30.4.2009

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 100/121

---

Γνωμόδοτηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση κοινών κανόνων για τα καθεστώτα άμεσης στήριξης για τους γεωργούς στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής και τη θέσπιση ορισμένων καθεστώτων στήριξης για τους γεωργούς — Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τροποποιήσεις της κοινής γεωργικής πολιτικής με την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 320/2006, (ΕΚ) αριθ. 1234/2007, (ΕΚ) αριθ. 3/2008 και (ΕΚ) αριθ. […]/2008 και Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου περί τροποποιήσεως του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ)»

COM(2008) 306 τελικό — 2008/0103+0104+0105 (CNS)

2009/C 100/21

Στις 18 Ιουνίου 2008, το Συμβούλιο αποφάσισε, σύμφωνα με τα άρθρα 36 και 37 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα

«Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση κοινών κανόνων για τα καθεστώτα άμεσης στήριξης για τους γεωργούς στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής και τη θέσπιση ορισμένων καθεστώτων στήριξης για τους γεωργούς·

Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τροποποιήσεις της κοινής γεωργικής πολιτικής με την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 320/2006, (ΕΚ) αριθ. 1234/2007, (ΕΚ) αριθ. 3/2008 και (ΕΚ) αριθ. […]/2008 και

Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου περί τροποποιήσεως του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ»

Το ειδικευμένο τμήμα «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη και περιβάλλον», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 8 Οκτωβρίου 2008 με βάση την έκθεση του εισηγητή κ. VAN OORSCHOT και των συνεισηγητών κ. KALLIO και κ. WILMS.

Κατά την 448η σύνοδο ολομέλειάς της, της 21ης, 22ας και 23ης Οκτωβρίου 2008 (συνεδρίαση της 23ης Οκτωβρίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 117 ψήφους υπέρ, 28 ψήφους κατά και 18 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.   Στις 20 Μαΐου 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε προτάσεις για την ενοποίηση της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ), προκειμένου να διασφαλισθεί η όσο το δυνατόν πιο εύρυθμη λειτουργία της στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση και στο μεταβαλλόμενο διεθνές πλαίσιο. Αυτό ονομάζεται διαγνωστικός έλεγχος της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ.

1.2.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η συζήτηση σχετικά με το διαγνωστικό έλεγχο πρέπει να αναδείξει καλύτερα την πολυμορφία των θεμάτων (μεταξύ άλλων το «ευρωπαϊκό αγροτικό πρότυπο» και την επισιτιστική ασφάλεια), τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει η ΚΓΠ. Επομένως, η ΕΟΚΕ τονίζει την αναγκαιότητα μιας κατάλληλης γεωργικής πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, η οποία θα πρέπει να χρηματοδοτείται επαρκώς. Εν προκειμένω τα χρηματικά ποσά θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσα με τα αντίστοιχα μέχρι σήμερα. Το κοινό θα πρέπει να ενημερωθεί καλύτερα σχετικά με την αναγκαιότητα της ΚΓΠ και τη σκοπιμότητα των μεμονωμένων μέτρων, προκειμένου να μην διαιωνίζεται η συζήτηση περί των χρηματοδοτικών κονδυλίων.

1.3.   Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει την προηγούμενη γνωμοδότησή της σχετικά με το μέλλον της ΚΓΠ, στην οποία η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι γεωργοί διέρχονται από μια δύσκολη μεταβατική περίοδο. Επομένως, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι κύριος προβληματισμός του διαγνωστικού ελέγχου πρέπει να είναι η διευκόλυνση και η απλούστευση της υλοποίησης και η απόκριση στις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν η αγορά και η κοινωνία, με σεβασμό του πολυλειτουργικού ρόλου της γεωργίας.

1.4.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι εξακολουθεί να είναι σημαντική η καταβολή των αντισταθμιστικών εισφορών για τη χρηματοδότηση των πολυάριθμων δραστηριοτήτων των γεωργών, οι οποίες δεν είναι δυνατό να αντισταθμιστούν μέσω της αγοράς. Εν τω μεταξύ, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η αιτιολόγηση των ενισχύσεων με βάση την παραδοσιακή παραγωγή θα καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολη. Θα πρέπει να επιτραπεί στα κράτη μέλη να προσαρμόσουν τις ενισχύσεις τους προς την επέκταση των κατ’ αποκοπή ενισχύσεων. Το θέμα αυτό πρέπει να συζητηθεί εκτενώς στο πλαίσιο της ΚΓΠ για την περίοδο μετά το 2013. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να καθορίζουν μία επαρκή μεταβατική περίοδο, προκειμένου να μην ανακύψουν προβλήματα για τις εκμεταλλεύσεις. Οι κανόνες για την πολλαπλή συμμόρφωση πρέπει να καταστούν λιγότερο πολύπλοκοι και πρέπει να αποφεύγονται οι διπλοί έλεγχοι.

1.5.   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την περαιτέρω αποσύνδεση των ενισχύσεων προκειμένου να παρασχεθεί η δυνατότητα στους γεωργούς να ασκούν ελεύθερα τη δραστηριότητά τους. Εντούτοις, δεν θα απαιτείται από τα κράτη μέλη να προβαίνουν σε αποσύνδεση, με στόχο τη διατήρηση των τομέων ή των ευαίσθητων περιοχών, υπό τον όρο ότι κατ' αυτόν τον τρόπο δεν θα δημιουργούνται στρεβλώσεις στην αγορά. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τους στόχους του «άρθρου 68», παρότι το άρθρο αυτό δεν αποτελεί λύση για όλα τα προβλήματα. Θεωρεί ότι σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται μεγαλύτερη ευελιξία και ότι τα κράτη μέλη πρέπει να εξετάσουν διεξοδικά τις συνέπειες της ανακατανομής των ενισχύσεων στους γεωργούς πριν από την εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου.

1.6.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η προσαρμογή στο παρόν καθεστώς παρέμβασης, εκτός του συστήματος διαγωνισμού, πρέπει να εξετασθεί κατά προτεραιότητα. Η ΕΟΚΕ ζητεί επίσης να εκπονηθούν νέα εργαλεία για τη δημιουργία ενός βιώσιμου δικτύου ασφαλείας. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ προτείνει τη διατήρηση του μηχανισμού της αγρανάπαυσης ρυθμίζοντας το ποσοστό της προσωρινής παύσης σύμφωνα με τις προοπτικές της αγοράς.

1.7.   Η ΕΟΚΕ ζητεί λεπτομερέστερη αξιολόγηση της ενδεχόμενης μελλοντικής ανάπτυξης της αγοράς γαλακτοκομικών προϊόντων και των επιπτώσεων, πρώτου αποφασισθεί τελεσίδικα να λήξουν το 2015. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να περιγράψει με μεγαλύτερη ακρίβεια τα μέτρα που προβλέπεται να ληφθούν για τη διατήρηση της γαλακτοπαραγωγής στις ευάλωτες περιοχές, όπως επίσης να παρουσιάσει τις οικονομικές τους επιπτώσεις και την χρηματοδότησή τους. Η ΕΟΚΕ δεν μπορεί να ταχθεί υπέρ της προβλεπόμενης αύξησης των ποσοστώσεων, προτού προταθεί μία σχετική στρατηγική. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής βιομηχανίας γάλακτος προκειμένου να προσαρμοστεί η προσφορά στη ζήτηση και να διατηρηθεί η αμοιβή του παραγωγού και η πυκνότητα της κτηνοτροφίας σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή επικράτεια. Η δημιουργία μιας βιομηχανίας θα συμβάλει στην εκ νέου εξισορρόπηση των σχέσεων ισχύος μεταξύ βιομηχάνων, παραγωγών, διανομέων ακόμα και καταναλωτών.

