EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52020DC0433

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Έκθεση προόδου σχετικά με την υλοποίηση του δικτύου ΔΕΔ-Μ κατά τα έτη 2016 και 2017

COM/2020/433 final

Βρυξέλλες, 26.8.2020

COM(2020) 433 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Έκθεση προόδου σχετικά με την υλοποίηση του δικτύου ΔΕΔ-Μ κατά τα έτη 2016 και 2017


Έκθεση προόδου σχετικά με την υλοποίηση του δικτύου ΔΕΔ-Μ κατά τα έτη 2016 και 2017

1.Εισαγωγή

Οι μεταφορές συνιστούν ακρογωνιαίο λίθο της διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ενισχύουν τη συνδεσιμότητα, τη σύγκλιση και τη συνοχή σε ολόκληρη την Ένωση. Η ανάπτυξη έξυπνου, βιώσιμου και πλήρως διασυνδεδεμένου ευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών συνιστά βασική προϋπόθεση για την ολοκλήρωση και την εύρυθμη λειτουργία της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς, καθώς και για τη σύνδεση της Ευρώπης με τις παγκόσμιες αγορές. Με τον τρόπο αυτό συμβάλλει στην υλοποίηση της ατζέντας της ΕΕ όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ανταγωνιστικότητα. Επιπλέον, μέσω της ανάπτυξης καθαρότερων τρόπων μεταφορών, όπως οι σιδηρόδρομοι και οι εσωτερικές πλωτές οδοί, και της ανάπτυξης εναλλακτικών καυσίμων στις οδικές και θαλάσσιες μεταφορές, διαδραματίζει επίσης κεντρικό ρόλο στην απανθρακοποίηση και, ως εκ τούτου, στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας 1 .

Η υλοποίηση των στόχων και των προτύπων που καθορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών [κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1315/2013, στο εξής: κανονισμός ΔΕΔ-Μ 2 ] του 2013 είναι, συνεπώς, καθοριστικής σημασίας για ένα περισσότερο βιώσιμο και ευφυέστερο ευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών το οποίο θα λειτουργεί αδιαλείπτως. Πράγματι, οι κατευθυντήριες γραμμές για το ΔΕΔ-Μ προβλέπουν την ανάπτυξη ενός εκτεταμένου και ενός κεντρικού δικτύου με σκοπό, αφενός, τη βελτίωση της προσβασιμότητας όλων των περιφερειών στις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αγορές και, αφετέρου, την εστίαση κατά κύριο λόγο στις υποδομές στρατηγικής σημασίας. Τόσο το κεντρικό όσο και το εκτεταμένο δίκτυο εστιάζουν στην ενοποίηση των τρόπων μεταφοράς, τη διαλειτουργικότητα και τη συντονισμένη ανάπτυξη των υποδομών, ιδίως σε διασυνοριακά τμήματα, με στόχο τη γεφύρωση των ελλειπόντων κρίκων και την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης. Η πολιτική ΔΕΔ-Μ προετοιμάζει επίσης το έδαφος για το μέλλον του συστήματος μεταφορών, κυρίως μέσω εγκαταστάσεων που προωθούν λύσεις χαμηλών εκπομπών, ιδέες για υπηρεσίες νέας γενιάς και άλλους τομείς τεχνολογικής καινοτομίας. Ως εκ τούτου, ο κανονισμός ΔΕΔ-Μ θέτει σαφείς προθεσμίες για την περάτωση του κεντρικού δικτύου (έως το 2030) και του εκτεταμένου δικτύου (έως το 2050).

Το χρηματοδοτικό μέσο, ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ), που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 3 , στηρίζει την υλοποίηση του ΔΕΔ-Μ. Επιπλέον, σημαντικές επενδύσεις στο ΔΕΔ-Μ πραγματοποιούνται μέσω της παροχής ενωσιακής στήριξης από το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), καθώς και μέσω των διαφόρων χρηματοδοτικών μέσων που παρέχει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).

Για την ενημέρωση των Ευρωπαίων πολιτών και των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής σχετικά με την αποτελεσματικότητα της πολιτικής ΔΕΔ-Μ, πρέπει να αποτιμώνται και να δηλώνονται τα αποτελέσματα των ενδιάμεσων φάσεων. Για τον σκοπό αυτό, σύμφωνα με το άρθρο 49 παράγραφος 3 του κανονισμού ΔΕΔ-Μ, η Επιτροπή απαιτείται να δημοσιεύει, ανά διετία, έκθεση προόδου σχετικά με την υλοποίηση του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών και να την υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών. Η πρώτη έκθεση σχετικά με τα έτη αναφοράς 2014 και 2015 εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2017 4 . Ως εκ τούτου, η παρούσα έκθεση προόδου είναι η δεύτερη διετής έκθεση που υποβάλλεται από την Επιτροπή στα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ.

Η παρούσα δεύτερη έκθεση βασίζεται σε στοιχεία του 2016 και του 2017 5 . Συνεπώς, αποτυπώνει μια κατάσταση η οποία εξακολουθεί να σημειώνει πρόοδο μέχρι σήμερα, ιδίως όσον αφορά την τεχνική συμμόρφωση. Η πρόοδος που είχε ήδη παρατηρηθεί το 2016 και το 2017 στέλνει το σωστό μήνυμα και υπογραμμίζει τη σημασία της πολιτικής για το ΔΕΔ-Μ, η οποία είναι ακόμη μεγαλύτερη σήμερα απ' ό,τι όταν χαράχθηκε το 2013, όσον αφορά μεταξύ άλλων την απανθρακοποίηση και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, όπου ο ρόλος των μεταφορών είναι πολύ σημαντικός.

2.Κύρια αποτελέσματα

Με βάση το σύστημα γεωγραφικών και τεχνικών πληροφοριών για το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (TENtec), η τρέχουσα κατάσταση υλοποίησης των μεταφορικών υποδομών του ΔΕΔ-Μ στο επίπεδο των διαδρόμων του κεντρικού δικτύου, ως προς τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του κανονισμού ΔΕΔ-Μ, κυμαίνεται από 81 % έως 100 % για τους περισσότερους (10 από τους 13) διαθέσιμους δείκτες, ενώ για τις υπόλοιπες τρεις απαιτήσεις τα ποσοστά συμμόρφωσης κυμαίνονται από 11 % έως 67 %.

