18.8.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 195/26

1.1

Πάνω από το 75 % του πληθυσμού της Ένωσης ζει σε αστικές περιοχές. Για τον λόγο αυτό οι αστικές μεταφορές αντιπροσωπεύουν ένα πολύ σημαντικό ποσοστό του τομέα των μεταφορών στο σύνολό του, επηρεάζοντας τόσο τις παραμέτρους της ποιότητας του αέρα (μονοξείδιο του άνθρακα, υδρογονάνθρακες, οξείδια του αζώτου, αιθάλη, πρόδρομοι του όζοντος) και κατά συνέπεια την τοπική ρύπανση, όσο και τις κλιματικές αλλαγές (εκπομπές CO2).

1.2

Διάφορες νομοθετικές και ερευνητικές δράσεις αναλήφθηκαν τα τελευταία έτη τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και σε επίπεδο διεθνούς συνεργασίας: η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, η μείωση των εκπομπών ρύπων και της εξάρτησης από το πετρέλαιο, είναι οι βασικοί στόχοι που επιδιώχθηκαν.

1.3

Χάρη στις ρυθμίσεις που διέπουν τις εκπομπές των οχημάτων, γνωστές ως πρότυπα «Ευρώ», κατά τα τελευταία 25 έτη οι εκπομπές ρύπων από οχήματα οδικών μεταφορών έχουν μειωθεί δραστικά.

1.4

Εξάλλου, χάρη σε πρότυπα όπως το CAFE (Clean Air for Europe — Καθαρός αέρας για την Ευρώπη, 2005), κατέστη δυνατή η πρόβλεψη περαιτέρω μείωσης κατά 5 % των επιπέδων ρύπανσης για το 2020.

1.5

Η υπό εξέταση οδηγία αποσκοπεί στην προώθηση ενός βιώσιμου αστικού περιβάλλοντος: στην οδηγία προβλέπεται η δημιουργία ενός στόλου καθαρών βαρέων οχημάτων, που μαζί με την εξοικονόμηση της ενέργειας να παράγουν λιγότερες εκπομπές ρύπων.

1.6

Ειδικότερα, επιβάλλεται στους δημόσιους φορείς η υποχρέωση προμήθειας ποσοστού 25 % σε καθαρά οχήματα επί των ετήσιων αγορών βαρέων οχημάτων άνω των 3,5. Στην πρόταση της Επιτροπής προβλέπεται εξάλλου η δυνατότητα διαδοχικής επέκτασης αυτής της υποχρέωσης και σε άλλες κατηγορίες οχημάτων που αγοράζουν οι δημόσιοι φορείς.

1.7

Παράλληλα με την αρχική επένδυση των δημόσιων φορέων, η έγκαιρη θέση σε ισχύ της οδηγίας αυτής θα ευνοήσει την ταχεία ανάπτυξη και την ευρεία διάδοση των καθαρών τεχνολογιών.

1.8

Σε πολλές τοπικές αρχές που είναι υποχρεωμένες να επιβάλλουν περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία των οχημάτων, η οδηγία, εάν εγκριθεί, παρέχει μία εναλλακτική λύση για την επίτευξη θετικών αποτελεσμάτων όσον αφορά τον περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο.

1.9

Σε πόλεις όπως το Παρίσι, το Μονπελιέ, η Φραγκφούρτη, το Ελσίνκι και άλλες, που έχουν επενδύσει κεφάλαια για την αγορά στόλου καθαρών οχημάτων (λεωφορείων ή φορτηγών για την αποκομιδή των απορριμμάτων που κινούνται με φυσικό αέριο), έχουν επιτευχθεί σημαντικά αποτελέσματα και πραγματοποιούνται αγορές και άλλων οχημάτων για την αύξηση του διαθέσιμου στόλου.

1.10

Η επιτάχυνση των χρόνων παρέμβασης, με τη διαφοροποίηση των προσπαθειών και με δράσεις σε διάφορα επίπεδα για τη μείωση του συνολικού περιβαλλοντικού αντίκτυπου (πρότυπα «Ευρω» για τον έλεγχο των εκπομπών των οχημάτων, δράσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και για την ασφάλεια όσον αφορά τον εφοδιασμό και τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας), συνεπάγεται κοινωνικά οφέλη και τεχνολογική και οικονομική πρόοδο.

1.11

Η ΕΟΚΕ εκφράζει ωστόσο την ευχή η οδηγία να υιοθετηθεί εντός του 2006, έτσι ώστε να συμπληρώσει τις λοιπές δράσεις που έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, καθώς και όσες βρίσκονται στο στάδιο του προσδιορισμού ή πρόκειται να εγκριθούν.

2.1

Στις 12 Δεκεμβρίου 2005, η Επιτροπή παρουσίασε την παρούσα πρόταση οδηγίας σχετικά με την προώθηση καθαρών οχημάτων οδικών μεταφορών (1) (νομική βάση: άρθρο 175, παράγραφος 1 της ΣΕΚ· διαδικασία συναπόφασης).

2.2

Οι κύριοι στόχοι της οδηγίας είναι:

2.3

Στην οδηγία προβλέπεται ότι οι δημόσιοι φορείς έχουν την υποχρέωση να διαθέσουν ελάχιστα ποσοστά των ετησίων προμηθειών τους βαρέων οχημάτων (άνω των 3,5 τόνων) για οχήματα που πληρούν το πρότυπο επιδόσεων του «οικολογικά βελτιωμένου οχήματος». Το ελάχιστο ποσοστό έχει καθορισθεί σε 25 % και αφορά την αντικατάσταση των βαρέων οχημάτων ούτως ώστε να καταστεί δυνατή η σταδιακή εισαγωγή περιβαλλοντικών κριτηρίων κατά τη διαδικασία προμηθειών και να προετοιμαστούν οι δημόσιοι φορείς και η βιομηχανία για μια ενδεχόμενη επέκταση των απαιτήσεων αυτών και σε άλλες κατηγορίες οχημάτων.

2.4

Μακροπρόθεσμα, η οδηγία θα συμβάλει στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων ολόκληρου του στόλου χάρη στην πρόοδο οικονομιών κλίμακας, στη μείωση του κόστους και στην ευρύτερη διάδοση των τεχνολογιών για οικολογικά βελτιωμένα οχήματα.

3.1

Τα βαρέα οχήματα που αποτελούν αντικείμενο της παρούσας οδηγίας είναι αυτοκίνητα βάρους άνω των 3,5 t, όπως λεωφορεία και δημόσιας χρήσεως οχήματα (π.χ. απορριμματοφόρα).

3.2

«Καθαρό όχημα» σημαίνει «οικολογικά βελτιωμένο όχημα» σύμφωνα με τον ορισμό του ευρωπαϊκού προτύπου απόδοσης EEV (Enhanced Environmentally-Friendly Vehicle) (2) {«ΒΠΟ» (Βελτιωμένο Περιβαλλοντικώς φιλικό Όχημα}, που ορίζει αυστηρά όρια όσον αφορά τις εκπομπές του CO2 και τις βλαβερές εκπομπές μονοξειδίου του άνθρακα, υδρογονανθράκων, οξειδίων του αζώτου, αιθάλης και προδρόμων του όζοντος:

3.3

Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονταν ανέκαθεν να εισαγάγουν φορολογικές διευκολύνσεις για τα οχήματα που διέπονται από αυστηρότερες οριακές τιμές εκπομπών σε σχέση με το πρότυπο Ευρω 4 που ισχύει σήμερα (3), με στόχο την προώθηση της εισόδου στην αγορά καθαρότερων και αποδοτικότερων οχημάτων.

3.4

Οι δημόσιοι φορείς στους οποίους απευθύνεται η οδηγία είναι οι κρατικές, περιφερειακές ή τοπικές αρχές, οι οργανισμοί δημοσίου δικαίου, οι δημόσιες επιχειρήσεις και οι φορείς που δεσμεύονται με συμβάσεις με δημόσιες αρχές για την παροχή μεταφορικών υπηρεσιών.

3.5

Η υποχρέωση διάθεσης ενός ελάχιστου ποσοστού των ετήσιων προμηθειών σε καθαρά οχήματα αφορά και την αγορά και τη μίσθωση βαρέων οχημάτων.

3.6

Η προώθηση της χρήσης των οχημάτων ΒΠΟ συνάδει εξάλλου με την πρόσφατη πρόταση οδηγίας της Επιτροπής σχετικά με τη φορολογία των επιβατικών αυτοκινήτων (4): αυτή βασίζεται πράγματι εν μέρει στις εκπομπές CO2, ώστε να ενθαρρυνθεί η αγορά καθαρότερων και αποδοτικότερων οχημάτων από πλευράς ενέργειας, όπως τα οχήματα που λειτουργούν με βιοκαύσιμα, φυσικό αέριο, υγροποιημένο αέριο πετρελαίου (GPL), ηλεκτρικούς ή υβριδικούς κινητήρες.

3.7

Η αύξηση της κατανάλωσης βιοκαυσίμων ορίζεται ως ένας από τους στόχους του σχεδίου δράσης για τη βιομάζα (5), που πρόσφατα υιοθέτησε η Επιτροπή και ανάπτυξε στην ανακοίνωση που ακολούθησε για τα βιοκαύσιμα (6).

3.8

Συνεπώς η παρούσα πρόταση εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των δράσεων που έχουν αναληφθεί για την αντιμετώπιση της συνεχούς αύξησης των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και επηρεάζουν αρνητικά τους κοινοτικούς στόχους σχετικά με τις κλιματικές αλλαγές, την αύξηση φαινομένων τοπικής ρύπανσης λόγω των εκπομπών των καυσαερίων των αυτοκινήτων που βλάπτουν την υγεία των πολιτών, την ενεργειακή απόδοση των καυσίμων που καταδεικνύει τη μεγάλη εξάρτηση της Ευρώπης από το πετρέλαιο.

3.9

Στην Πράσινη Βίβλο για τον ενεργειακό εφοδιασμό (7), τα θέματα που αφορούν την ανάπτυξη του τομέα των μεταφορών, την μεγάλη κατανάλωση ενέργειας, καθώς και τις εκπομπές CO2 και την εξάρτηση από το πετρέλαιο, αναλύονται για να προσδιοριστούν παρεμβάσεις που να μπορούν να επηρεάσουν τη ζήτηση εναλλακτικών τεχνολογιών και καυσίμων και να προωθήσουν μία γενιά «καθαρών» οχημάτων, όπως αναφέρεται στη Λευκή Βίβλο (8) για την ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών έως το 2010.

3.10

Η ανακοίνωση σχετικά με τα εναλλακτικά καύσιμα στις οδικές μεταφορές (9) και η οδηγία που ακολούθησε για την προώθηση της χρήσης των βιοκαυσίμων (10), καθορίζουν κατά τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας ένα αποτελεσματικό σύστημα για τη μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο, των εκπομπών CO2 και των τοπικών ρύπων.

3.11

Στην ανακοίνωση για την αξιολόγηση της στρατηγικής της ΕΕ για την αειφόρο ανάπτυξη (11) εξετάζονται οι πτυχές που αφορούν τις κλιματικές αλλαγές: σε αυτή τη στρατηγική προτείνεται ρητά η ανάπτυξη μιας αγοράς καθαρότερων οχημάτων, στο εσωτερικό ενός προγράμματος διαχείρισης της κυκλοφορίας στις αστικές περιοχές στο οποίο να προβλέπεται η προώθηση «οικολογικών καινοτομιών» και προωθείται σαφώς η υιοθέτηση των «καθαρών» λεωφορείων.

3.12

Στην Πράσινη Βίβλο για την ενεργειακή απόδοση (12) προτείνονται συγκεκριμένες δράσεις, μεταξύ των οποίων και η προσφυγή σε δημόσιες συμβάσεις για την ανάπτυξη μιας αγοράς οχημάτων που να ρυπαίνουν λιγότερο και να έχουν μεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση σε σχέση με τα συμβατικά οχήματα.

3.13

Η παραγωγή και η χρήση οχημάτων που να σέβονται περισσότερο τα όρια σχετικά με τους ατμοσφαιρικούς ρύπους συνιστούν καθοριστικής σημασίας παράγοντα για την επίτευξη των στόχων που θέτει η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία (13).

3.14

Στα πλαίσια της θεματικής στρατηγικής για την ποιότητα του αέρα (14), με την οποία η Επιτροπή προτείνει τη ενοποίηση των σχετικών οδηγιών, υπογραμμίζεται τελευταία η ανάγκη να προταθεί στους δημόσιους φορείς να εφαρμόζουν ελάχιστες ετήσιες ποσοστώσεις προμηθειών καθαρών και ενεργειακά αποδοτικών οχημάτων.

3.15

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εκφραστεί υπέρ ενός κοινοτικού σχεδίου δράσης για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στον τομέα των μεταφορών, υποστηρίζοντας ειδικότερα τη σημασία στοχοθετημένων προγραμμάτων δημοσίων προμηθειών για τη μείωση της τιμής υλικού που προάγει την ενεργειακή απόδοση, και να καταστήσουν το υλικό αυτό ανταγωνιστικό προς εκείνο των συμβατικών τεχνολογιών (15).

3.16

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προώθησε μέτρα με στόχο την ολοκλήρωση της διαχείρισης του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης της πολιτικής μεταφορών (16).

4.1

Η έγκριση της παρούσας πρότασης οδηγίας, θα εισαγάγει μία σειρά υποχρεωτικών μέτρων σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες, μέτρα που θα αποσκοπούν στην επιτάχυνση της ζήτησης της αγοράς αυτών των καθαρών οχημάτων. Παράλληλα η πρόταση προωθεί την εισαγωγή καθαρών και ενεργειακά αποδοτικών οχημάτων μέσω μιας ουδέτερης προσέγγισης από τεχνολογικής πλευράς, όπως συνιστούν τα κράτη μέλη (17).

4.2

Η υποχρέωση σύμβασης για τα βαρέα οχήματα άνω των 3,5 t, σε σχέση με εκούσιες συμφωνίες ή άλλου τύπου ρυθμίσεις, έχει πλεονεκτήματα από πλευράς προϋπολογισμού κόστους-οφέλους, είτε όσον αφορά τις οικονομικές πτυχές της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας είτε, κυρίως, όσον αφορά τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο.

4.3

Ο καθορισμός του ποσοστού που θα περιλαμβάνεται στις δημόσιες προμήθειες στο 25 %, σημαίνει αναφορά στο 10 % του συνόλου της αγοράς και κατά συνέπεια ένα ποσοστό που συμβάλλει στην ανάπτυξη της αγοράς καθαρών οχημάτων και που ακόμη προωθεί οικονομίες κλίμακας, με την διατήρηση σε αποδεκτά επίπεδα του κόστους της επένδυσης.

4.4

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί, ο αριθμός των οχημάτων που αφορά η παρούσα πρόταση οδηγίας είναι περίπου 52.000, εκ των οποίων 17.000 λεωφορεία και 35.000 βαρέα οχήματα εμπορικής χρήσεως. Η εισαγωγή 25 % καθαρών οχημάτων αντιστοιχεί σε 13.000 οχήματα ΒΠΟ το έτος. Η επιλογή ενός ειδικού τομέα αντικατάστασης (λεωφορεία, απορριμματοφόρα ή άλλα) αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια των δημόσιων φορέων, που έχουν πλήρη ελευθερία στο να καθορίσουν τα ειδικά ποσοστά αντικατάστασης.

4.5

Η προκήρυξη διαγωνισμών για τη συστηματική εισαγωγή καθαρών οχημάτων θα ευνοήσει την ανάπτυξη της αυτοκινητοβιομηχανίας και θα διασφαλίσει την άνθηση μιας σταθερής αγοράς βαρέων οχημάτων στην Ευρώπη, αυξάνοντας το επίπεδο ανταγωνισμού και ανταγωνιστικότητας.

4.6

Το Παρίσι, το Μονπελιέ και η Φραγκφούρτη, όπως και άλλες πόλεις, διαθέτουν ήδη στόλους καθαρών οχημάτων, και ετοιμάζονται να τους διευρύνουν λόγω των θετικών αποτελεσμάτων που έχουν επιτευχθεί τόσο σε περιβαλλοντικό όσο και σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.

4.7

Η υποχρεωτική εισαγωγή ποσοστού οχημάτων ΒΠΟ στον στόλο των βαρέων οχημάτων, αποτελεί ένα επιπλέον μέσο στη διάθεση των δημόσιων διοικήσεων προκειμένου να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που επιβάλλουν οι κοινοτικές οδηγίες για την ποιότητα του αέρα.

4.8

Το ποσοστό αντικατάστασης που προτείνεται στην πρόταση οδηγίας θα συμβάλει στην ταχεία επίτευξη των πρώτων αποτελεσμάτων όσον αφορά τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα (18), ανάγοντας τα ΒΠΟ σε πρότυπα που μειώνουν δραστικά τις εκπομπές HC, NOχ και PM.

4.9

Η χρήση των ΒΠΟ συμβάλλει, εξάλλου, στη μείωση της κατανάλωσης καυσίμων και στην ενθάρρυνση της έρευνας για την επίτευξη σημαντικότερων αποτελεσμάτων για το περιβάλλον: η προώθηση της χρήσης εναλλακτικών καυσίμων και η μελέτη τεχνολογιών επεξεργασίας των εκπομπών συμβάλλουν δυναμικά στην ανάπτυξη της αυτοκινητοβιομηχανίας.

4.10

Δεδομένου ότι ο μέσος όρος ζωής των βαρέων οχημάτων που εξετάζονται στην πρόταση είναι περίπου 15 έτη και με την υπόθεση ότι η πρόταση οδηγίας θα τεθεί σε ισχύ κατά τη διάρκεια του 2006, οι δημόσιοι φορείς θα έχουν τη δυνατότητα έως το 2030 να κάνουν απόσβεση των επενδύσεών τους, να αναπτυχθούν τεχνολογικά και να βελτιώσουν τα πρότυπα παροχής υπηρεσιών.

4.11

Η ταχεία και συνεπής δέσμευση όσον αφορά την προώθηση καθαρών οχημάτων θα έχει επωφελείς συνέπειες και σε κοινωνικό επίπεδο: βελτίωση της ποιότητας του αέρα των αστικών κέντρων σημαίνει, μεταξύ άλλων, μείωση της εμφάνισης ή της επιδείνωσης των ασθενειών του αναπνευστικού συστήματος με επακόλουθη βελτίωση του προϋπολογισμού για τη δημόσια υγεία.