ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Στρασβούργο, 13.11.2018
COM(2018) 745 final
2018/0390(COD)
Πρόταση
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου περί του καταλόγου τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών, και του καταλόγου των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή, όσον αφορά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
1.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
•Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης
Το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας (εφεξής «το Ηνωμένο Βασίλειο») θα αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 30 Μαρτίου 2019 (ημερομηνία αποχώρησης) και θα καταστεί τρίτη χώρα. Επί του παρόντος, οι Βρετανοί πολίτες είναι επίσης πολίτες της Ένωσης. Απολαμβάνουν το θεμελιώδες δικαίωμα να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα εντός της Ένωσης και το δικαίωμα να εισέρχονται σε οποιοδήποτε άλλο κράτος μέλος χωρίς θεώρηση εισόδου ή άλλη ισοδύναμη διατύπωση. Οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες θα απολαμβάνουν το δικαίωμα αυτό μέχρι τη στιγμή που το δίκαιο της Ένωσης για την ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της θα παύσει να εφαρμόζεται σε αυτούς. Αυτό θα συμβεί στις 30 Μαρτίου 2019, εκτός εάν μια επικυρωμένη συμφωνία αποχώρησης, σύμφωνα με το άρθρο 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ορίσει άλλη ημερομηνία ή εάν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, ομόφωνα ορίσει άλλη ημερομηνία.
Ως εκ τούτου, θα πρέπει να προσδιοριστεί εάν οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες θα υπόκεινται σε υποχρέωση θεώρησης όταν διέρχονται τα εξωτερικά σύνορα των κρατών μελών ή εάν θα απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή. Ο προσδιορισμός του κατά πόσον ένας υπήκοος τρίτης χώρας υπόκειται σε υποχρέωση θεώρησης ή απαλλάσσεται από αυτή περιέχεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου. Το παράρτημα I του κανονισμού περιλαμβάνει κατάλογο χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται σε υποχρέωση θεώρησης, και το παράρτημα ΙΙ περιλαμβάνει κατάλογο χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή. Για τον εν λόγω προσδιορισμό, απαιτείται νομοθετική ενέργεια προκειμένου να συμπεριληφθεί το Ηνωμένο Βασίλειο σε ένα από τα παραρτήματα του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 από την ημερομηνία κατά την οποία το δίκαιο της Ένωσης παύει να εφαρμόζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο.
•Συνέπεια με τις ισχύουσες διατάξεις στον τομέα πολιτικής
Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001 εφαρμόζεται από όλα τα κράτη μέλη, με εξαίρεση την Ιρλανδία, καθώς και από τις συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν (Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία και Ελβετία). Ο κανονισμός εντάσσεται στην κοινή πολιτική της Ένωσης για τις θεωρήσεις για βραχεία διαμονή 90 ημερών εντός οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν δεσμεύτηκε ποτέ από τον εν λόγω κανονισμό.
Δεδομένου ότι η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στο κεκτημένο του Σένγκεν σχετικά με τις θεωρήσεις, η ειδική διμερής συμφωνία (η «Κοινή Ταξιδιωτική Περιοχή») που έχει συνάψει με το Ηνωμένο Βασίλειο και η οποία προβλέπει μετακινήσεις άνευ θεωρήσεων μεταξύ της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου από υπηκόους των δύο χωρών, δεν επηρεάζεται από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 539/2001 ή την παρούσα πρόταση για τροποποίηση.
Τα κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον καθορισμό, βάσει αξιολόγησης κατά περίπτωση, των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης ή απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή, καθορίζονται στο άρθρο -1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001. Περιλαμβάνουν «την παράνομη μετανάστευση, τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, τα οικονομικά οφέλη, ιδίως όσον αφορά τον τουρισμό και το εξωτερικό εμπόριο, και τις εξωτερικές σχέσεις της Ένωσης με τις οικείες τρίτες χώρες συμπεριλαμβανομένων, ειδικότερα, ζητημάτων που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, καθώς και τις επιπτώσεις σε θέματα περιφερειακής συνοχής και αμοιβαιότητας». Είναι επίσης σημαντικό να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ασφάλεια των ταξιδιωτικών εγγράφων που εκδίδονται από τη σχετική τρίτη χώρα.
