–

η Notariusz Justyna Gawlica, εκπροσωπούμενη από τον M. Margoński, zastępca notarialny,

–

η Πολωνική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τον B. Majczyna και την S. Żyrek,

–

η Ισπανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από την M. J. Ruiz Sánchez,

–

η Ουγγρική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από την Zs. Biró-Tóth και τον M. Z. Fehér,

–

η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους S. L. Kalėda και W. Wils,

1

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία των άρθρων 22 και 75 του κανονισμού (ΕΕ) 650/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Ιουλίου 2012, σχετικά με τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων, την αποδοχή και εκτέλεση δημόσιων εγγράφων στον τομέα της κληρονομικής διαδοχής και την καθιέρωση ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου (ΕΕ 2012, L 201, σ. 107).

2

Η αίτηση υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της OP, Ουκρανής υπηκόου που διαμένει στην Πολωνία, όπου είναι συνιδιοκτήτρια ακινήτου, και αναπληρωτή συμβολαιογράφου απασχολούμενου από τη Notariusz Justyna Gawlica (συμβολαιογράφο Justyna Gawlica), η οποία διατηρεί συμβολαιογραφικό γραφείο στο Krapkowice (στο εξής: αναπληρωτής συμβολαιογράφος), με αντικείμενο άρνηση του δεύτερου να καταρτίσει δημόσια διαθήκη η οποία να περιέχει, μεταξύ άλλων, διάταξη περί καθορισμού του ουκρανικού δικαίου ως εφαρμοστέου στην κληρονομική διαδοχή της πρώτης.

3

Οι αιτιολογικές σκέψεις 7, 37, 38, 57 και 59 του κανονισμού 650/2012 έχουν ως εξής:

[…]

[…]

[…]

4

Το άρθρο 5 του κανονισμού, το οποίο φέρει τον τίτλο «Συμφωνία επιλογής δικαστηρίου», ορίζει στην παράγραφο 1 τα εξής:

«Σε περίπτωση που το δίκαιο που επελέγη από το θανόντα ως το δίκαιο που θα διέπει την κληρονομική του διαδοχή κατ’ εφαρμογή του άρθρου 22 είναι το δίκαιο κράτους μέλους, τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν να συμφωνήσουν ότι ένα δικαστήριο ή τα δικαστήρια του εν λόγω κράτους μέλους έχουν αποκλειστική διεθνή δικαιοδοσία να εκδικάσουν οποιοδήποτε θέμα κληρονομικής διαδοχής.»

5

Το άρθρο 6 του κανονισμού, το οποίο φέρει τον τίτλο «Διαπίστωση έλλειψης διεθνούς δικαιοδοσίας στην περίπτωση επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου», ορίζει τα εξής:

«Στην περίπτωση που το δίκαιο το οποίο είχε επιλέξει ο θανών ως το δίκαιο που θα διέπει την κληρονομική του διαδοχή κατ’ εφαρμογή του άρθρου 22 είναι το δίκαιο κράτους μέλους, το δικαστήριο που επελήφθη της υποθέσεως βάσει του άρθρου 4 ή του άρθρου 10:

[…]».

6

Το άρθρο 12, παράγραφος 1, του κανονισμού ορίζει τα εξής:

«Όταν η περιουσία του θανόντος περιλαμβάνει περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται σε τρίτο κράτος, το δικαστήριο που επελήφθη της υποθέσεως μπορεί, κατόπιν αιτήσεως ενός των διαδίκων, να αποφασίσει να μην αποφανθεί επί ενός ή περισσοτέρων από τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία, εάν αναμένεται ότι η απόφασή του περί των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων δεν θα αναγνωρισθεί και, κατά περίπτωση, δεν θα κηρυχθεί εκτελεστή στο συγκεκριμένο τρίτο κράτος.»

7

Το άρθρο 20 του κανονισμού 650/2012, το οποίο τιτλοφορείται «Οικουμενική εφαρμογή», έχει ως εξής:

«Δίκαιο που καθορίζεται από τον παρόντα κανονισμό εφαρμόζεται ακόμη και αν δεν πρόκειται για δίκαιο κράτους μέλους.»