Συνεπώς, μολονότι το 2017 μπορεί να παρατηρηθεί βελτίωση των ποσοστών συμμόρφωσης με τα πρότυπα ΔΕΔ-Μ σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι τα εν λόγω ποσοστά συμμόρφωσης δεν αντικατοπτρίζουν πάντοτε πλήρως την πραγματικότητα όσον αφορά την ποιότητα ή την επιχειρησιακή λειτουργικότητα του δικτύου μεταφορών. Για την ακρίβεια, η ανάλυση αυτή πρέπει να τεθεί στο πλαίσιο εν μέρει περιορισμένων τεχνικών προτύπων ΔΕΔ-Μ σε σύγκριση με τις πραγματικές επιτόπιες ανάγκες. Επομένως, ενδέχεται να χρειαστεί να προσδιοριστούν και να αναπτυχθούν περαιτέρω τα πρότυπα αυτά στο πλαίσιο της επικείμενης αναθεώρησης του κανονισμού ΔΕΔ-Μ, προκειμένου να αποτυπώνονται καλύτερα οι πραγματικές δυνατότητες και οι περιορισμοί του δικτύου.

Για να δώσουμε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα: όσον αφορά το δίκτυο σιδηροδρομικών υποδομών, έχει ήδη επιτευχθεί συμμόρφωση σε μεγάλο βαθμό όσον αφορά τον εξηλεκτρισμό (89 %), το εύρος τροχιάς (86 %), την ταχύτητα των γραμμών εμπορευματικών μεταφορών (86 %) και το εμπορευματικό φορτίο ανά άξονα (81 %), ενώ το μήκος των εμπορικών αμαξοστοιχιών (43 %) και ιδίως η ανάπτυξη του ευρωπαϊκού συστήματος διαχείρισης της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας (ERTMS) (11 %) εξακολουθούν να υστερούν. Ωστόσο, μια γραμμή μπορεί να είναι κατάλληλη για αμαξοστοιχίες μήκους 740 m, αλλά να μη διαθέτει αρκετές παρακαμπτήριες γραμμές ώστε να διασφαλίζεται πλήρης διαλειτουργικότητα στην πράξη.

Όσον αφορά το οδικό δίκτυο, η συμμόρφωση με τα κριτήρια των οδών ταχείας κυκλοφορίας/αυτοκινητοδρόμων επιτυγχάνεται πλήρως (100 %). Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη ότι οι ορισμοί των κατηγοριών οδικών υποδομών στον κανονισμό ΔΕΔ-Μ είναι διαφορετικοί από τους ορισμούς της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη / της Eurostat / του Διεθνούς Φόρουμ Μεταφορών, με αποτέλεσμα να υποκρύπτεται το γεγονός ότι οι οδικές υποδομές μπορεί κατά τόπους να είναι ανεπαρκούς ποιότητας. Επιπλέον, τμήματα του δικτύου ενδέχεται να μην έχουν συντηρηθεί επαρκώς για ορισμένη χρονική περίοδο, με αποτέλεσμα μια οδική υποδομή η οποία συμμορφώνεται σε επίπεδο ονομαστικών τιμών να μην πληροί τα πρότυπα λειτουργίας και ασφάλειας.

Για τις εσωτερικές πλωτές οδούς διαπιστώνεται σχεδόν πλήρης συμμόρφωση όσον αφορά την υλοποίηση του συστήματος υπηρεσιών πληροφοριών εσωτερικής ναυσιπλοΐας (RIS) (98 %) και την απαίτηση για κλάση IV της Ευρωπαϊκής Διάσκεψης Υπουργών Μεταφορών (CEMT) ή υψηλότερη (97 %). Ήδη επιτυγχάνεται υψηλό επίπεδο συμμόρφωσης της τάξης του 85 % τόσο ως προς το επιτρεπόμενο βύθισμα (2,5 m ή μεγαλύτερο), όσο και ως προς το επιτρεπόμενο ύψος κάτω από γέφυρες (5,25 m ή μεγαλύτερο). Ωστόσο, αυτό δεν θα πρέπει να υποκρύπτει το γεγονός ότι σε περιπτώσεις στις οποίες επιτυγχάνεται συμμόρφωση σε επίπεδο ονομαστικών τιμών, υπάρχουν εξαιρέσεις για τις μικρές αποστάσεις, οι οποίες έχουν, ωστόσο, σοβαρές επιπτώσεις για την πλοϊμότητα ευρύτερου τμήματος. Μια τέτοια περίπτωση είναι, για παράδειγμα, η κατάσταση στον Δούναβη.

Τέλος, το 89 % των θαλάσσιων λιμένων είναι συνδεδεμένοι με το σιδηροδρομικό δίκτυο, ενώ η σιδηροδρομική σύνδεση των αερολιμένων υστερεί ελαφρώς (67 %). Για άλλη μία φορά, τα ικανοποιητικά δεδομένα ενδέχεται να υποκρύπτουν μια λιγότερο θετική κατάσταση για ορισμένους από αυτούς τους κόμβους, ιδίως για τους λιμένες: σε ορισμένες περιπτώσεις, η υφιστάμενη σιδηροδρομική σύνδεση δεν επαρκεί από άποψη μεταφορικής ικανότητας ή ποιότητας ή απλά δεν φθάνει μέχρι το τελευταίο/πρώτο χιλιόμετρο.

Εκτός από την κατάσταση υλοποίησης του ΔΕΔ-Μ από τεχνικής σκοπιάς, η παρούσα έκθεση αναλύει επίσης τις προσπάθειες που έχουν γίνει συνολικά σε επίπεδο χρηματοοικονομικών επενδύσεων στο ΔΕΔ-Μ. Κατά τη διάρκεια των ετών 2016 και 2017 η συνολική επένδυση που πραγματοποιήθηκε στο δίκτυο ΔΕΔ-Μ ανήλθε σε περισσότερα από 91 δισ. EUR. Η πλειονότητα των επενδύσεων πραγματοποιήθηκε από εθνικούς πόρους (73 %). Από τα 91 δισ. EUR, 11,5 δισ. EUR χρηματοδοτήθηκαν μέσω δανείων της ΕΤΕπ, 9,8 δισ. EUR συγχρηματοδοτήθηκαν από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΤΠΑ και ΤΣ) και 3,1 δισ. EUR από τον ΜΣΕ.

Όσον αφορά τα μερίδια των διαφόρων τρόπων μεταφοράς, το μεγαλύτερο μέρος των συνολικών επενδύσεων (80 δισ. EUR) που αναφέρθηκαν από τα κράτη μέλη (στις οποίες περιλαμβάνεται το μέρος της συγχρηματοδότησης από την ΕΕ, κατά περίπτωση) επενδύθηκε στο κεντρικό δίκτυο (71 %). Ομοίως, τα περισσότερα κονδύλια διατέθηκαν στους σιδηροδρόμους του ΔΕΔ-Μ (συμπεριλαμβανομένου του ERTMS) (45 %).

