(1)

Δυνάμει του άρθρου 3 παράγραφος 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), στις σχέσεις της με τον υπόλοιπο κόσμο, η Ένωση προβάλλει και προωθεί τις αξίες και τα συμφέροντά της και συμβάλλει στην προστασία των πολιτών της και συμβάλλει, μεταξύ άλλων, στην αλληλεγγύη και τον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των λαών, καθώς και στην αυστηρή τήρηση και ανάπτυξη του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού των αρχών του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών (ο «Χάρτης του ΟΗΕ»).

(2)

Δυνάμει του άρθρου 21 παράγραφος 1 πρώτο εδάφιο ΣΕΕ, η δράση της Ένωσης στη διεθνή σκηνή έχει ως γνώμονα αρχές όπως το κράτος δικαίου, η ισότητα και η αλληλεγγύη, και ο σεβασμός των αρχών του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ και του διεθνούς δικαίου. Δυνάμει του άρθρου 21 παράγραφος 1 δεύτερο εδάφιο ΣΕΕ, η Ένωση προωθεί επίσης πολυμερείς λύσεις σε κοινά προβλήματα.

(3)

Δυνάμει των άρθρων 1 και 2 του Χάρτη του ΟΗΕ, ένας από τους σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών είναι η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των εθνών σύμφωνα, μεταξύ άλλων, με την αρχή της κυρίαρχης ισότητας.

(4)

Το άρθρο 21 παράγραφος 2 ΣΕΕ ορίζει ότι η Ένωση πρέπει να καθορίζει και να εφαρμόζει κοινές πολιτικές και δράσεις και να εργάζεται για την επίτευξη υψηλού βαθμού συνεργασίας σε όλους τους τομείς των διεθνών σχέσεων με στόχο, μεταξύ άλλων, τη διαφύλαξη των αξιών της, των θεμελιωδών της συμφερόντων, της ανεξαρτησίας και της ακεραιότητάς της, καθώς και την εδραίωση και στήριξη του κράτους δικαίου και των αρχών του διεθνούς δικαίου.

(5)

Η Διακήρυξη για τις αρχές του διεθνούς δικαίου που αφορούν τις φιλικές σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 24 Οκτωβρίου 1970, δηλώνει ότι οι διεθνείς σχέσεις πρέπει να διεξάγονται σύμφωνα με τις αρχές της κυρίαρχης ισότητας και της μη παρέμβασης. Η εν λόγω Διακήρυξη προβλέπει επίσης, σε σχέση με την αρχή που αφορά το καθήκον μη παρέμβασης σε θέματα που εμπίπτουν στην εσωτερική δικαιοδοσία οποιουδήποτε κράτους, ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να χρησιμοποιεί ή να ενθαρρύνει τη χρήση οικονομικών, πολιτικών ή οιουδήποτε άλλου είδους μέτρων για να εξαναγκάσει άλλο κράτος να του εκχωρήσει την άσκηση των κυριαρχικών του δικαιωμάτων και να λάβει από αυτό πλεονεκτήματα οιουδήποτε είδους, το οποίο αντικατοπτρίζει το εθιμικό διεθνές δίκαιο και, ως εκ τούτου, είναι δεσμευτικό στις σχέσεις μεταξύ τρίτων χωρών, αφενός, και της Ένωσης και των κρατών μελών της, αφετέρου. Επιπλέον, οι κανόνες του εθιμικού διεθνούς δικαίου περί ευθύνης του κράτους για διεθνώς παράνομες πράξεις αντικατοπτρίζονται στα άρθρα σχετικά με την ευθύνη των κρατών για διεθνώς παράνομες πράξεις (ARSIWA), τα οποία εγκρίθηκαν το 2001 από την Επιτροπή Διεθνούς Δικαίου των Ηνωμένων Εθνών κατά την πεντηκοστή τρίτη σύνοδό της και ελήφθησαν υπόψη από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στο ψήφισμα 56/83. Οι εν λόγω κανόνες είναι δεσμευτικοί στις σχέσεις μεταξύ τρίτων χωρών, αφενός, και της Ένωσης και των κρατών μελών της, αφετέρου.

(6)

Η σύγχρονη διασυνδεδεμένη παγκόσμια οικονομία αυξάνει τον κίνδυνο για οικονομικό εξαναγκασμό, καθώς παρέχει στις χώρες ενισχυμένα μέσα για την άσκηση του εν λόγω εξαναγκασμού, συμπεριλαμβανομένων υβριδικών μέσων. Είναι επιθυμητό η Ένωση να συμβάλει στη δημιουργία, την ανάπτυξη και την αποσαφήνιση διεθνών πλαισίων για την πρόληψη και την εξάλειψη καταστάσεων οικονομικού εξαναγκασμού.

