—

w imieniu E. Florescu, I. Poiană, C. Diaconu, A. Vidrighin i E.E. Bădilă, działających w charakterze spadkobierców M. Bădilă, przez adwokata D. Târşię,

—

w imieniu Casa Judeţeană de Pensii Sibiu przez D. Aldeę oraz I. Stana, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu rumuńskiego przez R.H. Radu, A. Wellman oraz M. Bejenar, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu greckiego przez K. Georgiadisa oraz S. Papaioannou, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu węgierskiego przez M.Z. Fehéra, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez J.P. Keppennego, H. Krämera, I. Rogalskiego oraz L. Nicolae, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 6 TUE, art. 110 i 267 TFUE, art. 17, 20, 21 i 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), protokołu ustaleń między Wspólnotą Europejską a Rumunią, zawartego w Bukareszcie i w Brukseli w dniu 23 czerwca 2009 r. (zwanego dalej „protokołem ustaleń”), zasady pewności prawa, zasad skuteczności i równoważności, a także art. 2 ust. 2 lit. b) dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U. 2000, L 303, s. 16).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między Eugenią Florescu, Ioanem Poiană, Cosminą Diaconu, Ancą Vidrighin i Eugenią Eleną Bădilă, działającymi w charakterze spadkobierców Mircei Bădilă, a Casa Judeţeană de Pensii Sibiu (regionalną kasą emerytalną w Sybinie, Rumunia), Casa Naţională de Pensii şi alte Drepturi de Asigurări Sociale (krajową kasą ds. emerytur i pozostałych praw zabezpieczenia społecznego, Rumunia), Ministerul Muncii, Familiei şi Protecției Sociale (ministerstwem pracy, rodziny i ochrony socjalnej, Rumunia), Statul român (państwem rumuńskim) i Ministerul Finanţelor Publice (ministerstwem finansów publicznych, Rumunia), dotyczącego uprawnień emerytalnych.

3

W rozporządzeniu Rady (WE) nr 332/2002 z dnia 18 lutego 2002 r. ustanawiającym instrument średnioterminowej pomocy finansowej dla bilansów płatniczych państw członkowskich (Dz.U. 2002, L 53, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 10, t. 3, s. 81), zmienionym rozporządzeniem Rady (WE) nr 431/2009 z dnia 18 maja 2009 r. (Dz.U. 2009, L 128, s. 1) (zwanym dalej „rozporządzeniem nr 332/2002”), ustanowiono reguły stosowane do mechanizmu wzajemnej pomocy przewidzianego w art. 143 TFUE.

4

Artykuł 1 tego rozporządzenia stanowi:

„1.   Ustanawia się wspólnotowy instrument średnioterminowej pomocy finansowej umożliwiający udzielanie pożyczek jednemu lub kilku państwom członkowskim doświadczającym trudności lub poważnie zagrożonym trudnościami z bieżącym bilansem płatniczym lub przepływem kapitału. Z niniejszego funduszu Wspólnoty korzystać mogą wyłącznie państwa członkowskie, które nie przyjęły euro.

Pozostała łączna wartość pożyczek, które mają być udzielone państwom członkowskim w ramach tego instrumentu, ograniczona jest co do zasady do 50 mld EUR.

2.   W tym celu, zgodnie z decyzją przyjętą przez Radę na podstawie art. 3 i po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym, Komisja będzie uprawniona do zaciągania w imieniu Wspólnoty Europejskiej pożyczek na rynkach kapitałowych lub od instytucji finansowych”.

5

Zgodnie z art. 3 wspomnianego rozporządzenia:

„1.   Instrument średnioterminowej pomocy finansowej może być wdrożony przez Radę z inicjatywy:

2.   Państwo członkowskie ubiegające się o średnioterminową pomoc finansową omawia z Komisją ocenę swoich potrzeb finansowych oraz przedkłada Komisji i Komitetowi Ekonomiczno-Finansowemu projekt programu dostosowawczego. Po zbadaniu sytuacji w zainteresowanym państwie członkowskim oraz programu dostosowawczego przedstawionego na poparcie wniosku Rada podejmuje, z zasady podczas danego spotkania, decyzję:

6

Artykuł 3a rozporządzenia nr 332/2002 stanowi:

„Komisja wraz z zainteresowanym państwem członkowskim sporządzają protokół ustaleń, w którym szczegółowo określają warunki ustanowione przez Radę zgodnie z art. 3. Komisja przekazuje protokół ustaleń Parlamentowi Europejskiemu i Radzie”.

