EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52018AE2962
Opinion of the European Economic and Social Committee on Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on the European Social Fund Plus (ESF+)’ (COM(2018) 382 final — 2018/0206 (COD))
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego „Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+)” (COM(2018) 382 final – 2018/0206(COD))
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego „Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+)” (COM(2018) 382 final – 2018/0206(COD))
EESC 2018/02962
Dz.U. C 62 z 15.2.2019, p. 165–172
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
15.2.2019 |
PL |
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej |
C 62/165 |
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego „Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+)”
(COM(2018) 382 final – 2018/0206(COD))
(2019/C 62/27)
Sprawozdawca: |
Krzysztof BALON |
Współsprawozdawczyni: |
Cinzia DEL RIO |
Wniosek o konsultację |
Parlament Europejski, 11.6.2018 Rada Unii Europejskiej, 19.6.2018 |
Podstawa prawna |
Artykuły 46 lit. d), 149, 153 ust. 2 lit. a), 164, 168 ust. 5, 175 ust. 3 i 349 TFUE |
|
|
Sekcja odpowiedzialna |
Sekcja Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Obywatelstwa |
Data przyjęcia przez sekcję |
26.9.2018 |
Data przyjęcia na sesji plenarnej |
17.10.2018 |
Sesja plenarna nr |
538 |
Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się) |
183/2/2 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. |
EKES przyjmuje z zadowoleniem wniosek Komisji w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+), który ma na celu zwiększenie spójności instrumentów UE i efektu synergii między nimi oraz który łączy niektóre fundusze unijne i upraszcza niektóre procedury. Zwracając uwagę na pewne krytyczne aspekty wniosku, wzywa do szybkiego podjęcia odpowiedzialnej i wyważonej decyzji w sprawie wniosku przed przyszłorocznymi wyborami do PE. |
1.2. |
Europa, która chce utrzymać konkurencyjność w gospodarce światowej oraz zapewniać wysokiej jakości miejsca pracy, kształcenie i szkolenia o dobrej jakości i powszechnie dostępne, równy dostęp do świadczeń zdrowotnych i włączenie społeczne oraz aktywne uczestnictwo w życiu społecznym, potrzebuje odpowiedniego połączenia polityk gospodarczych, inwestycyjnych i społecznych. Istotne wyzwania, skutkujące nowym wykluczeniem społecznym zmarginalizowanych grup, takie jak bezrobocie młodzieży, niedopasowanie umiejętności, długotrwałe bezrobocie, szybko zmieniający się rynek pracy oraz wpływ nowych form pracy na ludzi, w połączeniu z utrzymującym się w niektórych państwach na stale wysokim poziomie wskaźnikiem ubóstwa wymagają budżetu UE, który dawałby możliwość podjęcia reakcji. Ponadto zupełnie nowe wyzwania wynikające z cyfryzacji wymagają innowacyjnego podejścia do finansowania UE (1). |
1.3. |
EKES jest bardzo krytycznie nastawiony do wniosku, ponieważ przewidziano w nim cięcia finansowe w polityce spójności UE. W odniesieniu do konkretnie do EFS+ przewidziano obniżenie środków o 6 % w ujęciu realnym. Ponadto EKES nie zgadza się na wyeliminowanie udziału minimalnego (wyznaczonego obecnie na poziomie 23,1 %) środków polityki spójności w ramach EFS+. Mając na uwadze, że EFS+ to główny instrument finansowy służący wdrażaniu Europejskiego filaru praw socjalnych, EKES wzywa, by na EFS+ przeznaczyć 30 % wszystkich zasobów przeznaczonych na politykę spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, a ponadto, aby już w ramach EFS+ 30 % jego zasobów wydzielić na środki włączenia społecznego. |
1.4. |
