(1)

Is éard is aidhm leis na rialacha maidir le rátaí cánach breisluacha (CBL) dá bhforáiltear i dTreoir 2006/112/CE ón gComhairle (3) feidhmiú an mhargaidh inmheánaigh a chaomhnú agus saobhadh iomaíochta a sheachaint. Ceapadh na rialacha sin breis agus scór bliain ó shin bunaithe ar phrionsabal an tionscnaimh. Sna teachtaireachtaí uaidh maidir le plean gníomhaíochta CBL an 7 Aibreán 2016 dar teideal “Towards a single EU VAT area – Time to decide” [I dtreo Limistéar CBL aonair san Aontas Eorpach — an t-am le cinneadh a dhéanamh] agus an 4 Deireadh Fómhair 2017 maidir leis an obair leantach ar an bplean gníomhaíochta CBL dar teideal “Towards a single EU VAT area – Time to act” [I dtreo Limistéar CBL aonair san Aontas Eorpach — an t-am le gníomhú], d’fhógair an Coimisiún go raibh sé beartaithe aige na rialacha sin a choigeartú le haghaidh córas cinntitheach CBL chun críche trádáil trasteorann gnólacht le gnólacht in earraí idir na Ballstáit a bheadh bunaithe ar an gcánachas sa Bhallstát cinn scríbe.

(2)

Faoi chóras ina ngearrfaí cáin ar sholáthar earraí agus seirbhísí sa Bhallstát cinn scríbe, ní bhainfeadh soláthróirí aon tairbhe shuntasach as a bheith bunaithe i mBallstát ina bhfuil ráta níos ísle. Faoi chóras den sórt sin, ní chuirfeadh níos mó éagsúlachta sna rátaí CBL isteach ar fheidhmiú an mhargaidh inmhéanaigh agus ní chruthódh sé saobhadh iomaíochta. Sna himthosca sin, b’iomchuí breis solúbthachta a thabhairt do Bhallstáit chun rátaí a shocrú.

(3)

Ba cheart na hearraí agus na seirbhísí a bheadh incháilithe le haghaidh rátaí laghdaithe a bheith dírithe ar leas an tomhaltóra deiridh agus go saothófaí cuspóirí leasa ghinearálta leo. Chun castacht nach bhfuil gá léi agus ardú ina dhiaidh sin ar chostais ghnó a sheachaint, go háirithe i gcás trádáil laistigh den Chomhphobal, bheadh na rátaí laghdaithe infheidhme ar fad iomlán an tslabhra tráchtála a luaithe agus a roghnaíonn na Ballstáit earraí agus seirbhísí den sórt sin dá réir.

(4)

Ba cheart don chreat dlíthiúil lena gceadaítear cur i bhfeidhm rátaí laghdaithe a bheith comhleanúnach ar an iomlán le beartais eile de chuid an Aontais amhail Rialachán (AE) 2021/522 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) agus an Teachtaireacht ón gCoimisiún an 11 Nollaig 2019“The European Green Deal” [An Comhaontú Glas don Eoraip]. Chun a chur ar chumas na mBallstát rátaí laghdaithe a chur i bhfeidhm d’fhonn athléimneacht a gcóras sláinte a neartú, is iomchuí síneadh a chur le raon feidhme na n-earraí agus na seirbhísí a mheastar iad a bheith riachtanach chun tacú le soláthar cúraim sláinte agus chun míchumais a chúiteamh agus a shárú. Thairis sin, ba cheart an deis a thabhairt do na Ballstáit freisin ionas go bhféadaidís rannchuidiú le geilleagar atá aeráidneodrach agus glas trí bhíthin rátaí laghdaithe a chur i bhfeidhm ar sholáthairtí atá neamhdhíobhálach don chomhshaol agus, ag an am céanna, trí ullmhú le deireadh a chur de réir a chéile le cóir fhabhrach atá ann cheana maidir le soláthairtí atá díobhálach don chomhshaol.

(5)

Ba cheart go gcaithfear go cothrom leis na Ballstáit uile agus, dá bhrí sin, ba cheart na féidearthachtaí céanna a thabhairt dóibh chun rátaí laghdaithe a chur i bhfeidhm, ach, mar sin féin, ba cheart go leanfar leis na rátaí sin a bheith fós mar eisceacht ón ráta caighdeánach. Is féidir cóir chomhionann den sórt sin a bhaint amach trína chur ar chumas na mBallstát uile, laistigh de theorainneacha sainithe, dhá ráta laghdaithe d’íosmhéid 5 % a chur i bhfeidhm ar na hearraí agus seirbhísí incháilithe agus ráta laghdaithe níos lú ná an t-íosmhéid 5 % agus díolúine leis an gceart CBL ar ionchur a asbhaint.