7

Zgodnie z art. 1 decyzji Rady 2009/458/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie przyznania Rumunii pomocy wzajemnej (Dz.U. 2009, L 150, s. 6) Unia udziela Rumunii wzajemnej pomocy na podstawie art. 143 TFUE. Ponadto decyzją Rady 2009/459/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie udzielenia Rumunii średnioterminowej pomocy finansowej Wspólnoty (Dz.U. 2009, L 150, s. 8) Unia Europejska udziela Rumunii pożyczki średnioterminowej w maksymalnej wysokości 5 mld EUR.

8

Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 decyzji 2009/459:

„1.   Pomocą zarządza Komisja w sposób zgodny ze zobowiązaniami Rumunii i zaleceniami Rady, zwłaszcza z zaleceniami dla poszczególnych państw w kontekście realizacji krajowego programu reform oraz programu konwergencji.

2.   Komisja uzgadnia z władzami Rumunii, po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym, szczegółowe warunki dotyczące polityki gospodarczej związane z pomocą finansową, zgodnie z art. 3 ust. 5. Warunki te są określane w protokole ustaleń zgodnie z zobowiązaniami i zaleceniami, o których mowa w ust. 1 […]”.

9

Zgodnie z art. 3 ust. 5 decyzji 2009/459:

„Wypłata każdej następnej transzy uzależniona jest od zadowalających wyników realizacji nowego programu gospodarczego rządu Rumunii, który ma być włączony do programu konwergencji Rumunii i krajowego programu reform, a w szczególności od spełnienia szczegółowych warunków dotyczących polityki gospodarczej, które zostały określone w protokole ustaleń. Należą do nich między innymi:

[…]”.

10

Zgodnie z pkt 5 protokołu ustaleń wypłata każdej transzy pomocy finansowej przyznanej przez Unię Rumunii będzie miała miejsce pod warunkiem zadowalającego wdrożenia programu gospodarczego przez rząd rumuński. W pkt 5 lit. a) protokołu ustaleń wśród przesłanek udzielenia tej pomocy wskazano „obniżenie ogółu wynagrodzeń w sektorze publicznym”, podczas gdy w pkt 5 lit. b) akapit czwarty wskazano, że „[w] celu długoterminowej poprawy finansów publicznych zostanie wprowadzona reforma kluczowych parametrów systemu emerytalnego”.

11

W pkt 5 lit. d) tego protokołu ustaleń, zatytułowanym „Reforma strukturalna”, zawarto zalecenia dotyczące środków przyjętych dla poprawy sprawności i skuteczności administracji publicznej, podwyższenia jakości administracji publicznej w wielu dziedzinach, w szczególności w odniesieniu do struktur decyzyjnych, podziału kompetencji pomiędzy instytucjami, wewnętrznej organizacji najważniejszych ministerstw, zakresu stosowania i odpowiedzialności za wdrażanie i odpowiedniość liczby etatów, a także zarządzania zasobami ludzkimi.

12

Zgodnie z art. 1 dyrektywy 2000/78 dyrektywa ta ma na celu wyznaczenie ogólnych ram walki z dyskryminacją ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w odniesieniu do zatrudnienia i pracy w celu realizacji w państwach członkowskich zasady równego traktowania.

13

Artykuł 2 ust. 1 i 2 tej dyrektywy stanowi:

„1.   Do celów niniejszej dyrektywy »zasada równego traktowania« oznacza brak jakichkolwiek form bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji z przyczyn określonych w art. 1.

2.   Do celów ust. 1:

14

W art. 83 legea no 303/2004 privind statutul judecătorilor şi procurorilor (ustawy nr 303/2004 o statusie sędziów i prokuratorów) z dnia 28 czerwca 2004 r. (Monitorul Oficial al României, część I, nr 826 z dnia 13 września 2005 r.) dopuszczono łączenie funkcji sędziego wyłącznie z funkcją wykładowcy w ramach kształcenia wyższego. Co więcej, ustawa ta przewidywała, że sędziowie i prokuratorzy, którzy zwalniają urząd, przechodząc na emeryturę, mogą łączyć emeryturę służbową z dochodami z działalności zawodowej, niezależnie od wysokości tych dochodów.

15

W dniu 5 listopada 2009 r. przyjęto legea no 329/2009 privind reorganizarea unor autorităţi şi instituţii publice, raţionalizarea cheltuielilor publice, susţinerea mediului de afaceri şi respectarea acordurilor-cadru cu Comisia Europeană şi Fondul Monetar Internaţional (ustawę nr 329/2009 o reorganizacji niektórych organów i instytucji publicznych, racjonalizacji wydatków publicznych, wspieraniu środowiska przedsiębiorczego i wykonywaniu umów ramowych zawartych z Komisją Europejską i Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Monitorul Oficial al României, część I, nr 761 z dnia 9 listopada 2009 r.).