8

Το άρθρο 21 του κανονισμού, το οποίο τιτλοφορείται «Γενικός κανόνας», ορίζει τα εξής:

«1.   Με την επιφύλαξη τυχόν αντίθετης διάταξης του παρόντος κανονισμού, για το σύνολο της κληρονομίας είναι εφαρμοστέο το δίκαιο του κράτους στο οποίο ο θανών είχε τη συνήθη διαμονή του κατά τον χρόνο του θανάτου.

[…]»

9

Το άρθρο 22 του κανονισμού, το οποίο τιτλοφορείται «Επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου», ορίζει στην παράγραφο 1 τα εξής:

«Ένα πρόσωπο δύναται να επιλέξει ως δίκαιο που θα διέπει το σύνολο της κληρονομικής διαδοχής του το δίκαιο του κράτους του οποίου έχει την ιθαγένεια κατά το χρόνο πραγματοποίησης της επιλογής του ή κατά το χρόνο του θανάτου.

[…]»

10

Το άρθρο 75 του κανονισμού, το οποίο τιτλοφορείται «Σχέση με τις ισχύουσες διεθνείς συμβάσεις», προβλέπει στην παράγραφο 1 τα εξής:

«Ο παρών κανονισμός δεν θίγει την εφαρμογή διεθνών συμβάσεων των οποίων ένα ή περισσότερα κράτη μέλη είναι μέρη κατά το χρόνο έκδοσης του παρόντος κανονισμού και οι οποίες αφορούν τα ρυθμιζόμενα από τον παρόντα κανονισμό θέματα.

[…]»

11

Το άρθρο 37 της σύμβασης της 24ης Μαΐου 1993 μεταξύ της Δημοκρατίας της Πολωνίας και της Ουκρανίας για τη δικαστική συνδρομή και τις έννομες σχέσεις σε αστικές και ποινικές υποθέσεις (στο εξής: διμερής σύμβαση) προβλέπει τα εξής:

«Οι έννομες σχέσεις σε θέματα κληρονομικής διαδοχής επί κινητών περιουσιακών στοιχείων διέπονται από το δίκαιο του συμβαλλόμενου μέρους του οποίου ο θανών ήταν υπήκοος κατά τον χρόνο του θανάτου του.

Οι έννομες σχέσεις που αφορούν την κληρονομική διαδοχή επί ακινήτων διέπονται από το δίκαιο του συμβαλλόμενου μέρους στο έδαφος του οποίου βρίσκονται τα εν λόγω ακίνητα.

Ο χαρακτηρισμός των περιουσιακών στοιχείων που αποτελούν μέρος της κληρονομίας ως κινητών ή ακινήτων διέπεται από το δίκαιο του συμβαλλόμενου μέρους στο έδαφος του οποίου βρίσκονται τα περιουσιακά στοιχεία.»

12

Η OP είναι Ουκρανή υπήκοος που διαμένει στην Πολωνία, όπου είναι συνιδιοκτήτρια ακινήτου. Ζήτησε από τον αναπληρωτή συμβολαιογράφο να καταρτίσει δημόσια διαθήκη η οποία να περιέχει διάταξη περί καθορισμού του ουκρανικού δικαίου ως εφαρμοστέου στην κληρονομική της διαδοχή.

13

Ο αναπληρωτής συμβολαιογράφος αρνήθηκε την κατάρτιση της διαθήκης, επικαλούμενος κυρίως δύο λόγους. Πρώτον, το άρθρο 22 του κανονισμού 650/2012, ερμηνευόμενο σε συνδυασμό με την αιτιολογική σκέψη 38 του ίδιου κανονισμού, παρέχει το δικαίωμα επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου μόνο στους υπηκόους των κρατών μελών της Ένωσης. Δεύτερον, το άρθρο 37 της διμερούς σύμβασης, η οποία σε κάθε περίπτωση υπερισχύει του ως άνω κανονισμού, προβλέπει ότι εφαρμοστέο στην κληρονομική διαδοχή είναι το δίκαιο του κράτους του οποίου ο κληρονομούμενος έχει την ιθαγένεια και, στην περίπτωση ακινήτων, το δίκαιο του κράτους στο οποίο αυτά βρίσκονται. Ως εκ τούτου, ο αναπληρωτής συμβολαιογράφος εκτίμησε ότι εφαρμοστέο στην κληρονομική διαδοχή της OP, όσον αφορά τα ακίνητά της στην Πολωνία, είναι το πολωνικό δίκαιο.

