17.11.2009

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 277/15

---

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Κοινωνία της ενέργειας χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα – εκπαίδευση και κατάρτιση»

(διερευνητική γνωμοδότηση)

(2009/C 277/03)

Εισηγητής: ο κ. IOZIA

Με επιστολή της, της 23ης Οκτωβρίου 2008 και σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 262 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή να καταρτίσει διερευνητική γνωμοδότηση με θέμα:

Κοινωνία της ενέργειας χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα - εκπαίδευση και κατάρτιση.

Το ειδικευμένο τμήμα «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 15 Απριλίου 2009 με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. IOZIA.

Κατά την 453η σύνοδο ολομέλειάς της της 13ης και 14ης Μαΐου 2009 (συνεδρίαση της 13ης Μαΐου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 161 ψήφους υπέρ, 7 ψήφους κατά και 5 αποχές, την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.   Η ΕΟΚΕ έχει πλήρη γνώση του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζει η εκπαίδευση σε όλες τις ηλικίες και η κατάρτιση τεχνικών και πτυχιούχων για την προετοιμασία μιας κοινωνίας που θα πρέπει να μηδενίσει τις εκπομπές που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Οι κυβερνήσεις και η επιστήμη έχουν αναγνωρίσει ως προτεραιότητα την αναχαίτιση της προοδευτικής υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οι πιο αναπτυγμένες χώρες, οι οποίες και προκαλούν το μεγαλύτερο μέρος των εκπομπών, οφείλουν να καταβάλουν τις μεγαλύτερες προσπάθειες και να υποστηρίξουν τις αναπτυσσόμενες χώρες (ΑΧ) στη χάραξη πολιτικών βιώσιμης ανάπτυξης από περιβαλλοντικής και κοινωνικής πλευράς.

1.2.   Παρά τις επίσημες δεσμεύσεις (Δήλωση του Κιέβου 2003, Δεκαετία περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, UN 2005-2014), είναι εντελώς ανεπαρκείς οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται στο πεδίο της εκπαίδευσης και της κατάρτισης από πλευράς κυβερνήσεων και τοπικών αρχών, εκτός λίγων αλλά σημαντικών εξαιρέσεων.

1.3.   Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευτεί να προωθήσει την ενεργειακή απόδοση των κρατών μελών, με τη μείωση της κατανάλωσης, την ενεργειακή απεξάρτηση από τρίτες χώρες, την υλοποίηση διακρατικών συνδέσεων του δικτύου μέσω της απλοποίησης των πρωτόκολλων σύνδεσης καταβάλλοντας κάθε δυνατή προσπάθεια για την οικοδόμηση μιας Ευρώπης της Ενέργειας που θα εκφράζεται με μία φωνή. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, αλλά δεν έχει υπάρξει απτή και πραγματική συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και η πρόοδος που έχει σημειωθεί στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης είναι πραγματικά ελάχιστη. Η ΕΟΚΕ προσβλέπει σε αποτελεσματικότερο συντονισμό των δράσεων της ΕΕ για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, μέσω της συγκέντρωσης των αρμοδιοτήτων υπό την εποπτεία μίας ενιαίας αρχής.

1.4.   Σε ορισμένες χώρες, με πρωτοβουλία κυρίως των ΜΚΟ που ασχολούνται αποκλειστικά με τον ειδικό αυτό στόχο, έχουν πολλαπλασιαστεί οι πρωτοβουλίες για τη διάδοση πληροφοριών και γνώσης σε αυτόν τον τομέα. Κατά τη διάρκεια ακρόασης που διοργάνωσε η ΕΟΚΕ, στην οποία συμμετείχε και ο επίτροπος για την ενέργεια Andris Piebgals, παρουσιάστηκαν ορισμένες από αυτές τις εμπειρίες, όπως Terra Mileniul III Eurec, το ίδρυμα Collodi (ο Πινόκιο θα μπορούσε να είναι ένα εξαίρετο παράδειγμα για την περιβαλλοντική εκπαίδευση των παιδιών), Arene-Ile-de-France, KITH ((Kyoto in the home). Ακόμη και επαγγελματικές οργανώσεις η EBC (European Building Confederation), οργανώσεις της κοινωνικής κατοικίας, όπως η CECODHAS ή οργανώσεις των παραγωγών κυψελών καυσίμου, όπως η Fuel Cell Europe συμβάλλουν σημαντικά στη διάδοση ενημερωτικών δράσεων σχετικά με τις δυνατότητες που παρέχει η αγορά.

