Ενιαίο σιδηροδρομικό δίκτυο για την Ευρώπη

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 2012/34/ΕΕ για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Η οδηγία 2012/34/ΕΕ αποσκοπεί στην αποσαφήνιση των νομικών κανόνων που εφαρμόζονται στον σιδηροδρομικό τομέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), με σκοπό:

• τη βελτίωση ποιότητας μέσω της τόνωσης του ανταγωνισμού·
• την ενίσχυση της εποπτείας της αγοράς· και
• τη βελτίωση των όρων για επενδύσεις.

Η οδηγία συγχωνεύει και καταργεί τις τρεις οδηγίες από την «πρώτη δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους». Οι εν λόγω οδηγίες αφορούν:

• την ανάπτυξη των σιδηροδρόμων της ΕΕ (οδηγία 2001/12/ΕΚ)·
• τη χορήγηση αδειών σε σιδηροδρομικές επιχειρήσεις (οδηγία 2001/13/ΕΚ)· και
• τη διαχείριση των σιδηροδρομικών υποδομών (οδηγία 2001/14/ΕΚ).

Η οδηγία (ΕΕ) 2016/2370 τροποποιεί την οδηγία 2012/34/ΕΕ όσον αφορά το άνοιγμα της αγοράς εσωτερικών υπηρεσιών σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών και τη διακυβέρνηση της σιδηροδρομικής υποδομής.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Καλύτερη ποιότητα μέσω του ανταγωνισμού

Οδηγία 2012/34/ΕΕ:

• παρέχει τη δυνατότητα για περισσότερη διαφάνεια όσον αφορά τους όρους πρόσβασης στην αγορά των σιδηροδρομικών μεταφορών·
• βελτιώνει την πρόσβαση των φορέων εκμετάλλευσης σε υπηρεσίες σχετικές με τις σιδηροδρομικές μεταφορές, για παράδειγμα:
  • σε σιδηροδρομικούς σταθμούς,
  • σε τερματικούς σταθμούς μεταφοράς εμπορευμάτων, και
  • σε εγκαταστάσεις συντήρησης.

Διαχειριστές υποδομής*

• Όταν η διαχείριση της υποδομής εκτελείται από σιδηροδρομικές εταιρείες που ιστορικά είχαν εξέχουσα θέση στην αγορά, θα πρέπει:
  • να είναι ανεξάρτητη όσον αφορά την οργάνωση και τη λήψη αποφάσεων· και
  • να έχει χωριστά λογιστικά συστήματα.
• Με την επιφύλαξη των κατάλληλων εγγυήσεων που εφαρμόζονται για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας του διαχειριστή υποδομής όσον αφορά τα βασικά καθήκοντα*, τη διαχείριση της κυκλοφορίας και τον σχεδιασμό συντήρησης, η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2016/2370 επιτρέπει στα κράτη μέλη της ΕΕ να επιλέξουν μεταξύ των διαφόρων οργανωτικών μοντέλων. Τα εν λόγω μοντέλα κυμαίνονται από τον πλήρη δομικό διαχωρισμό μέχρι την κάθετη ολοκλήρωση.
• Η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2016/2370 θεσπίζει κανόνες σχετικά με τα δάνεια, τα μερίσματα προς τους ιδιοκτήτες των σιδηροδρομικών εταιρειών και τις χρηματοοικονομικές ροές στις κάθετα ολοκληρωμένες επιχειρήσεις. Οι εν λόγω κανόνες αποσκοπούν στην πρόληψη της στρέβλωσης του ανταγωνισμού, ιδίως του κινδύνου διεπιδότησης στις ολοκληρωμένες δομές.

Εσωτερικές υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών

Η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2016/2370 διασφαλίζει ότι όλες οι σιδηροδρομικές εταιρείες έχουν ισότιμη πρόσβαση σε σιδηροδρομικές γραμμές και σταθμούς. Ωστόσο, τα κράτη μέλη μπορούν να περιορίζουν το δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών μεταξύ ενός δεδομένου σημείου αναχώρησης και προορισμού, όταν μία ή περισσότερες συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας καλύπτουν την ίδια διαδρομή. Αυτό ισχύει επίσης όταν μία ή περισσότερες συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας καλύπτουν μια εναλλακτική διαδρομή, εάν η άσκηση του εν λόγω δικαιώματος θέτει σε κίνδυνο την οικονομική ισορροπία της εν λόγω σύμβασης ή των εν λόγω συμβάσεων.

