πράγματι, κατά τη διάρκεια της δίκης, τη συνήθη διαμονή του στο έδαφος τρίτου κράτους, ήτοι της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η οποία είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση της Χάγης του 1996. Στο μέτρο που, σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, η συνήθης διαμονή του παιδιού, η οποία αντιστοιχεί στον τόπο στον οποίο βρίσκεται, στην πράξη, το κέντρο της ζωής του (πρβλ. απόφαση της 28ης Ιουνίου 2018, HR, C‑512/17, EU:C:2018:513, σκέψη 42), πρέπει να προσδιορίζεται βάσει συνολικής ανάλυσης των ιδιαίτερων πραγματικών περιστάσεων κάθε συγκεκριμένης περιπτώσεως (πρβλ. απόφαση της 28ης Ιουνίου 2018, HR, C‑512/17, EU:C:2018:513, σκέψεις 42 και 54), εναπόκειται στα εθνικά δικαστήρια, και όχι στο Δικαστήριο, να εξακριβώσουν αν πράγματι μεταφέρθηκε η συνήθης διαμονή του παιδιού εκτός του συγκεκριμένου κράτους μέλους. Συναφώς, υπενθυμίζεται ότι, εκτός της φυσικής παρουσίας του παιδιού εντός ενός κράτους, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και άλλοι παράγοντες από τους οποίους να μπορεί να συναχθεί ότι η παρουσία αυτή ουδόλως έχει προσωρινό ή ευκαιριακό χαρακτήρα και ότι εκφράζει την σε κάποιο βαθμό ενσωμάτωση του παιδιού σε ένα κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον (πρβλ. απόφαση της 28ης Ιουνίου 2018, HR, C‑512/17, EU:C:2018:513, σκέψη 41 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία).

25

Αφετέρου, από τη δικογραφία που έχει στη διάθεσή του το Δικαστήριο δεν προκύπτει ότι ο M, ο οποίος, από τη γέννησή του, τελούσε υπό την αποκλειστική επιμέλεια της CC, μετακινήθηκε παρανόμως προς τη Ρωσική Ομοσπονδία.

26

Με το ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003, σε συνδυασμό με το άρθρο 61, στοιχείο αʹ, του κανονισμού, έχει την έννοια ότι δικαστήριο κράτους μέλους το οποίο επιλαμβάνεται διαφοράς γονικής μέριμνας διατηρεί τη διεθνή δικαιοδοσία να αποφανθεί επί της διαφοράς αυτής δυνάμει του άρθρου 8, παράγραφος 1, όταν η συνήθης διαμονή του παιδιού μεταφέρθηκε νομίμως, κατά τη διάρκεια της δίκης, στο έδαφος τρίτου κράτους που είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση της Χάγης του 1996.

27

Κατά το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003, διεθνή δικαιοδοσία επί θεμάτων που αφορούν τη γονική μέριμνα παιδιού έχουν τα δικαστήρια του κράτους μέλους στο οποίο το παιδί έχει τη συνήθη διαμονή του κατά τον χρόνο της άσκησης του ενδίκου βοηθήματος. Πράγματι, λόγω της εγγύτητας, τα δικαστήρια αυτά είναι εν γένει τα πλέον κατάλληλα να αποφανθούν επί των προσφορότερων για το συμφέρον του παιδιού μέτρων (απόφαση της 23ης Δεκεμβρίου 2009, Detiček, C‑403/09 PPU, EU:C:2009:810, σκέψη 36).

28

Το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003, αναφερόμενο στον χρόνο κατά τον οποίο το δικαστήριο του κράτους μέλους επιλαμβάνεται της υποθέσεως, αποτελεί έκφραση της αρχής της perpetuatio fori, κατά την οποία το δικαστήριο διατηρεί τη διεθνή δικαιοδοσία του ακόμη και σε περίπτωση μεταβολής του τόπου της συνήθους διαμονής του παιδιού κατά τη διάρκεια της δίκης.