3.Πεδίο εφαρμογής και μεθοδολογία

Το άρθρο 49 παράγραφος 3 του κανονισμού ΔΕΔ-Μ προσδιορίζει το πεδίο εφαρμογής της υποχρέωσης υποβολής εκθέσεων εκ μέρους της Επιτροπής. Η Επιτροπή θα πρέπει να αναλύει την ανάπτυξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών με βάση τις πληροφορίες για την πορεία υλοποίησης των έργων που διαβιβάζουν τα κράτη μέλη, ιδίως μέσω του διαδραστικού συστήματος γεωγραφικών και τεχνικών πληροφοριών για το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (TENtec). Η Επιτροπή οφείλει ακόμη να καθιστά διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τη χρήση των διαφόρων μορφών χρηματοδοτικής βοήθειας για όλους τους τρόπους μεταφοράς, καθώς και για τα άλλα στοιχεία του κεντρικού και του εκτεταμένου δικτύου σε κάθε κράτος μέλος. Η έκθεση θα πρέπει επίσης να περιγράφει τον συντονισμό όλων των μορφών χρηματοδοτικής βοήθειας από την Επιτροπή, προκειμένου να εξασφαλίζεται συνέπεια στην εφαρμογή του κανονισμού ΔΕΔ-Μ σύμφωνα με τους στόχους και τις προτεραιότητές του.

Η πρώτη έκθεση υλοποίησης για τα έτη αναφοράς 2014-2015 εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2017. Ωστόσο, η πρώτη έκθεση εμπεριείχε διάφορους περιορισμούς όσον αφορά τη διαθεσιμότητα δεδομένων, μεθοδολογικούς περιορισμούς κ.λπ. Ως εκ τούτου, η μεθοδολογία που εφαρμόστηκε για την έρευνα δεδομένων για την παρούσα έκθεση έχει τροποποιηθεί. Κατά συνέπεια, τα στοιχεία της έκθεσης για την περίοδο 2014-2015 δεν μπορούν να συγκριθούν άμεσα, ως προς όλα τα μέρη και τις πτυχές τους, με την ανάλυση της παρούσας έκθεσης.

Η παρούσα έκθεση για τα έτη 2016-2017 αποτυπώνει την ανάλυση της υλοποίησης των τεχνικών παραμέτρων του ΔΕΔ-Μ. Η ανάλυση αυτή πραγματοποιήθηκε μέσω των δεδομένων που αναφορτώθηκαν στο σύστημα πληροφοριών TENtec με μια δέσμη κύριων δεικτών επιδόσεων (ΚΔΕ), οι οποίοι καθορίστηκαν με βάση τις απαιτήσεις για τις υποδομές μεταφορών που προβλέπονται στον κανονισμό ΔΕΔ-Μ. Ωστόσο, το σύνολο δεδομένων για το 2016 και το 2017 περιορίζεται στο δίκτυο των διαδρόμων του κεντρικού δικτύου. Ωστόσο, τα δεδομένα για τους διαδρόμους του κεντρικού δικτύου παρέχουν ήδη σημαντική ένδειξη της προόδου που σημειώθηκε στο ΔΕΔ-Μ, καθώς οι επενδύσεις (τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο κρατών μελών) στις περισσότερες περιπτώσεις επικεντρώθηκαν ούτως ή άλλως στους διαδρόμους του κεντρικού δικτύου κατά τα πρώτα αυτά έτη, εφόσον η προθεσμία για την ολοκλήρωσή τους είναι το 2030 και όχι το 2050, όπως ισχύει για το εκτεταμένο δίκτυο.

Επιπλέον, και όπως προαναφέρθηκε, η παρούσα έκθεση αποτυπώνει την εικόνα όσον αφορά αμιγώς τη συμμόρφωση της υποδομής με τα πρότυπα ΔΕΔ-Μ, όπως ορίζονται στον κανονισμό ΔΕΔ-Μ. Η πλήρης συμμόρφωση ενδέχεται να μην εγγυάται απαραιτήτως την απουσία λειτουργικών ελλείψεων ή συμφόρησης από άποψη μεταφορικής ικανότητας στην πράξη. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διενεργεί λεπτομερείς μελέτες για το σύνολο των εννέα διαδρόμων του κεντρικού δικτύου, καθώς και για τις δύο οριζόντιες προτεραιότητες· σε αυτές αναλύονται οι υποδομές με πολύ περισσότερες λεπτομέρειες, δηλαδή όχι μόνον όσον αφορά τη στατιστική συμμόρφωση, αλλά και με βάση ποιοτικές αξιολογήσεις σε ευρύτερο πλαίσιο του δικτύου. Με βάση την εν λόγω ανάλυση, οι ελλείψεις και τα σημεία συμφόρησης αντικατοπτρίζονται στα αντίστοιχα προγράμματα εργασίας για τους διαδρόμους, καθώς και στα σχέδια των Ευρωπαίων Συντονιστών για την υλοποίηση του ERTMS και των θαλάσσιων αρτηριών.

Τέλος, στην παρούσα έκθεση παρουσιάζεται ενδεικτική επισκόπηση των εθνικών προϋπολογισμών καθώς και της συγχρηματοδότησης και της χρηματοδότησης από διάφορες πηγές της ΕΕ για επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στις υποδομές του δικτύου ΔΕΔ-Μ κατά την περίοδο 2016-2017, κυρίως από το ΕΤΠΑ, το ΤΣ, τον ΜΣΕ και από δάνεια της ΕΤΕπ. Ενώ στην έκθεση για το 2014 και το 2015 δεν είχε παρασχεθεί ακόμη καμία ένδειξη για τον προϋπολογισμό των κρατών μελών που επενδύθηκε στο ΔΕΔ-Μ λόγω περιορισμών της αναλυτικής και μεθοδολογικής βάσης, στην παρούσα έκθεση παρουσιάζονται για πρώτη φορά οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν 6 . Τα εν λόγω στοιχεία αναφέρθηκαν απευθείας από τα κράτη μέλη μέσω ενιαίας διαδικασίας έρευνας.

Όσον αφορά τη συγχρηματοδότηση από την ΕΕ, τα δεδομένα συλλέχθηκαν από τον Εκτελεστικό Οργανισμό Καινοτομίας και Δικτύων (INEA), τη Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης (ΓΔ REGIO) και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).



4.Κατάσταση υλοποίησης του ΔΕΔ-Μ: Τεχνική πρόοδος που σημειώθηκε στο δίκτυο ΔΕΔ-Μ κατά τα έτη 2016 και 2017

Ο κανονισμός ΔΕΔ-Μ προσδιορίζει το εκτεταμένο και το κεντρικό δίκτυο βάσει μεθοδολογίας η οποία στηρίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια και ποσοτικά κατώτατα όρια και χρησιμοποιήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στη νομοθετική διαδικασία 7 . Το κεντρικό και το εκτεταμένο δίκτυο συνδέονται με καθορισμένες τεχνικές απαιτήσεις και στόχους προτεραιότητας.

Η πρόοδος που έχει σημειωθεί όσον αφορά την υλοποίηση του ΔΕΔ-Μ πρέπει να συγκριθεί με τα εν λόγω τεχνικά πρότυπα με τη βοήθεια κύριων δεικτών επιδόσεων. Αναπόσπαστο μέρος της υποβολής εκθέσεων προόδου αποτελούν επίσης η τακτική επικαιροποίηση του ορισμού του δικτύου ΔΕΔ-Μ και η παρακολούθηση των ποσοτικών κατώτατων ορίων που πρέπει να τηρούνται.

