(1)

De Overeenkomst van Parijs, die op 12 december 2015 in het kader van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (UNFCCC) is ondertekend, is op 4 november 2016 in werking getreden (4). De partijen bij de Overeenkomst van Parijs zijn overeengekomen de stijging van de wereldwijde gemiddelde temperatuur ruim onder 2 °C boven het niveau van het pre-industriële tijdperk te houden, en te streven naar een maximale temperatuurstijging van 1,5 °C boven dit pre-industriële niveau. Die toezegging is versterkt door de goedkeuring, op grond van het UNFCCC, van het klimaatpact van Glasgow op 13 november 2021, waarin de Conferentie van de Partijen bij het UNFCCC, die als vergadering van de partijen bij de Overeenkomst van Parijs fungeert, erkent dat de gevolgen van de klimaatverandering veel geringer zullen zijn bij een temperatuurstijging van 1,5 °C in plaats van 2 °C, en besluit de inspanningen voort te zetten om de temperatuurstijging tot 1,5 °C te beperken.

(2)

De noodzaak om het in de Overeenkomst van Parijs vastgelegde streefdoel van 1,5 °C te handhaven, is nog dringender geworden sinds de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering in haar zesde evaluatieverslag tot de conclusie is gekomen dat de opwarming van de aarde alleen tot 1,5 °C kan worden beperkt als er binnen dit decennium onmiddellijk wordt gezorgd voor een sterke en blijvende afname van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.

(3)

Het aanpakken van klimaat- en milieugerelateerde uitdagingen en het verwezenlijken van de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs staan centraal in de mededeling van de Commissie van 11 december 2019 over de Europese Green Deal (de “Europese Green Deal”).

(4)

De Europese Green Deal omvat een uitgebreide reeks elkaar versterkende maatregelen en initiatieven die gericht zijn op het bereiken van klimaatneutraliteit in de Unie in 2050, en zet een nieuwe groeistrategie uiteen die beoogt de Unie om te vormen tot een eerlijke en welvarende samenleving, met een moderne, hulpbronnenefficiënte en concurrerende economie waarin economische groei is losgekoppeld van het gebruik van hulpbronnen. De Green Deal moet het natuurlijk kapitaal van de Unie beschermen, behouden en verbeteren, en de gezondheid en het welzijn van de burgers beschermen tegen milieugerelateerde risico’s en effecten. De gevolgen van deze transitie voor werknemers in diverse sectoren lopen uiteen. Tegelijkertijd heeft deze transitie gendergelijkheidsaspecten en heeft zij een bijzonder effect op bepaalde achtergestelde en kwetsbare groepen, zoals ouderen, personen met een handicap, personen die tot een raciale of etnische minderheid behoren, alsmede personen en huishoudens met een laag inkomen of een lager middeninkomen. De transitie brengt ook grotere uitdagingen met zich mee voor bepaalde regio’s, met name regio’s met een structurele achterstand en perifere regio’s, en voor eilanden. Daarom moet ervoor worden gezorgd dat de transitie rechtvaardig en inclusief is en niemand wordt achtergelaten.

(5)

Op 17 december 2020 heeft de Unie bij het UNFCCC haar nationaal bepaalde bijdrage (nationally determined contribution — NDC) ingediend, na de goedkeuring ervan door de Raad. Richtlijn 2003/87/EG van het Europees Parlement en de Raad (5), zoals onder andere gewijzigd bij Richtlijn (EU) 2018/410 van het Europees Parlement en de Raad (6), is een van de instrumenten die genoemd worden, onder voorbehoud van herziening in het licht van de aangescherpte doelstelling voor 2030, in de algemene beschrijving van het streefdoel in de bijlage bij die indiening. De Raad heeft in zijn conclusies van 24 oktober 2022 verklaard dat hij klaar staat om, zodra de onderhandelingen over de essentiële elementen van het “Fit for 55”-pakket zijn afgerond, de NDC’s van de Unie en de lidstaten zo nodig te actualiseren, overeenkomstig paragraaf 29 van het Klimaatpact van Glasgow, in het licht van het eindresultaat over de essentiële elementen van het “Fit for 55”-pakket en het effect daarvan op de kerndoelstelling van de Unie dat is overeengekomen door de Europese Raad in december 2020. Aangezien het EU-emissiehandelssysteem (EU-ETS), vastgesteld bij Richtlijn 2003/87/EG, een hoeksteen is van het klimaatbeleid van de Unie en het centrale instrument ervan vormt om broeikasgasemissies op kosteneffectieve wijze te verminderen, maken de bij deze richtlijn vastgestelde wijzigingen van Richtlijn 2003/87/EG, ook wat het toepassingsgebied ervan betreft, deel uit van de essentiële elementen van het “Fit for 55”-pakket.

(6)

De noodzaak en de waarde van de verwezenlijking van de Europese Green Deal zijn alleen maar toegenomen in het licht van de zeer ernstige gevolgen van de COVID-19-pandemie voor de gezondheid, de levens- en arbeidsomstandigheden en het welzijn van de burgers van de Unie. Die gevolgen hebben aangetoond dat onze samenleving en onze economie weerbaarder moeten worden ten aanzien van externe schokken en vroegtijdig moeten optreden om de effecten van externe schokken te voorkomen of te beperken, op een rechtvaardige manier waarbij niemand wordt achtergelaten, ook niet diegenen die het risico lopen op energiearmoede. De Europese burgers zijn nog steeds duidelijk van mening dat dit met name van toepassing is op de klimaatverandering.

(7)

De Unie heeft zich er in de bijgewerkte NDC die zij op 17 december 2020 bij het secretariaat van het UNFCCC heeft ingediend toe verbonden de nettobroeikasgasemissies van de hele economie van de Unie tegen 2030 met ten minste 55 % te reduceren in vergelijking met 1990.

(8)

Met de vaststelling van Verordening (EU) 2021/1119 van het Europees Parlement en de Raad (7) heeft de Unie de doelstelling om uiterlijk in 2050 klimaatneutraliteit in de hele economie te bereiken en daarna negatieve emissies te verwezenlijken in wetgeving vastgelegd. Die verordening voorziet ook in een bindende doelstelling van de Unie om tegen 2030 de binnenlandse nettobroeikasgasemissies (emissies na aftrek van verwijderingen) met ten minste 55 % te reduceren ten opzichte van de niveaus van 1990, en bepaalt voorts dat de Commissie ernaar moet streven alle toekomstige ontwerpmaatregelen of wetgevingsvoorstellen, waaronder begrotingsvoorstellen, in overeenstemming te brengen met de doelstellingen van die verordening en dat zij, indien dat niet gebeurt, in het kader van de met dergelijke voorstellen samengaande effectbeoordeling de redenen daarvoor moet aangeven.

(9)

Alle sectoren van de economie moeten een bijdrage leveren om de bij Verordening (EU) 2021/1119 vastgestelde emissiereducties te verwezenlijken. Daarom moet de ambitie van het EU-ETS worden aangepast aan de doelstelling voor 2030 inzake nettobroeikasgasemissiereductie in de hele economie, aan de doelstelling om uiterlijk in 2050 klimaatneutraliteit te bereiken en aan de doelstelling om daarna negatieve emissies in de Unie te verwezenlijken, zoals vastgelegd in Verordening (EU) 2021/1119.

(10)

Het EU-ETS moet de productie stimuleren van installaties die de broeikasgasemissies geheel tenietdoen of gedeeltelijk verminderen. Om te waarborgen dat installaties die een in bijlage I bij Richtlijn 2003/87/EG genoemde activiteit uitoefenen en die aan de capaciteitsdrempel van die activiteit voldoen maar geen broeikasgassen uitstoten, onder het toepassingsgebied van het EU-ETS vallen en derhalve een gelijke behandeling van installaties in de betrokken sectoren te waarborgen, moet de beschrijving van bepaalde categorieën activiteiten in die bijlage worden gewijzigd. Bovendien moet bij de kosteloze toewijzing voor de productie van een product rekening worden gehouden, als leidende beginselen, met het potentieel dat materialen hebben voor circulair gebruik en het feit dat de benchmark onafhankelijk moet zijn van de grondstof of het soort productieproces, wanneer de productieprocessen hetzelfde doel hebben. Om te zorgen voor een gelijk speelveld voor installaties waarbij gebruikgemaakt wordt van nieuwe technologieën die de broeikasgasemissies geheel tenietdoen of gedeeltelijk verminderen en voor installaties die gebruikmaken van bestaande technologieën moet voor bepaalde benchmarks daarom de definitie van de producten en van de processen en emissies worden gewijzigd. Niettegenstaande die leidende beginselen moet in de herziene benchmarks voor 2026-2030 nog steeds een onderscheid worden gemaakt tussen primaire en secundaire productie van staal en aluminium. Ook moet de actualisering van de benchmarkwaarden voor waterstof worden losgekoppeld van die voor raffinaderijen om rekening te houden met het toenemende belang van de productie van waterstof, met inbegrip van groene waterstof, buiten de sector raffinaderijen.

(11)

Na de wijziging van de definities van de producten en van de processen en emissies waarop bepaalde benchmarks betrekking hebben, moet ervoor worden gezorgd dat producenten geen dubbele compensatie ontvangen voor dezelfde emissies, met zowel kosteloze toewijzing als compensatie voor indirecte kosten, en moeten de financiële maatregelen ter compensatie van in de elektriciteitsprijzen doorgerekende indirecte kosten dienovereenkomstig worden aangepast.

(12)

Richtlijn 96/61/EG van de Raad (8) is bij Richtlijn 2010/75/EU van het Europees Parlement en de Raad (9) ingetrokken. De verwijzingen naar Richtlijn 96/61/EG in artikel 2 van Richtlijn 2003/87/EG en in bijlage IV van die richtlijn moeten dienovereenkomstig worden bijgewerkt. Gezien de dringende behoefte aan emissiereducties voor de gehele economie, moeten de lidstaten maatregelen kunnen nemen om de broeikasgasemissies die binnen het toepassingsgebied van het EU-ETS vallen, ook te verminderen door middel van andere beleidsmaatregelen dan de krachtens Richtlijn 2010/75/EU vastgestelde emissiegrenswaarden.

(13)

In haar mededeling van 12 mei 2021 getiteld “Route naar een gezonde planeet voor iedereen – EU-actieplan: Verontreiniging van lucht, water en bodem naar nul” roept de Commissie op om de Unie richting nulvervuiling tegen 2050 te sturen, door de verontreiniging in lucht, zoet water, zeeën en bodems terug te brengen tot niveaus die naar verwachting niet langer schadelijk zullen zijn voor de gezondheid en natuurlijke ecosystemen. Maatregelen in het kader van Richtlijn 2010/75/EU, het belangrijkste instrument voor de regulering van de uitstoot van lucht-, water- en bodemverontreinigende stoffen, zullen er vaak voor zorgen dat ook de emissies van broeikasgassen wordt verminderd. Overeenkomstig artikel 8 van Richtlijn 2003/87/EG moeten de lidstaten zorgen voor coördinatie tussen de vergunningseisen van Richtlijn 2003/87/EG en die van Richtlijn 2010/75/EU.

(14)

In het besef dat nieuwe innovatieve technologieën vaak een vermindering van zowel broeikasgasemissies als verontreinigende stoffen mogelijk zullen maken, is het belangrijk om te zorgen voor synergieën tussen maatregelen die tot een vermindering van de emissies van zowel broeikasgassen als verontreinigende stoffen leiden, met name Richtlijn 2010/75/EU, en de doeltreffendheid daarvan in dit opzicht te evalueren.

(15)

De definitie van elektriciteitsopwekkers werd gebruikt om de maximale hoeveelheid kosteloos toe te wijzen emissierechten aan de industrie in de periode 2013-2020 vast te stellen, maar dit heeft ertoe geleid dat warmtekrachtkoppelingcentrales anders werden behandeld dan industriële installaties. Om het gebruik van hoogrenderende warmtekrachtkoppeling te stimuleren en een gelijk speelveld in te stellen voor alle installaties die kosteloze toewijzingen voor warmteproductie en stadsverwarming ontvangen, moeten alle verwijzingen naar elektriciteitsopwekkers in Richtlijn 2003/87/EG worden geschrapt. Daarnaast specificeert Gedelegeerde Verordening (EU) 2019/331 van de Commissie (10) details voor het in aanmerking komen van alle industriële processen voor kosteloze toewijzing. Daarom zijn de bepalingen inzake koolstofafvang en -opslag in artikel 10 bis, lid 3, van Richtlijn 2003/87/EG achterhaald en moeten zij worden geschrapt.

(16)

Broeikasgassen die niet rechtstreeks in de atmosfeer worden uitgestoten, moeten in het kader van het EU-ETS als emissies worden beschouwd en voor die emissies moeten emissierechten worden ingeleverd, tenzij die emissies worden opgeslagen in een opslaglocatie overeenkomstig Richtlijn 2009/31/EG van het Europees Parlement en de Raad (11), of zij permanent chemisch in een product gebonden zijn zodat zij bij normaal gebruik of bij een normale activiteit na het einde van de levensduur van het product niet in de atmosfeer terechtkomen. Aan de e Commissie moet de bevoegdheid worden overgedragen om gedelegeerde handelingen vast te stellen ter nadere bepaling van de voorwaarden op grond waarvan broeikasgassen als permanent chemisch in een product gebonden moeten worden beschouwd zodat zij bij normaal gebruik of bij een normale activiteit na het einde van de levensduur van het product niet in de atmosfeer terechtkomen, indien van toepassing met inbegrip van het verkrijgen van een koolstofverwijderingscertificaat met het oog op ontwikkelingen in de regelgeving met betrekking tot de certificering van koolstofverwijdering. Normale activiteit na het einde van de levensduur van het product moet ruim worden opgevat en alle activiteiten omvatten die plaatsvinden na het einde van de levensduur van het product, met inbegrip van hergebruik, herproductie, recycling en verwijdering, zoals verbranding en storten.

(17)

Internationale maritieme vervoersactiviteiten die bestaan uit reizen tussen havens die onder de jurisdictie van twee verschillende lidstaten vallen of tussen een haven onder de jurisdictie van een lidstaat en een haven buiten de jurisdictie van een lidstaat, zijn de enige vormen van transport waarop de eerdere toezeggingen van de Unie om broeikasgasemissies te verminderen niet van toepassing waren. De emissies van brandstof die in de Unie wordt verkocht voor reizen die in één lidstaat beginnen en in een andere lidstaat of in een derde land eindigen, zijn sinds 1990 met ongeveer 36 % toegenomen. Deze emissies vertegenwoordigen bijna 90 % van alle navigatie-emissies in de Unie, aangezien de emissies van brandstof die in de Unie wordt verkocht voor reizen die beginnen en eindigen in dezelfde lidstaat sinds 1990 met 26 % zijn verminderd. Als het beleid niet wordt gewijzigd zullen de emissies van internationale maritieme vervoersactiviteiten naar verwachting tussen 2015 en 2030 met ongeveer 14 % toenemen en tussen 2015 en 2050 met 34 %. Als de klimaatveranderingseffecten van maritieme vervoersactiviteiten zoals verwacht toenemen, zouden hierdoor de reducties die andere sectoren realiseren om de klimaatverandering te bestrijden, aanzienlijk worden ondermijnd, en daarmee ook de verwezenlijking van de doelstelling om uiterlijk in 2030 de nettobroeikasgasemissies in de hele economie te verminderen en de doelstelling om in de Unie uiterlijk in 2050 klimaatneutraliteit te bereiken en de doelstelling om daarna negatieve emissies in de Unie te verwezenlijken, zoals vastgelegd in Verordening (EU) 2021/1119, en de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs.