Połączenie ze sobą różnych funduszy i programów w ramach nowej „struktury” EFS+ powinno nastąpić z zachowaniem ostrożności, z uwzględnieniem wszelkiego potencjalnego wzrostu ich skuteczności i efektywności w porównaniu z oddzielnymi ramami realizacji. EKES wzywa Komisję do dalszego uproszczenia przepisów dotyczących EFS+, zarówno dla instytucji zarządzających, jak i dla beneficjentów, przy jednoczesnym zapewnieniu zgodności projektów z wartościami UE. W kolejnym okresie finansowania w ramach WRF należy kontynuować stosowanie warunku podstawowego dotyczącego aktywnego włączenia, zgodnie z którym państwa członkowskie muszą dysponować krajowymi strategiami walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, aby kwalifikować się do finansowania w ramach EFS+. |
1.5. |
EFS+ należy wykorzystywać w sposób zgodny z Kartą praw podstawowych, Konwencją ONZ o prawach dziecka i Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Przestrzeganie europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa należy traktować jako warunek podstawowy. Z kolei umowy partnerskie i programy operacyjne powinny podlegać przeglądowi, a przypadki nieprzestrzegania w pełni obowiązków wynikających z europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa powinny podlegać sankcjom. |
1.6. |
Unia Europejska powinna w pełni wykorzystywać doświadczenie i potencjał partnerów społecznych oraz innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego działających na szczeblu lokalnym, krajowym i europejskim, angażując je, a także użytkowników usług, zgodnie z pełnionymi przez nich różnymi funkcjami, w zadania w zakresie programowania, wdrażania, monitorowania i oceny finansowania UE. Partnerzy społeczni i inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego są kluczowymi podmiotami europejskiego projektu demokratycznego. W kontekście EFS+ oznacza to, że organy publiczne powinny umożliwić im korzystanie z dostępnych zasobów. EKES popiera rewizję składu Komitetu EFS+ opisaną w art. 40 ust. 2 rozporządzenia, zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów i w poszanowaniu zasad europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa (ECCP). |
1.7. |
Odpowiednią część dostępnych środków trzeba wydzielić na projekty realizowane przez niewielkie organizacje lokalne, a także na regranting, co umożliwi wsparcie działań organizacji prowadzących działalność lokalną. Wkłady rzeczowe należy traktować tak samo jak wkłady finansowe. |
1.8. |
Transnarodowość (lub działania transgraniczne) powinna zazwyczaj być częścią programów operacyjnych wszystkich państw członkowskich. Jest to konieczne, aby zwiększać poczucie tożsamości europejskiej wśród obywateli różnych państw członkowskich. |
1.9. |
EKES uważa za istotne ustanowienie wysokiego poziomu finansowania obszarów działania kluczowych dla przyszłości Europy i jej ludności. Chodzi tu o miejsca pracy wysokiej jakości dla młodzieży, inicjatywy w dziedzinie równouprawnienia płci, włączenie i zatrudnienie słabszych grup, uczenie się przez całe życie i poprawę umiejętności na szybko zmieniającym się, cyfrowym rynku pracy, skuteczniejsze świadczenie usług publicznych w interesie ogólnym, a także budowanie zdolności administracji publicznej, partnerów społecznych – z uwzględnieniem specjalnie dostosowanego podejścia na rzecz ożywiania dialogu społecznego i podejmowania wspólnych działań – oraz innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, co obejmuje ich uczestnictwo w zarządzaniu Funduszem z myślą o zapewnieniu lepszego. |
1.10. |
Mając na uwadze coraz większą rolę gospodarki społecznej w ramach wymiaru społecznego UE, EKES jest także zdania, że wsparcie działań w zakresie gospodarki społecznej powinno stać się odrębnym celem szczegółowym EFS+. |
1.11. |