(6)

Águs an gá leathadh ar rátaí laghdaithe a sheachaint ar chúiseanna buiséadacha agus prionsabal na córa comhionainne araon á chur san áireamh, ba cheart cead a bheith ag na Ballstáit rátaí laghdaithe a chur i bhfeidhm nach lú iad ná an t-íosmhéid 5 % ar sholáthairtí earraí nó seirbhísí a chumhdaítear le suas le 24 phointe in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2006/112/CE. Ar na cúiseanna céanna, ba cheart go mbeadh an tsaoirse ag na Ballstáit ráta laghdaithe ar lú é ná an t-íosmhéid 5 % agus díolúine leis an gceart CBL ar ionchur a asbhaint a chur i bhfeidhm ach ní ach ar sholáthairtí earraí nó seirbhísí a chumhdaítear le huasmhéid de sheacht bpointe in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2006/112/CE, arna roghnú as measc soláthair na n-earraí agus na seirbhísí a mheastar go bhfreastalaíonn siad ar riachtanais bhunúsacha, eadhon, na cinn sin a bhaineann le soláthar earraí bia, uisce, cógas leighis, táirgí cógaisíochta, táirgí sláinte agus sláintíochta, iompar daoine agus míreanna cultúrtha faoi leith (leabhair, nuachtáin agus tréimhseacháin), nó as measc soláthar earraí agus seirbhísí a liostaítear in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2006/112/CE a gcuireann Ballstáit eile rátaí laghdaithe is lú ná an t-íosmhéid 5 % i bhfeidhm orthu nó díolúintí lena ngabhann an ceart CBL ar ionchur a asbhaint, ar an gcoinníoll go ndéanfar na spriocdhátaí is infheidhme a urramú. Is iomchuí an tréimhse ama is gá chun oiriúnú do na teorainneacha sin a thabhairt do na Ballstáit a bhfuil na rátaí laghdaithe nó na díolúintí sin á gcur i bhfeidhm acu cheana.

(7)

Is iomchuí grianphainéil a áireamh i measc na seacht bpointe sin i gcomhréir le gealltanais chomhshaoil an Aontais maidir le dícharbónú agus leis an gComhaontú Glas don Eoraip chomh maith leis an deis a thabhairt do na Ballstáit úsáid foinsí inathnuaite fuinnimh a chur chun cinn freisin trí bhíthin rátaí laghdaithe CBL. Chun tacú leis an aistriú i dtreo úsáid foinsí inathnuaite fuinnimh agus chun neamhthuilleamaíocht an Aontais maidir le fuinneamh a chothú, is gá a cheadú do na Ballstáit feabhas a chur ar rochtain na dtomhaltóirí deiridh ar fhoinsí fuinnimh glasa.

(8)

Ba cheart feidhmiú aon cheann de na roghanna a fhorléiriú mar bheart atá leabaithe i loighic chóras na rátaí CBL, agus arna ghlacadh ar chúiseanna sóisialta atá sainithe go soiléir chun tairbhe don tomhaltóir deiridh nó ar mhaithe leis an leas ginearálta.

(9)

Mar aon le rialacha ginearálta maidir le rátaí CBL, tá roinnt maoluithe ann cheana a cheadaíonn do Bhallstáit áirithe rátaí níos lú a chur i bhfeidhm. Tá údar leis na rátaí níos lú sin i ngeall ar ghnéithe sonracha geografacha nó ar chúiseanna sóisialta atá chun leas an tomhaltóra deiridh nó ar mhaithe leis an leas ginearálta. D’fhéadfadh na rátaí níos lú sin a bheith ábhartha do Bhallstáit eile. I gcomhréir le prionsabal na córa comhionainne, is iomchuí, dá bhrí sin, foráil a dhéanamh maidir le rogha, oscailte do gach Ballstát, rátaí níos lú a chur i bhfeidhm ar na hearraí agus ar na seirbhísí céanna a bhfuil feidhm ag rátaí níos lú ina leith i mBallstáit eile agus faoi na coinníollacha céanna. Chun an uasteorainn seacht bpointe a chomhlíonadh, na Ballstáit sin a bhí ag cur rátaí níos lú den sórt sin do sholáthairtí earraí nó seirbhísí a chumhdaítear le níos mó ná seacht bpointe in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2006/112/CE an 1 Eanáir 2021 i bhfeidhm, ba cheart dóibh teorainn a chur ar chur i bhfeidhm rátaí laghdaithe ar lú iad ná an t-íosmhéid 5 % agus ar dheonú díolúintí lena ngabhann an ceart CBL ar ionchur a asbhaint ar sholáthairtí earraí agus seirbhísí a chumhdaítear le seacht bpointe in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2006/112/CE faoin 1 Eanáir 2032 nó faoi thráth glactha na socruithe cinntitheacha; cibé acu is túisce. Ní dhéanann na leasuithe difear do na socruithe le haghaidh maoluithe a bhaineann le cur i bhfeidhm na ndíolúintí gan an ceart CBL ar ionchur a asbhaint a leagtar amach in Iarscríbhinn X a ghabhann le Treoir 2006/112/CE.