1.5.   Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι πρέπει να καταβληθούν περισσότερες και αποτελεσματικότερες προσπάθειες από το ευρύ φάσμα των φορέων που διαδραματίζουν ρόλο καθοριστικής σημασίας στην κοινωνία:

—	Εκπαιδευτικοί: Πρέπει να επενδύσουμε στους δασκάλους προκειμένου να μεταφέρουν στις νέες γενιές περιβαλλοντική γνώση και συνείδηση. Η περιβαλλοντική εκπαίδευση πρέπει να συμπεριληφθεί όχι μόνο στην κανονική εκπαίδευση αλλά και στην δια βίου μάθηση.

—

Δημοτικοί υπάλληλοι διοίκησης: Έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τόσο τις αστικές επιλογές όσο και τα εκπαιδευτικά προγράμματα για τις νέες γενιές, ενσωματώνοντας στα διοικητικά τους προγράμματα τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για μία κοινωνία με χαμηλό επίπεδο εκπομπής CO2. Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία: «Covenant of Mayor» (Σύμφωνο των Δημάρχων), στην οποία συμμετέχουν πάνω από τριακόσιοι δήμαρχοι που έχουν δεσμευτεί να στηρίξουν την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση στις περιφέρειές τους, καταδεικνύει τη σημασία της δράσης και το δυναμικό της.

—

Επιχειρηματικές ενώσεις, ιδίως οι ΜΜΕ: Κάθε τοπική ένωση θα πρέπει να διαθέτει μια υπηρεσία για τις επιχειρήσεις προκειμένου να διευκολύνει την υλοποίηση σχεδίων ενημέρωσης και κατάρτισης. Στην Ισπανία δοκιμάστηκαν με επιτυχία οι «κινητές τάξεις», δηλαδή εξοπλισμένα λεωφορεία που ναυλώνουν οι επιχειρήσεις για την παράδοση «ιπτάμενων» μαθημάτων κατάρτισης, δηλαδή στην έδρα της επιχείρησης. Το σχέδιο που πραγματοποιήθηκε από κοινού μεταξύ επιχειρήσεων και με τη συμμετοχή του δήμου «Junta de Leon y Castilla» εκπαίδευσε 5 600 εργαζόμενους στη βιομηχανία της ανανεώσιμης ενέργειας.

—

Συνδικαλιστικές οργανώσεις: Η TUC για παράδειγμα ξεκίνησε ένα πιλοτικό σχέδιο: το «Green Workplaces» που έχει δώσει ικανοποιητικά αποτελέσματα, με τη σύναψη συμφωνιών μεταξύ ορισμένων επιχειρήσεων και ιδρυμάτων για τη μείωση της κατανάλωσης και των εκπομπών. Η συμπερίληψη στις συλλογικές διαπραγματεύσεις προγραμμάτων ενεργειακής απόδοσης με κοινούς επιδιωκόμενους στόχους, οι οποίοι αν επιτευχθούν θα πρέπει να πριμοδοτηθούν, μπορεί να καταστεί ένας ευφυής τρόπος αύξησης των εισοδημάτων και των κερδών.

—	ΜΚΟ: Η ικανότητα των περιβαλλοντικών οργανώσεων, μαζί με την διδακτική εμπειρία των καθηγητών και των επιστημόνων, αποτελεί αδιαμφισβήτητη προστιθέμενη αξία. Μαθήματα για εκπαιδευτικούς, για επιχειρήσεις και για δημόσιους υπαλλήλους θα μπορούσαν να οργανωθούν από κοινού με τις τοπικές αρχές.

—	Αρχιτέκτονες και πολιτικοί μηχανικοί που μπορούν να συνεισφέρουν τα μάλα τόσο στις νέες κατασκευές όσο και στην ανακαίνιση κατοικιών.

—	Δημόσιες αρχές, με την αύξηση του ποσοστού των «Πράσινων δημοσίων συμβάσεων», δηλαδή συμβάσεων που να περιέχουν ολοένα και αυστηρότερα κριτήρια προστασίας του περιβάλλοντος, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν θετικά τον προσανατολισμό της αγοράς.

—	Κυβερνήσεις των κρατών μελών, οι οποίες θα πρέπει πλέον να κάνουν πράξη τις επίσημες δηλώσεις τους σχετικά με την υποστήριξη της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

1.6.   Οι επενδύσεις σε μορφές ενέργειας με χαμηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (GES) είναι ενδιαφέρουσες από όλες τις πλευρές. Χρειάζονται ακόμη εκατομμύρια νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας για να υλοποιηθούν οι στόχοι μείωσης των εκπομπών, μείωσης της εξάρτησης από εξωτερικούς προμηθευτές, ανάπτυξης καινοτόμων τεχνολογιών, έρευνας.