(18)

De Commissie heeft in 2013 een strategie aangenomen om emissies van maritiem vervoer geleidelijk in het beleid van de Unie voor de vermindering van broeikasgasemissies te integreren. Als eerste stap in deze aanpak heeft de Unie bij Verordening (EU) 2015/757 van het Europees Parlement en de Raad (12) een systeem ingevoerd om emissies van maritiem vervoer te bewaken, rapporteren en verifiëren; die eerste stap moet worden gevolgd door vaststelling van reductiestreefdoelen voor het maritiem vervoer en de toepassing van een marktgebaseerde maatregel. In overeenstemming met de toezegging van de medewetgevers die in Richtlijn (EU) 2018/410 is geformuleerd, dient de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) of de Unie vanaf 2023 actie te ondernemen, hetgeen onder meer voorbereidende werkzaamheden inzake vaststelling en uitvoering van een maatregel behelst die ervoor zorgt dat de sector naar behoren bijdraagt aan de inspanningen die nodig zijn om de in het kader van de Overeenkomst van Parijs overeengekomen doelstellingen te verwezenlijken, en passend beraad ter zake door alle stakeholders.

(19)

Krachtens Richtlijn (EU) 2018/410 moet de Commissie verslag uitbrengen aan het Europees Parlement en de Raad over de vorderingen die de IMO heeft gemaakt in de richting van een ambitieus emissiereductiestreefcijfer, en over bijbehorende maatregelen met het oog op een billijke bijdrage van het maritiem vervoer aan de inspanningen die nodig zijn om de in het kader van de Overeenkomst van Parijs overeengekomen doelstellingen te verwezenlijken. De inspanningen die via de IMO worden geleverd om de mondiale maritieme emissies te beperken, moeten worden aangemoedigd. Het gaat hierbij onder meer over de snelle uitvoering van de in 2018 vastgestelde initiële IMO-strategie ter vermindering van de broeikasgasemissies van schepen, waarin ook wordt verwezen naar eventuele marktgebaseerde maatregelen om de vermindering van de broeikasgasemissies van de internationale scheepvaart te stimuleren. Hoewel er onlangs vooruitgang in de IMO is geboekt, volstaat dit vooralsnog niet om de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs te verwezenlijken. Gezien het internationale karakter van scheepvaart is het belangrijk dat de lidstaten en de Unie binnen hun respectieve bevoegdheden samenwerken met derde landen om de diplomatieke inspanningen op te voeren voor een versterking van de mondiale maatregelen en het boeken van vooruitgang bij de ontwikkeling van een wereldwijde marktgebaseerde maatregel op het niveau van de IMO.

(20)

Koolstofdioxide (CO2) -emissies van maritiem vervoer bedragen 3 tot 4 % van de emissies van de Unie. De Commissie heeft in de Europese Green Deal verklaard voornemens te zijn aanvullende maatregelen te nemen om de broeikasgasemissies van maritiem vervoer aan te pakken door middel van een pakket maatregelen die de Unie in staat stellen haar doelstellingen inzake emissiereductie te halen. Richtlijn 2003/87/EG moet in dit verband worden gewijzigd om maritiem vervoer in het EU-ETS op te nemen om ervoor te zorgen dat die sector zijn deel bijdraagt aan de verhoogde klimaatdoelstellingen van de Unie en aan de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs, die in artikel 4, lid 4, stelt dat ontwikkelde landen het voortouw moeten blijven nemen door emissiereductiedoelstellingen voor de gehele economie vast te stellen, terwijl ontwikkelingslanden worden aangemoedigd om geleidelijk over te stappen op emissiereductie- of emissiebeperkingsdoelstellingen voor de gehele economie. Emissies van de internationale luchtvaart buiten Europa moesten worden geplafonneerd vanaf januari 2021 door wereldwijde marktgebaseerde maatregelen, maar een maatregel om de emissies van maritiem vervoer te plafonneren of te beprijzen bestaat nog niet. Het is daarom passend dat het EU-ETS een deel van de emissies dekt van reizen tussen havens onder de jurisdictie van een lidstaat en havens onder de jurisdictie van een derde land, waarbij het derde land kan beslissen over passende maatregelen met betrekking tot het andere aandeel van emissies.

De uitbreiding van het EU-ETS tot maritiem vervoer moet dus de helft van de emissies van schepen die reizen uitvoeren en aankomen in een haven onder de jurisdictie van een lidstaat vanuit een haven buiten de jurisdictie van een lidstaat, de helft van de emissies van schepen die reizen uitvoeren vanuit een haven onder de jurisdictie van een lidstaat en aankomen in een haven buiten de jurisdictie van een lidstaat, alle emissies van schepen die reizen uitvoeren en aankomen in een haven onder de jurisdictie van een lidstaat vanuit een haven onder de jurisdictie van een lidstaat, en alle emissies van schepen die zijn afgemeerd in een haven onder de jurisdictie van een lidstaat, omvatten. Deze aanpak is naar voren gekomen als een praktische oplossing voor de kwestie van gemeenschappelijke maar onderscheiden verantwoordelijkheden en capaciteiten, die in de UNFCCC-context al geruime tijd een uitdaging vormt. De dekking van een deel van de emissies van zowel inkomende als uitgaande reizen tussen de Unie en derde landen waarborgt de doeltreffendheid van het EU-ETS, met name door het milieueffect van de maatregel in vergelijking met een geografisch toepassingsgebied dat beperkt is tot reizen binnen de Unie te vergroten, terwijl de risico’s op havenontwijkend gedrag en verplaatsing van overladingsactiviteiten buiten de Unie worden beperkt. Met het oog op een soepele opneming van de sector in het EU-ETS moet de inlevering van emissierechten door scheepvaartmaatschappijen geleidelijk ten opzichte van geverifieerde emissies die voor de jaren 2024 en 2025 zijn gerapporteerd, worden verhoogd.

Om de milieu-integriteit van het systeem te beschermen, moet, zodra elk jaar het verschil tussen geverifieerde emissies en ingeleverde emissierechten is vastgesteld, een met dat verschil overeenstemmende hoeveelheid emissierechten worden geannuleerd, indien er in die jaren vergeleken met geverifieerde emissies voor maritiem vervoer minder emissierechten worden ingeleverd. Scheepvaartmaatschappijen moeten vanaf 2026 het aantal emissierechten inleveren dat overeenkomt met alle geverifieerde emissies die zij hebben gerapporteerd. Hoewel het klimaateffect van het maritiem vervoer voornamelijk het gevolg is van zijn CO2-emissies, vertegenwoordigen niet-CO2-emissies een aanzienlijk deel van de emissies van schepen. Volgens de vierde broeikasgasstudie van de IMO van 2020 zijn de methaanemissies in de periode 2012-2018 aanzienlijk toegenomen. De emissies van methaan en distikstofoxide zal mettertijd waarschijnlijk toenemen, met name door de ontwikkeling van schepen die door vloeibaar aardgas of andere energiebronnen worden aangedreven. De opname van methaan- en distikstofoxide-emissies zou de milieu-integriteit ten goede komen en goede praktijken stimuleren. Die emissies moeten eerst worden opgenomen in Verordening (EU) 2015/757 vanaf 2024 en zij moeten worden opgenomen in het EU-ETS vanaf 2026.

(21)

De uitbreiding van het toepassingsgebied van Richtlijn 2003/87/EG tot maritiem vervoer zal veranderingen teweegbrengen in de kosten voor dat vervoer. Die uitbreiding van het toepassingsgebied zal voor alle delen van de Unie gevolgen hebben, aangezien de goederen die via maritiem vervoer vertrekken uit en aankomen in havens binnen de Unie, afkomstig zijn uit of bestemd zijn voor de verschillende lidstaten, ook de lidstaten zonder zeegrens. De toewijzing van door de lidstaten te veilen emissierechten mag daarom in beginsel niet veranderen doordat maritieme vervoersactiviteiten in het systeem worden opgenomen, en moet alle lidstaten omvatten. De gevolgen zullen echter niet voor alle lidstaten gelijk zijn. De uitbreiding zal met name lidstaten die zeer afhankelijk zijn van de scheepvaart het zwaarst treffen. Voor lidstaten met een grote maritieme sector in vergelijking met hun relatieve omvang zullen de gevolgen van de uitbreiding van het EU-ETS tot maritiem vervoer meer voelbaar zijn. Het is derhalve passend die lidstaten bijkomende, in de tijd beperkte steun te verlenen in de vorm van meer emissierechten ter ondersteuning van het koolstofvrij maken van maritieme activiteiten, en voor gemaakte administratieve kosten. De steun moet geleidelijk worden ingevoerd, gelijktijdig met de invoering van inleveringsverplichtingen, in verhouding met de gevolgen die die lidstaten ondervinden. In de context van de evaluatie van Richtlijn 2003/87/EG zou de Commissie die extra steun moeten laten afhangen van met name de ontwikkelingen die zich voordoen in het aantal scheepvaartmaatschappijen dat onder de verantwoordelijkheid van verschillende lidstaten valt.

(22)

Het EU-ETS moet een aanzienlijke bijdrage leveren tot de vermindering van broeikasgasemissies van maritieme activiteiten en tot een verhoogde efficiëntie ten aanzien van dergelijke activiteiten. De EU-ETS-opbrengsten op grond van artikel 10, lid 3, van Richtlijn 2003/87/EG moeten onder meer worden aangewend voor de bevordering van klimaatvriendelijk vervoer en openbaar vervoer in alle sectoren.

(23)

De vernieuwing van de vloot van schepen met een ijsklasse en de ontwikkeling van innovatieve technologie om de emissies van deze schepen te verminderen, zullen tijd kosten en financiële steun vergen. Op dit moment verbruiken schepen met een ijsklasse, vanwege het model dat de schepen in staat stelt in ijsomstandigheden te varen, meer brandstof en stoten zij meer uit dan schepen van vergelijkbare grootte die ontworpen zijn om alleen in open water te varen. Daarom moet in het kader van deze richtlijn een vlagneutrale methode worden ingevoerd om te bepalen hoeveel minder emissierechten scheepvaartmaatschappijen op basis van de ijsklasse van hun schepen tot 31 december 2030 moeten inleveren.

(24)

Eilanden zonder weg- of spoorverbinding met het vasteland zijn afhankelijker van maritiem vervoer dan andere regio’s en zijn voor hun connectiviteit afhankelijk van maritieme verbindingen. Om eilanden met een kleinere bevolking te helpen verbonden te blijven nadat maritieme vervoersactiviteiten in het toepassingsgebied van Richtlijn 2003/87/EG zijn opgenomen, moet een lidstaat kunnen verzoeken om een tijdelijke afwijking van de inleveringsverplichtingen uit hoofde van die richtlijn voor bepaalde maritieme vervoersactiviteiten met eilanden waarvan de bevolking minder dan 200 000 permanente inwoners bedraagt.

(25)

De lidstaten moeten kunnen verzoeken dat een transnationaal openbaredienstcontract of een transnationale openbaredienstverplichting tussen twee lidstaten tijdelijk wordt vrijgesteld van bepaalde verplichtingen uit hoofde van Richtlijn 2003/87/EG. Die mogelijkheid moet beperkt zijn tot verbindingen tussen een lidstaat zonder landgrens met een andere lidstaat en de geografisch dichtstbijgelegen lidstaat, zoals de maritieme verbinding tussen Cyprus en Griekenland, die er al meer dan 20 jaar niet meer is. Die tijdelijke afwijking zou bijdragen aan het aanpakken van de dringende noodzaak om te voorzien in een dienst van algemeen belang en om te zorgen voor connectiviteit en economische, sociale en territoriale samenhang.

(26)

Rekening houdend met de bijzondere kenmerken en de permanente beperkingen van de ultraperifere gebieden van de Unie zoals erkend in artikel 349 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), en gezien hun sterke afhankelijkheid van maritiem vervoer, moet bijzondere aandacht worden besteed aan het behoud van de toegankelijkheid van die gebieden en efficiënte connectiviteit door middel van de zeevaart. Daarom moet worden voorzien in een tijdelijke afwijking van bepaalde verplichtingen uit hoofde van Richtlijn 2003/87/EG wat betreft emissies van maritieme vervoersactiviteiten tussen een haven in een ultraperifeer gebied van een lidstaat en een haven in diezelfde lidstaat, met inbegrip van havens in hetzelfde ultraperifere gebied en in een ander ultraperifeer gebied van dezelfde lidstaat.

(27)

De bepalingen van Richtlijn 2003/87/EG wat betreft maritieme vervoersactiviteiten moeten regelmatig worden getoetst in het licht van de internationale ontwikkelingen en de inspanningen die ter verwezenlijking van de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs zijn geleverd, waaronder de tweede algemene inventarisatie in 2028 en de vijfjaarlijkse algemene inventarisaties daarna, die zijn bedoeld om opeenvolgende NDC’s met kennis van zaken te kunnen vaststellen. Die bepalingen moeten ook worden getoetst ingeval door de IMO een wereldwijde marktgebaseerde maatregel wordt vastgesteld om broeikasgasemissies van maritiem vervoer te verminderen. Daartoe moet de Commissie binnen 18 maanden na de vaststelling van een dergelijke maatregel en voordat deze operationeel wordt, een verslag indienen bij het Europees Parlement en de Raad. De Commissie moet in dat verslag die wereldwijde marktgebaseerde maatregel onderzoeken met betrekking tot de ambitie ervan in het licht van de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs, de algehele milieu-integriteit ervan, onder meer in vergelijking met de bepalingen van Richtlijn 2003/87/EG die betrekking hebben op maritiem vervoer, en alle kwesties in verband met de samenhang van het EU-ETS en die maatregel. Met name moet de Commissie in haar verslag rekening houden met de mate van deelname aan die wereldwijde marktgebaseerde maatregel, de afdwingbaarheid ervan, de transparantie ervan, de sancties voor niet-naleving ervan, de processen voor publieke inbreng, de bewaking, de rapportage en verificatie van emissies, de registers en de verantwoordingsplicht. In voorkomend geval moet het verslag vergezeld gaan van een wetgevingsvoorstel tot wijziging van Richtlijn 2003/87/EG op een wijze die strookt met de klimaatdoelstelling van de Unie voor 2030 en de in Verordening (EU) 2021/1119 vastgestelde doelstelling inzake klimaatneutraliteit, en met het doel de milieu-integriteit en de doeltreffendheid van de klimaatactie van de Unie in stand te houden, om voor samenhang te zorgen tussen de uitvoering van de wereldwijde marktgebaseerde maatregel die is vastgesteld door de IMO en het EU-ETS, waarbij elke aanzienlijke dubbele belasting wordt vermeden, waarbij wordt herinnerd aan de bevoegdheid van de Unie om haar aandeel in de emissies van internationale scheepvaartreizen te reguleren, in lijn met de verplichtingen van de Overeenkomst van Parijs.

(28)

Door de gestegen kosten in de scheepvaart als gevolg van de uitbreiding van Richtlijn 2003/87/EG tot maritieme vervoersactiviteiten, doet zich bij gebrek aan een wereldwijde marktgebaseerde maatregel een risico op ontwijking voor. Havenontwijkend gedrag ten voordele van havens buiten de Unie en de verplaatsing van overladingsactiviteiten naar havens buiten de Unie zullen niet alleen de milieuvoordelen van de internalisering van de kosten van emissies van maritieme vervoersactiviteiten verminderen, maar ook kunnen leiden tot extra emissies als gevolg van de extra afstand die wordt afgelegd om de voorschriften van Richtlijn 2003/87/EG te ontwijken. Daarom moeten bepaalde stops in havens buiten de Unie worden uitgesloten van de definitie van “aanloophaven”. Die uitsluiting uit het toepassingsgebied moet vooral de havens in de nabijheid van de Unie betreffen waar het risico op ontwijking het grootst is. Een limiet van 300 zeemijl vanaf een haven onder de jurisdictie van een lidstaat vormt een evenredige reactie op ontwijkingsgedrag, waarbij de extra last en het risico van ontwijking tegen elkaar worden afgewogen. Bovendien mag de uitsluiting van de definitie van “aanloophaven” alleen van toepassing zijn op stops door containerschepen in bepaalde havens buiten de Unie, waar de overlading van containers het grootste deel van het containerverkeer uitmaakt. Voor dergelijke transporten bestaat het risico van ontwijking, wegens het ontbreken van beperkende maatregelen, ook in een verschuiving van havenknooppunten naar havens buiten de Unie, hetgeen de gevolgen van de ontwijking nog verergert. Om te zorgen voor de evenredigheid van de maatregel en dat de gelijke behandeling te waarborgen, moet rekening worden gehouden met maatregelen in derde landen die hetzelfde effect hebben als Richtlijn 2003/87/EG.