1.8.   Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις νέες προκλήσεις που αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με το κλίμα, τα ύδατα, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη βιοποικιλότητα. Επί τούτου απαιτούνται σαφώς πρόσθετα χρηματοδοτικά μέσα στο πλαίσιο του 2οu πυλώνα. Οι νέες αυτές προκλήσεις μπορούν να χρηματοδοτηθούν μόνον μέσω μίας διαφοροποίησης, δεδομένου ότι τα υπόλοιπα χρηματοδοτικά μέσα έχουν προγραμματισθεί μέχρι το 2013, τυχόν δε νέοι τομείς χρηματοδότησης είναι πρακτικά αδύνατον να υπάρξουν.

2.   Εισαγωγή

2.1.   Στις 20 Μαΐου 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τις προτάσεις κανονισμών του Συμβουλίου, σχετικά με πολλές τροποποιήσεις της κοινής γεωργικής πολιτικής [COM(2008) 306/4]. Κύριος στόχος του λεγόμενου διαγνωστικού ελέγχου είναι η αξιολόγηση της υλοποίησης της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ του 2003 και η εξέταση των προσαρμογών της διαδικασίας μεταρρύθμισης που θεωρούνται αναγκαίες για την περαιτέρω απλούστευση της πολιτικής, ώστε να μπορέσει να αξιοποιήσει νέες ευκαιρίες στην αγορά και να προετοιμασθεί για την αντιμετώπιση νέων προκλήσεων στην αγορά και στην κοινωνία.

2.2.   Εκτός από το διαγνωστικό έλεγχο, είναι επίσης αναγκαίο να εξετασθεί η εξέλιξη της ΚΓΠ μετά το 2013 για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων για τη γεωργία, την κοινωνία και τη γεωργική αλυσίδα αξίας.

3.   Η μεταβαλλόμενη παγκόσμια επισιτιστική κατάσταση

3.1.   Επί τριάντα χρόνια, οι τιμές των γεωργικών προϊόντων ακολούθησαν πτωτική τάση σε πραγματικές τιμές. Το 2007 καταγράφηκε ξαφνική και απότομη αύξηση των τιμών ορισμένων βασικών γεωργικών προϊόντων. Σημαντικοί λόγοι της ανόδου των τιμών είναι η αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση, τα πολύ χαμηλά επίπεδα των αποθεμάτων και οι κακές εσοδείες λόγω κλιματικών συνθηκών. Αυτό είχε επίδραση στους κτηνοτρόφους που βρίσκονται αντιμέτωποι με υψηλές τιμές ζωοτροφών. Ωστόσο, οι τιμές των γεωργικών προϊόντων άρχισαν να σημειώνουν πτώση και πάλι. Από το φθινόπωρο του 2007 έως τον Απρίλιο του 2008 οι τιμές του γάλακτος μειώθηκαν κατά περίπου 30 % και οι τιμές του σίτου μειώθηκαν κατά περίπου 20 % (1). Ενδεικτικά, το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους της ενέργειας και άλλων παραγωγικών μέσων, σημαίνει ότι το εισόδημα των γεωργών από τις αρόσιμες εκτάσεις αναμένεται να μειωθεί κατά 16 έως 24 % το 2008. Σε πραγματικούς όρους, οι τιμές των βασικών γεωργικών προϊόντων θα παραμείνουν κάτω από τα επίπεδα που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια των πετρελαϊκών κρίσεων του 1973 ή του 1979 (2).

3.2.   Η εμπειρία των τελευταίων μηνών αποδεικνύει σαφώς ότι βρισκόμαστε σε μία περίοδο αστάθειας των γεωργικών τιμών, γεγονός που είναι αρνητικό τόσο για τον καταναλωτή, που αντιμετωπίζει την ακρίβεια των γεωργικών προϊόντων, όσο και για το γεωργό και τους παράγοντες στην τροφική αλυσίδα, που πρέπει να εξετάζουν διαρκώς τις επενδύσεις τους. Εφόσον επιθυμούμε να διατηρηθεί ο στόχος της επισιτιστικής ασφάλειας, θα πρέπει να ενσωματωθεί η κατάσταση αυτή σε κάθε προβληματισμό σχετικά με τη μελλοντική γεωργική πολιτική.

3.3.   Δεδομένης της αύξησης της παγκόσμιας ζήτησης για τρόφιμα δεν αναμένεται βραχυπρόθεσμη ή μεσοπρόθεσμη πτώση των τιμών καταναλωτή στα προηγούμενα επίπεδά τους, αλλά αναμένεται μεγαλύτερη αστάθεια των τιμών παραγωγών.

3.4.   Ο αντίκτυπος των υψηλότερων τιμών των βασικών προϊόντων στις τιμές καταναλωτή είναι περιορισμένος λόγω της μείωσης του ποσοστού των γεωργικών πρώτων υλών στο κόστος της παραγωγής τροφίμων σε σύγκριση με το κόστος της ενέργειας και το κόστος της εργασίας. Για παράδειγμα, το κόστος του σίτου αντιπροσωπεύει μόλις το 4 % του κόστους ενός καρβελιού ψωμιού (3). Επιπλέον, το ποσοστό των τροφίμων στις συνολικές δαπάνες των νοικοκυριών είναι χαμηλό (περίπου 14 % στην ΕΕ-27). Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι επιβάλλεται η ορθολογική οργάνωση της αλυσίδας τροφίμων προς το συμφέρον των γεωργών και των καταναλωτών (4).

3.5.   Ο Οργανισμός Επισιτισμού και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) πρέπει να βελτιωθεί προκειμένου να διαχειριστεί το σύστημα επισιτισμού. Από τότε που η γεωργία συμπεριελήφθη στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, δημιουργήθηκαν περισσότερες ανισότητες μεταξύ των γεωργών. Πρέπει να αλλάξει ο προβληματισμός· η γεωργία πρέπει να οργανωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο από μια αρχή προβληματισμού που θα απαρτίζεται από τις πλέον αντιπροσωπευτικές οργανώσεις της εθνικής γεωργίας και όχι αναγκαστικά από τις πιο πλούσιες.

3.6.   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι κατά το διαγνωστικό έλεγχο της κοινής γεωργικής πολιτικής θα πρέπει να συνεκτιμηθούν οι μεταβολές που σημειώθηκαν στην παγκόσμια επισιτιστική κατάσταση. Συνεπώς, οι γεωργοί θα πρέπει να είναι σε θέση να εξακολουθήσουν να ασκούν τον πολυλειτουργικό ρόλο τους στα πλαίσια του ευρωπαϊκού γεωργικού προτύπου.

4.   Γενικά σχόλια

4.1.   Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υπενθυμίζει την αρχική γνωμοδότησή της (5) με θέμα Έλεγχος υγείας και το μέλλον της ΚΓΠ μετά το 2013. Στην εν λόγω γνωμοδότηση, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οι γεωργοί και οι επιχειρήσεις του μεταποιητικού κλάδου διανύουν μια δύσκολη μεταβατική περίοδο. Πολλοί επιθυμούν να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες κατά έναν επιχειρηματικό τρόπο, υπό την προϋπόθεση ότι θα τηρηθούν οι υποσχέσεις που τους δόθηκαν στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων και θα προβλεφθεί κατάλληλη νομική και προγραμματική ασφάλεια. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, κατά κύριο λόγο, πρέπει να εξεταστεί πού χρειάζεται να επέλθουν προσαρμογές των σημερινών διατάξεων έτσι ώστε:

—	να καταστεί απλούστερη και ευκολότερη η εφαρμογή ή

—	να λυθούν τα προβλήματα που εμποδίζουν την εύστοχη εφαρμογή των συμφωνηθέντων μεταρρυθμιστικών μέτρων.