(10)

Ina theannta sin, tá roinnt maoluithe eile ann faoi láthair lena dtugtar cead do Bhallstáit áirithe rátaí laghdaithe nach lú ná 12 % a chur i bhfeidhm ar earraí agus seirbhísí nach liostaítear in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2006/112/CE. I bhfianaise leibhéal na rátaí laghdaithe sin a bheith gar don ráta caighdeánach agus i gcomhréir le prionsabal na córa comhionainne, is iomchuí foráil a dhéanamh don rogha, atá ar fáil do gach Ballstát, rátaí laghdaithe nach lú ná 12 % a chur i bhfeidhm ar na hearraí agus na seirbhísí céanna sin a ndéantar rátaí laghdaithe nach lú ná 12 % a chur i bhfeidhm orthu i mBallstáit eile agus faoi na coinníollacha céanna.

(11)

Ba cheart do na Ballstáit eile a bheith in ann rátaí laghdaithe nach lú ná 12 % ar sholáthairtí earraí agus seirbhísí nach liostaítear in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2006/112/CE, agus ar rátaí laghdaithe is lú ná 5 % agus díolúintí lena ngabhann an ceart CBL ar ionchur a asbhaint ar sholáthairtí earraí nó seirbhísí a chumhdaítear i gcás aon phointí d’Iarscríbhinn III seachas pointí (1) go (6) agus pointe (10c), a fhad is a urramaítear struchtúr na rátaí CBL dá bhforáiltear sa Treoir seo agus na coinníollacha arna gcur i bhfeidhm ag na Ballstáit sin a bhfuil rátaí laghdaithe nó díolúintí lena ngabhann an ceart CBL ar ionchur a asbhaint i bhfeidhm acu an 1 Eanáir 2021. Ba cheart go n-áireofaí leis na Ballstáit eile Ballstáit a chuireann rátaí laghdaithe agus díolúintí lena ngabhann an ceart CBL ar ionchur a asbhaint i bhfeidhm faoi láthair agus ar mhaith leo rátaí laghdaithe nach lú ná 12 % a chur i bhfeidhm ar sholáthairtí earraí agus seirbhísí nach liostaítear in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2006/112/CE, agus rátaí is lú ná 5 % nó díolúintí lena ngabhann an ceart CBL ar ionchur a asbhaint ar sholáthairtí earraí agus seirbhísí eile seachas na cinn is infheidhme cheana féin.

(12)

Maidir leis na Ballstáit a raibh rátaí laghdaithe á gcur i bhfeidhm acu nó a raibh díolúintí á ndeonú acu lena ngabhann an ceart CBL ar ionchur a asbhaint bunaithe ar mhaoluithe an 1 Eanáir 2021, ba cheart dóibh a chur in iúl don Choiste um CBL na príomhfhorálacha agus na príomhchoinníollacha maoluithe sin atá i bhfeidhm ina ndlí náisiúnta, agus ar tugadh rochtain orthu do Bhallstáit eile, an 1 Eanáir 2021. Chun deimhneacht dhlíthiúil a áirithiú agus chun rochtain chomhionann ar na maoluithe sin a chumasú do na Ballstáit uile, agus bunaithe ar fhaisnéis arna soláthar ag na Ballstáit lena mbaineann faoin spriocdháta atá leagtha síos, déanfaidh an Coimisiún liosta iomlán de na hearraí agus de na seirbhísí a gcuirfear na rátaí laghdaithe nó na díolúintí sin i bhfeidhm ina leith a ullmhú agus a dháileadh ar na Ballstáit uile díreach tar éis dó an fhaisnéis a fháil. Tá sé ríthábhachtach go gcomhlíonfar na Ballstáit an spriocdháta chun an fhaisnéis sin a chur in iúl chun a áirithiú go mbeidh an rochtain chéanna ar mhaoluithe ag na Ballstáit uile.