(29)

De Commissie moet de werking van Richtlijn 2003/87/EG evalueren met betrekking tot maritieme vervoersactiviteiten in het licht van de ervaring met de toepassing van die richtlijn, onder meer met betrekking tot het opsporen van ontwijkingspraktijken teneinde dergelijk gedrag in een vroeg stadium te voorkomen, en vervolgens maatregelen voorstellen om de effectiviteit van die richtlijn te waarborgen. Een dergelijke maatregel kan strengere inleveringsvereisten omvatten voor reizen waarbij het risico op ontwijking groter is, zoals naar en vanuit een haven die zich in de nabijheid van de Unie bevindt, in een derde land dat geen maatregelen heeft vastgesteld die vergelijkbaar zijn met Richtlijn 2003/87/EG.

(30)

Emissies van schepen met een brutotonnage van minder dan 5 000 vertegenwoordigen minder dan 15 % van de emissies van schepen, rekening houdend met het toepassingsgebied van deze richtlijn, maar worden uitgestoten door een groot aantal schepen. Om redenen van administratieve uitvoerbaarheid is het te vroeg om schepen met een brutotonnage van minder dan 5 000 vanaf het begin van de opneming van het maritiem vervoer in het EU-ETS op te nemen, maar de toekomstige opneming ervan zou de doeltreffendheid van het EU-ETS verbeteren en potentieel ontwijkend gedrag, waarbij schepen met een brutotonnage van minder dan 5 000 ton worden gebruikt, kunnen verminderen. Daarom moet de Commissie uiterlijk op 31 december 2026 bij het Europees Parlement en de Raad een verslag indienen waarin zij de haalbaarheid en de economische, ecologische en sociale gevolgen onderzoekt van de opneming in Richtlijn 2003/87/EG van emissies van schepen met een brutotonnage van minder dan 5 000 ton, met inbegrip van offshoreschepen.

(31)

De persoon of organisatie die verantwoordelijk is voor de naleving van het EU-ETS moet de scheepvaartmaatschappij zijn, die is gedefinieerd als de scheepseigenaar of als een andere organisatie of persoon, zoals de manager of de rompbevrachter, die de verantwoordelijkheid voor de exploitatie van het schip van de scheepseigenaar heeft overgenomen en die er, bij het aangaan van die verantwoordelijkheid, mee heeft ingestemd alle door de Internationale Veiligheidsmanagementcode voor de veilige exploitatie van schepen en voor verontreinigingspreventie voorgeschreven taken en verantwoordelijkheden over te nemen. Deze definitie is gebaseerd op de definitie van “maatschappij” in artikel 3, punt d), van Verordening (EU) 2015/757 en is in overeenstemming met het wereldwijde systeem voor gegevensverzameling dat in 2016 door de IMO is opgezet.

(32)

De emissies van een schip hangen onder meer af van de door de eigenaar genomen energie-efficiëntiemaatregelen en van de brandstof, de vervoerde vracht en de scheepsroute en -snelheid die onder het gezag van een andere entiteit dan de eigenaar kan staan. De verantwoordelijkheden voor de aankoop van brandstof of het nemen van operationele beslissingen die van invloed zijn op de broeikasgasemissies van het schip kunnen op grond van een contractuele regeling worden overgenomen door een andere entiteit dan de scheepvaartmaatschappij. Op het ogenblik waarop over het contract wordt onderhandeld, zouden met name deze laatstgenoemde aspecten niet bekend zijn waardoor de uiteindelijke emissies van het schip die onder Richtlijn 2003/87/EG vallen onzeker zouden zijn. Tenzij echter de koolstofkosten zouden worden doorgerekend aan de entiteit die het schip exploiteert, zouden de stimulansen om operationele maatregelen voor brandstofefficiëntie te nemen beperkt zijn. Overeenkomstig het beginsel dat de vervuiler betaalt en om de vaststelling van efficiëntiemaatregelen en het gebruik van schonere brandstoffen aan te moedigen, moet de scheepvaartmaatschappij daarom krachtens het nationale recht het recht hebben om terugbetaling te vorderen van de kosten die voortvloeien uit de inlevering van emissierechten van de entiteit die rechtstreeks verantwoordelijk is voor de besluiten die van invloed zijn op de broeikasgasemissies van het schip.

Hoewel een dergelijk terugbetalingsmechanisme contractueel kan worden vastgelegd, mogen de lidstaten — om de administratieve kosten te verlagen — niet verplicht zijn ervoor te zorgen dat, of na te kijken of, dergelijke overeenkomsten bestaan, maar moet het nationale recht in plaats daarvan voorzien in een wettelijk recht van de scheepvaartmaatschappij op terugbetaling en in de toegang tot de rechter om het recht daartoe af te dwingen. Om diezelfde redenen moet dat recht, met inbegrip van eventuele conflicten met betrekking tot de terugbetaling tussen de scheepvaartmaatschappij en de entiteit die het schip exploiteert, de verplichtingen van de scheepvaartmaatschappij ten aanzien van de administrerende autoriteit ten aanzien van een scheepvaartmaatschappij alsook de handhavingsmaatregelen tegen die maatschappij die noodzakelijk kunnen blijken om ervoor te zorgen dat Richtlijn 2003/87/EG door die maatschappij volledig wordt nageleefd, onverlet laten. Aangezien het doel van de bepaling inzake het recht op terugbetaling nauw samenhangt met de Unie, met name wat betreft de naleving van de verplichtingen uit hoofde van deze richtlijn door een scheepvaartmaatschappij ten aanzien van een bepaalde lidstaat, is het belangrijk dat dat recht wordt geëerbiedigd in de gehele Unie, in alle contractuele betrekkingen die een andere entiteit dan de scheepseigenaar in staat stellen de vervoerde vracht of de route en de snelheid van het schip te bepalen op een wijze die een onverstoorde mededinging op de interne markt waarborgt, hetgeen bepalingen kan omvatten die de partijen bij dergelijke contractuele overeenkomsten beletten het recht op terugbetaling te omzeilen door een rechtskeuzebeding op te nemen.

(33)

Om de administratieve lasten voor scheepvaartmaatschappijen te verminderen, moet voor elke scheepvaartmaatschappij één lidstaat verantwoordelijk zijn. De Commissie moet een eerste lijst van scheepvaartmaatschappijen publiceren die een maritieme vervoersactiviteit hebben verricht die binnen het toepassingsgebied van het EU-ETS valt, waarin de administrerende autoriteit van een scheepvaartmaatschappij wordt vermeld. De lijst moet regelmatig en ten minste om de twee jaar worden bijgewerkt om scheepvaartmaatschappijen naar gelang het geval over te dragen aan een andere dergelijke administrerende autoriteit. Voor in een lidstaat geregistreerde scheepvaartmaatschappijen moet de administrerende autoriteit ten aanzien van een scheepvaartmaatschappij die lidstaat zijn. Voor in een derde land geregistreerde scheepvaartmaatschappijen moet de administrerende autoriteit ten aanzien van een scheepvaartmaatschappij de lidstaat zijn waar de scheepvaartmaatschappij in de voorgaande vier monitoringjaren naar schatting het grootste aantal havens heeft aangedaan bij reizen die binnen het toepassingsgebied van Richtlijn 2003/87/EG vallen. Voor in een derde land geregistreerde scheepvaartmaatschappijen die in de voorgaande vier monitoringjaren geen enkele reis hebben uitgevoerd die binnen het toepassingsgebied van Richtlijn 2003/87/EG valt, moet de administrerende autoriteit ten aanzien van een scheepvaartmaatschappij de lidstaat zijn waar een schip van de scheepvaartmaatschappij haar eerste reis die binnen het toepassingsgebied van die richtlijn valt, heeft gestart of beëindigd. De Commissie moet om de twee jaar een lijst bekendmaken en actualiseren van scheepvaartmaatschappijen die binnen het toepassingsgebied van Richtlijn 2003/87/EG vallen en waarin, naargelang het geval, de administrerende autoriteit ten aanzien van scheepvaartmaatschappij wordt vermeld. Om een gelijke behandeling van scheepvaartmaatschappijen te waarborgen, moeten de lidstaten voor het beheer van scheepvaartmaatschappijen waarvoor zij verantwoordelijk zijn geharmoniseerde regels toepassen, overeenkomstig door de Commissie vast te stellen gedetailleerde regels.

(34)

De lidstaten moeten ervoor zorgen dat de scheepvaartmaatschappijen waarvan zij de administrerende autoriteit zijn, voldoen aan de voorschriften van Richtlijn 2003/87/EG. Indien een scheepvaartmaatschappij niet aan die voorschriften voldoet en de naleving niet door andere handhavingsmaatregelen van de administrerende autoriteit ten aanzien van een scheepvaartmaatschappij is gewaarborgd, moeten de lidstaten solidair optreden. In laatste instantie moeten lidstaten, behalve de lidstaat wiens vlag het schip voert, de toegang kunnen weigeren aan schepen die onder de verantwoordelijkheid van de betrokken scheepvaartmaatschappij vallen, en de lidstaat waarvan het schip de vlag voert moet dat schip kunnen aanhouden.

(35)

Scheepvaartmaatschappijen moeten hun op maatschappijniveau geaggregeerde emissiegegevens van maritieme vervoersactiviteiten bewaken en rapporteren overeenkomstig de voorschriften van Verordening (EU) 2015/757. De verslagen over de op maatschappijniveau geaggregeerde emissiegegevens moeten overeenkomstig de regels van die verordening worden geverifieerd. Bij het uitvoeren van een verificatie op maatschappijniveau mag de verificateur de emissieverslagen op scheepsniveau of de verslagen op scheepsniveau die moeten worden ingediend als er een verandering van maatschappij is, niet verifiëren, aangezien die verslagen op scheepsniveau reeds zullen zijn geverifieerd.

(36)

Het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid (EMSA) of een andere relevante organisatie moet op basis van ervaring met soortgelijke taken op het gebied van milieubescherming, in voorkomend geval en in overeenstemming met zijn mandaat, de Commissie en de administrerende autoriteiten ten aanzien van een scheepvaartmaatschappij bijstaan bij de uitvoering van Richtlijn 2003/87/EG. Het EMSA moet – gezien zijn ervaring met de uitvoering van Verordening (EU) 2015/757 en zijn IT-instrumenten – de administrerende autoriteiten ten aanzien van een scheepvaartmaatschappij bijstaan, met name op het gebied van de bewaking, de rapportage en de verificatie van emissies die door maritieme vervoersactiviteiten die onder het toepassingsgebied van Richtlijn 2003/87/EG vallen, worden gegenereerd, door de uitwisseling van informatie te vergemakkelijken of door richtsnoeren en criteria te ontwikkelen. De Commissie, bijgestaan door het EMSA, moet alles in het werk stellen om passende bewakingsinstrumenten en richtsnoeren te ontwikkelen om de verificatie- en handhavingsactiviteiten in verband met de toepassing van Richtlijn 2003/87/EG op het maritiem vervoer te faciliteren en te coördineren. Voor zover mogelijk moeten deze instrumenten ter beschikking worden gesteld van de lidstaten en de verificateurs teneinde een robuuste handhaving van nationale maatregelen waarin Richtlijn 2003/87/EG is omgezet, te waarborgen.

(37)

Gelijktijdig met de vaststelling van deze richtlijn wordt Verordening (EU) 2015/757 gewijzigd om te voorzien in de bewakings-, rapportage- en verificatieregels die nodig zijn voor een uitbreiding van het EU-ETS tot maritieme vervoersactiviteiten en om te voorzien in de bewaking, rapportage en verificatie van emissies van extra broeikasgassen en van extra scheepstypen.

(38)

Bij Verordening (EU) 2017/2392 van het Europees Parlement en de Raad (13) is artikel 12, lid 3, van Richtlijn 2003/87/EG gewijzigd om alle exploitanten in staat te stellen alle verleende emissierechten te gebruiken. Het voorschrift dat vergunningen voor broeikasgasemissies een verplichting moeten bevatten om emissierechten in te leveren op grond van artikel 6, lid 2, punt e), van die richtlijn, moet dienovereenkomstig worden aangepast.

(39)

Om de emissiereductiedoelstelling van de Unie voor 2030 te halen, is een reductie van de emissies van de onder het EU-ETS vallende sectoren nodig van 62 % ten opzichte van 2005. De hoeveelheid emissierechten voor de hele Unie in het kader van het EU-ETS moet worden verminderd om het duurzame koolstofprijssignaal en -stimulering te creëren die nodig is om deze mate van decarbonisatie te verwezenlijken. De totale hoeveelheid emissierechten moet in 2024 en 2026 worden verminderd om deze beter af te stemmen op werkelijke emissies. Bovendien moet de lineaire verminderingsfactor in 2024 en in 2026 worden verhoogd, waarbij rekening wordt gehouden met de opneming van emissies van maritiem vervoer. Het steilere reductietraject als gevolg van die wijzigingen zal leiden tot aanzienlijk hogere niveaus van cumulatieve emissiereducties tot 2030 dan het geval zou zijn geweest op grond van Richtlijn (EU) 2018/410. De cijfers met betrekking tot de opneming van maritiem vervoer moeten worden afgeleid uit de emissies van maritieme vervoersactiviteiten die vallen onder artikel 3 octies bis van Richtlijn 2003/87/EG en die overeenkomstig Verordening (EU) 2015/757 voor 2018 en 2019 in de Unie en de landen van de Europese Economische Ruimte en de Europese Vrijhandelsassociatie zijn gerapporteerd, en die van 2021 tot en met 2024aan de hand van de lineaire verminderingsfactor voor het jaar 2024 worden aangepast. De lineaire verminderingsfactor moet in 2024 worden toegepast op de toename van de hoeveelheid emissierechten voor de hele Unie in dat jaar.

(40)

Er zullen aanzienlijke publieke en particuliere middelen van de Unie en van de lidstaten aan de klimaattransitie moeten worden besteed om de verhoogde klimaatambitie te verwezenlijken. Alle veilingopbrengsten die niet in de vorm van eigen middelen aan de Unie-begroting zijn toegewezen, of de financiële tegenwaarde van dergelijke veilingopbrengsten, moeten voor klimaatgerelateerde doeleinden worden gebruikt om de aanzienlijke klimaatgerelateerde uitgaven in de EU-begroting aan te vullen en te versterken, met uitzondering van de opbrengsten die worden gebruikt voor de compensatie van indirecte koolstofkosten. De lijst van klimaatgerelateerde doeleinden in artikel 10, lid 3, van Richtlijn 2003/87/EG moet worden uitgebreid met aanvullende doeleinden met een positief milieueffect. Hieronder moet ook gebruik vallen van financiële steun om sociale aspecten in huishoudens met een laag en middeninkomen op te vangen door verstorende belastingen te verlagen en gerichte verminderingen van rechten en heffingen in verband met hernieuwbare elektriciteit. De lidstaten moeten jaarlijks verslag uitbrengen over het gebruik van veilingopbrengsten overeenkomstig artikel 19 van Verordening (EU) 2018/1999 van het Europees Parlement en de Raad (14), waarbij, indien toepasselijk en in voorkomend geval wordt aangegeven welke inkomsten worden gebruikt en acties zijn ondernomen voor de uitvoering van hun geïntegreerde nationale energie- en klimaatplannen en hun territoriale plannen voor een rechtvaardige transitie.

(41)

De veilingopbrengsten van de lidstaten zullen toenemen als gevolg van de opname van maritieme vervoer in het EU-ETS. Daarom worden de lidstaten aangemoedigd om meer gebruik te maken van de EU-ETS-opbrengsten op grond van artikel 10, lid 3, van Richtlijn 2003/87/EG, teneinde bij te dragen tot de bescherming, het herstel en een beter beheer van de mariene ecosystemen, met name beschermde mariene gebieden.

