(1)

Η συμφωνία του Παρισιού (4), που εγκρίθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2015 δυνάμει της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC) («συμφωνία του Παρισιού»), τέθηκε σε ισχύ στις 4 Νοεμβρίου 2016. Τα συμβαλλόμενα μέρη της Συμφωνίας του Παρισιού συμφώνησαν να συγκρατήσουν την αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας αρκετά χαμηλότερα από τους 2 °C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα και να καταβάλουν προσπάθειες για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας σε 1,5 °C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Η δέσμευση αυτή ενισχύθηκε με την έγκριση, στο πλαίσιο της UNFCCC, του συμφώνου της Γλασκόβης για το κλίμα, στις 13 Νοεμβρίου 2021, στο οποίο η διάσκεψη των μερών της UNFCCC που επέχει θέση συνόδου των μερών της συμφωνίας του Παρισιού αναγνωρίζει ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα είναι πολύ πιο περιορισμένες σε περίπτωση αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 °C, σε σύγκριση με τους 2 °C, και αποφασίζει να συνεχίσει τις προσπάθειες για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας σε 1,5 °C.

(2)

Ο επείγων χαρακτήρας της ανάγκης να διατηρηθεί ζωντανός ο στόχος της συμφωνίας του Παρισιού για 1,5 °C έχει καταστεί πιο σημαντικός μετά τα πορίσματα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή στην έκτη έκθεση αξιολόγησής της, σύμφωνα με τα οποία η υπερθέρμανση του πλανήτη μπορεί να περιοριστεί σε 1,5 °C μόνο εάν πραγματοποιηθούν αμέσως ισχυρές και διαρκείς μειώσεις των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου εντός αυτής της δεκαετίας.

(3)

Η αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με το κλίμα και το περιβάλλον και η επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού συνιστούν το κύριο θέμα της ανακοίνωσης της Επιτροπής της 11ης Δεκεμβρίου 2019 για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία («Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία»).

(4)

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία συνδυάζει ένα ολοκληρωμένο σύνολο αλληλοενισχυόμενων μέτρων και πρωτοβουλιών με στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας στην Ένωση έως το 2050, και ορίζει μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική που αποσκοπεί στη μετατροπή της Ένωσης σε μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία, με μια οικονομία σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων, όπου η οικονομική ανάπτυξη είναι αποσυνδεδεμένη από τη χρήση πόρων. Αποσκοπεί επίσης στην προστασία, τη διατήρηση και την ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου της Ένωσης, καθώς και στην προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών από κινδύνους και επιπτώσεις που σχετίζονται με το περιβάλλον. Η μετάβαση αυτή επηρεάζει με διαφορετικό τρόπο τους εργαζομένους από διάφορους τομείς. Ταυτόχρονα, η μετάβαση αυτή έχει ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία, τα άτομα με μειονοτική φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, καθώς και τα άτομα και τα νοικοκυριά με χαμηλό και χαμηλότερο-μεσαίο εισόδημα. Συνεπάγεται επίσης μεγαλύτερες προκλήσεις για ορισμένες περιφέρειες, ιδίως για τις διαρθρωτικά μειονεκτούσες και περιφερειακές περιοχές, καθώς και για τα νησιά. Θα πρέπει συνεπώς να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση θα πραγματοποιηθεί με τρόπο δίκαιο, χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς να μείνει κανείς στο περιθώριο.

(5)

Στις 17 Δεκεμβρίου 2020 η Ένωση υπέβαλε στη UNFCCC την εθνικά καθορισμένη συνεισφορά της, μετά την έγκρισή της από το Συμβούλιο. Η οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), όπως τροποποιήθηκε τελευταία, μεταξύ άλλων, με την οδηγία (ΕΕ) 2018/410 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6), είναι μία από τις αναφερόμενες πράξεις, η οποία υπόκειται σε αναθεώρηση υπό το πρίσμα του ενισχυμένου στόχου για το 2030, στη γενική περιγραφή του στόχου στο παράρτημα της εν λόγω υποβολής. Το Συμβούλιο δήλωσε στα συμπεράσματά του της 24ης Οκτωβρίου 2022 ότι είναι έτοιμο, το συντομότερο δυνατόν μετά τα συμπεράσματα των διαπραγματεύσεων σχετικά με τα ουσιώδη στοιχεία της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55 %, να επικαιροποιήσει, κατά περίπτωση, την εθνικά καθορισμένη συνεισφορά της Ένωσης και των κρατών μελών της, σύμφωνα με την παράγραφο 29 του συμφώνου της Γλασκόβης για το κλίμα, ώστε να αποτυπωθεί ο τρόπος με τον οποίο το τελικό αποτέλεσμα των ουσιωδών στοιχείων της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55 % υλοποιεί τον πρωταρχικό στόχο της Ένωσης, όπως συμφωνήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2020. Δεδομένου ότι το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ), που θεσπίστηκε με την οδηγία 2033/87/ΕΚ, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής της Ένωσης για το κλίμα και αποτελεί το βασικό εργαλείο της για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με οικονομικά αποδοτικό τρόπο, οι τροποποιήσεις της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, μεταξύ άλλων όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής της, που εγκρίθηκαν μέσω της παρούσας οδηγίας αποτελούν μέρος των ουσιωδών στοιχείων της δέσμης μέτρων προσαρμογής στον στόχο του 55 %.

(6)

Η αναγκαιότητα και η αξία επίτευξης της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας έχουν σαφώς αυξηθεί λόγω των πολύ σοβαρών επιπτώσεων της πανδημίας της COVID-19 στην υγεία, τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας και την οικονομική ευημερία των πολιτών της Ένωσης. Οι επιπτώσεις αυτές έχουν καταδείξει ότι η κοινωνία και η οικονομία μας πρέπει να βελτιώσουν την ανθεκτικότητά τους σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς και να δράσουν εγκαίρως για την πρόληψη ή τον μετριασμό των επιπτώσεων των εξωτερικών κλυδωνισμών κατά τρόπο που να είναι δίκαιος και να μην αφήνει κανέναν στο περιθώριο, συμπεριλαμβανομένων όσων αντιμετωπίζουν κίνδυνο ενεργειακής φτώχειας. Οι Ευρωπαίοι πολίτες εξακολουθούν να εκφράζουν ισχυρά την άποψή τους ότι αυτό ισχύει ιδίως για την κλιματική αλλαγή.

(7)

Η Ένωση δεσμεύτηκε να μειώσει τις καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο σύνολο της οικονομίας της Ένωσης κατά τουλάχιστον 55 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 έως το 2030 στην επικαιροποιημένη εθνικά καθορισμένη συνεισφορά που υποβλήθηκε στη Γραμματεία της UNFCCC στις 17 Δεκεμβρίου 2020.

(8)

Με την έγκριση του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), η Ένωση έχει κατοχυρώσει νομοθετικά τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας για το σύνολο της οικονομίας το αργότερο έως το 2050 και τον στόχο της επίτευξης αρνητικών εκπομπών στη συνέχεια. Με τον εν λόγω κανονισμό θεσπίζεται επίσης δεσμευτικός ενωσιακός στόχος για μείωση, έως το 2030, των εγχώριων καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (εκπομπές πλην απορροφήσεις) κατά τουλάχιστον 55 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, και προβλέπεται ότι η Επιτροπή πρέπει να προσπαθήσει να ευθυγραμμίσει όλα τα μελλοντικά σχέδια μέτρων ή νομοθετικές προτάσεις, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιονομικών προτάσεων, με τους στόχους του εν λόγω κανονισμού και, σε κάθε περίπτωση μη ευθυγράμμισης, να αναφέρει τους λόγους για την εν λόγω μη ευθυγράμμιση στο πλαίσιο της εκτίμησης επιπτώσεων που συνοδεύει τις εν λόγω προτάσεις.

(9)

Όλοι οι τομείς της οικονομίας πρέπει να συμβάλουν στην επίτευξη των μειώσεων των εκπομπών που θεσπίστηκαν με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119. Ως εκ τούτου, η φιλοδοξία του ΣΕΔΕ της ΕΕ θα πρέπει να προσαρμοστεί ώστε να συνάδει με τον στόχο μείωσης των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο σύνολο της οικονομίας για το 2030, τον στόχο της επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 το αργότερο και τον στόχο της επίτευξης αρνητικών εκπομπών στη συνέχεια, όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119.

(10)

Το ΣΕΔΕ της ΕΕ θα πρέπει να παρέχει κίνητρα υπέρ της παραγωγής από εγκαταστάσεις που μειώνουν εν μέρει ή μηδενίζουν πλήρως τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Επομένως, η περιγραφή ορισμένων κατηγοριών δραστηριοτήτων στο παράρτημα I της οδηγίας 2003/87/ΕΚ θα πρέπει να τροποποιηθεί έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι εγκαταστάσεις που εκτελούν δραστηριότητα που περιλαμβάνεται στο εν λόγω παράρτημα Ι και πληρούν το όριο δυναμικότητας που σχετίζεται με την ίδια δραστηριότητα αλλά δεν εκπέμπουν αέρια θερμοκηπίου, περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ, και ως εκ τούτου να διασφαλίζεται η ίση μεταχείριση των εγκαταστάσεων στους εν λόγω τομείς. Επιπλέον, η δωρεάν κατανομή για την παραγωγή ενός προϊόντος θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη, ως κατευθυντήριες αρχές, το δυναμικό κυκλικής χρήσης των υλικών και το γεγονός ότι ο δείκτης αναφοράς θα πρέπει να είναι ανεξάρτητος από την πρώτη ύλη ή τον τύπο της διαδικασίας παραγωγής, όταν οι διαδικασίες παραγωγής έχουν τον ίδιο σκοπό. Επομένως, είναι αναγκαίο να τροποποιηθεί ο ορισμός των προϊόντων και των διαδικασιών και εκπομπών που καλύπτονται για ορισμένους δείκτες αναφοράς, ώστε να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού για τις εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες που μειώνουν εν μέρει ή μηδενίζουν πλήρως τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν τις υφιστάμενες τεχνολογίες. Παρά τις εν λόγω κατευθυντήριες αρχές, οι αναθεωρημένοι δείκτες αναφοράς για την περίοδο 2026-2030 θα πρέπει να συνεχίσουν να κάνουν διάκριση μεταξύ πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής χάλυβα και αλουμινίου. Είναι επίσης αναγκαίο να αποσυζευχθεί η επικαιροποίηση των τιμών των δεικτών αναφοράς για τα διυλιστήρια και για το υδρογόνο έτσι ώστε να αντικατοπτρίζεται η αυξανόμενη σημασία της παραγωγής υδρογόνου, συμπεριλαμβανομένου του πράσινου υδρογόνου, εκτός του τομέα των διυλιστηρίων.

(11)

Μετά την τροποποίηση των ορισμών των προϊόντων και των διαδικασιών και εκπομπών που καλύπτονται για ορισμένους δείκτες αναφοράς, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι οι παραγωγοί δεν λαμβάνουν διπλή αποζημίωση για τις ίδιες εκπομπές, με δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων, αφενός, και με αντιστάθμιση του έμμεσου κόστους, αφετέρου, και, συνεπώς, πρέπει να προσαρμοστούν αναλόγως τα χρηματοδοτικά μέτρα για την αντιστάθμιση του έμμεσου κόστους που μετακυλίεται στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας.

(12)

Η οδηγία 96/61/ΕΚ (8) του Συμβουλίου καταργήθηκε από την οδηγία 2010/75/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9). Οι παραπομπές στην οδηγία 96/61/ΕΚ που περιέχονται στο άρθρο 2 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ και στο παράρτημα IV αυτής θα πρέπει να επικαιροποιηθούν αναλόγως. Δεδομένης της ανάγκης για επείγουσες μειώσεις των εκπομπών στο σύνολο της οικονομίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να ενεργούν για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ επίσης μέσω πολιτικών πέραν των ορίων εκπομπών που θεσπίστηκαν δυνάμει της οδηγίας 2010/75/ΕΕ.

(13)

Στην ανακοίνωσή της, της 12ης Μαΐου 2021, με τίτλο «Πορεία προς έναν υγιή πλανήτη για όλους - Σχέδιο δράσης της ΕΕ: για μηδενική ρύπανση των υδάτων, του αέρα και του εδάφους», η Επιτροπή ζητά την καθοδήγηση της Ένωσης προς μηδενική ρύπανση έως το 2050, μέσω της μείωσης της ρύπανσης του αέρα, των γλυκών υδάτων, της θάλασσας και του εδάφους σε επίπεδα που δεν αναμένεται πλέον να είναι επιβλαβή για την υγεία και τα φυσικά οικοσυστήματα. Μέτρα που λαμβάνονται στο πλαίσιο της οδηγίας 2010/75/ΕΕ, η οποία είναι το κύριο μέσο ρύθμισης των εκπομπών ρύπων του αέρα, των υδάτων και του εδάφους, συχνά συμβάλλουν και στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με το άρθρο 8 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν τον συντονισμό μεταξύ των απαιτήσεων αδειοδότησης της οδηγίας 2003/87/ΕΚ και εκείνων της οδηγίας 2010/75/ΕΕ.

(14)

Καθώς αναγνωρίζεται ότι οι νέες καινοτόμες τεχνολογίες θα επιτρέπουν συχνά τη μείωση των εκπομπών τόσο των αερίων του θερμοκηπίου όσο και των ρύπων, είναι σημαντικό να εξασφαλιστούν συνέργειες μεταξύ των μέτρων που επιτυγχάνουν μειώσεις των εκπομπών τόσο των αερίων του θερμοκηπίου όσο και των ρύπων, και συγκεκριμένα της οδηγίας 2010/75/ΕΕ, και να επανεξεταστεί η αποτελεσματικότητά τους ως προς το θέμα αυτό.

(15)

Ο ορισμός των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμοποιήθηκε για τον προσδιορισμό της μέγιστης ποσότητας δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων στη βιομηχανία κατά την περίοδο από το 2013 έως το 2020, αλλά οδήγησε σε διαφορετική μεταχείριση των σταθμών συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας σε σύγκριση με τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Για να δοθούν κίνητρα για τη χρήση συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης και να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού για όλες τις εγκαταστάσεις που λαμβάνουν δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων για παραγωγή θερμότητας και τηλεθέρμανση, θα πρέπει να διαγραφούν από την οδηγία 2003/87/ΕΚ όλες οι αναφορές σε παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2019/331 (10) της Επιτροπής καθορίζει τις λεπτομέρειες σχετικά με την επιλεξιμότητα όλων των βιομηχανικών διαδικασιών για δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων. Επομένως, οι διατάξεις για τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα του άρθρου 10α παράγραφος 3 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ έχουν καταστεί παρωχημένες και θα πρέπει να διαγραφούν.

(16)

Τα αέρια του θερμοκηπίου που δεν εκλύονται απευθείας στην ατμόσφαιρα θα πρέπει να θεωρούνται εκπομπές στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ της ΕΕ και τα δικαιώματα θα πρέπει να παραδίδονται για τις εκπομπές αυτές, εκτός εάν αποθηκεύονται σε τόπο αποθήκευσης σύμφωνα με την οδηγία 2009/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11) ή είναι μόνιμα δεσμευμένα με χημικό τρόπο σε ένα προϊόν έτσι ώστε να μην εισέρχονται στην ατμόσφαιρα υπό κανονικές συνθήκες χρήσης και να μην εισέρχονται στην ατμόσφαιρα στο πλαίσιο οποιασδήποτε κανονικής δραστηριότητας που πραγματοποιείται μετά το τέλος της ζωής του προϊόντος. Η Επιτροπή θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις όπου θα καθορίζονται οι όροι υπό τους οποίους τα αέρια του θερμοκηπίου πρέπει να θεωρούνται μονίμως δεσμευμένα με χημικό τρόπο σε κάποιο προϊόν έτσι ώστε να μην εισέρχονται στην ατμόσφαιρα υπό κανονικές συνθήκες χρήσης και να μην εισέρχονται στην ατμόσφαιρα στο πλαίσιο οποιασδήποτε κανονικής δραστηριότητας μετά το τέλος του κύκλου της ζωής του προϊόντος, μεταξύ άλλων με την απόκτηση πιστοποιητικού αφαίρεσης άνθρακα, κατά περίπτωση, ενόψει των ρυθμιστικών εξελίξεων όσον αφορά την πιστοποίηση αφαίρεσης άνθρακα. Η κανονική δραστηριότητα μετά το τέλος του κύκλου της ζωής του προϊόντος θα πρέπει να νοείται ευρέως, καλύπτοντας όλες τις δραστηριότητες που πραγματοποιούνται μετά το τέλος του κύκλου της ζωής του προϊόντος, συμπεριλαμβανομένης της επαναχρησιμοποίησης, της ανακατασκευής, της ανακύκλωσης και της διάθεσης, όπως της αποτέφρωσης και της υγειονομικής ταφής.

(17)

Η δραστηριότητα διεθνών θαλάσσιων μεταφορών, η οποία συνίσταται σε πλόες μεταξύ λιμένων που υπάγονται στη δικαιοδοσία δύο διαφορετικών κρατών μελών ή μεταξύ λιμένα που υπάγεται στη δικαιοδοσία κράτους μέλους και λιμένα που δεν υπάγεται στη δικαιοδοσία κράτους μέλους, ήταν ως τώρα το μόνο μέσο μεταφοράς που δεν περιλαμβανόταν στις προηγούμενες δεσμεύσεις της Ένωσης για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι εκπομπές από καύσιμα που πωλούνται στην Ένωση για πλόες με αναχώρηση από ένα κράτος μέλος και άφιξη σε διαφορετικό κράτος μέλος ή σε τρίτη χώρα έχουν αυξηθεί κατά περίπου 36 % από το 1990. Οι εκπομπές αυτές αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 90 % του συνόλου των εκπομπών της Ένωσης από τη ναυσιπλοΐα, καθώς οι εκπομπές από καύσιμα που πωλούνται στην Ένωση για πλόες με αναχώρηση και άφιξη στο ίδιο κράτος μέλος έχουν μειωθεί κατά 26 % από το 1990. Σύμφωνα με το σενάριο διατήρησης της υφιστάμενης κατάστασης, προβλέπεται ότι οι εκπομπές από τις δραστηριότητες διεθνών θαλάσσιων μεταφορών θα αυξηθούν κατά περίπου 14 % μεταξύ 2015 και 2030 και κατά 34 % μεταξύ 2015 και 2050. Αν οι επιπτώσεις των δραστηριοτήτων θαλάσσιων μεταφορών στην κλιματική αλλαγή αυξηθούν σύμφωνα με τις προβλέψεις, θα υπονομεύσουν σημαντικά τις μειώσεις που πραγματοποιούνται από άλλους τομείς για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, και κατά συνέπεια για την επίτευξη του στόχου μείωσης των καθαρών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στο σύνολο της οικονομίας για το 2030, του στόχου της Ένωσης για κλιματική ουδετερότητα το αργότερο έως το 2050 και του στόχου της επίτευξης αρνητικών εκπομπών στη συνέχεια, όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119, και τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού.

(18)

Το 2013 η Επιτροπή ενέκρινε στρατηγική για την προοδευτική ενσωμάτωση των εκπομπών από τις θαλάσσιες μεταφορές στην πολιτική της Ένωσης για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ως πρώτο βήμα στην προσέγγιση αυτή, η Ένωση θέσπισε σύστημα για την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την επαλήθευση των εκπομπών από τις θαλάσσιες μεταφορές στον κανονισμό (ΕΕ) 2015/757 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12), το οποίο θα ακολουθηθεί από καθορισμό στόχων μείωσης για τις θαλάσσιες μεταφορές και εφαρμογή ενός αγορακεντρικού μέτρου. Σύμφωνα με τη δέσμευση των συννομοθετών που διατυπώνεται στην οδηγία (ΕΕ) 2018/410, η δράση του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΔΝΟ) ή της Ένωσης θα πρέπει να ξεκινήσει από το 2023 και να συμπεριλαμβάνει προπαρασκευαστικές εργασίες για τη θέσπιση και την εφαρμογή μέτρου που θα διασφαλίζει ότι ο τομέας συμβάλλει δεόντως στις προσπάθειες που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού, και τη δέουσα μέριμνα που δίδεται από όλους τους ενδιαφερομένους.