16

W art. 2 tej ustawy przewidziano, że wyjątkowe środki przez nią wprowadzone służą złagodzeniu skutków kryzysu gospodarczego i wypełnieniu obowiązków wynikających z protokołu ustaleń oraz z umowy stand-by zawartej między Rumunią a Komisją i Międzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW).

17

W omawianej ustawie wprowadzono w szczególności nakaz obniżenia wynagrodzeń, który to środek został zastosowany w ramach nauczania akademickiego. Zgodnie z art. 3 tej ustawy środki przyjęte na podstawie protokołu ustaleń zmierzają do przezwyciężenia kryzysu gospodarczego. Polegają one na obniżeniu kosztów personelu na poziomie administracji publicznej poprzez obniżenie wynagrodzeń, a także poprzez reorganizację lub zniesienie organów lub instytucji publicznych w wyniku ich przegrupowania poprzez wchłonięcie, połączenie, podział lub redukcję zatrudnienia.

18

W art. 17–26 ustawy nr 329/2009 zakazano łączenia emerytury netto z dochodami uzyskiwanymi z działalności wykonywanej na rzecz instytucji publicznych, gdy wysokość tej emerytury przekracza wysokość średniego krajowego wynagrodzenia brutto, które stanowiło podstawę ustalenia budżetu zabezpieczenia społecznego państwa.

19

W art. 18 omawianej ustawy przewidziano, że wymienieni w art. 17 tej ustawy emeryci są zobowiązani do pisemnego zgłoszenia wyboru między zawieszeniem wypłaty emerytury na czas wykonywania działalności a zaprzestaniem stosunku pracy, służbowego lub mianowania, jeżeli wysokość pobieranej emerytury netto przekracza wysokość średniego krajowego wynagrodzenia brutto. Wreszcie, w art. 20 ustawy nr 329/2009 wskazano, że niewypełnienie tego obowiązku zgłoszenia wyboru w wyznaczonym terminie stanowi podstawę ustania z mocy prawa stosunku pracy opartego na indywidualnej umowie o pracę lub akcie mianowania, a także stosunku służbowego.

20

Zgodnie z art. 21 legea no 554/2004 contenciosului administrativ (ustawy nr 554/2004 o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) z dnia 2 grudnia 2004 r. (Monitorul Oficial al României, część I, nr 1154 z dnia 7 grudnia 2004 r.) przyczynę uzasadniającą wznowienie postępowania – poza przyczynami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego – stanowi wydanie orzeczenia, które stało się prawomocne i niewzruszalne, naruszającego zasadę pierwszeństwa prawa Unii.

21

Eugenia Florescu, I. Poiană i E.E. Bădilă wykonywali zawód sędziego. Po objęciu stanowisk sędziowskich zawarli indywidualne umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowiskach wykładowców obsadzanych w drodze konkursu na wydziale prawa w mieście Sybin. W ten sposób, obok sprawowania funkcji sędziego, zajmowali stanowiska wykładowców akademickich.

22

W 2009 r. skarżący ci przeszli na emeryturę, zwalniając stanowiska sędziów po ponad 30 latach służby. W chwili przejścia na emeryturę mogli, zgodnie z ustawą nr 303/2004, połączyć emeryturę z dochodami z tytułu sprawowania funkcji wykładowcy akademickiego.

23

W następstwie przyjęcia ustawy nr 329/2009, zakazującej odtąd takiego łączenia, E. Florescu, I. Poiană i E.E. Bădilă wybrali zawieszenie wypłaty emerytur począwszy od dnia 1 stycznia 2010 r. W konsekwencji w dniu 28 grudnia 2009 r. regionalna kasa emerytalna w mieście Sybin postanowiła zawiesić wypłatę tych emerytur.

24

Z wyroku z dnia 4 listopada 2009 r. wydanego przez Curtea Constituțională (trybunał konstytucyjny, Rumunia) – w którym trybunał ten stwierdził zgodność ustawy nr 329/2009 z konstytucją w zakresie, w jakim art. 17–26 tej ustawy nie dotyczą osób, w wypadku których czas trwania mandatu wyraźnie określono w konstytucji – wynika, że z zakresu stosowania zakazu łączenia emerytury z wynagrodzeniem pochodzącym z sektora publicznego wyłączone są w szczególności osoby sprawujące mandat w organach władzy prawodawczej lub wykonawczej, a także członkowie Curtea de Conturi (trybunału obrachunkowego, Rumunia), Curtea Constituțională (trybunału konstytucyjnego), Consiliul Superior al Magistraturii (wyższej rady sądownictwa, Rumunia) i Înalta Curte de Casație și Justiție (wysokiego trybunału kasacyjnego i sprawiedliwości, Rumunia).