14

Η OP προσέβαλε την άρνηση του αναπληρωτή συμβολαιογράφου ενώπιον του Sąd Okręgowy w Opolu (περιφερειακού δικαστηρίου του Opole, Πολωνία), ήτοι του αιτούντος δικαστηρίου, επικαλούμενη εσφαλμένη ερμηνεία του κανονισμού 650/2012. Ως προς το ζήτημα αυτό, υποστήριξε ειδικότερα ότι το άρθρο 22 του κανονισμού επιτρέπει σε «ένα πρόσωπο» να επιλέξει ως δίκαιο που θα διέπει το σύνολο της κληρονομικής διαδοχής του το δίκαιο του κράτους του οποίου έχει την ιθαγένεια. Επιπλέον, προέβαλε ότι το άρθρο 75, παράγραφος 1, του κανονισμού έχει ως σκοπό να διασφαλίσει τη συμβατότητα του κανονισμού με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από συμφωνίες που έχουν συνάψει τα κράτη μέλη με τρίτα κράτη. Κατά το μέτρο που η διμερής σύμβαση δεν ρυθμίζει το ζήτημα της επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου όσον αφορά την κληρονομική διαδοχή, η εφαρμογή του άρθρου 22 του κανονισμού 650/2012 δεν αντίκειται σε αυτή.

15

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Sąd Okręgowy w Opolu (περιφερειακό δικαστήριο του Opole) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα εξής προδικαστικά ερωτήματα:

16

Με το πρώτο προδικαστικό ερώτημα το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το άρθρο 22 του κανονισμού 650/2012 έχει την έννοια ότι υπήκοος τρίτου κράτους που διαμένει σε κράτος μέλος της Ένωσης μπορεί να επιλέξει το δίκαιο του τρίτου αυτού κράτους ως δίκαιο το οποίο θα διέπει το σύνολο της κληρονομικής διαδοχής του.

17

Το άρθρο 22 του κανονισμού 650/2012 ορίζει ότι ένα «πρόσωπο δύναται να επιλέξει ως δίκαιο που θα διέπει το σύνολο της κληρονομικής διαδοχής του το δίκαιο του κράτους του οποίου έχει την ιθαγένεια κατά το χρόνο πραγματοποίησης της επιλογής του ή κατά το χρόνο του θανάτου».

18

Η διάταξη αυτή, όπως προκύπτει από το γράμμα της, αφορά κάθε «πρόσωπο», χωρίς να διακρίνει καθ’ οιονδήποτε τρόπο μεταξύ των υπηκόων των κρατών μελών της Ένωσης και των υπηκόων τρίτων κρατών. Πράγματι, ο μόνος περιορισμός της ελευθερίας επιλογής την οποία έχει το πρόσωπο αυτό είναι ότι μπορεί να επιλέξει μόνο το δίκαιο κράτους του οποίου έχει την ιθαγένεια, ανεξαρτήτως του αν το κράτος αυτό είναι κράτος μέλος της Ένωσης.

19

Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι μόνο οι πολίτες της Ένωσης έχουν τέτοια ελευθερία επιλογής.

20

Η γραμματική αυτή ερμηνεία επιρρωννύεται από άλλες διατάξεις του κανονισμού 650/2012 οι οποίες επίσης αναφέρονται στο δίκαιο τρίτου προς την Ένωση κράτους.

21

Ειδικότερα, πρώτον, το άρθρο 20 του κανονισμού ορίζει ότι το δίκαιο που καθορίζεται από αυτόν εφαρμόζεται ακόμη και αν δεν πρόκειται για δίκαιο κράτους μέλους. Μολονότι από την αιτιολογική σκέψη 57 του κανονισμού 650/2012 προκύπτει ότι οι κανόνες περί σύγκρουσης δικαίων που ορίζονται σε αυτόν μπορούν να οδηγήσουν στην εφαρμογή του δικαίου τρίτου κράτους και ότι, στις περιπτώσεις αυτές, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι κανόνες που προβλέπει το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο του κράτους αυτού σχετικά με την αναπαραπομπή, εντούτοις στην ίδια αιτιολογική σκέψη ρητώς διευκρινίζεται ότι η αναπαραπομπή θα πρέπει να αποκλείεται «σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ο κληρονομούμενος είχε επιλέξει το δίκαιο τρίτου κράτους».