Τα παραρτήματα του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 τροποποιήθηκαν τελευταία φορά το 2017 με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/372 και τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/850, με τους οποίους η Γεωργία και η Ουκρανία μεταφέρθηκαν από το παράρτημα I (χώρες οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται σε υποχρέωση θεώρησης) στο παράρτημα ΙΙ (χώρες οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης). Η Επιτροπή υπέβαλε επίσης δύο περαιτέρω προτάσεις που αφορούσαν το Κοσσυφοπέδιο και την Τουρκία. Επί του παρόντος, ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001 υπόκειται σε κωδικοποίηση· ως εκ τούτου, κάθε αναφορά στο πλαίσιο της παρούσας πρότασης στον εν λόγω κανονισμό θα πρέπει να αντικατασταθεί με αναφορές στον κωδικοποιημένο κανονισμό, μόλις αυτός τεθεί σε ισχύ, γεγονός που κατά πάσα πιθανότητα θα πραγματοποιηθεί πριν από το τέλος του 2018.
•Συνέπεια με άλλες πολιτικές της Ένωσης
Η διατήρηση των καταλόγων τρίτων χωρών που επισυνάπτονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 539/2001 πλήρων και επικαιροποιημένων αποτελεί βασικό στοιχείο για τη διευκόλυνση της διέλευσης των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών. Στην ανακοίνωσή της σχετικά με την προσαρμογή της κοινής πολιτικής θεωρήσεων σε νέες προκλήσεις, η Επιτροπή υπογράμμισε ότι η πολιτική αυτή αποτελεί ουσιαστική συνιστώσα για τη διασφάλιση της ασφάλειας και της εύρυθμης λειτουργίας του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα. Οι ίδιοι στόχοι επιδιώκονται από τις προτάσεις της Επιτροπής για την τροποποίηση του κώδικα θεωρήσεων (κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 810/2009) και του κανονισμού VIS (κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 767/2008) που συζητούνται επί του παρόντος από τους συννομοθέτες. Ομοίως, η πρόταση κανονισμού σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των συστημάτων πληροφοριών της Ένωσης επιδιώκει τον συντονισμό και την ενίσχυση, με ολοκληρωμένο τρόπο, των μέσων πληροφοριών της Ένωσης για τη διαχείριση των συνόρων, τη μετανάστευση και την ασφάλεια.
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/2226 για τη θέσπιση συστήματος εισόδου/εξόδου (ΣΕΕ) βελτιώνει περαιτέρω την ασφάλεια και τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης. Οι κύριοι στόχοι του εν λόγω κανονισμού είναι να βελτιωθεί η ποιότητα των ελέγχων στα σύνορα για τους υπηκόους τρίτων χωρών και να εξασφαλιστεί η συστηματική και αξιόπιστη ταυτοποίηση των προσώπων που υπερβαίνουν την επιτρεπόμενη διάρκεια διαμονής. Το μελλοντικό σύστημα εισόδου/εξόδου (ΣΕΕ) θα αποτελέσει, συνεπώς, σημαντικό μέσο για τη διασφάλιση της νόμιμης χρήσης της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για διαμονή στον χώρο Σένγκεν από υπηκόους τρίτων χωρών και θα συμβάλει στην πρόληψη της παράτυπης μετανάστευσης από υπηκόους χωρών που απολαύουν καθεστώτος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης.
