31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/81

1.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής, η οποία θα διευκολύνει την κατανόηση εκ μέρους του καταναλωτή, απλουστεύοντας παράλληλα τη νομοθεσία.

1.2

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να επισημάνει ότι, χωρίς την πρότερη θέσπιση των κατάλληλων μέτρων για την εκπαίδευση των τελικών καταναλωτών, οι πληροφορίες που αναφέρονται στο σημείο 3.4.1 θα στερηθούν το μεγαλύτερο μέρος της αξίας τους, ενώ δεν θα υλοποιηθούν οι περισσότεροι από τους στόχους στους οποίους αποβλέπουν. Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ θεωρεί λυπηρό που η πρόταση δεν συνοδεύεται από μέτρα για την προαγωγή της εκπαίδευσης των καταναλωτών, είτε σε επίπεδο κρατών μελών είτε σε επίπεδο ΕΕ. Θα έπρεπε τουλάχιστον να γίνει ένα πρώτο βήμα, που θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο, με την έκδοση οδηγού δράσεων προτεραιότητας στον χώρο αυτό, ο οποίος θα μπορούσε να επισυναφθεί ως παράρτημα του κανονισμού.

1.3

Ως προς την ένδειξη της προέλευσης, διατηρούνται οι διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας. Σχετικά με αυτό το θέμα, και λαμβανομένου υπόψη του δεδηλωμένου ενδιαφέροντος των καταναλωτών για την προέλευση των τροφίμων, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η νέα πρόταση κανονισμού δεν προβλέπει την υποχρεωτική αναγραφή της προέλευσής τους στην ετικέτα. Η ΕΟΚΕ πιστεύει, ωστόσο, ότι θα έπρεπε να εισαχθεί διάκριση μεταξύ προϊόντων πρώτης και δεύτερης μεταποίησης, έτσι ώστε η υποχρέωση αναφοράς των κύριων συστατικών γεωργικής προέλευσης που περιλαμβάνονται στα προϊόντα δεύτερης μεταποίησης να καθορίζεται κατά περίπτωση.

1.4

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τις βαθιές ανησυχίες που τη διακατέχουν για την ανάπτυξη πρόσθετων «εθνικών συστημάτων» που περιγράφονται στο κεφάλαιο VII της πρότασης τα οποία, αντί να προσφέρουν οποιαδήποτε πρόσθετα οφέλη, καταλήγουν σε δικαιολογία παρέμβασης στην ελεύθερη κυκλοφορία προϊόντων στην εσωτερική αγορά. Ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τις ΜΜΕ, δεδομένου ότι, όπως επισημαίνει η ίδια η Επιτροπή στην πρότασή της, περισσότερες από το 65 % των επιχειρήσεων τροφίμων διαθέτουν τα προϊόντα τους στην αγορά άλλων κρατών μελών. Ως εκ τούτου, οι ΜΜΕ θα αντιμετώπιζαν μεγαλύτερες δυσκολίες για την αποστολή των προϊόντων τους σε άλλα κράτη μέλη, γεγονός που θα είχε επίπτωση στις δαπάνες και στην ανταγωνιστικότητά τους. Μόνον εάν αυτά τα «εθνικά συστήματα» συνιστούν πρόσθετες πληροφορίες, που δεν είναι υποχρεωτικό να αναγράφονται στην επισήμανση αλλά μπορούν να βρεθούν με άλλους τρόπους (διαδίκτυο, δωρεάν αριθμοί τηλεφώνου κλπ.), θα μπορούσαν να αποφευχθούν αυτές οι δυσμενείς συνέπειες.

1.5

Η ΕΟΚΕ κατανοεί ότι, για λόγους συνέπειας, η Επιτροπή προτίθεται να εφαρμόσει το ίδιο σύστημα εξαιρέσεων για τα αλκοολούχα προϊόντα, ένα σύστημα το οποίο θα επανεξετασθεί εντός πενταετίας, μετά τη δημοσίευση της αντίστοιχης εκθέσεως.