Εκτός από τα θέματα αυτά, η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει ότι η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις, στις οποίες οι γεωργοί μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, και ότι η κατάσταση της αγοράς τροφίμων χρειάζεται νέες απαντήσεις.

Ωστόσο, οι λέξεις-κλειδιά του διαγνωστικού ελέγχου πρέπει να είναι σταθερότητα μέσω της οργάνωσης των αγορών, απλούστευση και προσαρμογή.

4.2.   Είναι επίσης σημαντικό τα μέτρα στο πλαίσιο του διαγνωστικού ελέγχου να υπογραμμίζουν την περαιτέρω ανάπτυξη του ευρωπαϊκού γεωργικού προτύπου και να επιτρέπουν στους γεωργούς να εκπληρώσουν τον πολυλειτουργικό ρόλο τους:

—	τήρηση των υψηλότερων προτύπων στον κόσμο όσον αφορά την ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων, την προστασία του περιβάλλοντος και την καλή μεταχείριση των ζώων·

—	συντήρηση του τοπίου και διατήρηση του φυσικού χώρου· και

—	ουσιαστική συμβολή στην απασχόληση, στη διατήρηση της γεωργικής παραγωγής και στη ζωτικότητα της υπαίθρου σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ·

—	αποφυγή της εγκατάλειψης των αγροτικών περιοχών και της παύσης της παραγωγικής καλλιέργειας γεωργικών εκτάσεων.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι προτάσεις της Επιτροπής περιέχουν ουσιαστικές αλλαγές σε σύγκριση με την παρούσα κατάσταση. Οι αλλαγές αυτές θα πρέπει να εξεταστούν σε βάθος.

5.   Τα μέτρα του διαγνωστικού ελέγχου

5.1.   Καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης (ΚΕΕ)

5.1.1.   Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να επιτραπεί στα κράτη μέλη να προσαρμόσουν το μοντέλο ΚΕΕ που εφαρμόζουν μέσω της σταδιακής επέκτασης των κατ’ αποκοπή ενισχύσεων ανά δικαίωμα, ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα του ΚΕΕ. Παράλληλα, οι προτάσεις περιλαμβάνουν δέσμη μέτρων για την απλούστευση της εφαρμογής του ΚΕΕ.

5.1.2.   Η Ευρώπη προβληματίζεται ολοένα και περισσότερο για τη βιωσιμότητα. Δεν υπάρχει πρόοδος όσον αφορά τη συνεκτίμηση των μη εμπορικών μελημάτων στις διεθνείς συμφωνίες. Η εν λόγω ωστόσο συνεκτίμηση έχει ουσιαστική σημασία προκειμένου να υπάρχει συνοχή με τις επιθυμίες των ευρωπαίων πολιτών. Επιπλέον, μειώνεται συνεχώς η προστασία των συνόρων της ΕΕ. Με βάση τα επιχειρήματα αυτά, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η δυνατότητα των γεωργών να καλύψουν το κόστος της βιώσιμης παραγωγής που δεν καλύπτεται από την αγορά μέσω ενός συστήματος άμεσων ενισχύσεων θα έχει καθοριστική σημασία για το εισόδημα των γεωργών και μετά το 2013. Το καθήκον αυτό πρέπει να παραμείνει σαφώς στην ΚΓΠ στον πρώτο πυλώνα.

5.1.3.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να συνεχιστεί η καταβολή των αντισταθμιστικών εισφορών για τη χρηματοδότηση των πολυάριθμων δραστηριοτήτων των γεωργών, οι οποίες δεν είναι δυνατόν να αντισταθμιστούν μέσω της αγοράς. Στο μεταξύ θα καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολη η αιτιολόγηση των επιπέδων των ενισχύσεων βάσει της παραδοσιακής παραγωγής. Θα πρέπει να επιτραπεί σε όσα κράτη μέλη δεν το έχουν πράξει ακόμη να προσαρμόσουν την κατανομή του εθνικού ανώτατου ορίου τους επεκτείνοντας τις κατ’ αποκοπή ενισχύσεις κατά την περίοδο 2009-2013 ή από το 2013 και μετά. Προηγουμένως, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά τις συνέπειες στο γεωργικό εισόδημα, την προσαρμοστικότητα των γεωργών και την ανάγκη μακροχρόνιας ασφάλειας του προγραμματισμού. Εάν χρειασθεί να υιοθετηθεί ένας τέτοιος προσανατολισμός, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να καθορίζουν μία επαρκή μεταβατική περίοδο, προκειμένου να αποφευχθούν ενδεχόμενα προβλήματα για τις εκμεταλλεύσεις που επένδυσαν σε διαφορετικό κανονιστικό πλαίσιο.

5.1.4.   To καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης (ΚΕΣΕ), που εφαρμόζεται στα περισσότερα νέα κράτη μέλη είναι εύκολο ως προς τη διαχείριση, ενδέχεται ωστόσο να αποδειχθεί υπεραπλουστευμένο όσον αφορά στην αποτελεσματική υποστήριξη των καλλιεργειών έντασης (φρούτα και λαχανικά, ζωική παραγωγή, καπνός, κτλ.), σε σύγκριση με τον τομέα αροτραίων καλλιεργειών. Μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να εξευρεθεί μία πιο ισορροπημένη λύση, π.χ. στο πλαίσιο του ενιαίου καθεστώτος πληρωμών, μέσω της χρήσης των υπολοίπων υφιστάμενων μέσων, ή νέων μέσων που θα αναπτυχθούν σε ολόκληρη την ΕΕ.

5.1.5.   Κάθε έκταση γης στα νέα κράτη μέλη, η οποία πληροί τα πρότυπα της καλής γεωργικής και περιβαλλοντικής κατάστασης κατά τη στιγμή της αίτησης των ενισχύσεων, θα πρέπει να είναι επιλέξιμη.

5.2.   Πολλαπλή συμμόρφωση

5.2.1.   Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί να απλουστεύσει και να βελτιώσει τη στοχοθέτηση της πολλαπλής συμμόρφωσης. Η Επιτροπή προτείνει την απόσυρση ορισμένων απαιτήσεων που δεν συνδέονται με την ευθύνη του γεωργού και προτείνει τη θέσπιση νέων προτύπων καλής γεωργικής και περιβαλλοντικής κατάστασης (ΚΓΠΚ).

5.2.2.   Η ΕΟΚΕ στηρίζει τη διατήρηση του συνδέσμου μεταξύ της ενιαίας ενίσχυσης ανά γεωργική εκμετάλλευση και της τήρησης των προτύπων της ΕΕ που σχετίζονται με τη γεωργική δραστηριότητα μέσω της πολλαπλής συμμόρφωσης. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις προτάσεις της Επιτροπής για τον εξορθολογισμό της πολλαπλής συμμόρφωσης. Είναι επίσης σαφές ότι η πολλαπλή συμμόρφωση πρέπει να καταστεί λιγότερο πολύπλοκη, ιδίως αποσαφηνίζοντας τους κανόνες, θεσπίζοντας έναν κανόνα de minimis και μειώνοντας τον αριθμό των διαφόρων επισκέψεων ελέγχου που διενεργούνται σε μεμονωμένες γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Πρέπει επίσης να αποφεύγονται οι διπλοί έλεγχοι, όπως οι έλεγχοι από συστήματα διασφάλισης ποιότητας (ΣΔΠ).