(42)

Er zijn aanzienlijke financiële middelen nodig om de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs in ontwikkelingslanden uit te voeren en in het klimaatpact van Glasgow wordt er bij de partijen bij de ontwikkelde landen op aangedrongen hun klimaatfinanciering snel aanzienlijk op te schalen. In zijn conclusies over de voorbereidingen voor de 27e Conferentie van de Partijen van het UNFCCC (COP 27) wordt er door de Raad aan herinnerd dat de Unie en haar lidstaten de grootste bijdrage leveren aan de internationale publieke klimaatfinanciering en hun bijdrage aan klimaatfinanciering ter ondersteuning van ontwikkelingslanden sinds 2013 meer dan verdubbeld hebben. In die conclusies wordt ook de krachtige toezegging van de Unie en haar lidstaten door de Raad hernieuwd om zo spoedig mogelijk hun internationale klimaatfinanciering verder op te voeren richting de doelstelling van de ontwikkelde landen om tot en met 2025 jaarlijks 100 miljard USD vrij te maken, wordt verwacht dat deze doelstelling in 2023 verwezenlijkt wordt.

(43)

Om de sociale en verdelingseffecten van de transitie in lidstaten met een laag inkomen op te vangen moet een extra hoeveelheid van 2,5 % van de hoeveelheid emissierechten voor de hele Unie vanaf 2024 tot en met 2030 worden gebruikt voor de financiering van de energietransitie van de lidstaten met een bruto binnenlands product (bbp) per hoofd van de bevolking van minder dan 75 % van het gemiddelde van de Unie in de jaren 2016 tot en met 2018, via het moderniseringsfonds als bedoeld in artikel 10 quinquies van Richtlijn 2003/87/EG.

(44)

De begunstigde lidstaten moeten de aan het moderniseringsfonds toegewezen middelen kunnen gebruiken om investeringen te financieren waarbij de aangrenzende grensregio’s in de Unie betrokken zijn, wanneer dit relevant is voor de energietransitie van de begunstigde lidstaten.

(45)

Er moet worden voorzien in verdere stimulansen om de emissies van broeikasgassen te verminderen door gebruik te maken van kostenefficiënte technieken. Daartoe moet de kosteloze toewijzing van emissierechten aan vaste installaties vanaf 2026 afhankelijk worden gesteld van investeringen in technieken om de energie-efficiëntie te verhogen en de emissies te verminderen, met name voor grote energieverbruikers. De Commissie moet ervoor zorgen dat de toepassing van die conditionaliteit geen afbreuk doet aan een gelijk speelveld, aan de milieu-integriteit of aan de gelijke behandeling van installaties in de hele Unie. De Commissie moet daarom, onverminderd de regels die van toepassing zijn op grond van Richtlijn 2012/27/EU van het Europees Parlement en de Raad (15), gedelegeerde handelingen vaststellen tot aanvulling van deze richtlijn om alle kwesties aan te pakken die met name met betrekking tot bovengenoemde beginselen zijn vastgesteld, en voorzien in administratief eenvoudige regels voor de toepassing van de conditionaliteit. Die regels moeten deel uitmaken van de algemene regels inzake kosteloze toewijzing, waarbij gebruik wordt gemaakt van de vastgestelde procedure voor nationale uitvoeringsmaatregelen, en moeten voorzien in tijdschema’s, criteria voor de erkenning van uitgevoerde energie-efficiëntiemaatregelen en alternatieve maatregelen ter vermindering van broeikasgasemissies. Bovendien moeten de stimulansen om de broeikasgasemissies te verminderen verder worden versterkt voor installaties met hoge broeikasgasemissie-intensiteiten. Daartoe moet vanaf 2026 de kosteloze toewijzing van emissierechten aan de 20 % vaste installaties met de hoogste emissie-intensiteit in het kader van een bepaalde productbenchmark ook afhankelijk worden gesteld van het opstellen en uitvoeren van plannen voor klimaatneutraliteit.

(46)

Het koolstofgrenscorrectiemechanisme (CBAM), dat is vastgesteld bij Verordening (EU) 2023/956 van het Europees Parlement en de Raad (16), is bedoeld ter vervanging van de krachtens Richtlijn 2003/87/EG ingestelde mechanismen om het risico op koolstoflekkage te voorkomen. Voor zover bedrijfstakken en deeltakken onder die maatregel vallen, mogen zij daarom geen kosteloze toewijzing ontvangen. Er is echter een overgangsperiode voor de afbouw van gratis emissierechten nodig om producenten, importeurs en handelaren in staat te stellen zich aan de nieuwe regeling aan te passen. De vermindering van de kosteloze toewijzing moet ten uitvoer worden gelegd door tijdens de geleidelijke invoering van CBAM een factor op de kosteloze toewijzing voor CBAM-sectoren toe te passen. De CBAM-factor moet tijdens de periode tussen de inwerkingtreding van die verordening en eind 2025 gelijk zijn aan 100 %, en moet, op voorwaarde van de toepassing van de bepalingen als bedoeld in artikel 36, lid 2, punt b), van die Verordening, in 2026 gelijk zijn aan 97,5 %, in 2027 aan 95 %, in 2028 aan 90 %, in 2029 aan 77,5 %, in 2030 aan 51,5 %, in 2031 aan 39 %, in 2032 aan 26,5 % en in 2033 aan 14 %. Vanaf 2034 mag geen CBAM-factor van toepassing zijn.

De desbetreffende gedelegeerde handelingen inzake kosteloze toewijzing moeten voor de bedrijfstakken en deeltakken die onder CBAM vallen, dienovereenkomstig worden aangepast. De kosteloze toewijzingen die op basis van deze berekening niet langer aan de CBAM-sectoren worden verstrekt (CBAM-vraag), moet worden toegevoegd aan het innovatiefonds, om innovatie op het gebied van koolstofarme technologieën, koolstofafvang en -gebruik (CCU), koolstofafvang, vervoer en geologische opslag (CCS), hernieuwbare energie en energieopslag op een wijze die bijdraagt tot de beperking van de klimaatverandering, te ondersteunen. In deze context moet bijzondere aandacht worden besteed aan projecten in CBAM-sectoren. Om het aandeel van de kosteloze toewijzing dat beschikbaar is voor niet-CBAM-sectoren, in acht te nemen, moet de definitieve hoeveelheid die van de kosteloze toewijzing moet worden afgetrokken en die ter beschikking moet worden gesteld op basis van het innovatiefonds, worden berekend op basis van het aandeel dat door de CBAM-vraag met betrekking tot de behoeften aan kosteloze toewijzing van alle sectoren die kosteloze toewijzingen ontvangen, wordt vertegenwoordigd.

(47)

Ter beperking van potentiële risico’s op koolstoflekkage in verband met aan CBAM onderworpen goederen die in de Unie worden geproduceerd voor uitvoer naar derde landen die het EU-ETS of een soortgelijk koolstofbeprijzingsmechanisme niet toepassen, moet vóór het einde van de overgangsperiode uit hoofde van Verordening (EU) 2023/956 een beoordeling worden uitgevoerd. Wanneer in die beoordeling wordt geconcludeerd dat er een dergelijk risico van koolstoflekkage is, moet de Commissie waar passend een wetgevingsvoorstel indienen om het risico van koolstoflekkage aan te pakken op een wijze die strookt met de regels van de Wereldhandelsorganisatie. Bovendien moeten de lidstaten veilingopbrengsten kunnen gebruiken om eventuele restrisico’s van koolstoflekkage in CBAM-sectoren aan te pakken, in overeenstemming met de staatssteunregels. Wanneer emissierechten die komen uit een vermindering van de kosteloze toewijzing op grond van de conditionaliteitsregels niet volledig worden gebruikt om de installaties met de laagste broeikasgasemissie-intensiteit vrij te stellen van de transsectorale correctie, moet 50 % van die restemissierechten worden toegevoegd aan het innovatiefonds. De andere 50 % moet worden geveild namens de lidstaten en zij zouden de ontvangsten daaruit moeten gebruiken om elk restrisico van koolstoflekkage in CBAM-sectoren aan te pakken.

(48)

De minimale aanpassing van de benchmarkwaarden moet worden verhoogd van 0,2 % tot 0,3 % per jaar en de maximale aanpassing moet worden verhoogd van 1,6 % tot 2,5 % per jaar om de technologische vooruitgang beter weer te geven en tegelijkertijd stimulansen voor emissiereductie te waarborgen en innovatie naar behoren te belonen. Voor de periode van 2026 tot 2030 moeten de benchmarkwaarden dus binnen een bereik van 6 % tot 50 % worden aangepast ten opzichte van de waarde voor de periode van 2013 tot 2020. Met het oog op voorspelbaarheid voor installaties moet de Commissie zo spoedig mogelijk vóór het begin van de periode van 2026 tot en met 2030 uitvoeringshandelingen vaststellen waarin de herziene benchmarkwaarden voor kosteloze toewijzing worden bepaald.

(49)

Om nieuwe, baanbrekende technologieën in de staalindustrie te stimuleren en een significant onevenredige verlaging van de benchmarkwaarde te voorkomen, en in het licht van de bijzondere situatie van de staalindustrie, zoals de hoge emissie-intensiteit en de marktstructuur in de Unie en wereldwijd, moeten installaties die tijdens de referentieperiode van 2021 tot 2022 operationeel waren en anders in die berekening zouden worden opgenomen als gevolg van de evaluatie van de definitie van de productbenchmark voor vloeibaar ruwijzer, worden uitgesloten van de berekening van de benchmarkwaarde voor vloeibaar ruwijzer voor de periode van 2026 tot en met 2030.

(50)

Om de best presterende ondernemingen en innovatie te belonen, moeten installaties waarvan de broeikasgasemissieniveaus onder het gemiddelde van de 10 % meest efficiënte installaties voor een bepaalde benchmark liggen, worden uitgesloten van de toepassing van de transsectorale correctiefactor. Emissierechten die niet zijn toegewezen als gevolg van een vermindering van de kosteloze toewijzing op grond van de conditionaliteitsregels, moeten worden gebruikt om het tekort bij de vermindering van de kosteloze toewijzing te dekken als gevolg van de uitsluiting van de best presterende installaties van de toepassing van de transsectorale correctiefactor.

(51)

Om de economie sneller koolstofvrij te maken en tegelijkertijd het industriële concurrentievermogen van de Unie te versterken, moeten 20 miljoen extra emissierechten van de hoeveelheid die anders kosteloos zou kunnen worden toegewezen en 5 miljoen extra emissierechten van de hoeveelheid die anders zou kunnen worden geveild, beschikbaar worden gesteld aan het innovatiefonds. Bij de evaluatie van het tijdschema en de volgorde van de veilingen voor het bij Verordening (EU) nr. 1031/2010 van de Commissie (17) opgerichte innovatiefonds in het licht van de bij deze richtlijn ingevoerde wijzigingen, moet de Commissie overwegen om in de eerste jaren van de tenuitvoerlegging van de herziene Richtlijn 2003/87/EG grotere hoeveelheden middelen beschikbaar te stellen om de decarbonisatie van de desbetreffende sectoren te stimuleren.

(52)

Een uitgebreide aanpak van innovatie is essentieel om de doelstellingen van Verordening (EU) 2021/1119 te verwezenlijken. De nodige onderzoeks- en innovatie-inspanningen worden op Unieniveau onder meer via Horizon Europa ondersteund, dat aanzienlijke financiering en nieuwe instrumenten omvat voor de sectoren die onder het EU-ETS vallen. Daarom moet de Commissie streven naar synergieën met Horizon Europa en, waar relevant, met andere financieringsprogramma’s van de Unie.

(53)

Het innovatiefonds moet innovatieve technieken, processen en technologieën ondersteunen, met inbegrip van de opschaling van dergelijke technieken, processen en technologieën, met het oog op de algemene invoering ervan in de hele Unie. Baanbrekende innovatie moet prioriteit krijgen bij de selectie van projecten die door middel van subsidies worden ondersteund.

(54)

Het toepassingsgebied van het in artikel 10 bis, lid 8, van Richtlijn 2003/87/EG bedoelde innovatiefonds moet worden uitgebreid om innovatie op het gebied van koolstofarme en koolstofvrije technologieën en processen die betrekking hebben op het brandstofverbruik in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren te ondersteunen, met inbegrip van collectieve vormen van vervoer, zoals openbaar vervoer en touringcardiensten. Daarnaast moet het innovatiefonds ter ondersteuning dienen van investeringen om maritiem vervoer koolstofvrij te maken, met inbegrip van investeringen in de energie-efficiëntie van schepen, havens en de korte vaart, in de elektrificatie van de sector, in duurzame alternatieve brandstoffen, zoals waterstof en ammoniak, die worden geproduceerd uit hernieuwbare energiebronnen, in emissievrije aandrijftechnologieën zoals windtechnologieën, en in innovatie met betrekking tot schepen met een ijsklasse. Bijzondere aandacht moet worden besteed aan innovatieve projecten die bijdragen tot het koolstofvrij maken van de maritieme sector en het verminderen van alle klimaateffecten ervan, met inbegrip van de emissies van zwarte koolstof. In verband hiermee moet de Commissie specifieke onderwerpen opnemen in oproepen tot het indienen van voorstellen in het kader van het innovatiefonds. In die oproepen moet rekening worden gehouden met kwesties in verband met de bescherming van de biodiversiteit, geluidshinder en waterverontreiniging. Wat het maritiem vervoer betreft, moeten projecten met een duidelijke meerwaarde voor de Unie in aanmerking komen.

(55)

Op grond van artikel 9 van Gedelegeerde Verordening (EU) 2019/1122 van de Commissie (18) geldt dat wanneer vliegtuigexploitanten niet langer vluchten uitvoeren die onder het EU-ETS vallen, hun rekeningen de status “uitgesloten” krijgen en processen niet langer uit die rekeningen mogen worden geïnitieerd. Om de milieu-integriteit van het EU-ETS te behouden, moeten emissierechten die wegens het stopzetten van de activiteiten niet aan vliegtuigexploitanten worden verleend, worden gebruikt om eventuele tekorten aan inleveringen door die exploitanten te dekken, en moeten eventuele resterende emissierechten worden gebruikt om sneller actie te ondernemen voor het aanpakken van de klimaatverandering door deze emissierechten in het innovatiefonds op te nemen.

(56)

Technische bijstand van de Commissie gericht op lidstaten van waaruit tot dusver weinig of geen projecten waren ingediend, zou bijdragen tot een hoog aantal projectaanvragen voor financiering door het innovatiefonds uit alle lidstaten. Met die bijstand moet onder meer steun worden verleend aan activiteiten ter verbetering van de kwaliteit van voorgestelde projecten in de lidstaten van waaruit tot weinig of geen projecten waren ingediend, bijvoorbeeld door informatie, nuttige ervaring en beste praktijken te delen, alsook ter bevordering van de activiteiten van nationale contactpunten. Andere maatregelen met hetzelfde doel zijn onder meer maatregelen voor het vergroten van de bekendheid met de financieringsmogelijkheden en het vergroten van de capaciteit van die lidstaten om potentiële aanvragers van projecten te identificeren en te ondersteunen. Ook projectpartnerschappen tussen de lidstaten en matchmaking tussen potentiële aanvragers moeten worden bevorderd, met name voor grootschalige projecten.

(57)

Om de rol van de lidstaten in het beheer van het innovatiefonds te verbeteren en de transparantie te vergroten, moet de Commissie aan het Comité klimaatverandering verslag uitbrengen over de uitvoering van het innovatiefonds, met een analyse van het verwachte effect van de toegekende projecten per sector en per lidstaat. De Commissie moet het verslag ook toezenden aan het Europees Parlement en de Raad en openbaar maken. Indien de aanvragers, nadat de uiterste datum voor het indienen van voorstellen is verstreken, hiermee akkoord gaan, moet de Commissie de lidstaten in kennis stellen van de financieringsaanvragen voor projecten op hun grondgebied en hun gedetailleerde informatie verstrekken over die aanvragen zodat zij hun steun aan projecten beter kunnen coördineren. Daarnaast moet de Commissie de lidstaten voorafgaand aan de toekenning van de steun in kennis stellen van de lijst van voorgeselecteerde projecten. De lidstaten moeten ervoor zorgen dat de nationale omzettingsbepalingen innovatie niet belemmeren en technologisch neutraal zijn, terwijl de Commissie technische bijstand moet verlenen, met name aan lidstaten met een lage effectieve deelname, om de effectieve geografische deelname aan het innovatiefonds te verbeteren en de algemene kwaliteit van de ingediende projecten te verbeteren. De Commissie moet ook zorgen voor uitgebreide bewaking en verslaglegging, met inbegrip van informatie over de vooruitgang in de richting van een effectieve, op kwaliteit gebaseerde geografische dekking in de hele Unie en passende follow-up.