1.6

Η ΕΟΚΕ προτείνει να καταρτιστεί για τα κράτη μέλη ο αναγκαίος κατάλογος παραβάσεων και κυρώσεων, ώστε να προληφθεί η μη τήρηση αυτών των κοινών διατάξεων, οι οποίες θα πρέπει να εναρμονισθούν προκειμένου η ίδια συμπεριφορά να τιμωρείται με ανάλογη ένταση σε όλα τα κράτη μέλη.

1.7

Για τους ίδιους λόγους, η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να καταβάλουν προσπάθειες για την διάρθρωση μηχανισμών ενημέρωσης, και ειδικότερα μιας βάσης δεδομένων, ελεύθερης για το κοινό, σχετικά με τις πληροφορίες που πρέπει υποχρεωτικά να περιλαμβάνονται στην επισήμανση των διαφόρων τροφίμων. Έτσι, οι επιχειρήσεις, οι καταναλωτές και οι αρχές θα μπορούν να χρησιμοποιούν τον ίδιο οδηγό κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας.

1.8

Σε ό,τι αφορά στο ευανάγνωστο μέγεθος, η απαίτηση των 3 mm που προτείνεται από την Επιτροπή δεν φαίνεται να είναι εφικτή. Πρέπει να συνεκτιμηθούν διάφορες πτυχές, όπως η ποσότητα πληροφοριών, το μέγεθος και το σχήμα της συσκευασίας. Ένα κατάλληλο πρότυπο αναφοράς θα ήταν οι χαρακτήρες της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1.9

Τέλος, για να επιτευχθεί η επιδιωκόμενη διασάφηση και απλούστευση, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι αναφορές στους καταργηθέντες κανόνες πρέπει να είναι περισσότερο σαφείς, για να διευκολυνθεί η κατανόηση και εφαρμογή του κανονισμού.

2.1

Η πρόταση αποσκοπεί να ενοποιήσει σε Κανονισμό την υφιστάμενη νομοθεσία σχετικά με την επισήμανση, την παρουσίαση και τη διαφήμιση των τροφίμων (συμπεριλαμβανομένης της διατροφικής επισήμανσης), με στόχο τον εκσυγχρονισμό, την απλούστευση και τη διασαφήνισή της.

2.2

Βάσει της πρότασης, θα καταργηθούν οι μέχρι τούδε ισχύουσες διατάξεις για θέματα επισήμανσης των τροφίμων: οι οδηγίες 2000/13/ΕΚ, 90/496/ΕΟΚ (σε μια πενταετία), 87/250/ΕΟΚ, 94/54/ΕΚ, 1999/10/ΕΚ, 2002/67/ΕΚ, 2004/77/ΕΚ και ο κανονισμός 608/2004.

2.3

Κύριοι στόχοι της πρότασης είναι το υψηλό επίπεδο προστασίας του καταναλωτή και η εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

2.4

Το πεδίο εφαρμογής διευρύνεται ώστε να συμπεριλάβει οτιδήποτε σχετίζεται με τις πληροφορίες για τα τρόφιμα τις οποίες παρέχουν στον τελικό καταναλωτή οι οικονομικοί φορείς, καθώς και για να καλύψει τα τρόφιμα που διατίθενται από τις μονάδες ομαδικής εστίασης και εκείνα που προορίζονται να παραδοθούν στις εν λόγω μονάδες.

2.5

Διατηρούνται οι γενικές αρχές και οι υποχρεωτικές απαιτήσεις επισήμανσης που έχουν θεσπιστεί βάσει της προηγούμενης νομοθεσίας, με επέκταση ορισμένων πτυχών, όπως οι υποχρεώσεις του κάθε κρίκου της διατροφικής αλυσίδας και οι περιστάσεις υπό τις οποίες είναι υποχρεωτική η ένδειξη της χώρας προέλευσης.