5.Κύριοι δείκτες επιδόσεων στο σύστημα πληροφοριών TENtec

Μέχρι σήμερα, το TENtec συνδέει γεωγραφικές πληροφορίες και δεδομένα τεχνικών παραμέτρων για τις υποδομές του ΔΕΔ-Μ και επιτρέπει στον χρήστη να συγκεντρώνει εύκολα πληροφορίες και να καταρτίζει εκθέσεις και χάρτες που καλύπτουν το κεντρικό και το εκτεταμένο δίκτυο του ΔΕΔ-Μ, καθώς και άλλα θεματικά επίπεδα δεδομένων. Οι εν λόγω βάσεις δεδομένων, στις οποίες ενσωματώνονται τα δεδομένα που συλλέγονται από τα κράτη μέλη, από μελέτες για τους διαδρόμους και από άλλες δραστηριότητες συλλογής δεδομένων, παρέχουν στην Επιτροπή τα μέσα να εντοπίζει ζητήματα κρίσιμης σημασίας, όπως σημεία συμφόρησης και ζητήματα σχετικά με τη διασυνοριακή διαλειτουργικότητα.

Σε σύγκριση με την προηγούμενη διετή έκθεση, η ποσότητα, το ποσοστό πληρότητας και η ποιότητα των δεδομένων βελτιώθηκαν σημαντικά στο επίπεδο των διαδρόμων του κεντρικού δικτύου, καθιστώντας δυνατή την υποβολή λεπτομερών χαρτών συμμόρφωσης για τις κύριες τεχνικές παραμέτρους.

6.Τεχνική υλοποίηση του δικτύου ΔΕΔ-Μ ανά κύριο δείκτη επιδόσεων

Με βάση το παρόν σύστημα πληροφοριών TENtec, η τρέχουσα κατάσταση υλοποίησης των μεταφορικών υποδομών του ΔΕΔ-Μ ως προς τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του κανονισμού ΔΕΔ-Μ στο επίπεδο των διαδρόμων του κεντρικού δικτύου κυμαίνεται από 81 % έως 100 % για τους περισσότερους (10 από τους 13) διαθέσιμους δείκτες. Ωστόσο, ακόμη και στις περιπτώσεις στις οποίες η κατάσταση έχει βελτιωθεί περαιτέρω από το 2017, ένα υψηλό ποσοστό συμμόρφωσης μπορεί να υποκρύπτει μια λιγότερο θετική κατάσταση στην πράξη, επειδή τα κριτήρια του κανονισμού ΔΕΔ-Μ δεν έχουν αναπτυχθεί και προσδιοριστεί επαρκώς (βλ. ενότητα 1.1 ανωτέρω).

Διάγραμμα 1: Ποσοστό συμμόρφωσης (%) για το δίκτυο των διαδρόμων του κεντρικού δικτύου

Πηγή: TENtec

Σιδηρόδρομοι

Η συμμόρφωση όσον αφορά τον εξηλεκτρισμό του σιδηροδρομικού δικτύου είναι ήδη σε υψηλό επίπεδο της τάξης του 89 % σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Εξαιρούνται ορισμένα απομονωμένα δίκτυα κυρίως στην Ιρλανδία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στα κράτη της Βαλτικής, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία 8 . Ως προς το εύρος τροχιάς των σιδηροδρόμων σημειώνεται ήδη υψηλό ποσοστό συμμόρφωσης της τάξης του 86 % σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Οι τρεις αξιοσημείωτες εξαιρέσεις είναι το ιβηρικό εύρος τροχιάς που εξακολουθεί να επικρατεί στην Ιβηρική Χερσόνησο, το ιρλανδικό εύρος τροχιάς που εξακολουθεί να είναι το μόνο εύρος τροχιάς στην Ιρλανδία και το μεγάλο εύρος τροχιάς που εξακολουθεί να είναι σχεδόν το μόνο εύρος τροχιάς στα κράτη της Βαλτικής και στη Φινλανδία. Η κατάσταση έχει βελτιωθεί σε σχέση με τα στοιχεία του 2017 και οι εξελίξεις στον τομέα του τροχαίου υλικού μεταβλητού εύρους έχουν μετριάσει κάπως τη σημασία αυτής της παραμέτρου για τη διαλειτουργικότητα των σιδηροδρομικών δικτύων. Αυτό μπορεί επίσης να χρειαστεί να εξεταστεί κατά την αναθεώρηση του κανονισμού ΔΕΔ-Μ. Η ανάπτυξη του ERTMS (παρατρόχιο) είναι σε χαμηλό επίπεδο, της τάξης του 11 %, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Η ανάπτυξη του ERTMS είναι η μεγαλύτερη πρόκληση όσον αφορά τις παραμέτρους του ΔΕΔ-Μ που σημειώνουν βραδύτερη πρόοδο από το αναμενόμενο και το επιθυμητό. Έχουν καταρτιστεί σχέδια για την αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής. Οι περιπτώσεις στις οποίες το ERTMS έχει ήδη αναπτυχθεί εντοπίζονται κυρίως σε τμήματα των δικτύων της Ισπανίας, της Γαλλίας, του Βελγίου, του Λουξεμβούργου, των Κάτω Χωρών, της Σλοβενίας και της Πολωνίας. Και σε αυτή την περίπτωση, η κατάσταση έχει βελτιωθεί σε σχέση με τα στοιχεία του 2017, γεγονός που θα αποτυπωθεί στην επόμενη έκθεση· επιπλέον, η Γερμανία, για παράδειγμα, ανακοίνωσε πρόσφατα φιλόδοξες επενδύσεις στο ERTMS, ενώ και άλλα κράτη μέλη εντείνουν επίσης τις προσπάθειές τους σε αρκετά σημαντικό βαθμό. Όσον αφορά την ταχύτητα των γραμμών εμπορευματικών μεταφορών, η συμμόρφωση ως προς την παράμετρο των 100 ή περισσότερων χλμ./ώρα είναι ήδη σε υψηλό επίπεδο της τάξης του 86 % σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Οι περιπτώσεις διακοπών λειτουργίας εντοπίζονται κυρίως στα κράτη της Βαλτικής, στην Πολωνία και στη Βουλγαρία. Όσον αφορά το εμπορευματικό φορτίο ανά άξονα, η συμμόρφωση ως προς την παράμετρο των 22,5 τόνων και άνω ανά άξονα είναι ήδη σε υψηλό επίπεδο της τάξης του 81 % σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Οι περιπτώσεις διακοπών λειτουργίας εντοπίζονται κυρίως στη Ρουμανία, την Ουγγαρία, την Πολωνία και την Ιρλανδία. Τέλος, όσον αφορά το μήκος των εμπορικών αμαξοστοιχιών, η συμμόρφωση ως προς την παράμετρο των παρακαμπτήριων γραμμών μήκους 740 m και άνω για τις αμαξοστοιχίες είναι κατά μέσο όρο 43 % σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Οι περιπτώσεις στις οποίες η παράμετρος αυτή πληρούται ήδη εντοπίζονται κυρίως στη Γαλλία, στις χώρες της Μπενελούξ, στη Γερμανία και στη Δανία. Ωστόσο, αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη σε συνδυασμό με τις ήδη αναφερθείσες προειδοποιήσεις ότι η κατάσταση εξακολούθησε να βελτιώνεται από το 2017 και ότι υπάρχουν διαφορές κατά τόπους μεταξύ της ονομαστικής συμμόρφωσης και των πραγματικών λειτουργικών δυνατοτήτων. Για παράδειγμα, μια γραμμή μπορεί να είναι κατάλληλη για αμαξοστοιχίες μήκους 740 m αλλά να μη διαθέτει αρκετές παρακαμπτήριες γραμμές για την έμπρακτη υλοποίηση αυτής της δυνατότητας.