(19)

Δυνάμει της οδηγίας (ΕΕ) 2018/410, η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σχετικά με την πρόοδο που επιτυγχάνεται στον ΔΝΟ προς την κατεύθυνση του φιλόδοξου στόχου μείωσης των εκπομπών, καθώς και συνοδευτικών μέτρων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι θαλάσσιες μεταφορές θα συμβάλει δεόντως στις αναγκαίες προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Προσπάθειες για τον περιορισμό των εκπομπών της διεθνούς ναυτιλίας μέσω του ΔΝΟ είναι υπό εξέλιξη και είναι σκόπιμο να ενθαρρύνονται, συμπεριλαμβανομένης της ταχείας εφαρμογής της αρχικής στρατηγικής του ΔΝΟ για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία, που θεσπίστηκε το 2018 και η οποία αναφέρεται επίσης σε πιθανά αγορακεντρικά μέτρα που αποσκοπούν στην παροχή κινήτρων για μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τη διεθνή ναυτιλία. Ωστόσο, ενώ πρόσφατα σημειώθηκε πρόοδος στον ΔΝΟ, αυτό δεν επαρκεί μέχρι στιγμής για την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού. Δεδομένου του διεθνούς χαρακτήρα της ναυτιλίας, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη και η Ένωση, στο πλαίσιο των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων τους, να συνεργαστούν με τρίτες χώρες για να εντείνουν τις διπλωματικές προσπάθειες για την ενίσχυση των παγκόσμιων μέτρων και την επίτευξη προόδου όσον αφορά την ανάπτυξη ενός παγκόσμιου αγορακεντρικού μέτρου σε επίπεδο ΔΝΟ.

(20)

Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από τις θαλάσσιες μεταφορές αντιπροσωπεύουν περίπου το 3 έως 4 % των εκπομπών της Ένωσης. Στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η Επιτροπή δήλωσε την πρόθεσή της να λάβει πρόσθετα μέτρα για την αντιμετώπιση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις θαλάσσιες μεταφορές μέσω δέσμης μέτρων τα οποία θα δώσουν στην Ένωση τη δυνατότητα να φτάσει τους στόχους της όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών. Στο πλαίσιο αυτό, η οδηγία 2003/87/ΕΚ θα πρέπει να τροποποιηθεί έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνει τις θαλάσσιες μεταφορές στο ΣΕΔΕ της ΕΕ προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι ο εν λόγω τομέας συμβάλλει κατά το μερίδιο που του αναλογεί στην επίτευξη των αυξημένων κλιματικών στόχων της Ένωσης και των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού, της οποίας το άρθρο 4 παράγραφος 4 αναφέρει ότι οι ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει να συνεχίσουν να έχουν ηγετικό ρόλο αναλαμβάνοντας στόχους μείωσης των εκπομπών στο σύνολο της οικονομίας, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες ενθαρρύνονται να κινηθούν με την πάροδο του χρόνου προς στόχους μείωσης ή περιορισμού των εκπομπών στο σύνολο της οικονομίας. Ενώ οι εκπομπές από τις διεθνείς αερομεταφορές εκτός Ευρώπης θα έπρεπε να υπόκεινται σε ανώτατο όριο από τον Ιανουάριο του 2021 μέσω παγκόσμιας αγορακεντρικής δράσης, δεν υπάρχει ακόμα καμία δράση που να θέτει ανώτατο όριο ή τιμή σε εκπομπές από τις θαλάσσιες μεταφορές. Είναι επομένως σκόπιμο το ΣΕΔΕ της ΕΕ να καλύπτει ένα μερίδιο των εκπομπών από πλόες μεταξύ ενός λιμένα που υπάγεται στη δικαιοδοσία κράτους μέλους και ενός λιμένα που υπάγεται στη δικαιοδοσία τρίτης χώρας, όπου η τρίτη χώρα θα μπορεί να αποφασίζει κατάλληλες δράσεις όσον αφορά το υπόλοιπο μερίδιο των εκπομπών.

Η επέκταση του ΣΕΔΕ της ΕΕ στις θαλάσσιες μεταφορές θα πρέπει συνεπώς να περιλαμβάνει το ήμισυ των εκπομπών από πλοία που εκτελούν πλόες με άφιξη σε λιμένα υπό τη δικαιοδοσία κράτους μέλους και αναχώρηση από λιμένα εκτός της δικαιοδοσίας κράτους μέλους το ήμισυ των εκπομπών από πλοία που εκτελούν πλόες με αναχώρηση από λιμένα υπό τη δικαιοδοσία κράτους μέλους και άφιξη σε λιμένα εκτός της δικαιοδοσίας κράτους μέλους, όλες τις εκπομπές από πλοία που εκτελούν πλόες με άφιξη σε λιμένα υπό τη δικαιοδοσία κράτους μέλους και αναχώρηση από λιμένα υπό τη δικαιοδοσία κράτους μέλους, καθώς και όλες τις εκπομπές εντός λιμένα υπό τη δικαιοδοσία κράτους μέλους. Η προσέγγιση αυτή έχει καταγραφεί ως πρακτικός τρόπος για την επίλυση του ζητήματος των κοινών αλλά διαφοροποιημένων ευθυνών και αντίστοιχων δυνατοτήτων, το οποίο αποτελεί μακροχρόνια πρόκληση στο πλαίσιο της UNFCCC. Η κάλυψη μεριδίου των εκπομπών τόσο από τους εισερχόμενους όσο και από τους εξερχόμενους πλόες μεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών εξασφαλίζει την αποτελεσματικότητα του ΣΕΔΕ της ΕΕ, ιδίως μέσω της αύξησης των περιβαλλοντικών αποτελεσμάτων του μέτρου σε σύγκριση με ένα μέτρο με γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής περιορισμένο στους πλόες εντός της Ένωσης, ενώ παράλληλα ελαττώνει τον κίνδυνο κατάπλων αποφυγής και τον κίνδυνο μετεγκατάστασης των δραστηριοτήτων μεταφόρτωσης εκτός της Ένωσης. Για να εξασφαλιστεί η ομαλή ένταξη του τομέα στο ΣΕΔΕ της ΕΕ, η παράδοση δικαιωμάτων από τις ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να αυξάνεται σταδιακά σε σχέση με τις εξακριβωμένες εκπομπές που θα δηλώνονται για τα έτη 2024 και 2025.

Για την προστασία της περιβαλλοντικής ακεραιότητας του συστήματος, όταν παραδίδονται λιγότερα δικαιώματα σε σχέση με τις εξακριβωμένες εκπομπές για τις θαλάσσιες μεταφορές κατά τα εν λόγω έτη, αφού προσδιοριστεί η διαφορά μεταξύ των εξακριβωμένων εκπομπών και των παραδιδόμενων δικαιωμάτων ετησίως, θα πρέπει να ακυρώνεται ένα ποσό δικαιωμάτων που αντιστοιχεί στην εν λόγω διαφορά. Από το 2026, οι ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να παραδίδουν τον αριθμό δικαιωμάτων που αντιστοιχεί στο σύνολο των εξακριβωμένων εκπομπών τους. Ενώ ο αντίκτυπος των θαλάσσιων μεταφορών στο κλίμα οφείλεται κυρίως στις εκπομπές CO2 από αυτές, οι εκπομπές εκτός του CO2 αντιπροσωπεύουν σημαντικό μερίδιο των εκπομπών από πλοία. Σύμφωνα με την τέταρτη μελέτη του ΔΝΟ για τα αέρια του θερμοκηπίου του 2020, οι εκπομπές μεθανίου αυξήθηκαν σημαντικά κατά την περίοδο από το 2012 έως το 2018. Οι εκπομπές μεθανίου και υποξειδίου του αζώτου είναι πιθανό να αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου, ιδίως με την ανάπτυξη σκαφών που κινούνται με υγροποιημένα φυσικά αέρια ή άλλες πηγές ενέργειας. Η συμπερίληψη των εκπομπών μεθανίου και υποξειδίου του αζώτου θα ήταν επωφελής για την περιβαλλοντική ακεραιότητα και για την παροχή κινήτρων για ορθές πρακτικές. Οι εν λόγω εκπομπές θα πρέπει πρώτα να συμπεριληφθούν στον κανονισμό (ΕΕ) 2015/757 από το 2024 και θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο ΣΕΔΕ της ΕΕ από το 2026.

(21)

Η επέκταση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ στις θαλάσσιες μεταφορές θα οδηγήσει σε αλλαγές στο κόστος των εν λόγω μεταφορών. Όλα τα μέρη της Ένωσης θα επηρεαστούν από αυτή την επέκταση του πεδίου εφαρμογής, καθώς τα εμπορεύματα μεταφέρονται από και προς λιμένες εντός της Ένωσης με θαλάσσιες μεταφορές με προέλευση ή προορισμό τα διάφορα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων των μεσόγειων κρατών μελών. Ως εκ τούτου, η κατανομή των δικαιωμάτων που θα τεθούν σε πλειστηριασμό από τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει, κατ’ αρχήν, να μεταβάλλεται ως συνέπεια της συμπερίληψης των δραστηριοτήτων θαλάσσιων μεταφορών και θα πρέπει να αφορά όλα τα κράτη μέλη. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα επηρεαστούν σε διαφορετικό βαθμό. Ιδίως τα κράτη μέλη που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη ναυτιλία θα είναι περισσότερο εκτεθειμένα στις επιπτώσεις της επέκτασης. Τα κράτη μέλη με μεγάλο ναυτιλιακό τομέα σε σύγκριση με το σχετικό μέγεθός τους θα επηρεαστούν περισσότερο από την επέκταση του ΣΕΔΕ της ΕΕ στις θαλάσσιες μεταφορές. Επομένως, είναι σκόπιμο να παρασχεθεί πρόσθετη, χρονικά περιορισμένη βοήθεια στα εν λόγω κράτη μέλη με τη μορφή πρόσθετων δικαιωμάτων για τη στήριξη της απαλλαγής των θαλάσσιων δραστηριοτήτων από τις ανθρακούχες εκπομπές και για τις διοικητικές δαπάνες που θα προκύψουν. Η βοήθεια θα πρέπει να θεσπιστεί σταδιακά παράλληλα με τη θέσπιση υποχρεώσεων παράδοσης και, ως εκ τούτου, παράλληλα με τον αυξημένο αντίκτυπο στα εν λόγω κράτη μέλη. Στο πλαίσιο της επανεξέτασης της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει τη σκοπιμότητα της εν λόγω πρόσθετης βοήθειας, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την ανάπτυξη του αριθμού των ναυτιλιακών εταιρειών που τελούν υπό την ευθύνη των διαφόρων κρατών μελών.

(22)

Το ΣΕΔΕ της ΕΕ θα πρέπει να συμβάλλει σημαντικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από θαλάσσιες δραστηριότητες και στην αύξηση της αποδοτικότητας των εν λόγω δραστηριοτήτων. Η χρήση των εσόδων του ΣΕΔΕ της ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 3 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ θα πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την προώθηση φιλικών των προς το κλίμα μεταφορών και των δημόσιων μεταφορών σε όλους τους τομείς.

(23)

Η ανανέωση των στόλων πλοίων κατηγορίας πάγου και η ανάπτυξη καινοτόμου τεχνολογίας που μειώνει τις εκπομπές των εν λόγω πλοίων απαιτούν χρόνο και οικονομική υποστήριξη. Επί του παρόντος, ο σχεδιασμός των πλοίων κατηγορίας πάγου που τους επιτρέπει να πλέουν σε συνθήκες πάγου έχει ως αποτέλεσμα τα πλοία αυτά να καταναλώνουν περισσότερα καύσιμα και να παράγουν περισσότερες εκπομπές από ό,τι τα πλοία παρόμοιου μεγέθους που έχουν σχεδιαστεί για να πλέουν μόνο σε ανοικτά ύδατα. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας θα πρέπει να εφαρμοστεί μια ουδέτερη ως προς τη σημαία μέθοδος, η οποία θα επιτρέπει τη μείωση, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030, των δικαιωμάτων που πρέπει να παραδίδουν οι ναυτιλιακές εταιρείες με βάση την κατηγορία πάγου των πλοίων τους.

(24)

Τα νησιά που δεν έχουν οδική ή σιδηροδρομική σύνδεση με την ηπειρωτική χώρα εξαρτώνται περισσότερο από τις θαλάσσιες μεταφορές από ό, τι οι άλλες περιοχές και εξαρτώνται από τις θαλάσσιες συνδέσεις για τη συνδεσιμότητά τους. Για να βοηθηθούν τα νησιά με μικρό πληθυσμό ώστε να παραμείνουν συνδεδεμένα μετά τη συμπερίληψη των δραστηριοτήτων θαλάσσιων μεταφορών στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί η δυνατότητα ενός κράτους μέλους να ζητήσει προσωρινή παρέκκλιση από τις υποχρεώσεις παράδοσης δυνάμει της εν λόγω οδηγίας για ορισμένες δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών με νησιά με πληθυσμό μικρότερο από 200 000 μόνιμους κατοίκους.

(25)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ζητούν την προσωρινή εξαίρεση διακρατικής σύμβασης παροχής δημόσιας υπηρεσίας ή διακρατικής υποχρέωσης παροχής δημόσιας υπηρεσίας μεταξύ δύο κρατών μελών από ορισμένες υποχρεώσεις δυνάμει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Η εν λόγω δυνατότητα θα πρέπει να περιορίζεται στις συνδέσεις μεταξύ κράτους μέλους χωρίς χερσαία σύνορα με άλλο κράτος μέλος και του γεωγραφικά πλησιέστερου κράτους μέλους, όπως η θαλάσσια σύνδεση μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας, η οποία είναι ανύπαρκτη εδώ και περισσότερες από δύο δεκαετίες. Η εν λόγω προσωρινή παρέκκλιση θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση της επιτακτικής ανάγκης για παροχή υπηρεσίας γενικού συμφέροντος και διασφάλιση της συνδεσιμότητας, καθώς και της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής.

(26)

Λαμβανομένων υπόψη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και των μόνιμων περιορισμών των εξόχως απόκεντρων περιοχών της Ένωσης, όπως αναγνωρίζονται στο άρθρο 349 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), και δεδομένης της μεγάλης εξάρτησής τους από τις θαλάσσιες μεταφορές, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη διατήρηση της προσβασιμότητας των εν λόγω περιοχών και της αποτελεσματικής συνδεσιμότητάς τους μέσω των θαλάσσιων μεταφορών. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να προβλεφθεί προσωρινή παρέκκλιση από ορισμένες υποχρεώσεις δυνάμει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ για τις εκπομπές από δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών μεταξύ λιμένα που βρίσκεται σε εξόχως απόκεντρη περιοχή κράτους μέλους και λιμένα που βρίσκεται στο ίδιο κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένων των λιμένων που βρίσκονται στην ίδια εξόχως απόκεντρη περιοχή και σε άλλη εξόχως απόκεντρη περιοχή του ίδιου κράτους μέλους.

(27)

Οι διατάξεις της οδηγίας 2003/87/ΕΚ όσον αφορά τις δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών θα πρέπει να επανεξετάζονται τακτικά υπό το πρίσμα των μελλοντικών διεθνών εξελίξεων και των προσπαθειών που καταβάλλονται για την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού, συμπεριλαμβανομένου του δεύτερου παγκόσμιου απολογισμού το 2028 και, στη συνέχεια, των επακόλουθων παγκόσμιων απογραφών ανά πενταετία, με σκοπό την ενημέρωση των διαδοχικών εθνικά καθορισμένων συνεισφορών. Οι εν λόγω διατάξεις θα πρέπει να επανεξετάζονται σε περίπτωση έγκρισης από τον ΔΝΟ ενός παγκόσμιου αγορακεντρικού μέτρου για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις θαλάσσιες μεταφορές. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εντός 18 μηνών από την έγκριση του εν λόγω μέτρου και προτού τεθεί σε λειτουργία. Στην εν λόγω έκθεση, η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάζει το εν λόγω παγκόσμιο αγορακεντρικό μέτρο όσον αφορά τη φιλοδοξία του υπό το πρίσμα των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού, τη συνολική περιβαλλοντική ακεραιότητά του, μεταξύ άλλων σε σύγκριση με τις διατάξεις της οδηγίας 2003/87/EK που καλύπτουν τις θαλάσσιες μεταφορές, και κάθε ζήτημα που σχετίζεται με τη συνοχή του ΣΕΔΕ της ΕΕ και του εν λόγω μέτρου. Ειδικότερα η Επιτροπή στην έκθεσή της θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το επίπεδο συμμετοχής στο εν λόγω παγκόσμιο αγορακεντρικό μέτρο, την εκτελεστότητά του, τη διαφάνεια, τις κυρώσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, τις διαδικασίες για τη δημόσια συμμετοχή, την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την επαλήθευση των εκπομπών, τα μητρώα και τη λογοδοσία. Κατά περίπτωση, η έκθεση θα πρέπει να συνοδεύεται από νομοθετική πρόταση για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ κατά τρόπο που συνάδει με τον κλιματικό στόχο της Ένωσης για το 2030 και τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας που ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119, και με στόχο τη διατήρηση της περιβαλλοντικής ακεραιότητας και της αποτελεσματικότητας της δράσης της Ένωσης για το κλίμα, ώστε να διασφαλιστεί η συνοχή μεταξύ της εφαρμογής του παγκόσμιου αγορακεντρικού μέτρου και του ΣΕΔΕ της ΕΕ, αποφεύγοντας παράλληλα κάθε σημαντική διπλή επιβάρυνση, και, ως εκ τούτου, υπενθυμίζοντας την αρμοδιότητα της Ένωσης να ρυθμίζει το μερίδιό της στις εκπομπές από διεθνείς ναυτιλιακούς πλόες, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της συμφωνίας του Παρισιού.

(28)

Λόγω του αυξημένου κόστους της ναυτιλίας που συνεπάγεται η επέκταση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ στις δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών, υπάρχει, ελλείψει παγκόσμιου αγορακεντρικού μέτρου, κίνδυνος αποφυγής. Οι κατάπλοι αποφυγής σε λιμένες εκτός της Ένωσης και η μετεγκατάσταση δραστηριοτήτων μεταφόρτωσης σε λιμένες εκτός της Ένωσης όχι μόνο θα μειώσουν τα περιβαλλοντικά οφέλη της εσωτερίκευσης του κόστους των εκπομπών από δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών, αλλά ενδέχεται επίσης να οδηγήσουν σε πρόσθετες εκπομπές λόγω της επιπλέον απόστασης που διανύεται για την αποφυγή των απαιτήσεων της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Κατά συνέπεια, είναι σκόπιμο να εξαιρεθούν από τον ορισμό του «λιμένα κατάπλου» ορισμένες στάσεις σε λιμένες εκτός Ένωσης. Η εξαίρεση αυτή θα πρέπει να στοχεύει λιμένες που βρίσκονται κοντά στην Ένωση και έχουν, άρα, τον μεγαλύτερο κίνδυνο για ελλιμενισμό αποφυγής. Το όριο των 300 ναυτικών μιλίων από λιμένα που υπάγεται στη δικαιοδοσία κράτους μέλους συνιστά αναλογική αντίδραση στη συμπεριφορά αποφυγής, αντισταθμίζοντας την πρόσθετη επιβάρυνση και τον κίνδυνο αποφυγής. Επιπλέον, η εξαίρεση από τον ορισμό του «λιμένα κατάπλου» θα πρέπει να ισχύει μόνο σε στάσεις πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων σε ορισμένους λιμένες εκτός Ένωσης, όπου η μεταφόρτωση εμπορευματοκιβωτίων αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος της κυκλοφορίας εμπορευματοκιβωτίων. Για τις εν λόγω μεταφορές, ο κίνδυνος αποφυγής, ελλείψει μέτρων μετριασμού, συνίσταται επίσης στη μετατόπιση των κόμβων μεταφόρτωσης σε λιμένες εκτός της Ένωσης, επιδεινώνοντας τις συνέπειες της αποφυγής. Για να εξασφαλιστούν η αναλογικότητα του μέτρου και ότι οδηγεί σε ίση μεταχείριση, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα μέτρα σε τρίτες χώρες που έχουν ισοδύναμο αποτέλεσμα με την οδηγία 2003/87/ΕΚ.