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2018/1240 για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών και Αδειοδότησης Ταξιδιού (ETIAS) θα γεφυρώσει το κενό πληροφόρησης σχετικά με τους ταξιδιώτες που δεν υποχρεούνται να διαθέτουν θεώρηση για να διέλθουν τα εξωτερικά σύνορα. Με το σύστημα θα προσδιορίζεται η επιλεξιμότητα των υπηκόων τρίτων χωρών που δεν υποχρεούνται να διαθέτουν θεώρηση προτού ταξιδέψουν προς τον χώρο Σένγκεν, καθώς και το εάν το συγκεκριμένο ταξίδι συνιστά κίνδυνο για την ασφάλεια, κίνδυνο παράνομης μετανάστευσης ή υψηλό επιδημικό κίνδυνο.
2.ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ
•Νομική βάση
Η νομική βάση είναι το άρθρο 77 παράγραφος 2 στοιχείο α) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο προβλέπει μέτρα σχετικά με την κοινή πολιτική θεωρήσεων.
•Επικουρικότητα, αναλογικότητα και επιλογή του νομικού μέσου
Δεδομένου ότι η Ένωση έχει θεσπίσει κοινή πολιτική θεωρήσεων συμπεριλαμβανομένου κανονισμού που απαριθμεί τις χώρες οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται σε υποχρέωση θεώρησης και τις χώρες οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης (κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001), ο καθορισμός ή η αλλαγή του καθεστώτος θεωρήσεων για τους υπηκόους τρίτων χωρών μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω ενωσιακής νομοθετικής πράξης που τροποποιεί τον εν λόγω κανονισμό. Τα κράτη μέλη δεν μπορούν να ενεργήσουν μεμονωμένα. Δεν υπάρχουν άλλες διαθέσιμες (μη νομοθετικές) εναλλακτικές λύσεις για να επιτευχθεί ο στόχος πολιτικής.
3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
•Εκ των υστέρων αξιολογήσεις / έλεγχοι καταλληλότητας της ισχύουσας νομοθεσίας
•Συλλογή και χρήση εμπειρογνωσίας
Κατά την αξιολόγηση των κριτηρίων που θεσπίζει ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001 για να προσδιοριστεί εάν οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες θα πρέπει να υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης ή να απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης, η Επιτροπή χρησιμοποίησε διάφορες πηγές δεδομένων. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται δεδομένα της Eurostat για τη μετανάστευση ανά ιθαγένεια, δεδομένα των Ηνωμένων Εθνών και της εθνικής στατιστικής υπηρεσίας του Ηνωμένου Βασιλείου (ONS) σχετικά με τον αριθμό των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου που ζουν στα υπόλοιπα 27 κράτη μέλη της Ένωσης (ΕΕ-27), δημοσκοπήσεις επιβατών ως προς τον αριθμό των ταξιδιών που πραγματοποιήθηκαν από υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ-27, εκτιμήσεις του κλάδου όσον αφορά τις δαπάνες ταξιδιωτών από το Ηνωμένο Βασίλειο, και αριθμητικά στοιχεία σχετικά με τις συναλλαγές μεταξύ της Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου. Η στενή σχέση ανάμεσα στην ΕΕ-27 και το Ηνωμένο Βασίλειο, μετά από 46 έτη που το τελευταίο αποτελεί μέλος της Ένωσης, συνιστά επίσης παράγοντα κατά την αξιολόγηση των κριτηρίων.
•Εκτίμηση επιπτώσεων
Η τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 είναι αναγκαία λόγω της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση. Δεδομένης της ανάγκης για έγκαιρη ανάληψη δράσης και λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα της ανάλυσης που ακολουθεί, δεν διενεργήθηκε πλήρης εκτίμηση επιπτώσεων. Υπάρχουν μόνο δύο επιλογές πολιτικής: οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες να συμπεριληφθούν στο παράρτημα Ι (χώρες οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 ή στο παράρτημα ΙΙ (χώρες οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης) του εν λόγω κανονισμού.
Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες θα πρέπει να απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης όταν ταξιδεύουν στην Ένωση για βραχεία διαμονή. Ως πολίτες της Ένωσης, οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες επί του παρόντος απολαμβάνουν την ελεύθερη κυκλοφορία δυνάμει των Συνθηκών και της οδηγίας 2004/38/ΕΚ. Μπορούν να κυκλοφορούν και να διαμένουν σε ολόκληρη την Ένωση χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να διαθέτουν θεώρηση. Ενώ οι υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες δεν θα είναι πλέον πολίτες της Ένωσης από την ημερομηνία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου και δεν θα απολαμβάνουν την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων μόλις παύσει να εφαρμόζεται το δίκαιο της Ένωσης, θα ήταν επωφελής η διατήρηση στενών σχέσεων μεταξύ των Βρετανών πολιτών και των πολιτών της Ένωσης, καθώς και η διευκόλυνση των ταξιδιών για επαγγελματικούς και τουριστικούς σκοπούς. Δεδομένου ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει χαρακτηρισθεί ως οικονομία υψηλού εισοδήματος από την Παγκόσμια Τράπεζα και είναι μέλος του ΟΟΣΑ, ανταποκρίνεται στο προφίλ χώρας που, καταρχήν, παρουσιάζει χαμηλό κίνδυνο παράτυπης μετανάστευσης προς την Ένωση.
Οι διενεργούμενοι στα εξωτερικά σύνορα έλεγχοι υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι θα εφαρμόζονται στους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες από τη στιγμή που το ενωσιακό δίκαιο για την ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της Ένωσης παύσει να εφαρμόζεται σε αυτούς, φαίνονται επαρκείς για να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι ασφάλειας. Εξάλλου, το Ηνωμένο Βασίλειο εκδίδει βιομετρικά διαβατήρια σύμφωνα με τα πρότυπα του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας. Επιπλέον, σε περίπτωση που προκύψουν μεταναστευτικοί κίνδυνοι ή κίνδυνοι ασφάλειας σε σχέση με υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες και οι οποίοι απαιτούν επείγουσες ενέργειες για αναστολή των ταξιδιών χωρίς υποχρέωση θεώρησης, η κατάσταση αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο του μηχανισμού αναστολής που προβλέπεται στο άρθρο 1α του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001.
Η ΕΕ-27 είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ηνωμένου Βασιλείου καθώς αντιπροσωπεύει το 44 % του συνόλου των εξαγωγών του Ηνωμένου Βασιλείου και το 54 % των εισαγωγών του Ηνωμένου Βασιλείου το 2017. Ενώ ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών θα μπορούσε να μειωθεί μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση, η Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πιθανό να διατηρήσουν σημαντικές εμπορικές σχέσεις λόγω της γεωγραφικής τους εγγύτητας και της ιστορικά στενής διασύνδεσης των οικονομιών τους. Επιπλέον, υπάρχουν σήμερα περίπου 800 000 υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου που ζουν στην ΕΕ-27 (εξαιρουμένης της Ιρλανδίας) και περίπου 50 000 υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου μετακινούνται κάθε χρόνο προς την ΕΕ-27. Οι πτυχές αυτές συμβάλλουν στον μεγάλο αριθμό ταξιδιών από το Ηνωμένο Βασίλειο στην ΕΕ-27: συνολικά, κάτοικοι του Ηνωμένου Βασιλείου πραγματοποίησαν 53 εκατομμύρια ταξίδια στην ΕΕ-27 το 2016, για επιχειρηματική δραστηριότητα, αναψυχή ή άλλους σκοπούς, δαπανώντας περίπου 28 δισ. EUR κατά την παραμονή τους στα άλλα κράτη μέλη. Τυχόν επιβολή της υποχρέωσης θεώρησης στους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες θα μπορούσε να μειώσει το οικονομικό όφελος που προκύπτει από τα ταξίδια αυτά για την Ένωση, να περιορίσει τις εμπορικές σχέσεις και να βλάψει τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης.
Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο αποδίδουν την ίδια σημασία σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών, όπως καταδεικνύεται από την προσχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οι κοινές αξίες που πηγάζουν από την κοινή δέσμευση υπέρ της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου θα διατηρηθούν και μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση. Αυτό θα πρέπει επίσης να αντικατοπτρίζεται με τη διευκόλυνση των μετακινήσεων μεταξύ της Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου με την πρόβλεψη καθεστώτος απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου έχει δηλώσει ότι δεν προτίθεται να απαιτεί θεώρηση από τους πολίτες των κρατών μελών της ΕΕ-27 για βραχεία διαμονή για τουριστικούς και επιχειρηματικούς σκοπούς. Η πρόθεση αυτή πρέπει τώρα να επισημοποιηθεί, ούτως ώστε οι πολίτες να μπορούν να την επικαλούνται, οι δε συννομοθέτες θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την πρόοδο στο θέμα αυτό κατά τη νομοθετική διαδικασία σχετικά με την παρούσα πρόταση. Εάν το Ηνωμένο Βασίλειο αποφασίσει στο μέλλον να επιβάλει μονομερώς υποχρέωση θεώρησης σε όλους ή ορισμένους από τους πολίτες της Ένωσης, θα ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός αμοιβαιότητας βάσει του άρθρου 1 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001. Αυτό θα οδηγούσε στη συνέχεια στη θέσπιση υποχρέωσης θεώρησης.
Οι πολίτες των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών που δεν είναι μέλη της Ένωσης, καθώς και οι Βρετανοί υπήκοοι που δεν είναι Βρετανοί πολίτες μπορούν σήμερα να ταξιδεύουν χωρίς υποχρέωση θεώρησης στον χώρο Σένγκεν. Λόγω της άμεσης γειτνίασης του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ένωση, οι παράμετροι της περιφερειακής συνοχής συνηγορούν επίσης υπέρ της συμπερίληψης του Ηνωμένου Βασιλείου στον κατάλογο των χωρών που απολαμβάνουν καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης.
Τυχόν εναπομένοντες κίνδυνοι που σχετίζονται με τα ταξίδια στην Ένωση χωρίς υποχρέωση θεώρησης των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες αναμένεται να μετριαστούν με τα προσφάτως εγκριθέντα μέτρα για τη βελτίωση της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης, ιδίως το σύστημα εισόδου/εξόδου (EES) και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών και Αδειοδότησης Ταξιδίου (ETIAS)· τα συστήματα αυτά θα εφαρμόζονται στους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου, από τη στιγμή που το ενωσιακό δίκαιο για την ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της Ένωσης παύσει να εφαρμόζεται σε αυτούς, όπως εφαρμόζονται στους άλλους απαλλασσόμενους από την υποχρέωση θεώρησης υπηκόους τρίτων χωρών.
•Καταλληλότητα και απλούστευση του κανονιστικού πλαισίου
•Θεμελιώδη δικαιώματα
Η παρούσα πρόταση δεν έχει επιπτώσεις στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η παροχή στους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες της δυνατότητας να πραγματοποιούν ταξίδια στην Ένωση χωρίς υποχρέωση θεώρησης θα διευκολύνει τα ταξίδια, για παράδειγμα στο πλαίσιο του δικαιώματος στην οικογενειακή ζωή.
4.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
5.ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
•Σχέδια εφαρμογής και ρυθμίσεις παρακολούθησης, αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων
Ο τροποποιημένος κανονισμός θα ισχύσει από την επομένη της ημερομηνίας κατά την οποία το δίκαιο της Ένωσης θα παύσει να εφαρμόζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό θα συμβεί την 30ή Μαρτίου 2019, εκτός εάν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, καθορίσει ομόφωνα άλλη ημερομηνία, ή την ημερομηνία που προβλέπεται από επικυρωμένη συμφωνία αποχώρησης σύμφωνα με το άρθρο 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο κανονισμός θα εφαρμοστεί άμεσα από τα κράτη μέλη· Συνεπώς, δεν απαιτείται σχέδιο εφαρμογής.