EKES z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji dotyczącą określenia nowych wskaźników decydujących o przydziale środków. Obecny system jest jednak wciąż w dużej mierze oparty na produkcie krajowym brutto (PKB). Ponadto zdaniem EKES-u konieczne jest poprawienie korelacji między EFS+ a zaleceniami dla poszczególnych krajów w ramach europejskiego semestru. EKES obawia się, że mogą zostać zastosowane rygorystyczne zasady warunkowości. Dlatego też podkreśla, że korelacja ta powinna być przedmiotem negocjacji między władzami krajowymi a europejskimi, z pełnym i aktywnym udziałem partnerów społecznych i innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego. |
1.12. |
Partnerów społecznych i inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego należy traktować w ramach komitetów monitorujących jako równoprawne podmioty z prawem głosu i możliwością wykonywania określonych funkcji sterowania. W ramach monitorowania warto dokonywać również oceny postępów w zakresie środków włączenia społecznego, a nie ograniczać się jedynie do stosowania zestawu wskaźników ilościowych. |
1.13. |
EKES podkreśla znaczenie tego, by EFS+ nadal pozostawał narzędziem polityki spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. |
1.14. |
EKES nie zgadza się z propozycją zmniejszenia poziomu europejskiego współfinansowania EFS+. W każdym razie takie zmniejszenie nie powinno obciążać promotorów projektów. |
2. Wprowadzenie: wnioski Komisji dotyczące wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 i aktualna sytuacja społeczna w UE
2.1. |
W dniu 2 maja 2018 r. Komisja Europejska wydała komunikat dotyczący wniosków w sprawie wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027, któremu towarzyszyła publikacja rozporządzeń w sprawie WRF, w dniach 29–31 maja, i Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, 1 czerwca 2018 r. |
2.2. |
Zgodnie z wnioskiem Parlamentu Europejskiego budżet UE powinien zostać zwiększony do 1,3 % produktu krajowego brutto (PKB) (wnioski Komisji przewidują wzrost o 1,08 %), a system zasobów własnych powinien zostać zreformowany, by ustabilizować finansowanie nowych działań i sprostać nowym wyzwaniom wewnętrznym. Jedynie dzięki zwiększonemu budżetowi UE będzie mogła, nawet po brexicie, wywiązać się z podjętego zobowiązania do realizacji celów zrównoważonego rozwoju ONZ i Europejskiego filaru praw socjalnych wyznaczającego cele i zasady nowej polityki społecznej i polityki pracy na szczeblu europejskim, promować wysokiej jakości miejsca pracy i równe szanse oraz jakość kształcenia i szkolenia, które powinny być powszechnie dostępne, po to by reagować na szybko zachodzące zmiany na rynku pracy i zapewnić uczciwe warunki pracy, przy zwiększaniu włączenia społecznego i ochrony socjalnej, co umożliwi wszystkim aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. |
2.3. |
Europa musi utrzymać konkurencyjność w gospodarce światowej oraz zapewniać wysokie standardy zatrudnienia i standardy społeczne. EKES wzywa do szybkiego podjęcia odpowiedzialnej i wyważonej decyzji w sprawie wniosków dotyczących WRF i EFS+ przed wyborami europejskimi. |
2.4. |
Unia stoi obecnie przed nowymi wyzwaniami wynikającymi z konieczności poradzenia sobie z długim okresem kryzysu gospodarczego i społecznego i musi przy tym zająć się oddziaływaniem szybko zmieniającego się rynku pracy i powiązanych nowych form zatrudnienia, niedoboru umiejętności, niewielkiej mobilności pracowników, niedostatecznej realizacji celów przez aktywną politykę rynku pracy i systemy kształcenia i szkolenia oraz „nowego” wykluczenia społecznego zmarginalizowanych grup, w tym Romów i migrantów. |
2.5. |