25

W dniu 1 marca 2010 r. skarżący w postępowaniu głównym wnieśli do Tribunalul Sibiu (sądu okręgowego w mieście Sybin, Rumunia) powództwo o stwierdzenie nieważności decyzji w sprawie zawieszenia ich emerytur, przyjętych na mocy ustawy nr 329/2009, a także o nakazanie pozwanym w postępowaniu głównym wypłaty na rzecz skarżących miesięcznych emerytur począwszy od stycznia 2010 r. Na poparcie powództwa podnieśli oni, że art. 17–26 ustawy nr 329/2009 – dotyczące systemu łączenia emerytur z dochodami z pracy – są niezgodne z prawem Unii, w szczególności z postanowieniami traktatu UE i karty, niezależnie od okoliczności, iż ustawa ta została przyjęta w celu zapewnienia zgodności z protokołem ustaleń.

26

Powództwo to zostało oddalone wyrokiem z dnia 3 maja 2012 r. Wniesiona od tego wyroku do Curtea de Apel Alba Iulia Secţia pentru conflicte de muncăşi asigurări sociale (sądu apelacyjnego w Alba Iulia, izba pracy i zabezpieczenia społecznego, Rumunia) apelacja została oddalona wyrokiem z dnia 9 listopada 2012 r.

27

Eugenia Florescu, I. Poiană i E.E. Bădilă złożyli wówczas przed sądem odsyłającym rewizję od tego wyroku, żądając, aby został on w całości uchylony i aby ponownie orzeczono w przedmiocie skargi. Po śmierci M. Bădilă jego spadkobiercy – a mianowicie C. Diaconu, A. Vidrighin i E.E. Bădilă – przystąpili do postępowania głównego. Na poparcie tej rewizji skarżący w postępowaniu głównym wezwali sąd odsyłający do skierowania do Trybunału Sprawiedliwości szeregu pytań prejudycjalnych.

28

W tych okolicznościach Curtea de Apel Alba Iulia (sąd apelacyjny w Alba Iulia) postanowił zawiesić postępowanie i przedstawić Trybunałowi następujące pytania prejudycjalne:

29

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy protokół ustaleń, o którego wykładnię się zwrócono, należy uznać za akt przyjęty przez instytucję Unii w rozumieniu art. 267 TFUE, który to akt może podlegać wykładni Trybunału.

30

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w art. 267 TFUE przyznano Trybunałowi właściwość do orzekania w trybie prejudycjalnym w przedmiocie ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje Unii, bez żadnego wyjątku (wyroki: z dnia 13 grudnia 1989 r., Grimaldi, C‑322/88, EU:C:1989:646, pkt 8; z dnia 11 maja 2006 r., Friesland Coberco Dairy Foods, C‑11/05, EU:C:2006:312, pkt 36).

31

W niniejszym wypadku należy wskazać, że protokół ustaleń został zawarty między Wspólnotą Europejską, reprezentowaną przez Komisję, a Rumunią. Protokół znajduje swą podstawę prawną w art. 143 TFUE, w którym przyznano Unii właściwość do udzielenia pomocy wzajemnej państwu członkowskiemu, którego walutą nie jest euro i które ma trudności z bilansem płatniczym lub jest nimi poważnie zagrożone. Zgodnie z tym artykułem Komisja zaleca Radzie – pod określonymi warunkami – przyznanie takiej pomocy wzajemnej oraz właściwe metody w tym względzie. Rada przyznaje taką wzajemną pomoc i określa warunki i szczegóły tej pomocy, przyjmując dyrektywy lub decyzje.

32

W rozporządzeniu nr 332/2002 określono szczegółowe zasady mające zastosowanie do mechanizmu wzajemnej pomocy przewidzianego w art. 143 TFUE. W art. 1 ust. 2 tego rozporządzenia wskazano, że na podstawie art. 3 wspomnianego rozporządzenia i po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym Komisja będzie uprawniona do zaciągania w imieniu Unii pożyczek na rynkach kapitałowych lub od instytucji finansowych.

33

W art. 3a zdanie pierwsze rozporządzenia nr 332/2002 przewidziano, że Komisja wraz z zainteresowanym państwem członkowskim sporządzają protokół ustaleń, w którym szczegółowo określają warunki ustanowione przez Radę zgodnie z art. 3 tego rozporządzenia. Protokół ustaleń zawarty między Unią a Rumunią, o którego wykładnię zwrócił się w niniejszym wypadku sąd odsyłający, został przyjęty zgodnie z powyższą procedurą, a Rada przyjęła kolejno dwie decyzje – to jest decyzję 2009/458 w sprawie przyznania Rumunii pomocy wzajemnej na podstawie art. 143 TFUE oraz decyzję 2009/459, na mocy której udzielono temu państwu członkowskiemu pożyczki średnioterminowej do maksymalnej wysokości 5 mld EUR i której art. 2 ust. 2 stanowi, że warunki dotyczące polityki gospodarczej związane z pomocą finansową udzielaną przez Unię są określane w protokole ustaleń.