1.7.   Επειδή δεν είναι δυνατόν να οριστεί το περιεχόμενο των μαθημάτων σε ευρωπαϊκή κλίμακα, ενδείκνυται ο σχεδιασμός μιας «ποιοτικής συγκριτικής αξιολόγησης».

1.8.   Η ανάπτυξη ικανοτήτων και η πρόκληση του ενδιαφέροντος των παιδιών για δραστηριότητες που σχετίζονται με τα περιβαλλοντικά προβλήματα, ακόμη και εκτός σχολείου, με την εξασφάλιση ελεύθερων πρωτοβουλιών, θα επιφέρει αλλαγή του τρόπου ζωής και συνεπώς εκ νέου ανακάλυψη της αξίας της κοινωνικοποίησης. Τα παιδιά θα μπορούν, κλείνοντας την τηλεόραση, να ξαναβρούν τα παιχνίδια της ηλικίας τους με τους φίλους τους.

1.9.   Το μεγαλύτερο μέρος των δράσεων που πρέπει να αναληφθούν εμπίπτει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, των τοπικών και περιφερειακών αρχών, των ιδρυμάτων, των παραγωγικών και κοινωνικών φορέων και εν γένει των πολιτών. Η ΕΕ θα μπορούσε ωστόσο να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, ενθαρρύνοντας και προωθώντας την ευρύτατη δέσμη των απαραίτητων μέτρων.

1.10.   Εκπαίδευση των καταναλωτών. Είναι απαραίτητο να ενδυναμωθεί και επεκταθεί η οδηγία 2006/32 γενικώς και πιο συγκεκριμένα οι ειδικές διατάξεις περί διαδόσεως προς τους καταναλωτές των πληροφοριών που αφορούν την ενεργειακή απόδοση των διάφορων αγαθών και υπηρεσιών, προκειμένου να ενεργούν ως «υπεύθυνοι πολίτες». Η Επιτροπή θα πρέπει να συμπεριλάβει μεταξύ των προτύπων που θα περιέχουν τις πληροφορίες σχετικά με τα εθνικά ενεργειακά προγράμματα τις πρωτοβουλίες που προτίθεται να υλοποιήσει κάθε κράτος μέλος στους τομείς της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της ενημέρωσης.

1.11.   Η σημασία του τομέα των κατασκευών. Η νέα οδηγία που προτείνει η Επιτροπή θα βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση των ακινήτων. Η Επιτροπή θα μπορούσε να δρομολογήσει ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την τόνωση και επίσπευση της βελτίωσης όσον αφορά την ανάπτυξη των προσόντων των τεχνικών.

1.12.   Δημόσιες συμβάσεις. Οι δημόσιες συμβάσεις μπορούν να επηρεάσουν σημαντικότατα τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Όλες οι δημόσιες συμβάσεις που συνάπτονται στον τομέα των κατασκευών θα πρέπει να προβλέπουν ενισχυμένα και αυστηρά κριτήρια ενεργειακής απόδοσης, έτσι ώστε η εξοικονόμηση ενέργειας να θεωρείται ως καθοριστικό στοιχείο για την αξιολόγηση των προτάσεων που κατατίθενται στο πλαίσιο της υποβολής προσφορών. Θα πρέπει να προβλεφθεί επίσης ειδική κατάρτιση των εμπλεκόμενων υπαλλήλων.

1.13.   Λόγω του διεπιστημονικού χαρακτήρα του θέματος, είναι απαραίτητο να προβλεφθεί η οργάνωση ειδικών μαθημάτων για την κατάρτιση του διδακτικού προσωπικού. Η δημιουργία ευρωπαϊκού δικτύου εθνικών φόρουμ για την εκπαίδευση στην καθαρή ενέργεια, βάσει των υφιστάμενων πρωτοβουλιών και των οργανώσεων που υποστηρίζουν τις καθαρές ενέργειες και λειτουργούν ως εθνικοί φορείς διάδοσης μέσω κατάλληλων προγραμμάτων και υλικών, θα μπορούσε να διευκολύνει την ενσωμάτωση των καθαρών ενεργειών στα σχολικά προγράμματα.

2.   Εισαγωγή

2.1.   Στη Διάσκεψη των Υπουργών Περιβάλλοντος, (Κίεβο, 2003) δηλωνόταν επίσημα: «Αναγνωρίζουμε ότι η παιδεία είναι θεμελιώδες μέσο για την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφόρο ανάπτυξη. Καλούμε όλες τις χώρες να συμπεριλάβουν την αειφόρο ανάπτυξη στα εκπαιδευτικά συστήματα όλων των βαθμίδων, από το νηπιαγωγείο έως το πανεπιστήμιο, ώστε η εκπαίδευση να λειτουργήσει ως άξονας της αλλαγής».