5.2.3.   Η γεωργία είναι ένας σημαντικός τομέας, ο οποίος εξασφαλίζει πολλές θέσεις απασχόλησης σε ολόκληρη την ΕΕ. Πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για τη μείωση των ατυχημάτων στη γεωργία και την ενθάρρυνση της πιο εξειδικευμένης εργασίας. Επομένως, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ορισμένες πτυχές σχετικά με την ασφάλεια της εργασίας στη γεωργική εκμετάλλευση είναι πολύ σημαντικές π.χ. οδηγίες για τη χρήση των μηχανημάτων και την υγιεινή και κατάλληλους αποθηκευτικούς χώρους για επικίνδυνα υλικά. Πρέπει να διέπονται από την εθνική κοινωνική νομοθεσία και θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στο πεδίο εφαρμογής της πολλαπλής συμμόρφωσης. Προκειμένου να παρασχεθούν κίνητρα στους γεωργούς, η ΕΟΚΕ συνιστά τη διεύρυνση των δυνατοτήτων του κοινωνικού ταμείου της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας στην εργασία και των δεξιοτήτων.

5.2.4.   Σε συμφωνία προς το στόχο της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας και της πιο άμεσης σύνδεσης της πολλαπλής συμμόρφωσης με τις γεωργικές δραστηριότητες, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι κανονιστικές απαιτήσεις διαχείρισης που αφορούν τη διάθεση στην αγορά φυτοπροστατευτικών προϊόντων δεν αποτελούν ευθύνη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και, επομένως, πρέπει να αποσυρθούν.

5.2.5.   Η ΕΟΚΕ ζητεί να διεξαχθεί μελέτη επιπτώσεων σχετικά με την εφαρμογή των προτύπων ΚΓΠΚ πριν από την προσθήκη οποιουδήποτε νέου στοιχείου στο πεδίο της ΚΓΠΚ. Η μελέτη αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει τις συνέπειες για τους γεωργούς, καθώς και το διοικητικό φόρτο. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι τα περιβαλλοντικά οφέλη που συνδέονται με την αγρανάπαυση, τις ζώνες ανάσχεσης και τα χαρακτηριστικά του τοπίου πρέπει να διατηρηθούν, παρά το ότι επιδιώκεται η κατάργηση της υποχρεωτικής αγρανάπαυσης. Εφόσον τούτο πρόκειται να διασφαλιστεί μέσω εθελοντικών μέτρων στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης, χρειάζονται τα ανάλογα κίνητρα, τα οποία δεν υφίστανται επί του παρόντος. Τα κίνητρα αυτά πρέπει να ανταμείβονται ανάλογα.

5.2.6.   Ειδική προσέγγιση πρέπει να εφαρμοσθεί σε σχέση με τα νέα κράτη μέλη. Το σύστημα της πολλαπλής συμμόρφωσης πρέπει να θεσπισθεί σταδιακά, δεδομένου ότι το σύστημα των άμεσων ενισχύσεων εφαρμόζεται σταδιακά. Τα νέα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόσουν το σύνολο της πολλαπλής συμμόρφωσης όταν φθάσουν στο 100 % του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης (ΚΕΣΕ).

5.3.   Μερική σύνδεση της υποστήριξης

5.3.1.   Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι η αποσύνδεση επέτρεψε στους γεωργούς να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ενδείξεις της αγοράς με πιο βιώσιμο τρόπο. Κατά τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ το 2003, αποφασίσθηκε να επιτραπεί στα κράτη μέλη να διατηρήσουν ένα ορισμένο επίπεδο συνδεδεμένης υποστήριξης σε κάποιους τομείς. Η Επιτροπή τονίζει ότι η λειτουργία δύο συστημάτων δεν συνέβαλε στην απλούστευση. Η Επιτροπή προτείνει να επιτραπεί στα κράτη μέλη η διατήρηση συνδεδεμένων επιδοτήσεων μόνον για τις θηλάζουσες αγελάδες και τα αιγοπρόβατα.

5.3.2.   Η ΕΟΚΕ προβληματίζεται κατά πόσο θα ήταν καλό τα κράτη μέλη που διατηρούν μερικώς συνδεδεμένη υποστήριξη να προβούν σε περαιτέρω αποσύνδεση ώστε να κατευθύνονται περισσότερο από την αγορά. Η ΕΟΚΕ γνωρίζει ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, η αποσύνδεση μπορεί να οδηγήσει στην εξαφάνιση ορισμένων τύπων παραγωγής και στην εγκατάλειψη της παραγωγής σε ορισμένες περιφέρειες, με σοβαρές συνέπειες για το περιβάλλον, την αγροτική οικονομία και την απασχόληση. Το άρθρο 68 πρέπει να χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Ωστόσο, τα εν λόγω κράτη μέλη δεν πρέπει να υποχρεωθούν να προβούν σε αποσύνδεση. Η εναπομένουσα συνδεδεμένη υποστήριξη δεν αναμένεται να προκαλέσει στρεβλώσεις στην αγορά μεταξύ των κρατών μελών.

5.4.   Ειδική στήριξη

5.4.1.   Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη διεύρυνση του (ισχύοντος) άρθρου 69 για διάφορους σκοπούς, όπως η συνεκτίμηση των μειονεκτημάτων για τους γεωργούς σε ορισμένες περιοχές που ειδικεύονται σε συγκεκριμένους τομείς ή η συμπλήρωση των δικαιωμάτων σε περιοχές που αποτελούν αντικείμενο προγραμμάτων αναδιάρθρωσης. Τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το ΚΕΕ δύνανται επί του παρόντος να παρακρατούν έως και το 10 % των εθνικών ανώτατων ορίων τους για μέτρα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος ή για τη βελτίωση της ποιότητας και της εμπορίας των γεωργικών προϊόντων.

5.4.2.   Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι αλλαγές στα παραδοσιακά μέσα της αγοράς και η στροφή προς την άμεση στήριξη των παραγωγών πυροδότησαν συζητήσεις σχετικά με τους διάφορους τρόπους διαχείρισης των κινδύνων, κατά τις οποίες ο κίνδυνος της τιμής και ο κίνδυνος της παραγωγής προσδιορίσθηκαν ως οι δύο κύριες πηγές διαφοροποίησης που επηρεάζουν το εισόδημα. Η Επιτροπή προτείνει να δύνανται τα κράτη μέλη να κάνουν χρήση του άρθρου 68 για την ασφάλιση των καλλιεργειών και για ταμεία αλληλοβοήθειας για τις ασθένειες των ζώων και των φυτών.