(29)

Η Επιτροπή θα πρέπει να επανεξετάσει τη λειτουργία της οδηγίας 2003/87/ΕΚ σε σχέση με τις δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών υπό το πρίσμα της εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας, μεταξύ άλλων εντοπίζοντας συμπεριφορές αποφυγής ώστε να προλαμβάνει τέτοιες συμπεριφορές εγκαίρως, και στη συνέχεια θα πρέπει να προτείνει μέτρα για την εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας της εν λόγω οδηγίας. Το μέτρο αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει αυξημένες απαιτήσεις παράδοσης για πλόες όπου ο κίνδυνος αποφυγής είναι υψηλότερος, όπως από και προς λιμένα που βρίσκεται κοντά στην Ένωση, σε τρίτη χώρα που δεν έχει θεσπίσει μέτρα παρόμοια με την οδηγία 2003/87/ΕΚ.

(30)

Οι εκπομπές από πλοία ολικής χωρητικότητας κάτω των 5 000 τόνων αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 15 % των εκπομπών από πλοία, λαμβανομένου υπόψη του πεδίου εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, αλλά εκπέμπονται από μεγάλο αριθμό πλοίων. Για λόγους διοικητικής πρακτικής, είναι πρόωρη η συμπερίληψη πλοίων ολικής χωρητικότητας κάτω των 5 000 τόνων στο ΣΕΔΕ της ΕΕ από την έναρξη της συμπερίληψης των θαλάσσιων μεταφορών, αλλά η συμπερίληψή τους μελλοντικά θα βελτιώσει την αποτελεσματικότητα του ΣΕΔΕ της ΕΕ και δυνητικά θα περιορίσει τη συμπεριφορά αποφυγής με τη χρήση πλοίων ολικής χωρητικότητας κάτω από το όριο των 5 000 τόνων. Επομένως, το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 2026, η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, στην οποία θα πρέπει να εξετάσει τη σκοπιμότητα και τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις της συμπερίληψης στην οδηγία 2003/87/ΕΚ εκπομπών από πλοία ολικής χωρητικότητας κάτω των 5 000 τόνων, συμπεριλαμβανομένων των πλοίων υπεράκτιας δραστηριότητας.

(31)

Το πρόσωπο ή ο οργανισμός που έχει την ευθύνη για τη συμμόρφωση με το ΣΕΔΕ της ΕΕ θα πρέπει να είναι η ναυτιλιακή εταιρεία, η οποία ορίζεται ως ο πλοιοκτήτης ή οποιοσδήποτε άλλος οργανισμός ή πρόσωπο, όπως ο διαχειριστής ή ο ναυλωτής γυμνού πλοίου, στο οποίο ο πλοιοκτήτης έχει αναθέσει την ευθύνη της διαχείρισης του πλοίου και το οποίο, με την ανάληψη της εν λόγω ευθύνης, συμφώνησε να αναλάβει όλα τα καθήκοντα και τις ευθύνες που επιβάλλει ο διεθνής κώδικας διαχείρισης για την ασφαλή λειτουργία των πλοίων και την πρόληψη της ρύπανσης. Ο ορισμός αυτός βασίζεται στον ορισμό της «εταιρείας» στο άρθρο 3 στοιχείο δ) του κανονισμού (ΕΕ) 2015/757 και είναι σύμφωνος με το παγκόσμιο σύστημα συλλογής δεδομένων που θεσπίστηκε το 2016 από τον ΔΝΟ.

(32)

Οι εκπομπές από πλοίο εξαρτώνται, μεταξύ άλλων, από τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης του πλοίου που λαμβάνει ο πλοιοκτήτης, και από τα καύσιμα, το μεταφερόμενο φορτίο και τη διαδρομή και την ταχύτητα του πλοίου που μπορεί να τελεί υπό τον έλεγχο οντότητας διαφορετικής από τον πλοιοκτήτη. Οι ευθύνες για την αγορά καυσίμων ή τη λήψη επιχειρησιακών αποφάσεων που επηρεάζουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου του πλοίου μπορούν να αναληφθούν από οντότητα διαφορετική από τη ναυτιλιακή εταιρεία βάσει συμβατικής ρύθμισης. Κατά τη στιγμή της διαπραγμάτευσης σύμβασης, δεν θα είναι γνωστές ιδίως οι τελευταίες πτυχές και, ως εκ τούτου, θα είναι αβέβαιες οι τελικές εκπομπές από το πλοίο που καλύπτονται από την οδηγία 2003/87/ΕΚ. Ωστόσο, εκτός εάν το κόστος του άνθρακα μετακυλιστεί στην οντότητα που εκμεταλλεύεται το πλοίο, τα κίνητρα για την εφαρμογή επιχειρησιακών μέτρων για την εξοικονόμηση καυσίμων θα είναι περιορισμένα. Σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και για να ενθαρρυνθεί η θέσπιση μέτρων αποδοτικότητας και η χρήση καθαρότερων καυσίμων, η ναυτιλιακή εταιρεία θα πρέπει, ως εκ τούτου, να έχει το δικαίωμα, βάσει του εθνικού δικαίου, να ζητήσει αποζημίωση για τις δαπάνες που προκύπτουν από την παράδοση δικαιωμάτων από την οντότητα που είναι άμεσα υπεύθυνη για τις αποφάσεις που επηρεάζουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου του πλοίου.

Μολονότι ένας τέτοιος μηχανισμός αποζημίωσης θα μπορούσε να υπόκειται σε συμβατική ρύθμιση, τα κράτη μέλη, για να μειώσουν τις διοικητικές δαπάνες, θα πρέπει να μην υποχρεούνται να διασφαλίζουν ή να ελέγχουν την ύπαρξη τέτοιων συμβάσεων, αλλά αντ’ αυτού να προβλέπουν, στο εθνικό δίκαιο, νόμιμο δικαίωμα αποζημίωσης της ναυτιλιακής εταιρείας και την αντίστοιχη πρόσβαση στη δικαιοσύνη για την άσκηση του εν λόγω δικαιώματος. Για τους ίδιους λόγους, το εν λόγω δικαίωμα, συμπεριλαμβανομένης κάθε πιθανής διαφοράς μεταξύ της ναυτιλιακής εταιρείας και της οντότητας που εκμεταλλεύεται το πλοίο σχετικά με την αποζημίωση, δεν θα πρέπει να θίγει τις υποχρεώσεις της ναυτιλιακής εταιρείας έναντι της διαχειριστικής αρχής ναυτιλιακής εταιρείας ή τα μέτρα επιβολής που ενδέχεται να είναι αναγκαία κατά της εν λόγω εταιρείας, προκειμένου να διασφαλιστεί η πλήρης συμμόρφωση της εν λόγω εταιρείας με την οδηγία 2003/87/ΕΚ. Ταυτόχρονα, δεδομένου ότι ο σκοπός που εξυπηρετείται από τη διάταξη σχετικά με το δικαίωμα αποζημίωσης συνδέεται στενά με την Ένωση, ιδίως όσον αφορά τη συμμόρφωση μιας ναυτιλιακής εταιρείας έναντι συγκεκριμένου κράτους μέλους με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την παρούσα οδηγία, είναι σημαντικό το εν λόγω δικαίωμα να τηρείται σε ολόκληρη την Ένωση, σε όλες τις συμβατικές σχέσεις που επιτρέπουν σε άλλη οντότητα εκτός του πλοιοκτήτη να καθορίζει το μεταφερόμενο φορτίο ή τη διαδρομή και την ταχύτητα του πλοίου, κατά τρόπο που να διασφαλίζει τον ανόθευτο ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει διατάξεις που εμποδίζουν τα μέρη των εν λόγω συμβατικών συμφωνιών να παρακάμπτουν το δικαίωμα αποζημίωσης με τη συμπερίληψη ρήτρας επιλογής δικαίου.

(33)

Για να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος των ναυτιλιακών εταιρειών, θα πρέπει ένα κράτος μέλος να είναι υπεύθυνο για κάθε ναυτιλιακή εταιρεία. Η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύσει αρχικό κατάλογο ναυτιλιακών εταιρειών που ασκούσαν δραστηριότητα θαλάσσιων μεταφορών που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ, ο οποίος θα προσδιορίζει τη διαχειριστική αρχή για κάθε ναυτιλιακή εταιρεία. Ο κατάλογος θα πρέπει να επικαιροποιείται τακτικά και κάθε δύο χρόνια τουλάχιστον, έτσι ώστε οι ναυτιλιακές εταιρείες να ανατίθενται εκ νέου σε άλλη τέτοια διαχειριστική αρχή κατά περίπτωση. Για ναυτιλιακές εταιρείες εγγεγραμμένες σε κράτος μέλος, η διαχειριστική αρχή ναυτιλιακής εταιρείας θα πρέπει να είναι το εν λόγω κράτος μέλος. Για ναυτιλιακές εταιρείες εγκατεστημένες σε τρίτη χώρα, η διαχειριστική αρχή ναυτιλιακής εταιρείας θα πρέπει να είναι το κράτος μέλος στο οποίο η ναυτιλιακή εταιρεία είχε τον μεγαλύτερο αριθμό κατάπλων από πλόες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ κατά τα τέσσερα τελευταία έτη παρακολούθησης. Για ναυτιλιακές εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες σε τρίτη χώρα οι οποίες δεν εκτέλεσαν κανέναν πλου που να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ κατά τα τέσσερα τελευταία έτη παρακολούθησης, η διαχειριστική αρχή ναυτιλιακής εταιρείας θα πρέπει να είναι το κράτος μέλος όπου πλοίο της ναυτιλιακής εταιρείας ξεκίνησε ή τερμάτισε τον πρώτο του πλου που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας. Η Επιτροπή θα πρέπει ανά διετία να εκδίδει και να επικαιροποιεί, κατά περίπτωση, κατάλογο των ναυτιλιακών εταιρειών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, ο οποίος θα προσδιορίζει τη διαχειριστική αρχή ναυτιλιακής εταιρείας. Για να εξασφαλιστεί η ίση μεταχείριση των ναυτιλιακών εταιρειών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ακολουθούν εναρμονισμένους κανόνες για τη διαχείριση των ναυτιλιακών εταιρειών για τις οποίες είναι υπεύθυνα, σύμφωνα με λεπτομερείς κανόνες που θα θεσπιστούν από την Επιτροπή.

(34)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι ναυτιλιακές εταιρείες τις οποίες διαχειρίζονται συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Σε περίπτωση που μια ναυτιλιακή εταιρεία δεν συμμορφώνεται με τις εν λόγω απαιτήσεις και όταν άλλα μέτρα εφαρμογής της διαχειριστικής αρχής ναυτιλιακής εταιρείας δεν εξασφαλίζουν τη συμμόρφωση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δρουν με αλληλεγγύη. Ως έσχατη λύση, τα κράτη μέλη εκτός από το κράτος μέλος του οποίου τη σημαία φέρει το πλοίο. θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αρνούνται την είσοδο σε πλοία τα οποία βρίσκονται υπό την ευθύνη της εν λόγω ναυτιλιακής εταιρείας, και το κράτος μέλος του οποίου τη σημαία φέρει το πλοίο θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα κράτησης του εν λόγω πλοίου.

(35)

Οι ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να παρακολουθούν και να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με τα συγκεντρωτικά δεδομένα για τις εκπομπές τους από δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών σε επίπεδο εταιρείας, σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2015/757. Οι εκθέσεις σχετικά με τα συγκεντρωτικά δεδομένα για τις εκπομπές σε επίπεδο εταιρείας θα πρέπει να επαληθεύονται σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζονται στον εν λόγω κανονισμό. Κατά τη διενέργεια επαληθεύσεων σε επίπεδο εταιρείας, ο ελεγκτής δεν θα πρέπει να επαληθεύει τις εκθέσεις εκπομπών σε επίπεδο πλοίου ή τις εκθέσεις σε επίπεδο πλοίου σε περίπτωση αλλαγής εταιρείας, καθώς οι εν λόγω εκθέσεις σε επίπεδο πλοίου θα έχουν ήδη επαληθευτεί.

(36)

Βάσει εμπειριών από ανάλογες εργασίες που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (ΕΟΑΘ) ή άλλος σχετικός οργανισμός θα πρέπει, κατά περίπτωση και σύμφωνα με την εντολή του, να βοηθά την Επιτροπή και τις διαχειριστικές αρχές ναυτιλιακής εταιρείας σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Λόγω της εμπειρίας του στην εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) 2015/757 και των εργαλείων ΤΠ που διαθέτει, ο ΕΟΑΘ θα πρέπει να συνδράμει τις διαχειριστικές αρχές ναυτιλιακής εταιρείας, ιδίως όσον αφορά την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την επαλήθευση των εκπομπών που παράγονται από δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών στο πλαίσιο του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, διευκολύνοντας την ανταλλαγή πληροφοριών ή πρέπει να προσπαθήσει να αναπτύξει κατάλληλα εργαλεία παρακολούθησης, καθώς και κατευθύνσεις για τη διευκόλυνση και τον συντονισμό των δραστηριοτήτων επαλήθευσης και επιβολής που σχετίζονται με την εφαρμογή της οδηγίας 2003/87/ΕΚ στις θαλάσσιες μεταφορές. Στο μέτρο του δυνατού, τα εργαλεία αυτά θα πρέπει να τίθενται στη διάθεση των κρατών μελών και των ελεγκτών για την καλύτερη διασφάλιση της αυστηρής εφαρμογής των εθνικών μέτρων μεταφοράς της οδηγίας 2003/87/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο.

(37)

Παράλληλα με την έκδοση της παρούσας οδηγίας, ο κανονισμός (ΕΕ) 2015/757 τροποποιείται ώστε να προβλέπει κανόνες παρακολούθησης, υποβολής εκθέσεων και επαλήθευσης που είναι απαραίτητοι για την επέκταση του ΣΕΔΕ της ΕΕ στις δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών και να προβλέπει την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων και την επαλήθευση των εκπομπών πρόσθετων αερίων του θερμοκηπίου και των εκπομπών από πρόσθετους τύπων πλοίων.

(38)

Ο κανονισμός (EΕ) 2017/2392 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13) τροποποίησε το άρθρο 12 παράγραφος 3 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ έτσι ώστε να επιτρέπεται σε όλους τους φορείς εκμετάλλευσης να χρησιμοποιούν όλα τα δικαιώματα που εκδίδονται. Η απαίτηση να περιλαμβάνουν οι άδειες εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου την υποχρέωση παράδοσης δικαιωμάτων, σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 2 στοιχείο ε) της εν λόγω οδηγίας, θα πρέπει να προσαρμοστεί αναλόγως.

(39)

Η επίτευξη του στόχου της Ένωσης για μείωση των εκπομπών έως το 2030 θα απαιτήσει μείωση των εκπομπών των τομέων που καλύπτονται από το ΣΕΔΕ της ΕΕ κατά 62 % σε σύγκριση με το 2005. Η ποσότητα δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ της ΕΕ σε επίπεδο Ένωσης χρειάζεται να μειωθεί έτσι ώστε να δημιουργηθεί το αναγκαίο μακροπρόθεσμο τιμολογιακό μήνυμα για τις ανθρακούχες εκπομπές και η αναγκαία ώθηση για αυτόν τον βαθμό απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές. Η συνολική ποσότητα δικαιωμάτων θα πρέπει να μειωθεί το 2024 και το 2026, ώστε να ευθυγραμμιστεί περισσότερο με τις πραγματικές εκπομπές. Επιπλέον, ο συντελεστής γραμμικής μείωσης θα πρέπει να αυξηθεί το 2024 και το 2028, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τη συμπερίληψη των εκπομπών από τις θαλάσσιες μεταφορές. Η απότομη πορεία των ανώτατων ορίων που θα προκύψει από τις εν λόγω αλλαγές θα οδηγήσει σε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα σωρευτικών μειώσεων των εκπομπών έως το 2030 από ό, τι θα είχε επιτευχθεί σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2018/410. Τα αριθμητικά στοιχεία που αφορούν την ένταξη των θαλασσίων μεταφορών θα πρέπει να προέρχονται από τις εκπομπές από δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών που αναφέρονται στο άρθρο 3ζα της οδηγίας 2003/87/ΕΚ και υποβάλλονται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2015/757 για το 2018 και το 2019 στην Ένωση και στα κράτη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών, προσαρμοσμένα, από το 2021 έως το 2024, με τον γραμμικό συντελεστή μείωσης για το έτος 2024. Ο γραμμικός συντελεστής μείωσης θα πρέπει να εφαρμοστεί το 2024 στην αύξηση της ποσότητας δικαιωμάτων σε επίπεδο Ένωσης κατά το εν λόγω έτος.

(40)

Η επίτευξη του αυξημένου επιπέδου φιλοδοξίας για το κλίμα θα απαιτήσει τη διάθεση σημαντικών δημόσιων και ιδιωτικών πόρων από την Ένωση και από τα κράτη μέλη αποκλειστικά για την κλιματική μετάβαση. Για να συμπληρωθούν και να ενισχυθούν οι σημαντικές δαπάνες που σχετίζονται με το κλίμα στον προϋπολογισμό της Ένωσης, όλα τα έσοδα από πλειστηριασμούς που δεν αποδίδονται στον προϋπολογισμό της Ένωσης με τη μορφή ιδίων πόρων, ή η ισοδύναμη οικονομική αξία τέτοιων εσόδων από πλειστηριασμούς, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα, με εξαίρεση τα έσοδα που χρησιμοποιούνται για την αντιστάθμιση του έμμεσου κόστους ανθρακούχων εκπομπών. Ο κατάλογος των σκοπών που σχετίζονται με το κλίμα στο άρθρο 10 παράγραφος 3 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ θα πρέπει να επεκταθεί ώστε να καλύπτει πρόσθετους σκοπούς με θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει χρήση για χρηματοδοτική στήριξη για την αντιμετώπιση κοινωνικών πτυχών σε νοικοκυριά χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος μέσω της μείωσης των στρεβλωτικών φόρων και των στοχευμένων μειώσεων των δασμών και των τελών για την ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν ετησίως έκθεση σχετικά με τη χρήση των εσόδων από πλειστηριασμούς σύμφωνα με το άρθρο 19 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14), προσδιορίζοντας, κατά περίπτωση και όπου χρειάζεται, ποια έσοδα και ποιες δράσεις χρησιμοποιούνται για την εφαρμογή των ενοποιημένων εθνικών σχεδίων τους για την ενέργεια και το κλίμα και των εδαφικών τους σχεδίων δίκαιης μετάβασης.

(41)

Τα έσοδα των κρατών μελών από πλειστηριασμούς θα αυξηθούν ως αποτέλεσμα της ένταξης των θαλασσίων μεταφορών στο ΣΕΔΕ της ΕΕ. Επομένως, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να αυξήσουν τη χρήση των εσόδων του ΣΕΔΕ της ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 3 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, ώστε να συμβάλουν στην προστασία, την αποκατάσταση και την καλύτερη διαχείριση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, ιδίως των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών.

(42)

Απαιτούνται σημαντικοί χρηματοδοτικοί πόροι για την υλοποίηση των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού στις αναπτυσσόμενες χώρες και το σύμφωνο της Γλασκόβης για το κλίμα προτρέπει τις ανεπτυγμένες χώρες που είναι συμβαλλόμενα μέρη να αυξήσουν επειγόντως και σημαντικά την παροχή χρηματοδότησης για το κλίμα. Στα συμπεράσματά του σχετικά με τις προετοιμασίες για τη 27η διάσκεψη των μερών της UNFCCC (COP 27), το Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι η Ένωση και τα κράτη μέλη της συνεισφέρουν περισσότερο στη διεθνή δημόσια χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και έχουν υπερδιπλασιάσει τη συνεισφορά τους στη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με σκοπό τη στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών από το 2013. Στα εν λόγω συμπεράσματα, το Συμβούλιο ανανεώνει, επίσης, τη σθεναρή δέσμευση που έχουν αναλάβει η Ένωση και τα κράτη μέλη της να συνεχίσουν να αυξάνουν τις διεθνείς χρηματοδοτικές ροές για την επίτευξη του στόχου των ανεπτυγμένων χωρών, με τον οποίο επιδιώκεται η κινητοποίηση τουλάχιστον 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ ετησίως το συντομότερο δυνατόν και έως και το 2025 από ευρύ φάσμα πηγών, και προσδοκά να επιτευχθεί ο στόχος το 2023.