•Αναλυτική επεξήγηση των επιμέρους διατάξεων της πρότασης
Το άρθρο 1 τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 539/2001 σε τρία σημεία:
–Η αναφορά στο Ηνωμένο Βασίλειο θα διαγραφεί από το άρθρο 4 παράγραφος 2 στοιχείο δ), καθώς το εν λόγω στοιχείο ισχύει μόνο για τα κράτη μέλη που δεν εφαρμόζουν το κεκτημένο του Σένγκεν. Τα κράτη μέλη θα εξακολουθήσουν να έχουν τη δυνατότητα να απαλλάσσουν από την υποχρέωση θεώρησης τους έχοντες νομικό καθεστώς πρόσφυγα, τους απάτριδες και άλλα πρόσωπα που δεν είναι υπήκοοι καμίας χώρας και που διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο δυνάμει του άρθρου 4 παράγραφος 2 στοιχείο β).
–Το Ηνωμένο Βασίλειο θα προστεθεί, όσον αφορά τους Βρετανούς πολίτες, στο παράρτημα II, ήτοι στον κατάλογο των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης.
–Ο τίτλος του τμήματος 3 του παραρτήματος II θα αντικατασταθεί από «ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΥΠΗΚΟΟΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ» ώστε να διαγραφεί η υφιστάμενη αναφορά στο δίκαιο της Ένωσης. Ο πλήρης κατάλογος των Βρετανών υπηκόων που δεν είναι Βρετανοί πολίτες θα διατηρηθεί για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια δικαίου. Το καθεστώς θεωρήσεων των εν λόγω Βρετανών υπηκόων καθορίστηκε αρχικά με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1932/2006, ο οποίος αναφέρει ορισμένες κατηγορίες των υπηκόων αυτών στο παράρτημα I (χώρες οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται σε υποχρέωση θεώρησης) και άλλες στο παράρτημα ΙΙ (χώρες οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης) βάσει αξιολόγησης των κριτηρίων που αναφέρονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 539/2001. Με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 509/2014 της 15ης Μαΐου 2014 μεταφέρθηκαν όλοι στο Παράρτημα ΙΙ (χώρες οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης). Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση δεν θίγει το καθεστώς θεωρήσεων των εν λόγω Βρετανών υπηκόων οι οποίοι δεν είναι Βρετανοί πολίτες.
Το άρθρο 3 εξασφαλίζει ότι οι τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 εφαρμόζονται από την επομένη της ημερομηνίας κατά την οποία το δίκαιο της Ένωσης παύει να εφαρμόζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο, ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε νομική αβεβαιότητα όσον αφορά το καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες.
2018/0390 (COD)
Πρόταση
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου περί του καταλόγου τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών, και του καταλόγου των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή, όσον αφορά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση
ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,
Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 77 παράγραφος 2 στοιχείο α),
Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
Κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια,
Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία,
Εκτιμώντας τα ακόλουθα:
(1)Στις 29 Μαρτίου 2017 το Ηνωμένο Βασίλειο γνωστοποίησε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την πρόθεσή του να αποχωρήσει από την Ένωση δυνάμει του άρθρου 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά συνέπεια, το Ηνωμένο Βασίλειο θα καταστεί τρίτη χώρα και το δίκαιο της Ένωσης θα παύσει να ισχύει σε αυτό από την 30ή Μαρτίου 2019, εκτός εάν οριστεί άλλη ημερομηνία σε συμφωνία αποχώρησης, ή το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, ομόφωνα καθορίσει άλλη ημερομηνία.
(2)Σύμφωνα με το άρθρο 21 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την οδηγία 2004/38/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, οι πολίτες της Ένωσης έχουν το δικαίωμα να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στο έδαφος των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να εισέρχονται στα κράτη μέλη χωρίς υποχρέωση θεώρησης ή ισοδύναμων διατυπώσεων.