(7)

Ενεργώντας πάντα στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, είναι σημαντικό η Ένωση να διαθέτει κατάλληλο μέσο για την αποτροπή και την αντιμετώπιση του οικονομικού εξαναγκασμού από τρίτες χώρες προκειμένου να διαφυλάσσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της και εκείνα των κρατών μελών της. Αυτό ισχύει ιδίως όταν τρίτες χώρες παρεμβαίνουν στις νόμιμες κυρίαρχες επιλογές της Ένωσης ή ενός κράτους μέλους, εφαρμόζοντας ή απειλώντας να εφαρμόσουν μέτρα που επηρεάζουν το εμπόριο ή τις επενδύσεις με σκοπό να αποτρέψουν ή να επιτύχουν την παύση, την τροποποίηση ή την έκδοση συγκεκριμένης πράξης από την Ένωση ή ένα κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένης της έκφρασης θέσης από θεσμικό όργανο, φορέα, υπηρεσία ή οργανισμό της Ένωσης ή κράτους μέλους. Στα εν λόγω μέτρα που επηρεάζουν το εμπόριο ή τις επενδύσεις περιλαμβάνονται όχι μόνο δράσεις που αναλαμβάνονται και έχουν επιπτώσεις στο έδαφος της οικείας τρίτης χώρας, αλλά και δράσεις που αναλαμβάνονται από την τρίτη χώρα, μεταξύ άλλων μέσω οντοτήτων που ελέγχονται ή διευθύνονται από την τρίτη χώρα και βρίσκονται στην Ένωση, οι οποίες βλάπτουν τις οικονομικές δραστηριότητες στην Ένωση. Ο όρος «τρίτη χώρα» θα πρέπει να νοείται ότι περιλαμβάνει όχι μόνο ένα τρίτο κράτος, αλλά και ένα ξεχωριστό τελωνειακό έδαφος ή άλλο υποκείμενο του διεθνούς δικαίου, διότι τέτοιες οντότητες μπορούν επίσης να εξαναγκαστούν οικονομικά. Η χρήση του όρου αυτού και η εφαρμογή του παρόντος κανονισμού δεν έχουν καμία επίπτωση όσον αφορά την κυριαρχία. Επιπλέον, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με τη θέση της Ένωσης όσον αφορά την οικεία τρίτη χώρα.

(8)

Ο παρών κανονισμός έχει ως στόχο να διασφαλίσει την αποτελεσματική, αποδοτική και ταχεία αντίδραση της Ένωσης στον οικονομικό εξαναγκασμό. Έχει ιδίως ως στόχο την αποτροπή του οικονομικού εξαναγκασμού της Ένωσης ή κράτους μέλους και επιτρέπει στην Ένωση, ως έσχατη λύση, να αντιμετωπίσει τον οικονομικό εξαναγκασμό μέσω μέτρων αντίδρασης της Ένωσης. Ο παρών κανονισμός εφαρμόζεται με την επιφύλαξη υφιστάμενων πράξεων της Ένωσης και διεθνών συμφωνιών που έχει συνάψει η Ένωση, καθώς και των δράσεων που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο αυτών και συνάδουν με το διεθνές δίκαιο, στον τομέα της κοινής εμπορικής πολιτικής, και με άλλες πολιτικές της Ένωσης.

(9)

Ο οικονομικός εξαναγκασμός από τρίτες χώρες μπορεί να στοχεύει σε δράσεις εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης ή ενός κράτους μέλους, και η διαπίστωση της ύπαρξης οικονομικού εξαναγκασμού και των σχετικών αντιδράσεων μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στις σχέσεις με τρίτες χώρες. Είναι αναγκαίο να εξασφαλιστούν συνεκτικές απαντήσεις σε διακριτούς αλλά συναφείς τομείς πολιτικής. Ο παρών κανονισμός δεν θίγει ενδεχόμενη δράση της Ένωσης δυνάμει των ειδικών διατάξεων του κεφαλαίου 2 του τίτλου V ΣΕΕ, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη κατά την εξέταση τυχόν αντίδρασης σε οικονομικό εξαναγκασμό από τρίτη χώρα.

(10)

Ο οικονομικός εξαναγκασμός κράτους μέλους από τρίτη χώρα επηρεάζει την εσωτερική αγορά της Ένωσης και την Ένωση στο σύνολό της. Τα κράτη μέλη, ενεργώντας μεμονωμένα, δεν μπορούν να αντισταθμίσουν τον οικονομικό εξαναγκασμό από τρίτες χώρες μέσω μέτρων που εμπίπτουν στον τομέα της κοινής εμπορικής πολιτικής. Δεδομένης της αποκλειστικής αρμοδιότητας που απονέμει στην Ένωση το άρθρο 207 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), μόνο η Ένωση μπορεί να ενεργήσει. Επιπλέον, ενδέχεται τα κράτη μέλη, ως διακριτοί δρώντες βάσει του διεθνούς δικαίου, να μην έχουν το δικαίωμα να αντιδράσουν στον οικονομικό εξαναγκασμό της Ένωσης από τρίτες χώρες. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο τα μέσα για την αποτελεσματική επίτευξη αυτών των στόχων να δημιουργηθούν σε επίπεδο Ένωσης. Ο παρών κανονισμός δεν θίγει την κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ της Ένωσης και των κρατών μελών της.