(43)

Για την αντιμετώπιση των διανεμητικών και κοινωνικών επιπτώσεων της μετάβασης στα κράτη μέλη χαμηλού εισοδήματος, θα πρέπει να χρησιμοποιείται πρόσθετο ποσό ίσο με 2,5 % της ποσότητας δικαιωμάτων σε επίπεδο Ένωσης από το 2024 έως το 2030 για τη χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης των κρατών μελών με κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) κάτω από το 75 % του μέσου όρου της Ένωσης κατά τα έτη 2016 έως 2018, μέσω του Ταμείου Εκσυγχρονισμού που αναφέρεται στο άρθρο 10δ της οδηγίας 2003/87/ΕΚ.

(44)

Τα δικαιούχα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τους πόρους που διατίθενται στο Ταμείο Εκσυγχρονισμού για τη χρηματοδότηση επενδύσεων στις οποίες εμπλέκονται γειτονικές παραμεθόριες περιοχές της Ένωσης, όταν αυτό είναι σημαντικό για την ενεργειακή μετάβαση των δικαιούχων κρατών μελών.

(45)

Θα πρέπει να παρασχεθούν περαιτέρω κίνητρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέσω χρήσης οικονομικά αποδοτικών τεχνικών. Για τον σκοπό αυτό, η δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής σε σταθερές εγκαταστάσεις από το 2026 και μετά θα πρέπει να εξαρτάται από επενδύσεις σε τεχνικές για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και τη μείωση των εκπομπών, ιδίως για τους μεγάλους χρήστες ενέργειας. Η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσει ότι η εφαρμογή της εν λόγω αιρεσιμότητας δεν θέτει σε κίνδυνο τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού, την περιβαλλοντική ακεραιότητα ή την ίση μεταχείριση των εγκαταστάσεων σε ολόκληρη την Ένωση. Επομένως, η Επιτροπή θα πρέπει, με την επιφύλαξη των κανόνων που ισχύουν δυνάμει της οδηγίας 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15), να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις για τη συμπλήρωση της παρούσας οδηγίας για την αντιμετώπιση κάθε ζητήματος που εντοπίζεται ιδίως σχετικά με τις προαναφερθείσες αρχές και να προβλέπει διοικητικώς απλούς κανόνες για την εφαρμογή της αιρεσιμότητας. Οι εν λόγω κανόνες θα πρέπει να αποτελούν μέρος των γενικών κανόνων για τη δωρεάν κατανομή, χρησιμοποιώντας την καθιερωμένη διαδικασία για τα εθνικά μέτρα εφαρμογής, και να προβλέπουν χρονοδιαγράμματα, κριτήρια για την αναγνώριση των εφαρμοζόμενων μέτρων ενεργειακής απόδοσης, καθώς και εναλλακτικά μέτρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Επιπλέον, τα κίνητρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω για εγκαταστάσεις με υψηλές εντάσεις εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Για τον σκοπό αυτό, από το 2026 και μετά, η δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής σε 20 % σταθερές εγκαταστάσεις με τις υψηλότερες εντάσεις εκπομπών στο πλαίσιο ενός δεδομένου δείκτη αναφοράς προϊόντος θα πρέπει επίσης να εξαρτάται από την κατάρτιση και την εφαρμογή σχεδίων κλιματικής ουδετερότητας.

(46)

Ο μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (ΜΣΠΑ), που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2023/956 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16), προορίζεται να αντικαταστήσει τους μηχανισμούς που θεσπίστηκαν βάσει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ για την πρόληψη του κινδύνου διαρροής άνθρακα. Στον βαθμό που οι τομείς και υποτομείς καλύπτονται από το εν λόγω μέτρο, δεν θα πρέπει να λαμβάνουν δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων. Ωστόσο, χρειάζεται μια μεταβατική σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων προκειμένου να δοθεί στους παραγωγούς, εισαγωγείς και εμπόρους η δυνατότητα να προσαρμοστούν στο νέο καθεστώς. Η μείωση της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων θα πρέπει να υλοποιηθεί με εφαρμογή συντελεστή στη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων για τους τομείς που εμπίπτουν στον CBAM, κατά τη σταδιακή εισαγωγή του CBAM. Ο συντελεστής ΜΣΠΑ θα πρέπει να ισούται με 100 % για την περίοδο μεταξύ της έναρξης ισχύος του εν λόγω κανονισμού και του τέλους του 2025, και με την επιφύλαξη της εφαρμογής των διατάξεων που αναφέρονται στο άρθρο 36 παράγραφος 2 στοιχείο β) του εν λόγω κανονισμού, θα πρέπει να ισούται με 97,5 % το 2026, 95 % το 2027, 90 % το 2028, 77,5 % το 2029, 51,5 % το 2030, 39 % το 2031, 26,5 % το 2032 και 14 % το 2033. Από το 2034, δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται συντελεστής ΜΣΠΑ.

Οι σχετικές κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις για τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων θα πρέπει να προσαρμοστούν αναλόγως για τους τομείς και υποτομείς που καλύπτονται από τον CBAM. Η δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων που δεν θα παρέχεται πλέον στους τομείς CBAM με βάση αυτόν τον υπολογισμό («ζήτηση CBAM») θα προστεθεί στο Ταμείο Καινοτομίας, για υποστήριξη της καινοτομίας στις τεχνολογίες χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, δέσμευσης και χρήσης διοξειδίου του άνθρακα (CCU), δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα σε γεωλογικούς σχηματισμούς (CCS), ανανεώσιμης ενέργειας και αποθήκευσης της ενέργειας, κατά τρόπο που να συμβάλλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε έργα στους τομείς του ΜΣΠΑ. Για να τηρηθεί η αναλογία της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων που διατίθενται στους τομείς εκτός CBAM, το τελικό ποσό που πρέπει να αφαιρεθεί από τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων και να διατεθεί στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας θα πρέπει να υπολογίζεται βάσει της αναλογίας που αντιπροσωπεύει η ζήτηση CBAM σε σχέση με τις ανάγκες δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων όλων των τομέων που λαμβάνουν δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων.

(47)

Προκειμένου να μετριαστούν οι δυνητικοί κίνδυνοι διαρροής άνθρακα που σχετίζονται με εμπορεύματα που υπόκεινται στον ΜΣΠΑ και παράγονται στην Ένωση για εξαγωγή σε τρίτες χώρες που δεν εφαρμόζουν το ΣΕΔΕ της ΕΕ ή παρόμοιο μηχανισμό τιμολόγησης των ανθρακούχων εκπομπών, θα πρέπει να διενεργηθεί αξιολόγηση πριν από το τέλος της μεταβατικής περιόδου δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2023/956. Όταν η εν λόγω αξιολόγηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχει τέτοιος κίνδυνος διαρροής άνθρακα, η Επιτροπή θα πρέπει, κατά περίπτωση, να υποβάλει νομοθετική πρόταση για την αντιμετώπιση του εν λόγω κινδύνου διαρροής άνθρακα κατά τρόπο που να συμμορφώνεται με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν τα έσοδα από πλειστηριασμούς για την αντιμετώπιση τυχόν υπολειπόμενου κινδύνου διαρροής άνθρακα στους τομείς του ΜΣΠΑ και σύμφωνα με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. Όταν τα δικαιώματα που προέρχονται από μείωση της δωρεάν κατανομής κατ’ εφαρμογή των κανόνων αιρεσιμότητας δεν χρησιμοποιούνται πλήρως για την εξαίρεση των εγκαταστάσεων με τη χαμηλότερη ένταση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τη διατομεακή διόρθωση, το 50 % των εν λόγω υπολειπόμενων δικαιωμάτων θα πρέπει να προστίθεται στο Ταμείο Καινοτομίας. Το υπόλοιπο 50 % θα πρέπει να τίθεται σε πλειστηριασμό εξ ονόματος των κρατών μελών και τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τα έσοδα από τον εν λόγω πλειστηριασμό για την αντιμετώπιση τυχόν υπολειπόμενου κινδύνου διαρροής άνθρακα στους τομείς ΜΣΠΑ.

(48)

Προκειμένου να αντικατοπτρίζεται καλύτερα η τεχνολογική πρόοδος, εξασφαλίζοντας παράλληλα κίνητρα μείωσης των εκπομπών και επιβραβεύοντας κατάλληλα την καινοτομία, η ελάχιστη προσαρμογή των τιμών των δεικτών αναφοράς θα πρέπει να αυξηθεί από 0,2 % σε 0,3 % ετησίως, και η μέγιστη προσαρμογή θα πρέπει να αυξηθεί από 1,6 % σε 2,5 % ετησίως. Για την περίοδο από το 2026 έως το 2030, οι τιμές των δεικτών αναφοράς θα πρέπει συνεπώς να προσαρμόζονται εντός εύρους 6 % έως 50 % σε σύγκριση με την τιμή που ίσχυε κατά την περίοδο από το 2013 έως το 2020. Προκειμένου να εξασφαλιστεί προβλεψιμότητα για τις εγκαταστάσεις, η Επιτροπή θα πρέπει να εκδώσει εκτελεστικές πράξεις για τον καθορισμό των αναθεωρημένων τιμών δεικτών αναφοράς για τη δωρεάν κατανομή το συντομότερο δυνατόν πριν από την έναρξη της περιόδου από το 2026 έως το 2030.

(49)

Για να δοθούν κίνητρα για νέες ρηξικέλευθες τεχνολογίες στη χαλυβουργία και για να αποφευχθεί η σημαντικά δυσανάλογη μείωση της τιμής του δείκτη αναφοράς και υπό το πρίσμα της ιδιαίτερης κατάστασης της χαλυβουργίας, όπως η υψηλή ένταση εκπομπών και η διάρθρωση της διεθνούς και ενωσιακής αγοράς, είναι αναγκαίο να εξαιρεθούν από τον υπολογισμό της τιμής του δείκτη αναφοράς θερμού μετάλλου για την περίοδο από το 2026 έως το 2030 οι εγκαταστάσεις που λειτουργούσαν κατά την περίοδο αναφοράς από το 2021 έως το 2022 και οι οποίες διαφορετικά θα περιλαμβάνονταν στον εν λόγω υπολογισμό λόγω της επανεξέτασης του ορισμού του δείκτη αναφοράς προϊόντος για το θερμό μέταλλο.

(50)

Για να ανταμείβονται οι χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις και η καινοτομία, οι εγκαταστάσεις των οποίων τα επίπεδα εκπομπών αερίων θερμοκηπίου είναι χαμηλότερα από τον μέσο όρο του 10 % των αποδοτικότερων εγκαταστάσεων βάσει ενός δεδομένου δείκτη αναφοράς θα πρέπει να εξαιρούνται από την εφαρμογή του διατομεακού διορθωτικού συντελεστή. Τα δικαιώματα που δεν κατανέμονται λόγω μείωσης της δωρεάν κατανομής κατ’ εφαρμογή των κανόνων αιρεσιμότητας θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την κάλυψη του ελλείμματος στη μείωση της δωρεάν κατανομής που προκύπτει από τον αποκλεισμό των φορέων με τις βέλτιστες επιδόσεις από την εφαρμογή του διατομεακού διορθωτικού συντελεστή.

(51)

Προκειμένου να επιταχυνθεί η απαλλαγή της οικονομίας από τις ανθρακούχες εκπομπές, με παράλληλη ενίσχυση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας της Ένωσης, θα πρέπει να διατεθούν στο Ταμείο Καινοτομίας επιπλέον 20 εκατομμύρια δικαιώματα από την ποσότητα που θα μπορούσε διαφορετικά να κατανεμηθεί δωρεάν και επιπλέον 5 εκατομμύρια δικαιώματα από την ποσότητα που θα μπορούσε διαφορετικά να τεθεί σε πλειστηριασμό. Κατά την επανεξέταση του χρόνου και της αλληλουχίας των πλειστηριασμών για το Ταμείο Καινοτομίας που συστάθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1031/2010 της Επιτροπής (17) ενόψει των αλλαγών που εισάγονται με την παρούσα οδηγία, η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο να διαθέσει μεγαλύτερα ποσά πόρων κατά τα πρώτα έτη εφαρμογής της αναθεωρημένης οδηγίας 2003/87/ΕΚ, ώστε να ενισχυθεί η απαλλαγή των σχετικών τομέων από τις ανθρακούχες εκπομπές.

(52)

Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της καινοτομίας είναι απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1119. Σε επίπεδο Ένωσης, οι αναγκαίες προσπάθειες έρευνας και καινοτομίας υποστηρίζονται, μεταξύ άλλων, μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», το οποίο περιλαμβάνει σημαντική χρηματοδότηση και νέα μέσα για τους τομείς που εμπίπτουν στο ΣΕΔΕ της ΕΕ. Συνεπώς, η Επιτροπή θα πρέπει να επιδιώξει συνέργειες με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και, κατά περίπτωση, με άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ένωσης.

(53)

Το Ταμείο Καινοτομίας θα πρέπει να στηρίζει καινοτόμες τεχνικές, διαδικασίες και τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της κλιμάκωσης των εν λόγω τεχνικών, διαδικασιών και τεχνολογιών, με σκοπό την ευρεία ανάπτυξή τους σε ολόκληρη την Ένωση. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην ρηξικέλευθη καινοτομία κατά την επιλογή των έργων που υποστηρίζονται μέσω επιχορηγήσεων.

(54)

Το πεδίο εφαρμογής του Ταμείου Καινοτομίας που αναφέρεται στο άρθρο 10α παράγραφος 8 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ θα πρέπει να επεκταθεί για τη στήριξη της καινοτομίας σε τεχνολογίες και διαδικασίες χαμηλών και μηδενικών ανθρακούχων εκπομπών που αφορούν την κατανάλωση καυσίμων στους τομείς των κτιρίων και των οδικών μεταφορών και σε πρόσθετους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των συλλογικών τρόπων μεταφοράς, όπως οι δημόσιες μεταφορές και οι υπηρεσίες πούλμαν. Επιπλέον, το Ταμείο Καινοτομίας θα πρέπει να χρησιμεύει για τη στήριξη επενδύσεων για την απαλλαγή των θαλάσσιων μεταφορών από τις ανθρακούχες εκπομπές, συμπεριλαμβανομένων επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση των πλοίων, των λιμένων και των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων, στον εξηλεκτρισμό του τομέα, σε βιώσιμα εναλλακτικά καύσιμα, όπως το υδρογόνο και η αμμωνία που παράγονται από ανανεώσιμες πηγές, σε τεχνολογίες πρόωσης μηδενικών εκπομπών, όπως οι αιολικές τεχνολογίες, και σε καινοτομίες όσον αφορά τα πλοία κατηγορίας πάγου. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί σε καινοτόμα έργα που συμβάλλουν στην απαλλαγή του ναυτιλιακού τομέα από τις ανθρακούχες εκπομπές και στη μείωση όλων των κλιματικών επιπτώσεών του, συμπεριλαμβανομένων των εκπομπών αιθάλης. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα πρέπει να προβλέπει ειδικά θέματα στις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων του Ταμείου Καινοτομίας. Οι εν λόγω προσκλήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την προστασία της βιοποικιλότητας, την ηχορύπανση και τη ρύπανση των υδάτων. Όσον αφορά τις θαλάσσιες μεταφορές, τα έργα με σαφή προστιθέμενη αξία για την Ένωση θα πρέπει να είναι επιλέξιμα.

(55)

Δυνάμει του άρθρου 9 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2019/1122 της Επιτροπής (18), όταν οι φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών δεν εκτελούν πλέον πτήσεις που καλύπτονται από το ΣΕΔΕ της ΕΕ, οι λογαριασμοί τους τίθενται στην κατάσταση «αποκλεισμένος» και δεν μπορούν πλέον να κινούνται διαδικασίες από τους εν λόγω λογαριασμούς. Για να διατηρηθεί η περιβαλλοντική ακεραιότητα του ΣΕΔΕ της ΕΕ, τα δικαιώματα που δεν αποδίδονται σε φορείς εκμετάλλευσης αεροσκαφών, λόγω παύσης λειτουργίας τους, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την κάλυψη τυχόν υπολοίπων προς παράδοση από τους εν λόγω φορείς εκμετάλλευσης, και τυχόν εναπομένοντα δικαιώματα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την επιτάχυνση δράσεων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής μέσω της ένταξής τους στο Ταμείο Καινοτομίας.

(56)

Η τεχνική βοήθεια από την Επιτροπή με εστίαση στα κράτη μέλη από τα οποία έχουν υποβληθεί μέχρι στιγμής λίγα ή καθόλου έργα θα συμβάλει στην επίτευξη μεγάλου αριθμού αιτήσεων χρηματοδότησης έργων από το Ταμείο Καινοτομίας σε όλα τα κράτη μέλη. Η εν λόγω βοήθεια θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να υποστηρίζει δραστηριότητες που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας των προτάσεων για έργα που βρίσκονται στα κράτη μέλη από τα οποία έχουν υποβληθεί μέχρι στιγμής λίγα ή καθόλου έργα, για παράδειγμα μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών, διδαγμάτων και βέλτιστων πρακτικών, και στην ενίσχυση των δραστηριοτήτων των εθνικών σημείων επαφής. Άλλα μέτρα που εξυπηρετούν τον ίδιο στόχο περιλαμβάνουν μέτρα για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση σχετικά με τις επιλογές χρηματοδότησης και για αύξηση της ικανότητας των εν λόγω κρατών μελών να εντοπίζουν και να στηρίζουν δυνητικούς αιτούντες. Θα πρέπει επίσης να προωθούνται οι συμπράξεις έργων μεταξύ κρατών μελών και η αντιστοίχιση μεταξύ δυνητικών αιτούντων, ιδίως για έργα μεγάλης κλίμακας.

(57)

Προκειμένου να βελτιωθεί ο ρόλος των κρατών μελών στη διακυβέρνηση του Ταμείου Καινοτομίας και να αυξηθεί η διαφάνεια, η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει στην επιτροπή για την κλιματική αλλαγή έκθεση σχετικά με την υλοποίηση του Ταμείου Καινοτομίας, παρέχοντας ανάλυση του αναμενόμενου αντικτύπου των ανατεθέντων έργων ανά τομέα και ανά κράτος μέλος. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να υποβάλει την έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο και να τη δημοσιοποιήσει. Υπό την προϋπόθεση ότι οι αιτούντες συμφωνούν, μετά το κλείσιμο της πρόσκλησης υποβολής προτάσεων, η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνει τα κράτη μέλη σχετικά με τις αιτήσεις χρηματοδότησης για έργα στις αντίστοιχες επικράτειές τους και θα πρέπει να τους παρέχει λεπτομερείς πληροφορίες για τις αιτήσεις αυτές, ώστε να διευκολύνει τα κράτη μέλη στον συντονισμό της στήριξης των έργων. Επιπλέον η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνει τα κράτη μέλη σχετικά με τον κατάλογο προεπιλεγμένων έργων πριν από τη χορήγηση της στήριξης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εθνικές διατάξεις μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο δεν παρεμποδίζουν την καινοτομία και τεχνολογικά ουδέτερες, ενώ η Επιτροπή θα πρέπει να παρέχει τεχνική βοήθεια, ιδίως στα κράτη μέλη με χαμηλή αποτελεσματική συμμετοχή, προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματική γεωγραφική συμμετοχή στο Ταμείο Καινοτομίας και να αυξηθεί η συνολική ποιότητα των υποβαλλόμενων έργων. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να διασφαλίσει την ολοκληρωμένη παρακολούθηση και υποβολή εκθέσεων, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με την πρόοδο προς την επίτευξη αποτελεσματικής γεωγραφικής κάλυψης με βάση την ποιότητα σε ολόκληρη την Ένωση και την κατάλληλη παρακολούθηση.