2.6

Ως προς την διατροφική επισήμανση, εισάγεται μια ουσιώδης αλλαγή σε σχέση με την προηγούμενη νομοθεσία: επιβάλλεται η ένδειξη έξι θρεπτικών ουσιών, τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποσοστό της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης.

2.7

Άλλη σημαντική αλλαγή είναι η παράλληλη ανάπτυξη «εθνικών συστημάτων» διατροφικής επισήμανσης, πρόσθετων προς τον κανονισμό, βάσει των οποίων θα μπορούν να αυξάνονται οι κανόνες παρουσίασης των διατροφικών πληροφοριών της επισήμανσης με απαιτήσεις που θα θεσπίζονται εθελοντικά σε εθνικό επίπεδο.

2.8

Το σχέδιο προβλέπει ότι πολλές από τις μεταγενέστερες τροποποιήσεις της πρότασης θα πραγματοποιούνται μέσω της διαδικασίας της επιτροπολογίας. Προβλέπονται διάφορες μεταβατικές περίοδοι ώστε να διευκολυνθεί η θέση σε ισχύ.

2.9

Στα παραρτήματα περιλαμβάνονται λεπτομερείς αναλύσεις των διατάξεων, όπως: συστατικά που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες, πρόσθετες υποχρεωτικές ενδείξεις, εξαιρέσεις από την απαίτηση διατροφικής επισήμανσης, ονομασίες των τροφίμων, ποσοτική ένδειξη και προσδιορισμός των συστατικών, δήλωση της καθαρής ποσότητας, ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας, αλκοολικός τίτλος, προσλαμβανόμενες ποσότητες αναφοράς, ενεργειακή αξία, έκφραση και παρουσίαση της διατροφικής δήλωσης.

2.10

Τέλος, προβλέπεται η έναρξη της ισχύος του κανονισμού την εικοστή ημέρα από την υιοθέτησή του, ενώ η εφαρμογή των διατάξεων για την παρουσίαση των υποχρεωτικών ενδείξεων και την διατροφική δήλωση μετατίθεται κατά τρία χρόνια, και, στην περίπτωση των ΜΜΕ, κατά πέντε χρόνια, όσον αφορά την διατροφική δήλωση.

3.1.1

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία για την επισήμανση, την παρουσίαση και τη διαφήμιση των προϊόντων διατροφής έχει συμβάλει, κατά τα τελευταία τριάντα σχεδόν χρόνια, στη διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών και στην εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

3.1.2

Η υπό εξέταση πρόταση αποβλέπει στην ενοποίηση και τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων διατάξεων, καθώς και στην απλούστευσή τους, στη μείωση του διοικητικού φόρτου και στη μεγιστοποίηση της διαφάνειας έναντι των καταναλωτών. Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται τους επιδιωκόμενους στόχους, αλλά εκφράζει τη λύπη της για την πολυπλοκότητα του κανονιστικού κειμένου η οποία ενδέχεται να δυσχεράνει την άμεση εφαρμογή του.

3.2.1

Χωρίς αμφιβολία, ένας κανονισμός που ενοποιεί και εκσυγχρονίζει την υφιστάμενη διάσπαρτη νομοθεσία θα λειτουργήσει προς την κατεύθυνση μεγαλύτερης ομοιογένειας ως προς το επίπεδο προστασίας των καταναλωτών, και μεγαλύτερης εναρμόνισης. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκφράζει ανησυχίες όσον αφορά την εισαγωγή των λεγόμενων «εθνικών συστημάτων», που προβλέπονται στα άρθρα 44 κ.ε., δεδομένου ότι ενδέχεται να υπονομεύσουν την προσδοκώμενη εναρμόνιση και ομοιογένεια. Σύμφωνα με τις νέες αυτές διατάξεις, θα επιτρέπεται να υιοθετούνται στα διάφορα κράτη μέλη εθνικά συστήματα με πρόσθετες απαιτήσεις, τα οποία, παρότι θα είναι εθελοντικά, θα απαιτούν περισσότερες πληροφορίες στην επισήμανση και ενδέχεται να προκαλέσουν σύγχυση στους καταναλωτές.