2.2.   Τον Δεκέμβριο του 2002 στην 57η σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών δηλώνεται ότι το διάστημα από το 2005 έως το 2014 θα είναι η δεκαετία για την εκπαίδευση και την αειφόρο ανάπτυξη, σε συνεργασία με την UNESCO και άλλους αρμόδιους οργανισμούς.

2.3.   Ο Επίτροπος Piebgals, δήλωσε: «Οφείλουμε να αναπτύξουμε μια κοινωνία που να χρησιμοποιεί τους πόρους της Γης κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται μακροπρόθεσμα η επιβίωση των μελλοντικών γενεών και οφείλουμε να το πράξουμε εξασφαλίζοντάς μας υγεία, ειρήνη και ευημερία. Πρόκειται για μια πρόκληση που απαιτεί ριζική αλλαγή της κοινωνίας, δηλαδή μια τρίτη βιομηχανική επανάσταση».

2.4.   Η σημερινή συγκέντρωση CO2 στην ατμόσφαιρα, που για χιλιάδες χρόνια είχε διατηρηθεί σταθερή γύρω στα 260 ppm, σήμερα αγγίζει τα 390 ppm, με ετήσια αύξηση κατά δύο σχεδόν 2 ppm. Εάν δεν ληφθούν σημαντικά μέτρα για τη συγκράτηση των εκπομπών, το 2050 θα φτάσουμε στα 550 ppm. Με τέτοιο επίπεδο συγκέντρωσης, οι διεθνείς οργανισμοί και η ΔΕΚΑ (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή) θεωρούν πιθανή μια αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη έως και 6 °C κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα.

2.5.   Η Ευρώπη, έχοντας πλήρη συνείδηση ότι είναι ένας από τους κύριους «ρυπαίνοντες», θα παρευρεθεί στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης, με τα χαρτιά της έτοιμα, προκειμένου να ζητήσει από τους άλλους μεγάλους διεθνείς εταίρους της δεσμεύσεις το ίδιο σημαντικές. Η πρόσφατη σύσταση μιας ΓΔ για την ενέργεια είναι πολύ σημαντική, αλλά θα ήταν λογικό τα προβλήματα σχετικά με την κλιματική αλλαγή να τεθούν υπό την εποπτεία μιας ενιαίας αρχής.

2.6.   Είναι σαφές ότι για να επιτευχθούν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, απαιτείται συνολική προσπάθεια από την κοινωνία, από κάθε μεμονωμένο πολίτη, και πρέπει να διαμορφωθεί μια συνείδηση και μια αποδοχή από τη σχολική ηλικία, αν όχι από την προσχολική. Το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη πρέπει να ενταχθεί στο γενικότερο πρόβλημα της ανεπάρκειας των πόρων και της αειφόρου ανάπτυξης.

2.7.   Κατά τη διάρκεια δημόσιας ακρόασης, ο εκπρόσωπος της KITH ολοκλήρωσε την παρέμβασή του παραφράζοντας τον J.F. Kennedy: «Μην αναρωτιέσαι τι μπορεί να κάνει για σένα η Γη, αλλά τι μπορείς να κάνεις εσύ για τη Γη». Αυτή η αλλαγή νοοτροπίας θα είναι το κλειδί για το μέλλον της ανθρωπότητας.

3.   Σημασία της εκπαίδευσης και της κατάρτισης σε μια κοινωνία με χαμηλές εκπομπές CO2

3.1.   H επίτευξη μιας κοινωνίας με χαμηλό επίπεδο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, απαιτεί την ταχεία ανάπτυξη ενός δικτύου υποδομών. Μεταξύ αυτών ιδιαίτερη σημασία έχουν οι υποδομές που αποσκοπούν: 1) στην εξασφάλιση στους πολίτες σωστής ενημέρωσης για τα θέματα που συνδέονται με τις εκπομπές CO2, 2) στην κατάρτιση επαρκούς αριθμού τεχνικών διαφόρων επιπέδων, ειδικευμένων στον νέο τομέα των τεχνολογιών χωρίς χρήση άνθρακα και 3) στις επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης του τομέα. Διαπιστώνεται συχνά ότι τα συνήθη πρότυπα συμπεριφοράς παρεμποδίζουν την υιοθέτηση μίας πιο υπεύθυνης στάσης έναντι των εκπομπών CO2· για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης απαιτείται η λήψη μέτρων στον τομέα της εκπαίδευσης. Επιπλέον, είναι αναγκαία η επιστημονική και τεχνική εκπαίδευση των πολιτών· απαραίτητη δε προϋπόθεση αποτελεί η κατάρτιση του τεχνικού προσωπικού ώστε η ανάπτυξη του τομέα να μην παρεμποδιστεί από έλλειψη κατάλληλα ειδικευμένων τεχνικών. Μεταξύ των τεχνολογιών χαμηλού άνθρακα για τις οποίες θα χρειαστεί η κατάρτιση επαρκούς αριθμού τεχνικών και μηχανικών, δεν πρέπει να αγνοηθεί ο πυρηνικός τομέας ο οποίος για πολλά χρόνια ακόμη θα παραμείνει πηγή ενέργειας με χαμηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Στον εν λόγω τομέα κεφαλαιώδους σημασίας είναι η παροχή πλήρους και διαφανούς ενημέρωσης στους πολίτες σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που συνεπάγεται η επιλογή της πυρηνικής ενέργειας.