29

Εξάλλου, όπως έκρινε το Δικαστήριο στην απόφαση της 17ης Οκτωβρίου 2018, UD (C‑393/18 PPU, EU:C:2018:835, σκέψεις 33 έως 41), ούτε από το γράμμα ούτε από την οικονομία του άρθρου 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003 προκύπτει ότι στο πεδίο εφαρμογής της διατάξεως αυτής υπάγονται μόνο διαφορές που αφορούν σχέσεις μεταξύ δικαστηρίων κρατών μελών. Αντιθέτως, ο κανόνας γενικής διεθνούς δικαιοδοσίας του άρθρου 8, παράγραφος 1, του εν λόγω κανονισμού μπορεί να εφαρμοστεί σε διαφορές που αφορούν σχέσεις μεταξύ των δικαστηρίων κράτους μέλους και των δικαστηρίων τρίτου κράτους.

30

Επομένως, εφόσον, κατά τον χρόνο κατά τον οποίο το δικαστήριο κράτους μέλους επιλαμβάνεται της υποθέσεως το παιδί έχει τη συνήθη διαμονή του στο έδαφος του εν λόγω κράτους μέλους, το δικαστήριο αυτό έχει, κατ’ αρχήν, διεθνή δικαιοδοσία σε θέματα γονικής μέριμνας, ακόμη και όταν η διαφορά αφορά σχέσεις με τρίτο κράτος.

31

Εντούτοις, πρέπει να εξακριβωθεί, όπως ζητεί το αιτούν δικαστήριο, αν ο κανόνας του άρθρου 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003 έχει εφαρμογή όταν το τρίτο κράτος, στο έδαφος του οποίου μεταφέρεται νομίμως η συνήθης διαμονή του παιδιού κατά τη διάρκεια της δίκης, λαμβανομένων υπόψη των κριτηρίων που εκτίθενται στη σκέψη 24 της παρούσας αποφάσεως, είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση της Χάγης του 1996.

32

Συναφώς, επισημαίνεται ότι το άρθρο 61, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 2201/2003 προβλέπει ότι, στις σχέσεις με τη Σύμβαση της Χάγης του 1996, ο κανονισμός 2201/2003 εφαρμόζεται «εφόσον το παιδί έχει τη συνήθη διαμονή του στο έδαφος κράτους μέλους».

33

Η διάταξη αυτή, όπως προκύπτει από το γράμμα της, ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών, τα οποία έχουν όλα κυρώσει τη Σύμβαση της Χάγης του 1996 ή έχουν προσχωρήσει σε αυτήν, και των τρίτων κρατών που είναι επίσης συμβαλλόμενα μέρη στην εν λόγω Σύμβαση, υπό την έννοια ότι ο κανόνας γενικής διεθνούς δικαιοδοσίας του άρθρου 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003 παύει να εφαρμόζεται όταν η συνήθης διαμονή του παιδιού μεταφέρθηκε, κατά τη διάρκεια της δίκης, από το έδαφος κράτους μέλους στο έδαφος τρίτου κράτους που είναι συμβαλλόμενο μέρος στην εν λόγω Σύμβαση.

34

Το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται το άρθρο 61, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 2201/2003 ενισχύει την ερμηνεία αυτή. Αφενός, επισημαίνεται ότι η διάταξη αυτή δεν ορίζει, σε αντίθεση με το άρθρο 60 του κανονισμού, ότι το πεδίο εφαρμογής της περιορίζεται στις σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών.

35

Αφετέρου, παρατηρείται ότι, ενώ το άρθρο 8, παράγραφος 1, του εν λόγω κανονισμού διευκρινίζει, κατ’ ουσίαν, ότι διεθνή δικαιοδοσία επί θεμάτων που αφορούν τη γονική μέριμνα έχει το δικαστήριο του κράτους μέλους στο οποίο το παιδί έχει τη συνήθη διαμονή του «κατά τη στιγμή της άσκησης της προσφυγής», το άρθρο 61, στοιχείο αʹ, του ίδιου κανονισμού δεν περιέχει την ίδια διευκρίνιση.

36

Επομένως, αντιθέτως προς όσα προέβλεψε ο νομοθέτης της Ένωσης όσον αφορά την πρώτη διάταξη, και όπως υπογράμμισαν η Γερμανική και η Γαλλική Κυβέρνηση με τις γραπτές παρατηρήσεις τους, από το γράμμα του εν λόγω άρθρου 61, στοιχείο αʹ, συνάγεται ότι η συνήθης διαμονή του παιδιού, κατά την έννοια της τελευταίας αυτής διατάξεως, είναι εκείνη του χρόνου εκδόσεως της αποφάσεως του αρμόδιου δικαστηρίου, οπότε αν η διαμονή αυτή δεν βρίσκεται πλέον, κατά το χρονικό εκείνο σημείο, στο έδαφος κράτους μέλους, αλλά στο έδαφος τρίτου κράτους που είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση της Χάγης του 1996, η εφαρμογή του άρθρου 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003 υποχωρεί υπέρ της εφαρμογής των διατάξεων της Σύμβασης.