(11)

Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, είναι αναγκαίο και σκόπιμο, για τη δημιουργία αποτελεσματικού και ολοκληρωμένου πλαισίου δράσης της Ένωσης κατά του οικονομικού εξαναγκασμού, να θεσπιστούν κανόνες για την εξέταση, τη διαπίστωση της ύπαρξης και την αντιμετώπιση του οικονομικού εξαναγκασμού από τρίτες χώρες. Πριν από τα μέτρα αντίδρασης της Ένωσης θα πρέπει να εξετάζονται τα πραγματικά περιστατικά, να διαπιστώνεται η ύπαρξη οικονομικού εξαναγκασμού και, όπου είναι δυνατόν και υπό τον όρο ότι και η τρίτη χώρα συμμετέχει καλόπιστα, να καταβάλλονται προσπάθειες για την εξεύρεση λύσης σε συνεργασία με την οικεία τρίτη χώρα. Τυχόν μέτρα που επιβάλλει η Ένωση θα πρέπει να είναι ανάλογα και να μην υπερβαίνουν τη ζημία στην Ένωση. Τα κριτήρια για την επιλογή και τον σχεδιασμό των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης θα πρέπει να λαμβάνουν ιδίως υπόψη την αποτελεσματικότητα των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης ως προς την πρόκληση της παύσης του οικονομικού εξαναγκασμού και, εφόσον ζητηθεί, την αποκατάσταση της ζημίας στην Ένωση, καθώς και την ανάγκη αποφυγής ή ελαχιστοποίησης των παράπλευρων επιπτώσεων, της δυσανάλογης διοικητικής πολυπλοκότητας και της επιβάρυνσης και του κόστους που επιβάλλονται ιδίως στους οικονομικούς φορείς της Ένωσης, καθώς και στο συμφέρον της Ένωσης. Επομένως, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει το αναγκαίο προς επίτευξη των στόχων σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 4 ΣΕΕ.

(12)

Κάθε δράση που αναλαμβάνεται από την Ένωση βάσει του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να συμμορφώνεται με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του εθιμικού διεθνούς δικαίου. Μεταξύ των διεθνών συμφωνιών που έχουν συναφθεί από την Ένωση και τα κράτη μέλη, η συμφωνία για την ίδρυση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του βασιζόμενου σε κανόνες πολυμερούς εμπορικού συστήματος. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό η Ένωση να συνεχίσει να στηρίζει το εν λόγω σύστημα, με τον ΠΟΕ στον πυρήνα του, και να χρησιμοποιεί το σύστημά του για την επίλυση διαφορών, κατά περίπτωση.

(13)

Το εθιμικό διεθνές δίκαιο, όπως αντικατοπτρίζεται στο άρθρο 22 και στα άρθρα 49 έως 53 του ψηφίσματος ARSIWA, επιτρέπει, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η αναλογικότητα και η προηγούμενη ειδοποίηση, την επιβολή αντιμέτρων, δηλαδή μέτρων που, ενώ υπό κανονικές συνθήκες θα συνιστούσαν παραβίαση των διεθνών υποχρεώσεων του μέρους που τα επιβάλλει, δικαιολογούνται διότι επιβάλλονται από θιγόμενο μέρος σε βάρος κράτους που βαρύνεται με παραβίαση του διεθνούς δικαίου και έχουν ως στόχο να επιτύχουν την παύση της παραβίασης ή επανόρθωση γι’ αυτήν. Ως εκ τούτου, τα μέτρα αντίδρασης της Ένωσης θα μπορούσαν να συνίστανται, κατά περίπτωση, όχι μόνο σε μέτρα που συνάδουν με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ένωσης, αλλά και στη μη εκπλήρωση διεθνών υποχρεώσεων έναντι της οικείας τρίτης χώρας, στον βαθμό που ο οικονομικός εξαναγκασμός από την τρίτη χώρα συνιστά διεθνώς παράνομη πράξη. Βάσει του διεθνούς δικαίου, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, τα αντίμετρα θα πρέπει να είναι ανάλογα με την προκληθείσα ζημία, λαμβάνοντας υπόψη τη σοβαρότητα της διεθνώς παράνομης πράξης και τα εν λόγω δικαιώματα. Στο πλαίσιο αυτό, η ζημία για την Ένωση ή για κράτος μέλος θεωρείται, βάσει του διεθνούς δικαίου, ότι περιλαμβάνει τη ζημία για οικονομικούς φορείς της Ένωσης εντός της Ένωσης.

(14)

Όταν ο οικονομικός εξαναγκασμός συνιστά διεθνώς παράνομη πράξη, η Ένωση θα πρέπει, κατά περίπτωση, εκτός από την παύση του οικονομικού εξαναγκασμού, να ζητήσει από την οικεία τρίτη χώρα να αποκαταστήσει τυχόν ζημία που υπέστη η Ένωση, σύμφωνα με το άρθρο 31 και τα άρθρα 34 έως 39 του ψηφίσματος ARSIWA. Σε περίπτωση που η Ένωση λάβει αποζημίωση για τη ζημία στους οικονομικούς φορείς της Ένωσης, η Ένωση μπορεί, κατά περίπτωση και στο μέτρο του δυνατού, να εξετάσει το ενδεχόμενο μεταβίβασης της εν λόγω αποζημίωσης στους φορείς της Ένωσης που έχουν υποστεί ζημία ως αποτέλεσμα του οικονομικού εξαναγκασμού.

