(1)

Η οδηγία 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) έχει τροποποιηθεί επανειλημμένα και ουσιωδώς (5). Καθώς η εν λόγω οδηγία πρόκειται να τροποποιηθεί εκ νέου, είναι σκόπιμη, για λόγους σαφήνειας, η αναδιατύπωσή της.

(2)

Στην ανακοίνωση που εξέδωσε στις 17 Σεπτεμβρίου 2020 με τίτλο «Ενίσχυση της κλιματικής φιλοδοξίας της Ευρώπης για το 2030 — Επενδύουμε σε ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον προς όφελος των πολιτών μας» (το «σχέδιο κλιματικών στόχων»), η Επιτροπή πρότεινε να αυξηθεί το επίπεδο κλιματικής φιλοδοξία της Ένωσης με την αύξηση του στόχου για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % κάτω από τα επίπεδα του 1990 έως το 2030. Πρόκειται για σημαντική αύξηση σε σύγκριση με τον υφιστάμενο στόχο του 40 %. Η πρόταση ανταποκρίνεται στη δέσμευση που αναλήφθηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 11ης Δεκεμβρίου 2019 με τίτλο «Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» (η «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία») για την υποβολή ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την αύξηση του στόχου της Ένωσης για το 2030 στο 55 % με υπεύθυνο τρόπο. Συνάδει επίσης με τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού, η οποία εγκρίθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2015, στο πλαίσιο της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (η «συμφωνία του Παρισιού») για τη συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη αρκετά κάτω από τους 2°C και τη συνέχιση των προσπαθειών για τη συγκράτησή της στον 1,5°C.

(3)

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα συμπεράσματά του της 10ης-11ης Δεκεμβρίου 2020, τάχθηκε υπέρ ενός δεσμευτικού ενωσιακού στόχου για καθαρή εσωτερική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η φιλοδοξία για το κλίμα πρέπει να ενισχυθεί κατά τρόπο που μπορεί να ενθαρρύνει τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να αποφέρει οφέλη για την υγεία και το περιβάλλον στους πολίτες της Ένωσης και να συμβάλει στη μακροπρόθεσμη παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της Ένωσης μέσω της προώθησης της καινοτομίας στις πράσινες τεχνολογίες.

(4)

Για την υλοποίηση των στόχων αυτών, η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της, της 19ης Οκτωβρίου 2020, με τίτλο «Πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2021 — Μια Ένωση δύναμης σε έναν εύθραυστο κόσμο», ανακοίνωσε δέσμη νομοθετικών μέτρων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030 (η «δέσμη προσαρμογής στον στόχο του 55 %») και την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης Ευρωπαϊκής Ένωσης έως το 2050. Η δέσμη αυτή καλύπτει ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής, όπως η ενεργειακή απόδοση, η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, η χρήση γης, η αλλαγή στη χρήση γης και οι δασοκομικές δραστηριότητες, η φορολογία της ενέργειας, ο επιμερισμός των προσπαθειών και η εμπορία εκπομπών.

(5)

Ο σκοπός της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55 % είναι η διασφάλιση και η δημιουργία θέσεων εργασίας στην Ένωση και η παροχή στην Ένωση της δυνατότητας να καταστεί παγκόσμιος ηγέτης στην ανάπτυξη και την υιοθέτηση καθαρών τεχνολογιών στην παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση, με ιδιαίτερη έμφαση στις λύσεις ενεργειακής απόδοσης.

(6)

Οι προβολές δείχνουν ότι, με την πλήρη εφαρμογή των πολιτικών που ισχύουν σήμερα, οι μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 θα αντιστοιχούν περίπου στο 45 % των αντίστοιχων επιπέδων του 1990, εξαιρουμένων των εκπομπών και απορροφήσεων από τη χρήση γης, και περίπου στο 47 %, εάν συμπεριληφθούν αυτές. Ως εκ τούτου, το σχέδιο κλιματικών στόχων προβλέπει ένα σύνολο δράσεων που απαιτούνται σε όλους τους τομείς της οικονομίας και αναθεωρήσεις βασικών νομοθετικών μέσων για την επίτευξη αυτής της ενισχυμένης κλιματικής φιλοδοξίας.

(7)

Στην ανακοίνωση που εξέδωσε στις 28 Νοεμβρίου 2018 με τίτλο «Καθαρός πλανήτης για όλους - Ένα ευρωπαϊκό, στρατηγικό, μακρόπνοο όραμα για μια ευημερούσα, σύγχρονη, ανταγωνιστική και κλιματικά ουδέτερη οικονομία», η Επιτροπή δήλωσε ότι η ενεργειακή απόδοση αποτελεί βασικό τομέα δράσης, χωρίς τον οποίο δεν μπορεί να επιτευχθεί η πλήρης απαλλαγή της οικονομίας της Ένωσης από τον άνθρακα. Η ανάγκη αξιοποίησης των οικονομικά αποδοτικών ευκαιριών εξοικονόμησης ενέργειας οδήγησε στην τρέχουσα πολιτική της Ένωσης για την ενεργειακή απόδοση. Τον Δεκέμβριο του 2018, ένας νέος πρωταρχικός στόχος ενεργειακής απόδοσης της Ένωσης για το 2030 ύψους τουλάχιστον 32,5 %, σε σύγκριση με την βάσει προβολών υπολογιζόμενη χρήση ενέργειας το 2030, συμπεριλήφθηκε στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων «Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους», με στόχο να δοθεί προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση, να επιτευχθεί παγκόσμια πρωτοπορία στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να διασφαλιστεί μια δίκαιη συμφωνία για τους καταναλωτές.

(8)

Η εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει το σχέδιο κλιματικών στόχων κατέδειξε ότι, για να επιτευχθεί το αυξημένο επίπεδο κλιματικής φιλοδοξίας, οι βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης θα πρέπει να αυξηθούν σημαντικά σε σχέση με το σημερινό επίπεδο φιλοδοξίας του 32,5 %.

(9)

Μια αύξηση του στόχου ενεργειακής απόδοσης της Ένωσης για το 2030 μπορεί να μειώσει τις τιμές της ενέργειας και να είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σε συνδυασμό με αύξηση και υιοθέτηση του εξηλεκτρισμού, του υδρογόνου, των ηλεκτρονικών καυσίμων και άλλων σχετικών τεχνολογιών που είναι απαραίτητες για την πράσινη μετάβαση, μεταξύ άλλων στον τομέα των μεταφορών. Ακόμη και με την ταχεία ανάπτυξη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η ενεργειακή απόδοση μπορεί να μειώσει την ανάγκη για νέα δυναμικότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και το κόστος που συνδέεται με την αποθήκευση, τη μεταφορά και τη διανομή. Η αυξημένη ενεργειακή απόδοση είναι, επίσης, ιδιαίτερα σημαντική για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης, καθώς μέσω αυτής μειώνεται η εξάρτησή της από την εισαγωγή καυσίμων από τρίτες χώρες. Η ενεργειακή απόδοση είναι ένα από τα πιο καθαρά και οικονομικά αποδοτικά μέτρα για την αντιμετώπιση αυτής της εξάρτησης.

(10)

Το άθροισμα των εθνικών συνεισφορών που κοινοποιήθηκαν από τα κράτη μέλη στα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα υπολείπεται του στόχου της Ένωσης για βελτίωση κατά 32,5 %. Οι συνεισφορές θα οδηγήσουν συνολικά σε μείωση κατά 29,7 % για την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας και κατά 29,4 % για την τελική κατανάλωση ενέργειας σε σύγκριση με τις προβολές του σεναρίου αναφοράς της ΕΕ του 2007 για το 2030. Αυτό θα συνεπαγόταν συλλογικό έλλειμμα 2,8 ποσοστιαίων μονάδων για την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας και 3,1 ποσοστιαίων μονάδων για την τελική κατανάλωση ενέργειας στην ΕΕ των 27.

(11)

Ορισμένα κράτη μέλη υπέβαλαν φιλόδοξα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα, τα οποία η Επιτροπή αξιολόγησε ως «επαρκή», και τα οποία περιείχαν μέτρα που επιτρέπουν στα εν λόγω κράτη μέλη να συμβάλουν στην επίτευξη των συλλογικών στόχων για την ενεργειακή απόδοση με αναλογία μεγαλύτερη από τον μέσο όρο της Ένωσης. Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη έχουν καταγράψει «πρώιμες προσπάθειες» για την επίτευξη εξοικονόμησης ενέργειας, δηλαδή εξοικονόμηση ενέργειας πάνω από τον μέσο όρο της Ένωσης τα τελευταία χρόνια. Και οι δύο περιπτώσεις συνιστούν σημαντικές προσπάθειες που θα πρέπει να αναγνωριστούν και να περιληφθούν σε μελλοντικές ενωσιακές προβολές μοντελοποίησης και οι οποίες μπορούν να χρησιμεύσουν ως αξιόλογα παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο όλα τα κράτη μέλη μπορούν να εργαστούν για την αξιοποίηση του δυναμικού τους όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, ώστε να αποφέρουν σημαντικά οφέλη στις οικονομίες και τις κοινωνίες τους.

(12)

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι παραδοχές που χρησιμοποίησε η Επιτροπή στο σενάριο αναφοράς της ΕΕ του 2020 και οι παραδοχές στις οποίες βασίστηκαν ορισμένα κράτη μέλη για τα σενάρια αναφοράς τους, στα οποία βασίζονται τα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και κλίμα, είναι διαφορετικές. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αποκλίσεις όσον αφορά τον υπολογισμό της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας, όμως και οι δύο προσεγγίσεις είναι έγκυρες όσον αφορά την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας.

(13)

Ενώ το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας παραμένει μεγάλο σε όλους τους τομείς, υπάρχει μια ιδιαίτερη πρόκληση που αφορά τις μεταφορές, καθώς είναι υπεύθυνες για άνω του 30 % της τελικής κατανάλωσης ενέργειας, και τα κτίρια, δεδομένου ότι το 75 % του κτιριακού αποθέματος της Ένωσης έχει χαμηλές ενεργειακές επιδόσεις. Ένας τομέας που αποκτά ολοένα μεγαλύτερη σημασία είναι ο τομέας των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών (ΤΠΕ), ο οποίος ευθύνεται για το 5 έως 9 % της συνολικής χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως και για πάνω από το 2 % των παγκόσμιων εκπομπών. Το 2018, τα κέντρα δεδομένων αντιπροσώπευαν το 2,7 % της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ των 28. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της, της 19ης Φεβρουαρίου 2020, με τίτλο «Διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος της Ευρώπης» (η «ψηφιακή στρατηγική της Ένωσης») ανέδειξε την ανάγκη για υψηλής ενεργειακής απόδοσης και βιώσιμα κέντρα δεδομένων και μέτρα διαφάνειας για τους τηλεπικοινωνιακούς φορείς όσον αφορά το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Επιπλέον, θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη η ενδεχόμενη αύξηση της ζήτησης ενέργειας που μπορεί να προκύψει από την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας, ιδίως για ενεργοβόρες διαδικασίες.

(14)

Το υψηλότερο επίπεδο φιλοδοξίας απαιτεί ισχυρότερη προώθηση οικονομικά αποδοτικών μέτρων ενεργειακής απόδοσης σε όλους τους τομείς του ενεργειακού συστήματος και σε όλους τους σχετικούς κλάδους, όπου η δραστηριότητα επηρεάζει τη ζήτηση για ενέργεια, όπως οι κλάδοι των μεταφορών, των υδάτων και της γεωργίας. Με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε ολόκληρη την ενεργειακή αλυσίδα, συμπεριλαμβανομένων της παραγωγής, της μεταφοράς, της διανομής και της τελικής χρήσης της ενέργειας, θα ωφεληθεί το περιβάλλον, θα βελτιωθούν η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και η δημόσια υγεία, θα μειωθούν οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, θα βελτιωθεί η ενεργειακή ασφάλεια μέσω της μείωσης της ανάγκης για εισαγωγές ενέργειας, ιδίως ορυκτών καυσίμων, θα περικοπεί το ενεργειακό κόστος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, θα αμβλυνθεί η ενεργειακή φτώχεια και θα επέλθει αύξηση της ανταγωνιστικότητας, περισσότερες θέσεις εργασίας και αυξημένη οικονομική δραστηριότητα σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Ως εκ τούτου, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πολιτών, συμβάλλοντας παράλληλα στον μετασχηματισμό των ενεργειακών σχέσεων της Ένωσης με τρίτες χώρες εταίρους προς την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας. Αυτό συνάδει με τις δεσμεύσεις της Ένωσης που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο της Ενεργειακής Ένωσης και του παγκόσμιου προγράμματος δράσης για το κλίμα που θεσπίστηκε με τη συμφωνία του Παρισιού. Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης διαφόρων τομέων έχει τη δυνατότητα να προωθήσει την αστική ανάπλαση, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης των κτιρίων, και τις αλλαγές στα πρότυπα κινητικότητας και προσβασιμότητας, προωθώντας παράλληλα πιο αποτελεσματικές, βιώσιμες και οικονομικά προσιτές επιλογές.

(15)

Η παρούσα οδηγία αποτελεί ένα βήμα προς την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, στο πλαίσιο της οποίας η ενεργειακή απόδοση πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αυτοτελής πηγή ενέργειας. Η αρχή για την προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση αποτελεί πρωτεύουσα αρχή η οποία θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε όλους τους τομείς, ακόμα και πέραν του ενεργειακού συστήματος, σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένου του χρηματοπιστωτικού τομέα. Οι λύσεις ενεργειακής απόδοσης θα πρέπει να εξετάζονται ως πρώτη επιλογή στις αποφάσεις πολιτικής, σχεδιασμού και επενδύσεων, κατά τον καθορισμό νέων κανόνων για την πλευρά της προσφοράς και για άλλους τομείς πολιτικής. Ενώ η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση θα πρέπει να εφαρμόζεται χωρίς να θίγει άλλες νομικές υποχρεώσεις, στόχους και αρχές, οι εν λόγω υποχρεώσεις, στόχοι και αρχές θα πρέπει επίσης να μην εμποδίζουν την εφαρμογή της ούτε να έχουν ως αποτέλεσμα εξαιρέσεις από την εφαρμογή της αρχής. Η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσει ότι η ενεργειακή απόδοση και η ανταπόκριση στη ζήτηση μπορούν να ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις με τη δυναμικότητα παραγωγής. Είναι ανάγκη να πραγματοποιούνται βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης, όποτε είναι οικονομικά αποδοτικότερες από ισοδύναμες λύσεις στο σκέλος της προσφοράς. Αυτό θα πρέπει να συμβάλει ώστε να αξιοποιηθούν πολλά οφέλη της ενεργειακής απόδοσης για την Ένωση, ιδίως για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Η εφαρμογή μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης θα πρέπει να αποτελεί επίσης προτεραιότητα για την άμβλυνση της ενεργειακής φτώχειας.

(16)

Η ενεργειακή απόδοση θα πρέπει να αναγνωρισθεί ως καίριο στοιχείο και προτεραιότητα των μελλοντικών αποφάσεων για επενδύσεις στις ενεργειακές υποδομές της Ένωσης. Η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση θα πρέπει να εφαρμόζεται, λαμβάνοντας πρωτίστως υπόψη την προσέγγιση της αποδοτικότητας του συστήματος και την κοινωνική προοπτική, καθώς και την προοπτική της υγείας, και με έμφαση στην ασφάλεια του εφοδιασμού, στην ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος και στη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα. Κατά συνέπεια, η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση αναμένεται να συμβάλει στην αύξηση της απόδοσης των επιμέρους τομέων τελικής χρήσης και ολόκληρου του ενεργειακού συστήματος. Η εφαρμογή της αρχής θα πρέπει επίσης να στηρίζει επενδύσεις σε ενεργειακά αποδοτικές λύσεις που συμβάλλουν στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6).

(17)

Η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) και βρίσκεται στο επίκεντρο της Στρατηγικής της ΕΕ για την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος, η οποία καθορίστηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 8ης Ιουλίου 2022. Ενώ η αρχή βασίζεται στη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, η εφαρμογή της έχει ευρύτερες επιπτώσεις από κοινωνική σκοπιά. Οι εν λόγω επιπτώσεις μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τις περιστάσεις και θα πρέπει να αξιολογούνται προσεκτικά μέσω αξιόπιστων μεθοδολογιών ανάλυσης κόστους-οφέλους που λαμβάνουν υπόψη τα πολλαπλά οφέλη της ενεργειακής απόδοσης. Η Επιτροπή έχει εκπονήσει ειδικές κατευθυντήριες γραμμές για τη λειτουργία και την εφαρμογή της αρχής, προτείνοντας συγκεκριμένα εργαλεία και παραδείγματα εφαρμογής σε διάφορους τομείς. Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης σύσταση προς τα κράτη μέλη, η οποία βασίζεται στις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας και ζητεί τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων σε σχέση με την εφαρμογή της αρχής. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη στον μέγιστο δυνατό βαθμό την εν λόγω σύσταση και να καθοδηγούνται από αυτήν κατά την εφαρμογή της αρχής της ενεργειακής απόδοσης στην πράξη.

(18)

Η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση συνεπάγεται την υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης η οποία λαμβάνει υπόψη τη συνολική απόδοση του ενοποιημένου ενεργειακού συστήματος, την ασφάλεια του εφοδιασμού και την οικονομική αποδοτικότητα και προωθεί τις πλέον αποδοτικές λύσεις για την κλιματική ουδετερότητα σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας, από την παραγωγή ενέργειας έως την τελική κατανάλωση ενέργειας μέσω του δικτύου μεταφοράς, ώστε να επιτυγχάνονται αποδόσεις τόσο στην κατανάλωση πρωτογενoύς ενέργειας όσο και στην τελική κατανάλωση ενέργειας. Η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να εξετάζει τις επιδόσεις του συστήματος και τη δυναμική χρήση της ενέργειας, όπου οι πόροι από την πλευρά της ζήτησης και η ευελιξία του συστήματος θεωρούνται λύσεις ενεργειακής απόδοσης.

(19)

Για να έχει αντίκτυπο, η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση πρέπει να εφαρμόζεται με συνέπεια από τους εθνικούς, περιφερειακούς, τοπικούς και τομεακούς φορείς λήψης αποφάσεων σε όλα τα σχετικά σενάρια και τις αποφάσεις πολιτικής, σχεδιασμού και μεγάλων επενδύσεων - δηλαδή επενδύσεων μεγάλης κλίμακας, με αξία άνω των 100 000 000 EUR έκαστη ή 175 000 000 EUR για έργα υποδομής μεταφορών - που επηρεάζουν την κατανάλωση ενέργειας ή τον εφοδιασμό με ενέργεια. Η ορθή εφαρμογή της αρχής απαιτεί τη χρήση της σωστής μεθοδολογίας ανάλυσης κόστους-οφέλους, τον καθορισμό ευνοϊκών συνθηκών για τη χρήση ενεργειακά αποδοτικών λύσεων και την κατάλληλη παρακολούθηση. Οι αναλύσεις κόστους-οφέλους θα πρέπει να αναπτύσσονται και να διενεργούνται συστηματικά, θα πρέπει να βασίζονται στις πλέον επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τις τιμές της ενέργειας και θα πρέπει να περιλαμβάνουν σενάρια αύξησης των τιμών, για παράδειγμα λόγω της μείωσης των δικαιωμάτων του συστήματος εμπορίας εκπομπών της Ένωσης (ΣΕΔΕ της ΕΕ) σύμφωνα με την οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8), προκειμένου να παρέχονται κίνητρα για την εφαρμογή μέτρων ενεργειακής απόδοσης. Θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα σε λύσεις από την πλευρά της ζήτησης, όπου είναι οικονομικά αποδοτικότερες από τις επενδύσεις σε υποδομές ενεργειακού εφοδιασμού για την επίτευξη των στόχων πολιτικής. Η ευελιξία από την πλευρά της ζήτησης μπορεί να αποφέρει ευρύτερα οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη για τους καταναλωτές και την κοινωνία γενικότερα, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών κοινοτήτων, και μπορεί να αυξήσει την αποδοτικότητα του ενεργειακού συστήματος και να μειώσει το ενεργειακό κόστος, για παράδειγμα με τη μείωση του κόστους λειτουργίας του συστήματος που οδηγεί σε χαμηλότερα τιμολόγια για όλους τους καταναλωτές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα δυνητικά οφέλη από την ευελιξία από την πλευρά της ζήτησης κατά την εφαρμογή της αρχής της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση και, κατά περίπτωση, να εξετάζουν την απόκριση στη ζήτηση τόσο σε κεντρικό όσο και σε αποκεντρωμένο επίπεδο, την αποθήκευση ενέργειας και τις έξυπνες λύσεις στο πλαίσιο των προσπαθειών τους για αύξηση της απόδοσης του ενοποιημένου ενεργειακού συστήματος.

(20)

Κατά την αξιολόγηση των τιμών των έργων για τους σκοπούς της εφαρμογής της αρχής της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση, η Επιτροπή, στην έκθεσή της προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, θα πρέπει να αξιολογεί ιδίως αν και με ποιον τρόπο τα κατώτατα όρια εφαρμόζονται αποτελεσματικά σε κάθε κράτος μέλος.

(21)

Η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση θα πρέπει πάντα να εφαρμόζεται αναλογικά, οι δε απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας δεν θα πρέπει να συνεπάγονται αλληλεπικαλυπτόμενες ή αντικρουόμενες υποχρεώσεις για τα κράτη μέλη, όταν η εφαρμογή της αρχής διασφαλίζεται άμεσα από άλλη νομοθεσία. Αυτό μπορεί να ισχύει για τα έργα κοινού ενδιαφέροντος που περιλαμβάνονται στον ενωσιακό κατάλογο σύμφωνα με το άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2022/869 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9), το οποίο εισάγει τις απαιτήσεις να λαμβάνεται υπόψη η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση κατά την ανάπτυξη και την αξιολόγηση τέτοιων έργων.

(22)

Η δίκαιη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη Ένωση έως το 2050 είναι κεντρικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Η ενεργειακή φτώχεια αποτελεί βασική έννοια στη δέσμη μέτρων «Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους» και σχεδιάστηκε για να διευκολύνει τη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση. Δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999 και της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10), η Επιτροπή, στη σύστασή της (ΕΕ) 2020/1563 σχετικά με την ενεργειακή φτώχεια (11), παρείχε ενδεικτική καθοδήγηση σχετικά με τους κατάλληλους δείκτες για τη μέτρηση της ενεργειακής φτώχειας και τον ορισμό του «σημαντικού αριθμού νοικοκυριών σε ενεργειακή φτώχεια». Η οδηγία 2009/73/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12) και η οδηγία (ΕΕ) 2019/944 απαιτούν από τα κράτη μέλη να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, όπου αυτή εντοπίζεται, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για την αντιμετώπιση του ευρύτερου πλαισίου της ενεργειακής φτώχειας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε ένα πλαίσιο αύξησης των τιμών της ενέργειας και πληθωριστικής πίεσης, όπου θα πρέπει να εφαρμοστούν τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα μέτρα για την αντιμετώπιση των συστημικών προκλήσεων για το ενεργειακό σύστημα της Ένωσης.

(23)

Τα άτομα που αντιμετωπίζουν ή κινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν ενεργειακή φτώχεια, οι ευάλωτοι πελάτες, συμπεριλαμβανομένων των τελικών χρηστών, τα νοικοκυριά χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, και τα άτομα που ζουν σε κοινωνικές κατοικίες θα πρέπει να επωφελούνται από την εφαρμογή της αρχής της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση. Τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης θα πρέπει να εφαρμοστούν κατά προτεραιότητα για τη βελτίωση της κατάστασης των εν λόγω ατόμων και νοικοκυριών και για την άμβλυνση της ενεργειακής φτώχειας, και δεν θα πρέπει να ενθαρρύνουν δυσανάλογες αυξήσεις στο κόστος στέγασης, κινητικότητας ή ενέργειας. Για την υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης στη χάραξη πολιτικής και στην εφαρμογή πολιτικών και μέτρων τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι άλλες πολιτικές και μέτρα δεν έχουν αρνητικές επιπτώσεις στα εν λόγω άτομα και νοικοκυριά.

(24)

Η παρούσα οδηγία αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου πλαισίου πολιτικής για τις πολιτικές ενεργειακής απόδοσης που αξιοποιούν το δυναμικό ενεργειακής απόδοσης σε συγκεκριμένους τομείς πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων των κτιρίων (οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13)), των προϊόντων (οδηγία 2009/125/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14) και των κανονισμών (ΕΕ) 2017/1369 (15) και (ΕΕ) 2020/740 (16) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου) και της διακυβέρνησης (κανονισμός (ΕΕ) 2018/1999). Οι πολιτικές αυτές διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην επίτευξη εξοικονόμησης ενέργειας κατά την αντικατάσταση προϊόντων ή την κατασκευή ή ανακαίνιση κτιρίων.

(25)

Για την επίτευξη ενός φιλόδοξου στόχου ενεργειακής απόδοσης, απαιτείται η άρση των φραγμών, προκειμένου να διευκολυνθεί η επένδυση σε μέτρα ενεργειακής απόδοσης. Το υποπρόγραμμα «Μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας» του προγράμματος LIFE της Ένωσης, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/783 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17), θα κατευθύνει χρηματοδότηση για να στηριχθεί η ανάπτυξη των βέλτιστων πρακτικών της Ένωσης στην εφαρμογή της πολιτικής για την ενεργειακή απόδοση, η οποία θα αντιμετωπίζει τους συμπεριφορικούς, τους αγοραίους και τους κανονιστικούς φραγμούς στην ενεργειακή απόδοση.

(26)

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα συμπεράσματά του της 23ης και 24ης Οκτωβρίου 2014, υποστήριξε στόχο ενεργειακής απόδοσης 27 % για το 2030 σε επίπεδο Ένωσης, ο οποίος θα επανεξετασθεί έως το 2020 με γνώμονα στόχο 30 % σε ενωσιακό επίπεδο. Στο ψήφισμά του της 15ης Δεκεμβρίου 2015 με τίτλο «Η πορεία προς μια Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση», το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να αξιολογήσει, επιπροσθέτως, τη βιωσιμότητα του στόχου του 40 % για την ενεργειακή απόδοση για το ίδιο χρονικό διάστημα.

(27)

Στην ανακοίνωση που εξέδωσε στις 28 Νοεμβρίου 2018 με τίτλο «Καθαρός πλανήτης για όλους - Ένα ευρωπαϊκό, στρατηγικό, μακρόπνοο όραμα για μια ευημερούσα, σύγχρονη, ανταγωνιστική και κλιματικά ουδέτερη οικονομία», η Επιτροπή προβλέπει ότι ο στόχος για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης της Ένωσης κατά 32,5 % έως το 2030 και τα άλλα μέσα πολιτικής του υφιστάμενου πλαισίου θα οδηγήσουν σε μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά περίπου 45 % έως το 2030. Για την ενίσχυση της φιλοδοξίας για το κλίμα όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55 % έως το 2030, στην εκτίμηση επιπτώσεων του σχεδίου κλιματικών στόχων αξιολογήθηκε ποιο επίπεδο προσπαθειών θα απαιτηθεί στους διάφορους τομείς πολιτικής. Η εκτίμηση επιπτώσεων καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, σε σχέση με τη βάση αναφοράς, η επίτευξη του στόχου για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου με βέλτιστο από πλευράς κόστους τρόπο συνεπάγεται ότι η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας και η τελική κατανάλωση ενέργειας πρέπει να μειωθούν τουλάχιστον κατά 39 έως 41 % και κατά 36 έως 37 %, αντιστοίχως.

(28)

Ο στόχος ενεργειακής απόδοσης της Ένωσης καθορίστηκε αρχικά και υπολογίστηκε χρησιμοποιώντας ως βάση αναφοράς τις προβολές του σεναρίου αναφοράς της ΕΕ του 2007 για το 2030. Λόγω της αλλαγής στη μεθοδολογία της Eurostat για τον υπολογισμό του ενεργειακού ισοζυγίου και των βελτιώσεων στις μεταγενέστερες προβολές των μοντέλων απαιτείται αλλαγή της βάσης αναφοράς. Ως εκ τούτου, χρησιμοποιώντας την ίδια προσέγγιση για τον καθορισμό του στόχου, δηλαδή συγκρίνοντάς τον με τις μελλοντικές προβολές της βάσης αναφοράς, η φιλοδοξία του στόχου ενεργειακής απόδοσης της Ένωσης για το 2030 καθορίζεται σε σύγκριση με τις προβολές του σεναρίου αναφοράς της ΕΕ του 2020 για το 2030, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη τις εθνικές συνεισφορές των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα. Σύμφωνα με την εν λόγω επικαιροποιημένη βάση αναφοράς, η Ένωση θα πρέπει να ενισχύσει περαιτέρω τη φιλοδοξία της όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση κατά τουλάχιστον 11,7 % το 2030 σε σύγκριση με το επίπεδο των προσπαθειών στο πλαίσιο του σεναρίου αναφοράς της ΕΕ του 2020. Ο νέος τρόπος διατύπωσης του επιπέδου φιλοδοξίας των στόχων της Ένωσης δεν επηρεάζει το πραγματικό επίπεδο των απαιτούμενων προσπαθειών και αντιστοιχεί σε μείωση κατά 40,5 % για την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας και κατά 38 % για την τελική κατανάλωση ενέργειας σε σύγκριση με τις προβολές του σεναρίου αναφοράς της ΕΕ του 2007 για το 2030.

(29)

Η μεθοδολογία για τον υπολογισμό της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας και της τελικής κατανάλωσης ενέργειας ευθυγραμμίζεται με τη νέα μεθοδολογία της Eurostat, αλλά οι δείκτες που χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας έχουν διαφορετικό πεδίο εφαρμογής, καθόσον αποκλείουν την ενέργεια του περιβάλλοντος και περιλαμβάνουν την κατανάλωση ενέργειας στις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές για τους στόχους της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας και της τελικής κατανάλωσης ενέργειας. Η χρήση νέων δεικτών συνεπάγεται επίσης ότι τυχόν αλλαγές στην κατανάλωση ενέργειας των υψικαμίνων αντικατοπτρίζονται πλέον μόνο στην κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας.

(30)

Η ανάγκη να βελτιώσει η Ένωση την ενεργειακή απόδοσή της θα πρέπει να εκφράζεται με όρους κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας και τελικής κατανάλωσης ενέργειας που θα πρέπει να έχουν επιτευχθεί το 2030, επισημαίνοντας το πρόσθετο επίπεδο των προσπαθειών που απαιτούνται σε σύγκριση με τα μέτρα που εφαρμόζονται ή σχεδιάζονται στα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα. Οι προβολές του σεναρίου αναφοράς της ΕΕ του 2020 είναι 864 εκατ. ΤΙΠ τελικής κατανάλωσης ενέργειας και 1 124 εκατ. ΤΙΠ κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2030 (εξαιρουμένης της ενέργειας περιβάλλοντος και συμπεριλαμβανομένων των διεθνών αεροπορικών μεταφορών). Μια πρόσθετη μείωση 11,7 % ισοδυναμεί με 763 εκατ. ΤΙΠ και 992,5 εκατ. ΤΙΠ έως το 2030. Σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005, αυτό σημαίνει ότι η τελική κατανάλωση ενέργειας στην Ένωση θα πρέπει να μειωθεί κατά περίπου 25 % και η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας θα πρέπει να μειωθεί κατά περίπου 34 %. Σε επίπεδο κρατών μελών δεν υφίστανται δεσμευτικοί στόχοι με ορίζοντα το 2020 και το 2030 αντίστοιχα και τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίσουν τις δικές τους συνεισφορές για την επίτευξη του στόχου ενεργειακής απόδοσης της Ένωσης λαμβάνοντας υπόψη τον τύπο που προβλέπεται στην παρούσα οδηγία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι ελεύθερα να καθορίζουν τους εθνικούς στόχους τους με βάση είτε την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας ή την τελική κατανάλωση ενέργειας ή την εξοικονόμηση κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας ή τελικής κατανάλωσης ενέργειας, είτε την ενεργειακή ένταση. Η παρούσα οδηγία τροποποιεί τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη θα πρέπει να εκφράζουν τις εθνικές συνεισφορές τους στον στόχο της Ένωσης. Οι συνεισφορές των κρατών μελών στον στόχο της Ένωσης θα πρέπει να εκφράζονται ως κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας και ως κατανάλωση τελικής ενέργειας, ώστε να διασφαλίζεται η συνέπεια και η παρακολούθηση της προόδου. Η τακτική αξιολόγηση της προόδου προς την επίτευξη των στόχων της Ένωσης για το 2030 είναι αναγκαία και προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999.

(31)

Έως τις 30 Νοεμβρίου 2023, η Επιτροπή θα πρέπει να επικαιροποιήσει το σενάριο αναφοράς της ΕΕ του 2020 με βάση τα τελευταία στοιχεία της Eurostat. Τα κράτη μέλη που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν το επικαιροποιημένο σενάριο αναφοράς θα πρέπει να κοινοποιήσουν τις επικαιροποιημένες εθνικές συνεισφορές τους έως την 1η Φεβρουαρίου 2024, στο πλαίσιο της επαναληπτικής διαδικασίας που προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999.

(32)

Είναι προτιμότερο οι στόχοι της ενεργειακής απόδοσης να επιτευχθούν ως αποτέλεσμα σωρευτικής εφαρμογής ειδικών ενωσιακών και εθνικών μέτρων προώθησης της ενεργειακής απόδοσης σε διάφορα πεδία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποχρεωθούν να θεσπίσουν εθνικές πολιτικές και μέτρα ενεργειακής απόδοσης. Οι εν λόγω πολιτικές και μέτρα και οι μεμονωμένες προσπάθειες κάθε κράτους μέλους θα πρέπει να αξιολογηθούν από την Επιτροπή, μαζί με δεδομένα για την πρόοδο που σημειώθηκε, προκειμένου να εκτιμηθεί η πιθανότητα επίτευξης του συνολικού στόχου της Ένωσης και ο βαθμός στον οποίο οι επιμέρους προσπάθειες είναι επαρκείς για την εκπλήρωση της κοινής επιδίωξης.

(33)

Ο δημόσιος τομέας είναι υπεύθυνος για περίπου το 5 έως 10 % της συνολικής τελικής κατανάλωσης ενέργειας της Ένωσης. Οι δημόσιες αρχές δαπανούν περίπου 1 800 000 000 000 EUR ετησίως. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 14 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ένωσης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο δημόσιος τομέας αποτελεί σημαντική κινητήρια δύναμη για την προώθηση της στροφής της αγοράς προς αποδοτικότερα προϊόντα, κτίρια και υπηρεσίες, καθώς και για την πρόκληση αλλαγών συμπεριφοράς στην κατανάλωση ενέργειας από πολίτες και επιχειρήσεις. Επιπλέον, η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας με μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης μπορεί να απελευθερώσει δημόσιους πόρους για άλλους σκοπούς. Οι δημόσιοι φορείς σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο οφείλουν να διαδραματίσουν υποδειγματικό ρόλο όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση.

(34)

Για να δώσει το καλό παράδειγμα, ο δημόσιος τομέας θα πρέπει να θέσει τους δικούς του στόχους απανθρακοποίησης και ενεργειακής απόδοσης. Οι βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης στον δημόσιο τομέα θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις προσπάθειες που απαιτούνται σε επίπεδο Ένωσης. Προκειμένου να συμμορφωθεί με τον στόχο της τελικής κατανάλωσης ενέργειας, η Ένωση θα πρέπει να μειώσει την τελική της κατανάλωση ενέργειας κατά 19 % έως το 2030 σε σύγκριση με τη μέση κατανάλωση ενέργειας κατά τα έτη 2017, 2018 και 2019. Η υποχρέωση επίτευξης ετήσιας μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας στον δημόσιο τομέα κατά τουλάχιστον 1,9 % αναμένεται να διασφαλίσει ότι ο δημόσιος τομέας εκπληρώνει τον υποδειγματικό του ρόλο. Τα κράτη μέλη διατηρούν πλήρη ευελιξία όσον αφορά την επιλογή των μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης για την επίτευξη μείωσης της τελικής κατανάλωσης ενέργειας. Η απαίτηση ετήσιας μείωσης της τελικής κατανάλωσης ενέργειας συνεπάγεται μικρότερο διοικητικό φόρτο από ό,τι η καθιέρωση μεθόδων μέτρησης της εξοικονόμησης ενέργειας.

(35)

Για την εκπλήρωση της υποχρέωσής τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να στοχεύουν στην τελική κατανάλωση ενέργειας όλων των δημόσιων υπηρεσιών και εγκαταστάσεων των δημόσιων φορέων. Για τον καθορισμό του πεδίου των αποδεκτών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν τον ορισμό των «δημόσιων φορέων» που περιλαμβάνεται στην παρούσα οδηγία, όπου η φράση «χρηματοδοτούνται άμεσα από τις εν λόγω αρχές» σημαίνει ότι οι εν λόγω οντότητες χρηματοδοτούνται ως επί το πλείστον από δημόσιους πόρους και η φράση «διοικούνται από τις εν λόγω αρχές» σημαίνει ότι μια εθνική, περιφερειακή ή τοπική αρχή έχει την πλειοψηφία όσον αφορά την επιλογή της διοίκησης της οντότητας. Η υποχρέωση μπορεί να εκπληρωθεί με τη μείωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε οποιοδήποτε κλάδο του δημόσιου τομέα, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, των δημόσιων κτιρίων, της υγειονομικής περίθαλψης, του χωροταξικού σχεδιασμού, της διαχείρισης των υδάτων και της επεξεργασίας λυμάτων, του καθαρισμού λυμάτων και υδάτων, της διαχείρισης αποβλήτων, της τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης, της διανομής, της παροχής και της αποθήκευσης ενέργειας, του δημόσιου φωτισμού, του σχεδιασμού υποδομών, της εκπαίδευσης και των κοινωνικών υπηρεσιών. Κατά τη μεταφορά της παρούσας οδηγίας στο εθνικό δίκαιο, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να συμπεριλάβουν άλλα είδη υπηρεσιών στο πεδίο εφαρμογής. Για να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος για τους δημόσιους φορείς, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν ψηφιακές πλατφόρμες ή εργαλεία για τη συλλογή των συγκεντρωτικών δεδομένων κατανάλωσης των δημόσιων φορέων, να τα δημοσιοποιήσουν και να αναφέρουν τα δεδομένα στην Επιτροπή. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν σχεδιασμό και ετήσιες εκθέσεις για την κατανάλωση των δημόσιων φορέων, σε ενοποιημένη μορφή ανά τομέα.

(36)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθούν ενεργειακά αποδοτικά μέσα κινητικότητας, μεταξύ άλλων στις πρακτικές τους για τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων, όπως οι σιδηρόδρομοι, η ποδηλασία, η πεζοπορία ή η κοινόχρηστη κινητικότητα, με την ανανέωση και την απαλλαγή των στόλων από τις ανθρακούχες εκπομπές, την ενθάρρυνση της αλλαγής του τρόπου εκτέλεσης των μεταφορών και τη συμπερίληψη των τρόπων αυτών στον σχεδιασμό της αστικής κινητικότητας.

(37)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαδραματίζουν υποδειγματικό ρόλο, διασφαλίζοντας ότι όλες οι συμβάσεις ενεργειακής απόδοσης, οι ενεργειακοί έλεγχοι και τα συστήματα ενεργειακής διαχείρισης στον δημόσιο τομέα είναι σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά ή διεθνή πρότυπα, ή ότι χρησιμοποιούνται ενεργειακοί έλεγχοι σε μεγάλο βαθμό σε ενεργοβόρους κλάδους του δημόσιου τομέα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν καθοδήγηση και να προβλέπουν διαδικασίες για τη χρήση των συγκεκριμένων μέσων.

(38)

Οι δημόσιες αρχές ενθαρρύνονται να λαμβάνουν στήριξη από φορείς, όπως οι οργανισμοί βιώσιμης ενέργειας που είναι εγκατεστημένοι σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο, εφόσον κρίνεται σκόπιμο. Η διάρθρωση των εν λόγω οργανισμών αντικατοπτρίζει συνήθως τις επιμέρους ανάγκες των δημόσιων αρχών που βρίσκονται σε μια συγκεκριμένη περιφέρεια ή που δραστηριοποιούνται σε έναν συγκεκριμένο κλάδο του δημόσιου τομέα. Οι κεντρικοί οργανισμοί μπορούν να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες και να λειτουργούν αποτελεσματικότερα από άλλες απόψεις, για παράδειγμα σε μικρότερα κράτη μέλη ή κράτη μέλη με πιο συγκεντρωτική δομή ή όσον αφορά πολύπλοκες ή διαπεριφερειακές πτυχές, όπως η τηλεθέρμανση και η τηλεψύξη. Οι οργανισμοί βιώσιμης ενέργειας μπορούν να λειτουργούν ως υπηρεσίες μίας στάσης. Οι εν λόγω οργανισμοί είναι συχνά υπεύθυνοι για την ανάπτυξη τοπικών ή περιφερειακών σχεδίων απανθρακοποίησης, τα οποία μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν και άλλα μέτρα απανθρακοποίησης, όπως η ανταλλαγή λεβήτων ορυκτών καυσίμων, και για τη στήριξη των δημόσιων αρχών στην εφαρμογή των πολιτικών που σχετίζονται με την ενέργεια. Οι οργανισμοί βιώσιμης ενέργειας ή άλλες οντότητες που συντρέχουν τις περιφερειακές και τοπικές αρχές μπορεί να έχουν σαφείς αρμοδιότητες, στόχους και πόρους στον τομέα της βιώσιμης ενέργειας. Οι οργανισμοί βιώσιμης ενέργειας θα μπορούσαν να ενθαρρυνθούν να εξετάσουν πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων, στο οποίο συμμετέχουν τοπικές κυβερνήσεις που έχουν δεσμευτεί οικειοθελώς να υλοποιήσουν τους στόχους της Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια, καθώς και άλλες υφιστάμενες πρωτοβουλίες για τον σκοπό αυτό. Τα σχέδια απανθρακοποίησης θα πρέπει να συνδέονται με τα σχέδια εδαφικής ανάπτυξης και να λαμβάνουν υπόψη την περιεκτική αξιολόγηση που θα πρέπει να διενεργούν τα κράτη μέλη.

(39)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να στηρίξουν τους δημόσιους φορείς στον σχεδιασμό και την υιοθέτηση μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, μεταξύ άλλων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, παρέχοντας κατευθυντήριες γραμμές, προωθώντας την ανάπτυξη ικανοτήτων και ευκαιριών κατάρτισης και ενθαρρύνοντας τη συνεργασία μεταξύ δημόσιων φορέων, καθώς και μεταξύ οργανισμών. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να δημιουργήσουν εθνικά κέντρα ικανοτήτων για σύνθετα ζητήματα, όπως η παροχή συμβουλών σε τοπικούς ή περιφερειακούς οργανισμούς ενέργειας σχετικά με την τηλεθέρμανση ή την τηλεψύξη. Η απαίτηση να μετατραπούν κτίρια σε κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας δεν αποκλείει ούτε απαγορεύει διαφοροποίηση μεταξύ νέων ή ανακαινισμένων κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Τα κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας, περιλαμβανομένου και του βέλτιστου από άποψη κόστους επιπέδου, ορίζονται στην οδηγία 2010/31/ΕΕ.

(40)

Έως το τέλος του 2026, στα κράτη μέλη που ανακαινίζουν πάνω από το 3 % του συνολικού εμβαδού δαπέδου των κτιρίων τους σε ένα δεδομένο έτος θα πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα να συνυπολογίζουν το πλεόνασμα στο ετήσιο ποσοστό ανακαίνισης οποιουδήποτε από τα τρία επόμενα έτη. Τα κράτη μέλη που ανακαινίζουν περισσότερο από το 3 % του συνολικού εμβαδού δαπέδου των κτιρίων τους από την 1η Ιανουαρίου 2027 θα πρέπει να μπορούν να συνυπολογίζουν το πλεόνασμα στο ετήσιο ποσοστό ανακαίνισης των επόμενων δύο ετών. Η δυνατότητα αυτή δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για σκοπούς που δεν συνάδουν με τους γενικούς στόχους και το επίπεδο φιλοδοξίας της παρούσας οδηγίας.

(41)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τους δημόσιους φορείς να λαμβάνουν υπόψη τα ευρύτερα οφέλη πέραν της εξοικονόμησης ενέργειας, όπως η ποιότητα του εσωτερικού περιβάλλοντος, καθώς και η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων και η άνεση των ανακαινισμένων δημόσιων κτιρίων, ιδίως σχολείων, κέντρων ημερήσιας φροντίδας, οίκων ευγηρίας, προστατευμένων κατοικιών, νοσοκομείων και κοινωνικών κατοικιών.

(42)

Τα κτίρια και οι μεταφορές, μαζί με τη βιομηχανία, είναι οι κύριοι χρήστες ενέργειας και η κύρια πηγή εκπομπών. Τα κτίρια ευθύνονται για περίπου το 40 % της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας της Ένωσης και για το 36 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την ενέργεια. Η ανακοίνωση της Επιτροπής, της 14ης Οκτωβρίου 2020, με τίτλο «Κύμα ανακαινίσεων» αντιμετωπίζει τη διττή πρόκληση της αποδοτικής χρήσης και της οικονομικής προσιτότητας της ενέργειας και των πόρων στον κτιριακό τομέα και αποσκοπεί στον διπλασιασμό του ρυθμού του ποσοστού των ανακαινίσεων. Επικεντρώνεται στα κτίρια με τις χειρότερες επιδόσεις, στην ενεργειακή φτώχεια και στα δημόσια κτίρια. Επιπλέον, τα κτίρια έχουν ζωτική σημασία για την επίτευξη του στόχου της Ένωσης για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Τα κτίρια που ανήκουν σε δημόσιους φορείς αντιπροσωπεύουν σημαντικό μερίδιο του κτιριακού αποθέματος και τυγχάνουν μεγάλης προβολής στη δημόσια ζωή. Επομένως, είναι σκόπιμο να καθοριστεί ένα ετήσιο ποσοστό ριζικής ανακαίνισης κτιρίων που ανήκουν σε δημόσιους φορείς στην επικράτεια κράτους μέλους, προκειμένου να αναβαθμιστεί η ενεργειακή τους απόδοση και να μετατραπούν σε κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας ή σε κτίρια μηδενικών εκπομπών. Τα κράτη μέλη καλούνται να καθορίσουν υψηλότερο ποσοστό ανακαινίσεων, όπου αυτό είναι οικονομικά αποδοτικό στο πλαίσιο της ανακαίνισης του κτιριακού τους αποθέματος σύμφωνα με τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές ανακαίνισης ή τα εθνικά προγράμματα ανακαίνισης, ή και τα δύο. Το εν λόγω ποσοστό ανακαίνισης δεν θα πρέπει να θίγει τις υποχρεώσεις όσον αφορά τα κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας που προβλέπονται στην οδηγία 2010/31/ΕΕ. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να εφαρμόζουν λιγότερο αυστηρές απαιτήσεις σε ορισμένα κτίρια, όπως κτίρια με ειδική αρχιτεκτονική ή ιστορική αξία. Κατά την επόμενη επανεξέταση της οδηγίας 2010/31/ΕΕ, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει την πρόοδο που έχουν σημειώσει τα κράτη μέλη όσον αφορά την ανακαίνιση των κτιρίων των δημόσιων φορέων. Η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο υποβολής νομοθετικής πρότασης για την αναθεώρηση του ποσοστού ανακαινίσεων, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την πρόοδο που θα έχει επιτευχθεί από τα κράτη μέλη, τις ουσιαστικές οικονομικές ή τεχνικές εξελίξεις ή, όπου απαιτείται, τις δεσμεύσεις της Ένωσης για απανθρακοποίηση και μηδενική ρύπανση. Η υποχρέωση ανακαίνισης κτιρίων δημοσίων φορέων στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας συμπληρώνει την υποχρέωση της οδηγίας 2010/31/ΕΕ, η οποία απαιτεί από τα κράτη μέλη να μεριμνούν ώστε, όταν τα υπάρχοντα κτίρια υποβάλλονται σε μείζονα ανακαίνιση, η ενεργειακή τους απόδοση να αναβαθμίζεται, ούτως ώστε τα κτίρια να πληρούν τις απαιτήσεις για τα κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας.

(43)

Τα συστήματα αυτοματισμού και ελέγχου κτιρίων και άλλες λύσεις για την παροχή ενεργητικής διαχείρισης της ενέργειας αποτελούν σημαντικά εργαλεία, προκειμένου οι δημόσιοι φορείς να είναι σε θέση να βελτιώνουν και να διατηρούν την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, καθώς και να διασφαλίζουν τις αναγκαίες συνθήκες εσωτερικού χώρου στα κτίρια που κατέχουν ή καταλαμβάνουν, σύμφωνα με την οδηγία 2010/31/ΕΕ.

(44)

Η προώθηση της πράσινης κινητικότητας αποτελεί βασικό μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η παροχή υποδομών φόρτισης αποτελεί ένα από τα απαραίτητα στοιχεία της μετάβασης. Οι υποδομές φόρτισης σε κτίρια είναι ιδιαίτερα σημαντικές, δεδομένου ότι τα ηλεκτρικά οχήματα σταθμεύουν εκεί τακτικά και για μεγάλα χρονικά διαστήματα, πράγμα που καθιστά ευκολότερη και αποδοτικότερη τη φόρτιση. Οι δημόσιοι φορείς θα πρέπει να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εγκατάσταση υποδομών φόρτισης σε κτίρια που κατέχουν ή καταλαμβάνουν σύμφωνα με την οδηγία 2010/31/ΕΕ.

(45)

Για να καθοριστεί το ποσοστό των ανακαινίσεων, τα κράτη μέλη πρέπει να έχουν μια γενική εικόνα των κτιρίων που δεν επιτυγχάνουν επίπεδο κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Επομένως, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημοσιεύουν και να επικαιροποιούν κατάλογο των δημόσιων κτιρίων, συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, των κτιρίων κοινωνικής στέγασης, ως μέρος μιας συνολικής βάσης δεδομένων για τα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης. Ο εν λόγω κατάλογος θα πρέπει επίσης να δίνει τη δυνατότητα σε ιδιωτικούς φορείς, συμπεριλαμβανομένων εταιρειών ενεργειακών υπηρεσιών (ΕΕΥ), να προτείνουν λύσεις ανακαίνισης, οι οποίες μπορούν να συγκεντρώνονται από το Παρατηρητήριο Κτιριακού Αποθέματος της ΕΕ.

(46)

Ο κατάλογος θα μπορούσε να ενσωματώνει δεδομένα από τους υφιστάμενους καταλόγους κτιριακού αποθέματος. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν κατάλληλα μέτρα για να διευκολύνουν τη συλλογή δεδομένων και να καταστήσουν τον κατάλογο προσβάσιμο σε ιδιωτικούς φορείς, συμπεριλαμβανομένων των ΕΕΥ, ώστε να καταστεί δυνατός ο ενεργός ρόλος τους σε λύσεις ανακαίνισης. Τα δημοσιοποιημένα και διαθέσιμα στο κοινό δεδομένα σχετικά με τα χαρακτηριστικά του κτιριακού αποθέματος, την ανακαίνιση κτιρίων και την ενεργειακή απόδοση μπορούν να συγκεντρωθούν από το Παρατηρητήριο Κτιριακού Αποθέματος της ΕΕ, ώστε να διασφαλιστεί η καλύτερη κατανόηση της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού τομέα μέσω συγκρίσιμων δεδομένων.

(47)

Το 2020, πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε σε αστικές περιοχές. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να φθάσει το 68 % έως το 2050. Επιπλέον, οι μισές από τις αστικές υποδομές που θα είναι διαθέσιμες έως το 2050 δεν έχουν ακόμη κατασκευαστεί. Οι πόλεις και οι μητροπολιτικές περιοχές είναι κέντρα οικονομικής δραστηριότητας, παραγωγής γνώσης, καινοτομίας και νέων τεχνολογιών. Οι πόλεις επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των πολιτών που ζουν ή εργάζονται σε αυτές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να στηρίξουν τους δήμους σε τεχνικό και οικονομικό επίπεδο. Ορισμένοι δήμοι και άλλοι δημόσιοι φορείς στα κράτη μέλη έχουν ήδη θέσει σε εφαρμογή ολοκληρωμένες προσεγγίσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας, τον ενεργειακό εφοδιασμό και τη βιώσιμη κινητικότητα, παραδείγματος χάριν μέσω σχεδίων δράσης για βιώσιμη ενέργεια ή σχεδίων βιώσιμης αστικής κινητικότητας, όπως τα σχέδια που εκπονούνται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για το Σύμφωνο των Δημάρχων, καθώς και ολοκληρωμένες πολεοδομικές προσεγγίσεις που υπερβαίνουν τις μεμονωμένες παρεμβάσεις στα κτίρια ή στους τρόπους μεταφοράς. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες στον τομέα της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης της αστικής κινητικότητας, τόσο για τις επιβατικές όσο και για τις εμπορευματικές μεταφορές, δεδομένου ότι χρησιμοποιεί περίπου το 40 % της συνολικής ενέργειας των οδικών μεταφορών.

(48)

Όλες οι αρχές των οδηγιών 2014/23/ΕΕ (18), 2014/24/ΕΕ (19) και 2014/25/ΕΕ (20) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου εξακολουθούν να εφαρμόζονται πλήρως στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας.

(49)

Όσον αφορά την αγορά ορισμένων προϊόντων και υπηρεσιών και την αγορά και ενοικίαση κτιρίων, οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς που συνάπτουν συμβάσεις δημοσίων έργων, προμηθειών ή υπηρεσιών θα πρέπει να δίνουν το παράδειγμα και να λαμβάνουν αποφάσεις αγοράς με γνώμονα την ενεργειακή απόδοση και να εφαρμόζουν την αρχή της «προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση», μεταξύ άλλων και για τις δημόσιες συμβάσεις και συμβάσεις παραχώρησης για τις οποίες προβλέπονται ειδικές απαιτήσεις στην παρούσα οδηγία. Το ίδιο θα πρέπει να ισχύει στις αναθέτουσες αρχές και τους αναθέτοντες φορείς που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των οδηγιών 2014/23/ΕΕ, 2014/24/ΕΕ ή 2014/25/ΕΕ. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να άρουν τους φραγμούς στις από κοινού δημόσιες συμβάσεις εντός ενός κράτους μέλους ή διασυνοριακά, εάν έτσι μπορεί να μειωθεί το κόστος και να ενισχυθούν τα οφέλη της εσωτερικής αγοράς δημιουργώντας επιχειρηματικές ευκαιρίες για τους προμηθευτές και τους παρόχους ενεργειακών υπηρεσιών.

(50)

Όλοι οι δημόσιοι φορείς που επενδύουν δημόσιους πόρους μέσω συμβάσεων θα πρέπει να δίνουν το καλό παράδειγμα κατά την ανάθεση συμβάσεων και συμβάσεων παραχώρησης, επιλέγοντας προϊόντα, κτίρια, έργα και υπηρεσίες με την υψηλότερη ενεργειακή απόδοση, μεταξύ άλλων και σε σχέση με τις συμβάσεις που δεν υπόκεινται σε ειδικές απαιτήσεις δυνάμει της οδηγίας 2009/30/ΕΚ. Στο πλαίσιο αυτό, όλες οι διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων και συμβάσεων παραχώρησης αξίας άνω των ορίων που καθορίζονται στο άρθρο 8 της οδηγίας 2014/23/ΕΕ, στο άρθρο 4 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ και στο άρθρο 15 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις επιδόσεις ενεργειακής απόδοσης των προϊόντων, των κτιρίων και των υπηρεσιών που καθορίζονται από το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο, λαμβάνοντας υπόψη κατά προτεραιότητα την αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση στις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων.

(51)

Είναι επίσης σημαντικό τα κράτη μέλη να παρακολουθούν τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης από τις αναθέτουσες αρχές και τους αναθέτοντες φορείς κατά την προμήθεια προϊόντων, κτιρίων, έργων και υπηρεσιών, διασφαλίζοντας ότι δημοσιοποιούνται πληροφορίες σχετικά με τον αντίκτυπο στην ενεργειακή απόδοση εκείνων των επιλεχθεισών προσφορών που υπερβαίνουν τα κατώτατα όρια, τα οποία αναφέρονται στις οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις. Αυτό θα επέτρεπε στα ενδιαφερόμενα μέρη και στους πολίτες να αξιολογούν τον ρόλο του δημόσιου τομέα στη διασφάλιση της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση στις δημόσιες συμβάσεις με διαφανή τρόπο.

(52)

Ωστόσο, η υποχρέωση των κρατών μελών να διασφαλίζουν ότι οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς αγοράζουν μόνο προϊόντα, κτίρια, έργα και υπηρεσίες υψηλής ενεργειακής απόδοσης δεν θα πρέπει να εμποδίζει τα κράτη μέλη να αγοράζουν εμπορεύματα που είναι αναγκαία για την προστασία και την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας ασφάλειας ή της δημόσιας υγείας.

(53)

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αναγνωρίζει τη συμβολή της κυκλικής οικονομίας στην επίτευξη των συνολικών στόχων απανθρακοποίησης της Ένωσης. Ο δημόσιος τομέας, και ιδίως ο τομέας των μεταφορών, θα πρέπει να συμβάλει στην επίτευξη αυτών των στόχων, χρησιμοποιώντας την αγοραστική του δύναμη, κατά περίπτωση, ώστε να επιλέγει φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα, κτίρια, έργα και υπηρεσίες μέσω των διαθέσιμων εργαλείων για πράσινες δημόσιες συμβάσεις, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

(54)

Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να παρέχουν την αναγκαία στήριξη στους δημόσιους φορείς για την υιοθέτηση απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης στις δημόσιες συμβάσεις και, κατά περίπτωση, για τη χρήση πράσινων δημόσιων συμβάσεων, παρέχοντας τις αναγκαίες κατευθυντήριες γραμμές και μεθοδολογίες για τη διενέργεια της εκτίμησης του κόστους κύκλου ζωής και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και κόστους. Τα καλά σχεδιασμένα εργαλεία, ιδίως τα ψηφιακά εργαλεία, αναμένεται να διευκολύνουν τις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων και να μειώσουν το διοικητικό κόστος, ιδίως σε μικρότερα κράτη μέλη, τα οποία ενδέχεται να μην διαθέτουν επαρκή ικανότητα για την προετοιμασία των διαγωνισμών. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθήσουν ενεργά τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και τη συνεργασία μεταξύ των αναθετουσών αρχών, μεταξύ άλλων και σε διασυνοριακό επίπεδο, με σκοπό την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών.

(55)

Δεδομένου ότι τα κτίρια είναι υπεύθυνα για εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πριν και μετά τον λειτουργικό κύκλο ζωής τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα των κτιρίων σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής τους. Αυτό θα πρέπει να πραγματοποιείται στο πλαίσιο των προσπαθειών για την αύξηση της προσοχής που δίνεται στις επιδόσεις σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής, στις πτυχές της κυκλικής οικονομίας και στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, στο πλαίσιο του υποδειγματικού ρόλου του δημόσιου τομέα. Ως εκ τούτου, οι δημόσιες συμβάσεις μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρία για την αντιμετώπιση των ενσωματωμένων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα των κτιρίων σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής τους. Στο πλαίσιο αυτό, οι αναθέτουσες αρχές είναι σημαντικοί παράγοντες που μπορούν να αναλάβουν δράση στο πλαίσιο των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων, αγοράζοντας νέα κτίρια στα οποία λαμβάνεται υπόψη το δυναμικό υπερθέρμανσης του πλανήτη σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής τους.

(56)

Το δυναμικό υπερθέρμανσης του πλανήτη σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής μετρά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που συνδέονται με το κτίριο σε διάφορα στάδια κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής του κτιρίου. Επομένως, μετρά τη συνολική συμβολή του κτιρίου στις εκπομπές που ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή. Αποκαλείται κάποιες φορές και εκτίμηση αποτυπώματος άνθρακα ή μέτρηση ανθρακούχων εκπομπών κύκλου ζωής. Συνδυάζει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που ενσωματώνονται στα οικοδομικά υλικά με τις άμεσες και τις έμμεσες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από το στάδιο της χρήσης. Τα κτίρια αποτελούν σημαντική τράπεζα υλικών, καθώς είναι αποθετήρια πόρων υψηλής έντασης άνθρακα επί πολλές δεκαετίες και, ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να διερευνηθούν σχέδια που θα διευκολύνουν τη μελλοντική επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση στο τέλος της περιόδου λειτουργίας σύμφωνα με το νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθήσουν την κυκλικότητα, την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα των δομικών υλικών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι επιδόσεις βιωσιμότητας των δομικών προϊόντων.

(57)

Το δυναμικό υπερθέρμανσης του πλανήτη εκφράζεται ως αριθμητικός δείκτης σε kgCO2eq/m2 (ωφέλιμου εσωτερικού εμβαδού δαπέδου) για κάθε στάδιο του κύκλου ζωής, υπολογιζόμενο ως μέσος όρος για ένα έτος μιας περιόδου αναφοράς 50 ετών. Η επιλογή δεδομένων, ο ορισμός σεναρίων και οι υπολογισμοί πραγματοποιούνται σύμφωνα με το πρότυπο EN 15978. Το πεδίο εφαρμογής των δομικών στοιχείων και του τεχνικού εξοπλισμού καθορίζεται στον δείκτη 1,2 του/των επιπέδου/-ων του κοινού ενωσιακού πλαισίου. Όταν υπάρχει εθνικό εργαλείο υπολογισμού, ή όταν απαιτείται για τη δημοσιοποίηση ή την απόκτηση οικοδομικών αδειών, θα πρέπει να είναι δυνατή η χρήση του εν λόγω εθνικού εργαλείου για την παροχή των απαιτούμενων πληροφοριών. Θα πρέπει να είναι δυνατή η χρήση άλλων εργαλείων υπολογισμού, εφόσον πληρούν τα ελάχιστα κριτήρια που καθορίζονται στο/στα επίπεδο/-α του κοινού ενωσιακού πλαισίου.

(58)

Η οδηγία 2010/75/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21) θεσπίζει κανόνες για τις εγκαταστάσεις που συμβάλλουν στην παραγωγή ενέργειας ή χρησιμοποιούν ενέργεια για παραγωγικούς σκοπούς, και προβλέπει ότι οι πληροφορίες σχετικά με την ενέργεια που χρησιμοποιείται ή παράγεται από την εγκατάσταση πρέπει να περιλαμβάνονται στις αιτήσεις για ολοκληρωμένες άδειες σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφος 1 στοιχείο β της εν λόγω οδηγίας. Επιπλέον, το άρθρο 11 της εν λόγω οδηγίας προβλέπει ότι η αποδοτική χρήση της ενέργειας είναι μία από τις γενικές αρχές που διέπουν τις βασικές υποχρεώσεις του φορέα εκμετάλλευσης και ένα από τα κριτήρια για τον προσδιορισμό των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών σύμφωνα με το παράρτημα III της οδηγίας αυτής. Η λειτουργική απόδοση των ενεργειακών συστημάτων σε οποιαδήποτε δεδομένη χρονική στιγμή εξαρτάται από την ικανότητα απρόσκοπτης και ευέλικτης τροφοδότησης του δικτύου με ενέργεια από διάφορες πηγές με διαφορετικούς χρόνους αδράνειας και εκκίνησης. Η βελτίωση της απόδοσης θα καταστήσει δυνατή την καλύτερη χρήση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

(59)

Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της οικονομικής απόδοσης. Τα κράτη μέλη και η Ένωση θα πρέπει να επιδιώκουν τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας ανεξάρτητα από τα επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης.

(60)

Η υποχρέωση εξοικονόμησης ενέργειας που έχει καθορίσει η παρούσα οδηγία θα πρέπει να ενισχυθεί και να ισχύσει και μετά το 2030. Αυτό εξασφαλίζει σταθερότητα για τους επενδυτές και, συνεπώς, ενθαρρύνει τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις και τα μακροπρόθεσμα μέτρα ενεργειακής απόδοσης, όπως η ριζική ανακαίνιση κτιρίων με μακροπρόθεσμο στόχο τη διευκόλυνση της οικονομικά αποδοτικής μετατροπής των υφιστάμενων κτιρίων σε κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας. Η υποχρέωση εξοικονόμησης ενέργειας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία ανάπτυξης και θέσεων εργασίας σε τοπικό επίπεδο, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την άμβλυνση της ενεργειακής φτώχειας. Θα πρέπει να συνεχιστεί, ώστε να διασφαλιστεί ότι η Ένωση μπορεί να επιτύχει τους στόχους της για την ενέργεια και το κλίμα, δημιουργώντας περαιτέρω ευκαιρίες και κόβοντας τον δεσμό μεταξύ κατανάλωσης ενέργειας και οικονομικής ανάπτυξης. Η συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα είναι σημαντική, προκειμένου να αξιολογηθεί υπό ποιες προϋποθέσεις μπορούν να αποδεσμευτούν οι ιδιωτικές επενδύσεις για έργα ενεργειακής απόδοσης και να αναπτυχθούν νέα μοντέλα εσόδων για την καινοτομία στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης.

(61)

Τα μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης έχουν επίσης θετικό αντίκτυπο στην ποιότητα του αέρα, καθώς τα κτίρια υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης συμβάλλουν στη μείωση της ζήτησης καυσίμων θέρμανσης, συμπεριλαμβανομένων των στερεών καυσίμων θέρμανσης. Επομένως, τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα εσωτερικών χώρων και του εξωτερικού αέρα και βοηθούν να επιτευχθούν με οικονομικά αποδοτικό τρόπο οι στόχοι της πολιτικής της Ένωσης για την ποιότητα του αέρα, όπως καθορίζονται ιδίως στην οδηγία (ΕΕ) 2016/2284 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (22).

(62)

Προκειμένου να διασφαλιστεί σταθερή και προβλέψιμη συμβολή στην επίτευξη των ενεργειακών και κλιματικών στόχων της Ένωσης για το 2030 και του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας για το 2050, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να επιτύχουν σωρευτική εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική χρήση για όλη την περίοδο επιβολής της υποχρέωσης, έως το 2030, που θα ισοδυναμεί με νέα ετήσια εξοικονόμηση ύψους τουλάχιστον 0,8 % της τελικής κατανάλωσης ενέργειας έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023 και τουλάχιστον 1,3 % από την 1η Ιανουαρίου 2024, 1,5 % από την 1η Ιανουαρίου 2026 και 1,9 % από την 1η Ιανουαρίου 2028. Η εν λόγω υποχρέωση θα μπορούσε να τηρηθεί με νέα μέτρα πολιτικής που θα ληφθούν κατά τη διάρκεια της περιόδου επιβολής της υποχρέωσης από την 1η Ιανουαρίου 2021 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030 ή με επιμέρους νέες δράσεις που θα προκύψουν από τη λήψη μέτρων πολιτικής κατά τη διάρκεια της προηγούμενης περιόδου ή πριν από αυτήν, με την προϋπόθεση ότι οι επιμέρους δράσεις που επιφέρουν εξοικονόμηση ενέργειας αναλαμβάνονται κατά τη διάρκεια της επόμενης περιόδου. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δύνανται να χρησιμοποιήσουν καθεστώς επιβολής υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης ή εναλλακτικά μέτρα πολιτικής ή και τα δύο.

(63)

Για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2021 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023, η Κύπρος και η Μάλτα θα πρέπει να υποχρεούνται να επιτυγχάνουν σωρευτική εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική χρήση ισοδύναμη με νέα εξοικονόμηση ύψους 0,24 % της ετήσιας τελικής κατανάλωσης ενέργειας, υπολογιζόμενη κατά μέσο όρο κατά την πλέον πρόσφατη τριετή περίοδο που προηγείται της 1ης Ιανουαρίου 2019. Για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2024 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030, η Κύπρος και η Μάλτα θα πρέπει να υποχρεούνται να επιτυγχάνουν σωρευτική εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική χρήση ύψους 0,45 % της ετήσιας τελικής κατανάλωσης ενέργειας, υπολογιζόμενη κατά μέσο όρο κατά την πλέον πρόσφατη τριετή περίοδο πριν από την 1η Ιανουαρίου 2019.

(64)

Όταν χρησιμοποιείται καθεστώς επιβολής υποχρέωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ορίζουν υπόχρεα μέρη μεταξύ των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς, των διαχειριστών συστημάτων διανομής, των διανομέων ενέργειας, των εταιρειών λιανικής πώλησης ενέργειας και των διανομέων καυσίμων κίνησης ή των εταιρειών λιανικής πώλησης καυσίμων κίνησης με βάση αντικειμενικά και αμερόληπτα κριτήρια. Ο ορισμός ή η εξαίρεση από τον ορισμό ορισμένων κατηγοριών των εν λόγω οντοτήτων δεν θα πρέπει να θεωρούνται ασύμβατα με την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων. Τα κράτη μέλη δύνανται ως εκ τούτου να επιλέγουν αν οι εν λόγω οντότητες ή μόνο συγκεκριμένες κατηγορίες αυτών ορίζονται ως υπόχρεα μέρη. Για την ενδυνάμωση και την προστασία των ατόμων που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια, των ευάλωτων πελατών, των ατόμων σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος και, κατά περίπτωση, των ατόμων που ζουν σε κοινωνικές κατοικίες, καθώς και για την εφαρμογή μέτρων πολιτικής κατά προτεραιότητα μεταξύ των ατόμων αυτών, τα κράτη μέλη μπορούν να απαιτούν από τα υπόχρεα μέρη να επιτύχουν εξοικονόμηση ενέργειας μεταξύ των εν λόγω ατόμων. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να καθορίσουν στόχους μείωσης του ενεργειακού κόστους. Τα υπόχρεα μέρη θα μπορούσαν να επιτύχουν αυτούς τους στόχους, προωθώντας την εφαρμογή μέτρων που οδηγούν σε εξοικονόμηση ενέργειας και οικονομική εξοικονόμηση στους λογαριασμούς ενέργειας, όπως η εφαρμογή μέτρων μόνωσης και θέρμανσης, και υποστηρίζοντας πρωτοβουλίες εξοικονόμησης ενέργειας από κοινότητες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ενεργειακές κοινότητες πολιτών.

(65)

Κατά τον σχεδιασμό μέτρων πολιτικής για την εκπλήρωση της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να τηρούν τα κλιματικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και τις προτεραιότητες της Ένωσης και να συμμορφώνονται με την αρχή της μη πρόκλησης σημαντικής ζημίας κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να προωθούν δραστηριότητες που δεν είναι περιβαλλοντικά βιώσιμες, όπως η χρήση ορυκτών καυσίμων. Η υποχρέωση εξοικονόμησης ενέργειας αποσκοπεί στην ενίσχυση της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής μέσω της παροχής κινήτρων στα κράτη μέλη για την εφαρμογή ενός βιώσιμου και καθαρού μείγματος πολιτικής, το οποίο είναι ανθεκτικό και μετριάζει την κλιματική αλλαγή. Συνεπώς, η εξοικονόμηση ενέργειας από μέτρα πολιτικής σχετικά με τη χρήση άμεσης καύσης ορυκτών καυσίμων μπορεί να είναι επιλέξιμη εξοικονόμηση ενέργειας βάσει της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας υπό ορισμένες προϋποθέσεις και για μεταβατική περίοδο μετά τη μεταφορά της παρούσας οδηγίας στο εθνικό δίκαιο σύμφωνα με παράρτημα της παρούσας οδηγίας. Θα επιτρέψει την ευθυγράμμιση της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, του σχεδίου κλιματικών στόχων και του «Κύματος ανακαινίσεων», και θα αντικατοπτρίζει την ανάγκη για δράση που προσδιορίστηκε από τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας στην έκθεσή του για το καθαρό μηδενικό ισοζύγιο. Στόχος του περιορισμού είναι να ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη να δαπανούν δημόσιους πόρους μόνο σε βιώσιμες τεχνολογίες ανθεκτικές στις μελλοντικές εξελίξεις. Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να παρέχουν σαφές πλαίσιο πολιτικής και επενδυτική ασφάλεια στους παράγοντες της αγοράς. Η εφαρμογή της μεθοδολογίας υπολογισμού στο πλαίσιο της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας αναμένεται να επιτρέψει σε όλους τους παράγοντες της αγοράς να προσαρμόσουν τις τεχνολογίες τους εντός εύλογου χρονικού διαστήματος. Στις περιπτώσεις στις οποίες τα κράτη μέλη υποστηρίζουν την υιοθέτηση αποδοτικών τεχνολογιών ορυκτών καυσίμων ή την πρώιμη αντικατάσταση της εν λόγω τεχνολογίας, για παράδειγμα μέσω καθεστώτων επιδοτήσεων ή καθεστώτων επιβολής της υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης, η τυχόν προκύπτουσα εξοικονόμηση ενέργειας ενδέχεται να μην είναι πλέον επιλέξιμη στο πλαίσιο της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας. Ενώ η εξοικονόμηση ενέργειας που προκύπτει, για παράδειγμα, από την προώθηση της συμπαραγωγής με βάση το φυσικό αέριο δεν θα είναι επιλέξιμη στο πλαίσιο της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας, ο περιορισμός δεν θα ισχύει για την έμμεση χρήση ορυκτών καυσίμων, για παράδειγμα για τις περιπτώσεις στις οποίες η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας περιλαμβάνει την παραγωγή ορυκτών καυσίμων. Τα μέτρα πολιτικής που στοχεύουν σε αλλαγές συμπεριφοράς για τη μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων, για παράδειγμα μέσω ενημερωτικών εκστρατειών και οικολογικής οδήγησης, θα πρέπει να παραμείνουν επιλέξιμα. Τα μέτρα πολιτικής που στοχεύουν στις ανακαινίσεις κτιρίων μπορούν να περιλαμβάνουν μέτρα, όπως η αντικατάσταση των συστημάτων θέρμανσης με ορυκτά καύσιμα σε συνδυασμό με βελτιώσεις του κελύφους των κτιρίων. Τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει να περιορίζονται σε τεχνολογίες που επιτρέπουν την επίτευξη της απαιτούμενης εξοικονόμησης ενέργειας σύμφωνα με τους εθνικούς οικοδομικούς κανονισμούς που έχουν θεσπιστεί σε ένα κράτος μέλος. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθήσουν την αναβάθμιση των συστημάτων θέρμανσης στο πλαίσιο ριζικών ανακαινίσεων σύμφωνα με τον μακροπρόθεσμο στόχο του ουδέτερου ισοζυγίου διοξειδίου του άνθρακα, δηλαδή τη μείωση της ζήτησης για θέρμανση και την κάλυψη της εναπομένουσας ζήτησης για θέρμανση με πηγή ενέργειας χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Κατά τον υπολογισμό της εξοικονόμησης που απαιτείται για την επίτευξη μεριδίου της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας μεταξύ των ανθρώπων που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια, τα κράτη μέλη μπορούν να λαμβάνουν υπόψη τις κλιματικές συνθήκες τους.

(66)

Τα μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στις μεταφορές των κρατών μελών είναι επιλέξιμα να ληφθούν υπόψη για την επίτευξη της υποχρέωσής τους για εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική χρήση. Τα εν λόγω μέτρα περιλαμβάνουν πολιτικές που προορίζονται, μεταξύ άλλων, να προωθούν πιο αποδοτικά οχήματα, τη στροφή των μεταφορών προς την ποδηλασία, την πεζοπορία και τις ομαδικές μεταφορές ή σχεδιασμό για την κινητικότητα και πολεοδομικό σχεδιασμό που μειώνουν τη ζήτηση για μεταφορές. Επιπλέον, τα συστήματα που επιταχύνουν τη χρήση νέων, αποδοτικότερων οχημάτων ή τα πολιτικά μέτρα που προάγουν τη μετάβαση σε καύσιμα με μειωμένα επίπεδα εκπομπών, εκτός από καθεστώτα ή μέτρα πολιτικής που αφορούν τη χρήση άμεσης καύσης ορυκτών καυσίμων, τα οποία μειώνουν τη χρήση ενέργειας ανά χιλιόμετρο μπορούν επίσης να είναι επιλέξιμα, υπό την προϋπόθεση της συμμόρφωσης προς τους κανόνες περί σημαντικότητας και προσθετικότητας που καθορίζονται στην παρούσα οδηγία. Τα μέτρα πολιτικής για την προώθηση της υιοθέτησης νέων οχημάτων ορυκτών καυσίμων δεν θα πρέπει να είναι επιλέξιμα μέτρα στο πλαίσιο της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας.

(67)

Τα μέτρα που λαμβάνονται από τα κράτη μέλη βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2018/842 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (23) και τα οποία συντελούν σε βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης που μπορούν να επαληθευτούν, καθώς και να μετρηθούν ή να εκτιμηθούν, μπορούν να θεωρηθούν ένας αποδοτικός τρόπος για την τήρηση από τα κράτη μέλη της υποχρέωσής τους για εξοικονόμηση ενέργειας βάσει της παρούσας οδηγίας.

(68)

Ως εναλλακτική ως προς την απαίτηση για τα υπόχρεα μέρη να επιτύχουν την ποσότητα σωρευτικής εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση που απαιτείται δυνάμει της προβλεπόμενης στην παρούσα οδηγία υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα, στο πλαίσιο των καθεστώτων επιβολής της υποχρέωσής τους, να επιτρέπουν ή να επιβάλλουν στα υπόχρεα μέρη να συνεισφέρουν σε εθνικό ταμείο ενεργειακής απόδοσης, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την εφαρμογή μέτρων πολιτικής κατά προτεραιότητα σε άτομα που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια, ευάλωτους πελάτες, άτομα σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος και, κατά περίπτωση, άτομα που ζουν σε κοινωνικές κατοικίες.

(69)

Τα κράτη μέλη και τα υπόχρεα μέρη θα πρέπει να κάνουν χρήση όλων των διαθέσιμων μέσων και τεχνολογιών, εκτός από αυτές που αφορούν τη χρήση τεχνολογιών άμεσης καύσης ορυκτών καυσίμων, για την επίτευξη της σωρευτικής εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση που απαιτείται, μεταξύ άλλων προωθώντας έξυπνες και βιώσιμες τεχνολογίες σε αποδοτικά συστήματα τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης, σε υποδομές αποδοτικής θέρμανσης και ψύξης, αποδοτικά και έξυπνα κτίρια, ηλεκτρικά οχήματα και βιομηχανίες, και σε ενεργειακούς ελέγχους ή ισοδύναμα συστήματα διαχείρισης, υπό την προϋπόθεση ότι η δηλούμενη εξοικονόμηση ενέργειας συμμορφώνεται με την παρούσα οδηγία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώκουν μεγάλο βαθμό ευελιξίας κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή εναλλακτικών μέτρων πολιτικής. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τις δράσεις που οδηγούν σε εξοικονόμηση ενέργειας μακροπρόθεσμα.

(70)

Τα μακροπρόθεσμα μέτρα ενεργειακής απόδοσης εξακολουθούν να παρέχουν εξοικονόμηση ενέργειας μετά το 2020· ωστόσο, για να συμβάλουν στον στόχο ενεργειακής απόδοσης της Ένωσης για το 2030, τα μέτρα αυτά θα πρέπει να αποφέρουν νέα εξοικονόμηση μετά το 2020. Από την άλλη πλευρά, η εξοικονόμηση ενέργειας που θα επιτευχθεί μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2020 δεν θα πρέπει να συνυπολογιστεί στην απαιτούμενη σωρευτική εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική χρήση για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2014 έως την 31η Δεκεμβρίου 2020.

(71)

Η προσθετικότητα αποτελεί θεμελιώδη αρχή της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας που προβλέπεται στην παρούσα οδηγία, στον βαθμό που διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη εφαρμόζουν πολιτικές και μέτρα ειδικά σχεδιασμένα για τον σκοπό της εκπλήρωσης της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας. Η νέα εξοικονόμηση θα πρέπει να είναι επιπρόσθετη της συνήθους, ώστε η εξοικονόμηση που θα επιτυγχανόταν ούτως ή άλλως να μην συνυπολογίζεται στην εκπλήρωση της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας. Προκειμένου να υπολογίζονται οι επιπτώσεις των μέτρων που θεσπίζονται, θα πρέπει να συνυπολογίζεται μόνο η καθαρή εξοικονόμηση, μετρούμενη ως η μεταβολή της κατανάλωσης ενέργειας που αποδίδεται απευθείας στα συγκεκριμένα μέτρα ενεργειακής απόδοσης, τα οποία εφαρμόζονται για τον σκοπό της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας που προβλέπεται στην παρούσα οδηγία. Για να υπολογίζουν την καθαρή εξοικονόμηση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίσουν ένα βασικό σενάριο σχετικά με το πώς θα εξελισσόταν η κατάσταση εάν δεν είχε ληφθεί το συγκεκριμένο μέτρο. Το εν λόγω μέτρο πολιτικής θα πρέπει να αξιολογείται με βάση αυτό το βασικό σενάριο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ελάχιστες απαιτήσεις που προβλέπονται στο σχετικό νομοθετικό πλαίσιο σε ενωσιακό επίπεδο και το ότι ενδέχεται να υλοποιηθούν άλλα μέτρα πολιτικής κατά το ίδιο χρονικό πλαίσιο, τα οποία επίσης ενδέχεται να έχουν επίπτωση στην ποσότητα εξοικονόμησης ενέργειας, ώστε να μην είναι δυνατόν να αποδοθούν αποκλειστικά και μόνο στο συγκεκριμένο μέτρο πολιτικής όλες οι παρατηρούμενες αλλαγές από την άσκηση συγκεκριμένου αξιολογούμενου μέτρου πολιτικής. Οι δράσεις του υπόχρεου, του συμμετέχοντος ή του εξουσιοδοτηθέντος θα πρέπει πράγματι να συμβάλλουν στην επίτευξη της δηλούμενης εξοικονόμησης ενέργειας, ώστε να διασφαλίζεται η εκπλήρωση της υποχρέωσης της σημαντικότητας.

(72)

Είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη, κατά περίπτωση, όλα τα στάδια στην ενεργειακή αλυσίδα στον υπολογισμό της εξοικονόμησης ενέργειας, προκειμένου να αυξηθούν οι δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας κατά τη μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι μελέτες και οι διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη ανέδειξαν σημαντικές δυνατότητες. Ωστόσο, οι φυσικές και οικονομικές συνθήκες διαφέρουν αρκετά μεταξύ των κρατών μελών, και συχνά στο εσωτερικό πολλών κρατών μελών, ενώ υπάρχει μεγάλος αριθμός διαχειριστών συστημάτων. Οι περιστάσεις αυτές συνηγορούν υπέρ μιας αποκεντρωμένης προσέγγισης, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας. Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές διαθέτουν τις απαιτούμενες γνώσεις, τη νομική αρμοδιότητα και τη διοικητική ικανότητα για να προωθήσουν την ανάπτυξη ενός ενεργειακά αποδοτικού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας. Φορείς όπως το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΔΔΣΜ ηλεκτρικής ενέργειας) και ο Ευρωπαϊκός Φορέας Διαχειριστών Συστημάτων Διανομής μπορούν επίσης να συμβάλλουν επωφελώς στην υιοθέτηση μέτρων ενεργειακής απόδοσης, και να στηρίζουν τα μέλη τους όταν τα υιοθετούν.

(73)

Παρόμοιες εκτιμήσεις ισχύουν και για τον πολύ μεγάλο αριθμό διαχειριστών συστημάτων φυσικού αερίου. Ο ρόλος του φυσικού αερίου και ο ρυθμός εφοδιασμού και κάλυψης της επικράτειας ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των κρατών μελών. Στις περιπτώσεις αυτές, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές είναι οι πλέον κατάλληλες για να παρακολουθούν και να κατευθύνουν την εξέλιξη του συστήματος προς την κατεύθυνση της αυξημένης απόδοσης, και φορείς όπως το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου μπορούν να συμβάλλουν επωφελώς στην υιοθέτηση μέτρων ενεργειακής απόδοσης, και να στηρίζουν τα μέλη τους όταν τα υιοθετούν.

(74)

Ο ρόλος των ΕΕΥ είναι σημαντικός για την ανάπτυξη, τον σχεδιασμό, την κατασκευή και τη ρύθμιση της χρηματοδότησης έργων που εξοικονομούν ενέργεια, μειώνουν το ενεργειακό κόστος και μειώνουν το κόστος λειτουργίας και συντήρησης σε τομείς όπως τα κτίρια, η βιομηχανία και οι μεταφορές.

(75)

Η συνεκτίμηση της σχέσης νερού-ενέργειας είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αντιμετώπιση της αλληλοεξαρτώμενης χρήσης ενέργειας και νερού και της αυξανόμενης πίεσης που ασκείται στους δύο αυτούς πόρους. Η αποτελεσματική διαχείριση των υδάτων μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην εξοικονόμηση ενέργειας, που αποφέρει όχι μόνο οφέλη για το κλίμα, αλλά και οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Οι τομείς υδάτων και λυμάτων αντιπροσωπεύουν το 3,5 % της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ένωση και το εν λόγω ποσοστό αναμένεται να αυξηθεί. Ταυτόχρονα, οι διαρροές ύδατος αντιπροσωπεύουν το 24 % των συνολικών υδάτων που καταναλώνονται στην Ένωση, ο δε ενεργειακός τομέας έχει τη μεγαλύτερη κατανάλωση ύδατος, δεδομένου ότι του αναλογεί το 44 % της κατανάλωσης. Οι δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας μέσω της χρήσης έξυπνων τεχνολογιών και διεργασιών σε όλους τους βιομηχανικούς, οικιακούς και εμπορικούς κύκλους νερού και εφαρμογές θα πρέπει να διερευνηθούν πλήρως και να αξιοποιηθούν όπου αυτό είναι οικονομικά αποδοτικό, ενώ θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση. Επιπλέον, οι προηγμένες τεχνολογίες άρδευσης, οι τεχνολογίες συλλογής ομβρίων υδάτων και επαναχρησιμοποίησης νερού θα μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά την κατανάλωση νερού στη γεωργία, τα κτίρια και τη βιομηχανία, καθώς και την ενέργεια που χρησιμοποιείται για την επεξεργασία και τη μεταφορά του.

(76)

Σύμφωνα με το άρθρο 9 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), οι πολιτικές ενεργειακής απόδοσης της Ένωσης θα πρέπει να ευνοούν την ένταξη και, συνεπώς, θα πρέπει να διασφαλίζουν ισότιμη πρόσβαση όλων των καταναλωτών που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια στα μέτρα ενεργειακής απόδοσης. Οι βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση θα πρέπει να εφαρμόζονται κατά προτεραιότητα μεταξύ των ατόμων που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια, των ευάλωτων πελατών και τελικών χρηστών, των ατόμων σε νοικοκυριά χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος, των ατόμων που ζουν σε κοινωνικές κατοικίες, των ηλικιωμένων, καθώς και των ατόμων που ζουν σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές και στις εξόχως απόκεντρες περιοχές. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε συγκεκριμένες ομάδες που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πληγούν από ενεργειακή φτώχεια ή είναι πιο ευάλωτες στις δυσμενείς επιπτώσεις της ενεργειακής φτώχειας, όπως γυναίκες, άτομα με αναπηρία, ηλικιωμένοι, παιδιά και άτομα με μειονοτικό φυλετικό ή εθνοτικό υπόβαθρο. Τα κράτη μέλη μπορούν να απαιτούν από τα υπόχρεα μέρη να συμπεριλαμβάνουν κοινωνικούς στόχους στα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, σε σχέση με την ενεργειακή φτώχεια, και αυτή η δυνατότητα έχει ήδη επεκταθεί και στα εναλλακτικά μέτρα πολιτικής και τα εθνικά ταμεία ενεργειακής απόδοσης. Η δυνατότητα αυτή θα πρέπει να μετατραπεί σε υποχρέωση για την προστασία και ενδυνάμωση των ευάλωτων πελατών και τελικών χρηστών και την άμβλυνση της ενεργειακής φτώχειας, επιτρέποντας παράλληλα στα κράτη μέλη να διατηρήσουν πλήρη ευελιξία σε ό,τι αφορά το είδος του μέτρου πολιτικής, το μέγεθος, το πεδίο εφαρμογής και το περιεχόμενό του. Εάν ένα καθεστώς επιβολής της υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης δεν επιτρέπει μέτρα που αφορούν μεμονωμένους καταναλωτές ενέργειας, το κράτος μέλος δύναται να λάβει μέτρα για τον μετριασμό της ενεργειακής φτώχειας μέσω εναλλακτικών μέτρων πολιτικής αποκλειστικά. Στο πλαίσιο του μείγματος πολιτικών τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι άλλα μέτρα πολιτικής δεν έχουν αρνητικές επιπτώσεις στα άτομα που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια, στους ευάλωτους πελάτες, στους τελικούς χρήστες και, κατά περίπτωση, στα άτομα που ζουν σε κοινωνικές κατοικίες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις δημόσιες επενδύσεις σε μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης και των χρηματοδοτικών διευκολύνσεων που θεσπίζονται σε επίπεδο Ένωσης.

(77)

Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να ορίζει την έννοια των ευάλωτων πελατών, η οποία μπορεί να αναφέρεται στην ενεργειακή φτώχεια, καθώς και, μεταξύ άλλων, στην απαγόρευση διακοπής σύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας σε τέτοιους πελάτες σε κρίσιμες περιόδους. Η έννοια των ευάλωτων πελατών μπορεί να περιλαμβάνει τα επίπεδα εισοδήματος, το μερίδιο των δαπανών για ενέργεια από το διαθέσιμο εισόδημα, την ενεργειακή απόδοση των κατοικιών, την κρίσιμη εξάρτηση από ηλεκτρικό εξοπλισμό για λόγους υγείας, την ηλικία ή άλλα κριτήρια. Αυτό δίνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να συμπεριλάβουν άτομα σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.

(78)

Σύμφωνα με τη σύσταση (ΕΕ) 2020/1563, περίπου 34 εκατομμύρια νοικοκυριά στην Ένωση αδυνατούσαν να θερμάνουν επαρκώς το σπίτι τους το 2019. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία δίνει προτεραιότητα στην κοινωνική διάσταση της μετάβασης, εμμένοντας στην αρχή ότι «κανείς δεν μένει στο περιθώριο». Η πράσινη μετάβαση, συμπεριλαμβανομένης της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, επηρεάζει με διαφορετικό τρόπο τις γυναίκες και τους άνδρες και ενδέχεται να έχει ιδιαίτερο αντίκτυπο σε ορισμένες μειονεκτούσες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία. Ως εκ τούτου, τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης πρέπει να κατέχουν κεντρική θέση σε κάθε οικονομικά αποδοτική στρατηγική για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και της ευάλωτης θέσης των καταναλωτών και να είναι συμπληρωματικά στις πολιτικές κοινωνικής ασφάλειας σε επίπεδο κρατών μελών. Για να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης μειώνουν την ενεργειακή ένδεια των ενοικιαστών κατά τρόπο βιώσιμο, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των μέτρων αυτών, καθώς και η οικονομική προσιτότητά τους για τους ιδιοκτήτες και τους ενοικιαστές, και να εξασφαλίζεται επαρκής οικονομική και τεχνική υποστήριξη για τα εν λόγω μέτρα σε επίπεδο κράτους μέλους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να στηρίξουν το τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για τον εντοπισμό και την άμβλυνση της ενεργειακής φτώχειας. Το κτιριακό απόθεμα της Ένωσης είναι ανάγκη, μακροπρόθεσμα, να μετατρέπεται σε κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας, σύμφωνα με τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού. Οι τρέχοντες ρυθμοί ανακαίνισης κτιρίων είναι ανεπαρκείς και τα κτίρια που κατοικούνται από πολίτες χαμηλού εισοδήματος οι οποίοι πλήττονται από ενεργειακή ένδεια παρουσιάζουν και τη μεγαλύτερη δυσκολία προσέγγισης. Τα μέτρα που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία σε σχέση με τις υποχρεώσεις εξοικονόμησης ενέργειας, τα καθεστώτα επιβολής της υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης και τα εναλλακτικά μέτρα πολιτικής έχουν ως εκ τούτου ιδιαίτερη σημασία.

(79)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνούν ώστε τα μέτρα για την προώθηση ή τη διευκόλυνση της ενεργειακής απόδοσης, ιδίως εκείνα που αφορούν τα κτίρια και την κινητικότητα, να μην οδηγούν σε δυσανάλογη αύξηση του κόστους υπηρεσιών που σχετίζονται με αυτά τα μέτρα ή σε μεγαλύτερο κοινωνικό αποκλεισμό.

(80)

Για να αξιοποιήσουν το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας σε ορισμένα τμήματα της αγοράς όπου οι ενεργειακοί έλεγχοι δεν προσφέρονται γενικά στο εμπόριο [όπως στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ)], τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναπτύξουν προγράμματα, προκειμένου να ενθαρρύνουν και να υποστηρίξουν τις ΜΜΕ να υποβάλλονται σε ενεργειακούς ελέγχους και να υλοποιούν τις συστάσεις που προκύπτουν από αυτούς τους ενεργειακούς ελέγχους. Οι ενεργειακοί έλεγχοι θα πρέπει να είναι υποχρεωτικοί και τακτικοί για τις επιχειρήσεις με μέση ετήσια κατανάλωση ενέργειας άνω ορισμένου ορίου, διότι η εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να είναι σημαντική. Οι ενεργειακοί έλεγχοι θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη σχετικά ευρωπαϊκά ή διεθνή πρότυπα, όπως το EN ISO 50001 (συστήματα ενεργειακής διαχείρισης), ή το EN 16247-1 (ενεργειακοί έλεγχοι) ή, εάν περιλαμβάνουν ενεργειακό έλεγχο, το EN ISO 14000 (συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης) και να συνάδουν, κατ’ αυτόν τον τρόπο, και με την παρούσα οδηγία, η οποία δεν υπερβαίνει τις απαιτήσεις των σχετικών αυτών προτύπων. Κατά την τρέχουσα περίοδο, είναι υπό ανάπτυξη συγκεκριμένο ευρωπαϊκό πρότυπο για τους ενεργειακούς ελέγχους. Οι ενεργειακοί έλεγχοι μπορούν να διενεργούνται σε αυτόνομη βάση ή να αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης ή σύμβασης ενεργειακής απόδοσης. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, τα συστήματα αυτά θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις ελάχιστες απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας. Επιπλέον, ειδικοί μηχανισμοί και καθεστώτα που έχουν θεσπιστεί για την παρακολούθηση των εκπομπών και της κατανάλωσης καυσίμων από ορισμένους μεταφορείς, για παράδειγμα στο πλαίσιο του ενωσιακού δικαίου το ΣΕΔΕ της Ένωσης, μπορούν να θεωρηθούν συμβατά με τους ενεργειακούς ελέγχους, μεταξύ άλλων στα συστήματα ενεργειακής διαχείρισης, εφόσον συμμορφώνονται με τις ελάχιστες απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας. Για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν ήδη την υποχρέωση ενεργειακού ελέγχου, οι ενεργειακοί έλεγχοι θα πρέπει να εξακολουθούν να διενεργούνται τουλάχιστον ανά τετραετία από την ημερομηνία του προηγούμενου ενεργειακού ελέγχου, σύμφωνα με την παρούσα οδηγία.

(81)

Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να θεσπίσουν κατευθυντήριες γραμμές τις οποίες πρέπει να ακολουθούν οι επιχειρήσεις κατά την εφαρμογή μέτρων για την επίτευξη νέας ετήσιας εξοικονόμησης που προσδιορίζεται στον ενεργειακό έλεγχο.

(82)

Η μέση κατανάλωση της επιχείρησης θα πρέπει να αποτελεί το κριτήριο για τον καθορισμό της εφαρμογής συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης και της πραγματοποίησης ενεργειακών ελέγχων, προκειμένου να αυξηθεί η ευαισθησία των εν λόγω μηχανισμών όσον αφορά τον προσδιορισμό των σχετικών ευκαιριών για οικονομικά αποδοτική εξοικονόμηση ενέργειας. Επιχείρηση που βρίσκεται κάτω από τα όρια κατανάλωσης που ορίζονται για τα συστήματα ενεργειακής διαχείρισης και τους ενεργειακούς ελέγχους θα πρέπει να ενθαρρύνεται να υποβάλλεται σε ενεργειακούς ελέγχους και να εφαρμόζει τις συστάσεις που προκύπτουν από τους εν λόγω ελέγχους.

(83)

Εάν οι ενεργειακοί έλεγχοι διενεργούνται από εσωτερικούς εμπειρογνώμονες, αυτοί δεν θα πρέπει να εμπλέκονται άμεσα στην ελεγχόμενη δραστηριότητα, προκειμένου να διασφαλίζεται η ανεξαρτησία τους.

(84)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθούν την εφαρμογή συστημάτων ενεργειακής διαχείρισης και ενεργειακών ελέγχων εντός της δημόσιας διοίκησης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

(85)

Ο τομέας ΤΠΕ είναι ένας άλλος σημαντικός τομέας που λαμβάνει όλο και μεγαλύτερη προσοχή. Το 2018, η κατανάλωση ενέργειας των κέντρων δεδομένων στην Ένωση ήταν 76,8 TWh. Η τιμή αυτή αναμένεται να αυξηθεί σε 98,5 TWh έως το 2030, δηλαδή να αυξηθεί κατά 28 %. Αυτή η αύξηση σε απόλυτους όρους μπορεί επίσης να εκφραστεί σε σχετικούς όρους: εντός της Ένωσης, στα κέντρα δεδομένων αναλογούσε το 2,7 % της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το 2018 και η τιμή αυτή θα αγγίξει το 3,21 % έως το 2030, εάν συνεχιστεί η ανάπτυξη σύμφωνα με την τρέχουσα πορεία. Η ψηφιακή στρατηγική της Ένωσης έχει ήδη τονίσει την ανάγκη για υψηλής ενεργειακής απόδοσης και βιώσιμα κέντρα δεδομένων και απευθύνει έκκληση για μέτρα διαφάνειας για τους τηλεπικοινωνιακούς φορείς όσον αφορά το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης του τομέα των ΤΠΕ, ιδίως των κέντρων δεδομένων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να απαιτούν τη συλλογή και τη δημοσίευση δεδομένων που σχετίζονται με την ενεργειακή απόδοση, το υδατικό αποτύπωμα και την ευελιξία από την πλευρά της ζήτησης των κέντρων δεδομένων, βάσει κοινού ενωσιακού υποδείγματος. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να απαιτούν τη συλλογή και τη δημοσίευση δεδομένων μόνο για τα κέντρα δεδομένων με σημαντικό αποτύπωμα, για τα οποία η πραγματοποίηση κατάλληλων παρεμβάσεων σχεδιασμού ή απόδοσης, για νέες ή υφιστάμενες εγκαταστάσεις, αντίστοιχα, μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντική μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και νερού, αύξηση της απόδοσης των συστημάτων για την προώθηση της απεξάρτησης από τον άνθρακα του δικτύου, ή στην επαναχρησιμοποίηση της απορριπτόμενης θερμότητας σε κοντινές εγκαταστάσεις και δίκτυα θέρμανσης. Οι δείκτες βιωσιμότητας των κέντρων δεδομένων θα μπορούσαν να καθοριστούν με βάση τα εν λόγω συλλεγόμενα δεδομένα και με συνεκτίμηση των ήδη υπαρχουσών πρωτοβουλιών στον τομέα.

(86)

Η υποχρέωση υποβολής εκθέσεων ισχύει για τα εν λόγω κέντρα δεδομένων, τα οποία πληρούν το κατώτατο όριο που ορίζει η παρούσα οδηγία. Σε όλες τις περιπτώσεις και ειδικά για τα επιτόπια κέντρα δεδομένων επιχειρήσεων, η εν λόγω υποχρέωση υποβολής εκθέσεων θα πρέπει να νοείται ως αναφερόμενη στους χώρους και τον εξοπλισμό που εξυπηρετούν πρωτίστως ή αποκλειστικά λειτουργίες που σχετίζονται με τα δεδομένα (αίθουσες διακομιστών), συμπεριλαμβανομένου του αναγκαίου σχετικού εξοπλισμού, για παράδειγμα, της σχετικής ψύξης, του φωτισμού, των συστοιχιών συσσωρευτών ή των τροφοδοτικών αδιάλειπτης παροχής. Κάθε εξοπλισμός ΤΠ που τοποθετείται ή εγκαθίσταται κυρίως σε δημόσια πρόσβαση, κοινή χρήση ή χώρο γραφείων ή υποστηρίζει άλλες εταιρικές λειτουργίες, όπως σταθμούς εργασίας, φορητούς υπολογιστές, φωτοαντιγραφικά μηχανήματα, αισθητήρες, εξοπλισμό ασφαλείας ή λευκές συσκευές και οπτικοακουστικές συσκευές, θα πρέπει να εξαιρείται από την υποχρέωση υποβολής εκθέσεων. Η ίδια εξαίρεση θα πρέπει να ισχύει και για τον εξοπλισμό διακομιστή, δικτύωσης, αποθήκευσης και τον σχετικό εξοπλισμό που θα ήταν διάσπαρτος σε έναν ιστότοπο, όπως μεμονωμένους διακομιστές, μονές σχάρες (single racks) ή σημεία Wi-Fi και δικτύωσης.

(87)

Τα δεδομένα που συλλέγονται θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση τουλάχιστον ορισμένων βασικών διαστάσεων ενός βιώσιμου κέντρου δεδομένων: του βαθμού απόδοσης χρήσης της ενέργειας, του ποσοστού της ενέργειας αυτής που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, της επαναχρησιμοποίησης τυχόν απορριπτόμενης θερμότητας που παράγει, της αποτελεσματικότητας της ψύξης, της αποτελεσματικότητας της χρήσης άνθρακα, και της χρήσης γλυκού νερού. Τα δεδομένα που συλλέγονται και οι δείκτες βιωσιμότητας των κέντρων δεδομένων θα πρέπει να ευαισθητοποιούν τους ιδιοκτήτες και τους διαχειριστές των κέντρων δεδομένων, τους κατασκευαστές εξοπλισμού, τους προγραμματιστές λογισμικού και υπηρεσιών, τους χρήστες υπηρεσιών κέντρων δεδομένων σε όλα τα επίπεδα, καθώς και τις οντότητες και τους οργανισμούς που αναπτύσσουν, χρησιμοποιούν ή προμηθεύουν υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους και κέντρων δεδομένων. Τα δεδομένα που συλλέγονται και οι δείκτες βιωσιμότητας των κέντρων δεδομένων θα πρέπει επίσης να εμπνέουν εμπιστοσύνη στις πραγματικές βελτιώσεις μετά τις προσπάθειες και τα μέτρα για την αύξηση της βιωσιμότητας σε νέα ή υφιστάμενα κέντρα δεδομένων. Τέλος, τα εν λόγω δεδομένα και δείκτες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως βάση για διαφανή και τεκμηριωμένο σχεδιασμό και λήψη αποφάσεων. Η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί την αποτελεσματικότητα των κέντρων δεδομένων με βάση τις πληροφορίες που κοινοποιούν τα υπόχρεα κέντρα δεδομένων.

(88)

Μετά από αξιολόγηση, κατά τη δημιουργία των πιθανών τομεακών εταιρικών συμπράξεων για την ενεργειακή απόδοση, η Επιτροπή θα πρέπει να φέρει σε επαφή βασικά ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων μη κυβερνητικών οργανώσεων και κοινωνικών εταίρων, σε τομείς όπως οι ΤΠΕ, οι μεταφορές, ο χρηματοπιστωτικός τομέας και ο κατασκευαστικός τομέας κατά τρόπο αντιπροσωπευτικό και χωρίς αποκλεισμούς.

(89)

Οι χαμηλότερες δαπάνες των καταναλωτών για την ενέργεια θα πρέπει να επιτυγχάνονται, βοηθώντας τους καταναλωτές να μειώσουν την οικεία κατανάλωση ενέργειας μέσω της μείωσης των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων και των βελτιώσεων στην απόδοση των συσκευών, που θα πρέπει να συνδυάζονται με τη διαθεσιμότητα ενσωματωμένων στις δημόσιες μεταφορές τρόπων μεταφοράς χαμηλής ενέργειας, την κοινόχρηστη κινητικότητα και τη χρήση του ποδηλάτου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο να βελτιώσουν τη συνδεσιμότητα σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές.

(90)

Έχει ζωτική σημασία να ενισχυθεί η ευαισθητοποίηση όλων των πολιτών της Ένωσης για τα οφέλη της αυξημένης ενεργειακής απόδοσης και να τους δοθούν ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τους τρόπους επίτευξής της. Στην ενεργειακή μετάβαση θα πρέπει επίσης να συμμετέχουν πολίτες όλων των ηλικιών μέσω του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα και της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης. Η αυξημένη ενεργειακή απόδοση είναι, επίσης, άκρως σημαντική για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ένωσης μέσω της μείωσης της εξάρτησής της από την εισαγωγή καυσίμων από τρίτες χώρες.

(91)

Το κόστος και τα οφέλη όλων των μέτρων ενεργειακής απόδοσης που λαμβάνονται, συμπεριλαμβανομένων των περιόδων απόσβεσης, θα πρέπει να καθίστανται απολύτως διαφανή προς τους καταναλωτές.

(92)

Κατά την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας και τη λήψη άλλων μέτρων στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποδίδουν ιδιαίτερη προσοχή στις συνέργειες μεταξύ των μέτρων ενεργειακής απόδοσης και της αποδοτικής χρήσης των φυσικών πόρων, σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.

(93)

Αξιοποιώντας νέα επιχειρηματικά μοντέλα και τεχνολογίες, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσπαθήσουν να προωθούν και να διευκολύνουν τη λήψη μέτρων ενεργειακής απόδοσης, μεταξύ άλλων μέσω καινοτόμων υπηρεσιών ενέργειας για μεγάλους και μικρούς πελάτες.

(94)

Είναι απαραίτητο να προβλεφθεί συχνή και αυξημένη ανταπόκριση όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας, όπου είναι τεχνικά εφικτό και οικονομικά αποδοτικό με βάση τις υπάρχουσες συσκευές μέτρησης. Η παρούσα οδηγία διευκρινίζει ότι η οικονομική αποδοτικότητα της τοπικής μέτρησης εξαρτάται από το αν το σχετικό κόστος είναι ανάλογο με την πιθανή εξοικονόμηση ενέργειας. Η εκτίμηση του κατά πόσο η τοπική μέτρηση είναι οικονομικά αποδοτική μπορεί να λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις άλλων συγκεκριμένων και προγραμματισμένων μέτρων σε δεδομένο κτίριο, όπως τυχόν επικείμενη ανακαίνιση.

(95)

Η παρούσα οδηγία διευκρινίζει επίσης ότι τα δικαιώματα που σχετίζονται με την τιμολόγηση και τις πληροφορίες τιμολόγησης ή κατανάλωσης θα πρέπει να ισχύουν για τους καταναλωτές θέρμανσης, ψύξης ή ζεστού νερού οικιακής χρήσης από κεντρική πηγή, ακόμα και όταν δεν υφίσταται άμεση και ατομική συμβατική σχέση με προμηθευτή ενέργειας.

(96)

Για να επιτευχθεί η διαφάνεια του καταμερισμού της ατομικής κατανάλωσης θερμικής ενέργειας και, με αυτόν τον τρόπο, να διευκολυνθεί η εφαρμογή της τοπικής μέτρησης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι έχουν θεσπισθεί διαφανείς, δημοσίως διαθέσιμοι εθνικοί κανόνες σχετικά με την κατανομή του κόστους της κατανάλωσης θέρμανσης, ψύξης και ζεστού νερού οικιακής χρήσης σε πολυκατοικίες και κτίρια πολλαπλών χρήσεων. Επιπλέον της διαφάνειας, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να εξετάσουν τη λήψη μέτρων για την ενίσχυση του ανταγωνισμού στην παροχή υπηρεσιών τοπικής μέτρησης και να διασφαλίσουν, με τον τρόπο αυτόν, ότι τυχόν δαπάνες, με τις οποίες επιβαρύνονται οι τελικοί χρήστες, είναι εύλογες.

(97)

Οι νεοεγκατεστημένοι μετρητές θερμότητας και οι κατανεμητές κόστους θέρμανσης θα πρέπει να είναι αναγνώσιμοι εξ αποστάσεως, ώστε να διασφαλίζουν οικονομικά αποδοτική και συχνή παροχή πληροφοριών κατανάλωσης. Οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας σχετικά με τη μέτρηση για θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό οικιακής χρήσης, με την τοπική μέτρηση και τον επιμερισμό του κόστους για θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό οικιακής χρήσης, με την απαίτηση εξ αποστάσεως ανάγνωσης, με τις πληροφορίες τιμολόγησης και κατανάλωσης για θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό οικιακής χρήσης, το κόστος πρόσβασης στη μέτρηση και στις πληροφορίες τιμολόγησης και κατανάλωσης για τη θέρμανση, την ψύξη και το ζεστό νερό οικιακής χρήσης, και με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την πληροφόρηση τιμολόγησης και κατανάλωσης για θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό οικιακής χρήσης πρόκειται να εφαρμόζονται μόνο για τη θέρμανση, την ψύξη και το ζεστό νερό οικιακής χρήσης από κεντρική πηγή. Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να αποφασίσουν αν οι τεχνολογίες μέτρησης με συσκευές τις οποίες φέρουν οχήματα ή πεζοί (walk-by ή drive-by) πρόκειται να θεωρούνται αναγνώσιμες εξ αποστάσεως ή όχι. Οι συσκευές με δυνατότητα εξ αποστάσεως ανάγνωσης δεν απαιτούν την πρόσβαση σε μεμονωμένα διαμερίσματα ή μονάδες για την ανάγνωσή τους.

(98)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη το γεγονός ότι η επιτυχής εφαρμογή νέων τεχνολογιών για τη μέτρηση της κατανάλωσης ενέργειας απαιτεί ενισχυμένη επένδυση στην εκπαίδευση και τις δεξιότητες τόσο για τους χρήστες όσο και για τους προμηθευτές ενέργειας.

(99)

Οι πληροφορίες που αφορούν την τιμολόγηση και οι ετήσιοι λογαριασμοί συνιστούν ένα σημαντικό μέσο πληροφόρησης των πελατών για την ενεργειακή τους κατανάλωση. Τα δεδομένα σχετικά με την κατανάλωση και το κόστος μπορούν, επίσης, να μεταφέρουν άλλες πληροφορίες που βοηθούν τους καταναλωτές να συγκρίνουν το τρέχον πρόγραμμά τους με άλλες προσφορές και να κάνουν χρήση της διαχείρισης παραπόνων και εναλλακτικών μηχανισμών επίλυσης διαφορών. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι διαφωνίες σχετικά με τους λογαριασμούς αποτελούν συχνή αιτία παραπόνων των καταναλωτών και παράγοντα που συντελεί σε συστηματικά χαμηλά επίπεδα ικανοποίησης και αφοσίωσης των καταναλωτών στους ενεργειακούς τους παρόχους, είναι αναγκαίο να καταστούν οι λογαριασμοί απλούστεροι, σαφέστεροι και ευκολότερα κατανοητοί και παράλληλα να υπάρξει μέριμνα για την παροχή των αναγκαίων πληροφοριών με χωριστά μέσα, όπως οι πληροφορίες τιμολόγησης, τα εργαλεία πληροφόρησης και οι ετήσιοι λογαριασμοί, προκειμένου οι καταναλωτές να μπορούν να ρυθμίζουν την ενεργειακή τους κατανάλωση, να συγκρίνουν προσφορές και να αλλάζουν προμηθευτή.

(100)

Κατά τον σχεδιασμό των μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν δεόντως υπόψη την ανάγκη διασφάλισης της ορθής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και της συνεπούς εφαρμογής του κεκτημένου, σύμφωνα με τη ΣΛΕΕ.

(101)

Η συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης και η αποδοτική τηλεθέρμανση και τηλεψύξη έχουν σημαντικό δυναμικό εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας στην Ένωση. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προβούν σε ολοκληρωμένη αξιολόγηση του δυναμικού συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης, και αποδοτικής τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης. Οι αξιολογήσεις αυτές θα πρέπει να συνάδουν με τα ενοποιημένα εθνικά σχέδια των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα και τις μακροπρόθεσμες στρατηγικές ανακαίνισης και θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν διαδρομές που οδηγούν σε εθνικό τομέα θέρμανσης και ψύξης βασιζόμενο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην απορριπτόμενη θερμότητα εντός χρονικού πλαισίου συμβατού με την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας. Οι νέες εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής και οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις οι οποίες έχουν ουσιαστικά ανακαινιστεί ή των οποίων η έγκριση ή η άδεια έχει επικαιροποιηθεί θα πρέπει, αφού υποβληθούν σε ανάλυση κόστους-οφέλους από την οποία θα προκύπτει ωφέλεια, να είναι εξοπλισμένες με μονάδες συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης για την ανάκτηση της απορριπτόμενης θερμότητας που προκύπτει από την ηλεκτροπαραγωγή. Ομοίως, άλλες εγκαταστάσεις με σημαντική μέση ετήσια εισροή ενέργειας θα πρέπει να είναι εξοπλισμένες με τεχνικές λύσεις για την αξιοποίηση της απορριπτόμενης θερμότητας από την εγκατάσταση, όταν η ανάλυση κόστους-οφέλους δείχνει πλεόνασμα κόστους-οφέλους. Αυτή η απορριπτόμενη θερμότητα μπορεί να μεταφερθεί εκεί όπου χρειάζεται μέσω δικτύων τηλεθέρμανσης. Τα γεγονότα που ενεργοποιούν απαίτηση εφαρμογής των κριτηρίων αδειοδότησης θα είναι συνήθως τέτοια που ενεργοποιούν επίσης απαιτήσεις για τη χορήγηση αδειών δυνάμει της οδηγίας 2010/75/ΕΕ και της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944.

(102)

Ενδέχεται εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προοριζόμενες να κάνουν χρήση της γεωλογικής αποθήκευσης που επιτρέπεται δυνάμει της οδηγίας 2009/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (24) να τοποθετούνται σε τοποθεσίες στις οποίες η ανάκτηση της απορριπτόμενης θερμότητας μέσω μονάδας συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης ή η παροχή δικτύου τηλεθέρμανσης ή τηλεψύξης δεν είναι οικονομικώς αποδοτική. Εν προκειμένω, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να εξαιρούν αυτές τις εγκαταστάσεις από την υποχρέωση διενέργειας ανάλυσης κόστους-οφέλους και να παρέχεται στην εγκατάσταση εξοπλισμός που θα καθιστά δυνατή την ανάκτηση της απορριπτόμενης θερμότητας μέσω μονάδας συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης. Θα πρέπει επίσης να είναι δυνατή η εξαίρεση εγκαταστάσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για την κάλυψη ζήτησης σε περιόδους αιχμής και παραγωγής εφεδρικής ενέργειας που προορίζονται να λειτουργούν λιγότερο από 1 500 ώρες ετησίως κατά μέσο όρο για περίοδο πέντε ετών από την απαίτηση να παράγουν επίσης και θερμότητα.

(103)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποστηρίζουν την εισαγωγή μέτρων και διαδικασιών που θα προωθούν τις εγκαταστάσεις συμπαραγωγής με συνολική ονομαστική θερμική ισχύ μικρότερη των 5 MW, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας.

(104)

Για την εφαρμογή εθνικών περιεκτικών αξιολογήσεων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν την αξιολόγηση του δυναμικού συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης και αποδοτικής τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν μέτρα για να προωθήσουν και να διευκολύνουν την αξιοποίηση του προσδιορισμένου οικονομικά αποδοτικού δυναμικού συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης και αποδοτικής τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης.

(105)

Οι απαιτήσεις για αποδοτική τηλεθέρμανση και τηλεψύξη θα πρέπει να συνάδουν με τους μακροπρόθεσμους στόχους πολιτικής για το κλίμα, με τα κλιματικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και τις προτεραιότητες της Ένωσης και θα πρέπει να συμμορφώνονται με την αρχή της μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852. Όλα τα συστήματα τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης θα πρέπει να αποσκοπούν στη βελτίωση της ικανότητας αλληλεπίδρασης με άλλα μέρη του ενεργειακού συστήματος, προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η χρήση της ενέργειας και να αποτραπεί η σπατάλη ενέργειας με την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού των κτιρίων για την αποθήκευση θερμότητας ή ψύξης, συμπεριλαμβανομένης της πλεονάζουσας θερμότητας από τις εγκαταστάσεις των υπηρεσιών και από τα γειτονικά κέντρα δεδομένων. Για τον λόγο αυτό, αποδοτικά συστήματα τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης θα πρέπει να διασφαλίζουν την αύξηση της απόδοσης πρωτογενούς ενέργειας και τη σταδιακή ενσωμάτωση της ανανεώσιμης ενέργειας και της απορριπτόμενης θερμότητας και του απορριπτόμενου ψύχους, όπως ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (25). Ως εκ τούτου, η παρούσα οδηγία εισάγει προοδευτικά αυστηρότερες απαιτήσεις για την παροχή θέρμανσης και ψύξης οι οποίες θα πρέπει να εισαχθούν σταδιακά και θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων καθορισμένων χρονικών περιόδων και να εφαρμοστούν σε μόνιμη βάση από την 1η Ιανουαρίου 2050 και μετά.

(106)

Οι αρχές για τον υπολογισμό του μεριδίου της θερμότητας ή του ψύχους από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην αποδοτική τηλεθέρμανση και τηλεψύξη θα πρέπει να συνάδουν με την οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 και τις μεθοδολογίες της Eurostat για την υποβολή στατιστικών στοιχείων. Σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 1 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001, η ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές περιλαμβάνει την ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές για τον τομέα θέρμανσης και ψύξης. Η ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας θερμότητας ή ψύχους στην τηλεθέρμανση ή τηλεψύξη ισούται με την παροχή θερμότητας ή ψύχους που διοχετεύεται στο δίκτυο που εξυπηρετεί τους τελικούς πελάτες ή τους διανομείς ενέργειας.

(107)

Οι αντλίες θερμότητας είναι σημαντικές για την απαλλαγή της παροχής θερμότητας και ψύξης από τις ανθρακούχες εκπομπές, μεταξύ άλλων και στην τηλεθέρμανση. Η μεθοδολογία που καθορίζεται στο παράρτημα VII της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001 προβλέπει κανόνες για τον υπολογισμό της ενέργειας που δεσμεύεται από αντλίες θερμότητας ως ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και αποτρέπει τη διπλή προσμέτρηση της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Για τους σκοπούς του υπολογισμού του μεριδίου της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο δίκτυο τηλεθέρμανσης, όλη η θερμότητα που προέρχεται από την αντλία θερμότητας και εισέρχεται στο δίκτυο θα πρέπει να λογίζεται ως ανανεώσιμη ενέργεια, υπό την προϋπόθεση ότι η αντλία θερμότητας πληροί τα ελάχιστα κριτήρια απόδοσης που καθορίζονται στο παράρτημα VII της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001 κατά τον χρόνο εγκατάστασής της.

(108)

Η συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης έχει οριστεί με βάση την εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται με τη συνδυασμένη παραγωγή αντί της μεμονωμένης παραγωγής θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας. Οι απαιτήσεις για συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης θα πρέπει να συνάδουν με τους μακροπρόθεσμους στόχους της πολιτικής για το κλίμα. Οι ορισμοί της έννοιας της συμπαραγωγής και της συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης που χρησιμοποιούνται στη νομοθεσία της Ένωσης δεν θα πρέπει να προδικάζουν τη χρήση διαφορετικών ορισμών στην εθνική νομοθεσία για σκοπούς διαφορετικούς από εκείνους της εν λόγω νομοθεσίας της Ένωσης. Για τη μεγιστοποίηση της εξοικονόμησης ενέργειας και για να μη χαθούν ευκαιρίες εξοικονόμησης ενέργειας, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στις συνθήκες λειτουργίας των μονάδων συμπαραγωγής.

(109)

Προκειμένου να εξασφαλιστεί η διαφάνεια και να μπορεί ο τελικός πελάτης να επιλέξει μεταξύ ηλεκτρικής ενέργειας από συμπαραγωγή και ηλεκτρικής ενέργειας παραγόμενης με άλλες τεχνικές, η προέλευση της συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης θα πρέπει να διασφαλίζεται με βάση εναρμονισμένες τιμές απόδοσης αναφοράς. Τα καθεστώτα προέλευσης δεν συνεπάγονται καθαυτά δικαίωμα υπαγωγής στους εθνικούς μηχανισμούς στήριξης. Είναι σημαντικό να μπορούν να καλύπτονται από εγγύηση προέλευσης όλες οι μορφές ηλεκτρικής ενέργειας που παράγονται από συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης. Οι εγγυήσεις προέλευσης θα πρέπει να διακρίνονται από τα ανταλλάξιμα πιστοποιητικά.

(110)

Η συγκεκριμένη διάρθρωση της συμπαραγωγής και οι τομείς τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης, οι οποίοι περιλαμβάνουν πολλούς παραγωγούς που είναι ΜΜΕ, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, ειδικά κατά την επανεξέταση των διοικητικών διαδικασιών για την απόκτηση άδειας κατασκευής εγκαταστάσεων συμπαραγωγής ή συνδεδεμένων δικτύων, κατ’ εφαρμογή της αρχής «προτεραιότητα σε μικρές επιχειρήσεις».

(111)

Οι περισσότερες επιχειρήσεις της Ένωσης είναι ΜΜΕ. Αντιπροσωπεύουν ένα τεράστιο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας για την Ένωση. Για να βοηθηθούν να υιοθετήσουν μέτρα ενεργειακής απόδοσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθιερώσουν ένα ευνοϊκό πλαίσιο, με στόχο να παράσχουν στις ΜΜΕ τεχνική βοήθεια και στοχευμένες πληροφορίες.

(112)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν, με βάση αντικειμενικά, διαφανή και αμερόληπτα κριτήρια, κανόνες που διέπουν την ανάληψη και τον επιμερισμό του κόστους των συνδέσεων με το διασυνδεδεμένο ηλεκτρικό δίκτυο και των ενισχύσεων του δικτύου αυτού, και κανόνες για τις τεχνικές προσαρμογές που απαιτούνται για την ένταξη νέων παραγωγών ηλεκτρισμού που προέρχεται από συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης, λαμβάνοντας υπόψη τους κώδικες και τις κατευθυντήριες γραμμές που καταρτίστηκαν σύμφωνα με τον κανονισμούς (ΕΕ) 2019/943 (26) και (ΕΚ) αριθ. 715/2009 (27) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Θα πρέπει να επιτρέπεται στους παραγωγούς ηλεκτρισμού που προέρχεται από συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης να δημοσιεύουν προκήρυξη υποβολής προσφορών για τις εργασίες σύνδεσης. Θα πρέπει να διευκολύνεται η πρόσβαση στο διασυνδεδεμένο ηλεκτρικό σύστημα της ηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται από συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης, ειδικά για μονάδες συμπαραγωγής μικρής και πολύ μικρής κλίμακας. Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 2 της οδηγίας 2009/73/ΕΚ και το άρθρο 9 παράγραφος 2 της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας, μεταξύ άλλων και σχετικά με την ενεργειακή απόδοση, σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας και του αερίου.

(113)

Είναι αναγκαίο να θεσπιστούν διατάξεις σχετικά με την τιμολόγηση, το ενιαίο σημείο επαφής, την εξωδικαστική επίλυση διαφορών, την ενεργειακή φτώχεια και τα βασικά συμβατικά δικαιώματα, με στόχο την ευθυγράμμισή τους, κατά περίπτωση, με τις σχετικές διατάξεις σχετικά με την ηλεκτρική ενέργεια σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2019/944, προκειμένου να ενισχυθεί η προστασία των καταναλωτών και να δοθεί η δυνατότητα στους τελικούς πελάτες να λαμβάνουν συχνότερες, σαφείς και επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με την οικεία κατανάλωση θέρμανσης, ψύξης ή ζεστού νερού οικιακής χρήσης και να ρυθμίζουν τη χρήση της ενέργειάς τους.

(114)

Η παρούσα οδηγία ενισχύει την προστασία των καταναλωτών, θεσπίζοντας βασικά συμβατικά δικαιώματα για τηλεθέρμανση, τηλεψύξη και ζεστό νερό οικιακής χρήσης, τα οποία συνάδουν με το επίπεδο των δικαιωμάτων, της προστασίας και της ενδυνάμωσης που έχει θεσπίσει η οδηγία (ΕΕ) 2019/944 για τους τελικούς πελάτες στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι καταναλωτές θα πρέπει να διαθέτουν σαφείς και αδιαμφισβήτητες πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματά τους. Διάφοροι παράγοντες εμποδίζουν τους καταναλωτές να έχουν πρόσβαση, να κατανοούν και να ενεργούν βάσει των διαφόρων διαθέσιμων πηγών πληροφόρησης για την αγορά. Η θέσπιση βασικών συμβατικών δικαιωμάτων μπορεί να βοηθήσει, μεταξύ άλλων, στην ορθή κατανόηση της βάσης αναφοράς της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρει ο προμηθευτής στη σύμβαση, συμπεριλαμβανομένης της ποιότητας και των χαρακτηριστικών της παρεχόμενης ενέργειας. Επιπλέον, μπορεί να συμβάλει στην ελαχιστοποίηση κρυφών ή πρόσθετων δαπανών που θα μπορούσαν να προκύψουν από την εισαγωγή είτε αναβαθμισμένων είτε νέων υπηρεσιών μετά την υπογραφή της σύμβασης χωρίς σαφή κατανόηση και συμφωνία του πελάτη. Οι υπηρεσίες αυτές θα μπορούσαν να αφορούν, μεταξύ άλλων, την ενέργεια που παρέχεται, τις υπηρεσίες μέτρησης και τιμολόγησης, την αγορά και εγκατάσταση ή βοηθητικές υπηρεσίες και υπηρεσίες συντήρησης και το κόστος που σχετίζεται με το δίκτυο, τις συσκευές μέτρησης, τον τοπικό εξοπλισμό θέρμανσης ή ψύξης. Οι απαιτήσεις θα συμβάλουν στη βελτίωση της συγκρισιμότητας των προσφορών και θα διασφαλίσουν το ίδιο επίπεδο βασικών συμβατικών δικαιωμάτων για όλους τους πολίτες της Ένωσης όσον αφορά τη θέρμανση, την ψύξη και το ζεστό νερό οικιακής χρήσης, χωρίς να περιορίζονται οι εθνικές αρμοδιότητες.

(115)

Σε περίπτωση προγραμματισμένης αποσύνδεσης από θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό οικιακής χρήσης, οι προμηθευτές θα πρέπει να παρέχουν στους πελάτες τις δέουσες πληροφορίες περί εναλλακτικών μέτρων, όπως πηγές στήριξης για την αποφυγή αποσύνδεσης, συστήματα προπληρωμής, ενεργειακούς ελέγχους, υπηρεσίες ενεργειακών συμβούλων, εναλλακτικά σχέδια πληρωμών, συμβουλευτική υπηρεσία διαχείρισης χρέους ή προσωρινές αναστολές αποσύνδεσης.

(116)

H μεγαλύτερη προστασία των καταναλωτών θα πρέπει να διασφαλίζεται μέσω της διαθεσιμότητας αποτελεσματικών, ανεξάρτητων εξωδικαστικών μηχανισμών διακανονισμού διενέξεων για όλους τους καταναλωτές, όπως διαμεσολαβητής ενέργειας, φορέας καταναλωτών ή ρυθμιστική αρχή. Τα κράτη μέλη θα πρέπει, συνεπώς, να θεσπίσουν διαδικασίες για τον ταχύ και αποτελεσματικό διακανονισμό των καταγγελιών.

(117)

Θα πρέπει να υποστηριχθεί δυναμικά η συμβολή των κοινοτήτων ανανεώσιμης ενέργειας, σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2018/2001, και των ενεργειακών κοινοτήτων πολιτών, σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2019/944, για την επίτευξη και την ενεργό υποστήριξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του σχεδίου κλιματικών στόχων. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν και να προωθήσουν τον ρόλο των κοινοτήτων ανανεώσιμης ενέργειας και των ενεργειακών κοινοτήτων πολιτών. Οι κοινότητες αυτές μπορούν να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να επιτύχουν τους στόχους της παρούσας οδηγίας, προωθώντας την ενεργειακή απόδοση σε τοπικό επίπεδο ή σε επίπεδο νοικοκυριών, καθώς και σε δημόσια κτίρια σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές. Μπορούν να ενδυναμώσουν και να κινητοποιήσουν τους καταναλωτές και να δώσουν τη δυνατότητα σε ορισμένες ομάδες οικιακών πελατών, μεταξύ άλλων σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές, να συμμετάσχουν σε έργα και παρεμβάσεις ενεργειακής απόδοσης, που μπορούν να συνδυάζουν ενέργειες με επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι ενεργειακές κοινότητες μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση και την αύξηση της ευαισθητοποίησης των πολιτών σχετικά με μέτρα σχεδιασμένα για την επίτευξη εξοικονόμησης ενέργειας. Με κατάλληλη υποστήριξη από τα κράτη μέλη, οι ενεργειακές κοινότητες μπορούν να συμβάλουν στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας μέσω της διευκόλυνσης έργων ενεργειακής απόδοσης, της μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας και της μείωσης των τιμολογίων προμήθειας.

(118)

Μακροπρόθεσμες αλλαγές συμπεριφοράς στην κατανάλωση ενέργειας μπορούν να επιτευχθούν μέσω της ενδυνάμωσης των πολιτών. Οι ενεργειακές κοινότητες μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη μακροπρόθεσμης εξοικονόμησης ενέργειας, ιδίως μεταξύ των νοικοκυριών, και στην αύξηση των βιώσιμων επενδύσεων από τους πολίτες και τις μικρές επιχειρήσεις. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενδυναμώνουν τις εν λόγω δράσεις των πολιτών μέσω της στήριξης κοινοτικών ενεργειακών έργων και οργανισμών. Επιπλέον, οι στρατηγικές συμμετοχής, με τη συμμετοχή όλων των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών σε εθνικό και τοπικό επίπεδο στη διαδικασία χάραξης πολιτικής, μπορούν να αποτελούν μέρος των τοπικών ή περιφερειακών σχεδίων απανθρακοποίησης ή των εθνικών σχεδίων ανακαίνισης κτιρίων, με στόχο την αύξηση της ευαισθητοποίησης, την απόκτηση ανάδρασης σχετικά με τις πολιτικές και τη βελτίωση της αποδοχής τους από το κοινό.

(119)

Θα πρέπει να αναγνωριστεί η συμβολή των υπηρεσιών μίας στάσης ή παρόμοιων δομών ως μηχανισμών που μπορούν να δώσουν τη δυνατότητα σε πολλές στοχευόμενες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτών, των ΜΜΕ και των δημόσιων αρχών, να σχεδιάζουν και να υλοποιούν έργα και μέτρα σχετικά με τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας. Η συμβολή των υπηρεσιών μίας στάσης μπορεί να είναι πολύ σημαντική για τους ευάλωτους πελάτες, καθώς θα μπορούσαν να λαμβάνουν αξιόπιστες και προσβάσιμες πληροφορίες σχετικά με βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης. Η συνεισφορά αυτή μπορεί να περιλαμβάνει την παροχή τεχνικών, διοικητικών και χρηματοοικονομικών συμβουλών και βοήθειας, τη διευκόλυνση των αναγκαίων διοικητικών διαδικασιών ή της πρόσβασης στις χρηματοπιστωτικές αγορές, την παροχή καθοδήγησης όσον αφορά το ενωσιακό και εθνικό νομικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων και των κριτηρίων για τις δημόσιες συμβάσεις, και την ταξινομία της ΕΕ.

(120)

Η Επιτροπή θα πρέπει να επανεξετάσει τον αντίκτυπο των μέτρων της προς υποστήριξη της ανάπτυξης πλατφορμών ή φόρουμ, με τη συμμετοχή, μεταξύ άλλων, των ευρωπαϊκών φορέων κοινωνικού διαλόγου, για την προώθηση προγραμμάτων κατάρτισης για την ενεργειακή απόδοση και, κατά περίπτωση, να προτείνει περαιτέρω μέτρα. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνει τους Ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους στις συζητήσεις τους σχετικά με την ενεργειακή απόδοση, ιδίως για τους ευάλωτους πελάτες και τελικούς χρήστες, συμπεριλαμβανομένων όσων πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια.

(121)

Η δίκαιη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη Ένωση έως το 2050 είναι κεντρικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων, που διακηρύχθηκε από κοινού από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή στις 17 Νοεμβρίου 2017, περιλαμβάνει την ενέργεια μεταξύ των βασικών υπηρεσιών στις οποίες όλοι έχουν δικαίωμα πρόσβασης. Πρέπει να παρέχεται στήριξη για την πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές σε όσους έχουν ανάγκη, ιδίως σε ένα πλαίσιο πληθωριστικών πιέσεων και σημαντικών αυξήσεων των τιμών της ενέργειας.

(122)

Είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι τα άτομα που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια, οι ευάλωτοι πελάτες, τα άτομα σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος και, κατά περίπτωση, τα άτομα που ζουν σε κοινωνικές κατοικίες προστατεύονται και, για τον σκοπό αυτό, έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά στις παρεμβάσεις βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, στα μέτρα και στα συναφή μέτρα προστασίας των καταναλωτών ή ενημέρωσης που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη. Θα πρέπει να αναπτυχθούν στοχευμένες εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την ανάδειξη των οφελών της ενεργειακής απόδοσης, καθώς και για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τη διαθέσιμη χρηματοδοτική στήριξη.

(123)

Η δημόσια χρηματοδότηση που διατίθεται σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο θα πρέπει να επενδύεται στρατηγικά σε μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, ιδίως προς όφελος των ατόμων που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια, των ευάλωτων πελατών, των ατόμων σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος και, κατά περίπτωση, των ατόμων που ζουν σε κοινωνικές κατοικίες. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επωφελούνται από κάθε χρηματοδοτική συνεισφορά που ενδεχομένως λαμβάνουν από το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2023/955 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (28), καθώς και από έσοδα από δικαιώματα από το ΣΕΔΕ της ΕΕ. Τα εν λόγω έσοδα θα στηρίξουν τα κράτη μέλη στην εκπλήρωση της υποχρέωσής τους να εφαρμόσουν μέτρα ενεργειακής απόδοσης και μέτρα πολιτικής στο πλαίσιο της υποχρέωσης εξοικονόμησης ενέργειας κατά προτεραιότητα σε άτομα που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια, ευάλωτους πελάτες, άτομα σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος και, κατά περίπτωση, άτομα που ζουν σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές.

(124)

Τα εθνικά συστήματα χρηματοδότησης θα πρέπει να συμπληρώνονται από κατάλληλα συστήματα καλύτερης ενημέρωσης, τεχνικής και διοικητικής συνδρομής, και από ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση που θα επιτρέπει την καλύτερη δυνατή χρήση των διαθέσιμων πόρων, ιδίως από άτομα που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια, ευάλωτους πελάτες, άτομα σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος και, κατά περίπτωση, άτομα που ζουν σε κοινωνικές κατοικίες.

(125)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενδυναμώνουν και να προστατεύουν όλους τους ανθρώπους ισότιμα, ανεξαρτήτως βιολογικού ή κοινωνικού φύλου, ηλικίας, αναπηρίας, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισμού, θρησκείας ή πεποιθήσεων, και να διασφαλίζουν ότι προστατεύονται επαρκώς τα άτομα που πλήττονται περισσότερο, αυτά που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πληγούν από ενεργειακή φτώχεια, ή αυτά που είναι περισσότερο εκτεθειμένα στις δυσμενείς επιπτώσεις της ενεργειακής φτώχειας. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης δεν επιτείνουν τυχόν υφιστάμενες ανισότητες, ιδίως όσον αφορά την ενεργειακή φτώχεια.

(126)

Σύμφωνα με το άρθρο 15 παράγραφος 2 της οδηγίας 2012/27/ΕΕ, όλα τα κράτη μέλη έχουν προβεί σε αξιολόγηση του δυναμικού ενεργειακής απόδοσης των οικείων υποδομών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και έχουν προσδιορίσει συγκεκριμένα μέτρα και επενδύσεις για την εισαγωγή οικονομικά αποδοτικών βελτιώσεων της ενεργειακής απόδοσης στις υποδομές του δικτύου, με χρονοδιάγραμμα για την εισαγωγή τους. Τα αποτελέσματα αυτών των δράσεων αποτελούν στέρεη βάση για την εφαρμογή της αρχής της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση στον σχεδιασμό των δικτύων, την ανάπτυξη των δικτύων τους και τις επενδυτικές τους αποφάσεις.

(127)

Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές ενέργειας θα πρέπει να υιοθετήσουν ολοκληρωμένη προσέγγιση η οποία θα περιλαμβάνει ενδεχομένως εξοικονόμηση στους τομείς του ενεργειακού εφοδιασμού και της τελικής χρήσης. Με την επιφύλαξη της ασφάλειας του εφοδιασμού, της ενοποίησης της αγοράς και των προληπτικών επενδύσεων σε υπεράκτια δίκτυα που είναι αναγκαία για την ανάπτυξη υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές ενέργειας θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι στις διαδικασίες σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων εφαρμόζεται η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση και ότι τα τιμολόγια δικτύου και οι κανονισμοί παρέχουν κίνητρα για βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και διανομής λαμβάνουν υπόψη την αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση. Αυτό θα βοηθήσει τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και διανομής να εξετάζουν καλύτερες λύσεις ενεργειακής απόδοσης για την προμήθεια πόρων από την πλευρά της ζήτησης και οριακές δαπάνες που προκύπτουν από αυτήν, καθώς και τις περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις των διαφόρων επενδύσεων σε δίκτυα και σχέδια λειτουργίας. Μια τέτοια προσέγγιση απαιτεί τη μετάβαση από τη στενή προοπτική της οικονομικής αποδοτικότητας στη μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας. Η αρχή της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση θα πρέπει ιδίως να εφαρμόζεται στο πλαίσιο ενός σεναρίου επέκτασης των ενεργειακών υποδομών στο οποίο οι λύσεις από την πλευρά της ζήτησης θα πρέπει να εξετάζονται ως βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις και να αξιολογούνται δεόντως, και θα πρέπει να αποτελέσει αναπόσπαστο μέρος της αξιολόγησης των έργων σχεδιασμού δικτύου. Η εφαρμογή της θα πρέπει να ελέγχεται από τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές.

(128)

Θα πρέπει να είναι διαθέσιμος επαρκής αριθμός αξιόπιστων επαγγελματιών με ειδίκευση στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης προκειμένου να διασφαλισθεί η αποτελεσματική και έγκαιρη εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, παραδείγματος χάριν όσον αφορά τη συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις σχετικά με τους ενεργειακούς ελέγχους και την εφαρμογή των καθεστώτων επιβολής της υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει, συνεπώς, να θεσπίσουν καθεστώτα πιστοποίησης ή ισοδύναμα καθεστώτα επαγγελματικών προσόντων, ή αμφότερα, και κατάλληλα καθεστώτα κατάρτισης για τους παρόχους ενεργειακών υπηρεσιών, ενεργειακών ελέγχων και άλλων μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, σε στενή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, τους παρόχους κατάρτισης και άλλους σχετικούς ενδιαφερόμενους. Τα καθεστώτα θα πρέπει να αξιολογούνται κάθε τέσσερα έτη αρχής γενομένης από τον Δεκέμβριο του 2024 και, εάν χρειάζεται, να επικαιροποιούνται ώστε να διασφαλίζεται το αναγκαίο επίπεδο ικανοτήτων των παρόχων ενεργειακών υπηρεσιών, των ενεργειακών ελεγκτών, των διαχειριστών ενέργειας και των εγκαταστατών κτιριακών δομικών στοιχείων.

(129)

Είναι απαραίτητο να συνεχισθεί η ανάπτυξη της αγοράς ενεργειακών υπηρεσιών προκειμένου να διασφαλισθεί η διαθεσιμότητα αφενός της ζήτησης και, αφετέρου, της προσφοράς ενεργειακών υπηρεσιών. Η διαφάνεια, παραδείγματος χάριν, μέσω των καταλόγων πιστοποιημένων παρόχων ενεργειακών υπηρεσιών και των διαθέσιμων υποδειγμάτων συμβάσεων, η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και οι κατευθυντήριες γραμμές συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην υιοθέτηση ενεργειακών υπηρεσιών και συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης και μπορούν επίσης να συμβάλλουν στην τόνωση της ζήτησης και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης στους παρόχους ενεργειακών υπηρεσιών. Στη σύμβαση ενεργειακής απόδοσης ο δικαιούχος της ενεργειακής υπηρεσίας αποφεύγει το επενδυτικό κόστος, χρησιμοποιώντας μέρος της οικονομικής αξίας της εξοικονομούμενης ενέργειας για την πλήρη ή εν μέρει αποπληρωμή της επένδυσης που πραγματοποιήθηκε από τρίτο μέρος. Αυτό μπορεί να συμβάλει στην προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων που είναι καίριας σημασίας για την αύξηση των ποσοστών ανακαίνισης κτιρίων στην Ένωση, την εισαγωγή εμπειρογνωσίας στην αγορά και τη δημιουργία καινοτόμων επιχειρηματικών μοντέλων. Ως εκ τούτου, τα μη οικιστικά κτίρια με ωφέλιμη επιφάνεια δαπέδου άνω των 750 m2 θα πρέπει να απαιτείται να αξιολογούν τη σκοπιμότητα της χρήσης συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης για την ανακαίνιση. Αυτό είναι ένα βήμα μπροστά για την αύξηση της εμπιστοσύνης στις εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών και την προετοιμασία του εδάφους για την αύξηση τέτοιων έργων στο μέλλον.

(130)

Δεδομένων των φιλόδοξων στόχων ανακαίνισης κατά την επόμενη δεκαετία στο πλαίσιο του «Κύματος ανακαινίσεων», είναι αναγκαίο να ενισχυθεί ο ρόλος των ανεξάρτητων μεσαζόντων της αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών μίας στάσης ή παρόμοιων μηχανισμών στήριξης, προκειμένου να τονωθεί η ανάπτυξη της αγοράς από την πλευρά της ζήτησης και από την πλευρά της προσφοράς και να προωθηθούν οι συμβάσεις ενεργειακής απόδοσης για την ανακαίνιση τόσο ιδιωτικών όσο και δημόσιων κτιρίων. Οι τοπικοί οργανισμοί ενέργειας θα μπορούσαν να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο στο πλαίσιο αυτό και να εντοπίσουν και να υποστηρίξουν τη δημιουργία δυνητικών διαμεσολαβητών ή υπηρεσιών μίας στάσης. Η παρούσα οδηγία θα πρέπει να συμβάλει στη βελτίωση της διαθεσιμότητας προϊόντων, υπηρεσιών και συμβουλών, μεταξύ άλλων με την προώθηση των δυνατοτήτων των επιχειρηματιών να καλύπτουν τα κενά στην αγορά και να προβλέπουν καινοτόμους τρόπους για την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης, διασφαλίζοντας παράλληλα την τήρηση της αρχής της απαγόρευσης των διακρίσεων.

(131)

Οι συμβάσεις ενεργειακής απόδοσης εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικούς φραγμούς σε αρκετά κράτη μέλη λόγω των εναπομενόντων κανονιστικών και μη κανονιστικών φραγμών. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστούν οι ασάφειες των εθνικών νομοθετικών πλαισίων, η έλλειψη εμπειρογνωσίας, ιδίως όσον αφορά τις διαδικασίες υποβολής προσφορών, και ο αλληλοαποκλεισμός δανείων και επιχορηγήσεων.

(132)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να στηρίζουν τον δημόσιο τομέα στην υιοθέτηση συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης με την παροχή υποδειγμάτων συμβάσεων που λαμβάνουν υπόψη τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά ή διεθνή πρότυπα, τις κατευθυντήριες γραμμές για την υποβολή προσφορών και τον οδηγό για τη στατιστική επεξεργασία των συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2018 από τη Eurostat και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) σχετικά με τη μεταχείριση των συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης σε δημόσιους λογαριασμούς, που έχουν παράσχει ευκαιρίες για την αντιμετώπιση των κανονιστικών φραγμών που απομένουν στις εν λόγω συμβάσεις στα κράτη μέλη.

(133)

Τα κράτη μέλη έχουν λάβει μέτρα για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των κανονιστικών και μη κανονιστικών φραγμών. Ωστόσο, υπάρχει ανάγκη ενίσχυσης της προσπάθειας για την άρση των ρυθμιστικών και μη ρυθμιστικών φραγμών στη χρήση συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης και χρηματοδοτικών διευθετήσεων με τρίτους που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας. Στους φραγμούς αυτούς περιλαμβάνονται οι λογιστικοί κανόνες και πρακτικές που δεν επιτρέπουν στις κεφαλαιουχικές επενδύσεις και στην ετήσια εξοικονόμηση χρημάτων που απορρέει από τα μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης να αντανακλώνται ικανοποιητικά στους λογαριασμούς καθ’ όλο τον κύκλο ζωής της επένδυσης.

(134)

Τα κράτη μέλη χρησιμοποίησαν τα εθνικά σχέδια δράσης για την ενεργειακή απόδοση του 2014 και του 2017 για να αναφέρουν την πρόοδο όσον αφορά την άρση των κανονιστικών και μη κανονιστικών φραγμών στην ενεργειακή απόδοση, τον διχασμό των κινήτρων μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών ή μεταξύ ιδιοκτητών κτιρίων ή κτιριακών μονάδων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση και να αξιοποιήσουν το δυναμικό ενεργειακής απόδοσης στο πλαίσιο των στατιστικών στοιχείων της Eurostat για το 2016, ιδίως του γεγονότος ότι περισσότεροι από τέσσερις στους δέκα Ευρωπαίους ζουν σε διαμερίσματα και περισσότεροι από τρεις στους δέκα Ευρωπαίους είναι μισθωτές.

(135)

Τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών και τοπικών αρχών, θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να αξιοποιούν πλήρως τα ευρωπαϊκά κονδύλια, τα οποία είναι διαθέσιμα στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τα έτη 2021 έως 2027 που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου (29) και στο πλαίσιο μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (30), καθώς και τα χρηματοδοτικά μέσα και την τεχνική συνδρομή που είναι διαθέσιμα στο πλαίσιο του προγράμματος InvestEU που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/523 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (31), για την πραγματοποίηση ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων σε μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση έχουν την ικανότητα να συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη, στην απασχόληση, στην καινοτομία και στη μείωση της ενεργειακής φτώχειας στα νοικοκυριά, και, επομένως, συμβάλλουν θετικά στην οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή και στην πράσινη ανάπτυξη. Στους δυνάμενους να χρηματοδοτηθούν τομείς συγκαταλέγονται τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης στα δημόσια κτίρια και στις κατοικίες, και η δημιουργία νέων δεξιοτήτων μέσω της ανάπτυξης της κατάρτισης, της επανειδίκευσης και της αναβάθμισης των δεξιοτήτων των επαγγελματιών, ιδίως σε θέσεις εργασίας που σχετίζονται με την ανακαίνιση κτιρίων, για την προώθηση της απασχόλησης στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης. Η Επιτροπή θα εξασφαλίσει συνέργειες μεταξύ των διαφόρων χρηματοδοτικών μέσων, ιδίως των ταμείων στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης και της άμεσης διαχείρισης, όπως τα προγράμματα υπό κεντρική διαχείριση «Ορίζων Ευρώπη» και LIFE, καθώς και μεταξύ επιχορηγήσεων, δανείων και τεχνικής βοήθειας για τη μεγιστοποίηση της μόχλευσης στην ιδιωτική χρηματοδότηση και του αντικτύπου τους στην επίτευξη των στόχων της πολιτικής για την ενεργειακή απόδοση.

(136)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη χρήση χρηματοδοτικών διευκολύνσεων για την προώθηση των στόχων της παρούσας οδηγίας. Αυτές οι χρηματοδοτικές διευκολύνσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν οικονομικές συνεισφορές και πρόστιμα για την παράβαση διατάξεων της παρούσας οδηγίας, πόρους που διατίθενται για την ενεργειακή απόδοση σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 3 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, και πόρους που διατίθενται για την ενεργειακή απόδοση στα Ευρωπαϊκά ταμεία και προγράμματα, και εξειδικευμένα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά μέσα, όπως το ευρωπαϊκό ταμείο ενεργειακής απόδοσης.

(137)

Οι χρηματοδοτικές διευκολύνσεις θα μπορούσαν να βασίζονται, κατά περίπτωση, σε πόρους που διατίθενται για την ενεργειακή απόδοση από ομόλογα έργων της Ένωσης, πόρους που διατίθενται για την ενεργειακή απόδοση από την ΕΤΕπ και άλλα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, συγκεκριμένα την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) και την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης, πόρους που αντλούνται στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μέσω μόχλευσης, εθνικούς πόρους —μεταξύ άλλων μέσω της δημιουργίας κανονιστικών και φορολογικών πλαισίων που ευνοούν την εφαρμογή εθνικών πρωτοβουλιών και προγραμμάτων ενεργειακής απόδοσης—, και έσοδα από τα ετήσια δικαιώματα εκπομπής σύμφωνα με την απόφαση αριθ. 406/2009/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (32).

(138)

Οι χρηματοδοτικές διευκολύνσεις θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν ιδίως τις συνεισφορές, τους πόρους και τα έσοδα από αυτούς τους πόρους για να καθιστούν δυνατή και να ενθαρρύνουν την επένδυση ιδιωτικού κεφαλαίου, ιδίως αντλώντας από θεσμικούς επενδυτές, χρησιμοποιώντας κριτήρια που διασφαλίζουν την επίτευξη τόσο περιβαλλοντικών όσο και κοινωνικών στόχων για τη χορήγηση κονδυλίων· να χρησιμοποιούν καινοτόμους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς, μεταξύ άλλων εγγυήσεις δανείων για ιδιωτικά κεφάλαια, εγγυήσεις δανείων για να τονωθούν οι συμβάσεις ενεργειακής απόδοσης, επιχορηγήσεις, επιδοτούμενα δάνεια και εξειδικευμένες πιστώσεις, συστήματα χρηματοδότησης τρίτου μέρους που μειώνουν τους κινδύνους των έργων ενεργειακής απόδοσης και παρέχουν δυνατότητα οικονομικώς αποδοτικών καινοτομιών, ακόμη και μεταξύ των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων νοικοκυριών· να συνδέονται με προγράμματα ή εταιρείες που θα συγκεντρώνουν και θα αξιολογούν την ποιότητα των έργων εξοικονόμησης ενέργειας, θα παρέχουν τεχνική συνδρομή, θα υποστηρίζουν την αγορά ενεργειακών υπηρεσιών και θα συμβάλλουν στη δημιουργία καταναλωτικής ζήτησης για τις ενεργειακές υπηρεσίες.

(139)

Οι χρηματοδοτικές διευκολύνσεις θα μπορούσαν επίσης να παρέχουν επαρκείς πόρους για την υποστήριξη των προγραμμάτων εκπαίδευσης και πιστοποίησης που βελτιώνουν και πιστοποιούν δεξιότητες στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης, να παρέχουν πόρους για έρευνα και επίδειξη και επιτάχυνση της υιοθέτησης μικρής κλίμακας τεχνολογιών και μικροτεχνολογιών στην παραγωγή ενέργειας και τη βελτιστοποίηση των συνδέσεων των γεννητριών αυτών στο δίκτυο, να συνδέονται με προγράμματα που αναλαμβάνουν δράση για την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης σε κάθε κατοικία, προκειμένου να αποτραπεί η ενεργειακή φτώχεια και να παρακινηθούν οι ιδιοκτήτες που εκμισθώνουν κατοικίες να καταστήσουν τις ιδιοκτησίες τους όσο το δυνατόν αποδοτικότερες ενεργειακά, και να εξασφαλίζουν κατάλληλους πόρους για την υποστήριξη του κοινωνικού διαλόγου και τη θέσπιση ρυθμίσεων με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και τη διασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας και υγείας και ασφάλειας στην εργασία.

(140)

Θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά προγράμματα, χρηματοδοτικά μέσα και οι καινοτόμοι χρηματοδοτικοί μηχανισμοί της Ένωσης ώστε να λάβει υπόσταση ο στόχος για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων των δημόσιων φορέων. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν τα έσοδά τους από τα ετήσια δικαιώματα εκπομπής δυνάμει της απόφασης αριθ. 406/2009/ΕΚ για την ανάπτυξη αυτών των μηχανισμών σε εθελούσια βάση και λαμβάνοντας υπόψη τους εθνικούς δημοσιονομικούς κανόνες. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν στις περιφερειακές και τοπικές διοικήσεις επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τα εν λόγω χρηματοδοτικά προγράμματα, χρηματοδοτικά μέσα και τους καινοτόμους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς της Ένωσης.

(141)

Κατά την υλοποίηση του στόχου βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, η Επιτροπή οφείλει να παρακολουθεί τον αντίκτυπο των σχετικών μέτρων στην οδηγία 2003/87/ΕΚ, προκειμένου να διατηρηθούν τα κίνητρα στο ΣΕΔΕ της ΕΕ που ανταμείβουν τις επενδύσεις μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα και να προετοιμαστούν οι τομείς ΣΕΔΕ της ΕΕ για τις καινοτομίες που θα χρειαστούν μελλοντικά. Θα χρειαστεί να παρακολουθεί τον αντίκτυπο στους τομείς εκείνους της βιομηχανίας που είναι εκτεθειμένοι σε σημαντικό κίνδυνο διαρροής άνθρακα, όπως απαριθμούνται στο παράρτημα της απόφασης 2014/746/ΕΕ της Επιτροπής (33), με σκοπό να διασφαλίζεται ότι η παρούσα οδηγία προάγει και δεν δυσχεραίνει την ανάπτυξη των εν λόγω τομέων.

(142)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποστηρίζονται από καλά σχεδιασμένα και αποτελεσματικά χρηματοδοτικά μέσα της Ένωσης στο πλαίσιο του προγράμματος InvestEU, και με χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ και την ΕΤΑΑ, τα οποία θα πρέπει να υποστηρίζουν επενδύσεις στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης σε όλα τα στάδια της ενεργειακής αλυσίδας και να χρησιμοποιούν πλήρη ανάλυση κόστους-οφέλους με βάση μοντέλο διαφοροποιημένων προεξοφλητικών επιτοκίων. Η χρηματοδοτική υποστήριξη θα πρέπει να εστιάζεται σε οικονομικά αποδοτικές μεθόδους για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, που να οδηγούν σε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Η ΕΤΕπ και η ΕΤΑΑ θα πρέπει, από κοινού με εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες, να σχεδιάζουν, να παράγουν και να χρηματοδοτούν προγράμματα και έργα προσαρμοσμένα στον τομέα της απόδοσης, μεταξύ άλλων για τα νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν ενεργειακή φτώχεια.

(143)

Η διατομεακή νομοθεσία παρέχει ισχυρή βάση για την προστασία των καταναλωτών για ευρύ φάσμα υφιστάμενων ενεργειακών υπηρεσιών, και ενδέχεται να αναπτυχθεί. Ωστόσο, θα πρέπει να καθοριστούν με σαφήνεια ορισμένα βασικά συμβατικά δικαιώματα των πελατών. Οι καταναλωτές θα πρέπει να διαθέτουν σαφείς και μη διφορούμενες πληροφορίες όσον αφορά τα δικαιώματά τους σε σχέση με τον ενεργειακό τομέα.

(144)

Για να καταστεί δυνατή η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της παρούσας οδηγίας, θα πρέπει να θεσπιστεί απαίτηση για διενέργεια γενικής επανεξέτασης της παρούσας οδηγίας και υποβολής έκθεσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο το αργότερο έως τις 28 Φεβρουαρίου 2027. Η εν λόγω επανεξέταση θα πρέπει να καθιστά δυνατές τις αναγκαίες ευθυγραμμίσεις, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις εξελίξεις στην οικονομία και την καινοτομία.

(145)

Θα πρέπει να δοθεί πρωταγωνιστικός ρόλος στις τοπικές και περιφερειακές αρχές όσον αφορά την ανάπτυξη, τον σχεδιασμό, την εκτέλεση και την αξιολόγηση των μέτρων που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν κατάλληλα στις κλιματικές, πολιτισμικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητές τους.

(146)

Αντανακλώντας την τεχνολογική πρόοδο και την αυξανόμενη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, ο προκαθορισμένος συντελεστής για την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας σε kWh θα πρέπει να επανεξεταστεί, ώστε να αντικατοπτρίζει τις αλλαγές στον συντελεστή πρωτογενούς ενέργειας για την ηλεκτρική ενέργεια και άλλους φορείς ενέργειας. Η μεθοδολογία υπολογισμού είναι σύμφωνη με τα ενεργειακά ισοζύγια και τους ορισμούς της Eurostat, εκτός από τη μέθοδο κατανομής της εισροής καυσίμου για θερμότητα και ηλεκτρική ενέργεια σε σταθμούς συνδυασμένης παραγωγής θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας για την οποία η απόδοση του συστήματος αναφοράς, η οποία απαιτείται για την κατανομή της κατανάλωσης καυσίμου, ευθυγραμμίστηκε με τα στοιχεία της Eurostat για το 2015 και το 2020. Ο υπολογισμός του συντελεστή πρωτογενούς ενέργειας για την ηλεκτρική ενέργεια αντικατοπτρίζει το ενεργειακό μείγμα και βασίζεται στις ετήσιες μέσες τιμές. Για την ηλεκτροπαραγωγή από πυρηνικούς σταθμούς και την παραγωγή θερμότητας χρησιμοποιείται η μέθοδος υπολογισμού του «φυσικού ενεργειακού περιεχομένου» και για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας από ορυκτά καύσιμα και βιομάζα χρησιμοποιείται η μέθοδος της «τεχνικής απόδοσης της μετατροπής». Όσον αφορά την άκαυστη ανανεώσιμη ενέργεια, χρησιμοποιείται η μέθοδος του άμεσου ισοδυνάμου με βάση την προσέγγιση της «συνολικής πρωτογενούς ενέργειας». Για τον υπολογισμό του ποσοστού πρωτογενούς ενέργειας για την ηλεκτρική ενέργεια στη συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας, εφαρμόζεται η μέθοδος που καθορίζεται στην παρούσα οδηγία. Χρησιμοποιείται η μέση θέση στην αγορά, αντί της οριακής. Οι αποδόσεις μετατροπής θεωρείται ότι ανέρχονται στο 100 % για άκαυστη ανανεώσιμη ενέργεια, στο 10 % για γεωθερμικές μονάδες και στο 33 % για πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Ο υπολογισμός της συνολικής απόδοσης για συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας υπολογίζεται βάσει των πλέον πρόσφατων στοιχείων της Eurostat. Οι απώλειες μετατροπής, μεταφοράς και διανομής λαμβάνονται υπόψη. Οι απώλειες διανομής για φορείς ενέργειας εκτός της ηλεκτρικής ενέργειας δεν λαμβάνονται υπόψη στους υπολογισμούς, λόγω της έλλειψης αξιόπιστων δεδομένων και της πολυπλοκότητας του υπολογισμού. Όσον αφορά τα όρια του συστήματος, ο συντελεστής πρωτογενούς ενέργειας είναι 1 για όλες τις πηγές ενέργειας. Ο επιλεγμένος συντελεστής για τον συντελεστή πρωτογενούς ενέργειας για την ηλεκτρική ενέργεια είναι ο μέσος όρος των τιμών του 2024 και του 2025, δεδομένου ότι ένας μελλοντοστραφής συντελεστής πρωτογενούς ενέργειας θα αποτελεί καταλληλότερο δείκτη από έναν ιστορικό δείκτη. Η ανάλυση καλύπτει τα κράτη μέλη και τη Νορβηγία. Το σύνολο δεδομένων για τη Νορβηγία βασίζεται σε δεδομένα του ENTSO-E.

(147)

Η εξοικονόμηση ενέργειας που προκύπτει από την εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου δεν θα πρέπει να δηλώνεται, εκτός εάν προκύπτει από μέτρο που υπερβαίνει τα ελάχιστα απαιτούμενα από την οικεία ενωσιακή νομική πράξη, είτε με καθορισμό πιο φιλόδοξων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης σε επίπεδο κράτους μέλους είτε με αύξηση της εφαρμογής του μέτρου. Τα κτίρια προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες για περαιτέρω αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και η ανακαίνιση των κτιρίων αποτελεί ουσιαστικό και μακροπρόθεσμο στοιχείο με οικονομίες κλίμακας για την αύξηση της εξοικονόμησης ενέργειας. Χρειάζεται επομένως να διευκρινιστεί ότι είναι δυνατόν να δηλώνεται όλη η εξοικονόμηση ενέργειας που προκύπτει από μέτρα προώθησης της ανακαίνισης υφιστάμενων κτιρίων, εφόσον υπερβαίνει την εξοικονόμηση που θα επερχόταν χωρίς το μέτρο πολιτικής και εφόσον το κράτος μέλος αποδείξει ότι τα υπόχρεα, τα συμμετέχοντα ή τα εξουσιοδοτηθέντα μέρη έχουν συμβάλει όντως στην επίτευξη της εξοικονόμησης ενέργειας που δηλώνεται.

(148)

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 25ης Φεβρουαρίου 2015, με τίτλο «Στρατηγική πλαίσιο για μια ανθεκτική Ενεργειακή Ένωση με μακρόπνοη πολιτική για την κλιματική αλλαγή» και τις αρχές της βελτίωσης της νομοθεσίας, θα πρέπει να δίνεται μεγαλύτερη σημασία στους κανόνες παρακολούθησης και επαλήθευσης για την εφαρμογή των καθεστώτων επιβολής της υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης και εναλλακτικών μέτρων πολιτικής, μεταξύ άλλων στην απαίτηση ελέγχου ενός στατιστικά αντιπροσωπευτικού δείγματος μέτρων.

(149)

Ενέργεια που παράγεται επί ή εντός κτιρίων με τεχνολογίες ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μειώνει την ποσότητα της ενέργειας που παρέχεται από ορυκτά καύσιμα. Η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και η χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στον κτιριακό τομέα συνιστούν σημαντικά μέτρα μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης της Ένωσης και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ιδίως ενόψει των φιλόδοξων στόχων για το κλίμα και την ενέργεια για το 2030, καθώς και της συνολικής δέσμευσης που διατυπώθηκε στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Για τους σκοπούς της σωρευτικής υποχρέωσής τους για εξοικονόμηση ενέργειας, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν υπόψη την εξοικονόμηση ενέργειας που προκύπτει από μέτρα πολιτικής που προωθούν τις ανανεώσιμες τεχνολογίες, προκειμένου να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους για εξοικονόμηση ενέργειας σύμφωνα με τη μεθοδολογία υπολογισμού που παρέχει η παρούσα οδηγία. Η εξοικονόμηση ενέργειας από μέτρα πολιτικής σχετικά με τη χρήση άμεσης καύσης ορυκτών καυσίμων δεν θα πρέπει να συνυπολογίζεται.

(150)

Ορισμένες από τις αλλαγές που εισάγονται με την παρούσα οδηγία ενδέχεται να απαιτήσουν μεταγενέστερη τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999 προκειμένου να διασφαλιστεί η συνοχή μεταξύ των δύο νομικών πράξεων. Οι νέες διατάξεις, που αφορούν κυρίως τον καθορισμό των εθνικών συνεισφορών, τους μηχανισμούς αναπλήρωσης ελλειμμάτων και τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων, θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν με τον εν λόγω κανονισμό και να μεταφερθούν σε αυτόν, μόλις τροποποιηθεί. Ορισμένες διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999 ενδέχεται επίσης να χρειαστεί να επανεξεταστούν ενόψει των αλλαγών που προτείνονται στην παρούσα οδηγία. Οι πρόσθετες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων και παρακολούθησης δεν θα πρέπει να δημιουργήσουν νέα παράλληλα συστήματα υποβολής εκθέσεων, αλλά θα υπόκεινται στο υφιστάμενο πλαίσιο παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999.

(151)

Για την προώθηση της πρακτικής εφαρμογής της παρούσας οδηγίας σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, η Επιτροπή θα πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει την ανταλλαγή εμπειριών σχετικά με πρακτικές, συγκριτική αξιολόγηση, δραστηριότητες δικτύωσης, καθώς και καινοτόμες πρακτικές μέσω μιας επιγραμμικής πλατφόρμας.

(152)

Δεδομένου ότι οι στόχοι της παρούσας οδηγίας, ήτοι η επίτευξη του στόχου ενεργειακής απόδοσης της Ένωσης και η προετοιμασία του εδάφους για περαιτέρω μέτρα για την ενεργειακή απόδοση και προς την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας δεν μπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως εξαιτίας της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της προβλεπόμενης δράσης να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(153)

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η προσαρμογή στην τεχνική πρόοδο και στις αλλαγές στην κατανομή των ενεργειακών πηγών, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ όσον αφορά την επανεξέταση των εναρμονισμένων τιμών απόδοσης αναφοράς που ορίζονται βάσει της παρούσας οδηγίας, όσον αφορά τις τιμές, τις μεθόδους υπολογισμού, τον προκαθορισμένο συντελεστή πρωτογενούς ενέργειας και τις απαιτήσεις στα παραρτήματα της παρούσας οδηγίας και όσον αφορά τη συμπλήρωση της παρούσας οδηγίας μέσω της θέσπισης κοινού ενωσιακού καθεστώτος αξιολόγησης της βιωσιμότητας των κέντρων δεδομένων που βρίσκονται στην επικράτειά της. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (34). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να διασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(154)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2023/955 θα πρέπει να τροποποιηθεί, προκειμένου να ληφθεί υπόψη ο ορισμός της ενεργειακής φτώχειας που προβλέπεται στην παρούσα οδηγία. Αυτό θα διασφαλίσει συνέπεια, συνοχή, συμπληρωματικότητα και συνέργεια μεταξύ των διαφόρων μέσων και της χρηματοδότησης, ιδίως όσον αφορά τα νοικοκυριά σε ενεργειακή φτώχεια.

(155)

Η υποχρέωση μεταφοράς της παρούσας οδηγίας στο εθνικό δίκαιο θα πρέπει να περιοριστεί στις διατάξεις που συνιστούν τροποποιήσεις ουσίας της προϋπάρχουσας οδηγίας. Η υποχρέωση μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο των διατάξεων που δεν τροποποιούνται απορρέει από την προϋπάρχουσα οδηγία.

(156)

Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει τις υποχρεώσεις των κρατών μελών όσον αφορά τις προθεσμίες μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο των οδηγιών που παρατίθενται στο παράρτημα XVI μέρος Β,