22

Δεύτερον, κατά το άρθρο 5 του κανονισμού συμφωνία παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας επιτρέπεται σε περίπτωση που «το δίκαιο που επελέγη από το θανόντα ως το δίκαιο που θα διέπει την κληρονομική του διαδοχή κατ’ εφαρμογή του άρθρου 22 είναι το δίκαιο κράτους μέλους». Ομοίως, το άρθρο 6 του κανονισμού ρυθμίζει τη διαπίστωση έλλειψης διεθνούς δικαιοδοσίας «[σ]την περίπτωση που το δίκαιο το οποίο είχε επιλέξει ο θανών ως το δίκαιο που θα διέπει την κληρονομική του διαδοχή κατ’ εφαρμογή του άρθρου 22 είναι το δίκαιο κράτους μέλους». Οι διευκρινίσεις αυτές έχουν νόημα μόνον εφόσον υφίσταται δυνατότητα να επιλεγεί δίκαιο που δεν είναι δίκαιο κράτους μέλους. Πλην όμως, αν το δίκαιο αυτό δεν είναι δίκαιο κράτους μέλους, μπορεί να είναι μόνο δίκαιο τρίτου κράτους.

23

Τρίτον, αναφέροντας ότι «[ο] παρών κανονισμός θα πρέπει να παρέχει στους πολίτες τη δυνατότητα να οργανώνουν εκ των προτέρων την κληρονομική τους διαδοχή επιλέγοντας το εφαρμοστέο στην κληρονομική τους διαδοχή δίκαιο», η αιτιολογική σκέψη 38 του κανονισμού 650/2012 καλύπτει εν γένει όλους τους «πολίτες» και όχι μόνο τους πολίτες της Ένωσης.

24

Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των ανωτέρω σκέψεων, στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 22 του κανονισμού 650/2012 έχει την έννοια ότι υπήκοος τρίτου κράτους που διαμένει σε κράτος μέλος της Ένωσης μπορεί να επιλέξει το δίκαιο του τρίτου αυτού κράτους ως δίκαιο το οποίο θα διέπει το σύνολο της κληρονομικής διαδοχής του.

25

Με το δεύτερο προδικαστικό ερώτημα το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το άρθρο 75 του κανονισμού 650/2012, ερμηνευόμενο σε συνδυασμό με το άρθρο 22 του ίδιου κανονισμού, έχει την έννοια ότι, στην περίπτωση που ένα κράτος μέλος της Ένωσης είχε συνάψει, πριν από την έκδοση του κανονισμού αυτού, διμερή συμφωνία με τρίτο κράτος η οποία ορίζει το εφαρμοστέο δίκαιο στην κληρονομική διαδοχή και δεν προβλέπει ρητώς τη δυνατότητα επιλογής άλλου εφαρμοστέου δικαίου, υπήκοος του τρίτου αυτού κράτους που διαμένει στο συγκεκριμένο κράτος μέλος μπορεί να επιλέξει το δίκαιο του τρίτου κράτους ως δίκαιο το οποίο θα διέπει το σύνολο της κληρονομικής διαδοχής του.

26

Ως προς το ζήτημα αυτό, από το άρθρο 75, παράγραφος 1, του κανονισμού 650/2012 προκύπτει ότι η εφαρμογή του κανονισμού δεν θίγει την εφαρμογή διεθνών συμβάσεων των οποίων ένα ή περισσότερα κράτη μέλη είναι μέρη, εφόσον, αφενός, το συγκεκριμένο κράτος μέλος ή τα συγκεκριμένα κράτη μέλη ήταν ήδη μέρη στην επίμαχη διεθνή σύμβαση κατά την έκδοση του κανονισμού 650/2012 και, αφετέρου, η σύμβαση αυτή αφορά τα ρυθμιζόμενα από αυτόν θέματα. Πλην όμως, όπως προκύπτει από τη νομολογία του Δικαστηρίου, όταν ο νομοθέτης της Ένωσης προβλέπει ότι η εφαρμογή ενός κανονισμού «δεν θίγει» τις ισχύουσες διεθνείς συμβάσεις, οι τελευταίες εφαρμόζονται σε περίπτωση συρροής των κανόνων τους με εκείνους του κανονισμού (βλ., κατ’ αναλογίαν, απόφαση της 4ης Μαΐου 2010, TNT Express Nederland,C‑533/08, EU:C:2010:243, σκέψη 46).