(15)

Ο εξαναγκασμός απαγορεύεται και συνεπώς συνιστά παράνομη πράξη βάσει του διεθνούς δικαίου όταν μια χώρα εφαρμόζει μέτρα όπως εμπορικούς ή επενδυτικούς περιορισμούς προκειμένου να ωθήσει μια άλλη χώρα σε πράξη ή παράλειψη στην οποία η εν λόγω χώρα δεν είναι υποχρεωμένη να προβεί βάσει του διεθνούς δικαίου και η οποία εμπίπτει στην κυριαρχία της, και όταν ο εξαναγκασμός φθάνει ένα ορισμένο ποιοτικό ή ποσοτικό κατώτατο όριο, ανάλογα τόσο με τους επιδιωκόμενους σκοπούς όσο και με τα χρησιμοποιούμενα μέσα. Η Επιτροπή και το Συμβούλιο θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια που συμβάλλουν στον προσδιορισμό του κατά πόσον η τρίτη χώρα παρεμβαίνει στις νόμιμες κυρίαρχες επιλογές της Ένωσης ή ενός κράτους μέλους και κατά πόσον η δράση της τρίτης χώρας συνιστά οικονομικό εξαναγκασμό που απαιτεί αντίδραση της Ένωσης. Μεταξύ των κριτηρίων αυτών, θα πρέπει να υπάρχουν στοιχεία που χαρακτηρίζουν, τόσο από ποιοτική όσο και από ποσοτική άποψη, ιδίως τη μορφή, τις επιπτώσεις και τον στόχο των μέτρων που λαμβάνει η τρίτη χώρα. Η εφαρμογή των εν λόγω κριτηρίων θα διασφαλίσει ότι μόνο ο οικονομικός εξαναγκασμός με επαρκώς σοβαρές επιπτώσεις ή, όταν ο οικονομικός εξαναγκασμός συνίσταται σε απειλή, ότι μόνο μια αξιόπιστη απειλή, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού. Επιπλέον, η Επιτροπή και το Συμβούλιο θα πρέπει να εξετάζουν προσεκτικά κατά πόσον η τρίτη χώρα επιδιώκει νόμιμο σκοπό, διότι ο στόχος της είναι η προάσπιση ενός ενδιαφέροντος που είναι διεθνώς αναγνωρισμένο, όπως, μεταξύ άλλων, η διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η προστασία του περιβάλλοντος ή η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

(16)

Σύμφωνα με το εθιμικό διεθνές δίκαιο, στις πράξεις τρίτων χωρών περιλαμβάνονται όλες οι μορφές δράσης ή παράλειψης, συμπεριλαμβανομένων των απειλών, που μπορούν να καταλογιστούν σε ένα κράτος βάσει του εθιμικού διεθνούς δικαίου. Το άρθρο 2 στοιχείο α), και τα άρθρα 4 έως 11 του ψηφίσματος ARSIWA επιβεβαιώνουν ότι κατά το εθιμικό διεθνές δίκαιο μπορεί να χαρακτηριστεί ως πράξη κράτους ιδίως: η συμπεριφορά οποιουδήποτε κρατικού οργάνου, φυσικού ή νομικού προσώπου που δεν αποτελεί όργανο του κράτους αλλά είναι εξουσιοδοτημένο από το δίκαιο του συγκεκριμένου κράτους να ασκεί στοιχεία κυβερνητικής εξουσίας· τη συμπεριφορά οργάνου που έχει τεθεί στη διάθεση κράτους από άλλο κράτος· τη συμπεριφορά ατόμου ή ομάδας ατόμων που δρα σύμφωνα με τις εντολές ή τις κατευθύνσεις ή υπό τον έλεγχο του εν λόγω κράτους κατά την πραγμάτωση της συμπεριφοράς· τη συμπεριφορά ατόμου ή ομάδας ατόμων που ασκεί στοιχεία κυβερνητικής εξουσίας σε περίπτωση απουσίας ή ανεπαρκούς λειτουργίας των επίσημων αρχών και σε περιστάσεις που απαιτούν την άσκηση των εν λόγω στοιχείων εξουσίας, καθώς και τη συμπεριφορά που το κράτος αναγνωρίζει και υιοθετεί ως δική του.

(17)

Η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει κατά πόσον το μέτρο τρίτης χώρας συνιστά οικονομικό εξαναγκασμό. Η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργεί την εξέταση αυτή με βάση τις πληροφορίες που λαμβάνει από οποιαδήποτε αξιόπιστη πηγή, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών και νομικών προσώπων, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενός κράτους μέλους ή συνδικαλιστικών οργανώσεων. Προκειμένου να προσδιοριστεί κατά πόσον μια τρίτη χώρα εφαρμόζει ή απειλεί να εφαρμόσει μέτρα που επηρεάζουν το εμπόριο ή τις επενδύσεις, τα οποία συνιστούν οικονομικό εξαναγκασμό, η αξιολόγηση της Επιτροπής και του Συμβουλίου θα πρέπει να βασίζεται σε πραγματικά περιστατικά.

(18)

Προκειμένου να εξασφαλιστούν ενιαίες προϋποθέσεις για την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού, και λαμβανομένου υπόψη του μοναδικού χαρακτήρα του οικονομικού εξαναγκασμού που επηρεάζει το εμπόριο και τις επενδύσεις, θα πρέπει να ανατεθούν στο Συμβούλιο εκτελεστικές αρμοδιότητες για τον προσδιορισμό του οικονομικού εξαναγκασμού και κατά πόσον είναι σκόπιμο να ζητηθεί αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη η Ένωση. Η ανάθεση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων στο Συμβούλιο περιορίζεται και αφορά στις περιστάσεις που προκύπτουν από τον οικονομικό εξαναγκασμό και δεν πρέπει να θεωρείται ως προηγούμενο.