3.2.2

Το πρόβλημα επιδεινώνεται εάν ληφθεί υπόψη ότι στην κάθε εθνική αγορά συναντώνται προϊόντα προερχόμενα από πολλά άλλα κράτη μέλη. Τα προϊόντα αυτά ενδέχεται να φέρουν διάφορες ενδείξεις, που έχουν θεσπιστεί στα εν λόγω κράτη, και οι οποίες ίσως δεν θα είναι κατανοητές για έναν καταναλωτή που δεν είναι εξοικειωμένος με αυτές.

3.3.1

Στο διατακτικό του σχεδίου κανονισμού επαναλαμβάνεται, ουσιαστικά, η συντριπτική πλειονότητα των υποχρεωτικών ενδείξεων που προβλέπονται από την ισχύουσα νομοθεσία, και οι οποίες έχουν αποδειχθεί χρήσιμες για την προστασία της υγείας και των συμφερόντων των καταναλωτών (όπως η ονομασία, ο κατάλογος των συστατικών, η ποσότητα, οι ημερομηνίες, το όνομα ή η εμπορική επωνυμία και η διεύθυνση ενός αρμοδίου). Ορισμένες από τις ενδείξεις αυτές αναλύονται λεπτομερέστερα στα παραρτήματα.

3.3.2

Η εμπειρία των τελευταίων ετών έχει δείξει τη χρησιμότητα των απαιτήσεων αυτών, οι οποίες και πρέπει να διατηρηθούν. Με βάση την εμπειρία αυτή, η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι θα καταστεί επίσης υποχρεωτική η ένδειξη της προέλευσης των τροφίμων και των προϊόντων πρώτης μεταποίησης, καθώς επίσης, βάσει μιας κατά περίπτωση εκτίμησης των προϊόντων δεύτερης μεταποίησης, η ένδειξη της προέλευσης των κυριότερων συστατικών που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή τους.

3.4.1

Θα πρέπει να εξεταστεί καταρχάς η ανάγκη διατροφικής παιδείας, την οποία οι ευρωπαίοι καταναλωτές χρειάζονται ώστε να μπορούν να ακολουθήσουν μια ισορροπημένη διατροφή. Ο ευρωπαίος καταναλωτής έχει ανάγκη βασικής κατάρτισης σε θέματα διατροφής, δεδομένου ότι, χωρίς αυτήν, οποιαδήποτε πληροφορία και να του δίδεται, δεν θα γίνεται κατανοητή ούτε και θα αξιοποιείται δεόντως. Τα μέτρα αύξησης των πληροφοριών διατροφικής φύσεως φαίνονται πειστικά, δεν πρέπει όμως να λησμονείται ότι, χωρίς διατροφική παιδεία, δεν θα έχουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

3.4.2

Με δεδομένες τις ανισορροπίες που παρατηρούνται ως προς τη διατροφή των Ευρωπαίων, οποιοδήποτε μέτρο πληροφόρησης θα πρέπει να συνοδεύεται από μια μεγάλη προσπάθεια κατάρτισης.

3.4.3

Η πρόταση αντιπροσωπεύει, για διαφόρους λόγους, σημαντική αλλαγή σε σύγκριση με την υφιστάμενη νομοθεσία. Κατά πρώτο λόγο, προβλέπει την αναγραφή των διατροφικών πληροφοριών ως υποχρεωτική, ενώ σύμφωνα με την οδηγία 90/496/EOK ήταν προαιρετική. Κατά δεύτερο λόγο, θεσπίζει ως υποχρεωτικές ενδείξεις τις εξής: ενεργειακή αξία, λιπαρά, κεκορεσμένα λιπαρά, υδατάνθρακες, σάκχαρα, αλάτι. Κατά τρίτο λόγο, θα αναγράφεται όχι μόνον η ποσότητα των ουσιών αυτών, αλλά και το ποσοστό που αντιπροσωπεύουν επί της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης, σε μια προσπάθεια να δοθούν κατευθύνσεις στον καταναλωτή σχετικά με την κατάλληλη ποσότητα που μπορεί να καταναλώνει στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής. Τέλος, το σχέδιο θεσπίζει ότι οι πληροφορίες αυτές πρέπει να αναγράφονται στο πιο εμφανές σημείο της συσκευασίας και να παρουσιάζονται με συγκεκριμένη σειρά.