3.2.   Οι πρωτοβουλίες με τις οποίες τα παιδιά ενθαρρύνονται μέσω του παιχνιδιού να ευαισθητοποιηθούν για την προστασία του περιβάλλοντος, όπως με μικρούς διαγωνισμούς που βασίζονται στον αντίκτυπο των οικιακών δραστηριοτήτων στο περιβάλλον. Τα παιδιά, αναφέροντας στο σχολείο τον κατάλογο των ενεργειών που πραγματοποιούνται κάθε ημέρα στην οικογένειά τους και μαθαίνοντας να υπολογίζουν την εξοικονόμηση ενέργειας ή τις εκπομπές CO2, που συνδέονται με πολλές μικρές καθημερινές πράξεις, συναγωνίζονται, συμμετέχουν, ενημερώνουν και ευαισθητοποιούν ακόμη και τους ενήλικες ώστε να υιοθετήσουν σωστή συμπεριφορά.

3.3.   Η εκπαίδευση πρέπει να αρχίζει από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι ασφαλώς χρήσιμη διότι ευαισθητοποιεί τους νέους στα περιβαλλοντικά προβλήματα και προάγει νέα πρότυπα συμπεριφοράς προσανατολισμένα στην εξοικονόμηση ενέργειας, αλλά θα πρέπει να αναπτυχθεί βαθμιαία στο μέγιστο δυνατό τεχνικό επίπεδο σε όλες τις σχολές ανώτερης εκπαίδευσης, κυρίως δε στις σχολές τεχνικού και επιστημονικού προσανατολισμού, με τον διττό στόχο να καταστήσει την κοινωνία περισσότερο συνειδητοποιημένη και να παράσχει σε πολλούς νέους μια βάση ειδικών γνώσεων που ενδεχομένως θα τους καθοδηγήσουν στην επιλογή ενός επαγγέλματος που να συνδέεται με τον έλεγχο των εκπομπών CO2.

3.4.   Η Ευρώπη έχει σήμερα εμπλακεί σε μια παγκόσμια οικονομική κρίση. Δυνατότητα εξόδου από την κρίση αυτή παρέχει η ανάπτυξη τομέων υψηλής τεχνολογίας με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος. Η μείωση των εκπομπών CO2 είναι ασφαλώς μία από αυτές τις τεχνολογίες, εφόσον εφαρμόζεται σε πολλούς καθοριστικής σημασίας τομείς των προηγμένων οικονομιών, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, οι δημόσιες μεταφορές επιβατών και εμπορευμάτων, οι δομικές κατασκευές, καθώς και η ίδια η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που συχνά συνδέεται με πιθανή εξοικονόμηση για μεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση.

3.5.   Η ταχύτητα με την οποία το ευρωπαϊκό παραγωγικό σύστημα θα μπορέσει να προσανατολιστεί στις νέες τεχνολογίες, σε σχέση με άλλους πρωταγωνιστές της παγκόσμιας οικονομίας, είναι καθοριστικής σημασίας παράγοντας για το οικονομικό μέλλον της Ευρώπης.

3.6.   Σε πολλά τεχνολογικά πεδία που συνδέονται με την εξοικονόμηση ενέργειας και με τις χαμηλές εκπομπές CO2, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες κατέχουν την πρωτοπορία παγκοσμίως, αλλά οι πρόσφατες επενδύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί σε άλλα μέρη του κόσμου (για παράδειγμα από την αμερικανική κυβέρνηση στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας) ενδέχεται να θέσουν γρήγορα την Ευρώπη στην πολύ επικίνδυνη θέση του ουραγού.

3.7.   Εν πάση περιπτώσει, οι έντονες διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τόσο την ικανότητα παραγωγής και καινοτομίας στο πεδίο αυτό όσο και το επίπεδο ποιότητας της εκπαίδευσης και της σχολικής και πανεπιστημιακής κατάρτισης σε αυτούς τους τομείς πρέπει να μειωθούν με την ενθάρρυνση των ανταλλαγών μεταξύ των κρατών μελών στους τομείς υψηλού επιπέδου τεχνολογικής κατάρτισης.