37

Η ερμηνεία αυτή ενισχύεται από το γράμμα του άρθρου 61, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 2201/2003, το οποίο προβλέπει ότι ο κανονισμός αυτός εφαρμόζεται «όσον αφορά την αναγνώριση και την εκτέλεση απόφασης δικαστηρίου κράτους μέλους [το οποίο έχει διεθνή δικαιοδοσία] στο έδαφος άλλου κράτους μέλους, ακόμη και αν το παιδί έχει τη συνήθη διαμονή του στο έδαφος [τρίτου κράτους], συμβαλλόμενου όμως μέρους στη [Σύμβαση της Χάγης του 1996]».

38

Επομένως, από τον συνδυασμό των στοιχείων αʹ και βʹ του άρθρου 61 του εν λόγω κανονισμού προκύπτει ότι το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού παύει να εφαρμόζεται αν η συνήθης διαμονή του παιδιού μεταφέρθηκε στο έδαφος τρίτου κράτους που είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση της Χάγης του 1996 πριν από την έκδοση απόφασης από το αρμόδιο δικαστήριο κράτους μέλους που έχει επιληφθεί της διαφοράς γονικής μέριμνας. Αντιθέτως, στην περίπτωση που η μεταβολή της συνήθους διαμονής του παιδιού επέρχεται μετά την έκδοση της αποφάσεως του δικαστηρίου, η μεταβολή αυτή δεν εμποδίζει, δυνάμει του άρθρου 61, στοιχείο βʹ, του κανονισμού, την εφαρμογή των διατάξεων του κανονισμού στην αναγνώριση και την εκτέλεση μιας τέτοιας αποφάσεως σε άλλο κράτος μέλος.

39

Ο περιορισμός που επιφέρει το άρθρο 61, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 2201/2003 στην εφαρμογή του άρθρου 8, παράγραφος 1, του κανονισμού, από το χρονικό σημείο που το παιδί δεν έχει πλέον τη συνήθη διαμονή του στο έδαφος κράτους μέλους αλλά στο έδαφος τρίτου κράτους, το οποίο είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση της Χάγης του 1996, συνάδει επίσης με την πρόθεση του νομοθέτη της Ένωσης να μη θίξει τις διατάξεις της Σύμβασης αυτής.

40

Συναφώς, υπογραμμίζεται ότι, δυνάμει του άρθρου 5, παράγραφος 2, της Σύμβασης της Χάγης του 1996, σε περίπτωση μεταφοράς της συνήθους διαμονής του παιδιού σε άλλο συμβαλλόμενο κράτος, διεθνή δικαιοδοσία έχουν οι αρχές του κράτους της νέας συνήθους διαμονής.

41

Επιπλέον, το άρθρο 52, παράγραφος 3, της Σύμβασης της Χάγης του 1996 απαγορεύει ρητώς, όσον αφορά ζητήματα που διέπονται από τη Σύμβαση αυτή, μια άλλη σύμβαση συναφθείσα μεταξύ περισσοτέρων συμβαλλομένων κρατών να επηρεάσει, στις σχέσεις των κρατών αυτών με τα λοιπά συμβαλλόμενα κράτη, την εφαρμογή των διατάξεων της Σύμβασης της Χάγης του 1996. Όπως επιβεβαιώνεται δε από τα σημεία 170 έως 173 της εισηγητικής έκθεσης επί της Σύμβασης της Χάγης του 1996, την οποία συνέταξε ο P. Lagarde, το άρθρο 52, παράγραφος 3, αυτής προκύπτει ακριβώς από συμβιβασμό μεταξύ της θέσης των κρατών μελών της Ένωσης, που είναι όλα και συμβαλλόμενα μέρη στη Σύμβαση, τα οποία επιθυμούσαν να μπορούν να συνάψουν χωριστές συμφωνίες στον τομέα αυτόν, όπως η επονομαζόμενη Σύμβαση «Βρυξέλλες ΙΙ», την οποία διαδέχθηκε ο κανονισμός 2201/2003, και της θέσης των λοιπών συμβαλλομένων στη Σύμβαση της Χάγης του 1996 κρατών, τα οποία ανησυχούσαν ότι τέτοιες χωριστές συμφωνίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως επιχείρημα από τα κράτη που τις είχαν συνάψει για να απαλλαγούν από τις υποχρεώσεις τους έναντι των λοιπών κρατών που έχουν συμβληθεί στη Σύμβαση, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωσή της.