Ρυθμιστικός έλεγχος

• Η οδηγία 2012/34/ΕΕ ενισχύει την ανεξαρτησία των εθνικών ρυθμιστικών φορέων που εποπτεύουν την εθνική αγορά σιδηροδρομικών μεταφορών. Οι εν λόγω φορείς μπορούν να επιβάλλουν πρόστιμα σε περίπτωση ανάρμοστης συμπεριφοράς ή να διενεργούν ελέγχους. Ο ρυθμιστικός έλεγχος ενισχύεται με τη στενή συνεργασία μεταξύ των ρυθμιστικών φορέων και των εθνικών αρχών σιδηροδρομικής ασφαλείας και χορήγησης αδειών.
• Η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2016/2370 παρέχει στους ρυθμιστικούς φορείς την εξουσία να παρακολουθούν:
  • τη διαχείριση της κυκλοφορίας·
  • τον προγραμματισμό ανανέωσης· και
  • τις προγραμματισμένες ή μη εργασίες συντήρησης.

Χρηματοδότηση των σιδηροδρομικών μεταφορών

Οι αρμόδιες δημόσιες αρχές πρέπει να καταρτίζουν πιο μακροπρόθεσμες επενδυτικές στρατηγικές οι οποίες να προσφέρουν περισσότερη σταθερότητα στους διαχειριστές υποδομής, κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων και κατά τον προγραμματισμό εργασιών, καθώς και μεγαλύτερη ασφάλεια στους επενδυτές, με σκοπό την ενθάρρυνση των εταιρειών να επενδύουν στον εκσυγχρονισμό της υποδομής. Οι εν λόγω στρατηγικές θα πρέπει να καλύπτουν περίοδο τουλάχιστον 5 ετών και θα πρέπει να είναι ανανεώσιμες.

Έκδοση εκτελεστικών και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε μια σειρά εκτελεστικών πράξεων που συμπληρώνουν την οδηγία 2012/34/ΕΕ και αφορούν τα ακόλουθα.

• Την εξέταση της οικονομικής ισορροπίας που διενεργείται σε περίπτωση νέων σιδηροδρομικών επιβατικών γραμμών [εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 869/2014]. Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 869/2014 καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2018/1795 από τις 12 Δεκεμβρίου 2020, ο οποίος διασφαλίζει ότι εφαρμόζονται τα ίδια κριτήρια και διαδικασίες σε όλες τις νέες σιδηροδρομικές επιβατικές γραμμές, ασχέτως αν είναι εθνικές ή διεθνείς.
• Τα κριτήρια για τους αιτούντες όσον αφορά τη χωρητικότητα στις σιδηροδρομικές υποδομές [εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/10].
• Ορισμένες πτυχές της διαδικασίας αδειοδότησης των σιδηροδρομικών εταιρειών [εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/171].
• Τις ακολουθητέες διαδικασίες για την εφαρμογή των χρεώσεων του κόστους των επιπτώσεων του θορύβου [εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/429]·
• Τον υπολογισμό του άμεσου κόστους χρήσης της σιδηροδρομικής υποδομής [εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/909].
• Τις υποχρεώσεις των κρατών μελών για την υποβολή εκθέσεων σχετικά με την παρακολούθηση της αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών [εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/1100].
• Τις διαδικασίες και τα κριτήρια όσον αφορά τις συμφωνίες-πλαίσιο για την κατανομή χωρητικότητας της σιδηροδρομικής υποδομής [εκτελεστικός κανονισμός (ΕΚ) 2016/545].
• Την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης και σε υπηρεσίες σχετικές με τις σιδηροδρομικές μεταφορές [εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2017/2177].