(58)

Om afgestemd te zijn op de alomvattende aard van de Europese Green Deal, moet bij het selectieproces voor projecten die door middel van subsidies worden ondersteund, prioriteit worden gegeven aan projecten die meerdere milieueffecten aanpakken. Om replicatie te ondersteunen en ervoor te zorgen dat de technologieën of oplossingen die worden ondersteund, sneller op de markt komen moet in het kader van projecten die door het innovatiefonds worden gefinancierd, kennis worden uitgewisseld met andere relevante projecten, evenals met onderzoekers in de Unie die daar een rechtmatig belang bij hebben.

(59)

Contracts for difference (CD’s), Carbon contracts for difference (CCD’s) en overeenkomsten met een vaste premie zijn belangrijke elementen om emissiereducties in de industrie teweeg te brengen door middel van het opschalen van nieuwe technologieën en bieden de kans om investeerders in innovatieve klimaatvriendelijke technologieën een prijs te garanderen waarmee de CO2-emissiereducties boven die welke door het geldende niveau van de koolstofprijs in het EU-ETS worden veroorzaakt, worden beloond. De reeks maatregelen die door het innovatiefonds kunnen worden ondersteund, moet worden uitgebreid om projecten te ondersteunen door middel van concurrerende inschrijvingen die leiden tot de toekenning van CD’s, CCD’s of overeenkomsten met een vaste premie. Concurrerende inschrijvingen zouden een belangrijk mechanisme zijn voor het ondersteunen van de ontwikkeling van decarbonisatietechnologieën en het optimaliseren van het gebruik van de beschikbare middelen. Zij zouden ook zekerheid bieden aan investeerders in die technologieën. Om eventuele onvoorziene verplichtingen voor de begroting van de Unie tot een minimum te beperken, moet bij het ontwerp van CD’s en CCD’s worden gezorgd voor risicobeperking en moet worden voorzien in een passende dekking door middel van een vastlegging in de begroting, met een volledige dekking ten minste voor de eerste twee ronden van CD’s en CCD’s, waarvoor kredieten moeten worden gebruikt die voortvloeien uit de opbrengsten van de veiling van emissierechten die zijn toegewezen op grond van artikel 10 bis, lid 8, van Richtlijn 2003/87/EG.

Dergelijke risico’s bestaan niet voor overeenkomsten met een vaste premie, omdat de juridische verbintenis wordt gedekt door een overeenkomstige vastlegging in de begroting. Bovendien moet de Commissie, na afloop van de eerste twee ronden van CD’s en CCD’s, en telkens daarna wanneer dat nodig is, een kwalitatieve en kwantitatieve beoordeling uitvoeren van de financiële risico’s die voortvloeien uit de uitvoering ervan. Aan de Commissie moet de bevoegdheid worden overgedragen om een gedelegeerde handeling vast te stellen om, op basis van de resultaten van die beoordeling, te voorzien in een passend voorzieningspercentage in plaats van volledige dekking voor volgende ronden van CD’s of CCD’s. Bij een dergelijke aanpak moet rekening worden gehouden met alle elementen die de financiële risico’s voor de begroting van de Unie zouden kunnen verminderen, naast de in het innovatiefonds beschikbare emissierechten, zoals een mogelijke deling van de aansprakelijkheid met de lidstaten, op vrijwillige basis, of een mogelijk herverzekeringsmechanisme uit de particuliere sector. Daarom is het noodzakelijk te voorzien in afwijkingen van delen van titel X van Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 van het Europees Parlement en de Raad (19). Het voorzieningspercentage voor de eerste twee ronden van CD’s of CCD’s moet 100 % bedragen.

In afwijking van artikel 210, lid 1, artikel 211, leden 1 en 2, en artikel 218, lid 1, van die verordening moeten in deze richtlijn echter voor volgende ronden van CD’s of CCD’s een minimaal voorzieningspercentage van 50 % en een maximaal voor voorziening te gebruiken aandeel van de inkomsten van het innovatiefonds van 30 % worden vastgesteld en moet de Commissie op basis van de ervaring met de eerste twee oproepen tot het indienen van voorstellen het benodigde voorzieningspercentage en het bedrag van de ontvangsten dat wordt gebruikt voor voorziening, kunnen specificeren. De totale financiële aansprakelijkheid ten laste van de begroting van de Unie mag op die manier niet meer bedragen dan 60 % van de opbrengst van de veiling voor het innovatiefonds. Aangezien de voorziening in het algemeen afkomstig zal zijn uit het innovatiefonds, moeten bovendien afwijkingen worden toegestaan van de regels in de artikelen 212, 213 en 214 van Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 met betrekking tot het bij artikel 212 van die verordening ingestelde gemeenschappelijke voorzieningsfonds. Gezien het nieuwe karakter van CD’s en CCD’s kunnen ook afwijkingen nodig zijn van artikel 209, lid 2, punten d) en h), van die verordening, aangezien de instrumenten in kwestie niet afhankelijk zijn van hefboomwerking of multiplicatoren en niet volledig afhankelijk zijn van een evaluatie vooraf, van artikel 219, lid 3, vanwege het verband met artikel 209, lid 2, punt d), en van artikel 219, lid 6, van Verordening 2018/1046, aangezien uitvoerende partners geen krediet- of aandelenblootstellingen zullen hebben in het kader van een garantie. Het gebruik van afwijkingen van de bedoelde verordening moet worden beperkt tot wat nodig is. De Commissie moet de bevoegdheid krijgen om het maximale aandeel van de inkomsten van het innovatiefonds dat voor voorzieningen wordt gebruikt, te wijzigen met niet meer dan 20 procentpunten boven hetgeen in deze richtlijn is bepaald.

(60)

Het innovatiefonds is onderworpen aan het algemene conditionaliteitsregime ter bescherming van de Uniebegroting dat is vastgesteld bij Verordening (EU, Euratom) 2020/2092 van het Europees Parlement en de Raad (20).

(61)

Wanneer de activiteit van een installatie tijdelijk wordt opgeschort, wordt de kosteloze toewijzing aangepast aan de activiteitsniveaus die jaarlijks verplicht worden gerapporteerd. Daarnaast kunnen bevoegde autoriteiten de verlening van emissierechten aan installaties die hun werkzaamheden hebben gestaakt, opschorten zolang er geen bewijs is dat zij opnieuw opgestart zullen worden. Daarom zouden exploitanten in geval van een tijdelijke opschorting van de activiteiten niet langer verplicht moeten worden om bij de bevoegde autoriteit aan te tonen dat hun installatie de productie binnen een gespecificeerde en redelijke termijn zal hervatten.

(62)

Voor correcties van aan vaste installaties toegekende kosteloze toewijzingen op grond van artikel 11, lid 2, van Richtlijn 2003/87/EG kan het nodig zijn extra kosteloze emissierechten toe te kennen of een overschot aan emissierechten terug te boeken. De emissierechten die krachtens artikel 10 bis, lid 7, van Richtlijn 2003/87/EG voor nieuwkomers zijn gereserveerd, moeten voor die doeleinden worden gebruikt.

(63)

Sinds 2013 zijn elektriciteitsproducenten verplicht om alle emissierechten aan te kopen die ze nodig hebben om elektriciteit op te wekken. Niettemin hebben sommige lidstaten overeenkomstig artikel 10 quater van Richtlijn 2003/87/EG de optie om te voorzien in voorlopige kosteloze toewijzing voor de modernisering van de energiesector voor de periode van 2021 tot en met 2030. Drie lidstaten hebben ervoor gekozen om van die optie gebruik te maken. Gezien de noodzaak van een snelle decarbonisatie, met name in de energiesector, moeten de betrokken lidstaten deze voorlopige kosteloze toewijzing alleen kunnen verstrekken voor investeringen die worden uitgevoerd tot en met 31 december 2024. Zij moeten de mogelijkheid hebben eventuele resterende emissierechten voor de periode van 2021 tot en met 2030 die niet voor dergelijke investeringen worden gebruikt, of een door hun te bepalen percentage daarvan, toe te voegen aan de totale hoeveelheid emissierechten die zij ontvangen voor veiling, of deze emissierechten te gebruiken voor het ondersteunen van investeringen in het kader van het moderniseringsfonds. Met uitzondering van de termijn voor de kennisgeving daarvan, moeten emissierechten die worden overgedragen aan het moderniseringsfonds, onderworpen zijn aan dezelfde regels met betrekking tot investeringen die van toepassing zijn op de emissierechten die reeds zijn overgedragen op grond van artikel 10 quinquies, lid 4, van Richtlijn 2003/87/EG. Met het oog op voorspelbaarheid en transparantie met betrekking tot de hoeveelheid emissierechten die ofwel beschikbaar is voor veiling, ofwel voor de voorlopige kosteloze toewijzing, en met betrekking tot de activa die beheerd worden door het moderniseringsfonds, moeten de lidstaten de Commissie uiterlijk op 15 mei 2024 op de hoogte brengen van, respectievelijk, de hoeveelheden resterende emissierechten die voor elk doeleinde worden gebruikt.

(64)

Het toepassingsgebied van het moderniseringsfonds moet op de meest recente klimaatdoelstellingen van de Unie worden afgestemd door te eisen dat investeringen stroken met de doelstellingen van de Europese Green Deal en Verordening (EU) 2021/1119, en door de steun af te schaffen voor investeringen die verband houden met energieopwekking op basis van fossiele brandstoffen, met uitzondering van de steun voor deze investeringen met de inkomsten uit emissierechten die vrijwillig zijn overgedragen aan het moderniseringsfonds overeenkomstig artikel 10 quinquies, lid 4, van Richtlijn 2003/87/EG. Daarnaast moet beperkte steun voor deze investeringen onder bepaalde voorwaarden mogelijk blijven met inkomsten uit de in artikel 10, lid 1, derde alinea, van die richtlijn bedoelde emissierechten, met name indien de activiteit op grond van Verordening (EU) 2020/852 van het Europees Parlement en de Raad (21) als ecologisch duurzaam kan worden aangemerkt en ten aanzien van de tot 2027 geveilde emissierechten. Voor deze laatste categorie emissierechten mogen de downstreamtoepassingen van niet-vaste fossiele brandstoffen bovendien niet worden ondersteund met inkomsten uit na 2028 geveilde emissierechten. Bovendien moet het percentage van het moderniseringsfonds dat aan prioritaire investeringen moet worden besteed, tot 80 % worden verhoogd voor de emissierechten uit het moderniseringsfonds die zijn overgedragen overeenkomstig artikel 10 quinquies, lid 4, van Richtlijn 2003/87/EG en als bedoeld in artikel 10, lid 1, derde alinea, van die richtlijn, en tot 90 % voor de extra hoeveelheid van 2,5 % van de hoeveelheid emissierechten voor de hele Unie.

Energie-efficiëntie, onder meer in de industrie, het vervoer, gebouwen, de landbouw en afval, verwarming en koeling met behulp van hernieuwbare bronnen en steun voor huishoudens om energiearmoede te verlichten, ook in landelijke en afgelegen gebieden, moeten worden opgenomen in het toepassingsgebied van de prioritaire investeringen. Om de transparantie te vergroten en het effect van het moderniseringsfonds beter te beoordelen, moet het investeringscomité jaarlijks aan het Comité klimaatverandering verslag uitbrengen over de ervaringen met de evaluatie van investeringen, met name in termen van emissiereducties en emissiereductiekosten.

(65)

Bij Richtlijn (EU) 2018/410 zijn bepalingen ingevoerd betreffende de schrapping door lidstaten van emissierechten uit hun veilinghoeveelheden in geval van de sluiting van capaciteit voor de opwekking van elektriciteit op hun grondgebied. Gezien de aangescherpte klimaatambitie van de Unie en de daaruit voortvloeiende versnelde decarbonisatie van de elektriciteitssector, is dergelijke schrapping relevanter geworden. Daarom moet de Commissie beoordelen of het gebruik van schrappingen door de lidstaten kan worden vergemakkelijkt door een wijziging van de desbetreffende gedelegeerde handelingen die zijn vastgesteld op grond van artikel 10, lid 4 van Richtlijn 2003/87/EG.

(66)

Aanpassingen van de kosteloze toewijzing, ingevoerd in Richtlijn (EU) 2018/410 en in werking getreden bij Uitvoeringsverordening (EU) 2019/1842 van de Commissie (22), hebben de efficiëntie en stimulansen van kosteloze toewijzing verbeterd, maar de administratieve lasten doen toenemen en ervoor gezorgd dat de historische datum van invoering van kosteloze toewijzing (28 februari) niet werkbaar is. Om beter rekening te houden met de aanpassingen van de kosteloze toewijzing is het passend dat er aanpassingen worden aangebracht in de nalevingscyclus. De termijn voor de toekenning van kosteloze toewijzing door de bevoegde autoriteiten moet daarom worden uitgesteld van 28 februari naar 30 juni en de termijn voor exploitanten om emissierechten in te leveren moet worden uitgesteld van 30 april naar 30 september.

(67)

Uitvoeringsverordening (EU) 2018/2066 van de Commissie (23) bevat voorschriften voor de bewaking van emissies uit biomassa, die stroken met de regels inzake het gebruik van biomassa die zijn vastgesteld in de wetgeving van de Unie inzake hernieuwbare energie. Naarmate de wetgeving gedetailleerder wordt over de duurzaamheidscriteria voor biomassa met de recentste regels die zijn vastgesteld in Richtlijn (EU) 2018/2001 van het Europees Parlement en de Raad (24), moet de toekenning van uitvoeringsbevoegdheden in artikel 14, lid 1, van Richtlijn 2003/87/EG uitdrukkelijk worden uitgebreid met de bevoegdheid tot vaststelling van de nodige aanpassingen voor de toepassing van duurzaamheidscriteria voor biomassa, met inbegrip van biobrandstoffen, vloeibare biomassa en biomassabrandstoffen in het EU-ETS. Daarnaast moet de Commissie de bevoegdheid krijgen om uitvoeringshandelingen vast te stellen om te specificeren op welke manier rekening moet worden gehouden met de opslag van emissies uit mengsels van biomassa waarvoor het nultarief geldt, en biomassa die niet afkomstig is van bronnen waarvoor het nultarief geldt.

(68)

Hernieuwbare vloeibare en gasvormige brandstoffen van niet-biologische oorsprong en brandstoffen op basis van herbruikte koolstof kunnen belangrijk zijn om broeikasgasemissies te verminderen in sectoren die moeilijk koolstofvrij te maken zijn. Wanneer brandstoffen op basis van herbruikte koolstof en hernieuwbare vloeibare en gasvormige brandstoffen van niet-biologische oorsprong worden geproduceerd uit afgevangen CO2 in het kader van een activiteit die onder deze richtlijn valt, moeten de emissies onder die activiteit worden geboekt. Om ervoor te zorgen dat hernieuwbare brandstoffen van niet-biologische oorsprong en brandstoffen op basis van herbruikte koolstof bijdragen tot broeikasgasemissiereducties, en om dubbeltelling voor brandstoffen die dat doen te voorkomen, is het passend de bevoegdheid van de Commissie in artikel 14, lid 1, van Richtlijn 2003/87/EG expliciet uit te breiden met de vaststelling van uitvoeringshandelingen waarin de nodige aanpassingen worden vastgesteld voor de wijze waarop rekening wordt gehouden met de eventuele uitstoot van CO2, waarbij wordt gewaarborgd dat alle emissies in aanmerking worden genomen, met inbegrip van emissies die vrijkomen uit buiten de Unie afgevangen CO2, en waarmee dubbeltelling wordt voorkomen en ervoor wordt gezorgd dat er passende stimulansen zijn voor de afvang van emissies, waarbij ook rekening wordt gehouden met de behandeling van die brandstoffen in het kader van Richtlijn (EU) 2018/2001.