5.4.3.   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τους στόχους που αναφέρονται στο άρθρο 68, αν και αυτό το άρθρο δεν είναι η λύση για όλα τα προβλήματα που ενδέχεται να ανακύψουν. Η ΕΟΚΕ μπορεί να συμφωνήσει με την αύξηση της ευελιξίας στη χρήση του άρθρου 68, υπό τον όρο ότι οποιοιδήποτε πρόσθετοι πόροι θα χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της θέσης των γεωργών. Θεωρεί ότι σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις σε ορισμένα κράτη μέλη το όριο της χρηματοδότησης θα μπορούσε να είναι υψηλότερο από το ισχύον γενικό μέγιστο ποσοστό του 10 % του εθνικού ανώτατου ορίου. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις προτάσεις για την ασφάλιση των καλλιεργειών και τα ταμεία αλληλοβοήθειας για τις ασθένειες των ζώων και των φυτών, θεωρώντας ότι στόχος πρέπει να είναι η προστασία των καταναλωτών και των γεωργών. Τα μέτρα αυτά δεν θα πρέπει να υπονομεύουν τα υφιστάμενα ασφαλιστικά καθεστώτα ή κοινοτικά μέτρα (άρθ. 44 και κτηνιατρικό ταμείο). Λόγω της σημασίας της πρόληψης των ασθενειών για το σύνολο της κοινωνίας, η ΕΟΚΕ προτείνει τη συγχρηματοδότηση των εν λόγω ταμείων από τα κράτη μέλη, όπως προτείνει και η Επιτροπή.

5.4.4.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η χρήση του άρθρου 68 μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική ανακατανομή των ενισχύσεων προς τους γεωργούς. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ ανησυχεί μήπως το άρθρο 68 δεν είναι επαρκές εργαλείο για την αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων. Γι’ αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν διεξοδικά τις συνέπειες της ενδεχόμενης χρήσης του άρθρου 68 για τους γεωργούς. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, τα ποσά που είχαν διατεθεί για το γεωργικό προϋπολογισμό στο παρελθόν θα πρέπει να παραμείνουν στον γεωργικό τομέα και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για το άρθρο 68.

5.4.5.   Θα πρέπει να εξεταστεί ο σωρευτικός αντίκτυπος της διαφοροποίησης και του άρθρου 68 στο γεωργικό εισόδημα. Η εφαρμογή των προτάσεων της Επιτροπής θα μπορούσε να σημάνει περικοπή των άμεσων ενισχύσεων τουλάχιστον κατά 10 + 13 % = 23 %. Η ΕΟΚΕ θεωρεί, συνεπώς, ότι θα πρέπει να εξεταστούν σε βάθος οι επιπτώσεις.

5.5.   Περιορισμοί των ενισχύσεων

5.5.1.   Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι η καθιέρωση της ενιαίας ενίσχυσης κατέστησε πιο ορατή την κατανομή των ενισχύσεων. Ο μεγάλος αριθμός γεωργών που λαμβάνουν μικρά ποσά ενίσχυσης δημιουργεί μεγάλο διοικητικό φόρτο. Η Επιτροπή προτείνει να καθορίζουν τα κράτη μέλη ελάχιστο ποσό 250 ευρώ ή ελάχιστη έκταση ενός εκταρίου ή και τα δύο. Επιπλέον, η Επιτροπή προτείνει τη σταδιακή αύξηση της διαφοροποίησης. Προτείνει, επίσης, να καταστούν τα νέα κράτη μέλη επιλέξιμα για τη διαφοροποίηση από το 2012.

5.5.2.   Η ΕΟΚΕ δέχεται, καταρχήν, τις προτάσεις της Επιτροπής που αφορούν τις ελάχιστες προϋποθέσεις για τις ενισχύσεις, προκειμένου να μειωθούν οι διοικητικές δαπάνες, αφήνοντας, ωστόσο, στην ευχέρεια των κρατών μελών την εφαρμογή των ελαχίστων προϋποθέσεων.

5.5.3.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η συζήτηση για την προοδευτική αύξηση της διαφοροποίησης αφορά στο ερώτημα κατά πόσο είναι δυνατό ένα υψηλότερο ποσοστό διαφοροποίησης για τις επιχειρήσεις στην ΕΕ, οι οποίες λαμβάνουν ετησίως άμεσες πληρωμές άνω των 100 000 ευρώ. Δεδομένου ότι οι μεγάλοι δικαιούχοι κατά κανόνα ωφελούνται από οικονομίες κλίμακας, δικαιολογείται η μετριασμένη πρόοδος, πολύ περισσότερο καθότι παρέχεται στις επιχειρήσεις η δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τα νέα μέτρα του 2ου πυλώνα και επομένως να λάβουν εκ νέου χρηματοδότηση από την ΚΓΠ.

5.6.   Αγορές

5.6.1.   Η Επιτροπή θέτει το ερώτημα πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένας αποτελεσματικός μηχανισμός παρέμβασης, ο οποίος θα λειτουργεί ως δίκτυ ασφαλείας, αλλά χωρίς να στηρίζεται σε επιδοτούμενες εξαγωγές. Η Επιτροπή προτείνει την απλούστευση των διατάξεων για τη δημόσια παρέμβαση μέσω της επέκτασης του συστήματος του διαγωνισμού. Η Επιτροπή προτείνει να καταργηθεί η παρέμβαση για το σκληρό σιτάρι, το ρύζι και το χοίρειο κρέας.

5.6.2.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η αποδυνάμωση των μηχανισμών διαχείρισης της εσωτερικής αγοράς και η μείωση της προστασίας των συνόρων, ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων της ΚΓΠ και των εμπορικών διαπραγματεύσεων από το 1992 και μετά, εκθέτει την ΕΕ πολύ περισσότερο στις διακυμάνσεις της παγκόσμιας αγοράς. Ταυτόχρονα, αυτές οι διακυμάνσεις της παγκόσμιας αγοράς και, επομένως, οι κίνδυνοι αυξάνονται: η αλλαγή του κλίματος συνεπάγεται πιο ακραίες διακυμάνσεις των εσοδειών παγκοσμίως και τα παγκόσμια ταξίδια αυξάνουν τον κίνδυνο διάδοσης των ασθενειών. Οι γεωργοί πρέπει να αντιμετωπίσουν όλες αυτές τις προκλήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η κατάργηση κάθε ρυθμιστικού μηχανισμού ενδέχεται να αποβεί επικίνδυνη σε μία περίοδο ελλειμματικής προσφοράς έναντι μίας συνεχούς ζήτησης.

5.6.3.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ένας από τους σημαντικότερους στόχους της ΚΓΠ και ειδικότερα του πυλώνα 1 θα είναι η εξασφάλιση επαρκών, ασφαλών και διαφοροποιημένων τροφίμων για τα 500 εκατομμύρια καταναλωτές της. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, απαιτούνται κατάλληλα μέσα. Παρότι ένα σύστημα διαγωνισμού θα μπορούσε να βελτιώσει τον προσανατολισμό προς την αγορά, περιορίζει το δίκτυ ασφαλείας για τους γεωργούς και μπορεί να αυξήσει την αβεβαιότητα στην αγορά. Επομένως, η ΕΟΚΕ προτείνει να εξετασθούν πρώτα άλλες προσαρμογές του ισχύοντος συστήματος παρέμβασης, π.χ. μία συντομότερη περίοδος παρέμβασης. Η ΕΟΚΕ ζητά να εκπονηθούν νέα μέσα προκειμένου να δημιουργηθεί ένα βιώσιμο δίκτυ ασφαλείας, δεδομένης της αναγκαιότητας της επισιτιστικής ασφάλειας για τους ευρωπαίους πολίτες και ενός δίκαιου εισοδήματος για τους γεωργούς.

5.6.4.   Η ΕΟΚΕ προτείνει στην Επιτροπή να δημιουργήσει ευρωπαϊκά συστήματα διαχείρισης των αγορών που θα καταστήσουν δυνατή, σε ένα βιώσιμο πλαίσιο, την προσαρμογή προσφοράς και ζήτησης και θα επιτρέψουν τη σύνδεση των παραγωγών σε όλο το έδαφος της ΕΕ εκπληρώνοντας με τον τρόπο αυτό τις προσδοκίες της κοινωνίας. Έτσι θα υπάρξει εκ νέου εξισορρόπηση των δυνάμεων της αγοράς και θα ικανοποιηθούν τα αιτήματα των καταναλωτών. Η Επιτροπή θα πρέπει να επιβλέπει την οργάνωση αυτή.