Το 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την κατ’ εξουσιοδότηση απόφαση (ΕΕ) 2017/2075 σχετικά με την αντικατάσταση του παραρτήματος VII της οδηγίας 2012/34/ΕΕ. Το εν λόγω παράρτημα αφορά το χρονοδιάγραμμα για τη διαδικασία κατανομής της χωρητικότητας της υποδομής.

Πανδημία COVID-19

• Ο κανονισμός (ΕΕ) 2020/698 προβλέπει προσωρινή ευελιξία όσον αφορά την ανανέωση ή επέκταση ορισμένων πιστοποιητικών, αδειών και εγκρίσεων και την αναβολή ορισμένων περιοδικών ελέγχων και περιοδικής κατάρτισης σε ορισμένους τομείς της νομοθεσίας της ΕΕ για τις μεταφορές, προκειμένου να παρασχεθεί βοήθεια στις εταιρείες και τις αρχές για να αντιμετωπίσουν τις εξαιρετικές περιστάσεις εξαιτίας της πανδημίας της νόσου COVID-19. Ο κανονισμός παρατείνει για 6 μήνες τις προθεσμίες για τη διενέργεια της τακτικής αναθεώρησης των αδειών και της εγκυρότητας των προσωρινών αδειών οι οποίες ορίζονται στην οδηγία 2012/34/ΕΕ. Επίσης, το άρθρο 13 περιλαμβάνει κανόνες για τη διαχείριση των αδειών σιδηροδρομικών εταιρειών σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις χρηματοοικονομικής επιφάνειας.
• Ο κανονισμός (ΕΕ) 2020/1429 θεσπίζει προσωρινούς κανόνες σχετικά με τις χρεώσεις για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής, έτσι ώστε οι εθνικές αρχές και οι διαχειριστές υποδομής να αντιμετωπίζουν ευκολότερα ορισμένες αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας της νόσου COVID-19 για όσο καιρό αυτές θα εξακολουθούν να υπάρχουν. Εφαρμόζεται για τη χρήση υποδομής τόσο για εσωτερικές όσο και για διεθνείς σιδηροδρομικές υπηρεσίες που καλύπτονται από την οδηγία 2012/34/ΕΕ για την περίοδο αναφοράς από την 1η Μαρτίου 2020 έως την 31η Δεκεμβρίου 2020. Επιτρέπει στους διαχειριστές υποδομής να μειώσουν, να άρουν ή να αναβάλουν τις ελάχιστες χρεώσεις πακέτου πρόσβασης και τις χρεώσεις κράτησης. Ο κανονισμός (ΕE) 2022/312 παρατείνει την περίοδο αναφοράς των προσωρινών μέτρων που θεσπίστηκαν από τον κανονισμό (ΕE) 2020/1429 μέχρι τις 30 Ιουνίου 2022.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ;

• Η οδηγία 2012/34/ΕΕ έπρεπε να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως την 16η Ιουνίου 2015.
• Η εφαρμογή πολλών εκ των κανόνων που θεσπίστηκαν με την τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2016/2370 ήταν σταδιακή κατά τη διάρκεια της περιόδου από την 1η Ιανουαρίου 2019 μέχρι τη 14η Δεκεμβρίου 2020 (όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παράγραφος 2 της οδηγίας).

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Δέσμη μέτρων για τις σιδηροδρομικές μεταφορές (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 2012/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Νοεμβρίου 2012, για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου (ΕΕ L 343 της 14.12.2012, σ. 32-77).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 2012/34/ΕΕ έχουν ενσωματωθεί στο βασικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕE) 2022/312 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Φεβρουαρίου 2022, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2020/1429 όσον αφορά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς για την εφαρμογή προσωρινών μέτρων σχετικά με τις χρεώσεις για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής (ΕΕ L 55 της 28.2.2022, σ. 1-3).

Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2021/1061 της Επιτροπής, της 28ης Ιουνίου 2021, για την παράταση της περιόδου αναφοράς του κανονισμού (ΕΕ) 2020/1429 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Οκτωβρίου 2020, σχετικά με τη θέσπιση μέτρων για μια βιώσιμη σιδηροδρομική αγορά στο πλαίσιο της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 (ΕΕ L 229 της 29.6.2021, σ. 1-2).