Wskaźnik bezrobocia młodzieży w UE wciąż utrzymuje się na wysokim poziomie. Dodatkowym problemem jest szersze wykorzystywanie nietypowych umów o pracę, ponownie zwłaszcza w przypadku ludzi młodych, połączone z wysokimi odsetkami młodzieży NEET (niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się). Ten rozdźwięk pomiędzy podażą umiejętności a potrzebami pracodawców został podkreślony w kilku opiniach EKES-u. Obecnie wyzwaniem jest zatem zwiększenie jakości zatrudnienia i priorytetowe potraktowanie zatrudnienia ludzi młodych. Jednak w niektórych państwach członkowskich stopa bezrobocia innych grup, takich jak kobiety, osoby starsze oraz migranci, osiąga poziom krytyczny i wymaga szczególnych rozwiązań. |
2.6. |
Wprowadzenie nowych technologii oraz cyfryzacji i sztucznej inteligencji wywiera istotny wpływ na miejsca pracy: wysokiej jakości kształcenie podstawowe, skuteczne szkolenie o wysokich standardach, uczenie się przez całe życie, poprawa umiejętności i zdobywanie nowych oraz dopasowywanie ukierunkowanych umiejętności i kompetencji do zmieniających się potrzeb gospodarek UE staną się narzędziami koniecznymi, by w przyszłości jak najlepiej wykorzystać szanse w dziedzinie zatrudnienia i sprzyjać konkurencyjności przedsiębiorstw (2). Tego rodzaju narzędziom musi towarzyszyć odpowiednie połączenie polityk gospodarczych, inwestycyjnych i społecznych na rzecz napędzanego innowacjami zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu. |
2.7. |
Kolejnym istotnym aspektem jest wskaźnik ubóstwa wśród obywateli: 118 mln obywateli UE (tj. 23,7 % jej całkowitej populacji) wciąż żyje w ubóstwie i jest wykluczonych społecznie albo jest zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym (3). Jednocześnie ubóstwo pracujących nadal utrzymuje się w niektórych państwach na wysokim poziomie, czemu towarzyszy znaczący wzrost niepełnego zatrudnienia (4). |
3. Najważniejsze aspekty proponowanego rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego Plus
3.1. |
Aby zapewnić spójność i efekt synergii różnych uzupełniających się unijnych instrumentów, zwiększyć elastyczność, pozwolić funduszom lepiej reagować na wyzwania i uprościć programowanie funduszy oraz zarządzanie nimi, w ramach nowego Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+) połączono ze sobą następujące fundusze i programy objęte wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2014–2020:
|
3.2. |
Łączna pula środków finansowych przydzielonych EFS+ na lata 2021–2027 wynosi około 101 mld EUR (w cenach bieżących), z czego 100 mld EUR zostanie przeznaczone na komponent EFS+ objęty zarządzaniem dzielonym (dawny EFS i dawny FEAD). Pula środków finansowych na komponenty EFS+ objęte zarządzaniem bezpośrednim będzie wynosiła 1 174 mln EUR w cenach bieżących, z czego 761 mln EUR zostanie przeznaczone na zatrudnienie i innowacje społeczne, a 413 mln EUR na zdrowie. EFS+ obejmuje również Inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych poprzez przydzielenie 10 % środków na działania ukierunkowane na ludzi młodych w wieku od 15 do 29 lat. Co najmniej 25 % krajowych zasobów EFS+ zostanie wydzielone na wspieranie włączenia społecznego i zwalczanie ubóstwa. Dodatkowo państwa członkowskie mają przeznaczyć co najmniej 2 % swoich zasobów EFS+ na środki skierowane do osób najbardziej potrzebujących. |
3.3. |
W rozporządzeniu w sprawie wspólnych przepisów zawarto kilka przepisów, które pozwolą uprościć wdrażanie EFS+, ograniczyć obciążenie administracyjne dla beneficjentów oraz przenieść nacisk na osiąganie wyników. Rozporządzenie w sprawie EFS+ przewiduje również środki zwalczające deprywację materialną, dzięki czemu stanowi ono odpowiedź na wniosek zainteresowanych stron o wprowadzenie mniej surowych wymogów w przypadku tego rodzaju pomocy oraz uproszczenie gromadzenia danych, monitorowania i wymogów dotyczących sprawozdawczości. |
4. Uwagi ogólne dotyczące proponowanego rozporządzenia
4.1. |
EKES przyjmuje z zadowoleniem wniosek Komisji dotyczący EFS+, zwłaszcza ze względu na:
|
4.2. |
