15.4.2011   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 101/122

(1)

Σύμφωνα με την πράξη προσχώρησης του 2003, επιτρέπεται στη Λιθουανία να διατηρήσει σε ισχύ, υπό τους όρους που προβλέπονται στην εν λόγω πράξη, για διάστημα επτά ετών μετά την προσχώρηση, το οποίο λήγει στις 30 Απριλίου του 2011, απαγορεύσεις όσον αφορά την απόκτηση γεωργικής γης από φυσικά ή νομικά πρόσωπα άλλων κρατών μελών της ΕΕ που δεν έχουν εγκατασταθεί ή καταχωριστεί ούτε διαθέτουν υποκατάστημα ή πρακτορείο στη Λιθουανία. Πρόκειται για προσωρινή εξαίρεση στην ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων την οποία εγγυώνται τα άρθρα 63 έως 66 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή η μεταβατική περίοδος μπορεί να παραταθεί μόνον άπαξ, για περίοδο που να μην υπερβαίνει τα τρία έτη.

(2)

Στις 4 Φεβρουαρίου 2011, η Λιθουανία ζήτησε να παρατείνει τη μεταβατική περίοδο που αφορά την απόκτηση γεωργικής γης κατά τρία έτη.

(3)

Ο βασικός λόγος για τη μεταβατική περίοδο ήταν η ανάγκη να διαφυλαχθούν οι συναφείς με τις γεωργικές δραστηριότητες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες μετά την καθιέρωση της ενιαίας αγοράς και τη μετάβαση στην κοινή γεωργική πολιτική στη Λιθουανία. Ειδικότερα, ο στόχος ήταν να διασκεδασθούν οι ανησυχίες που ανέκυψαν σχετικά με τον πιθανό αντίκτυπο τον οποίο θα είχε στον γεωργικό τομέα η ελευθέρωση της απόκτησης γεωργικής γης λόγω των αρχικών μεγάλων διαφορών στις τιμές της γης και στα εισοδήματα, σε σύγκριση με την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία, την Ισπανία, τη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο (εφεξής ΕΕ-15). Η μεταβατική περίοδος είχε επίσης ως σκοπό να εξομαλύνει τη διαδικασία της ιδιωτικοποίησης και της απόδοσης γεωργικών γαιών στους γεωργούς. Η Επιτροπή, στην έκθεσή της από 16 Ιουλίου 2008 σχετικά με την ανασκόπηση των μεταβατικών μέτρων για την απόκτηση γεωργικής γης που περιέχονται στη συνθήκη προσχώρησης του 2003 (εφεξής «ενδιάμεση ανασκόπηση του 2008») έχει ήδη τονίσει τη σημασία της ολοκλήρωσης της προαναφερόμενης γεωργικής μεταρρύθμισης έως τη λήξη της προβλεπόμενης μεταβατικής περιόδου (1).

(4)

Η αγροτική μεταρρύθμιση βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη στη Λιθουανία. Σύμφωνα με στοιχεία που διαβίβασαν οι λιθουανικές αρχές, η συνολική έκταση κρατικής γης ανέρχεται σε 429 000 εκτάρια, το ιδιοκτησιακό καθεστώς των οποίων πρέπει να αποσαφηνιστεί. Προς το παρόν, μόνο 77 200 εκτάρια γεωργικής γης του Δημοσίου έχουν ιδιωτικοποιηθεί ενώ όσον αφορά 351 000 εκτάρια γεωργικής γης, τα οποία αποτελούν το 11,42 % της συνολικής γεωργικής γης στη Λιθουανία, παραμένει ακόμη προς επίλυση το ζήτημα των δικαιωμάτων κυριότητας.

(5)

Κατά την άποψη των αρχών της Λιθουανίας, η απουσία σαφήνειας σχετικά με τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα σε συνδυασμό με τη δυσμενή δομή των γεωργικών εκμεταλλεύσεων αναπόφευκτα εμποδίζει τις κτηματικές συναλλαγές και τη συνένωση των γεωργικών κλήρων. Ο κατακερματισμός των γαιών, ωστόσο, οδηγεί σε χαμηλότερη ανταγωνιστικότητα και σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις λιγότερο προσανατολισμένες στην αγορά Στο πλαίσιο αυτό, από στοιχεία που αφορούν στο 2009, τα οποία διαβίβασαν οι λιθουανικές αρχές προκύπτει ότι, το εν λόγω έτος, οι εκμεταλλεύσεις μεγέθους έως 5 εκταρίων αποτελούσαν ποσοστό 52,5 % του συνόλου των εκμεταλλεύσεων.

(6)

Η προαναφερόμενη χαμηλότερη ανταγωνιστικότητα του γεωργικού τομέα της Λιθουανίας σε σύγκριση με τον γεωργικό τομέα στην ΕΕ-15 αποτελεί πρόβλημα το οποίο γίνεται πιο σύνθετο εξαιτίας των δυσχερειών πρόσβασης σε χρηματοοικονομικούς πόρους και λόγω των υψηλών επιτοκίων τα οποία εφαρμόζονται στις εμπορικές πιστώσεις που ανοίγονται για την απόκτηση γεωργικής γης (υψηλότερα του 10 % το 2009).