(19)

Μετά την εξέταση από την Επιτροπή και όταν η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το μέτρο της τρίτης χώρας συνιστά οικονομικό εξαναγκασμό, η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει πρόταση στο Συμβούλιο για εκτελεστική πράξη που θα ορίζει ότι το μέτρο της τρίτης χώρας πληροί τις προϋποθέσεις ύπαρξης οικονομικού εξαναγκασμού. Στην εν λόγω πρόταση, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να συμπεριλάβει ενδεικτική περίοδο ώστε το Συμβούλιο να αξιολογήσει κατά πόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη θέσπιση μέτρων αντίδρασης της Ένωσης. Κατά περίπτωση, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να υποβάλει πρόταση για εκτελεστική πράξη του Συμβουλίου που θα ορίζει ότι η Ένωση ζητεί από την τρίτη χώρα να αποκαταστήσει τη ζημία στην Ένωση. Επιπλέον, ο οικονομικός εξαναγκασμός μπορεί να επηρεάσει την Ένωση ή οποιοδήποτε κράτος μέλος και, ως εκ τούτου, να δημιουργήσει την ανάγκη ταχείας δράσης στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού και σύμφωνα με τις ενωσιακές αρχές της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών και της καλόπιστης συνεργασίας. Κατά συνέπεια, το Συμβούλιο θα πρέπει να ενεργήσει ταχέως και να καταβάλει όλες τις αναγκαίες προσπάθειες για την έκδοση απόφασης εντός 8 εβδομάδων από την υποβολή της πρότασης από την Επιτροπή. Κατά την άσκηση των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων του, το Συμβούλιο θα πρέπει να ενεργεί σύμφωνα με τις προϋποθέσεις για την ύπαρξη οικονομικού εξαναγκασμού και τα κριτήρια για τον προσδιορισμό του κατά πόσον είναι σκόπιμο να ζητηθεί από την τρίτη χώρα να αποκαταστήσει τη ζημία στην Ένωση.

(20)

Σε μια προσπάθεια να διασφαλιστεί η παύση του οικονομικού εξαναγκασμού και, εφόσον ζητηθεί, η αποκατάσταση της ζημίας στην Ένωση, η Ένωση θα πρέπει να επιδιώξει έγκαιρη και δίκαιη διευθέτηση του ζητήματος. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα πρέπει να παρέχει κατάλληλες ευκαιρίες για διαβουλεύσεις με την οικεία τρίτη χώρα και, εάν η εν λόγω τρίτη χώρα είναι έτοιμη να αρχίσει διαβουλεύσεις καλή τη πίστει, θα πρέπει να συνεργάζεται με αυτήν χωρίς καθυστέρηση. Κατά τη διάρκεια των εν λόγω διαβουλεύσεων, η Επιτροπή θα πρέπει να αναζητήσει μέσα όπως οι άμεσες διαπραγματεύσεις, η παραπομπή του θέματος σε διεθνή δικαστική επίλυση, διαμεσολάβηση, συνδιαλλαγή ή καλές υπηρεσίες τρίτου μέρους, με την επιφύλαξη της κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ της Ένωσης και των κρατών μελών. Ειδικότερα, όταν η τρίτη χώρα αναστέλλει τον οικονομικό εξαναγκασμό και συμφωνεί να παραπέμψει το ζήτημα σε διεθνή δικαστική επίλυση, θα πρέπει να συνάπτεται διεθνής συμφωνία με την τρίτη χώρα, ανάλογα με τις ανάγκες. Μια τέτοια διεθνής συμφωνία θα μπορούσε να συναφθεί είτε από την Ένωση, σύμφωνα με το άρθρο 218 ΣΛΕΕ, είτε από το οικείο κράτος μέλος.

(21)

Η Ένωση θα πρέπει να στηρίζει και να συνεργάζεται με τρίτες χώρες που επηρεάζονται από τον ίδιο ή παρόμοιο οικονομικό εξαναγκασμό ή με άλλες ενδιαφερόμενες τρίτες χώρες. Η Ένωση θα πρέπει να συμμετέχει στον διεθνή συντονισμό σε όλα τα διμερή, πλειονομερή ή πολυμερή φόρουμ που είναι κατάλληλα για την πρόληψη ή την εξάλειψη του οικονομικού εξαναγκασμού. Η Επιτροπή θα πρέπει να εκφράσει τη θέση της Ένωσης μετά από διαβούλευση με το Συμβούλιο σύμφωνα με τις Συνθήκες, κατά περίπτωση, και, όπου αρμόζει, με τη συμμετοχή των κρατών μελών.

(22)

Είναι επιθυμητό η Ένωση να χρησιμοποιεί προορατικά όλα τα διαθέσιμα μέσα συνεργασίας με την οικεία τρίτη χώρα, όπως οι διαπραγματεύσεις, η δικαστική επίλυση ή η διαμεσολάβηση, και να επιβάλλει μέτρα αντίδρασης μόνο στις περιπτώσεις που αυτά τα μέσα δεν οδηγούν στην άμεση και αποτελεσματική παύση του οικονομικού εξαναγκασμού και, όπου αρμόζει και ζητείται από την Ένωση από την οικεία τρίτη χώρα, στην αποκατάσταση της ζημίας που έχει προκαλέσει στην Ένωση, και όπου είναι αναγκαία η προστασία των συμφερόντων και των δικαιωμάτων της Ένωσης και των κρατών μελών της βάσει του διεθνούς δικαίου και είναι προς το συμφέρον της Ένωσης να αναλάβει τέτοια δράση. Είναι σκόπιμο αυτός ο κανονισμός να καθορίζει τους εφαρμοστέους κανόνες και διαδικασίες για την επιβολή και την εφαρμογή μέτρων αντίδρασης της Ένωσης και να επιτρέπει την ταχεία ανάληψη δράσης, όπου απαιτείται, για τη διατήρηση της αποτελεσματικότητας των εν λόγω μέτρων αντίδρασης της Ένωσης.