34

A zatem, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 52 opinii, protokół ustaleń stanowi konkretyzację zobowiązania między Unią a państwem członkowskim w ramach programu gospodarczego, wynegocjowanego przez te strony, w którym to państwo członkowskie zobowiązuje się do osiągnięcia ustalonych wcześniej celów gospodarczych, aby móc korzystać – z zastrzeżeniem przestrzegania tego zobowiązania – z pomocy finansowej Unii.

35

Jako akt oparty na wspomnianych w pkt 31–33 niniejszego wyroku przepisach prawa Unii i zawarty w szczególności przez Unię, reprezentowaną przez Komisję, protokół ustaleń stanowi akt przyjęty przez instytucję Unii w rozumieniu art. 267 lit. b) TFUE.

36

W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy udzielić następującej odpowiedzi: protokół ustaleń należy uznać za akt przyjęty przez instytucję Unii w rozumieniu art. 267 TFUE, który to akt może podlegać wykładni Trybunału.

37

Poprzez pytania od drugiego do czwartego, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy protokół ustaleń należy interpretować w ten sposób, że nakłada on obowiązek przyjęcia ustawodawstwa krajowego takiego jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, przewidującego zakaz łączenia emerytury netto z dochodami uzyskiwanymi z działalności wykonywanej na rzecz instytucji publicznych, gdy wysokość tej emerytury przekracza wysokość średniego krajowego wynagrodzenia brutto stanowiącego podstawę ustalenia budżetu państwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.

38

W tym względzie należy zauważyć, jak podkreślono w ramach odpowiedzi na pytanie pierwsze, że protokół ustaleń stanowi konkretyzację zobowiązania między Unią a państwem członkowskim w ramach programu gospodarczego umożliwiającego temu państwu członkowskiemu skorzystanie z mechanizmu średnioterminowego wsparcia finansowego bilansów płatniczych państw członkowskich, wskazanego w art. 143 TFUE i uściślonego w rozporządzeniu nr 332/2002. Zawarto w nim szereg wymogów dotyczących polityki gospodarczej, od których spełnienia uzależniono udzielenie pomocy finansowej i które zostały ustalone w drodze porozumienia przez Komisję i organy rumuńskie, zgodnie z przepisami decyzji 2009/459.

39

W pkt 5 akapit pierwszy tego protokołu wskazano w tym względzie, że wypłata każdej transzy nastąpi z zastrzeżeniem zadowalającego wdrożenia programu gospodarczego przez rząd rumuński. W odniesieniu do każdej transzy określono szczególne kryteria polityki gospodarczej, o charakterze budżetowym lub jakościowym, które wymieniono w załączniku I do wspomnianego protokołu i które Rumunia powinna spełnić w ramach realizacji celów tego programu, a mianowicie uzdrowienie budżetu i gospodarowanie nim, polityka monetarna i regulacje w sektorze finansowym, a także, wreszcie, reforma strukturalna. W granicach wspomnianych kryteriów organy rumuńskie powinny wdrożyć konkretne rozwiązania gospodarcze, jakie umożliwią im osiągnięcie tych celów i przestrzeganie kalendarza określonego wraz z instytucjami Unii.

40

Co więcej, w pkt 5 lit. b) akapit czwarty protokołu ustaleń wskazano, że system emerytur powinien zostać zreformowany, w szczególności za pomocą takich środków jak obniżenie wieku przejścia na emeryturę lub indeksacja wysokości emerytur w sektorze publicznym według cen konsumpcyjnych.

41

W tym kontekście protokół ustaleń, mimo że ma charakter wiążący, nie zawiera żadnego szczególnego przepisu wymagającego przyjęcia rozpatrywanego w postępowaniu głównym ustawodawstwa krajowego.

42

W świetle powyższych rozważań na pytania od drugiego do czwartego należy udzielić następującej odpowiedzi: protokół ustaleń należy interpretować w ten sposób, że nie nakłada on obowiązku przyjęcia ustawodawstwa krajowego takiego jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, przewidującego zakaz łączenia emerytury netto w sektorze publicznym z dochodami uzyskiwanymi z działalności wykonywanej na rzecz instytucji publicznych, gdy wysokość tej emerytury przekracza wysokość średniego krajowego wynagrodzenia brutto stanowiącego podstawę ustalenia budżetu państwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.