3.8.   Η δυσκολία εισαγωγής ενιαίων διδακτικών προτύπων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν πρέπει να εμποδίζει τη διάδοση των γνώσεων με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των πλέον προηγμένων χωρών. Θα πρέπει να εισαχθεί μια ποιοτική συγκριτική αξιολόγηση για την βελτίωση του μέσου ευρωπαϊκού επιπέδου.

3.9.   Τα προγράμματα της ΕΕ ManagEnergy, Intelligent Energy Europe, COMENIUS και LEONARDO DA VINCI, που με διαφορετικό τρόπο αφορούν την κατάρτιση, την παροχή συμβουλών και την εκπαίδευση, αποτελούν σημαντική συμβολή για την ανάπτυξη μιας Ευρώπης που θα χρησιμοποιεί με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο τους ανθρώπινους και περιβαλλοντικούς της πόρους.

3.10.   Η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου εθνικών φόρουμ για την εκπαίδευση στον τομέα των καθαρών ενεργειών, στη βάση των υφιστάμενων οργανώσεων και πρωτοβουλιών για την καθαρή ενέργεια, που να λειτουργεί ως δίαυλος διάδοσης σε εθνικό επίπεδο και να συνδέει τους εκπαιδευτές με τα κατάλληλα προγράμματα και υλικά, ενδέχεται να διευκολύνει την ενσωμάτωση της καθαρής ενέργειας και του περιβάλλοντος στα εθνικά προγράμματα διδασκαλίας.

3.11.   Είναι συνεπώς σκόπιμο να αναπτύξει τάχιστα η ΕΕ, κατά τρόπο συνεκτικό και συντονισμένο, μία δράση ανάπτυξης του τομέα των τεχνολογιών με χαμηλές εκπομπές CO2. Καθοριστικής σημασίας στοιχείο είναι ο σχηματισμός μιας «κρίσιμης μάζας» εμπειρογνωμόνων ικανών να τροφοδοτούν την ανάπτυξη του τομέα κατά τις προσεχείς δεκαετίες.

3.12.   Η κατάρτιση στις ανώτερες σχολές και στα πανεπιστήμια, χωρίς γλωσσικούς φραγμούς, μπορεί και πρέπει να συντονιστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παραδείγματα παρόμοιου συντονισμού μεταξύ πανεπιστημίων υφίστανται ήδη στην Ευρώπη. Η κοινοπραξία EUREC, που απονέμει ένα ευρωπαϊκό μεταπτυχιακό δίπλωμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με τη συνεργασία πανεπιστημίων της Γερμανίας, της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ελλάδας και της Ισπανίας, και το διεθνές μεταπτυχιακό δίπλωμα στις τεχνολογίες για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που απονέμεται κατόπιν συνεργασίας των πανεπιστημίων της Περούντζια (Ιταλία), της Λιέγης (Βέλγιο) και του Malardalen University di Vasteras (Σουηδία) (www.masterghg.unipg.it). Τα παραδείγματα αυτά πρέπει να διαδοθούν και να χρηματοδοτηθούν από την Κοινότητα, ο δε προγραμματισμός τους να βασίζεται σε ειδικά θέματα στο πλαίσιο ενός συντονισμένου σχεδίου που να εγγυάται τη διαμόρφωση μιας γενιάς υψηλού επιπέδου ειδίκευσης τεχνικών σε όλους τους σημαντικούς τομείς της οικονομίας.

3.13.   Σε επίπεδο πανεπιστημιακής και παραπανεπιστημιακής εκπαίδευσης, η έναρξη μαθημάτων για την απόκτηση πτυχίου και μεταπτυχιακού διπλώματος στον τομέα της αειφόρου ανάπτυξης (προβλήματα CO2, αλλά και εξοικονόμηση ενέργειας, παραγωγή καθαρής ενέργειας, κλπ) θα πρέπει να συνοδεύεται από σημαντική αύξηση της χρηματοδότησης της έρευνας στους τομείς αυτούς. Πράγματι, δεν είναι δυνατή η ύπαρξη διδασκαλίας υψηλού επιπέδου εάν οι διδάσκοντες δεν συμμετέχουν σε σχέδια έρευνας διεθνούς επιπέδου στο πεδίο που διδάσκουν.

4.   Εκπαίδευση: παραδείγματα προς μίμηση

4.1.   Υπάρχουν στην Ευρώπη και στον κόσμο άριστα παραδείγματα διδακτικής δραστηριότητας σχετικά με τη διάδοση της προστασίας του περιβάλλοντος και τα οποία, σε μερικές περιπτώσεις, αφορούν ειδικά τη μείωση των εκπομπών CO2.