(3)Ως συνέπεια της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση, η Συνθήκη και η οδηγία 2004/38/ΕΚ θα παύσουν να εφαρμόζονται για τους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες και μαζί με αυτές και το δικαίωμα των εν λόγω υπηκόων να εισέρχονται στα κράτη μέλη χωρίς θεώρηση. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να συμπεριληφθεί το Ηνωμένο Βασίλειο σε ένα από τα παραρτήματα του [κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου]. Το παράρτημα Ι περιλαμβάνει κατάλογο των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών, και το παράρτημα ΙΙ κατάλογο των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή.
(4)Τα κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον καθορισμό, βάσει αξιολόγησης κατά περίπτωση, των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης ή απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή, καθορίζονται στο [άρθρο -1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001]. Περιλαμβάνουν την παράνομη μετανάστευση, τη δημόσια τάξη και ασφάλεια, τα οικονομικά οφέλη, ιδίως όσον αφορά τον τουρισμό και το εξωτερικό εμπόριο, και τις εξωτερικές σχέσεις της Ένωσης με τις οικείες τρίτες χώρες συμπεριλαμβανομένων, ειδικότερα, ζητημάτων που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, καθώς και τις επιπτώσεις σε θέματα περιφερειακής συνοχής και αμοιβαιότητας-.
(5)Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα κριτήρια που απαριθμούνται στο [άρθρο -1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001], κρίνεται σκόπιμη η απαλλαγή των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι Βρετανοί πολίτες από την υποχρέωση θεώρησης όταν ταξιδεύουν στο έδαφος των κρατών μελών. Λαμβάνοντας υπόψη τη γεωγραφική εγγύτητα, τη σύνδεση μεταξύ των οικονομιών, το επίπεδο του εμπορίου και την έκταση των βραχυχρόνιων μετακινήσεων προσώπων μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ένωσης για επιχειρηματική δραστηριότητα, αναψυχή ή άλλους σκοπούς, τα ταξίδια χωρίς υποχρέωση θεώρησης αναμένεται να διευκολύνουν τον τουρισμό και την οικονομική δραστηριότητα, παρέχοντας έτσι οφέλη στην Ένωση.
(6)Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου έχει δηλώσει την πρόθεσή της να μην απαιτεί θεώρηση από τους πολίτες της ΕΕ-27 όταν ταξιδεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο για βραχεία διαμονή για επιχειρηματικούς σκοπούς ή τουρισμό από την ημερομηνία κατά την οποία το δίκαιο της Ένωσης παύει να εφαρμόζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σε περίπτωση που το Ηνωμένο Βασίλειο καθιερώσει στο μέλλον υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους τουλάχιστον ενός κράτους μέλους, θα πρέπει να εφαρμοστεί ο μηχανισμός αμοιβαιότητας που προβλέπεται στο [άρθρο 1 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001]. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενεργήσουν αμελλητί για την εφαρμογή του εν λόγω μηχανισμού.
(7)Συνεπώς, το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να συμπεριληφθεί στο παράρτημα ΙΙ [του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001] όσον αφορά τους Βρετανούς πολίτες.
(8)Όσον αφορά την Ισλανδία και το Βασίλειο της Νορβηγίας, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας που έχει συναφθεί μεταξύ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Δημοκρατίας της Ισλανδίας και του Βασιλείου της Νορβηγίας για τη σύνδεση των δύο αυτών κρατών με την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν, οι οποίες εμπίπτουν στον τομέα που αναφέρεται στο άρθρο 1 σημείο Β της απόφασης 1999/437/ΕΚ του Συμβουλίου.
(9)Όσον αφορά την Ελβετική Συνομοσπονδία, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας που υπογράφηκε μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν, που εμπίπτει στον τομέα που αναφέρεται στο άρθρο 1 στοιχεία Β και Γ της απόφασης 1999/437/ΕΚ του Συμβουλίου, σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2008/146/ΕΚ του Συμβουλίου.