43

Poprzez pytania szóste, siódme, dziewiąte i dziesiąte sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 6 TUE i art. 17 karty należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, w którym przewidziano zakaz łączenia emerytury netto w sektorze publicznym z dochodami uzyskiwanymi z działalności wykonywanej na rzecz instytucji publicznych, gdy wysokość tej emerytury przekracza określony próg.

44

Należy przypomnieć, że zakres stosowania karty w odniesieniu do działań państw członkowskich został określony w jej art. 51 ust. 1, zgodnie z którym postanowienia karty mają zastosowanie do państw członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii (wyrok z dnia 26 lutego 2013 r., Åkerberg Fransson, C‑617/10, EU:C:2013:105, pkt 17).

45

W niniejszym wypadku, jak wskazuje sąd odsyłający, ustawa nr 329/2009, dotycząca „reorganizacji niektórych organów i instytucji publicznych, racjonalizacji wydatków publicznych, wspierania środowiska przedsiębiorczego i wykonywania umów ramowych zawartych z [Komisją] i z [MFW]”, została przyjęta, aby Rumunia mogła spełnić zobowiązania przyjęte przez nią wobec Unii, które wskazano w protokole ustaleń. Zgodnie z art. 2 tej ustawy ustanowione w niej środki mają w szczególności na celu „spełnienie obowiązków wynikających z protokołu ustaleń między Wspólnotą Europejską a Rumunią”.

46

Wśród wskazanych w protokole ustaleń warunków udzielenia pomocy finansowej w pkt 5 lit. a) protokołu ustaleń przewidziano obniżenie ogółu wynagrodzeń w sektorze publicznym, podczas gdy w pkt 5 lit. b) akapit czwarty wskazano, że w celu długoterminowej poprawy finansów publicznych zostanie wprowadzona reforma kluczowych parametrów systemu emerytalnego.

47

Należy zatem stwierdzić, że środek w postaci rozpatrywanego w postępowaniu głównym zakazu łączenia, realizujący jednocześnie obydwa wskazane w poprzednim punkcie cele, ma na celu wdrożenie zobowiązań przyjętych przez Rumunię w protokole ustaleń stanowiącym część prawa Unii.

48

Jest prawdą, że protokół ustaleń pozostawia Rumunii zakres swobody w odniesieniu do środków, jakie będą najwłaściwsze dla przestrzegania wspomnianych zobowiązań. Jednakże, po pierwsze, gdy państwo członkowskie przyjmuje środki w ramach przyznanych mu w akcie prawa Unii uprawnień dyskrecjonalnych, należy je uznać za stosujące to prawo w rozumieniu art. 51 ust. 1 karty (zob. podobnie wyrok z dnia 21 grudnia 2011 r., N.S. i in., C‑411/10 i C‑493/10, EU:C:2011:865, pkt 65–68). Po drugie, cele określone w art. 3 ust. 5 decyzji 2009/459, a także cele określone w protokole ustaleń są wystarczająco szczegółowe i precyzyjne, aby umożliwić stwierdzenie, iż wynikający z ustawy nr 329/2009 zakaz łączenia ma na celu stosowanie protokołu oraz tej decyzji i w konsekwencji prawa Unii w rozumieniu art. 51 ust. 1 karty. W konsekwencji karta ma zastosowanie do sporu rozpatrywanego w postępowaniu głównym.

49

W tych okolicznościach należy rozpatrzyć, czy art. 17 karty, a w szczególności jej ust. 1, stoi na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym. Aby określić zakres prawa podstawowego do poszanowania własności, należy – mając na względzie art. 52 ust. 3 karty – uwzględnić art. 1 protokołu dodatkowego nr 1 do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r., w którym ujęto to prawo (zob. podobnie wyrok z dnia 3 września 2008 r., Kadi i Al Barakaat International Foundation/Rada i Komisja, C‑402/05 P i C‑415/05 P, EU:C:2008:461, pkt 356).

50

W tym względzie należy wskazać, że gdy w danym ustawodawstwie przewidziano automatyczną wypłatę świadczenia społecznego, skutkuje to powstaniem interesu majątkowego objętego – w wypadku osób spełniających odpowiednie przesłanki – zakresem stosowania art. 1 protokołu dodatkowego nr 1 do wspomnianej konwencji (wyrok ETPC z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie Stummer przeciwko Austrii, CE:ECHR:2011:0707JUD003745202, § 82). Uprawnienia wynikające z zapłaty składek na system zabezpieczenia społecznego stanowią zatem prawa majątkowe dla celów tego artykułu (wyrok ETPC z dnia 12 października 2004 r. w sprawie Kjartan Ásmundsson przeciwko Islandii, CE:ECHR:2004:1012JUD006066900, § 39). Jednakże ustanowione w tym artykule prawo własności nie może być interpretowane jako uprawniające do emerytury w określonej wysokości (wyrok ETPC z dnia 12 października 2004 r. w sprawie Kjartan Ásmundsson przeciwko Islandii, CE:ECHR:2004:1012JUD006066900, § 39).