4.2.   Το πανεπιστήμιο του Τέξας στο Austin και η σχολή του Jackson School of Geosciences, εδώ και μερικά χρόνια έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα συνεργασίας με τα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Πολιτείας που ονομάζεται Πρόγραμμα GK-12. Με δημόσιους πόρους χρηματοδοτούνται τα μαθήματα για καθηγητές και μαθητές (οι καθηγητές λαμβάνουν μάλιστα μικρό επίδομα 4 000$/έτος).

4.3.   Στην Ευρώπη υπάρχουν παρά πολλές παρόμοιες πρωτοβουλίες, μεταξύ των οποίων η πρωτοβουλία της βρετανικής κυβέρνησης που καλεί στον υπολογισμό του ατομικού αποτυπώματος CO2 και παρέχει συμβουλές για τη μείωση της κατανάλωσης (http://actonco2.direct.gov.uk/index.html).

4.4.   Το περιφερειακό συμβούλιο της Ile-de-France, οργάνωσε και χρηματοδότησε πρόσφατα (2007) ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και αειφόρου ανάπτυξης (EEDD), με το οποίο ενθαρρύνονται ειδικές παιδαγωγικές πρωτοβουλίες και η σύσταση ενώσεων για τον συντονισμό των πρωτοβουλιών σε περιφερειακό επίπεδο.

4.5.   Το πρόγραμμα Young Energy Savers της ΕΕ, θα παράξει μια σειρά ευχάριστων κινούμενων σχεδίων, υπό την εποπτεία των μεγαλύτερων σχεδιαστών του κλάδου, που θα δείχνουν στα παιδιά με ευχάριστο και διασκεδαστικό τρόπο ότι, όπως οι ήρωες των κινούμενων σχεδίων έτσι και αυτά μπορούν να προβούν σε μικρές αλλά αποτελεσματικές ενέργειες για να μειώσουν το αποτύπωμά τους σε CO2.

4.6.   Το σχολείο, η οικογένεια, η εργασία είναι οι καλύτεροι χώροι για τη διάδοση, μέσω εκπαιδευτικών μέσων, της γνώσης και της περιβαλλοντικής συνείδησης. Μόνο με γενικευμένη και ευρέως διαδεδομένη συλλογική συμπεριφορά, καθώς και με την επιλογή νέου τρόπου ζωής, θα επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι που έχουν τεθεί.

4.7.   Πρέπει να δημιουργηθούν μηχανισμοί και μέσα που θα δίδουν τη δυνατότητα στους νέους να προωθούν τις δικές τους δράσεις εκτός του σχολικού περιβάλλοντος. Οι νέοι διαθέτουν ικανότητες καινοτομίας και είναι ενθουσιώδεις έναντι της αλλαγής, συχνά όμως θέλουν να δρουν αφ'εαυτών. Πολλοί νέοι δεν συμμετέχουν στις δραστηριότητες των ενηλίκων, αλλά το πνεύμα τους τονώνεται κατά πολλούς και διάφορους τρόπους.

5.   Η επαγγελματική κατάρτιση για τεχνικούς και για ανώτερο στελεχικό δυναμικό

5.1.   Θα δημιουργηθούν εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας στην Ευρώπη και στον κόσμο.

5.2.   Τον Σεπτέμβριο του 2008 δημοσιεύτηκε υπό την αιγίδα των UNEP, ILO, IOE κα ITUC μελέτη με θέμα «Πράσινες θέσεις εργασίας: προς μια αξιοπρεπή εργασία σε έναν βιώσιμο και με χαμηλό άνθρακα κόσμο». Όσον αφορά την ΕΕ αυτή η πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη προβλέπει ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν από 950 000 έως 1 700 000 θέσεις εργασίας έως το 2010 και από 1 400 000 έως 2 500 000 θέσεις εργασίας έως το 2020 ανάλογα με τον τύπο της στρατηγικής, κανονικής ή προηγμένης. Μεταξύ του 60 και του 70 % αυτών των θέσεων εργασίας θα πρέπει να δημιουργηθούν στη βιομηχανία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τουλάχιστον το ένα τρίτο της αύξησης αφορά υψηλού επιπέδου ειδίκευση.

5.3.   Εάν ληφθούν υπόψη οι τεχνολογίες και οι δραστηριότητες που συνδέονται με την ενεργειακή απόδοση και την εξοικονόμηση ενέργειας, με τη διαχείριση των αποβλήτων και την ανακύκλωση, με τη διανομή νερού και την αποτελεσματική διαχείρισή του, με τις βιώσιμες και καινοτόμες μεταφορές, οι αναμενόμενες επενδύσεις, που θα συμβάλουν στη σημαντική αύξηση της απασχόλησης, ανέρχονται σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια.