42

Όπως ορθώς υποστήριξαν η Γαλλική Κυβέρνηση και η Επιτροπή με τις γραπτές παρατηρήσεις τους, αν δικαστήριο κράτους μέλους διατηρούσε, δυνάμει του κανόνα της perpetuatio fori που προβλέπεται στο άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003, τη διεθνή δικαιοδοσία του, παρά τη νόμιμη μεταφορά, κατά τη διάρκεια της δίκης, της συνήθους διαμονής του παιδιού σε τρίτο κράτος που είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση της Χάγης του 1996, μια τέτοια χρονική επέκταση διεθνούς δικαιοδοσίας θα προσέκρουε τόσο στο άρθρο 5, παράγραφος 2, της Σύμβασης όσο και στο άρθρο της 52, παράγραφος 3. Το να γίνει δεκτή μια τέτοια ερμηνεία του άρθρου 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003, η οποία δεν θα λάμβανε υπόψη το περιεχόμενο του άρθρου 61, στοιχείο αʹ, του κανονισμού, θα είχε ως αποτέλεσμα τα κράτη μέλη να ενεργήσουν κατά παράβαση των διεθνών υποχρεώσεών τους (πρβλ. απόφαση της 24ης Μαρτίου 2021, MCP, C‑603/20 PPU, EU:C:2021:231, σκέψη 56).

43

Τέλος, διευκρινίζεται ότι η μη εφαρμογή του άρθρου 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003 υπέρ της εφαρμογής των διατάξεων της Συμβάσεως της Χάγης του 1996 δεν θέτει αφ’ εαυτής σε κίνδυνο το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού, δεδομένου ότι τα δικαστήρια των συμβαλλομένων στη Σύμβαση αυτή κρατών οφείλουν να διασφαλίσουν ότι το εν λόγω συμφέρον είναι, κατά την τέταρτη αιτιολογική σκέψη της εν λόγω Συμβάσεως, πρωταρχικής σημασίας.

44

Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω σκέψεων, το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003, σε συνδυασμό με το άρθρο 61, στοιχείο αʹ, του κανονισμού, έχει την έννοια ότι δικαστήριο κράτους μέλους το οποίο επιλαμβάνεται διαφοράς γονικής μέριμνας δεν διατηρεί τη διεθνή δικαιοδοσία να αποφανθεί επί της διαφοράς αυτής δυνάμει του άρθρου 8, παράγραφος 1, όταν η συνήθης διαμονή του παιδιού μεταφέρθηκε νομίμως, κατά τη διάρκεια της δίκης, στο έδαφος τρίτου κράτους που είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση της Χάγης του 1996.

45

Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (τέταρτο τμήμα) αποφαίνεται:

Το άρθρο 8, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 2201/2003 του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2003, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας ο οποίος καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1347/2000, σε συνδυασμό με το άρθρο 61, στοιχείο αʹ, του κανονισμού, έχει την έννοια ότι δικαστήριο κράτους μέλους το οποίο επιλαμβάνεται διαφοράς γονικής μέριμνας δεν διατηρεί τη διεθνή δικαιοδοσία να αποφανθεί επί της διαφοράς αυτής δυνάμει του άρθρου 8, παράγραφος 1, όταν η συνήθης διαμονή του παιδιού μεταφέρθηκε νομίμως, κατά τη διάρκεια της δίκης, στο έδαφος τρίτου κράτους που είναι συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση, την εκτέλεση και τη συνεργασία σε θέματα γονικής μέριμνας και μέτρων προστασίας των παιδιών, η οποία συνήφθη στη Χάγη στις 19 Οκτωβρίου 1996.