51

Co się tyczy art. 17 karty, z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, że zagwarantowane w tym postanowieniu prawo własności nie jest prerogatywą absolutną i że korzystanie z niego może być przedmiotem ograniczeń uzasadnionych celami związanymi z interesem ogólnym, do których dąży Unia (zob. podobnie wyrok z dnia 20 września 2016 r., Ledra Advertising i in./Komisja i EBC, od C‑8/15 P do C‑10/15 P, EU:C:2016:701, pkt 69 i przytoczone tam orzecznictwo).

52

Wprawdzie w sprawie rozpatrywanej w postępowaniu głównym sporny środek krajowy nie skutkuje zwykłym i prostym pozbawieniem prawa do emerytury osób znajdujących się w sytuacji skarżących w postępowaniu głównym w zakresie, w jakim osoby te mogą nadal pobierać emeryturę, jeżeli zrezygnują z kontynuowania równoczesnej działalności zawodowej za wynagrodzeniem na rzecz instytucji publicznej, jednakże taki środek ogranicza korzystanie z prawa do emerytury danych osób w zakresie, w jakim skutkuje zawieszeniem wypłacania emerytury, gdy osoby te wybrały dalsze prowadzenie wspomnianej działalności.

53

W powyższej kwestii należy przypomnieć, że zgodnie z brzmieniem art. 52 ust. 1 karty wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności uznanych w karcie muszą być przewidziane ustawą i muszą szanować istotę wspomnianych praw i wolności. Z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności, ograniczenia w korzystaniu z tych praw i wolności mogą być wprowadzone wyłącznie wtedy, gdy są konieczne i rzeczywiście odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób.

54

Należy zatem określić, czy wspomniane w ustawie nr 329/2009 ograniczenie prawa własności wynikające z zakazu łączenia emerytury netto w sektorze publicznym z dochodami z działalności wykonywanej na rzecz instytucji publicznej zapewnia poszanowanie istoty prawa własności, czy odpowiada celowi interesu ogólnego i czy jest niezbędne w tym celu.

55

W tym względzie należy przede wszystkim zauważyć, że – jak wynika z brzmienia art. 2 ustawy nr 329/2009 – ustawa ta ma charakter wyjątkowy i w założeniu ma być tymczasowa. Ponadto nie podważa ona samej zasady prawa do emerytury, lecz ogranicza korzystnie z niego w ściśle określonych i ograniczonych okolicznościach, a mianowicie gdy emerytura jest łączona z działalnością wykonywaną na rzecz instytucji publicznych i gdy emerytura przekracza pewien próg. A zatem ustawa nr 329/2009 zapewnia poszanowanie istoty przysługującego skarżącym w postępowaniu głównym prawa własności rozpatrywanych emerytur, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 83 opinii.

56

Następnie należy wskazać, że ustawa nr 329/2009 ma na celu racjonalizację wydatków publicznych w wyjątkowym kontekście globalnego kryzysu finansowego i gospodarczego (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 20 marca 2012 r. w sprawie Ionel Panlife przeciwko Rumunii, CE:ECHR:2012:0320DEC001390211, § 21). Co się tyczy w szczególności rozpatrywanego w postępowaniu głównym ustawodawstwa krajowego, zmierza ono do realizacji zarówno celu w postaci obniżenia wydatków personalnych w sektorze publicznym, jak i celu związanego z reformą systemu emerytalnego, jakie zostały określone w decyzji 2009/459 oraz w protokole ustaleń w celu zmniejszenia trudności z bilansem płatniczym, które to trudności skłoniły Rumunię do ubiegania się o pomoc finansową Unii, a Unię do udzielenia jej tej pomocy. Takie cele stanowią cele interesu ogólnego.

57

Co się tyczy właściwego charakteru rozpatrywanego w postępowaniu głównym ustawodawstwa krajowego oraz konieczności jego przyjmowania, należy przypomnieć, że – przy uwzględnieniu szczególnego kontekstu gospodarczego – państwa członkowskie dysponują szerokim zakresem uznania, gdy przyjmują decyzje w dziedzinie gospodarczej, oraz to one mogą najlepiej określić środki mogące zrealizować zamierzony cel.