3.4.4

Λαμβάνοντας υπόψη την ποσότητα των υποχρεωτικών πληροφοριών που εμφανίζονται ήδη στην επισήμανση, θα πρέπει να αξιολογηθεί πολύ καλά ποιες είναι οι χρήσιμες για τον καταναλωτή διατροφικές πληροφορίες. Η μετάβαση από την προαιρετική στην υποχρεωτική διατροφική επισήμανση θα αποτελέσει, αφ' εαυτής ήδη, σημαντική αλλαγή για πολλές ΜΜΕ του κλάδου των γεωργικών προϊόντων διατροφής. Γι' αυτό, οι υποχρεωτικές πληροφορίες θα μπορούσαν να περιοριστούν σ' εκείνες που συνιστώνται σήμερα ως προαιρετικές, δηλαδή: ενέργεια, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και λιπαρά.

3.4.5

Το κύριο πλεονέκτημα που παρουσιάζει το πρότυπο διατροφικής επισήμανσης που προτείνει η Επιτροπή, είναι ότι παρέχει πληροφορίες (συνιστώμενες ημερήσιες ποσότητες) που προσφέρουν στον καταναλωτή κατευθύνσεις σχετικά με το πώς πρέπει το προϊόν να εντάσσεται στην επιθυμητή διατροφή. Δεν προσδιορίζει το προϊόν αφ' εαυτού, παρά μόνο μέσα στο πλαίσιο της γενικής διατροφής, σύμφωνα με τις συστάσεις των ειδικών επί της διατροφής.

3.5.1

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η ένδειξη της χώρας προέλευσης στα τρόφιμα ήταν ήδη υποχρεωτική στις περιπτώσεις όπου υπήρχε ενδεχόμενο σύγχυσης του καταναλωτή.

3.5.2

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ένδειξη προέλευσης όχι μόνο ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καταναλωτών, αλλά συγχρόνως συμβάλλει αποτελεσματικά στη βελτίωση της διαφάνειας στις αγορές και στην υποστήριξη της μελλοντικής ανάπτυξης του γεωργικού τομέα και των αγροτικών περιοχών ολόκληρης της ΕΕ. Η δημιουργία άμεσου δεσμού με την εδαφική επικράτεια από την οποία προέρχονται τα προϊόντα διατροφής και η υπόδειξη των προτύπων παραγωγής που σχετίζονται με τα προϊόντα αυτά αποτελούν καθοριστικό παράγοντα στον οποίο βασίζεται το ευρωπαϊκό πρότυπο ανάπτυξης που εδράζεται στην τήρηση κανόνων ικανών να κατοχυρώσουν την ασφάλεια των τροφίμων, την προστασία του περιβάλλοντος, την καλή διαβίωση των ζώων και τα πρότυπα στον τομέα της δημόσιας υγείας.

3.5.3

Επομένως, η ένδειξη προέλευσης πρέπει να καταστεί υποχρεωτική για όλα τα μη μεταποιημένα γεωργικά προϊόντα και προϊόντα διατροφής και για τα αντίστοιχα προϊόντα πρώτης μεταποίησης. Για τα τρόφιμα που είναι προϊόντα δεύτερης μεταποίησης, θα πρέπει να εκτιμάται κατά περίπτωση κατά πόσον θα είναι υποχρεωτική η αναγραφή της προέλευσης των γεωργικών πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο για την παρασκευή του τελικού προϊόντος.