5.7.   Αγρανάπαυση

5.7.1.   Λαμβανομένων υπόψη των προοπτικών της αγοράς, η Επιτροπή προτείνει να καταστεί μηδενική η αγρανάπαυση ως μέσο ελέγχου της προσφοράς. Παρέχονται στα κράτη μέλη εργαλεία για να διασφαλισθεί η διατήρηση των περιβαλλοντικών οφελών.

5.7.2.   Η αγρανάπαυση είναι ένα μέσο διαχείρισης της προσφοράς, το οποίο μπορεί να αποβεί χρήσιμο και ευέλικτο. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, παρά τις σημερινές τιμές της αγοράς, η κατάσταση της αγοράς μπορεί να αποδυναμωθεί εκ νέου ανά πάσα στιγμή. Η ΕΟΚΕ θεωρεί επίσης σκόπιμη τη διατήρηση του μηχανισμού της υποχρεωτικής αγρανάπαυσης (6) ρυθμίζοντας το ποσοστό της προσωρινής παύσης που πρέπει να εφαρμοσθεί σύμφωνα με τις προοπτικές της αγοράς.

5.7.3.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι τυχόν περιβαλλοντικά οφέλη που συνδέονται με την αγρανάπαυση θα πρέπει να διατηρηθούν, προκειμένου να αυξηθεί η αποδοχή εκ μέρους των γεωργών. Μία εθελοντική αγρανάπαυση, στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης, μπορεί να υπάρξει μόνον εφόσον δοθούν επαρκή κίνητρα, κάτι που δεν εξασφαλίζετο στο παρελθόν.

5.8.   Γαλακτοκομικές ποσοστώσεις

5.8.1.   Το 1984 καθιερώθηκαν οι γαλακτοκομικές ποσοστώσεις για την αντιμετώπιση της πλεονάζουσας παραγωγής. Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι συνθήκες που οδήγησαν στη θέσπιση του εν λόγω μέτρου δεν ισχύουν πλέουν. Δεδομένης της αύξησης της ζήτησης γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων, η Επιτροπή προτείνει αύξηση των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων κατά 1 % ετησίως για τα επόμενα πέντε έτη. Σκοπός της αύξησης της ποσόστωσης είναι να προετοιμάσει την «ομαλή προσγείωση» του συστήματος, το οποίο λήγει το 2015. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλυσε τον κοινωνικό αντίκτυπο των αλλαγών στο σύστημα των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων. Η λήξη των ποσοστώσεων θα επιφέρει αναδιάρθρωση του τομέα της γαλακτοπαραγωγής, κατά την οποία θα εκτεθούν σε εξοντωτικό ανταγωνισμό κυρίως οι μικρότεροι γαλακτοπαραγωγοί, με ενδεχόμενες επιπτώσεις σε ορισμένες περιφέρειες.

5.8.2.   Καθώς οι ποσοστώσεις, σύμφωνα με την ισχύουσα νομική κατάσταση, λήγουν το 2015, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να αναλύσει λεπτομερέστερα από ό,τι έως σήμερα πώς μπορεί να επιτευχθεί προβλεψιμότητα και περιφερειακή ισορροπία σε μια βιώσιμη αγορά μετά το 2015. Το γάλα είναι ένα βασικό, υγιεινό τρόφιμο και, επιπλέον, οι γαλακτοπαραγωγοί διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις αγροτικές οικονομίες. Ειδικότερα, θα είναι σημαντικό να θεσπισθούν μέτρα τα οποία θα βοηθήσουν τους γεωργούς να βελτιώσουν την ανταγωνιστική τους θέση.

5.8.3.   Η γαλακτοπαραγωγή είναι ένας πολύ σημαντικός τομέας στις ευάλωτες περιοχές της ΕΕ. Επομένως, η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να προβλέψει μέτρα —συμπεριλαμβανομένων των δημοσιονομικών διατάξεων— για τη διατήρηση της γαλακτοπαραγωγής και μιας σφύζουσας αγροτικής οικονομίας σε αυτές τις ευάλωτες περιοχές. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Επιτροπή δεν παρουσίασε στις προτάσεις της ένα πραγματοποιήσιμο σχέδιο. Το άρθρο 68 είναι μόνον για ένα περιορισμένο εργαλείο, το οποίο δεν θα είναι διόλου σε θέση να καλύψει το υψηλό συνακόλουθο κόστος που αναμένεται.

5.8.4.   Δεδομένου ότι δεν υπάρχει κανένα πραγματικό σχέδιο προσαρμογών, η ΕΟΚΕ τάσσεται επί του παρόντος κατά της προσαρμογής των ποσοστώσεων. Οι ποσοστώσεις θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στη ζήτηση της αγοράς και όχι στην τύχη. Για μετά το 2015, χρειάζεται η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συστήματος διανομής γάλακτος ώστε η παραγωγή να προσαρμοστεί στην κατανάλωση και να αποκατασταθεί η σχέση ισχύος στο εσωτερικό των βιομηχανιών. Με τον τρόπο αυτό θα διατηρηθεί η παραγωγή γάλακτος στις πλέον ευάλωτες ζώνες.

5.9.   Άλλα καθεστώτα στήριξης

5.9.1.   Η Επιτροπή προτείνει την άμεση αποσύνδεση των ενισχύσεων για τους τομείς των πρωτεϊνούχων καλλιεργειών, της κάνναβης, του σκληρού σίτου και των καρπών με κέλυφος. Για το ρύζι, το άμυλο γεωμήλων, τις αποξηραμένες χορτονομές και το λίνο, η Επιτροπή προτείνει αποσύνδεση με διετή μεταβατική περίοδο.

5.9.2.   Χωρίς τις συνδεδεμένες ενισχύσεις, η παραγωγή θα μπορούσε να εξαφανιστεί, με αρνητικές συνέπειες για τις περιφερειακές οικονομίες, το περιβάλλον ή τον εφοδιασμό της ΕΕ. Επομένως, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η δυνατότητα υπαγωγής αυτών των ενισχύσεων στο ΚΕΕ θα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά, κατά περίπτωση και, εάν κριθεί αναγκαίο, να συνεχιστούν οι συνδεδεμένες ενισχύσεις, προκειμένου να αποφευχθεί η σημαντική μείωση της παραγωγής στις ευάλωτες περιοχές. Οι τομείς αυτοί χρειάζονται εύλογη μεταβατική περίοδο και συνοδευτικά μέτρα για την ανάπτυξη νέων ευκαιριών στις αγορές.

5.9.3.   Η επιδότηση των ενεργειακών καλλιεργειών είναι διοικητικά επαχθής και, δεδομένων των στόχων που έθεσε το Συμβούλιο για την ενσωμάτωση των βιοκαυσίμων, δεν υπάρχει περαιτέρω ανάγκη κινήτρων στο επίπεδο της παραγωγής. Τα κεφάλαια που δεν θα χρησιμοποιούνται πλέον για την επιδότηση ενεργειακών καλλιεργειών, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της θέσης των γεωργών.

