Υπόθεση C-168/08

Laszlo Hadadi (Hadady)

κατά

Csilla Marta Mesko, συζύγου Hadadi (Hadady)

[αίτηση του Cour de cassation (Γαλλία) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις — Κανονισμός (ΕΚ) 2201/2003 — Διεθνής δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας — Άρθρο 64 — Μεταβατικές διατάξεις — Εφαρμογή σε απόφαση κράτους μέλους το οποίο προσχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 — Άρθρο 3, παράγραφος 1 — Δικαιοδοσία σε θέματα διαζυγίου — Κρίσιμα συνδετικά στοιχεία — Συνήθης διαμονή — Ιθαγένεια — Σύζυγοι διαμένοντες στη Γαλλία και έχοντες αμφότεροι τη γαλλική και την ουγγρική ιθαγένεια»

Προτάσεις της γενικής εισαγγελέα J. Kokott της 12ης Μαρτίου 2008   I ‐ 6874

Απόφαση του Δικαστηρίου (τρίτο τμήμα) της 16ης Ιουλίου 2009   I ‐ 6893

Περίληψη της αποφάσεως

1. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας – Κανονισμός 2201/2003 – Κατά χρόνον πεδίο εφαρμογής

   (Πράξη Προσχωρήσεως του 2003· κανονισμός 2201/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 64 § 4)

2. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας – Κανονισμός 2201/2003 – Διεθνής δικαιοδοσία σε υποθέσεις διαζυγίου – Σύζυγοι διαμένοντες στο κράτος μέλος αναγνώρισης και έχοντες αμφότεροι την ιθαγένεια του κράτους προέλευσης και τους κράτους αναγνώρισης – Υποχρέωση του δικαστηρίου του κράτους αναγνώρισης να λάβει υπόψη την κοινή διπλή ιθαγένεια των συζύγων

   (Κανονισμός 2201/2003 του Συμβουλίου, άρθρα 3 § 1, στοιχείο βʹ, και 64 § 4)

3. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις – Διεθνής δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας – Κανονισμός 2201/2003 – Διεθνής δικαιοδοσία σε υποθέσεις διαζυγίου – Εναλλακτικές βάσεις διεθνούς δικαιοδοσίας προβλεπόμενες από το άρθρο 3, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και βʹ

   (Κανονισμός 2201/2003, άρθρο 3 § 1, στοιχεία αʹ και βʹ)

1.  Η αναγνώριση απόφασης διαζυγίου εκδοθείσας από δικαστήριο της Δημοκρατίας της Ουγγαρίας σε ημερομηνία μεταγενέστερη της έναρξης της ισχύος του κανονισμού 1347/2000 στην Ουγγαρία, πριν όμως από την ημερομηνία κατά την οποία άρχισε να εφαρμόζεται ο κανονισμός 2201/2003, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας ο οποίος καταργεί τον κανονισμό 1347/2000, πρέπει να εκτιμηθεί κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 64, παράγραφος 4, του κανονισμού 2201/2003, καθόσον η έναρξη της δίκης και η έκδοση της απόφασης αυτής συντελέσθηκαν εντός του χρονικού πλαισίου που καθορίζει η διάταξη αυτή. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, μια τέτοια απόφαση διαζυγίου πρέπει να αναγνωριστεί δυνάμει του κανονισμού 2201/2003 εφόσον οι εφαρμοσθέντες κανόνες διεθνούς δικαιοδοσίας είναι σύμφωνοι με τους κανόνες που προβλέπονται είτε στο κεφάλαιο ΙΙ του κανονισμού αυτού ή του κανονισμού 1347/2000 είτε από σύμβαση που ίσχυε μεταξύ του κράτους μέλους προέλευσης και του κράτους μέλους αναγνώρισης κατά τον χρόνο άσκησης της αγωγής.

   (βλ. σκέψεις 27-29)

2.  Οσάκις το δικαστήριο του κράτους μέλους αναγνώρισης οφείλει να εξακριβώσει, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 64, παράγραφος 4, του κανονισμού 2201/2003, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας ο οποίος καταργεί τον κανονισμό 1347/2000, αν το δικαστήριο του κράτους μέλους προέλευσης μιας δικαστικής απόφασης είχε διεθνή δικαιοδοσία δυνάμει του άρθρου 3, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του ίδιου κανονισμού, η τελευταία αυτή διάταξη απαγορεύει στο δικαστήριο του κράτους μέλους αναγνώρισης να θεωρήσει τους συζύγους που έχουν αμφότεροι την ιθαγένεια τόσον του κράτους αυτού όσο και του κράτους μέλους προέλευσης ως υπηκόους αποκλειστικά του κράτους μέλους αναγνώρισης. Το δικαστήριο αυτό υποχρεούται, αντιθέτως, να λάβει υπόψη του ότι οι σύζυγοι έχουν και την ιθαγένεια του κράτους μέλους προέλευσης και ότι, ως εκ τούτου, τα δικαστήρια του κράτους αυτού θα μπορούσαν να είχαν αρμοδιότητα προς εκδίκαση της διαφοράς.

   Πράγματι, αν οι έχοντες κοινή διπλή ιθαγένεια σύζυγοι αντιμετωπίζονταν ως εάν είχαν μόνον την ιθαγένεια του κράτους μέλους αναγνώρισης, αυτό θα είχε ως συνέπεια να απαγορεύεται στα πρόσωπα αυτά, στο πλαίσιο του μεταβατικού περί αναγνώρισης κανόνα του άρθρου 64, παράγραφος 4, του κανονισμού 2201/2003, να επικαλούνται ενώπιον δικαστηρίου του κράτους μέλους αναγνώρισης το άρθρο 3, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού αυτού προς θεμελίωση της διεθνούς δικαιοδοσίας των δικαστηρίων άλλου κράτους μέλους, έστω και αν έχουν την ιθαγένεια του δεύτερου αυτού κράτους.

   (βλ. σκέψεις 41-43, διατακτ. 1)

3.  Όταν έκαστος των συζύγων έχει την ιθαγένεια των ίδιων δύο κρατών μελών, το άρθρο 3, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 2201/2003, για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας ο οποίος καταργεί τον κανονισμό 1347/2000, δεν επιτρέπει τον αποκλεισμό της διεθνούς δικαιοδοσίας των δικαστηρίων τους ενός από τα κράτη μέλη αυτά με την αιτιολογία ότι δεν υφίστανται, στο πρόσωπο του ενάγοντος, άλλα συνδετικά στοιχεία με το κράτος αυτό. Αντιθέτως, τα δικαστήρια των κρατών μελών των οποίων οι σύζυγοι έχουν την ιθαγένεια έχουν διεθνή δικαιοδοσία δυνάμει της διάταξης αυτής, οπότε οι σύζυγοι μπορούν να επιλέξουν το δικαστήριο του κράτους μέλους ενώπιον του οποίου θα υποβάλουν τη διαφορά.

   Συναφώς, το σύστημα κατανομής των αρμοδιοτήτων των δικαστηρίων, το οποίο προβλέπεται στο άρθρο 3, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και βʹ, του κανονισμού 2201/2003, στηρίζεται σε πλείονες βάσεις διεθνούς δικαιοδοσίας, μεταξύ των οποίων δεν υφίσταται ιεράρχηση. Επομένως, επιτρέπεται η συνύπαρξη πλειόνων αρμοδίων δικαστηρίων, χωρίς ιεράρχηση μεταξύ τους.

   Εξάλλου, κανένα στοιχείο του κειμένου του άρθρου 3, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, δεν αφήνει να εννοηθεί ότι μόνον η «ενεργός» ιθαγένεια μπορεί να λαμβάνεται υπόψη για την εφαρμογή της διάταξης αυτής. Ένα τέτοιο κριτήριο δεν βρίσκει έρεισμα στους σκοπούς της διάταξης αυτής ή στο όλο πλαίσιο στο οποίο αυτή εντάσσεται, θα είχε δε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της επιλογής, εκ μέρους των διοικουμένων, του αρμόδιου δικαστηρίου, ιδίως στην περίπτωση της άσκησης του δικαιώματος της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων. Στο μέτρο που η συνήθης διαμονή αποτελεί ουσιώδες στοιχείο προς καθορισμό της πλέον ενεργού ιθαγένειας, οι βάσεις διεθνούς δικαιοδοσίας τις οποίες προβλέπει το άρθρο 3, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ και βʹ, του κανονισμού 2201/2003 συχνά θα αλληλεπικαλύπτονταν. Αυτό θα κατέληγε, για τα πρόσωπα που έχουν πλείονες ιθαγένειες, στην ιεράρχηση των βάσεων διεθνούς δικαιοδοσίας, ιεράρχηση η οποία δεν απορρέει από το γράμμα της παραγράφου αυτής.

   (βλ. σκέψεις 48-54, διατακτ. 2)