Κανονισμός (ΕΕ) 2020/1429 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Οκτωβρίου 2020, σχετικά με τη θέσπιση μέτρων για μια βιώσιμη σιδηροδρομική αγορά στο πλαίσιο της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 (ΕΕ L 333 της 12.10.2020, σ. 1-5).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Κανονισμός (ΕΕ) 2020/698 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Μαΐου 2020, για τη θέσπιση ειδικών και προσωρινών μέτρων λόγω της επιδημικής έκρηξης της COVID-19 και σχετικά με την ανανέωση ή επέκταση ορισμένων πιστοποιητικών, αδειών και εγκρίσεων και με την αναβολή ορισμένων περιοδικών ελέγχων και περιοδικής κατάρτισης σε ορισμένους τομείς της νομοθεσίας για τις μεταφορές (ΕΕ L 165 της 27.5.2020, σ. 10-24).

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2018/1795 της Επιτροπής, της 20ής Νοεμβρίου 2018, για τον καθορισμό της διαδικασίας και των κριτηρίων που εφαρμόζονται στην εξέταση της οικονομικής ισορροπίας κατά το άρθρο 11 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 294 της 21.11.2018, σ. 5-14).

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2017/2177 της Επιτροπής, της 22ας Νοεμβρίου 2017, σχετικά με την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης και σε υπηρεσίες σχετικές με τις σιδηροδρομικές μεταφορές (ΕΕ L 307 της 23.11.2017, σ. 1-13).

Κατ’ εξουσιοδότηση απόφαση (ΕΕ) 2017/2075 της Επιτροπής, της 4ης Σεπτεμβρίου 2017, σχετικά με την αντικατάσταση του παραρτήματος VII της οδηγίας 2012/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου (ΕΕ L 295 της 14.11.2017, σ. 69-73).

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2016/545 της Επιτροπής, της 7ης Απριλίου 2016, για τις διαδικασίες και τα κριτήρια όσον αφορά τις συμφωνίες-πλαίσιο για την κατανομή χωρητικότητας της σιδηροδρομικής υποδομής (ΕΕ L 94 της 8.4.2016, σ. 1-11).

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/1100 της Επιτροπής, της 7ης Ιουλίου 2015, σχετικά με τις υποχρεώσεις των κρατών μελών για την υποβολή εκθέσεων στο πλαίσιο της παρακολούθησης της αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών (ΕΕ L 181 της 9.7.2015, σ. 1-26).

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/909 της Επιτροπής, της 12ης Ιουνίου 2015, σχετικά με τους τρόπους υπολογισμού του κόστους που προκύπτει απευθείας από τη λειτουργία σιδηροδρομικής υπηρεσίας (ΕΕ L 148 της 13.6.2015, σ. 17-22).

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/429 της Επιτροπής, της 13ης Μαρτίου 2015, σχετικά με τις ακολουθητέες διαδικασίες για την εφαρμογή της χρέωσης του κόστους των επιπτώσεων του θορύβου (ΕΕ L 70 της 14.3.2015, σ. 36-42).

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/171 της Επιτροπής, της 4ης Φεβρουαρίου 2015, σχετικά με ορισμένες πτυχές της διαδικασίας αδειοδότησης των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων (ΕΕ L 29 της 5.2.2015, σ. 3-10).

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/10 της Επιτροπής, της 6ης Ιανουαρίου 2015, σχετικά με τα κριτήρια για τους αιτούντες χωρητικότητα σιδηροδρομικής υποδομής και την κατάργηση του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 870/2014 (ΕΕ L 3 της 7.1.2015, σ. 34-36).

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 869/2014 της Επιτροπής, της 11ης Αυγούστου 2014, σχετικά με νέες σιδηροδρομικές επιβατικές γραμμές (ΕΕ L 239 της 12.8.2014, σ. 1-10).

τελευταία ενημέρωση 03.03.2022