5.10.   Αλλαγή του κλίματος

5.10.1.   Η Επιτροπή θεωρεί ότι το κλίμα και η ενέργεια αποτελούν πλέον ζητήματα ύψιστης προτεραιότητας. Το Μάρτιο του 2007, οι ηγέτες της ΕΕ αποφάσισαν να μειώσουν τις εκπομπές CO2 κατά τουλάχιστον 20 % έως το 2020 και κατά 30 % εάν μπορέσουν να συμφωνηθούν παγκόσμιοι στόχοι. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η γεωργία μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

5.10.2.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η γεωργία της ΕΕ έχει συμβάλει περισσότερο από πολλούς άλλους τομείς στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και πρέπει να συνεχίσει αυτήν την πορεία (7). Η γεωργία είναι επίσης ένας από τους πιο εκτεθειμένους τομείς στις συνέπειες της αλλαγής του κλίματος.

5.10.3.   Είναι ολοένα και πιο επείγον να κατανοηθούν καλύτερα οι συνέπειες της αλλαγής του κλίματος για τη γεωργία και, επομένως, η έρευνα αποτελεί προτεραιότητα. Αυτός ο τύπος έρευνας χρηματοδοτείται από το 7ο πρόγραμμα-πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα, αλλά πρέπει να επισπευσθεί και να ενισχυθεί.

5.10.4.   Είναι επίσης σημαντικό να αυξηθούν τα κίνητρα προς τους γεωργούς για την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος και την ανάπτυξη συστημάτων παραγωγής που δεν επηρεάζονται από το κλίμα. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τον ενδεικτικό κατάλογο των τύπων ενεργειών για την αλλαγή του κλίματος στο πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης.

5.11.   Διαχείριση των υδάτων

5.11.1.   Οι στόχοι της ΕΕ όσον αφορά την πολιτική για τα ύδατα προσδιορίζονται στην οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η γεωργία μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των υδάτων.

5.11.2.   Ένα από τα πλέον επείγοντα προβλήματα αφορά τα ύδατα — τόσο την έλλειψη όσο και την ποιότητά τους, την υγρασία καθώς και τις πλημμύρες. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη χρήση μέρους των κεφαλαίων που προκύπτουν από τη διαφοροποίηση για την αύξηση των κινήτρων διαχείρισης των υδάτων στο πλαίσιο των μέτρων αγροτικής ανάπτυξης του άξονα 2. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι ενέργειες αυτές θα πρέπει να συνδέονται άμεσα με τη γεωργία.

5.12.   Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

5.12.1.   Το 2007 οι ηγέτες της ΕΕ καθόρισαν ως δεσμευτικό στόχο τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ποσοστό 20 %, συμπεριλαμβανομένου ενός μεριδίου 10 % βιοκαυσίμων στην κατανάλωση βενζίνης και ντίζελ.

5.12.2.   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τον κατάλογο των ενδεικτικών τύπων ενεργειών σε σχέση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

5.12.3.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί εξαιρετικά σημαντική την περαιτέρω προώθηση της έρευνας για τη βελτιστοποίηση των συστημάτων παραγωγής, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η συμβολή της βιοενέργειας στη μείωση των εκπομπών CO2 και στην ενεργειακή απόδοση. Πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω η δυνατότητα ανάπτυξης βιοκαυσίμων δεύτερης γενιάς, με τη χρήση γεωργικών παραπροϊόντων.

5.12.4.   Οι γεωργοί θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση βιώσιμου εφοδιασμού με βιοενέργεια σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο (π.χ. μονάδες συμπαραγωγής πολύ μικρής κλίμακας με χρήση τοπικής βιομάζας), συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην επίτευξη των στόχων του Κιότο. Οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις θα πρέπει να προβλέπουν εξαιρέσεις για σχέδια αυτού του είδους.

5.13.   Βιοποικιλότητα

5.13.1.   Η Επιτροπή θεωρεί ότι μεγάλος μέρος της βιοποικιλότητας της Ευρώπης εξαρτάται από τη γεωργία και τη δασοκομία και ότι οι προσπάθειες για την προστασία της βιοποικιλότητας πρέπει να ενταθούν. Η γεωργία μπορεί να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην προστασία της βιοποικιλότητας. Τα κράτη μέλη έχουν αναλάβει τη δέσμευση να σταματήσουν την απώλεια της βιοποικιλότητας έως το 2010.

5.13.2.   Σε αρκετά κράτη μέλη υπάρχουν καλά παραδείγματα έργων που βελτιώνουν τη βιοποικιλότητα. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τους ενδεικτικούς τύπους ενεργειών που αναφέρει η Επιτροπή για τη βελτίωση της βιοποικιλότητας, υπό την προϋπόθεση ότι τα κίνητρα θα δοθούν κατευθείαν στους γεωργούς, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση δυναμικών αγροτικών περιοχών με ευκαιρίες οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης.

5.14.   Ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα

5.14.1.   Η Επιτροπή σκοπεύει να αντιμετωπίσει τις τέσσερις νέες αυτές προκλήσεις (σημείο 5.10 έως 5.13) με μία νέα δέσμη μέτρων, που θα βασίζεται στον 2ο πυλώνα και της οποίας τα αναγκαία πρόσθετα μέσα θα χρηματοδοτηθούν με πόρους από τη διαφοροποίηση. Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι η αύξηση της υποχρεωτικής διαφοροποίησης είναι ο μόνος τρόπος να εξασφαλιστεί πρόσθετη χρηματοδότηση για την αγροτική ανάπτυξη, δεδομένου ότι όλα τα υπόλοιπα κοινοτικά μέσα είναι δεσμευμένα έως το 2013. Η Επιτροπή προτείνει να αυξηθεί η υποχρεωτική διαφοροποίηση κατά 8 % σε τέσσερα στάδια έως το 2012.

5.14.2.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι διαπραγματεύσεις για τις δημοσιονομικές προοπτικές 2007-2013 δεν κατέληξαν σε επαρκή χρηματοδότηση του δεύτερου πυλώνα. Είναι της άποψης ότι πρέπει να διατηρηθούν οι διάφορες λειτουργίες της ΚΓΠ. Κάθε περαιτέρω διαφοροποίηση των άμεσων ενισχύσεων του πρώτου πυλώνα πρέπει να πληροί αυτήν την απαίτηση (8). Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την προτεινόμενη διαφοροποίηση, μόνον εάν διασφαλιστεί ότι αυτά τα κονδύλια θα διοχετευθούν σαφώς και ειδικά στην παροχή βοήθειας στους γεωργούς προκειμένου να ανταποκριθούν σε αυτές τις νέες προκλήσεις. Πρέπει να αναγνωρισθεί ο ρόλος της απασχόλησης και των εργαζομένων στη γεωργία σε αυτή τη διαδικασία αλλαγής. Η υλοποίηση μέσω των εθνικών προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης πρέπει να καταστεί αποτελεσματικότερη και πιο προσιτή στους γεωργούς. Η εθνική συγχρηματοδότηση πρέπει να είναι εξασφαλισμένη εκ των προτέρων.

6.   Δημοσιονομικές επιπτώσεις των προτάσεων του διαγνωστικού ελέγχου

6.1.   Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η ΚΓΠ διαθέτει έναν ενσωματωμένο μηχανισμό δημοσιονομικής πειθαρχίας. Καθώς το μεγαλύτερο μέρος των ενισχύσεων είναι πλέον σταθερό και οι προοπτικές της αγοράς έχουν βελτιωθεί σημαντικά, το ενδεχόμενο εφαρμογής της δημοσιονομικής πειθαρχίας έχει μειωθεί. Επιπλέον, η Επιτροπή αναφέρει ότι οι προτάσεις σχετικά με τη διαφοροποίηση είναι ουδέτερες ως προς τον κοινοτικό προϋπολογισμό, αλλά ενδέχεται να οδηγήσουν σε συμπληρωματικές εθνικές δαπάνες. Η Επιτροπή δεν αναμένει σχεδόν καθόλου συμπληρωματικές δαπάνες για τα μέτρα στήριξης της αγοράς.