(7)

Επιπλέον, η πρόσφατη παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση επίσης είχε αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία της Λιθουανίας, ειδικότερα στις τιμές πώλησης των γεωργικών προϊόντων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Λιθουανίας, η οποία εποπτεύεται από την κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Λιθουανίας, ο συνολικός δείκτης τιμών αγοράς των γεωργικών προϊόντων το 2009, σε σύγκριση με αυτόν του 2008, ανήλθε στο 77,8. Η πτώση ήταν ιδιαίτερα αξιοσημείωτη στον τομέα των φυτικών καλλιεργειών, όπου ο συνολικός δείκτης τιμών αγοράς των εν λόγω γεωργικών προϊόντων το 2009 σε σύγκριση με το 2008 ήταν ίσος με το 69,1.

(8)

Υπό το πρίσμα των προαναφερόμενων παραγόντων, μπορεί να εξηγηθεί το χάσμα μεταξύ γεωργικού εισοδήματος των αγροτών στη Λιθουανία και στην ΕΕ-15, το οποίο, αν και μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, παραμένει ακόμα σημαντικό Σύμφωνα με τη Eurostat, το 2009 σημειώθηκε μείωση του επιπέδου του εισοδήματος των αγροτών στη Λιθουανία κατά 13,6 %, ενώ στην ΕΕ-27, το αντίστοιχο μέσο εισόδημα μειώθηκε κατά 10,7 %.

(9)

Παρόμοια με τα επίπεδα των γεωργικών εισοδημάτων, παραμένει επίσης το χάσμα στις τιμές πώλησης γεωργικής γης μεταξύ της Λιθουανίας και των άλλων κρατών μελών της ΕΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, οι τιμές των γεωργικών γεωτεμαχίων στη Λιθουανία παραμένουν χαμηλές σε σύγκριση με αυτές των άλλων κρατών μελών της ΕΕ. Η πλήρης σύγκλιση των τιμών πώλησης γεωργικής γης ούτε αναμενόμενη ήταν ούτε θεωρείτο αναγκαία προϋπόθεση για τον τερματισμό της μεταβατικής περιόδου. Όμως, οι αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των τιμών γεωργικής γης στη Λιθουανία και στην ΕΕ-15 είναι τέτοιες που μπορούν να παρεμποδίσουν την ομαλή πορεία προς τη σύγκλιση των τιμών.

(10)

Με βάση τα ανωτέρω, είμαστε σε θέση να προβλέψουμε, όπως και οι αρχές της Λιθουανίας, ότι η άρση των περιορισμών την 1η Μαΐου 2011 θα ασκήσει πιέσεις στις τιμές γης στη Λιθουανία. Επομένως, υπάρχει απειλή σοβαρών διαταραχών στη λιθουανική αγορά γεωργικής γης με τη λήξη της μεταβατικής περιόδου.

(11)

Θα πρέπει συνεπώς να χορηγηθεί παράταση τριών ετών στη μεταβατική περίοδο που αναφέρεται στο παράρτημα IX κεφάλαιο 4 της πράξης προσχώρησης του 2003.

(12)

Προκειμένου να προετοιμαστεί πλήρως η αγορά για την ελευθέρωση, εξακολουθεί να είναι υψίστης σημασίας, ακόμη και υπό δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, η προώθηση της βελτίωσης ορισμένων παραγόντων όπως οι πιστωτικές και ασφαλιστικές διευκολύνσεις για τους αγρότες, και η ολοκλήρωση των διαρθρωτικών γεωργικών μεταρρυθμίσεων εντός της μεταβατικής περιόδου, όπως ήδη τονίστηκε στην ενδιάμεση ανασκόπηση του 2008.

(13)

Δεδομένου ότι η ανοικτή ενιαία αγορά υπήρξε πάντοτε κεντρικής σημασίας στοιχείο της ευρωπαϊκής ευημερίας, η αυξημένη εισροή ξένων κεφαλαίων θα συνεπάγεται επίσης δυνητικά οφέλη για την αγορά γεωργικής γης στη Λιθουανία. Όπως τονίζεται στην ενδιάμεση ανασκόπηση του 2008, οι ξένες επενδύσεις στον τομέα της γεωργίας θα έχουν επίσης σημαντικά μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην προσφορά κεφαλαίων και τεχνογνωσίας, στη λειτουργία των κτηματαγορών και στην παραγωγικότητα της γεωργίας. Η σταδιακή χαλάρωση των περιορισμών όσον αφορά το καθεστώς ξένης ιδιοκτησίας κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου φαίνεται επίσης ότι θα συμβάλει στην προετοιμασία της αγοράς για την πλήρη ελευθέρωση.

(14)

Για σκοπούς ασφάλειας δικαίου και προς αποφυγή νομικού κενού στην έννομη τάξη της Λιθουανίας μετά την εκπνοή της τρέχουσας μεταβατικής περιόδου, η παρούσα απόφαση θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει από την ημέρα της δημοσίευσής της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,