Οδικό δίκτυο

Για το οδικό δίκτυο, ο βασικός δείκτης που υπολογίζεται είναι ο συνολικός αριθμός χιλιομέτρων σε συμμόρφωση με τους τύπους οδών «αυτοκινητόδρομοι/οδοί ταχείας κυκλοφορίας». Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η συμμόρφωση φθάνει στο 100 %. Στο TENtec δεν διατίθενται προς το παρόν πλήρη στοιχεία σχετικά με τη διαθεσιμότητα καθαρών καυσίμων. Λεπτομερέστερες πληροφορίες αναμένεται να παρουσιαστούν στην τρίτη έκθεση προόδου για τα έτη αναφοράς 2018-2019.

Λιμένες

Η συμμόρφωση όσον αφορά τη σύνδεση των θαλάσσιων λιμένων με το σιδηροδρομικό δίκτυο είναι ήδη σε ποσοστό 89 % σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Οι περιπτώσεις διακοπών λειτουργίας αφορούν μόνο 14 λιμένες, εκ των οποίων περισσότεροι από τους μισούς βρίσκονται στα νότια κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας και της Ελλάδας. Πρέπει, ωστόσο, να υπογραμμιστεί για μία ακόμη φορά ότι στο πρότυπο ΔΕΔ-Μ αναφέρεται μόνο η ύπαρξη σιδηροδρομικής σύνδεσης και δεν προσδιορίζεται κανένα στοιχείο όσον αφορά την ποιότητα της εν λόγω σιδηροδρομικής σύνδεσης. Ως εκ τούτου, ενδέχεται να εξακολουθούν να υπάρχουν περιορισμοί, π.χ. όσον αφορά τη σύνδεση του τελευταίου χιλιομέτρου ενός λιμένα, ακόμη και αν —από τυπικής άποψης— ο εν λόγω λιμένας συμμορφώνεται με το πρότυπο ΔΕΔ-Μ.

Εσωτερικές πλωτές οδοί

Όσον αφορά την υλοποίηση του RIS, η συμμόρφωση είναι ήδη σε πολύ υψηλό επίπεδο της τάξης του 98 % σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Οι τελευταίες περιπτώσεις διακοπών λειτουργίας εντοπίζονται στη Γαλλία και την Ιταλία. Η συμμόρφωση ως προς την παράμετρο της κλάσης IV της CEMT ή υψηλότερης είναι επίσης σε πολύ υψηλό επίπεδο της τάξης του 97 % σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Η κυριότερη περίπτωση διακοπής λειτουργίας εντοπίζεται στην Κροατία, στον ποταμό Sava. Η συμμόρφωση με την ελάχιστη τιμή των 5,25 μέτρων όσον αφορά το επιτρεπόμενο ύψος κάτω από γέφυρες είναι σε υψηλό επίπεδο της τάξης του 85 % σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Οι περιπτώσεις διακοπών λειτουργίας εντοπίζονται κυρίως στη Γερμανία. Η συμμόρφωση με την ελάχιστη τιμή των 2,5 μέτρων όσον αφορά το επιτρεπόμενο βύθισμα είναι επίσης σε υψηλό επίπεδο της τάξης του 85 % σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Οι περιπτώσεις διακοπών λειτουργίας εντοπίζονται κυρίως στη Γερμανία, την Τσεχική Δημοκρατία και την Κροατία.

Αερολιμένες

Όσον αφορά τους αερολιμένες, ο κανονισμός ΔΕΔ-Μ ορίζει ότι μόνο οι αερολιμένες του κεντρικού δικτύου που σημειώνονται με αστερίσκο στο παράρτημα 2 του κανονισμού (ήτοι 38) εμπίπτουν στην υποχρέωση του άρθρου 41 παράγραφος 3, ήτοι να συνδέονται με τις υποδομές σιδηροδρομικών και οδικών μεταφορών του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών έως το 2050 (εκτός αν η σύνδεση αυτή παρεμποδίζεται από φυσικούς περιορισμούς) και να ενοποιούνται με το σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας, όπου αυτό είναι δυνατόν, λαμβανομένης υπόψη της δυνητικής κυκλοφοριακής κίνησης. Εν προκειμένω, το ποσοστό συμμόρφωσης είναι ενθαρρυντικό και ανέρχεται σε 67 % σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017. Οι αερολιμένες που δεν συμμορφώνονται ακόμη είναι διάσπαρτοι ανά την ΕΕ, στοιχείο που καταδεικνύει την κοινή ανάγκη να επιτευχθεί πλήρης συνδεσιμότητα των αερολιμένων.

7.Κατάσταση υλοποίησης του ΔΕΔ-Μ: Πρόοδος σχετικά με τις χρηματοοικονομικές επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στο δίκτυο ΔΕΔ-Μ κατά τα έτη 2016-2017

Κατά τη διάρκεια του 2016 και του 2017, η συνολική επένδυση που πραγματοποιήθηκε στο δίκτυο ΔΕΔ-Μ υπερέβη ελαφρώς τα 91 δισ. EUR. Από τα 91 δισ. EUR, 11,5 δισ. EUR επενδύθηκαν μέσω δανείων της ΕΤΕπ, 9,8 δισ. EUR συγχρηματοδοτήθηκαν από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία [ΕΔΕΤ, κυρίως από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ)] και 3,1 δισ. EUR από τον ΜΣΕ. Όπου περιλαμβάνεται συγχρηματοδότηση από την ΕΕ, το ποσοστό συγχρηματοδότησης κυμαίνεται μεταξύ 20 % και 85 %. Το υπόλοιπο και το μεγαλύτερο μέρος κινητοποιήθηκαν από εθνικούς πόρους.

Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι το συνολικό ποσό για τις επενδύσεις που αναφέρθηκαν από τα κράτη μέλη (δηλαδή 80 δισ. EUR) περιλαμβάνει μόνο επενδύσεις που αφορούν έργα κατασκευών ή άλλα περιουσιακά στοιχεία και/ή μεικτά έργα (αλλά όχι μόνο μελέτες) στο κεντρικό ή εκτεταμένο δίκτυο ΔΕΔ-Μ. Στο πλαίσιο των έργων κατασκευών, έχουν αναφερθεί όλα τα έργα που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του άρθρου 4 του κανονισμού ΔΕΔ-Μ (δηλαδή συνοχή, απόδοση, βιωσιμότητα, αύξηση των οφελών για τους χρήστες τους). Επιπλέον, υπολογίζονται μόνο τα έργα κατασκευών που οδηγούν στην ανάπτυξη νέων υποδομών ή αφορούν την αναβάθμιση/αποκατάσταση υφιστάμενων υποδομών. Το τρέχον κόστος συντήρησης έχει εξαιρεθεί. Τέλος, περιλαμβάνονται όλα τα έργα άνω του 1 εκατ. EUR που ήταν σε εξέλιξη το 2016 και το 2017, ανεξάρτητα από την ημερομηνία έναρξής τους.

Από τις συνολικές επενδύσεις ύψους 80 δισ. EUR που αναφέρθηκαν από τα κράτη μέλη (στις οποίες περιλαμβάνεται το μέρος της συγχρηματοδότησης από την ΕΕ, κατά περίπτωση), το μεγαλύτερο μέρος επενδύθηκε στο κεντρικό δίκτυο (71 %). Ομοίως, τα περισσότερα κονδύλια διατέθηκαν στους σιδηροδρόμους του ΔΕΔ-Μ (συμπεριλαμβανομένου του ERTMS) (45 %).

Πίνακας 1: Δαπάνες ΔΕΔ-Μ 2016+2017 σε εκατ. EUR

EU28

Δαπάνες ΔΕΔ-Μ 2016+2017 σε εκατ. EUR

Εκτεταμένο δίκτυο

Κεντρικό 
δίκτυο

Σύνολο
δικτύου ΔΕΔ-Μ

Σιδηρόδρομοι ΔΕΔ-Μ (συμπεριλ. ERTMS)

7 546

28 632

36 178

Οδικό δίκτυο ΔΕΔ-Μ (συμπεριλ. ITS)

14 410

16 644

31 054

Εσωτερικές πλωτές οδοί ΔΕΔ-Μ (συμπεριλ. RIS)

(Άνευ αντικειμένου)

2 374

2 374

Λιμένες ΔΕΔ-Μ (συμπεριλ. VTMIS)

870

3 876

4 746

Αερολιμένες ΔΕΔ-Μ (συμπεριλ. ATM)

790

5 041

5 831

Σύνολο σε εκατ. EUR

23 616

56 567

80 183

Πηγή: Έρευνα των κρατών μελών για το 2019

ΜΣΕ (Μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη»)

Όσον αφορά τις δαπάνες από τον τρέχοντα ΜΣΕ για τις μεταφορές, οι επιχορηγήσεις που δαπανήθηκαν για το δίκτυο ΔΕΔ-Μ το 2016 και το 2017 ανέρχονται περίπου σε 3,14 δισ. EUR για 793 έργα, ποσό που αποτελεί σχετικά ικανοποιητική αύξηση σε σύγκριση με το 2014 και το 2015 (2,1 δισ. EUR). Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης του ΜΣΕ (περίπου 77 %) επενδύθηκε σε έργα βιώσιμων υποδομών μεταφορών. Για την ακρίβεια, περίπου 65 % επενδύθηκε σε έργα σιδηροδρομικών υποδομών και περίπου 12 % διατέθηκε για υποδομές εσωτερικής ναυσιπλοΐας και θαλάσσιων μεταφορών.

Πίνακας 2: Χρηματοδότηση ΜΣΕ για τις μεταφορές 2016+2017 σε εκατ. EUR

Χρηματοδότηση ΜΣΕ για τις μεταφορές 2016+2017

Αριθμός έργων

ανά τρόπο μεταφοράς

σε εκατ. EUR

Αεροπορικές μεταφορές

502

74

Εσωτερικές πλωτές οδοί

156

64

Θαλάσσιες μεταφορές

235

147

Σιδηροδρομικές μεταφορές

2 031

323

Άλλο*

-

3

Οδικές μεταφορές

217

182

Σύνολο σε εκατ. EUR

3 141

793

Πηγή: INEA. Περιλαμβάνονται μόνο έργα με δικαιούχους από τα 27 κράτη μέλη και το Ηνωμένο Βασίλειο.

*Ψηφιοποίηση των πολυτροπικών μεταφορών

ΕΔΕΤ (Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία)

Επενδύθηκαν 9,85 δισ. EUR (δηλωθείσες δαπάνες) στο ΔΕΔ-Μ το 2016 και το 2017 από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), τα οποία είναι από κοινού αρμόδια για το 40 % περίπου των συνολικών επενδύσεων στο ΔΕΔ-Μ που λαμβάνουν στήριξη από την ΕΕ (συμπεριλαμβανομένων των δανείων της ΕΤΕπ). Πρέπει να επισημανθεί ότι στο ποσοστό του Ταμείου Συνοχής που αναφέρεται στην έκθεση δεν περιλαμβάνεται το μέρος των διαθέσιμων κονδυλίων του Ταμείου Συνοχής που μεταφέρθηκαν για τη στήριξη έργων μεταφορών στο κεντρικό δίκτυο μέσω του ΜΣΕ 9 . Επισημαίνεται επίσης ότι η στήριξη στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής δεν κατανέμεται σε ετήσια βάση αλλά προγραμματίζεται για περίοδο επτά ετών. Τα ποσά που αναφέρονται για την περίοδο 2016-2017 είναι οι δαπάνες οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από τους δικαιούχους και οι οποίες πιστοποιήθηκαν και δηλώθηκαν στην Επιτροπή κατά την περίοδο αναφοράς.

Πίνακας 3: ΕΤΠΑ+ΤΣ (δηλωθείσες δαπάνες) 2016+2017 σε εκατ. EUR

ΕΤΠΑ + ΤΣ (δηλωθείσες δαπάνες*) 2016+2017

ανά τρόπο μεταφοράς

σε εκατ. EUR

Αεροπορικές μεταφορές

79

Εσωτερικές πλωτές οδοί + λιμένες εσωτερικής ναυσιπλοΐας

10

Θαλάσσιοι λιμένες

25

Σιδηροδρομικές μεταφορές

2 003

Οδικές μεταφορές

7 709

Πολυτροπικές μεταφορές

19

Σύνολο σε εκατ. EUR

9 845

Πηγή: ΓΔ REGIO, https://cohesiondata.ec.europa.eu/d/3kkx-ekfq

*Δαπάνες οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από τους δικαιούχους και οι οποίες πιστοποιήθηκαν και δηλώθηκαν στην Επιτροπή.   
Τα ποσά είναι σωρευτικά. 

ΕΤΕπ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων)

Το 2016 και το 2017 η ΕΤΕπ χρηματοδότησε επενδύσεις στον τομέα των μεταφορικών υποδομών ύψους 13 δισ. EUR για 74 πράξεις στον τομέα των μεταφορών συνολικά (ΔΕΔ-Μ και εκτός ΔΕΔ-Μ, εξαιρουμένων των κινητών περιουσιακών στοιχείων), ενώ επίσης κινητοποίησε επενδύσεις ύψους 51 δισ. EUR. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των επενδύσεων σε υποδομές μεταφορών (89 %) πραγματοποιήθηκε στο ΔΕΔ-Μ και αντιστοιχεί σε 51 πράξεις με δάνεια της ΕΤΕπ ύψους 11,5 δισ. EUR που υπογράφηκαν το 2016 και το 2017.

Από αυτές τις 74 πράξεις στον τομέα των μεταφορών που χρηματοδοτήθηκαν την περίοδο 2016-2017, 18 πράξεις υπογράφηκαν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ). Αυτό αντιπροσωπεύει όγκο δανείων της ΕΤΕπ, καλυπτόμενων από εγγυήσεις του ΕΤΣΕ, ύψους περίπου 2,5 δισ. EUR, με μόχλευση συνολικών επενδύσεων ύψους 10,2 δισ. EUR στον τομέα των μεταφορών (υποδομές, εξαιρουμένων των κινητών περιουσιακών στοιχείων). Κατά την ίδια περίοδο, υπογράφηκαν 5 πράξεις στο πλαίσιο του χρεωστικού μέσου του ΜΣΕ. Αυτό αντιστοιχεί σε όγκο δανείων της ΕΤΕπ, καλυπτόμενων από το χρεωστικό μέσο του ΜΣΕ, ύψους περίπου 338 εκατ. EUR, με μόχλευση συνολικών επενδύσεων ύψους 1,9 δισ. EUR για το οδικό δίκτυο του ΔΕΔ-Μ, τους λιμένες και τα «πράσινα» σκάφη 10 .

Πίνακας 4: Δαπάνες ΔΕΔ-Μ ανά πηγή πόρων/χρηματοδότησης ανά κράτος μέλος κατά τα έτη 2016+2017 σε εκατ. EUR

Δαπάνες ΔΕΔ-Μ ανά πηγή πόρων/χρηματοδότησης ανά κράτος μέλος κατά τα έτη 2016+2017 σε εκατ. EUR*

Κράτη μέλη

Εθνικοί προϋπολογισμοί συμπεριλ. κονδυλίων που ελήφθησαν από την ΕΕ (2016+2017)

 

 

Δάνεια ΕΤΕπ (2016+2017)

Σύνολο σε εκατ. EUR

Χρηματοδότηση από τον ΜΣΕ

Δηλωθείσες δαπάνες ΕΤΠΑ+ΤΣ

AT (Αυστρία)

3 931

174,2

 

1 200

5 131

BE (Βέλγιο)

1 707

124,5

 

 

1 707

BG (Βουλγαρία )

196

8,6

168

 

196

CY (Κύπρος)

32

1,6

14

 

32

CZ (Τσεχία)

1 274

66,8

529

 

1 274

DE (Γερμανία)

22 429

777,1

 

1 263

23 692

DK (Δανία)

1 015

37,8

 

168

1 183

EST (Εσθονία)

303

18,4

276

30

333

EL (Ελλάδα)

1 157

211,1

271

617

1 775

ES (Ισπανία)

5 978

188,3

146

1 261

7 239

FI (Φινλανδία)

1 304

61,1

 

230

1 534

FR (Γαλλία)

8 315

315,0

 

740

9 055

HR (Κροατία)

319

16,7

48

15

334

HU (Ουγγαρία)

1 169

99,1

655

40

1 209

IE (Ιρλανδία)

794

20,5

 

48

842

IT (Ιταλία)

12 490

273,8

45

1 926

14 416

LT (Λιθουανία)

226

26,7

484

 

226

LU (Λουξεμβούργο)

584

4,0

 

 

584

LV (Λετονία)

315

4,8

259

 

315

MT (Μάλτα)

61

2,9

20

 

61

NL (Κάτω Χώρες)

4 075

93,2

0

254

4 329

PL (Πολωνία)

7 018

307,3

5 542

2 040

9 058

PT (Πορτογαλία)

233

31,5

23

 

233

Περιφερειακό επίπεδο — Χώρες της ΕΕ

 

 

 

71

71

RO (Ρουμανία)

1 116

12,3

603

790

1 906

SE (Σουηδία)

2 972

63,3

 

 

2 972

SI (Σλοβενία)

279

33,2

77

 

279

SK (Σλοβακία)

892

18,2

681

427

1 319

ΕΣ**

 

 

2

2

UK (Ηνωμένο Βασίλειο)

Δεν υποβλήθηκαν στοιχεία

148,6

4

351

504

Σύνολο σε εκατ. EUR

80 184

3 140,5

9 846

11 471

91 810

Πηγή: Έρευνα των κρατών μελών για το 2019, ΓΔ REGIO, INEA, ΕΤΕπ

8.Συμπέρασμα

Σημειώθηκε σημαντική πρόοδος όσον αφορά την ανάπτυξη του δικτύου ΔΕΔ-Μ κατά τα έτη 2016 και 2017, τόσο ως προς την τεχνική συμμόρφωση όσο και ως προς τις χρηματοοικονομικές επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στο δίκτυο.

Πράγματι, όσον αφορά τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του κανονισμού ΔΕΔ-Μ, το δίκτυο των διαδρόμων του κεντρικού δικτύου επιτυγχάνει ποσοστό από 81 % έως 100 % για τους περισσότερους (10 από τους 13) διαθέσιμους δείκτες. Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο τρέχων ορισμός των παραμέτρων συμμόρφωσης σε ορισμένες περιπτώσεις δεν είναι επαρκώς ανεπτυγμένος και προσδιορισμένος ώστε να λαμβάνει δεόντως υπόψη τις πραγματικές λειτουργικές δυνατότητες του δικτύου. Παρ’ όλα αυτά, τα σχετικά ικανοποιητικά δεδομένα συμμόρφωσης συμβαδίζουν με το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των συνολικών επενδύσεων (80 δισ. EUR) που αναφέρθηκαν από τα κράτη μέλη (στις οποίες περιλαμβάνεται το μέρος της συγχρηματοδότησης από την ΕΕ, κατά περίπτωση) επενδύθηκε στο κεντρικό δίκτυο (71 %). Ομοίως, τα περισσότερα κονδύλια διατέθηκαν στους σιδηροδρόμους του ΔΕΔ-Μ (συμπεριλαμβανομένου του ERTMS) (45 %) προκειμένου να καλυφθούν τα κενά συμμόρφωσης.

Εξάλλου, καταδείχθηκε επίσης σαφώς ότι οι μεγάλες προκλήσεις του δικτύου υποδομών ΔΕΔ-Μ μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με έναν άρτιο συνδυασμό χρηματοδοτικών πόρων και χρηματοοικονομικών μέσων. Κατά τα έτη αναφοράς 2016 και 2017 σημειώθηκε επιτυχία από την άποψη αυτή, δεδομένου ότι υπήρξε αυξημένη χρηματοδότηση ιδίως από την πλευρά του ΜΣΕ, καθώς και ευρέως διαδεδομένη χρήση των διαφόρων άλλων μέσων (ιδίως του ΕΤΠΑ, του ΤΣ και των δανείων της ΕΤΕπ).

Αναμφίβολα αναμένεται να επιτευχθεί περαιτέρω πρόοδος κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών, καθώς πλησιάζουν οι προθεσμίες του 2030 και του 2050, και αυξάνεται η ωριμότητα της σειράς έργων. Για τον σκοπό αυτόν, οι Ευρωπαίοι Συντονιστές του ΔΕΔ-Μ καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξασφαλίσουν μια άρτια, ώριμη και ορατή σειρά έργων ΔΕΔ-Μ, η οποία επί του παρόντος αριθμεί ήδη περισσότερες από 2 500 επενδύσεις σε έργα. Ομοίως, η Επιτροπή, από κοινού με τους συννομοθέτες, επεξεργάζεται διάφορες πρωτοβουλίες για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών αδειοδότησης και σύναψης δημόσιων συμβάσεων προκειμένου να επιταχυνθεί η πρόοδος της υλοποίησης του ΔΕΔ-Μ.

Η Επιτροπή επανεξετάζει επί του παρόντος τον κανονισμό ΔΕΔ-Μ με σκοπό την αύξηση της αποδοτικότητας του δικτύου, ιδίως μέσω της καλύτερης ενοποίησης και ψηφιοποίησης των τρόπων μεταφοράς, της διευκόλυνσης των καθαρών μεταφορών και της ενίσχυσης της ποιότητας και της ανθεκτικότητας των υποδομών. Η ανάπτυξη και ο καλύτερος προσδιορισμός των τεχνικών απαιτήσεων του δικτύου βρίσκεται επίσης στην ημερήσια διάταξη της εν λόγω διαδικασίας επανεξέτασης. Ενδεχομένως θα ακολουθήσει πρόταση για την αναθεώρηση του κανονισμού έως το 2021.



9.Παραρτήματα

-Χάρτης συμμόρφωσης: Σιδηρόδρομοι — Εξηλεκτρισμός — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Σιδηρόδρομοι — Εύρος τροχιάς (1 435 mm) — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Σιδηρόδρομοι (γραμμές εμπορευματικών και μεικτών μεταφορών) — Ταχύτητα γραμμής — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Σιδηρόδρομοι — Ανάπτυξη του ERTMS (παρατρόχιο) — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Σιδηρόδρομοι (γραμμές εμπορευματικών και μεικτών μεταφορών) — Μέγιστο φορτίο ανά άξονα — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Σιδηρόδρομοι (γραμμές εμπορευματικών και μεικτών μεταφορών) — Μέγιστο μέγεθος αμαξοστοιχίας — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Εσωτερικές πλωτές οδοί — Κλάση της CEMT — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Εσωτερικές πλωτές οδοί — Επιτρεπόμενο βύθισμα — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Εσωτερικές πλωτές οδοί — Επιτρεπόμενο ύψος κάτω από γέφυρες — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Εσωτερικές πλωτές οδοί — Υλοποίηση RIS — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Αερολιμένες — Σύνδεση με σιδηροδρομικό δίκτυο — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Λιμένες — Σύνδεση με σιδηροδρομικό δίκτυο — Κατάσταση 2017

-Χάρτης συμμόρφωσης: Οδικό δίκτυο — Οδοί ταχείας κυκλοφορίας / Αυτοκινητόδρομοι — Κατάσταση 2017

(1)

COM(2019) 640 final.

(2)

 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1315/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, περί των προσανατολισμών της Ένωσης για την ανάπτυξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών και για την κατάργηση της απόφασης αριθ. 661/2010/EE (ΕΕ L 348 της 20.12.2013, σ. 1).

(3)

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1316/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, για τη σύσταση του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη», την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 913/2010 και την κατάργηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 680/2007 και (ΕΚ) αριθ. 67/2010 (ΕΕ L 348 της 20.12.2013, σ. 129).

(4)

 COM(2017) 327 final.

(5)

Τα πλήρη στοιχεία για το 2017 κατέστησαν διαθέσιμα μόλις στα μέσα του 2019.

(6)

Αναφέρθηκαν μόνο έργα κατασκευών, συγχρηματοδοτούμενα ή μη από την ΕΕ, τα οποία υπερβαίνουν το 1 εκατ. EUR.

(7)

The planning methodology for the trans-European transport network (TEN-T) [ Η μεθοδολογία σχεδιασμού του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών], SWD(2013) 542 final.

(8)

Εξαίρεση για τα απομονωμένα δίκτυα από ορισμένες απαιτήσεις του άρθρου 39 παράγραφος 2 στοιχείο α) σημεία i) έως iii) του κανονισμού 1315/2013.

(9)

Μεταβιβάστηκε μέρος των διαθέσιμων κονδυλίων του Ταμείου Συνοχής (11 305 500 000 EUR), προκειμένου να χρηματοδοτηθούν, στο πλαίσιο του ΜΣΕ, έργα μεταφορών στο κεντρικό δίκτυο μεταφορών ή έργα μεταφορών που σχετίζονται με τις οριζόντιες προτεραιότητες των κρατών μελών και είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής.

(10)

Πηγή δεδομένων: επιχειρησιακές εκθέσεις της ΕΤΕπ προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Top

Βρυξέλλες, 26.8.2020

COM(2020) 433 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

στην

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών

Έκθεση προόδου σχετικά με την υλοποίηση του δικτύου ΔΕΔ-Μ κατά τα έτη 2016 και 2017












Top

Βρυξέλλες, 26.8.2020

COM(2020) 433 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

στην

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών

Έκθεση προόδου σχετικά με την υλοποίηση του δικτύου ΔΕΔ-Μ κατά τα έτη 2016 και 2017






















Top

Βρυξέλλες, 26.8.2020

COM(2020) 433 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

στην

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών

Έκθεση προόδου σχετικά με την υλοποίηση του δικτύου ΔΕΔ-Μ κατά τα έτη 2016 και 2017



























Top

Βρυξέλλες, 26.8.2020

COM(2020) 433 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

στην

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών

Έκθεση προόδου σχετικά με την υλοποίηση του δικτύου ΔΕΔ-Μ κατά τα έτη 2016 και 2017






Top