27

Κατά συνέπεια, στην περίπτωση που ένα κράτος μέλος είναι μέρος διμερούς συμφωνίας την οποία είχε συνάψει με τρίτο κράτος πριν από την έναρξη ισχύος του κανονισμού 650/2012 και η διμερής αυτή συμφωνία περιέχει διατάξεις οι οποίες προβλέπουν κανόνες περί κληρονομικής διαδοχής, εφαρμογή κατ’ αρχήν θα έχουν οι τελευταίοι αυτοί κανόνες και όχι οι συναφείς κανόνες του κανονισμού 650/2012.

28

Επιπλέον, όπως επισήμανε ο γενικός εισαγγελέας στα σημεία 29 και 30 των προτάσεών του, το άρθρο 75 του κανονισμού 650/2012 δεν αποτελεί μεμονωμένη διάταξη στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών κανόνων για τη δικαστική συνεργασία σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Πράγματι, πολλοί άλλοι κανονισμοί και διεθνείς συμβάσεις ρυθμίζουν τις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών στον ευρωπαϊκό χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης και περιλαμβάνουν διατάξεις που εντάσσονται σε λογική ανάλογη προς εκείνη του άρθρου 75 του κανονισμού 650/2012.

29

Στο ως άνω πλαίσιο, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι το άρθρο που διέπει, στο πλαίσιο της επίμαχης πράξης του δικαίου της Ένωσης, τις σχέσεις μεταξύ της πράξης αυτής και των διεθνών συμβάσεων δεν μπορεί να έχει περιεχόμενο το οποίο να έρχεται σε σύγκρουση με τις αρχές που διέπουν τη νομοθεσία στην οποία αυτό εντάσσεται (πρβλ. απόφαση της 4ης Μαΐου 2010, TNT Express Nederland,C‑533/08, EU:C:2010:243, σκέψη 51).

30

Εν προκειμένω, σκοπός του κανονισμού 650/2012, όπως προκύπτει από τις αιτιολογικές του σκέψεις 7 και 59, είναι η εξάλειψη των εμποδίων για την ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών, οι οποίοι ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην προσπάθειά τους να ασκήσουν τα δικαιώματά τους στο πλαίσιο μιας κληρονομικής διαδοχής που έχει διασυνοριακές επιπτώσεις, ιδίως μέσω της θέσπισης κανόνων σχετικά με τη διεθνή δικαιοδοσία και το εφαρμοστέο δίκαιο στις υποθέσεις αυτές, καθώς και σχετικά με την αναγνώριση και την εκτέλεση σε ένα κράτος μέλος αποφάσεων και πράξεων που προέρχονται από άλλα κράτη μέλη.

31

Ως προς το ζήτημα αυτό, το άρθρο 21 του κανονισμού καθιερώνει, υπό τον τίτλο «Γενικός κανόνας», ένα κατ’ αρχήν συνδετικό στοιχείο το οποίο προσδιορίζεται με βάση τη συνήθη διαμονή του κληρονομούμενου κατά τον χρόνο του θανάτου του. Λαμβανομένης υπόψη της δομής του κανονισμού, η ρυθμιζόμενη στο άρθρο 22 δυνατότητα επιλογής του δικαίου του κράτους του οποίου ο κληρονομούμενος έχει την ιθαγένεια πρέπει να θεωρείται ως παρέκκλιση από τον γενικό κανόνα του άρθρου 21.

32

Επιπλέον, τόσο η συνήθης διαμονή όσο και η ιθαγένεια αποτελούν αντικειμενικά συνδετικά στοιχεία τα οποία αμφότερα συμβάλλουν στην επίτευξη του σκοπού της ασφάλειας δικαίου για τους μετέχοντες στη διαδικασία κληρονομικής διαδοχής, τον οποίο επιδιώκει ο κανονισμός 650/2012, όπως προκύπτει από την αιτιολογική του σκέψη 37.