(23)

Τα μέτρα αντίδρασης της Ένωσης που λαμβάνονται σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να επιλέγονται και να σχεδιάζονται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, μεταξύ των οποίων: η αποτελεσματικότητα των μέτρων για την παύση του οικονομικού εξαναγκασμού και, κατά περίπτωση, την αποκατάσταση της ζημίας που προκάλεσε στην Ένωση· η δυνατότητα να ανακουφίσουν τους οικονομικούς φορείς της Ένωσης που πλήττονται από τον οικονομικό εξαναγκασμό· ο στόχος της αποφυγής ή της ελαχιστοποίησης των αρνητικών οικονομικών και άλλων επιπτώσεων για την Ένωση· και η αποφυγή δυσανάλογoυ διοικητικού φόρτου και κόστους κατά την εφαρμογή των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης. Θα πρέπει να διαφυλαχθεί το επενδυτικό περιβάλλον και η οικονομία της γνώσης στην Ένωση. Είναι σημαντικό κατά την επιλογή και τον σχεδιασμό των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης να λαμβάνεται υπόψη το συμφέρον της Ένωσης, το οποίο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα συμφέροντα τόσο των ανάντη όσο και των κατάντη βιομηχανιών της Ένωσης και των τελικών καταναλωτών της Ένωσης. Όταν η Επιτροπή εξετάζει μέτρα αντίδρασης της Ένωσης, θα πρέπει να προτιμά μέτρα που δεν θα είχαν δυσανάλογο αντίκτυπο στην ασφάλεια δικαίου και την προβλεψιμότητα των μέτρων για τους οικονομικούς φορείς, καθώς και στη διαχείριση της σχετικής εθνικής νομοθεσίας. Όταν η Επιτροπή εξετάζει μέτρα αντίδρασης της Ένωσης που επηρεάζουν εγκρίσεις, καταχωρίσεις, άδειες ή άλλα δικαιώματα για τους σκοπούς των εμπορικών δραστηριοτήτων, θα πρέπει να δίνει προτεραιότητα σε μέτρα που επηρεάζουν τις διαδικασίες που εφαρμόζονται σε επίπεδο Ένωσης και βασίζονται στο παράγωγο δίκαιο ή, όταν δεν ενδείκνυνται τέτοια μέτρα, σε μέτρα σε τομείς όπου υπάρχει εκτεταμένη νομοθεσία της Ένωσης.Tα μέτρα αντίδρασης της Ένωσης θα πρέπει να μην παρεμβαίνουν στις διοικητικές αποφάσεις που βασίζονται στην αξιολόγηση επιστημονικών στοιχείων. Τα μέτρα αντίδρασης της Ένωσης θα πρέπει να επιλέγονται από ευρύ φάσμα επιλογών, ώστε να καθίσταται δυνατή η λήψη των πλέον κατάλληλων μέτρων σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση.

(24)

Η Ένωση θα πρέπει να είναι σε θέση να θεσπίζει μέτρα αντίδρασης της Ένωσης γενικής εφαρμογής σχεδιασμένα κατά τρόπο ώστε να επηρεάζουν συγκεκριμένους τομείς, περιφέρειες ή φορείς της οικείας τρίτης χώρας. Η Ένωση θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να θεσπίζει μέτρα αντίδρασης της Ένωσης που εφαρμόζονται σε ορισμένα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που έχουν δεσμούς ή συνδέονται με την κυβέρνηση της τρίτης χώρας και τα οποία συμμετέχουν ή ενδέχεται να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες που καλύπτονται από το άρθρο 207 ΣΛΕΕ. Τέτοια στοχευμένα μέτρα αντίδρασης της Ένωσης μπορούν να προκαλέσουν την άμεση παύση του οικονομικού εξαναγκασμού, αποφεύγοντας ή ελαχιστοποιώντας αποτελεσματικά τις αρνητικές επιπτώσεις του εξαναγκασμού αυτού στις οικονομίες των κρατών μελών, στους οικονομικούς φορείς της Ένωσης και στους τελικούς καταναλωτές της Ένωσης.

(25)