EKES krytykuje fakt, że proponowana całkowita wielkość przyszłych WRF to około 1,1 bln EUR, co w ujęciu realnym oznacza spadek względem obecnych WRF. Ponadto EKES bardzo krytycznie ocenia proponowane cięcia finansowe w polityce spójności UE, wynoszące około 7 % w wieloletnich ramach finansowych na lata 2021–2027. W odniesieniu do konkretnie do EFS+ wniosek przewiduje 27 % łącznej kwoty środków przydzielonych na politykę spójności. W ujęciu realnym oznacza to obniżenie środków EFS+ o 6 %. Ponadto EKES nie zgadza się na wyeliminowanie udziału minimalnego (wyznaczonego obecnie na poziomie 23,1 %) środków polityki spójności w ramach EFS+. Mając na uwadze, że EFS+ to główny instrument finansowy służący wdrażaniu Europejskiego filaru praw socjalnych, EKES wzywa także do zapewnienia, aby na EFS+ przeznaczyć 30 % zasobów przydzielonych na politykę spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, a ponadto zaleca, aby 30 % zasobów EFS+ wydzielić na środki włączenia społecznego. EKES nie zgadza się z propozycją zmniejszenia poziomu europejskiego współfinansowania EFS+. W każdym razie takie zmniejszenie nie powinno obciążać promotorów projektów. |
4.3. |
W tym kontekście EKES zdecydowanie potwierdza, że finansowanie zarówno na szczeblu UE, jak i na szczeblu krajowym musi:
|
4.4. |
Jako że fundusze strukturalne UE są głównymi siłami napędowymi bardziej konkurencyjnej, spójnej, odpornej i socjalnej Europy, na państwach członkowskich spoczywa szczególna odpowiedzialność za inwestowanie środków z EFS+ w usługi socjalne świadczone przez podmioty publiczne, podmioty gospodarki społecznej i inne organizacje nienastawione na zysk. |
4.5. |
Połączenie ze sobą różnych funduszy i programów w ramach nowej „struktury” EFS+ powinno nastąpić z zachowaniem ostrożności, ze świadomością wszelkiego potencjalnego wzrostu ich skuteczności i efektywności w porównaniu z oddzielnymi ramami realizacji (6). |
4.6. |
Komisja proponuje połączenie Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych z EFS+, aby zapewnić spójność i efektywność działań ukierunkowanych na ludzi młodych. Propozycja ta ma na celu wzmocnienie polityki zatrudnienia w państwach członkowskich. Procedury regulujące dostęp do finansowania w ramach Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych wymagają uproszczenia. Powinny one przy tym gwarantować przejrzysty przydział środków. W przeciwnym razie bardziej użyteczne może być pozostawienie Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych jako oddzielnej inicjatywy finansowej. Ponadto należy podjąć kroki w celu zapewnienia skuteczności i racjonalności wyliczeń, zgodnie z którymi państwa członkowskie mają wykorzystywać co najmniej 10 % budżetu EFS+ na Inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych. Należy wyeliminować ryzyko marginalizacji Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych i kurczenia się przeznaczonego na nią budżetu w latach 2021–2027 (7). |
4.7. |
Istotne jest również uznanie, że partnerzy społeczni i – na równej stopie – inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego są kluczowymi podmiotami demokratycznego projektu europejskiego. Dlatego organy publiczne muszą umożliwić im korzystanie z dostępnych zasobów. |
4.8. |
Unia Europejska powinna w pełni wykorzystywać doświadczenie i potencjał partnerów społecznych oraz innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego działających na szczeblu lokalnym, krajowym i europejskim, angażując je, zgodnie z pełnionymi przez nie różnymi funkcjami, a także użytkowników usług, w programowanie, wdrażanie, monitorowanie i ocenę finansowania UE (8). W tym celu konieczne będzie wprowadzenie wyraźnego odniesienia do europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa. Przestrzeganie kodeksu musi zostać uznane za jeden z podstawowych warunków. Partnerzy społeczni i inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego – po otrzymaniu odpowiedniego wsparcia – powinni opracować odpowiednie instrumenty ewaluacyjne i, w miarę możliwości, wykorzystać wiedzę fachową bezpośrednich beneficjentów (9). Można tego dokonać wyłącznie w przypadku ograniczenia obciążeń biurokratycznych i uproszczenia zasad finansowania w celu wsparcia partnerów społecznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego. |