(69)

Aangezien CO2 naar verwachting ook via andere middelen dan pijpleidingen zal worden vervoerd, zoals per schip en per vrachtwagen, moet het huidige toepassingsgebied van bijlage I bij Richtlijn 2003/87/EG voor het vervoer van broeikasgassen met het oog op opslag, om redenen van gelijke behandeling en ongeacht of het vervoermiddel onder het EU-ETS valt, worden uitgebreid tot alle vervoermiddelen. Wanneer de emissies van het vervoer ook onder een andere activiteit uit hoofde van Richtlijn 2003/87/EG vallen, moeten de emissies om dubbeltelling te voorkomen onder die andere activiteit worden geboekt.

(70)

Het van het EU-ETS uitsluiten van installaties die uitsluitend biomassa gebruiken, heeft geleid tot situaties waarin installaties die een groot aandeel aan biomassa verbranden, door gratis emissierechten te ontvangen die veel hoger liggen dan de werkelijke emissies, uitzonderlijke winsten hebben behaald. Daarom moet een drempelwaarde voor de verbranding van biomassa waarvoor het nultarief geldt, worden ingevoerd, waarboven installaties van het EU-ETS worden uitgesloten. De invoering van een drempel zou meer zekerheid bieden over de vraag welke installaties onder het toepassingsgebied van het EU-ETS vallen en zou het mogelijk maken om de gratis emissierechten evenwichtiger te verdelen, met name ten gunste van sectoren die een groter risico lopen op koolstoflekkage. De drempel moet worden vastgesteld op een niveau van 95 % om een evenwicht te bewerkstelligen tussen de voor- en nadelen voor installaties om onder het EU-ETS te blijven vallen. Daarom mag er voor installaties die de fysieke capaciteit hebben behouden om fossiele brandstoffen te verbranden, geen incentive zijn om naar het gebruik van fossiele brandstoffen terug te keren. Een drempel van 95 % zou ervoor zorgen dat, indien een installatie fossiele brandstoffen gebruikt om binnen het toepassingsgebied van het EU-ETS te blijven en zo van kosteloze emissierechten te kunnen profiteren, de koolstofkosten in verband met het gebruik van die fossiele brandstoffen groot genoeg zouden zijn om een ontradende werking te hebben.

Die drempel zou er ook voor zorgen dat installaties die een aanzienlijke hoeveelheid fossiele brandstoffen gebruiken, binnen de bewakingsverplichtingen van het EU-ETS blijven, zodat mogelijke omzeiling van de bestaande bewakings-, rapportage- en verificatieverplichtingen wordt voorkomen. Tegelijk moeten installaties die een lager aandeel biomassa tegen het nultarief verbranden, door middel van een flexibel mechanisme worden aangemoedigd om de verbranding van fossiele brandstoffen verder te verminderen en tegelijk onder het EU-ETS te blijven totdat het gebruik van duurzame biomassa zo substantieel is dat hun opname in het EU-ETS niet langer gerechtvaardigd is. Bovendien is uit ervaring gebleken dat de uitsluiting van installaties die uitsluitend biomassa gebruiken, waarvoor effectief een drempel van 100 % geldt, behalve voor de verbranding van fossiele brandstoffen tijdens de opstart- en de stilleggingsfase, opnieuw moet worden geëvalueerd en nauwkeuriger moet worden gedefinieerd. De drempel van 95 % biedt de mogelijkheid fossiele brandstoffen te verbranden tijdens de opstart- en de stilleggingsfase.

(71)

Om de invoering van koolstofarme en koolstofvrije technologieën te stimuleren, moeten de lidstaten exploitanten de opties bieden om tot het einde van de lopende en de volgende periode van vijf jaar als bedoeld in artikel 11, lid 1, van Richtlijn 2003/87/EG binnen het toepassingsgebied van het EU-ETS te blijven indien de installatie haar productieproces wijzigt om haar broeikasgasemissies te verminderen en niet langer voldoet aan de drempel van 20 MW totaal nominaal thermisch ingangsvermogen.

(72)

De Europese Autoriteit voor effecten en markten (ESMA) heeft op 28 maart 2022 haar eindverslag over emissierechten en daaraan gerelateerde derivaten gepubliceerd. Het verslag is een uitgebreide analyse van de integriteit van de Europese koolstofmarkt en bevat expertise en aanbevelingen met betrekking tot de handhaving van de goede werking van de koolstofmarkt. Om de integriteit en transparantie van de markt continu te bewaken, moet de rapportage door de ESMA een periodiek karakter hebben. De ESMA beoordeelt reeds marktontwikkelingen en doet, waar nodig, reeds aanbevelingen op haar bevoegdheidsgebied in haar verslag over trends, risico’s en zwakke plekken overeenkomstig artikel 32, lid 3, van Verordening (EU) nr. 1095/2010 van het Europees Parlement en de Raad (25). Een analyse van de Europese koolstofmarkt, met onder meer de veilingen van emissierechten en de handel in emissierechten en derivaten daarvan op handelsplatformen en over the counter, moet deel uitmaken van die jaarlijkse rapportage. Deze verplichting zou leiden tot het stroomlijnen van de rapportage door de ESMA en vergelijkingen mogelijk maken over de marktgrenzen heen, met name door de sterke banden tussen de EU-ETS en de markten voor grondstoffenderivaten.

In dergelijke periodieke analyse van de ESMA moet met name een bewaking worden uitgevoerd van de mogelijke marktvolatiliteit en de prijsontwikkeling, de werking van de veilingen en de handelstransacties op de markten, de liquiditeit en de verhandelde volumes, alsmede de categorieën en het handelsgedrag van de marktdeelnemers, met inbegrip van speculatie die een significant effect heeft op de prijzen. Zijn beoordelingen moeten, in voorkomend geval, aanbevelingen omvatten om de integriteit en transparantie van de markt en de rapportageverplichtingen te verbeteren, marktmisbruik beter te voorkomen en op te sporen en bij te dragen tot de handhaving van ordelijke markten voor emissierechten en derivaten daarvan. De Commissie moet naar behoren rekening houden met de beoordelingen en aanbevelingen in het kader van het jaarlijkse koolstofmarktverslag en, waar nodig, in de verslagen om een betere werking van de koolstofmarkt te waarborgen.

(73)

Om de investeringen die nodig zijn voor het koolstofvrij maken van stadsverwarming verder te stimuleren en om iets te doen aan de sociale aspecten in verband met de hoge energieprijzen en de hoge broeikasgasemissie-intensiteit van stadsverwarmingsinstallaties in lidstaten met een zeer hoog aandeel van stadsverwarmingsemissies in verhouding tot de omvang van de economie, moeten exploitanten een aanvraag kunnen indienen voor een aanvullende voorlopige kosteloze toewijzing voor stadsverwarmingsinstallaties en moet de extra waarde van de kosteloze toewijzing worden geïnvesteerd om de emissies vóór 2030 aanzienlijk te verminderen. Om ervoor te zorgen dat die verminderingen worden gerealiseerd, moet de aanvullende voorlopige kosteloze toewijzing afhankelijk worden gesteld van gedane investeringen en gerealiseerde emissiereducties zoals vastgelegd in door exploitanten voor hun installaties op te stellen plannen inzake klimaatneutraliteit.

(74)

Onverwachte of plotselinge buitensporige prijsstijgingen op de koolstofmarkt kunnen negatieve gevolgen hebben voor de voorspelbaarheid van de markt, die essentieel is voor de planning van investeringen in decarbonisatie. Daarom moet de maatregel die van toepassing is in geval van buitensporige prijsschommelingen op de markt voor handel in emissierechten die onder de hoofdstukken II en III van Richtlijn 2003/87/EG vallen, zorgvuldig worden aangescherpt om de reactiviteit ervan met betrekking tot ongerechtvaardigde prijsschommelingen te verbeteren. Indien aan de activeringsvoorwaarde op basis van de stijging van de gemiddelde emissierechtenprijs wordt voldaan, moet deze op regels gebaseerde vrijwaringsmaatregel automatisch van toepassing zijn en daardoor leiden tot een vrijgave van een vooraf bepaald aantal emissierechten uit de bij Beschikking (EU) 2015/1814 van het Europees Parlement en de Raad (26) ingestelde marktstabiliteitsreserve. De activeringsvoorwaarde moet door de Commissie nauwlettend worden gevolgd en maandelijks worden gepubliceerd om de transparantie te verbeteren. Om de ordelijke veiling van de krachtens deze vrijwaringsmaatregel uit de marktstabiliteitsreserve vrijgegeven emissierechten te waarborgen en de voorspelbaarheid van de markt te verbeteren, mag deze maatregel niet opnieuw van toepassing zijn tot ten minste twaalf maanden na het einde van de vorige vrijgave van emissierechten op de markt in het kader van de maatregel.

(75)

In de mededeling van de Commissie van 17 september 2020 getiteld “Een ambitieuzere klimaatdoelstelling voor Europa voor 2030: investeren in een klimaatneutrale toekomst voor ons allemaal” werd de bijzondere uitdaging om de emissies in de sectoren van de gebouwen en het wegvervoer te verminderen, onderstreept. De Commissie heeft daarom aangekondigd dat een verdere uitbreiding van de emissiehandel ook emissies van gebouwen en wegvervoer zou kunnen omvatten, met de opmerking dat het opnemen van alle emissies afkomstig van verbranding van brandstoffen belangrijke voordelen zou opleveren. De handel in emissierechten moet worden toegepast op brandstoffen die worden gebruikt voor verbranding in de sectoren van gebouwen en wegvervoer alsmede in aanvullende sectoren die overeenkomen met industriële activiteiten die niet onder bijlage I bij Richtlijn 2003/87/EG vallen zoals de verwarming van industriële installaties (“de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren”). Voor die sectoren moet een afzonderlijk, maar gelijktijdig emissiehandelssysteem worden ingesteld, om verstoring van het goed functionerende emissiehandelssysteem voor vaste installaties en luchtvaart te voorkomen Het nieuwe systeem gaat vergezeld van aanvullende beleidslijnen om de verwachtingen van marktdeelnemers vorm te geven en naar een koolstofprijssignaal voor de hele economie te streven, en tegelijkertijd te voorzien in maatregelen ter voorkoming van buitensporige prijseffecten. Uit eerdere ervaring is gebleken dat voor de ontwikkeling van het nieuwe systeem een efficiënt bewakings-, rapportage- en verificatiesysteem moet worden opgezet. Om te zorgen voor synergieën en samenhang met de bestaande Unie-infrastructuur voor het EU-ETS, is het passend om via een wijziging van Richtlijn 2003/87/ЕG een emissiehandelssysteem voor de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren tot stand te brengen.

(76)

Om het noodzakelijke uitvoeringskader tot stand te brengen en een redelijk tijdsbestek te bieden om de doelstelling voor 2030 te halen, moet de emissiehandel in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren in 2025 van start gaan. In de eerste jaren moeten de gereglementeerde entiteiten beschikken over een vergunning voor broeikasgasemissies en moeten zij hun emissies voor de jaren 2024 tot en met 2026 rapporteren. De verlening van emissierechten en de nalevingsverplichtingen voor die entiteiten moeten met ingang van 2027 van toepassing zijn. Dankzij deze volgorde zou het mogelijk worden om op ordelijke en efficiënte wijze met de handel in emissierechten in die sectoren te beginnen. Hierdoor kunnen ook de nodige maatregelen worden ingesteld om te zorgen voor een sociaal rechtvaardige invoering van de emissiehandel in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren, teneinde de gevolgen van de koolstofprijs voor kwetsbare huishoudens en vervoersgebruikers te beperken.

(77)

Vanwege het zeer grote aantal kleine emittenten in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren is het niet mogelijk het punt van regulering op het niveau van de entiteiten die rechtstreeks broeikasgassen uitstoten, vast te stellen, zoals het geval is voor stationaire installaties en luchtvaart. Omwille van de technische haalbaarheid en de administratieve efficiëntie is het daarom passender het punt van regulering verder upstream in de toeleveringsketen vast te stellen. De nalevingsverplichting in het kader van het nieuwe emissiehandelssysteem moet in gang worden gezet door de uitslag tot verbruik van brandstoffen die worden gebruikt voor verbranding in de gebouwensector en de wegvervoerssector, met inbegrip van het wegvervoer van broeikasgassen met het oog op hun geologische opslag, alsmede in de aanvullende sectoren, die overeenkomen met industriële activiteiten die niet onder bijlage I bij Richtlijn 2003/87/EG vallen. Om dubbeldekking te vermijden, mag de uitslag tot verbruik van brandstoffen die bij activiteiten in het kader van bijlage I bij die Richtlijn worden gebruikt, hier niet onder te vallen.

(78)

De gereglementeerde entiteiten in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren en het punt van regulering moeten, met de noodzakelijke aanpassingen, in overeenstemming met het accijnsstelsel dat is ingesteld bij Richtlijn (EU) 2020/262 van de Raad (27) worden gedefinieerd, aangezien die richtlijn reeds voorziet in een robuust controlesysteem voor alle hoeveelheden tot verbruik uitgeslagen brandstoffen met het oog op de betaling van accijnzen. De eindgebruikers van brandstoffen in die sectoren mogen niet aan verplichtingen uit hoofde van Richtlijn 2003/87/EG worden onderworpen.

(79)

De gereglementeerde entiteiten die binnen het toepassingsgebied van emissiehandelssysteem in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren vallen, moeten worden onderworpen aan vergunningsvereisten voor broeikasgasemissies die vergelijkbaar zijn met die waaraan de exploitanten van vaste installaties worden onderworpen. Er moeten regels worden vastgesteld voor vergunningsaanvragen, voorwaarden voor de afgifte, inhoud en evaluatie van vergunningen, en alle wijzigingen met betrekking tot de gereglementeerde entiteit. De lidstaten moeten ervoor zorgen dat gereglementeerde entiteiten die binnen het toepassingsgebied van de nieuwe emissiehandel vallen, vanaf de aanvang van het systeem in 2025 over een geldige vergunning beschikken, zodat het nieuwe emissiehandelssysteem ordelijk van start kan gaan.

(80)

De totale hoeveelheid emissierechten voor het nieuwe emissiehandelssysteem moet een lineair traject volgen om de emissiereductiedoelstelling voor 2030 te halen, rekening houdend met een kostenefficiënte bijdrage van de gebouwensector en de wegvervoerssector van 43 % emissiereducties ten opzichte van 2005 tegen 2030 en een gecombineerde kostenefficiënte bijdrage van de aanvullende sectoren van 42 % emissiereducties ten opzichte van 2005 tegen 2030. De totale hoeveelheid emissierechten moet in 2027 voor het eerst worden vastgesteld om vanaf 2024 een traject te volgen op basis van de waarde van de emissiegrenswaarden voor 2024, die overeenkomstig artikel 4, lid 2, van Verordening (EU) 2018/842 van het Europees Parlement en de Raad (28) zijn berekend op basis van de referentie-emissies voor de gedekte sectoren voor 2005 en de periode van 2016 tot en met 2018 als bepaald krachtens artikel 4, lid 3, van die verordening. De lineaire verminderingsfactor moet dienovereenkomstig worden vastgesteld op 5,10 %. Vanaf 2028 moet de totale hoeveelheid emissierechten op basis van de gemiddelde gerapporteerde emissies voor de jaren 2024, 2025 en 2026 worden vastgesteld, en deze totale hoeveelheid moet met dezelfde absolute jaarlijkse verminderingspercentage als vastgesteld vanaf 2024, afnemen, hetgeen overeenkomt met een lineaire verminderingsfactor van 5,38 % ten opzichte van de vergelijkbare waarde voor 2025 van het hierboven gedefinieerde traject. Als die emissies aanzienlijk hoger zijn dan die trajectwaarde en dergelijke afwijking niet het gevolg is van kleinschalige verschillen in emissiemeetmethoden, moet — om het vereiste emissiereductieniveau in 2030 te bereiken — de lineaire verminderingsfactor worden aangepast.

(81)

De veiling van emissierechten is de eenvoudigste en economisch meest efficiënte methode voor de toewijzing van emissierechten, en vermijdt ook uitzonderlijke winsten. Zowel de sector gebouwen als de sector wegvervoer staan onder relatief kleine of niet-bestaande concurrentiedruk van buiten de Unie en zijn niet blootgesteld aan een risico op koolstoflekkage. Daarom mogen emissierechten voor gebouwen en wegvervoer alleen worden toegewezen via veiling, zonder kosteloze toewijzing.

(82)

Om een soepele start van het nieuwe emissiehandelssysteem te waarborgen en rekening te houden met de behoefte van de gereglementeerde entiteiten om emissierechten van tevoren te kopen of af te dekken en zich zo in te dekken tegen prijs- en liquiditeitsrisico’s, moet een grotere hoeveelheid emissierechten in een vroeg stadium worden geveild. In 2027 moet de hoeveelheid te veilen emissierechten daarom 30 % groter zijn dan de totale hoeveelheid emissierechten voor 2027. Deze hoeveelheid zou voldoende zijn om liquiditeit te verschaffen, zowel indien de emissies in overeenstemming met de nodige reducties dalen, als in het geval dat emissiereducties slechts geleidelijk tot stand komen. De nadere regels voor de hoeveelheid emissierechten die bij vooruitgeschoven veilingen worden verhandeld, moeten worden vastgesteld in een op grond van artikel 10, lid 4, van Richtlijn 2003/87/EG vastgestelde gedelegeerde handeling inzake veilingen.

(83)

De regels voor de verdeling van de te veilen aandelen zijn van groot belang voor alle veilingopbrengsten die de lidstaten zouden ontvangen, met name gezien de noodzaak om de lidstaten beter in staat te stellen de sociale gevolgen van een koolstofprijssignaal in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren op te vangen. Niettegenstaande het feit dat die nieuwe sectoren zeer verschillende kenmerken hebben, is het passend een gemeenschappelijke verdelingsregel vast te stellen die vergelijkbaar is met de verdelingsregel die van toepassing is op vaste installaties. Het merendeel van de emissierechten moet over alle lidstaten worden verdeeld op basis van de gemiddelde verdeling van de emissies in het wegvervoer, commerciële en institutionele gebouwen en voor bewoning bestemde gebouwen binnen de periode van 2016 tot en met 2018.

(84)

De invoering van de koolstofprijs in de gebouwen- en wegvervoersectoren moet gepaard gaan met effectieve sociale compensatie, vooral gezien de bestaande niveaus van energiearmoede. Ongeveer 34 miljoen Europeanen, bijna 6,9 % van de bevolking van de Unie, hebben in een Uniebrede enquête in 2021 aangegeven voldoende verwarming van hun woning niet te kunnen betalen. Om de sociale en verdelingseffecten effectief te kunnen compenseren, moeten de lidstaten worden verplicht de veilingopbrengsten uit de emissiehandel voor de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren te besteden aan klimaat- en energiegerelateerde doeleinden die reeds voor het bestaande emissiehandelssysteem zijn gespecificeerd, waarbij voorrang wordt gegeven aan activiteiten die kunnen bijdragen tot het aanpakken van de sociale aspecten van de emissiehandel in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren, of aan maatregelen die specifiek zijn toegevoegd om de daarmee samenhangende problemen voor die sectoren aan te pakken, met inbegrip van daarmee verband houdende beleidsmaatregelen uit hoofde van Richtlijn 2012/27/EU.

Een nieuw sociaal klimaatfonds, opgericht bij Verordening (EU) 2023/955 van het Europees Parlement en de Raad (29), zal specifieke financiering verstrekken aan de lidstaten om de zwaarst getroffen kwetsbare groepen, met name huishoudens die in energie- of vervoersarmoede verkeren, te steunen. Het Sociaal Klimaatfonds zal de eerlijkheid en solidariteit tussen en binnen de lidstaten bevorderen en tegelijkertijd het risico van energie- en vervoersarmoede tijdens de transitie verminderen. Het zal voortbouwen op bestaande solidariteitsmechanismen en deze aanvullen, in synergie met andere uitgavenprogramma’s en -fondsen van de Unie. Tijdelijk en bij wijze van uitzondering moeten 50 miljoen emissierechten uit het EU-ETS uit hoofde van artikel 10 bis, lid 8 ter, van Richtlijn 2003/87/EG en 150 miljoen emissierechten uit de handel in emissierechten voor de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren, alsmede inkomsten uit de veiling van emissierechten voor de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren, voor maximaal 65 000 000 000 EUR, worden gebruikt voor de financiering van het Sociaal Klimaatfonds in de vorm van externe bestemmingsontvangsten, in afwachting van de besprekingen en beraadslagingen over het voorstel van de Commissie van 22 december 2021 voor een besluit van de Raad tot wijziging van Besluit (EU, Euratom) 2020/2053 betreffende het stelsel van eigen middelen van de Europese Unie met betrekking tot de instelling van nieuwe eigen middelen op basis van het EU-ETS overeenkomstig artikel 311, derde alinea, VWEU.

Er moet worden bepaald dat, indien overeenkomstig artikel 311, derde alinea, VWEU een besluit tot vaststelling van die nieuwe eigen middelen wordt vastgesteld, diezelfde opbrengsten niet langer extern worden bestemd wanneer dat besluit in werking treedt. Wat het Sociaal Klimaatfonds betreft, is de Commissie in geval van goedkeuring van een dergelijk besluit bevoegd om in voorkomend geval de nodige voorstellen in te dienen overeenkomstig artikel 27, lid 4, van Verordening (EU) 2023/955. Dit laat het resultaat van de onderhandelingen over het meerjarig financieel kader voor de periode na 2027 onverlet.

(85)

De verslaglegging over het gebruik van veilingopbrengsten moet worden afgestemd op de huidige verslaglegging die is vastgesteld bij Verordening (EU) 2018/1999.

(86)

Gereglementeerde entiteiten die onder het nieuwe emissiehandelssysteem vallen, moeten voor hun geverifieerde emissies de emissierechten inleveren die overeenstemmen met de hoeveelheid brandstof die zij tot verbruik hebben uitgeslagen. Zij moeten in 2027 voor het eerst emissierechten inleveren voor hun geverifieerde emissies. Om de administratieve lasten tot een minimum te beperken, moet een aantal regels die van toepassing zijn op het bestaande emissiehandelssysteem voor vaste installaties en de luchtvaart, met de nodige aanpassingen van toepassing worden verklaard op het nieuwe emissiehandelssysteem voor de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren. Hiertoe behoren met name regels voor de overdracht, inlevering en annulering van emissierechten, alsmede regels inzake de geldigheid van emissierechten, sancties, bevoegde autoriteiten en rapportageverplichtingen van de lidstaten.

(87)

Bepaalde lidstaten hebben reeds nationale koolstofbelastingen die van toepassing zijn op de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren die onder bijlage III bij Richtlijn 2003/87/EG vallen. Daarom moet een tijdelijke afwijking tot eind 2030 worden ingevoerd. Om het halen van de doelstellingen van Richtlijn 2003/87/EG en de samenhang van het nieuwe emissiehandelssysteem te waarborgen, mag de optie om die afwijking toe te passen alleen beschikbaar zijn indien het nationale belastingtarief hoger is dan de gemiddelde veilingprijs voor het desbetreffende jaar, en alleen van toepassing zijn op de inleveringsverplichting van de gereglementeerde entiteiten die een dergelijke belasting betalen. Om de stabiliteit en transparantie van het systeem te waarborgen, moet de nationale belasting, met inbegrip van de desbetreffende belastingtarieven, tegen het einde van de omzettingsperiode van deze richtlijn aan de Commissie worden meegedeeld. De afwijking mag geen invloed hebben op de externe bestemmingsontvangsten voor het Sociaal Klimaatfonds of, indien vastgesteld overeenkomstig artikel 311, derde alinea, VWEU, op eigen middelen op basis van de veilingopbrengsten uit de emissiehandel in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren.

(88)

Wil de handel in emissierechten in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren effectief zijn, dan moeten de emissies met hoge zekerheid en tegen redelijke kosten gemonitord kunnen worden. Emissies moeten op basis van de tot verbruik uitgeslagen hoeveelheden brandstof en in combinatie met een emissiefactor aan gereglementeerde entiteiten worden toegewezen. De gereglementeerde entiteiten moeten in staat zijn de sectoren waarin de brandstoffen tot verbruik worden uitgeslagen en de eindgebruikers van de brandstoffen op betrouwbare en nauwkeurige wijze te identificeren en van elkaar te onderscheiden, om ongewenste effecten zoals dubbele lasten te voorkomen. In het kleine aantal gevallen waarin dubbeltelling tussen emissies in het bestaande EU-ETS en het nieuwe emissiehandelssysteem voor de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren niet kan worden vermeden, of waarin kosten ontstaan als gevolg van het inleveren van emissierechten die niet onder de in Richtlijn 2003/87/EG genoemde activiteiten vallen, moeten de lidstaten dergelijke opbrengsten gebruiken om de onvermijdelijke dubbeltellingen of andere dergelijke kosten buiten de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren te compenseren overeenkomstig het Unierecht. Daarom moeten aan de Commissie uitvoeringsbevoegdheden worden toegekend om eenvormige voorwaarden te waarborgen ter voorkoming van dubbeltelling en inlevering van emissierechten voor emissies die niet vallen onder het emissiehandelssysteem voor de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren, alsook voor het verstrekken van financiële compensatie. Om eventuele problemen met dubbeltellingen verder te beperken, moeten de uiterste termijnen voor bewaking en inlevering in het nieuwe emissiehandelssysteem één maand later zijn dan de uiterste termijnen in het bestaande systeem voor vaste installaties en luchtvaart. Om over voldoende gegevens te beschikken om de totale hoeveelheid emissierechten voor de periode 2028-2030 vast te stellen, moeten de gereglementeerde entiteiten die bij de aanvang van het systeem in 2025 over een vergunning beschikken, hun daarmee samenhangende historische emissies voor 2024 rapporteren.

(89)

Transparantie ten aanzien van koolstofkosten en de mate waarin die aan de consumenten worden doorgerekend, is van groot belang om snelle en kostenefficiënte emissiereducties in alle sectoren van de economie mogelijk te maken. Dit is met name van belang in een emissiehandelssysteem dat gebaseerd is op upstreamverplichtingen. Het nieuwe emissiehandelssysteem is bedoeld om gereguleerde entiteiten te stimuleren het koolstofgehalte van de brandstoffen te verminderen en dergelijke entiteiten mogen geen onrechtmatige winsten maken door meer koolstofkosten aan consumenten door te rekenen dan zij hebben opgelopen. Hoewel de volledige veiling van emissierechten in het kader van het emissiehandelssysteem voor de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren het voorkomen van dergelijke onrechtmatige winsten reeds beperkt, moet de Commissie nagaan in hoeverre gereglementeerde entiteiten de koolstofkosten doorrekenen, zodat onverwachte winsten worden vermeden. Met betrekking tot hoofdstuk IV bis moet de Commissie, waar mogelijk per type brandstof, jaarlijks verslag uitbrengen over het gemiddelde niveau van de koolstofkosten die aan consumenten in de Unie zijn doorgerekend.

(90)

Het is passend maatregelen te nemen om het potentiële risico van buitensporige prijsstijgingen aan te pakken, die, indien deze prijsstijgingen aan het begin van het nieuwe emissiehandelssysteem bijzonder hoog zijn, de bereidheid van huishoudens en particulieren om in de vermindering van hun broeikasgasemissies te investeren, zou ondermijnen. Die maatregelen moeten een aanvulling vormen op de waarborgen van de marktstabiliteitsreserve, die in 2019 operationeel is geworden. Hoewel de koolstofprijs door de markt zal worden blijven bepaald, zullen vrijwaringsmaatregelen door een op regels gebaseerd automatisch mechanisme worden geactiveerd, waarbij emissierechten alleen uit de marktstabiliteitsreserve worden vrijgegeven als aan één of meer concrete activeringsvoorwaarden op basis van de stijging van de gemiddelde emissierechtenprijs wordt voldaan. Dit aanvullende mechanisme moet ook zeer snel kunnen reageren om buitensporige volatiliteit als gevolg van andere factoren dan veranderde fundamentele marktkenmerken aan te pakken. De maatregelen moeten aan verschillende niveaus van buitensporige prijsstijgingen worden aangepast, wat zal resulteren in verschillende interventieniveaus. De Commissie moet nauwlettend toezien op de activeringsvoorwaarden en de maatregelen moeten met spoed door de Commissie worden vastgesteld wanneer aan die voorwaarden is voldaan. Dit mag geen afbreuk doen aan eventuele begeleidende maatregelen die de lidstaten zouden kunnen nemen om negatieve sociale gevolgen op te vangen.

(91)

Om burgers meer zekerheid te bieden dat de koolstofprijs in de eerste jaren van het nieuwe emissiehandelssysteem niet hoger ligt dan 45 EUR, is het passend een aanvullend mechanisme voor prijsstabiliteit op te nemen om emissierechten uit de marktstabiliteitsreserve te kunnen vrijgeven indien de koolstofprijs dat niveau overschrijdt. In beginsel moet de maatregel eenmaal van toepassing zijn gedurende een periode van twaalf maanden. Het moet echter in dezelfde periode van twaalf maanden ook opnieuw van toepassing kunnen zijn indien de Commissie, bijgestaan door het Comité klimaatverandering, van mening is dat de ontwikkeling van de prijs een nieuwe vrijgave van emissierechten rechtvaardigt. Gezien het doel van dit mechanisme om de stabiliteit in de eerste jaren van het nieuwe emissiehandelssysteem te waarborgen, moet de Commissie de werking ervan beoordelen en nagaan of het na 2029 moet worden voortgezet.

(92)

Aangezien het een aanvullend vrijwaringsmechanisme vóór de start van de emissiehandel in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren betreft, moet de toepassing van het plafond en de inleveringsverplichtingen kunnen worden uitgesteld wanneer de groothandelsprijzen voor gas of olie uitzonderlijk hoog zijn in vergelijking met historische trends. Het mechanisme moet automatisch zijn, hetgeen betekent dat de toepassing van het plafond en de inleveringsverplichtingen met een jaar moeten worden uitgesteld indien aan de concrete activering van energieprijzen is voldaan. De referentieprijzen moeten worden bepaald op basis van benchmarkcontracten in de groothandelsmarkten voor gas en olie die onmiddellijk beschikbaar en het meest relevant voor eindgebruikers zijn. Er moeten afzonderlijke activeringsvoorwaarden voor gas- en olieprijzen worden overwogen, aangezien de prijsontwikkelingen ervan verschillende historische trends volgen. Om de zekerheid van de markt te waarborgen, moet de Commissie door middel van een bericht in het Publicatieblad van de Europese Unie tijdig duidelijkheid verschaffen over de toepassing van de termijn.

(93)

De Commissie moet toezicht houden op de toepassing van de emissiehandel in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren, met inbegrip van de mate van prijsconvergentie met het bestaande ETS, en moet, indien nodig, een evaluatie aan het Europees Parlement en de Raad voorstellen om de effectiviteit, het beheer en de praktische toepassing van de emissiehandel voor deze sectoren op basis van verworven kennis en grotere prijsconvergentie te verbeteren. De Commissie moet worden verplicht het eerste verslag hierover uiterlijk op 1 januari 2028 in te dienen.

(94)

Om eenvormige voorwaarden te waarborgen voor de uitvoering van artikel 3 octies bis, lid 2, artikel 3 octies septies, leden 2 en 4, artikel 10 ter, lid 4, artikel 12, leden 3-quinquies en 3-quater, artikel 14, lid 1, artikel 30 septies, leden 3) en 5), en artikel 30 octies, lid 7, van Richtlijn 2003/87/EG, moeten aan de Commissie uitvoeringsbevoegdheden worden toegekend. Om synergieën met het bestaande regelgevingskader te waarborgen, moeten de uitvoeringsbevoegdheden in de artikelen 14 en 15 van die richtlijn worden uitgebreid met de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren. Die uitvoeringsbevoegdheden, met uitzondering van de uitvoeringsbevoegdheden in verband met artikel 3 octies septies, lid 2, en artikel 12, leden 3-quinquies en 3-quater, van Richtlijn 2003/87/EG moeten worden uitgeoefend in overeenstemming met Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad (30).

(95)

Om de in deze richtlijn en andere Uniewetgeving vastgelegde doelstellingen, en met name die in Verordening (EU) 2021/1119, te verwezenlijken moeten de Unie en de lidstaten bij de uitvoering van hun beleid gebruikmaken van de recentste wetenschappelijke bevindingen. Daarom moet de Commissie, wanneer de Europese wetenschappelijke adviesraad inzake klimaatverandering wetenschappelijk advies verstrekt en verslagen uitbrengt over het EU-ETS, met dergelijk advies en die verslagen rekening houden, met name wat betreft de noodzaak van aanvullende beleidslijnen en maatregelen van de Unie om de naleving van de doelstellingen en streefcijfers van Verordening (EU) 2021/1119 te waarborgen, en van aanvullende beleidslijnen en maatregelen van de Unie met het oog op de ambitie en de milieu-integriteit van wereldwijde marktgebaseerde maatregelen voor de luchtvaart en het zeevervoer.

(96)

Om de bijdrage van de opbrengsten uit het EU-ETS aan de klimaattransitie te erkennen, moet een EU-ETS-etiket worden ingevoerd. Naast andere maatregelen om de zichtbaarheid van de financiering uit het EU-ETS te waarborgen, moeten de lidstaten en de Commissie ervoor zorgen dat projecten en activiteiten die in het kader van het moderniseringsfonds en het innovatiefonds worden ondersteund, duidelijk worden aangeduid als afkomstig uit EU-ETS-opbrengsten door ze te voorzien van een passend etiket.

(97)

Met het oog op de verwezenlijking van de in artikel 2, lid 1, van Verordening (EU) 2021/1119 vastgestelde doelstelling inzake klimaatneutraliteit moet op basis van een wetgevingsvoorstel tot wijziging van die verordening een Uniebrede klimaatdoelstelling voor 2040 worden vastgesteld. Het EU-ETS moet worden herzien om het in overeenstemming te brengen met de klimaatdoelstelling van de Unie voor 2040. Bijgevolg moet de Commissie uiterlijk in juli 2026 aan het Europees Parlement en de Raad verslag uitbrengen over verschillende aspecten van het EU-ETS, zo nodig vergezeld van een wetgevingsvoorstel en een effectbeoordeling. In lijn met Verordening (EU) 2021/1119 moet er prioriteit worden gegeven aan directe emissiereducties, die zullen moeten worden aangevuld met koolstofverwijderingen om klimaatneutraliteit te bereiken. Daarom moet de Commissie, naast andere aspecten, uiterlijk in juli 2026 aan het Europees Parlement en de Raad verslag uitbrengen over de wijze waarop emissies die uit de atmosfeer worden verwijderd en veilig en permanent worden opgeslagen, bijvoorbeeld door directe afvang uit de lucht, mogelijk onder de emissiehandel kunnen vallen, zonder de noodzakelijke emissiereducties te moeten compenseren. Totdat alle fasen van de levenscyclus van een product waarin afgevangen koolstof wordt gebruikt, onderworpen zijn aan koolstofbeprijzing, met name in het stadium van afvalverbranding, zou het meetellen van emissies op het moment dat ze uit producten in de atmosfeer worden uitgestoten, ertoe leiden dat er te weinig emissies worden meegerekend.

Om de afvang van koolstof zodanig te reguleren dat de netto-emissies worden verminderd en ervoor wordt gezorgd dat alle emissies in aanmerking worden genomen en dubbeltelling wordt vermeden, terwijl er tegelijkertijd economische stimulansen worden gecreëerd, moet de Commissie uiterlijk in juli 2026 beoordelen of alle broeikasgasemissies die onder Richtlijn 2003/87/EG vallen, daadwerkelijk in aanmerking worden genomen en of dubbeltelling daadwerkelijk wordt vermeden. Zij moet met name beoordelen hoe zij broeikasgasemissies die geacht worden te zijn afgevangen en gebruikt in een product op een andere manier dan bedoeld in artikel 12, lid 3 ter, meerekent, en rekening houden met de downstreamfasen, met inbegrip van verwijdering en afvalverbranding. Tot slot moet de Commissie ook verslag uitbrengen aan het Europees Parlement en aan de Raad over de haalbaarheid van een verlaging van de drempels voor het totaal nominaal thermisch ingangsvermogen van 20 MW voor de activiteiten in bijlage I bij Richtlijn 2003/87/EG, rekening houdend met de milieuvoordelen en de administratieve lasten.

(98)

Uiterlijk in juli 2026 moet de Commissie ook een beoordeling maken van en verslag uitbrengen aan het Europees Parlement en de Raad over de haalbaarheid van de opneming van verbrandingsinstallaties voor stedelijk afval in het EU-ETS, onder meer met het oog op de opneming ervan vanaf 2028, en een beoordeling maken van de potentiële behoefte aan een optie voor een lidstaat om er tot eind 2030 niet aan deel te nemen, rekening houdend met het belang van alle sectoren die bijdragen tot emissiereducties. De opneming van verbrandingsinstallaties voor huishoudelijk afval in het EU-ETS zou bijdragen aan de circulaire economie door recycling, hergebruik en reparatie van producten aan te moedigen, en tevens bijdragen aan het koolstofvrij maken van de hele economie. De opname van verbrandingsinstallaties voor stedelijk afval zou de stimulansen voor duurzaam afvalbeheer versterken in overeenstemming met de afvalhiërarchie en zou een gelijk speelveld creëren voor de regio’s die de verbranding van stedelijk afval hebben opgenomen in het toepassingsgebied van het EU-ETS.

Om te voorkomen dat afval in plaats van in verbrandingsinstallaties voor stedelijk afval te worden verbrand, wordt afgevoerd naar stortplaatsen in de Unie, die methaanemissies veroorzaken, en dat afval naar derde landen wordt uitgevoerd, met mogelijk negatieve gevolgen voor het milieu, moet de Commissie in haar verslag rekening houden met een mogelijke verschuiving van afval in de richting van verwijdering door storten in de Unie en uitvoer van afval naar derde landen. De Commissie moet ook rekening houden met de effecten op de interne markt, mogelijke verstoringen van de mededinging, milieu-integriteit, afstemming op de doelstellingen van Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad (31) en deugdelijkheid en nauwkeurigheid met betrekking tot de bewaking en berekening van emissies. Gezien de methaanemissies als gevolg van het storten van afval en om te voorkomen dat er een ongelijk speelveld ontstaat, moet de Commissie ook de mogelijkheid beoordelen om andere afvalbeheerprocessen, zoals storten, gisting, compostering en mechanisch-biologische behandeling, in het EU-ETS op te nemen bij de beoordeling van de haalbaarheid van het opnemen van verbrandingsinstallaties voor stedelijk afval.

(99)

Teneinde niet-wetgevingshandelingen van algemene strekking vast te stellen ter aanvulling of wijziging van bepaalde niet-essentiële onderdelen van wetgevingshandelingen, moet aan de Commissie de bevoegdheid worden overgedragen om overeenkomstig artikel 290 VWEU handelingen vast te stellen met betrekking tot de tijdstippen, het beheer en andere aspecten van veilingen, de regels voor de toepassing van de conditionaliteit, de voorschriften voor de werking van het innovatiefonds, de regels voor de werking van het mechanisme voor openbare inschrijving in verband met CD’s en CCD’s, de voorschriften om te beoordelen of broeikasgassen permanent chemisch in een product zijn gebonden en de uitbreiding van de in bijlage III bij Richtlijn 2003/87/EG bedoelde activiteit naar andere sectoren. Om synergieën met het bestaande regelgevingskader te waarborgen, moet bovendien de in artikel 10, lid 4, van Richtlijn 2003/87/EG bedoelde delegatie met betrekking tot de tijdstippen, het beheer en andere aspecten van veilingen worden uitgebreid tot de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren. Het is van bijzonder belang dat de Commissie bij haar voorbereidende werkzaamheden tot passende raadplegingen overgaat, onder meer op deskundigenniveau, en dat die raadplegingen gebeuren in overeenstemming met de beginselen die zijn vastgelegd in het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016 over beter wetgeven (32). Met name om te zorgen voor gelijke deelname aan de voorbereiding van gedelegeerde handelingen ontvangen het Europees Parlement en de Raad alle documenten op hetzelfde tijdstip als de deskundigen van de lidstaten, en hebben hun deskundigen systematisch toegang tot de vergaderingen van de deskundigengroepen van de Commissie die zich bezighouden met de voorbereiding van de gedelegeerde handelingen.

(100)

De bepalingen met betrekking tot het bestaande EU-ETS en de uitbreiding ervan tot maritiem vervoer moeten vanaf 2024 van toepassing zijn, in overeenstemming met de noodzaak van dringende klimaatactie en van een kosteneffectieve bijdrage tot emissiereducties door alle sectoren. Bijgevolg dienen de lidstaten de bepalingen met betrekking tot die sectoren uiterlijk op 31 december 2023 om te zetten. De uiterste datum voor de omzetting van de bepalingen met betrekking tot het emissiehandelssysteem voor de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren moet echter 30 juni 2024 zijn, aangezien de regels inzake bewaking, rapportage, verificatie en vergunningverlening voor die sectoren van toepassing zijn vanaf 1 januari 2025, en voldoende tijd vereisen voor een ordelijke uitvoering. Bij wijze van uitzondering moeten de lidstaten, om transparantie en degelijke rapportage te waarborgen, de verplichting tot rapportage over historische emissies voor die sectoren uiterlijk op 31 december 2023 omzetten, aangezien die verplichting betrekking heeft op de emissies in het jaar 2024. Overeenkomstig de gezamenlijke politieke verklaring van 28 september 2011 van de lidstaten en de Commissie over toelichtende stukken (33) hebben de lidstaten zich ertoe verbonden om in gerechtvaardigde gevallen de kennisgeving van hun omzettingsmaatregelen vergezeld te doen gaan van een of meer stukken waarin het verband tussen de onderdelen van een richtlijn en de overeenkomstige delen van de nationale omzettingsinstrumenten wordt toegelicht. Met betrekking tot deze richtlijn acht de wetgever de toezending van die stukken gerechtvaardigd.

(101)

Een goed functionerend en hervormd EU-ETS dat bestaat uit een instrument om de markt te stabiliseren, is voor de Unie van cruciaal belang voor het verwezenlijken van de doelstelling om uiterlijk in 2030 de nettobroeikasgasemissies in de hele economie te verminderen, de doelstelling om in de Unie uiterlijk in 2050 klimaatneutraliteit te bereiken en de doelstelling om daarna negatieve emissies in de Unie te verwezenlijken, zoals vastgelegd in Verordening (EU) 2021/1119, alsmede de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs. De marktstabiliteitsreserve heeft tot doel het gebrek aan evenwicht tussen vraag en aanbod van emissierechten op de markt op te vangen. In artikel 3 van Besluit (EU) 2015/1814 is bepaald dat de reserve drie jaar na de inwerkingtreding ervan moet worden geëvalueerd, waarbij bijzondere aandacht wordt besteed aan het percentage voor de vaststelling van het aantal emissierechten dat in de marktstabiliteitsreserve wordt opgenomen, alsook aan de drempel voor het totale aantal in omloop zijnde emissierechten (TNAC) dat bepalend is voor de opname van emissierechten, en aan het aantal uit de reserve vrij te geven emissierechten. De huidige drempel voor de opname van emissierechten in de marktstabiliteitsreserve is vastgesteld in 2018 bij de laatste herziening van het EU-ETS, terwijl de lineaire verminderingsfactor bij deze richtlijn wordt verhoogd. Daarom moet de Commissie, als onderdeel van de regelmatige evaluatie van de werking van de marktstabiliteitsreserve, ook beoordelen of die drempel eventueel moet worden aangepast, in lijn met de in artikel 9 van Richtlijn 2003/87/EG bedoelde lineaire factor.

(102)

Gelet op de noodzaak een sterker investeringssignaal af te geven om emissies op een kosteneffectieve manier terug te dringen, en met het oog op de aanscherping van het EU-ETS moet Besluit (EU) 2015/1814 zodanig worden gewijzigd dat het percentage voor de vaststelling van het aantal emissierechten dat elk jaar in de marktstabiliteitsreserve moet worden opgenomen, wordt verhoogd. Bovendien moet de opname voor lagere niveaus van het TNAC gelijk zijn aan het verschil tussen het TNAC en de drempel die bepalend is voor de opname van emissierechten. Hiermee zou de aanzienlijke onzekerheid over de hoeveelheid te veilen emissierechten die ontstaat wanneer het TNAC dicht bij de drempel ligt, worden voorkomen, en er tegelijkertijd voor worden gezorgd dat het overschot de bandbreedte bereikt waarbinnen de koolstofmarkt wordt geacht op evenwichtige wijze te functioneren.

(103)

Om er bovendien voor te zorgen dat het niveau van de emissierechten die in de marktstabiliteitsreserve blijven, voorspelbaar is, mag de ongeldigverklaring van emissierechten in de reserve niet langer afhankelijk zijn van de hoeveelheid te veilen emissierechten van het voorgaande jaar. Het aantal emissierechten in de reserve moet daarom worden vastgesteld op 400 miljoen, wat overeenkomt met de lagere drempel voor de waarde van het TNAC.

(104)

Uit de analyse van de effectbeoordeling bij het voorstel voor deze richtlijn is ook gebleken dat de netto-vraag van de luchtvaart in het TNAC moet worden opgenomen. Aangezien luchtvaartemissierechten op dezelfde manier kunnen worden gebruikt als algemene emissierechten, zou de reserve door de opname van luchtvaartemissierechten ook nauwkeuriger worden en dus beter in staat zijn om de stabiliteit van de markt te waarborgen. De berekening van het TNAC moet de luchtvaartemissies en de voor de luchtvaart verleende emissierechten vanaf het jaar volgend op de inwerkingtreding van deze richtlijn omvatten.

(105)

Ter verduidelijking van de berekening van het TNAC moet bij Besluit (EU) 2015/1814 worden gespecificeerd dat alleen emissierechten die zijn verleend en niet in de marktstabiliteitsreserve worden opgenomen, in het aanbod van emissierechten worden opgenomen. Bovendien mag de formule het aantal emissierechten in de marktstabiliteitsreserve niet langer van het aanbod aan emissierechten aftrekken. Deze wijziging zou geen wezenlijke gevolgen hebben voor het resultaat van de berekening van het TNAC, met inbegrip van de gevolgen voor eerdere berekeningen van het TNAC of voor de reserve.

(106)

Om het risico van onevenwichtigheden in vraag en aanbod dat de start van de handel in emissierechten voor de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren met zich meebrengt, te beperken en deze handel beter bestand te maken tegen marktschokken, moet het op regels gebaseerde mechanisme van de marktstabiliteitsreserve op die sectoren worden toegepast. Om ervoor te zorgen dat die reserve vanaf de start van het systeem operationeel is, moet de reserve met een initieel bedrag van 600 miljoen emissierechten voor de handel in emissierechten in de gebouwensector, de wegvervoerssector en aanvullende sectoren worden opgezet. De initiële onderste en bovenste drempels, waardoor de vrijgave of opname van emissierechten uit de reserve wordt geactiveerd, moeten onderworpen zijn aan een algemene herzieningsclausule. Andere elementen, zoals de bekendmaking van het TNAC of de hoeveelheid emissierechten die zijn vrijgegeven of in de reserve zijn opgenomen, moeten voldoen aan de regels van de reserve voor andere sectoren.

(107)

Daar de doelstelling van deze richtlijn, namelijk het verminderen van emissies van broeikasgassen op een kosteneffectieve en economisch efficiënte manier die is afgestemd op de doelstelling om uiterlijk in 2030 de nettobroeikasgasemissies in de hele economie te verminderen door middel van een uitgebreid en gewijzigd marktgebaseerd mechanisme voor de hele Unie, niet voldoende door de lidstaten kan worden verwezenlijkt, maar vanwege de omvang en de gevolgen ervan beter door de Unie kan worden gerealiseerd, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen nemen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel, gaat deze richtlijn niet verder dan nodig is om deze doelstellingen te verwezenlijken.

(108)

Richtlijn 2003/87/EG en Besluit (EU) 2015/1814 moeten derhalve dienovereenkomstig worden gewijzigd,