6.2.   Ο συνολικός προϋπολογισμός της ΚΓΠ μειώθηκε από 0,6 % του ΑΕγχΠ της ΕΕ το 1993 σε λιγότερο από 0,4 % το 2007. Οι πραγματικές δημοσιονομικές δαπάνες αυξήθηκαν από περίπου 40 δισεκατομμύρια ευρώ το 1995 σε περίπου 50 δισεκατομμύρια ευρώ το 2007 (συμπεριλαμβανομένης της αγροτικής ανάπτυξης), παρά τον σχεδόν διπλασιασμό του αριθμού των κρατών μελών από 15 σε 27.

6.3.   Πριν από 15 χρόνια, η ΕΕ δαπανούσε 10 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για επιδοτήσεις των εξαγωγών. Το 2009, τα κονδύλια αυτά περιορίζονται σε μόλις 350 εκατομμύρια ευρώ (9). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συμφωνήσει να καταργήσει πλήρως τις επιδοτήσεις των εξαγωγών έως το 2013, υπό τον όρο ότι οι εμπορικοί εταίροι θα παράσχουν παράλληλες δεσμεύσεις.

6.4.   Η ΕΟΚΕ θωρεί την ΚΓΠ έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως δείχνει η παγκόσμια επισιτιστική κατάσταση, η γεωργική πολιτική θα παραμείνει πολύ σημαντική. Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι οι γεωργοί, όχι μόνον διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον εφοδιασμό με τρόφιμα, αλλά πρέπει να επιτελούν και έναν πολυλειτουργικό ρόλο.

7.   Μακροπρόθεσμοι στόχοι της ΚΓΠ μετά το 2013/δημοσιονομικό πλαίσιο

7.1.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί χρήσιμο να καθορίσει σαφείς στόχους και προτεραιότητες για την ΚΓΠ μετά το 2013, προκειμένου να συμβάλει στις συζητήσεις για τις επόμενες δημοσιονομικές προοπτικές.

7.2.   Δεδομένου ότι ο πληθυσμός του πλανήτη αναμένεται να συνεχίσει την αύξησή του και να φθάσει τα 9 δισεκατομμύρια το 2050 και ότι η κατά κεφαλήν κατανάλωση αυξάνεται, θα αυξηθούν και οι ανάγκες παραγωγής τροφίμων. Ταυτόχρονα, η ποσότητα των καλών γεωργικών εκτάσεων μειώνεται παγκοσμίως, εξαιτίας παραγόντων όπως η διάβρωση, η αλάτωση και η αστικοποίηση. Ως εκ τούτου, οι ευρωπαίοι καταναλωτές ίσως να μην μπορούν να θεωρούν την επισιτιστική ασφάλεια δεδομένη στο μέλλον. Η μελλοντική ΚΓΠ πρέπει να λάβει υπόψη και αυτές τις νέες εξελίξεις.

7.3.   Στην Ευρώπη, οι καταναλωτές απαιτούν υγιεινά και διαφοροποιημένα τρόφιμα σε επαρκείς ποσότητες, τα οποία πρέπει να παράγονται με βιώσιμο τρόπο. Οι εισαγωγές πρέπει να συμμορφώνονται με τα πρότυπα της ΕΕ, πράγμα που δεν συμβαίνει πάντοτε σήμερα. Ταυτόχρονα, οι ευρωπαίοι πολίτες ανησυχούν για την αλλαγή του κλίματος και τη βιωσιμότητα. Οι γεωργοί της ΕΕ μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εκπλήρωση των προσδοκιών της κοινωνίας.

7.4.   Οι γεωργοί θα προτιμούσαν να εξασφαλίζουν το εισόδημά τους από την αγορά. Ωστόσο, η κοινωνία στην Ευρώπη αναμένει επίσης από τους γεωργούς να παρέχουν ορισμένες υπηρεσίες, οι οποίοι δεν αμείβονται μέσω της αγοράς. Επομένως, θα παραμείνουν ζωτικής σημασίας τόσο οι άμεσες ενισχύσεις ως ανταμοιβή των γεωργών, για τη διασφάλιση των ύψιστων προτύπων των βιώσιμων συστημάτων παραγωγής, όσο και οι πρόσθετες υπηρεσίες και οι πληρωμές για την προώθηση της αγροτικής ανάπτυξης. Επιπλέον, η ΚΓΠ θα παραμείνει θεμελιώδες μέσο για τη στήριξη των περιφερειακών οικονομιών.

7.5.   Για την επίτευξη των στόχων που αναφέρονται στο σημείο 4.2, στο μέλλον η ΚΓΠ θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στα εξής σημεία:

—	εγγύηση της ασφάλειας εφοδιασμού με υγιεινά και διαφοροποιημένα τρόφιμα και εξασφάλιση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας·

—	εγγύηση δίκαιου εισοδήματος για τους γεωργούς·

—	εξασφάλιση βιώσιμης και ανταγωνιστικής παραγωγής σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ·

—	συμβολή σε μια δυναμική ύπαιθρο με ευκαιρίες οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης.

7.6.   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, μακροπρόθεσμα, οι στόχοι της ΚΓΠ και τα μέσα για την επίτευξή τους πρέπει να εναρμονισθούν καλύτερα μεταξύ όλων των κρατών μελών.

7.7.   Η ΕΟΚΕ τονίζει την αναγκαιότητα μιας κατάλληλης γεωργικής πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, η οποία θα πρέπει να χρηματοδοτείται επαρκώς. Εν προκειμένω τα χρηματικά ποσά θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσα με τα αντίστοιχα μέχρι σήμερα. Αποτελεί καθήκον του πολιτικού κόσμου να πληροφορήσει τους πολίτες, καλύτερα από ό,τι μέχρι σήμερα, σχετικά με την αναγκαιότητα της ΚΓΠ και τη σκοπιμότητα των μεμονωμένων μέτρων, προκειμένου να μην διαιωνίζεται η συζήτηση περί των χρηματοδοτικών κονδυλίων.

---

(1)  Η πρόταση για τον διαγνωστικό έλεγχο υποβλήθηκε στην Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου στις 20 Μαΐου 2008.

(2)  Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Τι προκάλεσε τη σημερινή ραγδαία αύξηση των γεωργικών τιμών;

(3)  Ομιλία της Mariann FISCHER BOEL: Τρόφιμα για τροφή ή καύσιμα, Βερολίνο 18 Ιανουαρίου 2008.

(4)  Η ΕΟΚΕ αναλύει περαιτέρω το θέμα αυτό στη διερευνητική της γνωμοδότηση «Η ΕΕ μπροστά στην πρόκληση του παγκόσμιου επισιτισμού».

(5)  ΕΕ C 44 της 16.2.2008, σ. 60

(6)  ΕΕ C 44 της 16.2.2008, σ. 63, σημείο 5.7.1.

(7)  Μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Αλλαγή του κλίματος: οι προκλήσεις για τη γεωργία» (Δεκέμβριος 2007).

(8)  Βλ. υποσημείωση 5.

(9)  The Common Agricultural Policy: sorting the facts from the fiction (Κοινή Γεωργική Πολιτική: μύθοι και πραγματικότητα), 20 Ιουνίου 2008.

---

---