(13)

Ar bhonn na faisnéise arna dáileadh ag an gCoimisiún, ba cheart go mbeadh na Ballstáit in ann rátaí laghdaithe agus díolúintí lena ngabhann an ceart CBL ar ionchur a asbhaint a chur i bhfeidhm ar sholáthairtí earraí agus seirbhísí ar a gcuireann Ballstáit eile na rátaí agus na díolúintí sin i bhfeidhm ar choinníoll go gcuirtear rátaí laghdaithe agus díolúintí i bhfeidhm faoi na coinníollacha céanna is infheidhme sna Ballstáit a bhfuil na rátaí agus na díolúintí sin á gcur i bhfeidhm acu cheana féin. Chun na roghanna sin a fheidhmiú, ba cheart do na Ballstáit rialacha mionsonraithe a ghlacadh agus téacs na bhforálacha arna nglacadh a chur in iúl don Choiste um CBL. Ba cheart don Choimisiún tuarascáil, bunaithe ar an teachtaireacht sin, a chur faoi bhráid na Comhairle agus liosta cuimsitheach ann d’earraí agus de sheirbhísí a gcuireann Ballstáit rátaí laghdaithe agus díolúintí lena ngabhann an ceart CBL ar ionchur a asbhaint i bhfeidhm ina leith.

(14)

I bhfianaise an ghá atá le liosta na n-earraí agus na seirbhísí atá incháilithe do rátaí laghdaithe a nuachóiriú agus a thabhairt cothrom le dáta, ba cheart Treoir 2006/112/CE a leasú chun go bhféadfar rátaí laghdaithe a chur i bhfeidhm le haghaidh cuspóirí sonracha beartais shóisialta, chun soiléireacht a áirithiú agus chun prionsabal na neodrachta a chur san áireamh, eadhon, tríd an gcóir chéanna a áirithiú, i dtéarmaí rátaí CBL, i ndáil le hearraí áirithe a thógáil ar cíos, a léasú nó a sholáthar.

(15)

Chun an deis a thairiscint do na Ballstáit tacú leis an aistriú i dtreo córais téimh atá neamhdhíobhálach don chomhshaol a úsáid agus i gcomhréir le gealltanais chomhshaoil an Aontais maidir leis an dícharbónú, ba cheart go n-áirítear sa bhreis air sin an fhéidearthacht do na Ballstáit ráta laghdaithe a chur i bhfeidhm maidir le córais téimh astaíochtaí ísle atá thar a bheith éifeachtúil a sholáthar agus a shuiteáil, ar córais iad a chomhlíonann critéir na reachtaíochta comhshaoil in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2006/112/CE.

(16)

Tá ról lárnach ag an digitiú chun luach a chruthú agus chun an t-iomaíochas a chothú araon. San Innéacs um an nGeilleagar Digiteach agus an tSochaí Dhigiteach déantar feidhmíocht dhigiteach na mBallstát a thomhas agus a rangú bunaithe ar tháscairí réamhshainithe lena léirítear neamhréitigh shuntasacha san fhorbairt dhigiteach. Chun drochchlúdach seirbhísí rochtana idirlín a shárú agus d’fhonn a bhforbairt a chur chun cinn, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann ráta laghdaithe a chur i bhfeidhm ar na seirbhísí sin. Ba cheart cur i bhfeidhm ráta laghdaithe ar sheirbhísí rochtana idirlín a chur in oiriúint do na cuspóirí a leagtar amach sa bheartas náisiúnta maidir leis an digitiú agus a theorannú ó thaobh raon feidhme de, dá réir sin. I gcomhréir le Rialachán (AE) 2015/2120 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5), soláthraítear an nascacht le seirbhísí rochtana idirlín, ach ní dhéantar an t-inneachar a sholáthraítear tríd an idirlíon a shíneadh leo.

(17)

Ina theannta sin, i bhfianaise chlaochlú digiteach an gheilleagair, ba cheart go mbeadh na Ballstáit in ann foráil a dhéanamh maidir le gníomhaíochtaí, lena n-áirítear imeachtaí, atá beoshruthaithe, go bhfaighidís an chóir chéanna a thugtar dóibh siúd atá incháilithe do rátaí laghdaithe nuair a dhéantar iad a sholáthar go fisiciúil.

(18)

Chun cánachas sa Bhallstát tomhaltais a áirithiú, ní mór do na seirbhísí go léir is féidir a sholáthar don chustaiméir trí mheán leictreonach a bheith incháinithe san áit ina bhfuil an custaiméir bunaithe, ina bhfuil seoladh buan aige nó ina gcónaíonn sé de ghnáth. Dá bhrí sin, is gá modhnú a dhéanamh ar na rialacha lena rialaítear áit soláthair seirbhísí a bhaineann le gníomhaíochtaí den sórt sin.