5.4.   Από τα ανωτέρω προκύπτει ο βασικός ρόλος της επιστημονικής και επαγγελματικής κατάρτισης στην προετοιμασία των εργαζομένων για τα μελλοντικά επαγγέλματα.

5.5.   Για να επιταχυνθεί η αντιστροφή της τάσης αυτής, παρά τις δυσκολίες των κρατικών προϋπολογισμών, πρέπει να πραγματοποιηθούν μαζικές επενδύσεις στη δημιουργία «πράσινων θέσεων εργασίας». Σημαντικές κρατικές επενδύσεις πρέπει να στραφούν προς τα μαθήματα κατάρτισης για τις νέες γενιές και επαγγελματικής ανάπτυξης για τους εργαζόμενους.

5.6.   Βιομηχανίες, συνδικάτα, μη κυβερνητικοί οργανισμοί και δημόσιες αρχές πρέπει από κοινού να καταβάλουν προσπάθειες, με τη σύγκληση ειδικών διασκέψεων, για την εξεύρεση λύσεων προσαρμοσμένων στις εθνικές ιδιαιτερότητες προκειμένου να στηρίξουν τις δράσεις εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης στους πλέον καινοτόμους τομείς γενικά και στον τομέα χαμηλών εκπομπών CO2 ειδικότερα.

5.7.   Κατά τη διάρκεια της δημόσιας ακρόασης, υπογραμμίστηκε, κυρίως όσον αφορά τη δημόσια διοίκηση, η σημασία των δράσεων ενημέρωσης και τεχνικής υποστήριξης για τα στελέχη και τους δημόσιους υπαλλήλους, που συμβάλουν στην αποτελεσματική οργάνωση της εργασίας, στη γνώση των διαθέσιμων προϊόντων και τεχνολογιών με χαμηλές εκπομπές CO2, καθώς και ο καθορισμός λογικών ποσοτικά κανόνων για τις «πράσινες» δημόσιες συμβάσεις.

5.8.   Στον τομέα των δομικών κατασκευών είναι πλέον δυνατή η σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας με επακόλουθο τη μείωση των εκπομπών. Το 40 % της ενέργειας χρησιμοποιείται στα κτήρια και το 22 % από το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να εξοικονομηθεί. Το 41,7 % των εργαζομένων (με σημαντικές διακυμάνσεις από χώρα σε χώρα) έχουν χαμηλού επιπέδου ειδίκευση, και η κατάρτισή τους συνεπάγεται απαγορευτικό κόστος για τις μικρές επιχειρήσεις. Για τον λόγο αυτό πρέπει να ενθαρρυνθούν πρωτοβουλίες όπως αυτή της Ισπανίας, όπου ένα κινητό σχολείο εκπαιδεύει τους εργαζόμενους για τις οικολογικά συμβατές τεχνολογίες στον τομέα των δομικών κατασκευών χωρίς να τους απομακρύνει για πολύ χρόνο από τον χώρο εργασίας τους. Οι οργανισμοί εργατικής κατοικίας εγκαινίασαν ένα σύνολο πρωτοβουλιών για την ενημέρωση των διαχειριστών και των χρηστών των εν λόγω κατοικιών. Σκοπός του προγράμματος «Energy Ambassadors» είναι η εκπαίδευση «Πρέσβεων της ενέργειας», που στρατολογούνται από τις τάξεις του προσωπικού τοπικών και περιφερειακών αρχών, μη κερδοσκοπικών οργανώσεων και κοινωνικών οργανισμών, προκειμένου να γίνουν κατ' αρχάς σύνδεσμοι επαφής για την ενέργεια στους κόλπους των οργανώσεών τους και κατόπιν υπεύθυνοι για τη διάδοση των γνώσεων προς το κοινό.

5.9.   Μεταξύ των επαγγελματικών κατηγοριών που μπορούν να επηρεάσουν θετικά τις εκπομπές είναι οι αρχιτέκτονες στους οποίους παρατηρείται μια αλλαγή πολιτιστικής προσέγγισης σύμφωνα με την οποία προτείνεται η προσαρμογή του τρόπου ζωής και ο σχεδιασμός χώρων στη βάση φυσικών ρυθμών και όχι για την ικανοποίηση τεχνητού τρόπου ζωής, με τη χρήση της μηχανικής και της ηλεκτρικής ενέργειας. Εξάλλου είναι επίσης σημαντική η διάδοση ειδικών τεχνικών γνώσεων για τα χαρακτηριστικά των καινοτόμων υλικών που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας.

---