(58)

Προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με τον ολοκληρωμένο χαρακτήρα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η διαδικασία επιλογής για έργα που υποστηρίζονται μέσω επιχορηγήσεων θα πρέπει να δίνει προτεραιότητα σε έργα που αντιμετωπίζουν πολλαπλές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Προκειμένου να υποστηριχθεί η αναπαραγωγή και η ταχύτερη διείσδυση των υποστηριζόμενων τεχνολογιών ή λύσεων στην αγορά, τα έργα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Καινοτομίας θα πρέπει να ανταλλάσσουν γνώσεις με άλλα σχετικά έργα, καθώς και με ερευνητές που εδρεύουν στην Ένωση και έχουν έννομο συμφέρον.

(59)

Οι συμβάσεις επί διαφοράς (CD), οι συμβάσεις επί διαφοράς για τον άνθρακα (CCD) και οι συμβάσεις σταθερού ασφαλίστρου αποτελούν σημαντικά στοιχεία για τη μείωση των εκπομπών στη βιομηχανία μέσω της αναβάθμισης των νέων τεχνολογιών, προσφέροντας την ευκαιρία να εξασφαλιστεί στους επενδυτές σε καινοτόμες φιλικές προς το κλίμα τεχνολογίες μια τιμή που ανταμείβει τις μειώσεις των εκπομπών CO2 πάνω από εκείνες που προκαλούνται από το ισχύον επίπεδο τιμών ανθρακούχων εκπομπών στο ΣΕΔΕ της ΕΕ. Το φάσμα των μέτρων που μπορεί να στηρίξει το Ταμείο Καινοτομίας θα πρέπει να επεκταθεί ώστε να παρέχει στήριξη σε έργα μέσω ανταγωνιστικών προσφορών, με αποτέλεσμα την ανάθεση συμβάσεων CD, CCD ή συμβάσεων σταθερού ασφαλίστρου. Η ανταγωνιστική υποβολή προσφορών θα αποτελέσει σημαντικό μηχανισμό για τη στήριξη της ανάπτυξης τεχνολογιών απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και τη βελτιστοποίηση της χρήσης των διαθέσιμων πόρων. Θα προσφέρει επίσης ασφάλεια στους επενδυτές σε αυτές τις τεχνολογίες. Προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί κάθε ενδεχόμενη υποχρέωση για τον προϋπολογισμό της Ένωσης, θα πρέπει να διασφαλίζεται ο μετριασμός του κινδύνου κατά τον σχεδιασμό των CD και των CCD και η κατάλληλη κάλυψη από δημοσιονομική δέσμευση θα πρέπει να παρέχεται με πλήρη κάλυψη τουλάχιστον για τους δύο πρώτους γύρους των CD και των CCD με πιστώσεις που προκύπτουν από τα έσοδα από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων που κατανέμονται σύμφωνα με το άρθρο 10α παράγραφος 8 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ.

Δεν υπάρχουν τέτοιοι κίνδυνοι για τις συμβάσεις σταθερού ασφαλίστρου, διότι η νομική δέσμευση θα καλυφθεί από αντίστοιχη δημοσιονομική δέσμευση. Επιπλέον, η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργεί, μετά την ολοκλήρωση των δύο πρώτων γύρων CD και CCD, και κάθε φορά που απαιτείται στη συνέχεια, ποιοτική και ποσοτική αξιολόγηση των χρηματοοικονομικών κινδύνων που απορρέουν από την εφαρμογή τους. Η Eπιτροπή θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξη, με βάση τα αποτελέσματα της εν λόγω αξιολόγησης, που θα προβλέπει τον κατάλληλο συντελεστή προβλέψεων αντί της πλήρους κάλυψης για επόμενους γύρους CD ή CCD. Μια τέτοια προσέγγιση θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τυχόν στοιχεία που ενδέχεται να μειώσουν τους οικονομικούς κινδύνους για τον προϋπολογισμό της Ένωσης, επιπλέον των δικαιωμάτων που διατίθενται στο Ταμείο Καινοτομίας, όπως ο πιθανός επιμερισμός της ευθύνης με τα κράτη μέλη, σε εθελοντική βάση, ή ένας πιθανός μηχανισμός αντασφάλισης από τον ιδιωτικό τομέα. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να προβλεφθούν παρεκκλίσεις από μέρη του τίτλου X του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (19). Το ποσοστό προβλέψεων για τους δύο πρώτους γύρους CD ή CCD θα πρέπει να είναι 100 %.

Ωστόσο, κατά παρέκκλιση από το άρθρο 210 παράγραφος 1, το άρθρο 211 παράγραφος 1 και (2) και το άρθρο 218 παράγραφος 1 του εν λόγω κανονισμού, στην παρούσα οδηγία θα πρέπει να καθοριστεί, για επόμενους γύρους CD ή CCD, ελάχιστος συντελεστής τροφοδότησης 50 %, καθώς και μέγιστο ποσοστό εσόδων από το Ταμείο Καινοτομίας που θα χρησιμοποιηθεί για την τροφοδότηση 30%, και η Επιτροπή θα πρέπει να είναι σε θέση να προσδιορίσει το ποσοστό τροφοδότησης που απαιτείται με βάση την εμπειρία από τις δύο πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων και το ποσό των εσόδων που θα χρησιμοποιηθούν για την τροφοδότηση. Ως εκ τούτου, η συνολική οικονομική υποχρέωση που βαρύνει τον προϋπολογισμό της Ένωσης δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 60 % των εσόδων από τον πλειστηριασμό για το Ταμείο Καινοτομίας. Επιπλέον, δεδομένου ότι η τροφοδότηση θα προέρχεται, γενικά, από το Ταμείο Καινοτομίας, θα πρέπει να προβλεφθούν παρεκκλίσεις από τους κανόνες των άρθρων 212, 213 και 214 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 σχετικά με το κοινό ταμείο προβλέψεων που θεσπίζεται με το άρθρο 212 του εν λόγω κανονισμού. Ο καινοτόμος χαρακτήρας των CD και των CCD ενδέχεται επίσης να απαιτεί παρεκκλίσεις από το άρθρο 209 παράγραφος 2 στοιχεία δ) και η) του εν λόγω κανονισμού, δεδομένου ότι δεν βασίζονται σε μόχλευση/πολλαπλασιαστές ή δεν εξαρτώνται εξ ολοκλήρου από εκ των προτέρων αξιολόγηση, από το άρθρο 219 παράγραφος 3, λόγω της σύνδεσης με το άρθρο 209 παράγραφος 2 στοιχείο δ), και από το άρθρο 219 παράγραφος 6 του εν λόγω κανονισμού, καθώς οι εταίροι υλοποίησης δεν θα έχουν ανοίγματα σε πιστώσεις ή μετοχές βάσει εγγύησης. Η χρήση οποιασδήποτε παρέκκλισης από τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 θα πρέπει να περιορίζεται σε ό, τι είναι αναγκαίο. Η Επιτροπή θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί να τροποποιεί το μέγιστο μερίδιο των εσόδων από το Ταμείο Καινοτομίας που θα χρησιμοποιείται για την τροφοδότηση το πολύ κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τα προβλεπόμενα στην παρούσα οδηγία.

(60)

Το Ταμείο Καινοτομίας υπόκειται στο γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2092 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20).

(61)

Όταν η δραστηριότητα μιας εγκατάστασης αναστέλλεται προσωρινά, η δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων προσαρμόζεται στα επίπεδα δραστηριότητας τα οποία αναφέρονται υποχρεωτικά ετησίως. Επιπλέον, οι αρμόδιες αρχές μπορούν να αναστέλλουν την έκδοση δικαιωμάτων εκπομπής στις εγκαταστάσεις που έπαυσαν να λειτουργούν εφόσον δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι οι εγκαταστάσεις θα επαναλειτουργήσουν. Επομένως, σε περίπτωση προσωρινής αναστολής δραστηριοτήτων δεν θα πρέπει πλέον να απαιτείται από τους φορείς εκμετάλλευσης να αποδεικνύουν στην αρμόδια αρχή ότι η εγκατάστασή τους θα αρχίσει εκ νέου την παραγωγή εντός καθορισμένου και εύλογου χρονικού διαστήματος.

(62)

Οι διορθώσεις της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων που χορηγούνται σε σταθερές εγκαταστάσεις σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ μπορεί να απαιτούν τη χορήγηση πρόσθετων δωρεάν δικαιωμάτων ή την επιστροφή πλεοναζόντων δικαιωμάτων. Τα δικαιώματα που δεσμεύονται για τους νεοεισερχόμενους δυνάμει του άρθρου 10α παράγραφος 7 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τους εν λόγω σκοπούς.

(63)

Από το 2013, οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας υποχρεούνται να αγοράζουν όλα τα δικαιώματα που χρειάζονται για να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια. Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 10γ της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, ορισμένα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν μεταβατική δωρεάν κατανομή για τον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού τομέα για την περίοδο από το 2021 έως το 2030. Τρία κράτη μέλη επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν την εν λόγω επιλογή. Δεδομένης της ανάγκης για ταχεία απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, ιδίως στον τομέα της ενέργειας, τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν αυτή τη μεταβατική δωρεάν κατανομή μόνο για επενδύσεις που πραγματοποιούνται έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024. Θα πρέπει να είναι σε θέση να προσθέτουν τυχόν εναπομένοντα δικαιώματα για την περίοδο από το 2021 έως το 2030 τα οποία δεν χρησιμοποιούνται για τέτοιες επενδύσεις, στην αναλογία που καθορίζουν, στη συνολική ποσότητα δικαιωμάτων που λαμβάνει το οικείο κράτος μέλος για πλειστηριασμό, ή να τα χρησιμοποιούν για τη στήριξη επενδύσεων στο πλαίσιο του Ταμείου Εκσυγχρονισμού. Με εξαίρεση την προθεσμία για την κοινοποίησή τους, τα δικαιώματα που μεταφέρονται στο Ταμείο Εκσυγχρονισμού θα πρέπει να υπόκεινται στους ίδιους κανόνες σχετικά με τις επενδύσεις που ισχύουν για τα δικαιώματα που έχουν ήδη μεταφερθεί σύμφωνα με το άρθρο 10δ παράγραφος 4 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Για να διασφαλιστεί η προβλεψιμότητα και η διαφάνεια όσον αφορά το ποσό δικαιωμάτων που είναι διαθέσιμο είτε για πλειστηριασμό είτε για τη μεταβατική δωρεάν κατανομή, και όσον αφορά τα περιουσιακά στοιχεία που διαχειρίζεται το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώσουν την Επιτροπή σχετικά με τις ποσότητες των υπόλοιπων δικαιωμάτων που θα χρησιμοποιηθούν για κάθε σκοπό αντίστοιχα έως τις 15 Μαΐου 2024.

(64)

Το πεδίο εφαρμογής του Ταμείου Εκσυγχρονισμού θα πρέπει να ευθυγραμμιστεί με τους πλέον πρόσφατους κλιματικούς στόχους της Ένωσης, απαιτώντας οι επενδύσεις να συνάδουν με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1119, και εξαλείφοντας τη στήριξη σε τυχόν επενδύσεις που σχετίζονται με την παραγωγή ενέργειας με βάση ορυκτά καύσιμα, εκτός όσον αφορά τη στήριξη για τις εν λόγω επενδύσεις με έσοδα από δικαιώματα που μεταφέρονται οικειοθελώς στο Ταμείο Εκσυγχρονισμού σύμφωνα με το άρθρο 10δ παράγραφος 4 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Επιπλέον, η περιορισμένη στήριξη για τις εν λόγω επενδύσεις θα πρέπει να εξακολουθήσει να είναι δυνατή με έσοδα από τις κατανομές που αναφέρονται στο άρθρο 10 παράγραφος 1 τρίτο εδάφιο της εν λόγω οδηγίας υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ιδίως όταν η δραστηριότητα χαρακτηρίζεται ως περιβαλλοντικά βιώσιμη βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21) και όσον αφορά τα δικαιώματα που τίθενται σε πλειστηριασμό έως το 2027. Για τη δεύτερη κατηγορία δικαιωμάτων, οι κατάντη χρήσεις των μη στερεών ορυκτών καυσίμων δεν θα πρέπει, επιπλέον, να υποστηρίζονται με έσοδα από δικαιώματα που τίθενται σε πλειστηριασμό μετά το 2028. Επιπλέον, το ποσοστό του Ταμείου Εκσυγχρονισμού που πρέπει να αφιερωθεί σε επενδύσεις προτεραιότητας θα πρέπει να αυξηθεί σε 80 % για τα δικαιώματα του Ταμείου Εκσυγχρονισμού που μεταφέρονται σύμφωνα με το άρθρο 10δ παράγραφος 4 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ και αναφέρονται στο άρθρο 10 παράγραφος 1 τρίτο εδάφιο της εν λόγω οδηγίας, και σε 90 % για το πρόσθετο ποσό του 2,5 % από την ποσότητα δικαιωμάτων σε επίπεδο Ένωσης.

Ενεργειακή απόδοση, μεταξύ άλλων στους τομείς της βιομηχανίας, των μεταφορών, των κτιρίων, της γεωργίας και των αποβλήτων· θέρμανση και ψύξη από ανανεώσιμες πηγές· καθώς και η στήριξη των νοικοκυριών για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, μεταξύ άλλων σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές, θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο πεδίο εφαρμογής των επενδύσεων προτεραιότητας. Προκειμένου να αυξηθεί η διαφάνεια και να εκτιμηθεί καλύτερα ο αντίκτυπος του Ταμείου Εκσυγχρονισμού, η επιτροπή επενδύσεων θα πρέπει να υποβάλλει ετησίως στην επιτροπή για την κλιματική αλλαγή έκθεση σχετικά με την εμπειρία από την αξιολόγηση των επενδύσεων, ιδίως όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών και το κόστος της μείωσης.

(65)

Η οδηγία (ΕΕ) 2018/410 εισήγαγε διατάξεις σχετικά με την ακύρωση από τα κράτη μέλη δικαιωμάτων από την ποσότητα που τίθεται σε πλειστηριασμό σε σχέση με το κλείσιμο δυναμικότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην επικράτειά τους. Λόγω της αυξημένης φιλοδοξίας της Ένωσης για το κλίμα και της συνακόλουθης επιτάχυνσης της απαλλαγής του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας από τις ανθρακούχες εκπομπές, η ακύρωση αυτή αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία. Επομένως, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει κατά πόσον η χρήση της ακύρωσης από τα κράτη μέλη μπορεί να διευκολυνθεί με την τροποποίηση των σχετικών κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων που εκδίδονται σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 4 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ.

(66)

Προσαρμογές της δωρεάν κατανομής που θεσπίστηκαν με την οδηγία (ΕΕ) 2018/410 και τέθηκαν σε εφαρμογή με τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2019/1842 (22) της Επιτροπής βελτίωσαν την αποδοτικότητα και τα κίνητρα που παρέχονται από τη δωρεάν κατανομή, αλλά αύξησαν το διοικητικό φόρτο και κατέστησαν μη λειτουργική την ιστορική ημερομηνία έκδοσης της δωρεάν κατανομής της 28ης Φεβρουαρίου. Προκειμένου να ληφθούν καλύτερα υπόψη οι προσαρμογές της δωρεάν κατανομής, είναι σκόπιμο να γίνουν προσαρμογές στον κύκλο συμμόρφωσης. Επομένως, η προθεσμία για τη χορήγηση δωρεάν κατανομής από τις αρμόδιες αρχές θα πρέπει να μετατεθεί από τις 28 Φεβρουαρίου στις 30 Ιουνίου και η προθεσμία για την παράδοση δικαιωμάτων από τους φορείς εκμετάλλευσης θα πρέπει να μετατεθεί από τις 30 Απριλίου στις 30 Σεπτεμβρίου.

(67)

Ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2018/2066 της Επιτροπής (23) ορίζει κανόνες για την παρακολούθηση των εκπομπών από βιομάζα, οι οποίοι συνάδουν με τους κανόνες για τη χρήση βιομάζας που έχουν οριστεί στη νομοθεσία της Ένωσης για την ανανεώσιμη ενέργεια. Καθώς η νομοθεσία γίνεται πιο λεπτομερής όσον αφορά τα κριτήρια αειφορίας για τη βιομάζα με τους πλέον πρόσφατους κανόνες που θεσπίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (24), η ανάθεση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων του άρθρου 14 παράγραφος 1 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ θα πρέπει να επεκταθεί ρητά στην έγκριση των αναγκαίων προσαρμογών για την εφαρμογή κριτηρίων αειφορίας για τη βιομάζα, συμπεριλαμβανομένων των βιοκαυσίμων, των βιορευστών και των καυσίμων βιομάζας, στο ΣΕΔΕ της ΕΕ. Επιπλέον, η Επιτροπή θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί να εκδίδει εκτελεστικές πράξεις που θα προσδιορίζουν τον τρόπο καταλογισμού της αποθήκευσης εκπομπών από μείγματα βιομάζας μηδενικού συντελεστή και βιομάζας που δεν προέρχεται από πηγές μηδενικού συντελεστή.

(68)

Τα ανανεώσιμα υγρά και αέρια καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης και τα καύσιμα ανακυκλωμένου άνθρακα ενδέχεται να συνεισφέρουν σημαντικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε τομείς που είναι δύσκολο να απαλλαγούν από τις ανθρακούχες εκπομπές. Όταν τα καύσιμα ανακυκλωμένου άνθρακα και τα ανανεώσιμα υγρά και αέρια καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης παράγονται από δεσμευμένο CO2 στο πλαίσιο δραστηριότητας η οποία καλύπτεται από την παρούσα οδηγία, οι εκπομπές θα πρέπει να καταλογίζονται στην εν λόγω δραστηριότητα. Για να εξασφαλιστεί ότι τα ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης και τα καύσιμα ανακυκλωμένου άνθρακα συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, και για να αποφευχθεί η διπλή προσμέτρηση των εν λόγω καυσίμων, είναι σκόπιμο να επεκταθεί ρητά η εξουσιοδότηση του άρθρου 14 παράγραφος 1 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ στην έκδοση, από την Επιτροπή, εκτελεστικών πράξεων που ορίζουν τις αναγκαίες προσαρμογές για τον τρόπο καταλογισμού της τελικής έκλυσης CO2, κατά τρόπο που να διασφαλίζει ότι λαμβάνονται υπόψη όλες οι εκπομπές, μεταξύ άλλων σε περίπτωση που τα εν λόγω καύσιμα παράγονται από δεσμευμένο CO2 εκτός της Ένωσης, αποφεύγοντας παράλληλα τη διπλή προσμέτρηση και διασφαλίζοντας τον καθορισμό κατάλληλων κινήτρων για τη δέσμευση εκπομπών, λαμβανομένης επίσης υπόψη της επεξεργασίας των εν λόγω καυσίμων δυνάμει της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001.

(69)

Καθώς αναμένεται ότι το CO2 θα μεταφέρεται και με άλλα μέσα πλην των αγωγών μεταφοράς, όπως με πλοία και φορτηγά, η υφιστάμενη κάλυψη στο παράρτημα I της οδηγίας 2003/87/ΕΚ σχετικά με τη μεταφορά αερίων του θερμοκηπίου με σκοπό την αποθήκευση θα πρέπει να επεκταθεί σε όλα τα μέσα μεταφοράς για λόγους ίσης μεταχείρισης και ανεξάρτητα από το αν τα μέσα μεταφοράς καλύπτονται από το ΣΕΔΕ της ΕΕ. Όταν οι εκπομπές από τη μεταφορά καλύπτονται επίσης από άλλη δραστηριότητα δυνάμει της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, οι εκπομπές θα πρέπει να καταλογίζονται στην εν λόγω άλλη δραστηριότητα προκειμένου να αποφεύγεται η διπλή προσμέτρηση.