58

Co więcej, ustawa nr 329/2009 nie nakłada na osoby, których dotyczy zakaz łączenia emerytury z dochodami związanymi z działalnością wykonywaną na rzecz instytucji publicznej, nieproporcjonalnego i nadmiernego ciężaru, mając na względzie, po pierwsze, że powinny one wybrać między wypłatą emerytury a wypłatą tych dochodów, jedynie gdy wysokość ich emerytury przekracza wysokość średniego krajowego wynagrodzenia brutto stanowiącego podstawę ustalenia budżetu państwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, oraz po drugie, że mogą one w każdej chwili wybrać rozwiązanie stosunku pracy i ponownie pobierać emeryturę, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 86 opinii.

59

A zatem rozpatrywane w postępowaniu głównym ustawodawstwo krajowe jest właściwe do realizacji zamierzonego celu interesu ogólnego i jest konieczne dla osiągnięcia wspomnianego celu.

60

W świetle powyższych rozważań na pytania szóste, siódme, dziewiąte i dziesiąte należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 6 TUE i art. 17 ust. 1 karty należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, w którym przewidziano zakaz łączenia emerytury netto w sektorze publicznym z dochodami uzyskiwanymi z działalności wykonywanej na rzecz instytucji publicznych, gdy wysokość tej emerytury przekracza określony próg.

61

Poprzez pytanie ósme sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 2 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że przepis ten stoi na przeszkodzie dokonaniu wykładni ustawodawstwa krajowego takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, zgodnie z którą przewidziany w tym ustawodawstwie zakaz łączenia emerytury netto z dochodami związanymi z działalnością wykonywaną na rzecz instytucji publicznych – gdy wysokość tej emerytury przekracza wysokość średniego krajowego wynagrodzenia brutto stanowiącego podstawę ustalenia budżetu państwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego – ma zastosowanie do sędziów zawodowych, lecz nie do osób sprawujących mandat określony w krajowej konstytucji.

62

Należy wskazać, że Trybunał miał już okazję orzec w przedmiocie podobnego pytania w sprawie leżącej u podstaw wyroku z dnia 21 maja 2015 r., SCMD (C‑262/14, niepublikowanego, EU:C:2015:336), który dotyczył wykładni art. 2 ust. 2 oraz art. 3 ust. 1 dyrektywy 2000/78 w kontekście tych samych przepisów ustawy nr 329/2009.

63

W pkt 29 tego wyroku Trybunał orzekł, że w zakresie, w jakim zgodnie z art. 2 ust. 1 dyrektywy 2000/78 ustanowiona w tej dyrektywie zasada równego traktowania ma na celu zwalczanie wszelkich form dyskryminacji z jednego ze względów określonych w sposób wyczerpujący w jej art. 1, wspomniana dyrektywa nie dotyczy dyskryminacji ze względu na kategorię zawodową lub miejsce pracy.

64

W niniejszym wypadku sąd odsyłający nie przytoczył żadnego ze względów określonych we wspomnianym art. 1 i ograniczył się w swoich pytaniach do wskazania na odmienne traktowanie sędziów zawodowych i osób sprawujących mandat określony w rumuńskiej konstytucji.

65

W konsekwencji sytuacja taka jak rozpatrywana w postępowaniu głównym nie jest objęta ogólnymi ramami określonymi w art. 2 ust. 2 dyrektywy 2000/78 w celu zwalczania niektórych form dyskryminacji (zob. wyrok z dnia 21 maja 2015 r., SCMD, C‑262/14, niepublikowany, EU:C:2015:336, pkt 31).

66

W świetle powyższych rozważań na pytanie ósme należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 2 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że przepis ten nie ma zastosowania do wykładni ustawodawstwa krajowego takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, zgodnie z którą przewidziany w tym ustawodawstwie zakaz łączenia emerytury netto z dochodami związanymi z działalnością wykonywaną na rzecz instytucji publicznych – gdy wysokość tej emerytury przekracza wysokość średniego krajowego wynagrodzenia brutto stanowiącego podstawę ustalenia budżetu państwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego – ma zastosowanie do sędziów zawodowych, lecz nie do osób sprawujących mandat określony w krajowej konstytucji.

67

Poprzez pytanie piąte sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy prawo Unii – a w szczególności zasady równoważności i skuteczności – należy interpretować w ten sposób, że stoi ono na przeszkodzie przepisowi krajowemu takiemu jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, przewidującemu, iż jedynie orzeczenia sądów objęte powagą rzeczy osądzonej i wydane w postępowaniu sądowo-administracyjnym mogą stanowić przedmiot wznowienia postępowania w wypadku naruszenia zasady pierwszeństwa prawa Unii.

68

W świetle odpowiedzi udzielonych na pozostałe pytania nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na to pytanie.

69

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje: