EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Use quotation marks to search for an "exact phrase". Append an asterisk (*) to a search term to find variations of it (transp*, 32019R*). Use a question mark (?) instead of a single character in your search term to find variations of it (ca?e finds case, cane, care).
Need more search options? Use the
Advanced search
You are here
Document 62001CJ0272
Judgment of the Court (Second Chamber) of 15 July 2004.#Commission of the European Communities v Portuguese Republic.#Failure of a Member State to fulfil its obligations - Directive 76/160/EEC - Quality of bathing water - Failure to conform to limit values - Failure to identify all inland bathing areas in Portugal - Failure to collect a sufficient number of samples.#Case C-272/01.
Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα) της 15ης Ιουλίου 2004.
Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά Πορτογαλικής Δημοκρατίας.
Παράβαση κράτους μέλους - Οδηγία 76/160/ΕΟΚ - Ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως - Μη συμμόρφωση προς τις οριακές τιμές - Παράλειψη χαρακτηρισμού όλων των εσωτερικών περιοχών κολυμβήσεως της Πορτογαλίας - Ανεπαρκείς δειγματοληψίες.
Υπόθεση C-272/01.
Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα) της 15ης Ιουλίου 2004.
Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά Πορτογαλικής Δημοκρατίας.
Παράβαση κράτους μέλους - Οδηγία 76/160/ΕΟΚ - Ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως - Μη συμμόρφωση προς τις οριακές τιμές - Παράλειψη χαρακτηρισμού όλων των εσωτερικών περιοχών κολυμβήσεως της Πορτογαλίας - Ανεπαρκείς δειγματοληψίες.
Υπόθεση C-272/01.
Συλλογή της Νομολογίας 2004 I-06767
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2004:439
Language
HTML
PDF
Υπόθεση C-272/01
Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων
κατά
Πορτογαλικής Δημοκρατίας
«Παράβαση κράτους μέλους – Οδηγία 76/160/ΕΟΚ – Ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως – Μη συμμόρφωση προς τις οριακές τιμές – Παράλειψη χαρακτηρισμού όλων των εσωτερικών περιοχών κολυμβήσεως της Πορτογαλίας – Ανεπαρκείς δειγματοληψίες»
Περίληψη της αποφάσεως
Προσέγγιση των νομοθεσιών – Ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως – Οδηγία 76/160 – Εκτέλεση από τα κράτη μέλη – Υποχρέωση προς επίτευξη αποτελέσματος
(Οδηγία 76/160 του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 1)
Το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 76/160, περί της ποιότητας των υδάτων κολυμβήσεως, επιβάλλει στα κράτη μέλη υποχρέωση προς επίτευξη αποτελέσματος, έτσι ώστε η ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως να είναι σύμφωνη προς τις υποχρεωτικές τιμές της οδηγίας. Η οδηγία δεν επιτρέπει στα κράτη μέλη να επικαλούνται, πέραν των παρεκκλίσεων που η ίδια προβλέπει, ιδιάζουσες περιστάσεις προς δικαιολόγηση της μη τηρήσεως της υποχρεώσεως αυτής.
(βλ. σκέψη 34)
- – παραλείποντας να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε η ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως να ανταποκρίνεται στις τιμές που καθορίζονται από το άρθρο 3 της οδηγίας 76/160/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 8ης Δεκεμβρίου 1975, περί της ποιότητας των υδάτων κολυμβήσεως (ΕΕ ειδ. έκδ. 15/001, σ. 108),
- – μη τηρώντας την ελάχιστη συχνότητα δειγματοληψιών που προβλέπεται στο παράρτημα της οδηγίας και
- – παραλείποντας να προσδιορίσει όλες τις εσωτερικές περιοχές κολυμβήσεως της Πορτογαλίας, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 4, παράγραφος 1, σε συνδυασμό με τα άρθρα 1, παράγραφος 2, και 3, καθώς και το παράρτημα της οδηγίας, και δυνάμει του άρθρου 6, παράγραφοι 1 και 2, της εν λόγω οδηγίας,
- 1 Με δικόγραφο που κατέθεσε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου στις 10 Ιουλίου 2001, η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων άσκησε, δυνάμει του άρθρου 226 ΕΚ, προσφυγή με την οποία ζητεί να αναγνωριστεί ότι η Πορτογαλική Δημοκρατία,
- –
- παραλείποντας να λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε η ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως να ανταποκρίνεται στις τιμές που καθορίζονται από το άρθρο 3 της οδηγίας 76/160/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 8ης Δεκεμβρίου 1975, περί της ποιότητας των υδάτων κολυμβήσεως (ΕΕ ειδ. έκδ. 15/001, σ. 108, στο εξής: οδηγία),
- –
- μη τηρώντας την ελάχιστη συχνότητα δειγματοληψιών που προβλέπεται στο παράρτημα της οδηγίας και
- –
- παραλείποντας να προσδιορίσει όλες τις εσωτερικές περιοχές κολυμβήσεως της Πορτογαλίας,
- 2 Η Πορτογαλική Δημοκρατία ζητεί από το Δικαστήριο:
- –
- να απορρίψει την προσφυγή,
- –
- να καταδικάσει την Επιτροπή στα δικαστικά έξοδα.
- Το νομικό πλαίσιο Η κοινοτική νομοθεσία
- 3 Η οδηγία αποβλέπει, σύμφωνα με την πρώτη αιτιολογική σκέψη της, στην προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας διά της μειώσεως της ρυπάνσεως των υδάτων κολυμβήσεως, καθώς και στην προστασία των υδάτων αυτών από περαιτέρω ρύπανση. Προς τον σκοπό αυτόν το παράρτημα της εν λόγω οδηγίας περιλαμβάνει σειρά φυσικοχημικών και μικροβιολογικών παραμέτρων που εφαρμόζονται στα ύδατα κολυμβήσεως ως ενδεικτικές και υποχρεωτικές τιμές σύμφωνα με τις οποίες τα κράτη μέλη καθορίζουν τις οριακές τιμές για τα ύδατα κολυμβήσεως.
- 4 Σύμφωνα με το άρθρο 1, παράγραφος 1, η οδηγία «αφορά την ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως, εξαιρέσει των υδάτων τα οποία χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς και των υδάτων τα οποία χρησιμοποιούνται για πισίνες (κολυμβητήρια).»
- 5 Το άρθρο 1, παράγραφος 2, της οδηγίας ορίζει τα εξής: «Κατά την έννοια της παρούσης οδηγίας νοούνται ως:
- α)
- “ύδατα κολυμβήσεως” τα γλυκέα ρέοντα ή λιμνάζοντα ύδατα ή μέρη αυτών, όπως και το ύδωρ της θαλάσσης, στα οποία η κολύμβηση:
-
- –
- επιτρέπεται σαφώς από τις αρμόδιες αρχές κάθε κράτους μέλους,
-
- –
- ή δεν απαγορεύεται και συνηθίζεται από μεγάλο αριθμό λουομένων,
- β)
- “περιοχή κολυμβήσεως”, το μέρος στο οποίο υπάρχουν ύδατα κολυμβήσεως,
- γ)
- “κολυμβητική περίοδος”, η χρονική περίοδος κατά την οποία παρατηρείται μεγάλος αριθμός λουομένων, λαμβανομένων υπόψη των τοπικών χρήσεων λουομένων και των τυχόν τοπικών διατάξεων περί της κολυμβήσεως όπως και των μετεωρολογικών συνθηκών.»
- 6 Δυνάμει του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας, τα κράτη μέλη καθορίζουν για όλες τις περιοχές κολυμβήσεως ή για κάθε μία από αυτές, τις τιμές που εφαρμόζονται στα ύδατα κολυμβήσεως για τις παραμέτρους που ορίζονται στο παράρτημα. Η παράγραφος 2 του ίδιου άρθρου προβλέπει ότι οι τιμές που καθορίζονται δυνάμει της παραγράφου 1 δεν πρέπει να είναι λιγότερο αυστηρές από τις τιμές που ορίζονται στη στήλη I του παραρτήματος.
- 7 Κατά το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας, τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να καταστεί η ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως σύμφωνη προς τις οριακές τιμές που καθορίζονται δυνάμει του άρθρου 3, εντός προθεσμίας δέκα ετών από της κοινοποιήσεως της οδηγίας.
- 8 Η Πορτογαλική Δημοκρατία, προβλέποντας ότι η εφαρμογή της οδηγίας θα δημιουργούσε προβλήματα κατά την ένταξή της στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, ζήτησε παρέκκλιση για τη μεταφορά της οδηγίας αυτής στο εσωτερικό της δίκαιο και την εφαρμογή της. Η παρέκκλιση αυτή της χορηγήθηκε δυνάμει του άρθρου 395 και του μέρους ΙΙΙ, σημείο 3, του παραρτήματος XXXVI της Πράξεως για τους όρους προσχώρησης του Βασιλείου της Ισπανίας και της Πορτογαλικής Δημοκρατίας και για τις προσαρμογές των Συνθηκών (ΕΕ 1985, L 302, σ. 23).
- 9 Δυνάμει του άρθρου 5, παράγραφος 1, της οδηγίας, για την εφαρμογή του άρθρου 4 αυτής, τα ύδατα κολυμβήσεως θεωρείται ότι ανταποκρίνονται στις σχετικές παραμέτρους αν τα δείγματα των εν λόγω υδάτων που λαμβάνονται από τον ίδιο χώρο δειγματοληψίας και με τη συχνότητα που προβλέπεται στο παράρτημα δεικνύουν ότι τα ύδατα ανταποκρίνονται στις τιμές των παραμέτρων για την ποιότητα του συγκεκριμένου ύδατος σε ποσοστό που καθορίζεται στην ίδια παράγραφο.
- 10 Σύμφωνα με το άρθρο 6, παράγραφος 1, της οδηγίας, οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών πραγματοποιούν δειγματοληψίες των οποίων η ελάχιστη συχνότητα καθορίζεται στο παράρτημα. Σύμφωνα με την παράγραφο 2, πρώτο και δεύτερο εδάφιο, του ίδιου άρθρου, τα δείγματα λαμβάνονται στις περιοχές με την υψηλότερη μέση ημερήσια πυκνότητα λουομένων και η δειγματοληψία πρέπει να αρχίζει 15 ημέρες προ της ενάρξεως της κολυμβητικής περιόδου.
- 11 Το άρθρο 8, πρώτο εδάφιο, της οδηγίας προβλέπει παρεκκλίσεις, αφενός, για ορισμένες παραμέτρους που χαρακτηρίζονται στο παράρτημα, λόγω, μεταξύ άλλων, εξαιρετικών μετεωρολογικών ή γεωγραφικών συνθηκών, και, αφετέρου, για την περίπτωση που τα ύδατα κολυμβήσεως υπόκεινται σε φυσικό εμπλουτισμό με ορισμένες ουσίες, ο οποίος προκαλεί υπέρβαση των οριακών τιμών που καθορίζονται στο παράρτημα. Όταν ένα κράτος μέλος κάνει χρήση της παρεκκλίσεως, οφείλει, κατά το άρθρο 8, τέταρτο εδάφιο, της οδηγίας, να ενημερώνει αμέσως την Επιτροπή, ορίζοντας επακριβώς τους λόγους και τη διάρκεια της παρεκκλίσεως.
- 12 Το άρθρο 13 της οδηγίας προβλέπει ότι τα κράτη μέλη ανακοινώνουν στην Επιτροπή τακτικά και για πρώτη φορά τέσσερα έτη μετά την κοινοποίηση της οδηγίας μία συνοπτική έκθεση περί των υδάτων κολυμβήσεως και των πλέον σημαντικών χαρακτηριστικών τους (στο εξής: ετήσια έκθεση). Η έκθεση αυτή υποβάλλεται ετησίως, αρχής γενομένης από την 1η Ιανουαρίου 1993, ημερομηνία κατά την οποία τέθηκε σε ισχύ η τροποποίηση του άρθρου 13 από την οδηγία 91/692/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 23ης Δεκεμβρίου 1991, για την τυποποίηση και τον εξορθολογισμό των εκθέσεων που αφορούν την εφαρμογή ορισμένων οδηγιών για το περιβάλλον (ΕΕ L 377, σ. 48). Η εθνική νομοθεσία
- 13 Η οδηγία μεταφέρθηκε στο πορτογαλικό δίκαιο με το νομοθετικό διάταγμα 74/90, της 7ης Μαρτίου 1990 (Diário da República I, σειρά 55 της 7ης Μαρτίου 1990). Το εν λόγω νομοθετικό διάταγμα καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από το νομοθετικό διάταγμα 236/98, της 1ης Αυγούστου 1998 (Diário da Repúblicα Ι, σειρά Α, τεύχος 176, της 1ης Αυγούστου 1998), που προβλέπει, μεταξύ άλλων, τις εφαρμοστέες στα ύδατα κολυμβήσεως τιμές για τις παραμέτρους που περιλαμβάνονται στο παράρτημα της οδηγίας.
- 14 Κατά το άρθρο 3, σημείο 24, του νομοθετικού διατάγματος 236/98, η κολυμβητική περίοδος στην Πορτογαλία περιλαμβάνει την περίοδο μεταξύ 1ης Ιουνίου και 30ής Σεπτεμβρίου κάθε έτους για την ηπειρωτική χώρα, ενώ στην αυτόνομη περιοχή των Αζορών η κολυμβητική περίοδος διαρκεί από τις 15 Ιουνίου έως τις 15 Σεπτεμβρίου.
- 15 Για την έννοια του «μεγάλου αριθμού λουομένων» του άρθρου 1, παράγραφος 2, στοιχείο α΄, δεύτερη περίπτωση, το άρθρο 3, σημείο 12, του νομοθετικού διατάγματος 236/98 προβλέπει ότι αντιστοιχεί σε «100 περίπου λουομένους ημερησίως κατά τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου».
- 16 Η Επιτροπή, λαμβάνοντας υπόψη, αφενός, ότι ορισμένες περιοχές κολυμβήσεως δεν ήταν σύμφωνες με τις υποχρεωτικές τιμές της οδηγίας και δεν είχαν υποβληθεί σε επαρκή δειγματοληψία και, αφετέρου, ότι η Πορτογαλική Δημοκρατία δεν είχε προσδιορίσει όλες τις εσωτερικές περιοχές κολυμβήσεως στην επικράτειά της, άσκησε κατ’ αυτής προσφυγή λόγω παραβάσεως.
- 17 Η Επιτροπή, αφού απηύθυνε στην Πορτογαλική Δημοκρατία έγγραφο οχλήσεως ζητώντας της να υποβάλει τις παρατηρήσεις της, εξέδωσε στις 11 Δεκεμβρίου 1998 αιτιολογημένη γνώμη, καλώντας το εν λόγω κράτος μέλος να λάβει τα αναγκαία για τη συμμόρφωσή του μέτρα εντός προθεσμίας δύο μηνών από της κοινοποιήσεως της ως άνω γνώμης. Επειδή δεν έμεινε ικανοποιημένη από τις απαντήσεις των πορτογαλικών αρχών, η Επιτροπή άσκησε την παρούσα προσφυγή.
- 18 Η Επιτροπή εγείρει τρεις αιτιάσεις κατά της Πορτογαλικής Δημοκρατίας. Φρονεί ότι η Πορτογαλική Δημοκρατία παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από την οδηγία, διότι:
- –
- δεν τήρησε τους κανόνες ποιότητας που θέτει η οδηγία,
- –
- δεν χαρακτήρισε όλες τις περιοχές κολυμβήσεως και
- –
- δεν τήρησε την ελάχιστη συχνότητα δειγματοληψίας.
- 19 Η Επιτροπή προσάπτει στην Πορτογαλική Δημοκρατία την ύπαρξη σημαντικού αριθμού περιοχών κολυμβήσεως στις οποίες η ποιότητα των υδάτων δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεωτικές τιμές που προβλέπει η οδηγία. Το γεγονός αυτό συνιστά, κατά την Επιτροπή, παράβαση του άρθρου 4, παράγραφος 1, της οδηγίας, σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της ίδιας οδηγίας.
- 20 Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι, όπως προκύπτει από τον πίνακα του σημείου 2 της εκθέσεως της Επιτροπής για την κολυμβητική περίοδο 1998, κατά την εν λόγω περίοδο, το ποσοστό μη συμμορφώσεως ήταν 10,5 % για τα παράκτια ύδατα και 79,1 % για τα εσωτερικά ύδατα.
- 21 Τα ποσοστά μη συμμορφώσεως αποδεικνύουν σαφή υποτροπή κατά την περίοδο 1998 έναντι της κολυμβητικής περιόδου 1997, κατά την οποία τα ποσοστά μη συμμορφώσεως ήταν 9,8 % και 66,7 % αντιστοίχως για τα παράκτια και τα εσωτερικά ύδατα.
- 22 Η Επιτροπή παρατηρεί ότι, όπως προκύπτει από την έκθεση των πορτογαλικών αρχών για την ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως κατά την κολυμβητική περίοδο 1999, μολονότι σημειώθηκε κάποια βελτίωση, η κατάσταση δεν ήταν ακόμη ικανοποιητική, καθόσον το 6,1 % των θαλασσίων υδάτων και το 21,6 % των γλυκέων υδάτων δεν ανταποκρίνονταν στις υποχρεωτικές τιμές.
- 23 Εξάλλου, η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι η πρώτη της αιτίαση δεν βασίζεται στους αριθμούς που της κοινοποιήθηκαν για την κολυμβητική περίοδο 2000.
- 24 Η Πορτογαλική Κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι σημειώθηκε σημαντική και συνεχής βελτίωση στην Πορτογαλία μέχρι το 1999. Η βελτίωση αυτή αφορά τόσο την επάρκεια των δειγματοληψιών όσο και τις οριακές τιμές.
- 25 Προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις γνωστές δυσκολίες στις προβληματικές περιοχές, οι οποίες εξακολουθούν να υφίστανται παρά τη σημαντική βελτίωση, οι πορτογαλικές αρχές ισχυρίζονται ότι έλαβαν διάφορα διορθωτικά και προληπτικά μέτρα, τα οποία κοινοποίησαν στην Επιτροπή μετά την κοινοποίηση της αιτιολογημένης γνώμης. Ως μέτρα που ελήφθησαν, οι πορτογαλικές αρχές αναφέρουν ενδεικτικώς ένα πρόγραμμα υγειονομικής επιβλέψεως των περιοχών κολυμβήσεως, στο οποίο γίνεται αναφορά σε επιστολή τους της 30ής Απριλίου 1999, διάφορα προγράμματα βελτιώσεως των μη ανταποκρινόμενων στις οριακές τιμές περιοχών κατά τη διάρκεια κάθε κολυμβητικής περιόδου, τα οποία επισυνάπτονται σε κάθε ετήσια έκθεση για την εφαρμογή της οδηγίας και τα οποία περιλαμβάνουν έργα εξυγιάνσεως, προγραμματισμένα ή σε εξέλιξη, καθώς και ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων που αποβλέπει στην προστασία και τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων κολυμβήσεως.
- 26 Η Πορτογαλική Κυβέρνηση παρατηρεί ότι το ποσοστό συμμορφώσεως στις παράκτιες περιοχές κολυμβήσεως αγγίζει επίπεδα που πλησιάζουν τον ευρωπαϊκό μέσο όσο του 90 %. Το 1999, τα επίπεδα συμμορφώσεως πλησίαζαν, όπως υποστηρίζει, το 94 %.
- 27 Όσον αφορά τις περιοχές κολυμβήσεως στο εσωτερικό της χώρας, η Πορτογαλική Κυβέρνηση εκφράζει τη διαφωνία της ως προς τους αριθμούς που αναφέρει η έκθεση της Επιτροπής για την κολυμβητική περίοδο 1998. Συγκεκριμένα, ισχυρίζεται ότι το ποσοστό μη συμμορφώσεως κατά το έτος αυτό ήταν 54 % και όχι 79 %.
- 28 Η Πορτογαλική Κυβέρνηση φρονεί ότι οι περιοχές κολυμβήσεως στο εσωτερικό της χώρας παρουσιάζουν τα πλέον περίπλοκα προβλήματα. Εκτίμηση του Δικαστηρίου
- 29 Από πάγια νομολογία του Δικαστηρίου προκύπτει ότι η ύπαρξη παραβάσεως πρέπει να εκτιμάται σε σχέση με την κατάσταση του κράτους μέλους όπως αυτή παρουσιαζόταν κατά τη λήξη της προθεσμίας που τάχθηκε με την αιτιολογημένη γνώμη (βλ., μεταξύ άλλων, απόφαση της 15ης Μαρτίου 2001, C-147/00, Επιτροπή κατά Γαλλίας, Συλλογή 2001, σ. Ι-2387, σκέψη 26).
- 30 Στην υπό κρίση περίπτωση, με την αιτιολογημένη γνώμη τάχθηκε στην Πορτογαλική Δημοκρατία προθεσμία δύο μηνών από της κοινοποιήσεως για τη συμμόρφωσή της. Δεδομένου ότι η αιτιολογημένη γνώμη κοινοποιήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1998, η προθεσμία έληξε στις 11 Φεβρουαρίου 1999. Η ύπαρξη ή μη ύπαρξη της παραβάσεως πρέπει, επομένως, να εκτιμηθεί με βάση την ημερομηνία αυτή.
- 31 Μολονότι οι ακριβείς παράμετροι των εν λόγω υδάτων κολυμβήσεως στις 11 Φεβρουαρίου 1999 είναι άγνωστες, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, κατά τη λήξη της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας, η ποιότητα των υδάτων αυτών δεν ανταποκρινόταν στις υποχρεωτικές τιμές του παραρτήματος της οδηγίας. Πράγματι, από τις εκθέσεις για την ποιότητα των πορτογαλικών υδάτων κολυμβήσεως κατά την προηγούμενη και την επόμενη κολυμβητική περίοδο μόνον αυτή το συμπέρασμα μπορεί να συναχθεί.
- 32 Συγκεκριμένα, από την έκθεση για την ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως κατά την κολυμβητική περίοδο 1998 που κατάρτισαν οι ίδιες οι πορτογαλικές αρχές, προκύπτει ότι κατά την εν λόγω κολυμβητική περίοδο τα ύδατα κολυμβήσεως δεν ανταποκρίνονταν πλήρως στις υποχρεωτικές τιμές που ορίζει το παράρτημα της οδηγίας.
- 33 Δεν αμφισβητείται ότι, παρά τη σχετική και συνομολογούμενη από την Επιτροπή βελτίωση, τα πορτογαλικά ύδατα κολυμβήσεως δεν ανταποκρίνονταν στις υποχρεωτικές τιμές του παραρτήματος της οδηγίας ούτε κατά την κολυμβητική περίοδο 1999.
- 34 Όσον αφορά τα μέτρα και τις δυσκολίες που επικαλείται η Πορτογαλική Κυβέρνηση, είναι σκόπιμη η υπόμνηση ότι το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας επιβάλλει στα κράτη μέλη υποχρέωση προς επίτευξη αποτελέσματος έτσι ώστε η ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως να είναι σύμφωνη προς τις υποχρεωτικές τιμές της οδηγίας. Η οδηγία δεν επιτρέπει στα κράτη μέλη να επικαλούνται πέραν των παρεκκλίσεων ιδιάζουσες περιστάσεις προς δικαιολόγηση της μη τηρήσεως της υποχρεώσεως αυτής (βλ., μεταξύ άλλων, αποφάσεις της 12ης Φεβρουαρίου 1998, C-92/96, Επιτροπή κατά Ισπανίας, Συλλογή 1998, σ. 505, σκέψη 28, και της 25ης Μαΐου 2000, C-307/98, Επιτροπή κατά Βελγίου, Συλλογή 2000, σ. Ι-3933, σκέψη 49).
- 35 Η Πορτογαλική Κυβέρνηση δεν προβάλλει καμιά προβλεπόμενη από την οδηγία παρέκκλιση.
- 36 Κατά συνέπεια, η πρώτη αιτίαση της Επιτροπής είναι βάσιμη. Επί της δεύτερης αιτιάσεως περί ελλιπούς χαρακτηρισμού των εσωτερικών κολυμβητικών περιοχώνΕπιχειρήματα των διαδίκων
- 37 Η Επιτροπή προσάπτει στις πορτογαλικές αρχές ότι δεν έχουν προσδιορίσει όλες τις εσωτερικές περιοχές κολυμβήσεως σύμφωνα με το άρθρο 1, παράγραφος 2, της οδηγίας. Παρατηρεί διαφορά μεταξύ του αριθμού των χαρακτηρισμένων εσωτερικών περιοχών κολυμβήσεως, 26 το 1998, και του αριθμού των παραποτάμιων περιοχών που χρησιμοποιούνται για κολύμβηση, ο οποίος περιλαμβάνεται σε ένα επιχειρησιακό πρόγραμμα που υποβλήθηκε στις υπηρεσίες της από την Πορτογαλική Δημοκρατία προκειμένου να λάβει κοινοτική χρηματοδότηση, ήτοι 91.
- 38 Η Πορτογαλική Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το πρόγραμμα αξιοποιήσεως των παραποτάμιων περιοχών που χρησιμοποιούνται για κολύμβηση αποσκοπούσε στη δημιουργία νέων χώρων αναψυχής και παιχνιδιού στις περιοχές του εσωτερικού της χώρας και αφορούσε, προς τον σκοπό αυτόν, περιοχές κατάλληλες για κολύμβηση. Ταυτοχρόνως, όμως, το εν λόγω πρόγραμμα αποσκοπούσε, κατά την Πορτογαλική Κυβέρνηση, στην περιβαλλοντολογική αξιοποίηση των παραποτάμιων περιοχών και στην ανάδειξη του φυσικού τους κάλλους. Πολλές από τις περιοχές αυτές δεν ήταν προσαρμοσμένες στη δραστηριότητα της κολυμβήσεως λόγω φυσικών συνθηκών.
- 39 Η Πορτογαλική Κυβέρνηση παρατηρεί ότι, στις περιοχές γλυκέων υδάτων οι οποίες εντάσσονται στο πρόγραμμα αυτό και στις οποίες η κολύμβηση δεν απαγορεύεται, δεν συχνάζει μεγάλος αριθμός λουομένων.
- 40 Η Πορτογαλική Κυβέρνηση παρατηρεί ότι ο αριθμός των λουομένων ημερησίως που ορίζεται από το νομοθετικό διάταγμα 236/98 δεν μπορεί να θεωρηθεί αυστηρό κριτήριο εφαρμογής. Πρόκειται μάλλον για ενδεικτικό αριθμό τον οποίον οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη οι πορτογαλικές αρχές προκειμένου να προβαίνουν σε αυστηρότερο υγειονομικό έλεγχο υπό τις προϋποθέσεις που ορίζει το εν λόγω νομοθετικό διάταγμα και σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας.
- 41 Συνοψίζοντας, η Πορτογαλική Δημοκρατία διευκρινίζει ότι η εφαρμογή της εθνικής νομοθεσίας διά της οποίας μεταφέρθηκε στο εσωτερικό δίκαιο η οδηγία οδηγεί στα εξής αποτελέσματα:
- –
- όταν τα ύδατα κατατάσσονται στα ύδατα κολυμβήσεως, οι πορτογαλικές αρχές επιτρέπουν ρητώς την κολύμβηση αν η ποιότητα των υδάτων δεν παρουσιάζει κανένα κίνδυνο για τη δημόσια υγεία· για τις περιοχές αυτές συντάσσεται ετήσια έκθεση για την ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως που κοινοποιείται στην Επιτροπή·
- –
- όταν τα ύδατα δεν κατατάσσονται στα ύδατα κολυμβήσεως, αλλά η κολύμβηση σε αυτά συνηθίζεται από μεγάλο αριθμό λουομένων, η ποιότητά τους ελέγχεται βάσει των παραμέτρων και της συχνότητας της δειγματοληψίας που ορίζει η οδηγία· τα ύδατα αυτά κατατάσσονται στα ύδατα κολυμβήσεως αφ’ ής στιγμής επιβεβαιωθεί η συμφωνία τους προς τις παραμέτρους αυτές, βάσει των αποτελεσμάτων μιας τουλάχιστον σειράς αναλύσεων κατά την προηγούμενη κολυμβητική περίοδο· αν οι διαπιστωθείσες τιμές δεν είναι σύμφωνες προς τις παραμέτρους της οδηγίας, η κολύμβηση απαγορεύεται ρητώς· τα ύδατα αυτά δεν περιλαμβάνονται στην έκθεση για την ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως παρά μόνον αν έχουν χαρακτηριστεί ως τέτοια.
- 42 Βασιζόμενη σε μια ανάλυση των περιοχών που αποτελούν το αντικείμενο του προγράμματος αξιοποιήσεως των παραποτάμιων περιοχών που χρησιμοποιούνται για κολύμβηση, η Επιτροπή παρατηρεί ότι στις εσωτερικές περιοχές κολυμβήσεως συχνάζει συνήθως αριθμός λουομένων μικρότερος από το όριο που έχουν θέσει οι πορτογαλικές αρχές. Κατά συνέπεια, εξακολουθεί να μην έχει απογραφεί το σύνολο των εσωτερικών περιοχών κολυμβήσεως από τις πορτογαλικές αρχές. Εκτίμηση του Δικαστηρίου
- 43 Οι υποχρεώσεις που υπέχουν τα κράτη μέλη από τα άρθρα 3 και 4 της οδηγίας αφορούν όλες τις περιοχές κολυμβήσεως.
- 44 Σύμφωνα με το άρθρο 1, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, της οδηγίας, περιοχή κολυμβήσεως είναι το μέρος στο οποίο υπάρχουν ύδατα κολυμβήσεως. Από την παράγραφο 2, στοιχείο α΄, του ίδιου άρθρου προκύπτει ότι ύδατα κολυμβήσεως χαρακτηρίζονται τα ύδατα στα οποία επιτρέπεται ρητώς η κολύμβηση από τις αρμόδιες αρχές κάθε κράτους μέλους, ήτοι δεν απαγορεύεται και συνηθίζεται από μεγάλο αριθμό λουομένων.
- 45 Οι διάδικοι διαφωνούν επί της ουσίας σχετικά με τον χαρακτηρισμό των παραποτάμιων περιοχών που χρησιμοποιούνται για κολύμβηση, των οποίων ο αριθμός υπερβαίνει τον αριθμό των περιοχών που χαρακτηρίζονται ως ζώνες κολυμβήσεως.
- 46 Με την επιχειρηματολογία της, η Επιτροπή ισχυρίζεται εμμέσως ότι το νομοθετικό διάταγμα 236/98 δεν είναι σύμφωνο προς την οδηγία, καθόσον προσδιορίζει την έννοια του μεγάλου αριθμού λουομένων στον αριθμό των 100 περίπου λουομένων ημερησίως κατά τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου.
- 47 Εντούτοις, κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία, η Επιτροπή δεν προσήψε στην Πορτογαλική Δημοκρατία ότι δεν είχε μεταφέρει ορθώς στο εσωτερικό της δίκαιο το άρθρο 1, παράγραφος 2, στοιχείο β΄, της οδηγίας κατά το μέρος που η διάταξη αυτή αναφέρεται σε μεγάλο αριθμό λουομένων. Ωστόσο, η αιτιολογημένη γνώμη της Επιτροπής και η προσφυγή πρέπει να στηρίζονται στους ίδιους λόγους και ισχυρισμούς (βλ. απόφαση της 24ης Νοεμβρίου 1992, C-237/90, Επιτροπή κατά Γερμανίας, Συλλογή 1992, σ. Ι-5973, σκέψη 20).
- 48 Κατά συνέπεια, η Επιτροπή δεν μπορεί κατά την παρούσα διαδικασία να προβάλει ότι οι παραποτάμιες περιοχές που χρησιμοποιούνται για κολύμβηση, στις οποίες προσέρχεται αριθμός λουομένων κατώτερος από το όριο που θέτει το νομοθετικό διάταγμα 236/98 και στις οποίες η κολύμβηση ούτε επιτρέπεται ρητώς ούτε απαγορεύεται, δεν έχουν χαρακτηριστεί περιοχές κολυμβήσεως κατά την έννοια της οδηγίας.
- 49 Βεβαίως, από έγγραφα της Πορτογαλικής Κυβερνήσεως προκύπτει ότι τα ύδατα των εν λόγω παραποτάμιων περιοχών δεν κατατάσσονται μεταξύ των υδάτων κολυμβήσεως παρά μόνον όταν επιβεβαιωθεί ότι πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις βάσει των αποτελεσμάτων μιας τουλάχιστον σειράς αναλύσεων κατά τη διάρκεια της προηγούμενης κολυμβητικής περιόδου, προϋπόθεση που δεν προβλέπεται από την οδηγία.
- 50 Εντούτοις, η Επιτροπή ουδέποτε ισχυρίστηκε ότι η πρακτική αυτή αφορά τις παραποτάμιες περιοχές που χρησιμοποιούνται για κολύμβηση στις οποίες συχνάζει μεγάλος αριθμός λουομένων, όπως καθορίζεται από την πορτογαλική νομοθεσία.
- 51 Επομένως, η δεύτερη αιτίαση της Επιτροπής πρέπει να απορριφθεί. Επί της τρίτης αιτιάσεως περί μη τηρήσεως της ελάχιστης συχνότητας δειγματοληψιών που προβλέπει η οδηγίαΕπιχειρήματα των διαδίκων
- 52 Η Επιτροπή προσάπτει στην Πορτογαλική Δημοκρατία, δυνάμει του άρθρου 6, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας, ότι το ποσοστό δειγματοληψιών, καίτοι ανέρχεται στο 100 % τόσο στις παραθαλάσσιες περιοχές κολυμβήσεως όσο και στις περιοχές κολυμβήσεως με γλυκέα ύδατα, αφορά αποκλειστικά στις χαρακτηρισμένες περιοχές κολυμβήσεως. Παραλείποντας να τηρήσει την ελάχιστη συχνότητα δειγματοληψιών, η Πορτογαλική Δημοκρατία παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το ως άνω άρθρο 6.
- 53 Η Πορτογαλική Κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η Επιτροπή δεν προέβαλε σε κανένα στάδιο της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας μη τήρηση της συχνότητας δειγματοληψιών βάσει της προπαρατεθείσας επιχειρηματολογίας, δηλαδή σε σχέση με όσα ύδατα δεν έχουν χαρακτηριστεί ως ύδατα κολυμβήσεως. Οι ισχυρισμοί που προβάλλονται με την αιτιολογημένη γνώμη και αυτοί του δικογράφου της προσφυγής οφείλουν να ταυτίζονται επί ποινή απαραδέκτου. Η Πορτογαλική Κυβέρνηση προσάπτει στην Επιτροπή ότι μετέβαλε το αντικείμενο της διαφοράς στην υπό κρίση υπόθεση, επικαλούμενη με το δικόγραφο της προσφυγής επιχειρήματα που δεν προβλήθηκαν κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία. Προσέβαλε, έτσι, κατάφωρα τα δικαιώματα της καθής ως αμυνομένης, τα οποία αποτελούν θεμελιώδη αρχή της κοινοτικής έννομης τάξεως.
- 54 Η Επιτροπή υπενθυμίζει το σημείο 11, στοιχείο δ΄, της αιτιολογημένης γνώμης της, σύμφωνα με το οποίο «συνάγεται, επομένως, ότι τα ύδατα των παραποτάμιων περιοχών που χρησιμοποιούνται για κολύμβηση υπόκεινται στην εφαρμογή των διατάξεων της οδηγίας, καθόσον το γεγονός ότι η πρακτική της κολυμβήσεως δεν ενθαρρύνεται δεν σημαίνει ότι απαγορεύεται, και, ως εκ τούτου, οι περιοχές αυτές θα έπρεπε να χαρακτηρίζονται ως περιοχές κολυμβήσεως. Συνάγεται, επίσης, ότι τα εν λόγω ύδατα δεν ανταποκρίνονται στις παραμέτρους που προβλέπει η οδηγία.» Εκτίμηση του Δικαστηρίου
- 55 Δεδομένου ότι η τρίτη αιτίαση αντλείται από τη μη τήρηση της ελάχιστης συχνότητας δειγματοληψιών λόγω ελλιπούς χαρακτηρισμού των εσωτερικών υδάτων κολυμβήσεως και ότι η παρούσα απόφαση απέρριψε τη δεύτερη αιτίαση περί ελλιπούς χαρακτηρισμού, αρκεί η διαπίστωση ότι ούτε η τρίτη αιτίαση θα γινόταν ούτως ή άλλως δεκτή.
- 56 Κατόπιν όλων των ανωτέρω, πρέπει να αναγνωριστεί ότι η Πορτογαλική Δημοκρατία, παραλείποντας να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε η ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως να ανταποκρίνεται στις υποχρεωτικές οριακές τιμές που καθορίζονται από το άρθρο 3 της οδηγίας, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας αυτής, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 3 και του παραρτήματος αυτής.
- 57 Η προσφυγή πρέπει να απορριφθεί κατά το λοιπό μέρος.
- 58 Κατά το άρθρο 69, παράγραφος 3, του ίδιου Κανονισμού Διαδικασίας, το Δικαστήριο μπορεί να κατανείμει τα έξοδα ή να αποφασίσει ότι κάθε διάδικος φέρει τα δικά του δικαστικά έξοδα σε περίπτωση μερικής ήττας των διαδίκων. Επειδή η Επιτροπή και η Πορτογαλική Δημοκρατία ηττήθηκαν μερικώς, κάθε διάδικος φέρει τα δικαστικά του έξοδα.
- 1)
- Η Πορτογαλική Δημοκρατία, παραλείποντας να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε η ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως να ανταποκρίνεται στις υποχρεωτικές οριακές τιμές που καθορίζονται από το άρθρο 3 της οδηγίας 76/160/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 8ης Δεκεμβρίου 1975, περί της ποιότητος των υδάτων κολυμβήσεως, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας αυτής, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 3 και του παραρτήματος αυτής.
- 2)
- Απορρίπτει την προσφυγή κατά το λοιπό μέρος.
- 3)
- Κάθε διάδικος φέρει τα δικαστικά του έξοδα.
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (δεύτερο τμήμα)
της 15ης Ιουλίου 2004(1)
Παράβαση κράτους μέλους – Οδηγία 76/160/ΕΟΚ – Ποιότητα των υδάτων κολυμβήσεως – Μη συμμόρφωση προς τις οριακές τιμές – Παράλειψη χαρακτηρισμού όλων των εσωτερικών περιοχών κολυμβήσεως της Πορτογαλίας – Ανεπαρκείς δειγματοληψίες
Στην υπόθεση C-272/01, Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, εκπροσωπούμενη από την Μ. T. Figueira και τον G. Valero Jordana, με τόπο επιδόσεων στο Λουξεμβούργο,προσφεύγουσα,
κατά
Πορτογαλικής Δημοκρατίας, εκπροσωπουμένης από τον L. Fernandes και τις Μ. Telles Romão και Μ. João Lois,καθής,
που έχει ως αντικείμενο να αναγνωριστεί ότι η Πορτογαλική Δημοκρατία,ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (δεύτερο τμήμα),,
συγκείμενο από τους C. W. A. Timmermans, πρόεδρο τμήματος, C. Gulmann, J.-P. Puissochet, J. N. Cunha Rodrigues και N. Colneric (εισηγήτρια), δικαστές, γενικός εισαγγελέας: P. Léger
γραμματέας: R. Grass
αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατή τη συνεδρίαση της 23ης Οκτωβρίου 2003,
εκδίδει την ακόλουθη
Απόφαση
Η προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία
Επί της προσφυγής
Επί των δικαστικών εξόδων
Για τους λόγους αυτούς,
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (δεύτερο τμήμα)
αποφασίζει:|
Timmermans |
Gulmann |
Puissochet |
|
Cunha Rodrigues |
Colneric |
|
|
Ο Γραμματέας |
Ο Πρόεδρος του δευτέρου τμήματος |
|
R. Grass |
C. W. A. Timmermans |
- 1 –
- Γλώσσα διαδικασίας: η πορτογαλική.