(70)

Η εξαίρεση από το ΣΕΔΕ της ΕΕ των εγκαταστάσεων που χρησιμοποιούν αποκλειστικά βιομάζα έχει οδηγήσει σε καταστάσεις όπου οι εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν υψηλό ποσοστό βιομάζας έχουν αποκομίσει απροσδόκητα κέρδη, λαμβάνοντας δωρεάν δικαιώματα που υπερβαίνουν κατά πολύ τις πραγματικές εκπομπές. Θα πρέπει επομένως να εισαχθεί μια οριακή τιμή για την καύση βιομάζας μηδενικού συντελεστή, πάνω από την οποία οι εγκαταστάσεις εξαιρούνται από το ΣΕΔΕ της ΕΕ. Η θέσπιση ορίου θα παράσχει μεγαλύτερη βεβαιότητα ως προς το ποιες εγκαταστάσεις εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ και θα επιτρέψει πιο ισομερή κατανομή των δωρεάν δικαιωμάτων σε τομείς που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο διαρροής άνθρακα ειδικότερα. Το όριο θα πρέπει να καθοριστεί σε επίπεδο 95 %, ώστε να εξισορροπούνται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της παραμονής εγκαταστάσεων στο πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ. Συνεπώς, σε εγκαταστάσεις που έχουν διατηρήσει δυναμικό καύσης ορυκτών καυσίμων δεν θα πρέπει να παρέχονται κίνητρα για επιστροφή στη χρήση τέτοιων καυσίμων. Ένα όριο 95 % θα εξασφαλίζει ότι, εάν μια εγκατάσταση χρησιμοποιεί ορυκτά καύσιμα με σκοπό να παραμένει εντός του πεδίου εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ για να επωφελείται από τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων, το κόστος του άνθρακα που σχετίζεται με τη χρήση των εν λόγω ορυκτών καυσίμων θα είναι αρκετά σημαντικό ώστε να λειτουργεί ως αντικίνητρο.

Το όριο θα εξασφαλίσει επίσης ότι οι εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν σημαντική ποσότητα ορυκτών καυσίμων θα παραμείνουν στο πλαίσιο των υποχρεώσεων παρακολούθησης του ΣΕΔΕ της ΕΕ, αποφεύγοντας έτσι πιθανή καταστρατήγηση των υφιστάμενων υποχρεώσεων παρακολούθησης, υποβολής εκθέσεων και επαλήθευσης. Παράλληλα, οι εγκαταστάσεις που καίνε μικρότερο μερίδιο βιομάζας μηδενικού συντελεστή θα πρέπει να εξακολουθήσουν να παροτρύνονται, μέσω ευέλικτου μηχανισμού, να μειώσουν περαιτέρω την καύση ορυκτών καυσίμων ενόσω παραμένουν στο πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ, μέχρις ότου να χρησιμοποιούν τόσο σημαντική ποσότητα βιώσιμης βιομάζας ώστε να μη δικαιολογείται πλέον η υπαγωγή τους στο ΣΕΔΕ της ΕΕ. Εξάλλου, η εμπειρία έχει δείξει ότι η εξαίρεση των εγκαταστάσεων που χρησιμοποιούν αποκλειστικά βιομάζα, η οποία ουσιαστικά συνιστά όριο 100 % εκτός από την καύση ορυκτών καυσίμων κατά τις φάσεις έναρξης και παύσης λειτουργίας, απαιτεί επαναξιολόγηση και ακριβέστερο ορισμό. Το όριο του 95 % επιτρέπει την καύση ορυκτών καυσίμων κατά τις φάσεις έναρξης και παύσης λειτουργίας.

(71)

Προκειμένου να δοθούν κίνητρα για την υιοθέτηση τεχνολογιών χαμηλών και μηδενικών ανθρακούχων εκπομπών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν στους φορείς εκμετάλλευσης τη δυνατότητα να παραμείνουν στο πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ έως το τέλος του τρέχοντος έτους και για τα επόμενα πέντε έτη που αναφέρονται στο άρθρο 11 παράγραφος 1 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, εάν η εγκατάσταση αλλάζει τις διεργασίες παραγωγής της για να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και δεν ικανοποιεί πλέον το όριο των 20 MW συνολικής ονομαστικής θερμικής ισχύος.

(72)

Η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) δημοσίευσε την τελική της έκθεση σχετικά με τα δικαιώματα εκπομπής και τα συνδεόμενα παράγωγα στις 28 Μαρτίου 2022. Η έκθεση αποτελεί ολοκληρωμένη ανάλυση της ακεραιότητας της ευρωπαϊκής αγοράς ανθρακούχων εκπομπών και παρέχει εμπειρογνωμοσύνη και συστάσεις σχετικά με τη διατήρηση της ορθής λειτουργίας της αγοράς ανθρακούχων εκπομπών. Για τη συνεχή παρακολούθηση της ακεραιότητας και της διαφάνειας της αγοράς, η υποβολή εκθέσεων από την ESMA θα πρέπει να πραγματοποιείται σε τακτική βάση. Η ESMA αξιολογεί ήδη τις εξελίξεις της αγοράς και, όπου είναι αναγκαίο, διατυπώνει συστάσεις, στον τομέα της αρμοδιότητάς της, στην έκθεσή της σχετικά με τις τάσεις, τους κινδύνους και τα τρωτά σημεία, σύμφωνα με το άρθρο 32 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1095/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (25). Η ανάλυση της ευρωπαϊκής αγοράς ανθρακούχων εκπομπών, η οποία περιλαμβάνει τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπής, την επιτόπια και την εξωχρηματιστηριακή διαπραγμάτευση δικαιωμάτων εκπομπής και παραγώγων τους, θα πρέπει να αποτελεί μέρος της εν λόγω ετήσιας υποβολής εκθέσεων. Η υποχρέωση αυτή θα οδηγήσει στον εξορθολογισμό της υποβολής εκθέσεων από την ESMA και θα καταστήσει δυνατές τις συγκρίσεις μεταξύ αγορών, ιδίως λόγω των ισχυρών δεσμών μεταξύ του ΣΕΔΕ της ΕΕ και των αγορών παραγώγων επί βασικών εμπορευμάτων.

Η τακτική αυτή ανάλυση από την ESMA θα πρέπει ιδίως να παρακολουθεί κάθε μεταβλητότητα της αγοράς και εξέλιξη των τιμών, τη λειτουργία των δημοπρασιών και των συναλλαγών στις αγορές, τη ρευστότητα και τους όγκους συναλλαγών που αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης, καθώς και τις κατηγορίες και τη συναλλακτική συμπεριφορά των συμμετεχόντων στην αγορά, συμπεριλαμβανομένης της κερδοσκοπικής δραστηριότητας που επηρεάζει σημαντικά τις τιμές. Οι αξιολογήσεις της θα πρέπει, κατά περίπτωση, να περιλαμβάνουν συστάσεις για τη βελτίωση της ακεραιότητας και της διαφάνειας της αγοράς, καθώς και για την υποχρέωση υποβολής εκθέσεων, καθώς και για την ενίσχυση της πρόληψης και του εντοπισμού της κατάχρησης της αγοράς και τη συμβολή στη διατήρηση ομαλών αγορών για δικαιώματα εκπομπής και παράγωγα αυτών. Η Επιτροπή θα πρέπει να λαμβάνει δεόντως υπόψη τις αξιολογήσεις και τις συστάσεις στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης για την αγορά άνθρακα και, όπου απαιτείται, στις εκθέσεις για τη διασφάλιση της καλύτερης λειτουργίας της αγοράς ανθρακούχων εκπομπών.

(73)

Για να δοθούν επιπλέον κίνητρα για τις επενδύσεις που απαιτούνται για την απαλλαγή της τηλεθέρμανσης από τις ανθρακούχες εκπομπές και για να αντιμετωπιστούν οι κοινωνικές πτυχές που σχετίζονται με τις υψηλές τιμές της ενέργειας και την υψηλή ένταση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου των εγκαταστάσεων τηλεθέρμανσης, στα κράτη μέλη με υψηλό μερίδιο εκπομπών λόγω της τηλεθέρμανσης σε σύγκριση με το μέγεθος της οικονομίας, οι φορείς εκμετάλλευσης θα πρέπει να είναι σε θέση να αιτηθούν πρόσθετη μεταβατική δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων για εγκαταστάσεις τηλεθέρμανσης και η πρόσθετη αξία της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων θα πρέπει να επενδυθεί, προκειμένου να μειωθούν σημαντικά οι εκπομπές έως το 2030. Για να διασφαλιστεί ότι θα πραγματοποιηθούν οι εν λόγω μειώσεις, η πρόσθετη μεταβατική δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων θα πρέπει να εξαρτάται από τις επενδύσεις που θα πραγματοποιηθούν και από τις μειώσεις εκπομπών που θα επιτευχθούν, όπως καθορίζονται στα σχέδια κλιματικής ουδετερότητας που πρέπει να καταρτίσουν οι φορείς εκμετάλλευσης για τις σχετικές εγκαταστάσεις τους.

(74)

Οι απροσδόκητες ή αιφνίδιες υπερβολικές αυξήσεις των τιμών στην αγορά ανθρακούχων εκπομπών μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την προβλεψιμότητα της αγοράς, η οποία είναι απαραίτητη για τον σχεδιασμό των επενδύσεων για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Επομένως, το μέτρο που εφαρμόζεται σε περίπτωση υπερβολικών διακυμάνσεων των τιμών στην αγορά δικαιωμάτων εκπομπών που καλύπτονται από τα κεφάλαια ΙΙ και ΙΙΙ της οδηγίας 2003/87/ΕΚ θα πρέπει να ενισχυθεί προσεκτικά ώστε να βελτιωθεί η ικανότητα αντίδρασης σε αδικαιολόγητες διακυμάνσεις των τιμών. Εάν πληρούται η προϋπόθεση ενεργοποίησης που βασίζεται στην αύξηση της μέσης τιμής των δικαιωμάτων, αυτό το βασιζόμενο σε κανόνες μέτρο διασφάλισης θα πρέπει να εφαρμόζεται αυτόματα, με αποτέλεσμα την αποδέσμευση ενός προκαθορισμένου αριθμού δικαιωμάτων από το αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς που θεσπίστηκε με την απόφαση (ΕΕ) 2015/1814 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (26). Οι συνθήκες ενεργοποίησης θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά από την Επιτροπή και να δημοσιεύονται σε μηνιαία βάση, προκειμένου να βελτιωθεί η διαφάνεια. Για να διασφαλιστεί ο εύτακτος πλειστηριασμός των δικαιωμάτων που απελευθερώνονται από το αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς σύμφωνα με το εν λόγω μέτρο διασφάλισης και για να βελτιωθεί η προβλεψιμότητα της αγοράς, το μέτρο αυτό δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται εκ νέου τουλάχιστον δώδεκα μήνες μετά τη λήξη της προηγούμενης ελευθέρωσης δικαιωμάτων στην αγορά στο πλαίσιο του μέτρου.

(75)

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής, της 17ης Σεπτεμβρίου 2020, με τίτλο «Ενίσχυση της κλιματικής φιλοδοξίας της Ευρώπης για το 2030 - Επενδύουμε σε ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον προς όφελος των πολιτών μας», υπογραμμίζεται η ιδιαίτερη πρόκληση της μείωσης των εκπομπών στους τομείς των κτιρίων και των οδικών μεταφορών. Επομένως, η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι η περαιτέρω επέκταση της εμπορίας εκπομπών θα μπορούσε να περιλαμβάνει τις εκπομπές από τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές, επισημαίνοντας παράλληλα ότι η κάλυψη όλων των εκπομπών από την καύση καυσίμων θα αποφέρει σημαντικά οφέλη. Η εμπορία εκπομπών θα πρέπει να εφαρμόζεται στα καύσιμα που χρησιμοποιούνται για καύση στους τομείς των κτιρίων και των οδικών μεταφορών καθώς και σε πρόσθετους τομείς που αντιστοιχούν σε βιομηχανικές δραστηριότητες που δεν καλύπτονται από το παράρτημα Ι της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, όπως η θέρμανση βιομηχανικών εγκαταστάσεων («κτίρια, οδικές μεταφορές και πρόσθετοι τομείς»). Για τους εν λόγω τομείς θα πρέπει να θεσπιστεί χωριστό αλλά παράλληλο σύστημα εμπορίας εκπομπών, ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε διαταραχή του εύρυθμα λειτουργούντος συστήματος εμπορίας εκπομπών για σταθερές εγκαταστάσεις και αεροπορικές μεταφορές. Το νέο σύστημα συνοδεύεται από συμπληρωματικές πολιτικές που διαμορφώνουν τις προσδοκίες των συμμετεχόντων στην αγορά και αποσκοπούν σε τιμολογιακό μήνυμα ανθρακούχων εκπομπών για το σύνολο της οικονομίας, παρέχοντας παράλληλα μέτρα για την αποφυγή αδικαιολόγητων επιπτώσεων στις τιμές. Η προηγούμενη εμπειρία έχει δείξει ότι η ανάπτυξη του νέου συστήματος απαιτεί τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος παρακολούθησης, υποβολής εκθέσεων και επαλήθευσης. Προκειμένου να εξασφαλιστούν συνέργειες και συνοχή με τις υφιστάμενες υποδομές της Ένωσης για το ΣΕΔΕ της ΕΕ, είναι σκόπιμο να θεσπιστεί σύστημα εμπορίας εκπομπών για τους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και για πρόσθετους τομείς μέσω τροποποίησης της οδηγίας 2003/87/ΕΚ.

(76)

Προκειμένου να θεσπιστεί το αναγκαίο πλαίσιο εφαρμογής και να παρασχεθεί εύλογο χρονικό πλαίσιο για την επίτευξη του στόχου για το 2030, η εμπορία εκπομπών στους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και σε πρόσθετους τομείς θα πρέπει να ξεκινήσει εντός του 2025. Κατά τα πρώτα έτη, οι ρυθμιζόμενες οντότητες θα πρέπει να διαθέτουν άδεια εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου και να αναφέρουν τις εκπομπές τους για τα έτη 2024 έως 2026. Η έκδοση δικαιωμάτων και οι υποχρεώσεις συμμόρφωσης για τις εν λόγω οντότητες θα πρέπει να ισχύσουν από το 2027. Η αλληλουχία αυτή θα επιτρέψει την έναρξη της εμπορίας εκπομπών στους εν λόγω τομείς με εύρυθμο και αποδοτικό τρόπο. Θα επιτρέψει επίσης τη λήψη μέτρων για να εξασφαλιστεί κοινωνικά δίκαιη εισαγωγή της εμπορίας εκπομπών στους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και σε πρόσθετους τομείς, προκειμένου να μετριαστούν οι επιπτώσεις της τιμής του άνθρακα στα ευάλωτα νοικοκυριά και τους χρήστες των μέσων μεταφοράς.

(77)

Λόγω του πολύ μεγάλου αριθμού μικρών προξένων εκπομπών στους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και σε πρόσθετους τομείς, δεν είναι δυνατός ο καθορισμός σημείου ρύθμισης σε επίπεδο οντοτήτων οι οποίες εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου απευθείας, όπως συμβαίνει με τις σταθερές εγκαταστάσεις και τις αερομεταφορές. Επομένως, για λόγους τεχνικής σκοπιμότητας και διαχειριστικής αποδοτικότητας, είναι περισσότερο σκόπιμο να καθοριστεί το σημείο ρύθμισης σε ένα σημείο ανάντη στην αλυσίδα εφοδιασμού. Η πράξη που ενεργοποιεί την υποχρέωση συμμόρφωσης στο πλαίσιο του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών θα πρέπει να είναι η θέση σε ανάλωση καυσίμων που χρησιμοποιούνται για καύση στους τομείς των θερμοκηπίου για τους σκοπούς της αποθήκευσής τους σε γεωλογικούς σχηματισμούς, καθώς και στους πρόσθετους τομείς, οι οποίοι αντιστοιχούν σε βιομηχανικές δραστηριότητες που δεν καλύπτονται από το παράρτημα Ι της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Για να αποφευχθεί η διπλή κάλυψη, δεν θα πρέπει να καλύπτεται η θέση σε ανάλωση καυσίμων που χρησιμοποιούνται σε δραστηριότητες βάσει του παραρτήματος Ι της εν λόγω οδηγίας.

(78)

Οι ρυθμιζόμενες οντότητες στους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και σε πρόσθετους τομείς και το σημείο ρύθμισης θα πρέπει να καθοριστούν σύμφωνα με το σύστημα ειδικών φόρων κατανάλωσης που θεσπίστηκε με την οδηγία (ΕΕ) 2020/262 του Συμβουλίου (27), με τις αναγκαίες προσαρμογές, καθώς η εν λόγω οδηγία καθορίζει ήδη ένα ισχυρό σύστημα ελέγχου για όλες τις ποσότητες καυσίμων που τίθενται σε ανάλωση με σκοπό την πληρωμή των ειδικών φόρων κατανάλωσης. Οι τελικοί καταναλωτές καυσίμων σε αυτούς τους τομείς δεν θα πρέπει να υπόκεινται στις υποχρεώσεις της οδηγίας 2003/87/ΕΚ.

(79)

Οι ρυθμιζόμενες οντότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του συστήματος εμπορίας εκπομπών στους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και σε πρόσθετους τομείς θα πρέπει να υπόκεινται σε παρόμοιες απαιτήσεις για τις άδειες εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου με τους φορείς εκμετάλλευσης σταθερών εγκαταστάσεων. Είναι αναγκαία η θέσπιση κανόνων σχετικά με τις αιτήσεις αδειοδότησης, τους όρους έκδοσης, το περιεχόμενο και την επανεξέταση των αδειών, καθώς και τυχόν αλλαγές που αφορούν τη ρυθμιζόμενη οντότητα. Για να ξεκινήσει το νέο σύστημα με εύρυθμο τρόπο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι ρυθμιζόμενες οντότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών διαθέτουν έγκυρη άδεια από την έναρξη λειτουργίας του συστήματος το 2025.

(80)

Η συνολική ποσότητα δικαιωμάτων για το νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών θα πρέπει να ακολουθεί γραμμική πορεία για την επίτευξη του στόχου μείωσης των εκπομπών για το 2030, λαμβάνοντας υπόψη την οικονομικά αποδοτική συμβολή των τομέων των κτιρίων και των οδικών μεταφορών στη μείωση των εκπομπών κατά 43 % έως το 2030 σε σύγκριση με το 2005 και των πρόσθετων τομέων, μια συνδυασμένη οικονομικά αποδοτική συμβολή μείωσης των εκπομπών κατά 42 % έως το 2030 σε σύγκριση με το 2005. Η συνολική ποσότητα δικαιωμάτων θα πρέπει να καθοριστεί για πρώτη φορά το 2027, ακολουθώντας πορεία που αρχίζει το 2024 από την τιμή των ορίων εκπομπών του 2024, η οποία υπολογίζεται σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2018/842 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (28) με βάση τις εκπομπές αναφοράς για τους καλυπτόμενους τομείς για το 2005 και την περίοδο από το 2016 έως το 2018, όπως ορίζεται στο άρθρο 4 παράγραφος 3 του εν λόγω κανονισμού. Συνεπώς ο γραμμικός συντελεστής μείωσης θα πρέπει να οριστεί ίσος με 5,10 %. Από το 2028, η συνολική ποσότητα δικαιωμάτων θα πρέπει να καθορίζεται με βάση τις μέσες εκπομπές που αναφέρονται για τα έτη 2024, 2025 και 2026, και θα πρέπει να μειώνεται κατά το ίδιο απόλυτο ετήσιο ποσοστό μείωσης που καθορίστηκε από το 2024, το οποίο αντιστοιχεί σε γραμμικό συντελεστή μείωσης 5,38 % σε σχέση με την αντίστοιχη τιμή της ανωτέρω καθορισμένης πορείας για το 2025. Αν οι εν λόγω εκπομπές είναι σημαντικά υψηλότερες από την εν λόγω τιμή πορείας και αν η απόκλιση αυτή δεν οφείλεται σε διαφορές μικρής κλίμακας στις μεθοδολογίες μέτρησης εκπομπών, ο γραμμικός συντελεστής μείωσης θα πρέπει να προσαρμοστεί έτσι ώστε να επιτευχθεί το απαιτούμενο επίπεδο μείωσης εκπομπών το 2030.

(81)

Ο εκπλειστηριασμός των δικαιωμάτων είναι η απλούστερη και οικονομικά αποδοτικότερη μέθοδος κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής, και επιτρέπει επίσης να αποφεύγονται τα απροσδόκητα κέρδη. Οι τομείς τόσο των κτιρίων όσο και των οδικών μεταφορών υφίστανται σχετικά μικρή ή ανύπαρκτη ανταγωνιστική πίεση από το εξωτερικό της Ένωσης και δεν εκτίθενται σε κίνδυνο διαρροής άνθρακα. Επομένως, τα δικαιώματα για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές θα πρέπει να κατανέμονται μόνο μέσω πλειστηριασμού χωρίς να υπάρχει δωρεάν κατανομή.

(82)

Για να εξασφαλιστεί η ομαλή έναρξη του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών και λαμβανομένης υπόψη της ανάγκης των ρυθμιζόμενων οντοτήτων να αντισταθμίζουν ή να αγοράζουν προκαταβολικά δικαιώματα προκειμένου να μετριάσουν τον κίνδυνο που διατρέχουν όσον αφορά την τιμή και τη ρευστότητα, θα πρέπει να τεθεί νωρίτερα σε πλειστηριασμό μια μεγαλύτερη ποσότητα δικαιωμάτων. Συνεπώς, οι ποσότητες που θα τεθούν σε πλειστηριασμό το 2027 θα πρέπει να είναι κατά 30 % υψηλότερες από τη συνολική ποσότητα δικαιωμάτων για το ίδιο έτος. Η ποσότητα αυτή θα επαρκεί για την παροχή ρευστότητας, τόσο στην περίπτωση που μειώνονται οι εκπομπές σύμφωνα με τις ανάγκες μειώσεων όσο και στην περίπτωση που οι μειώσεις εκπομπών υλοποιούνται μόνο προοδευτικά. Οι λεπτομερείς κανόνες για τους εν λόγω εμπροσθοβαρείς όγκους πλειστηριασμού θα πρέπει να καθοριστούν σε κατ’ εξουσιοδότηση πράξη σχετικά με τον πλειστηριασμό, η οποία θα εκδοθεί σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 4 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ.

(83)

Οι κανόνες διανομής για τα μερίδια πλειστηριασμών είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για τυχόν έσοδα από πλειστηριασμούς που θα περιέρχονταν στα κράτη μέλη, ιδίως ενόψει της ανάγκης για ενίσχυση της ικανότητας των κρατών μελών να αντιμετωπίζουν τις κοινωνικές επιπτώσεις ενός τιμολογιακού μηνύματος επί των ανθρακούχων εκπομπών στους τομείς των κτιρίων και των οδικών μεταφορών. Παρά το γεγονός ότι οι εν λόγω τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και οι πρόσθετοι τομείς έχουν πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά, είναι σκόπιμο να καθοριστεί κοινός κανόνας κατανομής ανάλογος αυτού που ισχύει για τις σταθερές εγκαταστάσεις. Η πλειονότητα των δικαιωμάτων θα πρέπει να κατανεμηθεί μεταξύ όλων των κρατών μελών με βάση τη μέση κατανομή των εκπομπών στις οδικές μεταφορές, στα εμπορικά και θεσμικά κτίρια και στα οικιστικά κτίρια, κατά την περίοδο 2016-2018.

(84)

Η εισαγωγή της τιμής του άνθρακα στους τομείς των κτιρίων και των οδικών μεταφορών θα πρέπει να συνοδεύεται από αποτελεσματική κοινωνική αποζημίωση, ιδίως δεδομένων των υφιστάμενων επιπέδων ενεργειακής φτώχειας. Περίπου 34 εκατομμύρια Ευρωπαίοι, σχεδόν το 6,9 % του πληθυσμού της Ένωσης, δήλωσαν ότι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να θερμάνουν επαρκώς το σπίτι τους σε έρευνα σε ενωσιακό επίπεδο το 2021. Για την επίτευξη αποτελεσματικής κοινωνικής και διανεμητικής αποζημίωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποχρεούνται να δαπανούν τα έσοδα από την εμπορία εκπομπών για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και άλλους τομείς για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια που έχουν ήδη προσδιοριστεί για το υφιστάμενο σύστημα εμπορίας εκπομπών, δίνοντας προτεραιότητα σε δραστηριότητες που μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των κοινωνικών πτυχών της εμπορίας εκπομπών στους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και σε πρόσθετους τομείς, ή για μέτρα που προστίθενται ειδικά για την αντιμετώπιση των σχετικών ανησυχιών για τους εν λόγω τομείς, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών μέτρων πολιτικής δυνάμει της οδηγίας 2012/27/ΕΕ.

Ένα νέο Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα που συστάθηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2023/955 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (29) θα παρέχει ειδική χρηματοδότηση στα κράτη μέλη για τη στήριξη των ευάλωτων ομάδων που πλήττονται περισσότερο, ιδίως των νοικοκυριών που αντιμετωπίζουν ενεργειακή φτώχεια ή φτώχεια στον τομέα των μεταφορών. Το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα θα προωθήσει τη δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη μεταξύ και εντός των κρατών μελών, μετριάζοντας παράλληλα τον κίνδυνο ενεργειακής φτώχειας και οικονομικής αδυναμίας μεταφορών κατά τη διάρκεια της μετάβασης. Θα αξιοποιήσει και θα συμπληρώσει τους υφιστάμενους μηχανισμούς αλληλεγγύης, σε συνέργεια με άλλα προγράμματα δαπανών και ταμεία της Ένωσης. 50 εκατομμύρια δικαιώματα από το ΣΕΔΕ της ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 10α παράγραφος 8β της οδηγίας 2003/87/ΕΚ και 150 εκατομμύρια δικαιώματα από την εμπορία εκπομπών στους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και σε πρόσθετους τομείς, καθώς και έσοδα που προκύπτουν από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων που αφορούν τους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και πρόσθετους τομείς, έως 65 000 000 000 ευρώ κατ’ ανώτατο όριο, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα υπό μορφή εξωτερικών εσόδων για ειδικό προορισμό σε προσωρινή και κατ’ εξαίρεση βάση, εν αναμονή των συζητήσεων και των διαβουλεύσεων σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής, της 22ας Δεκεμβρίου 2021, για απόφαση του Συμβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη θέσπιση νέου ιδίου πόρου που βασίζεται στο ΣΕΔΕ της ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 311 τρίτο εδάφιο ΣΛΕΕ.

Είναι αναγκαίο να προβλεφθεί ότι, όταν εκδοθεί απόφαση σύμφωνα με το άρθρο 311 τρίτο εδάφιο ΣΛΕΕ για τη θέσπιση αυτού του νέου ιδίου πόρου, τα ίδια έσοδα θα πρέπει να παύσουν να διατίθενται εξωτερικά όταν τεθεί σε ισχύ η εν λόγω απόφαση. Όσον αφορά το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, σε περίπτωση έκδοσης τέτοιας απόφασης, η Επιτροπή υποβάλλει, κατά περίπτωση, τις αναγκαίες προτάσεις σύμφωνα με το άρθρο 27 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) 2023/955. Αυτό ισχύει με την επιφύλαξη της έκβασης των διαπραγματεύσεων για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο μετά το 2027.

(85)

Η υποβολή εκθέσεων σχετικά με τη χρήση των εσόδων από πλειστηριασμούς θα πρέπει να ευθυγραμμίζεται με την τρέχουσα υποβολή εκθέσεων που θεσπίζεται με τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999.

(86)

Οι ρυθμιζόμενες οντότητες που καλύπτονται από το νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών θα πρέπει να παραδίδουν δικαιώματα για τις εξακριβωμένες εκπομπές τους τα οποία αντιστοιχούν στις ποσότητες καυσίμων που έχουν θέσει σε ανάλωση. Θα πρέπει να παραδώσουν δικαιώματα για τις εξακριβωμένες εκπομπές τους για πρώτη φορά το 2027. Για να ελαχιστοποιηθεί ο διοικητικός φόρτος, ορισμένοι κανόνες που εφαρμόζονται στο υφιστάμενο σύστημα εμπορίας εκπομπών για τις σταθερές εγκαταστάσεις και τις αερομεταφορές θα πρέπει να εφαρμοστούν στο νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και πρόσθετους τομείς με τις αναγκαίες προσαρμογές. Αυτό περιλαμβάνει ιδίως κανόνες σχετικά με τη μεταβίβαση, την παράδοση και την ακύρωση δικαιωμάτων, καθώς και κανόνες σχετικά με την εγκυρότητα δικαιωμάτων, τις κυρώσεις, τις αρμόδιες αρχές και τις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων των κρατών μελών.

(87)

Ορισμένα κράτη μέλη έχουν ήδη εθνικούς φόρους άνθρακα που ισχύουν για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και πρόσθετους τομείς που καλύπτονται από το παράρτημα III της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Επομένως, θα πρέπει να θεσπιστεί προσωρινή παρέκκλιση έως το τέλος του 2030. Για να διασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων της οδηγίας 2003/87/ΕΚ και ότι το νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών χαρακτηρίζεται από συνοχή, η δυνατότητα εφαρμογής της εν λόγω παρέκκλισης θα πρέπει να είναι διαθέσιμη μόνο όταν ο εθνικός φορολογικός συντελεστής είναι υψηλότερος από τη μέση τιμή πλειστηριασμού για το σχετικό έτος, και θα πρέπει να ισχύει μόνο για την υποχρέωση παράδοσης των ρυθμιζόμενων οντοτήτων που καταβάλλουν τον εν λόγω φόρο. Για να διασφαλιστούν η σταθερότητα και η διαφάνεια του συστήματος, ο εθνικός φόρος, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών φορολογικών συντελεστών, θα πρέπει να γνωστοποιείται στην Επιτροπή στο τέλος της περιόδου μεταφοράς της παρούσας οδηγίας στο εθνικό δίκαιο. Η παρέκκλιση δεν θα πρέπει να επηρεάζει τα εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό για το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα ή, εάν καθορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 311 τρίτο εδάφιο ΣΛΕΕ, έναν ίδιο πόρο που βασίζεται στα έσοδα από πλειστηριασμούς από την εμπορία εκπομπών στους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και σε πρόσθετους τομείς.

(88)

Για να είναι αποτελεσματική η εμπορία εκπομπών στους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και σε πρόσθετους τομείς, θα πρέπει να είναι δυνατή η παρακολούθηση των εκπομπών με υψηλή βεβαιότητα και με εύλογο κόστος. Οι εκπομπές θα πρέπει να καταλογίζονται σε ρυθμιζόμενες οντότητες με βάση τις ποσότητες καυσίμων που τίθενται σε ανάλωση και να συνδυάζονται με συντελεστή εκπομπών. Οι ρυθμιζόμενες οντότητες θα πρέπει να είναι σε θέση να ταυτοποιούν και να διαφοροποιούν με αξιοπιστία και ακρίβεια τους τομείς στους οποίους τα καύσιμα τίθενται σε ανάλωση, καθώς και τους τελικούς χρήστες των καυσίμων, προκειμένου να αποφεύγονται ανεπιθύμητες επιπτώσεις, όπως η διπλή επιβάρυνση. Στον μικρό αριθμό περιπτώσεων στις οποίες δεν μπορεί να αποφευχθεί η διπλή προσμέτρηση μεταξύ των εκπομπών στο υφιστάμενο ΣΕΔΕ της ΕΕ και στο νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και πρόσθετους τομείς, ή όταν προκύπτει κόστος λόγω της παράδοσης δικαιωμάτων για εκπομπές από δραστηριότητες που δεν περιλαμβάνονται στην οδηγία 2003/87/ΕΚ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να χρησιμοποιούν τα εν λόγω έσοδα για την αντιστάθμιση της αναπόφευκτης διπλής προσμέτρησης ή άλλων σχετικών δαπανών εκτός των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και πρόσθετων τομέων σύμφωνα με το δίκαιο της Ένωσης. Θα πρέπει, ως εκ τούτου, να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες για τη διασφάλιση ενιαίων όρων για την αποφυγή της διπλής προσμέτρησης και της παράδοσης δικαιωμάτων για εκπομπές που δεν καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας εκπομπών για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και πρόσθετους τομείς, και για την παροχή χρηματικής αποζημίωσης. Για τον περαιτέρω μετριασμό τυχόν ζητημάτων διπλής καταμέτρησης, οι προθεσμίες για την παρακολούθηση και την παράδοση στο νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών θα πρέπει να είναι έναν μήνα μετά τις προθεσμίες στο υφιστάμενο σύστημα για τις σταθερές εγκαταστάσεις και τις αεροπορικές μεταφορές. Προκειμένου να υπάρχουν επαρκή δεδομένα για τον καθορισμό της συνολικής ποσότητας δικαιωμάτων για την περίοδο από το 2028 έως το 2030, οι ρυθμιζόμενες οντότητες που κατέχουν άδεια κατά την έναρξη λειτουργίας του συστήματος το 2025 θα πρέπει να υποβάλουν έκθεση για τις σχετικές ιστορικές εκπομπές τους για το 2024.

(89)

Η διαφάνεια όσον αφορά το κόστος του άνθρακα και τον βαθμό στον οποίο μετακυλίεται στους καταναλωτές είναι καίριας σημασίας για την ταχεία και οικονομικά αποδοτική μείωση των εκπομπών σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία σε ένα σύστημα εμπορίας εκπομπών που βασίζεται σε υποχρεώσεις προηγούμενου σταδίου. Σκοπός του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών είναι να δοθούν κίνητρα στις ρυθμιζόμενες οντότητες για τη μείωση της περιεκτικότητας των καυσίμων σε άνθρακα, και οι εν λόγω οντότητες δεν θα πρέπει να αποκομίζουν αδικαιολόγητα κέρδη μετακυλίοντας στους καταναλωτές μεγαλύτερο κόστος άνθρακα από εκείνο που καταβάλλουν. Ενώ ο πλήρης πλειστηριασμός δικαιωμάτων εκπομπών στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας εκπομπών για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και άλλους τομείς περιορίζει ήδη την εμφάνιση τέτοιων αδικαιολόγητων κερδών, η Επιτροπή θα πρέπει να παρακολουθεί τον βαθμό στον οποίο οι ρυθμιζόμενες οντότητες μετακυλίουν τα κόστη των ανθρακούχων εκπομπών, ώστε να αποφεύγονται τα απροσδόκητα κέρδη. Όσον αφορά το κεφάλαιο IVα, η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλλει ετήσια έκθεση, όπου είναι δυνατόν ανά είδος καυσίμου, σχετικά με το μέσο επίπεδο του κόστους άνθρακα που έχει μετακυλιστεί στους καταναλωτές εντός της Ένωσης.

(90)

Είναι σκόπιμη η εισαγωγή μέτρων για την αντιμετώπιση του πιθανού κινδύνου υπερβολικών αυξήσεων των τιμών, οι οποίες, αν είναι ιδιαίτερα υψηλές κατά την έναρξη του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών, ενδέχεται να υπονομεύσουν την προθυμία των νοικοκυριών και των ατόμων να επενδύσουν στη μείωση των δικών τους εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει να συμπληρώνουν τις διασφαλίσεις που παρέχει το αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς και που τέθηκαν σε λειτουργία το 2019. Καθώς η αγορά θα συνεχίσει να καθορίζει την τιμή του άνθρακα, θα ενεργοποιούνται μέτρα διασφάλισης μέσω αυτόματου μηχανισμού που βασίζεται σε κανόνες, ώστε να απελευθερώνονται δικαιώματα από το αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς μόνον εφόσον πληρούνται μία η περισσότερες σαφείς προϋποθέσεις ενεργοποίησης που βασίζονται στην αύξηση της μέσης τιμής των δικαιωμάτων. Ο πρόσθετος αυτός μηχανισμός θα πρέπει επίσης να έχει υψηλή ικανότητα αντίδρασης, προκειμένου να αντιμετωπίζει τυχόν υπερβολική αστάθεια που οφείλεται σε παράγοντες πλην των μεταβολών σε θεμελιώδεις παράγοντες της αγοράς. Τα μέτρα θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα σε διαφορετικά επίπεδα υπερβολικής αύξησης των τιμών, τα οποία θα οδηγούν σε διαφορετικούς βαθμούς παρέμβασης. Οι προϋποθέσεις ενεργοποίησης θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά από την Επιτροπή και τα μέτρα θα πρέπει να θεσπίζονται επειγόντως από την Επιτροπή όταν πληρούνται οι εν λόγω προϋποθέσεις. Αυτό θα πρέπει να ισχύει με την επιφύλαξη τυχόν συνοδευτικών μέτρων τα οποία ενδέχεται να εγκρίνουν τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση δυσμενών κοινωνικών επιπτώσεων.

(91)

Προκειμένου να αυξηθεί η βεβαιότητα για τους πολίτες ότι η τιμή του άνθρακα κατά τα πρώτα έτη του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών δεν υπερβαίνει τα 45 ευρώ, είναι σκόπιμο να συμπεριληφθεί πρόσθετος μηχανισμός σταθερότητας των τιμών για την αποδέσμευση δικαιωμάτων από το αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς σε περίπτωση που η τιμή του άνθρακα υπερβαίνει το επίπεδο αυτό. Κατ’ αρχήν, το μέτρο θα πρέπει να εφαρμόζεται μία φορά κατά τη διάρκεια περιόδου 12 μηνών. Ωστόσο, θα πρέπει επίσης να μπορεί να εφαρμοστεί εκ νέου κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου των 12 μηνών όταν η Επιτροπή, επικουρούμενη από την επιτροπή για την αλλαγή του κλίματος, θεωρεί ότι η εξέλιξη της τιμής δικαιολογεί νέα αποδέσμευση δικαιωμάτων. Λαμβανομένου υπόψη του στόχου του μηχανισμού αυτού για τη διασφάλιση της σταθερότητας κατά τα πρώτα έτη του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει τη λειτουργία του και κατά πόσον θα πρέπει να συνεχιστεί και μετά το 2029.

(92)

Ως πρόσθετος μηχανισμός διασφάλισης πριν από την έναρξη της εμπορίας εκπομπών στα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και σε πρόσθετους τομείς, θα πρέπει να είναι δυνατή η καθυστέρηση της εφαρμογής του ανώτατου ορίου και των υποχρεώσεων παράδοσης όταν οι τιμές χονδρικής πώλησης φυσικού αερίου ή πετρελαίου είναι εξαιρετικά υψηλές σε σύγκριση με τις ιστορικές τάσεις. Ο μηχανισμός θα πρέπει να είναι αυτόματος, δηλαδή η εφαρμογή του ανώτατου ορίου και των υποχρεώσεων παράδοσης θα πρέπει να καθυστερεί κατά ένα έτος, εάν πληρούνται συγκεκριμένα σημεία ενεργοποίησης των τιμών ενέργειας. Οι τιμές αναφοράς θα πρέπει να καθορίζονται με βάση τις συμβάσεις αναφοράς στις αγορές χονδρικής πώλησης φυσικού αερίου και πετρελαίου, οι οποίες είναι άμεσα διαθέσιμες και οι πλέον σημαντικές για τους τελικούς καταναλωτές. Θα πρέπει να προβλεφθούν ξεχωριστές συνθήκες ενεργοποίησης για τις τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, καθώς η εξέλιξη των τιμών τους ακολουθεί διαφορετικές ιστορικές τάσεις. Για να διασφαλιστεί η ασφάλεια της αγοράς, η Επιτροπή θα πρέπει να αποσαφηνίσει την εφαρμογή της καθυστέρησης αρκετά νωρίτερα, μέσω ανακοίνωσης στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(93)

Η εφαρμογή της εμπορίας εκπομπών στον τομέα των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και σε πρόσθετους τομείς θα πρέπει να παρακολουθείται από την Επιτροπή, συμπεριλαμβανομένου του βαθμού σύγκλισης των τιμών με το υφιστάμενο ΣΕΔΕ της ΕΕ, και, εφόσον απαιτείται, θα πρέπει να προτείνεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο επανεξέταση για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, της διαχείρισης και της πρακτικής εφαρμογής της εμπορίας εκπομπών για τους εν λόγω τομείς με βάση τις αποκτηθείσες γνώσεις και την αυξημένη σύγκλιση των τιμών. Θα πρέπει να ζητηθεί από την Επιτροπή να υποβάλει την πρώτη έκθεση για τα θέματα αυτά έως την 1η Ιανουαρίου 2028.

(94)

Προκειμένου να εξασφαλιστούν ενιαίες προϋποθέσεις για την εφαρμογή του άρθρου 3ζα παράγραφος 2, του άρθρου 3ζστ παράγραφοι 2 και 4, του άρθρου 10β παράγραφος 4, του άρθρου 12 παράγραφοι 3δ και 3γ, του άρθρου 14 παράγραφος 1, του άρθρου 30στ παράγραφοι 3 και 5 και του άρθρου 30η παράγραφος 7 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, θα πρέπει να ανατεθούν εκτελεστικές αρμοδιότητες στην Επιτροπή. Για να εξασφαλιστούν συνέργειες με το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο, η ανάθεση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων στα άρθρα 14 και 15 της εν λόγω οδηγίας θα πρέπει να επεκταθεί ώστε να καλύπτει τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και πρόσθετους τομείς. Οι εν λόγω εκτελεστικές αρμοδιότητες, εκτός από τις εκτελεστικές αρμοδιότητες σε σχέση με το άρθρο 2ζστ παράγραφος 2 και το άρθρο 12 παράγραφοι 3δ και 2γ της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (30).

(95)

Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που καθορίζονται στην παρούσα οδηγία και σε άλλα νομοθετήματα της Ένωσης, ιδίως οι στόχοι του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1119, η Ένωση και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να αξιοποιούν τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία κατά την εφαρμογή πολιτικών. Επομένως, όταν η ευρωπαϊκή επιστημονική συμβουλευτική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή παρέχει επιστημονικές συμβουλές και εκθέσεις επί θεμάτων σχετικά με το ΣΕΔΕ της ΕΕ, η Επιτροπή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις εν λόγω συμβουλές και εκθέσεις, ιδίως όσον αφορά την ανάγκη για πρόσθετες πολιτικές και μέτρα της Ένωσης για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους σκοπούς και τους στόχους του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1119, καθώς και πρόσθετες πολιτικές και μέτρα της Ένωσης ενόψει της φιλοδοξίας και της περιβαλλοντικής ακεραιότητας των παγκόσμιων αγορακεντρικών μέτρων για τις αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές.

(96)

Για να αναγνωριστεί η συμβολή των εσόδων του ΣΕΔΕ της ΕΕ στην κλιματική μετάβαση, θα πρέπει να θεσπιστεί σήμα ΣΕΔΕ της ΕΕ. Μεταξύ άλλων μέτρων για τη διασφάλιση της προβολής της χρηματοδότησης από το ΣΕΔΕ της ΕΕ, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα έργα και οι δραστηριότητες που υποστηρίζονται μέσω του Ταμείου Εκσυγχρονισμού και του Ταμείου Καινοτομίας αναφέρονται σαφώς ως προερχόμενα από τα έσοδα του ΣΕΔΕ της ΕΕ, με την επίδειξη κατάλληλου σήματος.

(97)

Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας που ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1119, θα πρέπει να καθοριστεί κλιματικός στόχος σε επίπεδο Ένωσης για το 2040, με βάση νομοθετική πρόταση για την τροποποίηση του εν λόγω κανονισμού. Το ΣΕΔΕ της ΕΕ θα πρέπει να αναθεωρηθεί ώστε να ευθυγραμμιστεί με τον κλιματικό στόχο της Ένωσης για το 2040. Επομένως, έως τον Ιούλιο του 2026 η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει έκθεση σχετικά με διάφορες πτυχές του ΣΕΔΕ της ΕΕ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, συνοδευόμενη, κατά περίπτωση, από νομοθετική πρόταση και εκτίμηση επιπτώσεων. Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις μειώσεις των άμεσων εκπομπών, που θα πρέπει να συμπληρώνονται από αυξημένες απορροφήσεις άνθρακα προκειμένου να επιτευχθεί η κλιματική ουδετερότητα. Επομένως, μεταξύ άλλων πτυχών, έως τον Ιούλιο του 2026 η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι εκπομπές που αφαιρούνται από την ατμόσφαιρα και αποθηκεύονται με ασφαλή και μόνιμο τρόπο, για παράδειγμα μέσω άμεσης δέσμευσης από τον αέρα, θα μπορούσαν δυνητικά να καλυφθούν από την εμπορία εκπομπών, χωρίς να αντισταθμίζονται οι αναγκαίες μειώσεις εκπομπών. Μέχρι να υπόκεινται στην τιμολόγηση του άνθρακα όλα τα στάδια της ζωής ενός προϊόντος στο οποίο χρησιμοποιείται δεσμευμένος άνθρακας, ιδίως στο στάδιο της αποτέφρωσης των αποβλήτων, η εξάρτηση από τη λογιστική καταγραφή των εκπομπών στο σημείο της απελευθέρωσής τους από τα προϊόντα στην ατμόσφαιρα θα είχε ως αποτέλεσμα την υποτίμηση των εκπομπών.

Προκειμένου να ρυθμιστεί η δέσμευση του άνθρακα κατά τρόπο που να μειώνει τις καθαρές εκπομπές, και να διασφαλίζεται η λογιστική καταγραφή όλων των εκπομπών και να αποφεύγεται η διπλή προσμέτρηση, με παράλληλη δημιουργία οικονομικών κινήτρων, η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει, έως τον Ιούλιο του 2026, κατά πόσον όλες οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που καλύπτονται από την οδηγία 2003/87/ΕΚ λαμβάνονται πράγματι υπόψη και κατά πόσον αποφεύγεται αποτελεσματικά η διπλή προσμέτρηση. Ειδικότερα, θα πρέπει να αξιολογεί τη λογιστική καταγραφή των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που θεωρείται ότι έχουν δεσμευθεί και χρησιμοποιηθεί σε ένα προϊόν με τρόπο διαφορετικό από εκείνον που αναφέρεται στο άρθρο 12 παράγραφος 3β, και να λαμβάνει υπόψη τα κατάντη στάδια, συμπεριλαμβανομένης της διάθεσης και της αποτέφρωσης αποβλήτων. Τέλος, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τη σκοπιμότητα μείωσης των ορίων συνολικής ονομαστικής θερμικής ισχύος 20 MW για τις δραστηριότητες του παραρτήματος Ι της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, λαμβάνοντας υπόψη τα περιβαλλοντικά οφέλη και τη διοικητική επιβάρυνση.

(98)

Έως τον Ιούλιο του 2026, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να αξιολογήσει και να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τη σκοπιμότητα της συμπερίληψης των εγκαταστάσεων αποτέφρωσης αστικών αποβλήτων στο ΣΕΔΕ της ΕΕ, μεταξύ άλλων με σκοπό τη συμπερίληψή τους από το 2028, και να παράσχει αξιολόγηση της ενδεχόμενης ανάγκης για δυνατότητα ενός κράτους μέλους να εξαιρεθεί έως το τέλος του 2030, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία της συμβολής όλων των τομέων στη μείωση των εκπομπών. Η συμπερίληψη των εγκαταστάσεων αποτέφρωσης αστικών αποβλήτων στο ΣΕΔΕ της ΕΕ θα συμβάλει στην κυκλική οικονομία μέσω της ενθάρρυνσης της ανακύκλωσης, της επαναχρησιμοποίησης και της επισκευής προϊόντων, και παράλληλα θα συντείνει στην απαλλαγή του συνόλου της οικονομίας από τις ανθρακούχες εκπομπές. Η συμπερίληψη των εγκαταστάσεων αποτέφρωσης αστικών αποβλήτων θα ενισχύσει τα κίνητρα για βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων και θα δημιουργήσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των περιφερειών που έχουν συμπεριλάβει την αποτέφρωση αστικών αποβλήτων στο πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ.

Για να αποφευχθεί η εκτροπή των αποβλήτων από τις εγκαταστάσεις αποτέφρωσης αστικών αποβλήτων προς χώρους υγειονομικής ταφής στην Ένωση, οι οποίοι δημιουργούν εκπομπές μεθανίου, και για να αποφευχθούν οι εξαγωγές αποβλήτων σε τρίτες χώρες, με δυνητικά αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, η Επιτροπή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη στην έκθεσή της τη δυνητική εκτροπή αποβλήτων προς τη διάθεση μέσω της υγειονομικής ταφής στην Ένωση και των εξαγωγών αποβλήτων σε τρίτες χώρες. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη τις επιπτώσεις στην εσωτερική αγορά, τις πιθανές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού, την περιβαλλοντική ακεραιότητα, την ευθυγράμμιση με τους στόχους της οδηγίας 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (31) και την αρτιότητα και ακρίβεια όσον αφορά την παρακολούθηση και τον υπολογισμό των εκπομπών. Λαμβάνοντας υπόψη τις εκπομπές μεθανίου από την υγειονομική ταφή και για να αποφευχθεί η δημιουργία άνισων όρων ανταγωνισμού, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να αξιολογήσει τη δυνατότητα συμπερίληψης άλλων διαδικασιών διαχείρισης αποβλήτων, όπως η υγειονομική ταφή, η ζύμωση, η λιπασματοποίηση και η μηχανική-βιολογική επεξεργασία, στο ΣΕΔΕ της ΕΕ, κατά την αξιολόγηση της σκοπιμότητας συμπερίληψης των αστικών εγκαταστάσεων αποτέφρωσης αποβλήτων.

(99)

Για την έκδοση μη νομοθετικών πράξεων γενικής ισχύος που συμπληρώνουν ή τροποποιούν ορισμένα μη ουσιώδη στοιχεία νομοθετικής πράξης, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ όσον αφορά τον χρόνο διεξαγωγής, τη διαχείριση και άλλες πτυχές των πλειστηριασμών, τους κανόνες για την εφαρμογή της αιρεσιμότητας, τους κανόνες για τη λειτουργία του Ταμείου Καινοτομίας, τους κανόνες για τη λειτουργία του μηχανισμού υποβολής ανταγωνιστικών προσφορών σε σχέση με τις CD και CCD, τις απαιτήσεις βάσει των οποίων θεωρείται ότι τα αέρια του θερμοκηπίου έχουν μονίμως δεσμευθεί με χημικό τρόπο σε ένα προϊόν και την επέκταση της δραστηριότητας που αναφέρεται στο παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας 2003/87/ΕΚ σε άλλους τομείς. Επιπλέον, για να εξασφαλιστούν συνέργειες με το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο, η εξουσιοδότηση στο άρθρο 10 παράγραφος 4 της οδηγίας 2003/ΕΚ σχετικά με τον χρόνο διεξαγωγής, τη διαχείριση και άλλες πτυχές των πλειστηριασμών θα πρέπει να επεκταθεί ώστε να καλύπτει τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και πρόσθετους τομείς. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (32). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να διασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(100)

Οι διατάξεις που αφορούν το υφιστάμενο ΣΕΔΕ της ΕΕ και την επέκτασή του στις θαλάσσιες μεταφορές θα πρέπει να εφαρμοστούν από το 2024 σύμφωνα με την ανάγκη για επείγουσα δράση για το κλίμα και για συμβολή όλων των τομέων στη μείωση των εκπομπών με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Κατά συνέπεια, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο τις διατάξεις που αφορούν τους εν λόγω τομείς έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Ωστόσο, η προθεσμία για τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των διατάξεων σχετικά με το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και πρόσθετους τομείς θα πρέπει να είναι η 30 Ιουνίου 2024, δεδομένου ότι οι κανόνες για την παρακολούθηση, την υποβολή εκθέσεων, την επαλήθευση και την αδειοδότηση για τους εν λόγω τομείς εφαρμόζονται από την 1 Ιανουαρίου 2025, και απαιτούν επαρκή χρόνο για την ομαλή εφαρμογή. Κατ’ εξαίρεση, για να διασφαλιστεί η διαφάνεια και η αυστηρή υποβολή εκθέσεων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο την υποχρέωση υποβολής εκθέσεων σχετικά με τις ιστορικές εκπομπές για τους εν λόγω τομείς έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023, δεδομένου ότι η εν λόγω υποχρέωση αφορά τις εκπομπές του έτους 2024. Σύμφωνα με την κοινή πολιτική δήλωση, της 28ης Σεπτεμβρίου 2011, των κρατών μελών και της Επιτροπής σχετικά με τα επεξηγηματικά έγγραφα (33), τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να επισυνάπτουν στην κοινοποίηση των εθνικών μέτρων μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο, όταν δικαιολογείται, ένα ή περισσότερα έγγραφα που διευκρινίζουν τη σχέση ανάμεσα στα στοιχεία μιας οδηγίας και στα αντίστοιχα τμήματα των εθνικών πράξεων μεταφοράς. Για την παρούσα οδηγία ο νομοθέτης εκτιμά ότι η διαβίβαση των εγγράφων αυτών είναι δικαιολογημένη.

(101)

Ένα εύρυθμο, μεταρρυθμισμένο ΣΕΔΕ της ΕΕ, το οποίο περιλαμβάνει ένα μέσο για τη σταθεροποίηση της αγοράς, αποτελεί βασικό μέσο για να επιτύχει η Ένωση τον στόχο μείωσης των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο σύνολο της οικονομίας για το 2030, τον στόχο της Ένωσης για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 το αργότερο, και τον στόχο της επίτευξης αρνητικών εκπομπών στη συνέχεια, όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119, καθώς και στους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού. Το αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς επιδιώκει να αντιμετωπίσει την ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης δικαιωμάτων στην αγορά. Το άρθρο 3 της απόφασης (ΕΕ) 2015/1814 προβλέπει ότι το αποθεματικό θα επανεξεταστεί τρία έτη αφού τεθεί σε λειτουργία, με ιδιαίτερη προσοχή στο ποσοστό για τον καθορισμό του αριθμού δικαιωμάτων που τοποθετούνται στο αποθεματικό, το όριο για τον συνολικό αριθμό δικαιωμάτων σε κυκλοφορία (ΣΑΔΚ) που καθορίζει την πρόσληψη δικαιωμάτων, και τον αριθμό δικαιωμάτων που απελευθερώνονται από το αποθεματικό. Το ισχύον όριο για τον καθορισμό της τοποθέτησης δικαιωμάτων στο αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς θεσπίστηκε το 2018, με την τελευταία αναθεώρηση του ΣΕΔΕ της ΕΕ, ενώ ο συντελεστής γραμμικής μείωσης αυξάνεται με την παρούσα οδηγία. Επομένως, στο πλαίσιο της τακτικής επανεξέτασης της λειτουργίας του αποθεματικού για τη σταθερότητα της αγοράς, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να αξιολογήσει την ανάγκη πιθανής προσαρμογής του εν λόγω ορίου, σύμφωνα με τον γραμμικό συντελεστή που αναφέρεται στο άρθρο 9 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ.

(102)

Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να δοθεί ένα ισχυρότερο μήνυμα υπέρ των επενδύσεων για τη μείωση των εκπομπών με οικονομικά αποδοτικό τρόπο και προκειμένου να ενισχυθεί το ΣΕΔΕ της ΕΕ, η απόφαση (ΕΕ) 2015/1814 θα πρέπει να τροποποιηθεί έτσι ώστε να αυξηθούν τα ποσοστά για τον καθορισμό του αριθμού των δικαιωμάτων που τοποθετούνται κάθε έτος στο αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς. Επιπλέον, για χαμηλότερα επίπεδα ΣΑΔΚ, η πρόσληψη θα πρέπει να ισούται με τη διαφορά μεταξύ του ΣΑΔΚ και του ορίου που καθορίζει την πρόσληψη δικαιωμάτων. Αυτό αποτρέπει τη σημαντική αβεβαιότητα όσον αφορά τους όγκους πλειστηριασμού που προκύπτει όταν ο ΣΑΔΚ είναι κοντά στο όριο, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζει ότι το πλεόνασμα φτάνει στο εύρος ζώνης όγκου εντός του οποίου θεωρείται ότι η αγορά ανθρακούχων εκπομπών λειτουργεί με ισορροπημένο τρόπο.

(103)

Επίσης, για να εξασφαλιστεί ότι το επίπεδο των δικαιωμάτων που παραμένουν στο αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς μετά την ακύρωση είναι προβλέψιμο, η ακύρωση των δικαιωμάτων στο αποθεματικό δεν θα πρέπει να εξαρτάται πλέον από τις ποσότητες που τέθηκαν σε πλειστηριασμό το προηγούμενο έτος. Ο αριθμός των δικαιωμάτων στο αποθεματικό θα πρέπει συνεπώς να καθοριστεί στο επίπεδο των 400 εκατομμυρίων δικαιωμάτων, το οποίο αντιστοιχεί στο χαμηλότερο όριο για την τιμή του ΣΑΔΚ.

(104)

Από την ανάλυση της εκτίμησης επιπτώσεων που συνοδεύει την παρούσα πρόταση οδηγίας προέκυψε επίσης ότι η καθαρή ζήτηση από τις αερομεταφορές θα πρέπει να συμπεριληφθεί στον ΣΑΔΚ. Επιπλέον, καθώς τα δικαιώματα του τομέα των αερομεταφορών μπορούν να χρησιμοποιηθούν με τον ίδιο τρόπο όπως και τα γενικά δικαιώματα, η συμπερίληψη των αερομεταφορών στο αποθεματικό θα το καθιστούσε ακριβέστερο και επομένως καλύτερο εργαλείο για την εξασφάλιση της σταθερότητας της αγοράς. Ο υπολογισμός του ΣΑΔΚ θα πρέπει να περιλαμβάνει τις εκπομπές από τις αερομεταφορές και τα δικαιώματα που εκδίδονται για τις αερομεταφορές από το έτος που ακολουθεί την έναρξη ισχύος της παρούσας οδηγίας.

(105)

Για να διευκρινιστεί ο υπολογισμός του ΣΑΔΚ, η απόφαση (ΕΕ) 2015/1814 θα πρέπει να διευκρινίζει ότι μόνο τα δικαιώματα που έχουν εκδοθεί και δεν έχουν τοποθετηθεί στο αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς περιλαμβάνονται στην προσφορά δικαιωμάτων. Επίσης, ο τύπος δεν θα πρέπει πλέον να αφαιρεί τον αριθμό δικαιωμάτων στο αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς από την προσφορά δικαιωμάτων. Αυτή η αλλαγή δεν θα έχει ουσιαστική επίπτωση στο αποτέλεσμα του υπολογισμού του ΣΑΔΚ, συμπεριλαμβανομένων των προηγούμενων υπολογισμών του ΣΑΔΚ ή του αποθεματικού.

(106)

Για να μετριαστεί ο κίνδυνος ανισορροπιών προσφοράς και ζήτησης που συνδέεται με την έναρξη της εμπορίας εκπομπών για τους τομείς των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και πρόσθετους τομείς, καθώς και για να καταστεί αυτή ανθεκτικότερη στους κραδασμούς της αγοράς, θα πρέπει στους εν λόγω τομείς να εφαρμόζεται ο μηχανισμός του αποθεματικού για τη σταθερότητα της αγοράς που βασίζεται σε κανόνες. Για να είναι το εν λόγω αποθεματικό λειτουργικό από την έναρξη λειτουργίας του συστήματος, θα πρέπει να συσταθεί με αρχική χορήγηση 600 εκατομμυρίων δικαιωμάτων για την εμπορία εκπομπών στα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και σε πρόσθετους τομείς. Τα αρχικά κατώτερα και ανώτερα όρια που ενεργοποιούν την απελευθέρωση ή την πρόσληψη δικαιωμάτων από το αποθεματικό θα πρέπει να υπόκεινται σε γενική ρήτρα επανεξέτασης. Άλλα στοιχεία, όπως η δημοσίευση του ΣΑΔΚ ή της ποσότητας των δικαιωμάτων που απελευθερώνονται ή τοποθετούνται στο αποθεματικό, θα πρέπει να ακολουθούν τους κανόνες του αποθεματικού για τους άλλους τομείς.

(107)

Δεδομένου ότι οι στόχοι της παρούσας οδηγίας, ήτοι η προώθηση μειώσεων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τρόπο αποδοτικό από πλευράς κόστους και οικονομικώς αποτελεσματικό και ανάλογο προς τον στόχο μείωσης των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο σύνολο της οικονομίας για το 2030, μέσω ενός διευρυμένου και τροποποιημένου αγορακεντρικού μηχανισμού σε επίπεδο ΕΕ, δεν μπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(108)

Συνεπώς, η οδηγία 2003/87/ΕΚ και η απόφαση (ΕΕ) 2015/1814 θα πρέπει να τροποποιηθούν αναλόγως,