4.9. |
Odpowiednią część dostępnych środków trzeba wydzielić na projekty realizowane przez niewielkie organizacje lokalne, a także na regranting. Umożliwiłoby to wsparcie organizacji i grup samopomocowych prowadzących działalność lokalną, a także uniknięcie lub złagodzenie odstraszającego efektu dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego spowodowanego nadmierną biurokracją związaną ze współfinansowaniem. Wkłady rzeczowe należy traktować na równi z wkładami finansowymi. |
4.10. |
Należy zauważyć, że w większości przypadków instrumenty finansowe, takie jak kredyty i pożyczki, gwarancje lub finansowanie kapitałowe, nie zapewniają odpowiedniego finansowania projektów społecznych. Jako główny mechanizm realizacji należy zatem wybrać dotacje, chyba że inne instrumenty finansowe będą bardziej skuteczne. |
4.11. |
EKES wzywa Komisję Europejską do dalszego uproszczenia przepisów dotyczących EFS+, zarówno dla instytucji zarządzających, jak i dla beneficjentów. Komisja i instytucje zarządzające powinny jednak podjąć konkretne działania, aby zapewnić, by takie uproszczenie nie naraziło na ryzyko finansowe organizacji społeczeństwa obywatelskiego pracujących z osobami dotkniętymi ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz na rzecz takich osób. Takie ryzyko jest związane w szczególności z obszernymi wymogami dotyczącymi gromadzenia danych osobowych. |
4.12. |
Upraszczanie przepisów dotyczących funduszy nie powinno skutkować usuwaniem mechanizmów (np. warunków podstawowych), które są stosowane w celu zapewnienia, by projekty finansowane z funduszy UE były zgodne z wartościami UE, w szczególności z obowiązkiem poszanowania praw człowieka. W kolejnym okresie finansowania w ramach WRF należy kontynuować stosowanie warunku podstawowego w zakresie aktywnego włączenia, który przewiduje, że państwa członkowskie muszą dysponować krajowymi strategiami walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, aby kwalifikować się do finansowania z EFS+. |
4.13. |
Ponieważ EFS+ jest funduszem europejskim, transnarodowość (tj. podejmowanie działań o charakterze transgranicznym) powinna zazwyczaj być elementem programów operacyjnych we wszystkich państwach członkowskich. Jest to również konieczne do umocnienia poczucia tożsamości europejskiej wśród obywateli różnych państw członkowskich i znacznego zwiększenia widoczności unijnego wsparcia finansowego oferowanego obywatelom. Aby ułatwić realizację projektów transgranicznych, państwa członkowskie powinny kontynuować dobre praktyki i udane koncepcje znane z bieżącego okresu finansowania (2014–2020), a także się nimi wymieniać. |
5. Uwagi szczegółowe i wymogi dotyczące proponowanego rozporządzenia
5.1. |
EKES uważa za istotne wytyczenie szczegółowych celów (10) dla EFS+ i ustanowienie wysokiego poziomu finansowania kluczowych obszarów działania na rzecz przyszłości Europy i jej ludności, mianowicie:
|
5.2. |
Mając na uwadze coraz większą rolę gospodarki społecznej w ramach wymiaru społecznego UE, EKES jest także zdania, że wsparcie działań w zakresie gospodarki społecznej należy uczynić odrębnym celem EFS+ (11). Przewidziane środki powinny się koncentrować na gospodarce społecznej w ujęciu całościowym z uwzględnieniem całej jej różnorodności we wszystkich państwach członkowskich. Wzywa się Komisję do współpracy z państwami członkowskimi z myślą o promowaniu korzystnego „ekosystemu” dla gospodarki społecznej. |