(19)

Chun críocha na deimhneachta dlíthiúla, is gá a shoiléiriú, i gcás na n-eagraíochtaí atá tiomnaithe don leas sóisialta, gurb iad gníomhaíocht ghinearálta agus cuspóirí ginearálta na heagraíochta ina hiomláine, gan beann ar thairbhí deiridh an tsoláthair earraí nó seirbhísí, ar cheart a bheith curtha san áireamh agus breithniú agus measúnú á dhéanamh ar na ceanglais maidir le cur i bhfeidhm ráta laghdaithe.

(20)

Thairis sin, ba cheart Treoir 2006/112/CE a leasú chun gur féidir rátaí laghdaithe a chur i bhfeidhm i líon teoranta cásanna sonracha ar chúiseanna sóisialta, ar mhaithe le leas an tomhaltóra deiridh agus chun cuspóir a bhaint amach atá ar mhaithe leis an leas ginearálta. Dá bhrí sin, ba cheart go leathnaítear liosta na n-earraí agus na seirbhísí atá incháilithe le haghaidh rátaí laghdaithe in Iarscríbhinn III a ghabhann le Treoir 2006/112/CE chun líon teoranta maoluithe den sórt sin atá ann cheana a chur san áireamh.

(21)

Bhí sé cruthaithe, mar gheall ar phaindéim COVID-19, gur gá Treoir 2006/112/CE a oiriúnú chun an creat dlíthiúil a chur faoi réir chun aghaidh a thabhairt ar ghéarchéimeanna a bheidh ann amach anseo agus, dá bhrí sin, chun cur ar chumas na mBallstát freagairt go tapa d’imthosca eisceachtúla, amhail paindéimí, géarchéimeanna daonnúla nó tubaistí nádúrtha. Chun na críocha sin, ba cheart an deis a bheith ag na Ballstáit a d’údaraigh an Coimisiún díolúine ó CBL a chur i bhfeidhm, faoi na coinníollacha céanna, ar earraí arna n-allmhairiú chun tairbhe d’íospartaigh thubaiste, díolúine le ceart in-asbhainteacht CBL ionchur a chur i bhfeidhm i ndáil le fálacha agus soláthairtí laistigh den Chomhphobal agus soláthairtí intíre na n-earraí sin agus na seirbhísí a bhaineann leis na hearraí sin chuig na comhlachtaí incháilithe chun go mbeidh siad in ann cabhrú le híospartaigh na dtubaistí sin. Mura gcomhlíonfar na coinníollacha le haghaidh díolúintí a thuilleadh, ba cheart soláthar earraí agus seirbhísí den sórt sin a bheith faoi réir CBL.

(22)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit príomhchuspóirí na Treorach seo, eadhon liosta na n-earraí agus na seirbhísí atá incháilithe do rátaí laghdaithe a thabhairt cothrom le dáta agus na forais a bhunú chun a áirithiú go mbeidh rochtain chomhionann ag na Ballstáit ar rátaí laghdaithe a chur i bhfeidhm, a ghnóthú go leordhóthanach ach, de bharr na dteorainneacha atá ann cheana, gur fearr is féidir é a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Treoir seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú.

(23)

Leasaíodh Treoir 2006/112/CE le Treoir (AE) 2020/285 ón gComhairle (6). Mar gheall ar struchtúr éagsúil rátaí CBL dá bhforáiltear sa Treoir seo, ba cheart na tagairtí i dTreoir (AE) 2020/285 a leasú.

(24)

I gcomhréir le Dearbhú Comhpháirteach Polaitiúil an 28 Meán Fómhair 2011 ó na Ballstáit agus ón gCoimisiún maidir le doiciméid mhíniúcháin (7), ghlac na Ballstáit mar chúram orthu féin, i gcásanna a bhfuil údar leo, doiciméad amháin nó níos mó a chur leis an bhfógra maidir lena mbearta trasuite, ar doiciméid iad lena mínítear an gaol idir codanna de threoir agus páirteanna comhfhreagracha na n-ionstraimí náisiúnta trasuite. I ndáil leis an Treoir seo, measann an reachtóir go bhfuil údar le doiciméid den sórt sin a tharchur.

(25)

Ba cheart, dá bhrí sin, Treoracha 2006/112/CE agus (AE) 2020/285 a leasú dá réir,