Στο πλαίσιο της αντίδρασης της Ένωσης με σκοπό την παύση του οικονομικού εξαναγκασμού από τρίτες χώρες, η Επιτροπή μπορεί επίσης να θεσπίζει μέτρα δυνάμει νομικών πράξεων εκτός του παρόντος κανονισμού που αναθέτουν στην Επιτροπή ειδικές εξουσίες, για παράδειγμα όσον αφορά τη χορήγηση ενωσιακής χρηματοδότησης ή τις δυνατότητες περιορισμού της συμμετοχής σε ενωσιακά προγράμματα-πλαίσια για την έρευνα και την καινοτομία, σύμφωνα με τις εφαρμοστέες διαδικασίες που ορίζονται σε αυτές. Ο παρών κανονισμός δεν θίγει τους κανόνες και τις διαδικασίες που προβλέπονται σε αυτές τις άλλες νομικές πράξεις. Η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίζει τον συντονισμό της έγκρισης των μέτρων που ορίζονται στο παράρτημα Ι με τα μέτρα που θεσπίζει δυνάμει νομικών πράξεων της Ένωσης εκτός του παρόντος κανονισμού. Ειδικότερα, η συνολική αντίδραση της Ένωσης θα πρέπει να είναι αναλογική και να μην υπερβαίνει το επίπεδο της ζημίας που υφίσταται η Ένωση. Με την επιφύλαξη τυχόν υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή το Συμβούλιο που προβλέπονται από τις εν λόγω άλλες νομικές πράξεις, η Επιτροπή θα πρέπει να τηρεί ενήμερο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τις δράσεις στο πλαίσιο των εν λόγω πράξεων που είναι συγχρονισμένες με τα μέτρα αντίδρασης της Ένωσης.

(26)

Είναι σκόπιμο να θεσπιστούν κανόνες σχετικά με την καταγωγή των αγαθών ή των υπηρεσιών και την εθνικότητα των παρόχων υπηρεσιών, των επενδύσεων και των κατόχων δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, για τους σκοπούς του καθορισμού των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης. Οι κανόνες καταγωγής και εθνικότητας θα πρέπει να καθορίζονται με βάση τους ισχύοντες κανόνες για το μη προτιμησιακό εμπόριο και τις επενδύσεις που εφαρμόζονται βάσει της ενωσιακής νομοθεσίας και των διεθνών συμφωνιών που έχουν συναφθεί από την Ένωση.

(27)

Για τους σκοπούς επίτευξης παύσης του οικονομικού εξαναγκασμού σε συγκεκριμένη υπόθεση και, κατά περίπτωση, της αποκατάστασης της προκληθείσας ζημίας, τα μέτρα αντίδρασης της Ένωσης που συνίστανται σε περιορισμούς των άμεσων ξένων επενδύσεων ή των συναλλαγών στον τομέα των υπηρεσιών θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο σε σχέση με τις υπηρεσίες που παρέχονται ή τις άμεσες επενδύσεις που πραγματοποιούνται εντός της Ένωσης από ένα ή περισσότερα νομικά πρόσωπα εγκατεστημένα στην Ένωση και τα οποία ανήκουν ή ελέγχονται από πρόσωπα της οικείας τρίτης χώρας, όταν αυτό είναι αναγκαίο για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης και ιδίως για την πρόληψη της αποφυγής ή της καταστρατήγησής τους. Η απόφαση για την επιβολή τέτοιων περιορισμών θα πρέπει να αιτιολογείται δεόντως σε εκτελεστικές πράξεις που εκδίδονται δυνάμει του παρόντος κανονισμού με βάση τα κριτήρια που καθορίζονται σε αυτόν.

(28)

Μετά τη λήψη μέτρων αντίδρασης της Ένωσης, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί συνεχώς την κατάσταση οικονομικού εξαναγκασμού, την αποτελεσματικότητα των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης και τα αποτελέσματά τους στα συμφέροντα της Ένωσης, με σκοπό την ανάλογη τροποποίηση, αναστολή ή τερματισμό των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να καθοριστούν οι κανόνες και οι διαδικασίες για την τροποποίηση, την αναστολή και τον τερματισμό των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης, καθώς και οι συνθήκες στις οποίες ενδείκνυνται η τροποποίηση, η αναστολή ή ο τερματισμός των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης.

(29)

Είναι σημαντικό να προβλεφθούν ευκαιρίες συμμετοχής των ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων, για τους σκοπούς της έγκρισης και τροποποίησης των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης και, κατά περίπτωση, για τους σκοπούς της αναστολής και του τερματισμού τους, λαμβανομένων υπόψη των δυνητικών επιπτώσεων στα εν λόγω ενδιαφερόμενα μέρη.

(30)

Υπό το πρίσμα του οικονομικού εξαναγκασμού από τρίτες χώρες, και ιδίως της συχνότητας και της σοβαρότητάς του, η Επιτροπή θα πρέπει, για να διασφαλίσει τη συνοχή με τυχόν σχετική ενωσιακή νομοθεσία, να ορίσει ενιαίο σημείο επαφής για τη λειτουργία του παρόντος κανονισμού και, συνεπώς, θα πρέπει να ενεργεί με σκοπό να διασφαλίσει ότι η Ένωση είναι σε θέση να προβλέπει καλύτερα και να αντιδρά αποτελεσματικά στον οικονομικό εξαναγκασμό.

(31)

Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενημερώνονται τακτικά και εγκαίρως για τις σχετικές εξελίξεις στην εφαρμογή του παρόντος κανονισμού και, κατά περίπτωση, να έχουν ευκαιρίες για ανταλλαγή απόψεων με την Επιτροπή.

(32)

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η προσαρμογή των κανόνων καταγωγής ή εθνικότητας ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι σχετικές εξελίξεις στις διεθνείς πράξεις και η εμπειρία από την εφαρμογή μέτρων δυνάμει του παρόντος κανονισμού ή άλλων πράξεων της Ένωσης, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ για την τροποποίηση του παραρτήματος ΙΙ. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (2). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην κατάρτιση των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την κατάρτιση κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(33)

Προκειμένου να εξασφαλιστούν ομοιόμορφοι όροι για την εφαρμογή των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης βάσει του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3).