5.3. |
EKES z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji dotyczącą określenia nowych wskaźników decydujących o przydziale środków przeznaczonych na takie zagadnienia jak bezrobocie młodzieży, niskie poziomy wykształcenia, zmiana klimatu i przyjmowanie/integracja migrantów, tak aby lepiej odzwierciedlić sytuację społeczną i gospodarczą europejskich regionów i obszarów i zharmonizować wskaźniki z tablicą wskaźników społecznych Europejskiego filaru praw socjalnych. Obecny system przydzielania środków jest jednak wciąż oparty głównie na PKB (12). |
5.4. |
Zdaniem EKES-u bardzo ważna jest korelacja między EFS+ a zaleceniami dla poszczególnych krajów w ramach europejskiego semestru. Jednocześnie EKES obawia się, że mogą zostać zastosowane rygorystyczne zasady warunkowości. Dlatego też podkreśla, że korelacja ta powinna być przedmiotem negocjacji między władzami krajowymi a europejskimi, z pełnym i aktywnym udziałem partnerów społecznych i innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego (13), jako że należy zapewnić określenie strategii zarówno średnioterminowej, jak i długoterminowej. |
5.5. |
EKES podkreśla znaczenie tego, by ze względu na silne oddziaływania między rozwojem, celami w dziedzinie zatrudnienia i włączeniem społecznym EFS+ nadal stanowił narzędzie polityki spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. W porównaniu z działaniami podejmowanymi przez państwa członkowskie wartość dodana działań realizowanych w ramach EFS+ polega na powiązaniu ich z potrzebami terytorialnymi oraz na integracji z innymi funduszami strukturalnymi, co pozwala realizować spójne i kompleksowe inicjatywy na szczeblu lokalnym. W tym zakresie wymiar regionalny/lokalny ma kluczowe znaczenie dla programowania i wdrażania dostosowanych środków. |
5.6. |
EKES z zadowoleniem przyjmuje nałożony na państwa członkowskie obowiązek dotyczący odpowiedniego uczestnictwa partnerów społecznych i innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego w realizacji polityk wspieranych z EFS+ oraz przydzielania odpowiedniej kwoty ze środków z EFS+ na budowanie zdolności i wspólne działania. W tych ramach należy uwzględnić specjalnie dostosowane podejście na rzecz budowania zdolności partnerów społecznych, zgodnie ze złożonym w 2016 r. czterostronnym zobowiązaniem w sprawie nowego początku dialogu społecznego, oraz zapewnienie, aby instytucje zarządzające przydzielały zasoby – zgodnie z potrzebami – w postaci szkoleń, środków w zakresie tworzenia sieci kontaktów i ożywiania dialogu społecznego oraz działań podejmowanych wspólnie przez partnerów społecznych (14). |
5.7. |
Aby zachęcić do odpowiedniego uczestnictwa innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego w działaniach wspieranych z EFS+, zwłaszcza w dziedzinach włączenia społecznego, równouprawnienia płci i równych szans, instytucje zarządzające muszą zapewnić przydzielenie odpowiedniej kwoty środków z EFS+ na budowanie zdolności tych organizacji. |
5.8. |
Państwa członkowskie powinny w pełni wykorzystywać art. 17 europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa. Ponieważ umowy partnerskie i programy operacyjne są wynikiem negocjacji pomiędzy Komisją Europejską a organami krajowymi, Komisja mogłaby być bardziej wymagająca w momencie zatwierdzania tych umów i powinna wymagać ich przeglądu, jeśli nie zapewniają pełnego wypełniania obowiązków wynikających z zasady partnerstwa (15). Ponadto w odniesieniu do nowego okresu 2021–2027 należy dokonać przeglądu europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa oraz jasno zdefiniować rolę partnerów społecznych i innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego. EKES popiera rewizję składu Komitetu EFS+ opisaną w art. 40 ust. 2 rozporządzenia, zgodnie z art. 6 ust. 1lit. c) rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów i w poszanowaniu zasad europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa (ECCP). Art. 40 ust. 2 powinien zatem stanowić, że każde państwo członkowskie wyznacza do Komitetu EFS+ jednego przedstawiciela rządu, jednego przedstawiciela organizacji związkowych, jednego przedstawiciela organizacji pracodawców i jednego przedstawiciela społeczeństwa obywatelskiego. |
5.9. |
Komisja powinna zapewnić uściślenie minimalnych wymogów, które organy państw członkowskich będą musiały spełnić w ramach wdrażania partnerstwa, co obejmuje sankcje w przypadku niedostatecznej realizacji. Jakiekolwiek zaniechanie przez państwa członkowskie przestrzegania europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa powinno być na różny sposób karane, przy czym najsurowszą karą, stosowaną w przypadkach poważnych naruszeń, powinno być zawieszenie płatności, jak przewidziano w przypadku europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (16). |
5.10. |
Komitety monitorujące powinny działać w sposób bardziej przejrzysty i merytoryczny, a także powinny wykonywać określone funkcje sterowania. Partnerów społecznych i organizacje społeczeństwa obywatelskiego należy traktować jako równoprawne podmioty, a co za tym idzie jako obowiązkowych członków komitetów monitorujących, mających prawo głosu. Monitorowanie powinno również zagwarantować wykorzystywanie wszystkich funduszy w sposób zgodny z Kartą praw podstawowych i międzynarodowymi standardami praw człowieka, w tym z Konwencją ONZ o prawach dziecka i Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, które zostały ratyfikowane przez UE i jej 27 państw członkowskich. Co więcej, w ramach monitorowania warto dokonywać również oceny postępów w zakresie środków włączenia społecznego, a nie ograniczać się jedynie do stosowania zestawu wskaźników ilościowych (17). |
Bruksela, dnia 17 października 2018 r.
Luca JAHIER
Przewodniczący Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
(1) Zob. na przykład opinia EKES-u w sprawie wieloletnich ram finansowych po 2020 roku (Dz.U. C 440 z 6.12.2018, s. 106).
(2) Zob. Dz.U. C 237 z 6.7.2018, s. 8.
(3) Komisja Europejska, Wspólne sprawozdanie o zatrudnieniu 2017 (Joint Employment Report 2017).
(4) Dane Eurostatu i EU-SILC. W odniesieniu do tej i pewnych innych kwestii w niniejszym dokumencie powtórzono stanowiska wyrażone w raporcie informacyjnym EKES-u „Działania następcze w związku z SOC/537” przekazanym Komisji Europejskiej po jednogłośnym przyjęciu przez EKES na 534. sesji plenarnej w dniach 18–19 kwietnia 2018 r. W tym raporcie informacyjnym często cytowano opinię Dz.U. C 173 z 31.5.2017, s. 15.
(5) W opinii EKES-u w sprawie programu Erasmus (zob. s. 194 niniejszego Dziennika Urzędowego) zaleca się zachowanie tytułu „Erasmus+”.
(6) Zob. badanie dotyczące monitorowania, sprawozdanie końcowe, UMOWA NR VC/2017/0131, Wdrażanie umowy ramowej nr VC/2013/0017, s. 50.
(7) Zob. analiza Europejskiego Forum Młodzieży dostępna pod adresem: https://www.youthforum.org/sites/default/files/2018-07/_ESF%2B%20data%20analysis_website.pdf.
(8) Zob. Dz.U. C 173 z 31.5.2017, s. 15.
(9) Ibidem oraz „Działania następcze w związku z SOC/537”.
(10) Zob. art. 3 i 4 proponowanego rozporządzenia.
(11) Zob. art. 4 proponowanego rozporządzenia.
(12) Zob. art. 4 proponowanego rozporządzenia.
(13) Zob. art. 7 proponowanego rozporządzenia.
(14) Zob. art. 8 proponowanego rozporządzenia.
(15) Zob. art. 4 proponowanego rozporządzenia.
(16) Zob. art. 34 proponowanego rozporządzenia.
(17) Zob. art. 38 i 39 proponowanego rozporządzenia.