(10)Όσον αφορά το Πριγκιπάτο του Λιχτενστάιν, ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου Σένγκεν, κατά την έννοια του πρωτοκόλλου που υπεγράφη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν για την προσχώρηση του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν στη συμφωνία που συνήφθη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας με την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου Σένγκεν, που εμπίπτει στον τομέα που αναφέρεται στο άρθρο 1, στοιχεία Β και Γ της απόφασης 1999/437/ΕΚ του Συμβουλίου, σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2011/350/ΕΚ του Συμβουλίου.
(11)Ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στις οποίες δεν συμμετέχει το Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με την απόφαση 2000/365/ΕΚ του Συμβουλίου. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετέχει, κατά συνέπεια, στην έκδοσή του.
(12)Ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στις οποίες η Ιρλανδία δεν συμμετέχει, σύμφωνα με την απόφαση 2002/192/ΕΚ του Συμβουλίου. Συνεπώς, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στην έκδοση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.
(13)Ο παρών κανονισμός συνιστά πράξη που βασίζεται στο κεκτημένο του Σένγκεν ή συνδέεται άλλως με αυτό, κατά την έννοια, αντιστοίχως, του άρθρου 3 παράγραφος 1 της πράξης προσχώρησης του 2003, του άρθρου 4 παράγραφος 1 της πράξης προσχώρησης του 2005 και του άρθρου 4 παράγραφος 1 της πράξης προσχώρησης του 2011.
(14)Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει στις 30 Μαρτίου 2019, ημερομηνία της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση.
(15)Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται από την ημερομηνία κατά την οποία το δίκαιο της Ένωσης παύει να εφαρμόζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο.
(16)Ο [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001] θα πρέπει, συνεπώς, να τροποποιηθεί,
ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ:
Άρθρο 1
[Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001] τροποποιείται ως εξής:
1.Στο [άρθρο 4 παράγραφος 2], το στοιχείο δ) αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:
«δ) με την επιφύλαξη των υποχρεώσεων που απορρέουν από την Ευρωπαϊκή Συμφωνία για την κατάργηση των θεωρήσεων για τους πρόσφυγες, που υπεγράφη στο Στρασβούργο την 20ή Απριλίου 1959, οι έχοντες νομικό καθεστώς πρόσφυγα και οι απάτριδες και άλλα πρόσωπα που δεν είναι υπήκοοι καμίας χώρας, διαμένουν στην Ιρλανδία και είναι κάτοχοι ταξιδιωτικού εγγράφου που έχει εκδοθεί από την Ιρλανδία, το οποίο αναγνωρίζεται από το οικείο κράτος μέλος.».
2.στο μέρος 1 του παραρτήματος II, προστίθεται το ακόλουθο κείμενο:
«Ηνωμένο Βασίλειο (εξαιρουμένων των Βρετανών υπηκόων που αναφέρονται στο μέρος 3)»·
3.Στο παράρτημα II ο τίτλος του Μέρους 3 αντικαθίσταται από τον ακόλουθο:
«ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΥΠΗΚΟΟΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΒΡΕΤΑΝΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ».
Άρθρο 2
Σε περίπτωση που το Ηνωμένο Βασίλειο καθιερώσει υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους τουλάχιστον ενός κράτους μέλους, εφαρμόζεται ο μηχανισμός αμοιβαιότητας που προβλέπεται στο [άρθρο 1 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001]. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη ενεργούν αμελλητί για την εφαρμογή του εν λόγω μηχανισμού.
Άρθρο 3
1.Ο παρών κανονισμός αρχίζει να ισχύει στις 30 Μαρτίου 2019.
Εφαρμόζεται από την επομένη της ημερομηνίας κατά την οποία το δίκαιο της Ένωσης παύει να εφαρμόζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο.
2.Ο παρών κανονισμός είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα στα κράτη μέλη σύμφωνα με τις Συνθήκες.
Στρασβούργο,
Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Για το Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος
Ο Πρόεδρος