(34)

Θα πρέπει να χρησιμοποιείται η διαδικασία εξέτασης για την έγκριση μέτρων αντίδρασης της Ένωσης και για την τροποποίηση, την αναστολή ή τον τερματισμό τους, δεδομένου ότι τα εν λόγω μέτρα καθορίζουν την αντίδραση της Ένωσης στον οικονομικό εξαναγκασμό που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού. Λαμβανομένης υπόψη της ειδικής φύσης του παρόντος κανονισμού και της ιδιαίτερης ευαισθησίας που συνδέεται με τα μέτρα αντίδρασης της Ένωσης, η Επιτροπή δεν θα πρέπει να εκδίδει σχέδιο εκτελεστικής πράξης σχετικά με μέτρα αντίδρασης της Ένωσης όταν η επιτροπή δεν διατυπώνει γνώμη σχετικά με την εν λόγω πράξη. Κατά την άσκηση των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων της, η Επιτροπή θα πρέπει να δίνει ιδιαίτερη προσοχή σε λύσεις που τυγχάνουν της ευρύτερης δυνατής στήριξης μεταξύ των κρατών μελών και, σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της επιτροπής προσφυγών, στην εξεύρεση ισορροπημένων λύσεων και στην αποφυγή της αντίθεσης σε οποιαδήποτε δεσπόζουσα θέση μεταξύ των κρατών μελών, ιδίως όσον αφορά την καταλληλότητα ενός σχεδίου εκτελεστικής πράξης.

(35)

Η Επιτροπή θα πρέπει να εκδίδει εκτελεστικές πράξεις άμεσης εφαρμογής με περιορισμένη διάρκεια εάν, σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις που σχετίζονται με την τροποποίηση ή την αναστολή των μέτρων αντίδρασης της Ένωσης, επιτακτικοί λόγοι επείγουσας ανάγκης απαιτούν ταχεία δράση για την αποφυγή ανεπανόρθωτης ζημίας στην Ένωση ή σε κράτος μέλος ή για τη διασφάλιση της συνέπειας με το διεθνές δίκαιο. Μια τέτοια ταχεία δράση θα μπορούσε να αποτρέψει την πρόκληση ή την επιδείνωση οποιασδήποτε οικονομικής ζημίας από τον οικονομικό εξαναγκασμό, ιδίως με σκοπό την προστασία των οξέων και ζωτικών συμφερόντων της Ένωσης ή ενός κράτους μέλους.

(36)

Κάθε δράση που αναλαμβάνεται δυνάμει του παρόντος κανονισμού, συμπεριλαμβανομένης της θέσπισης μέτρων αντίδρασης της Ένωσης που εφαρμόζονται σε ορισμένα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, πρέπει να τηρεί τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπρόσθετα, κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δυνάμει του παρόντος κανονισμού πρέπει να συμμορφώνεται προς τους ισχύοντες κανόνες για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από υπαλλήλους των κρατών μελών που αποκτούν πληροφορίες βάσει του παρόντος κανονισμού πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4). Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά όργανα της Ένωσης πρέπει να πραγματοποιείται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5).

(37)

Η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί τα μέτρα αντίδρασης της Ένωσης που λαμβάνονται βάσει του παρόντος κανονισμού ως προς την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργία τους και, κατά περίπτωση, συνάγει συμπεράσματα για τους σκοπούς μελλοντικών μέτρων αντίδρασης της Ένωσης. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να επανεξετάσει τον παρόντα κανονισμό αφού αποκτήσει επαρκή πείρα από την εφαρμογή και την υλοποίησή του, καθώς και τη σχέση του με άλλες πολιτικές της Ένωσης και υφιστάμενες νομικές πράξεις, συμπεριλαμβανομένου του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2271/96 του Συμβουλίου (6). Η επανεξέταση του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να καλύπτει το πεδίο εφαρμογής, τη λειτουργία, την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα του παρόντος κανονισμού. Η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει έκθεση σχετικά με την εκτίμησή της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο,

1)

«μέτρο τρίτης χώρας»: κάθε πράξη ή παράλειψη αποδιδόμενη σε τρίτη χώρα βάσει του διεθνούς δικαίου·

2)

«συγκεκριμένη πράξη»: κάθε νομική ή άλλη πράξη, συμπεριλαμβανομένης της έκφρασης θέσης θεσμικού ή άλλου οργάνου, υπηρεσίας ή οργανισμού της Ένωσης, κράτους μέλους ή τρίτης χώρας αντίστοιχα·

3)

«ζημία στην Ένωση»: ο αρνητικός αντίκτυπος, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής ζημίας, στην Ένωση ή σε κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών φορέων της Ένωσης, που προκαλείται από οικονομικό εξαναγκασμό·

4)

«τρίτη χώρα»: κάθε κράτος, χωριστό τελωνειακό έδαφος ή άλλο υποκείμενο του διεθνούς δικαίου, εκτός της Ένωσης ή κράτους μέλους.

α)

την ανταλλαγή σχετικών πληροφοριών και εμπειριών για τη διευκόλυνση της συνεκτικής αντιμετώπισης του εν λόγω οικονομικού εξαναγκασμού·

β)

τον συντονισμό στα σχετικά διεθνή φόρουμ·

γ)

τον συντονισμό για την αντιμετώπιση του οικονομικού εξαναγκασμού.