33

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η δυνατότητα του κληρονομούμενου να επιλέξει το εφαρμοστέο δίκαιο στην κληρονομική διαδοχή του δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αρχή που διέπει τον κανονισμό 650/2012 και, κατά συνέπεια, τη δικαστική συνεργασία σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις εντός της Ένωσης, στο πλαίσιο της οποίας αυτός εντάσσεται ως νομοθέτημα.

34

Βεβαίως, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι ο γενικός σκοπός του κανονισμού αυτού που συνίσταται στην αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων που εκδίδονται στα κράτη μέλη σε υποθέσεις κληρονομικής διαδοχής συναρτάται με την αρχή της ενότητας της κληρονομίας (πρβλ. απόφαση της 21ης Ιουνίου 2018, Oberle,C‑20/17, EU:C:2018:485, σκέψεις 53 και 54). Ωστόσο, η αρχή αυτή δεν είναι απόλυτη [πρβλ. απόφαση της 16ης Ιουλίου 2020, E.E. (Διεθνής δικαιοδοσία και εφαρμοστέο δίκαιο στην κληρονομική διαδοχή), C‑80/19, EU:C:2020:569, σκέψη 69].

35

Ως προς το ζήτημα αυτό, όπως επισήμανε ο γενικός εισαγγελέας στο σημείο 71 των προτάσεών του, το άρθρο 12, παράγραφος 1, του κανονισμού προβλέπει ρητώς παρέκκλιση από την ως άνω αρχή επιτρέποντας στο αρμόδιο δικαστήριο να μην αποφανθεί επί περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται σε τρίτα κράτη, αν αναμένεται ότι η απόφασή του δεν θα αναγνωριστεί ή δεν θα κηρυχθεί εκτελεστή στα τρίτα αυτά κράτη.

36

Επομένως, ο νομοθέτης της Ένωσης θέλησε ρητώς να σεβαστεί, σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις, την αρχή της διάσπασης της κληρονομίας η οποία ενδέχεται να εφαρμόζεται στις σχέσεις με ορισμένα τρίτα κράτη.

37

Κατά συνέπεια, πρέπει να γίνει δεκτό ότι το σύστημα του κανονισμού 650/2012 δεν αντιτίθεται στο να αποκλείεται, δυνάμει διμερούς συμφωνίας συναφθείσας μεταξύ ενός κράτους μέλους και τρίτου κράτους πριν από την έκδοση του κανονισμού αυτού και υπό το πρίσμα της εξαίρεσης που προβλέπει το άρθρο του 75, παράγραφος 1, η δυνατότητα του κληρονομούμενου ο οποίος είναι υπήκοος του τρίτου κράτους και διαμένει στο κράτος μέλος που δεσμεύεται από τη διμερή συμφωνία να επιλέξει το εφαρμοστέο δίκαιο στην κληρονομική του διαδοχή. Επιπλέον, το συμπέρασμα αυτό συνάδει με την αρχή που καθιερώνει το άρθρο 351, πρώτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, σχετικά με τα αποτελέσματα των διεθνών συμβάσεων που είχαν συνάψει τα κράτη μέλη πριν από την προσχώρησή τους στην Ένωση.

38

Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των ανωτέρω σκέψεων, στο δεύτερο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 75 του κανονισμού 650/2012, ερμηνευόμενο σε συνδυασμό με το άρθρο 22 του ίδιου κανονισμού, έχει την έννοια ότι επιτρέπει, στην περίπτωση που ένα κράτος μέλος της Ένωσης είχε συνάψει, πριν από την έκδοση του κανονισμού αυτού, διμερή συμφωνία με τρίτο κράτος η οποία ορίζει το εφαρμοστέο δίκαιο στην κληρονομική διαδοχή και δεν προβλέπει ρητώς τη δυνατότητα επιλογής άλλου εφαρμοστέου δικαίου, να μην παρέχεται στον υπήκοο του τρίτου αυτού κράτους που διαμένει στο συγκεκριμένο κράτος μέλος η δυνατότητα να επιλέξει το δίκαιο του τρίτου κράτους ως δίκαιο το οποίο θα διέπει το σύνολο της κληρονομικής διαδοχής του.

39

Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (τρίτο τμήμα) αποφαίνεται: