EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52003AR0397

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για την Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών: Βασικές κατευθύνσεις για την αειφορία του ευρωπαϊκού τουρισμού

ΕΕ C 121 της 30.4.2004, p. 1–6 (ES, DA, DE, EL, EN, FR, IT, NL, PT, FI, SV)

30.4.2004   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 121/1


Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για την Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών: «Βασικές κατευθύνσεις για την αειφορία του ευρωπαϊκού τουρισμού»

(2004/C 121/01)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών: Βασικές κατευθύνσεις για την αειφορία του ευρωπαϊκού τουρισμού — COM(2003) 716 τελικό·

έχοντας υπόψη την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της 21ης Νοεμβρίου 2003, σύμφωνα με το άρθρο 265 παράγραφος 1 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, να ζητήσει σχετική γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών·

έχοντας υπόψη την απόφαση του Προέδρου της, της 27ης Ιανουαρίου 2004, να αναθέσει στην επιτροπή «Πολιτική εδαφικής συνοχής» την προετοιμασία της σχετικής γνωμοδότησης·

έχοντας υπόψη τη γνωμοδότησή της με θέμα «Προσέγγιση συνεργασίας για το μέλλον του ευρωπαϊκού τουρισμού» (CdR 99/2002 fin) (1)·

έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα της Διάσκεψης Euromeeting 2003 για την αειφορία του ευρωπαϊκού τουρισμού, που συνδιοργάνωσαν η Περιφέρεια της Τοσκάνης και η επιτροπή COTER της Επιτροπής των Περιφερειών·

έχοντας υπόψη το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (SDEC), καθώς και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (CDR 266/98 fin) (2)·

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης (CDR 397/2003 rev. 1) που υιοθέτησε στις 18 Φεβρουαρίου 2004 η επιτροπή «Πολιτική εδαφικής συνοχής», με βάση εισηγητική έκθεση του κ. Adan MARTIN MENIS, Προέδρου της Κυβέρνησης των Καναρίων Νήσων (ES/ΦΙΛ),

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

1.

ο τουρισμός είναι ένας κλάδος σε πλήρη άνθιση και ένας από τους σημαντικότερους της παγκόσμιας οικονομίας και της οικονομίας της ΕΕ·

2.

ο τουρισμός μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της διατήρησης υψηλών και σταθερών επιπέδων οικονομικής ανάπτυξης και απασχόλησης, μιας κοινωνικής προόδου που θα αναγνωρίζει τις ανάγκες του καθενός, μιας αποτελεσματικής προστασίας του περιβάλλοντος και μιας συνετής χρήσης των φυσικών πόρων·

3.

οι φυσικοί, οικονομικοί, κοινωνικοί και πολιτισμικοί πόροι, από τους οποίους εξαρτάται η οικονομική αειφορία του κλάδου, δεν θα αντέξουν σε μια απεριόριστη επέκταση του ευρωπαϊκού τουρισμού·

4.

το Σχέδιο εφαρμογής που υιοθετήθηκε κατά την Παγκόσμια Διάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη του Γιοχάνεσμπουργκ απαιτεί την επικέντρωση του ενδιαφέροντος στην ανάπτυξη του αειφόρου τουρισμού και υποδεικνύει μέτρα για την τροποποίηση των μη βιώσιμων προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής·

5.

ο τουρισμός αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο, με βάση τοπική· τα προβλήματα που σχετίζονται με την αειφορία ξεκινούν από τα παγκόσμια, που πρέπει να επιλυθούν σε παγκόσμιο επίπεδο, και φτάνουν στα τοπικά, που πρέπει να επιλυθούν επιτόπου. Ο τουρισμός, όμως, είναι πρώτα απ' όλα ένας κλάδος τοπικού και περιφερειακού χαρακτήρα. Τα μέτρα που σχετίζονται με τον τουρισμό πρέπει να καταρτίζονται και να εφαρμόζονται κατά κύριο λόγο σε τοπική κλίμακα, ώστε να είναι δυνατόν να ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες και περιορισμούς που παρουσιάζει ο κάθε τόπος·

6.

το άρθρο 2 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ορίζει ότι η προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης των οικονομικών δραστηριοτήτων είναι μία από τις κοινοτικές αρμοδιότητες. Ο τουρισμός διαθέτει σημαντικό δυναμικό για να έχει συμβολή στην επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης, και, στο εδάφιο υ) της παραγράφου 1 του άρθρου 3 της Συνθήκης, εξετάζονται κοινοτικές δράσεις υπό μορφήν μέτρων στον τομέα του τουρισμού, για την επίτευξη των στόχων που τίθενται στο άρθρο 2. Η αειφορία του τουρισμού πρέπει να προσαρμοστεί στους γενικούς προσανατολισμούς για την αειφόρο ανάπτυξη στην ΕΕ, οι οποίοι ορίζονται στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη·

7.

από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, η βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού αποτέλεσε προτεραιότητα για τα κοινοτικά όργανα. Στην Ανακοίνωσή της «Προσέγγιση συνεργασίας για το μέλλον του ευρωπαϊκού τουρισμού», του Νοεμβρίου του 2001, η Επιτροπή πρότεινε την «Προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης των τουριστικών δραστηριοτήτων στην Ευρώπη με την κατάρτιση και την υλοποίηση μιας Ατζέντας 21»·

8.

το ζήτημα αυτό έλαβε την πλήρη υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών·

υιοθέτησε, κατά την 54η σύνοδο ολομέλειάς της, της 21ης και 22ας Απριλίου 2004 (συνεδρίαση της 21ης Απριλίου), την ακόλουθη γνωμοδότηση.

Η Επιτροπή των Περιφερειών

αναγνωρίζει ότι είναι δύσκολο να παρουσιαστούν με συνθετικό τρόπο, σε ένα τέτοιας φύσεως έγγραφο, οι προτεραιότητες και οι στρατηγικές για την αειφορία του ευρωπαϊκού τουρισμού, οι οποίες είναι τόσο σύνθετες όσο και η περιφερειακή τους διάρθρωση, τόσο διαφορετικές όσο και το φάσμα των προσφερόμενων προϊόντων, τόσο πολλές όσο και η πληθώρα των αιτημάτων που διατυπώνουν οι καταναλωτές και καλύπτουν ευρύ φάσμα λόγω των ιδιαιτεροτήτων των διοικητικών και επιχειρησιακών πρακτικών που αναπτύσσονται για τη διαμόρφωση των τουριστικών προορισμών·

αξιολογεί ιδιαίτερα θετικά την Ανακοίνωση της Επιτροπής, πέρα από κάθε παρατήρηση ή διαφωνία σχετικά με ορισμένες από τις προτάσεις της Ανακοίνωσης, δεδομένου ότι συνιστά την πρώτη αξιόλογη σφαιρική τοποθέτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στις προκλήσεις της αειφορίας του τουρισμού·

παρότι υπάρχουν και άλλες τοποθετήσεις, εξίσου χρήσιμες για θέματα βιωσιμότητας, όπως το Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου (ΣΑΚΧ), φρονεί ότι η κυρίως αξία της υπό εξέταση ανακοίνωσης έγκειται στο γεγονός ότι προσφέρει μια εποπτική εικόνα των δράσεων που πρέπει να αναληφθούν, ειδικότερα εκ μέρους των περιφερειών και των προορισμών, για τη μετάβαση από τη θεωρία στην πράξη σε θέματα αειφορίας του τουρισμού·

επισημαίνει ότι η Επιτροπή διανοίγει νέες προοπτικές για τις περιφερειακές και τοπικές διοικήσεις, ώστε να προσδιορίζουν την πολιτική για τον αειφόρο τουρισμό εντός ενός πλαισίου ισορροπίας των τριών πυλώνων της βιωσιμότητας και υποδεικνύει την από κοινού εργασία και τη διακυβέρνηση ως καθοριστικούς μεθοδολογικούς παράγοντες που θα ευνοήσουν την πρόοδο της τουριστικής βιομηχανίας και θα συνεισφέρουν στην υπέρβαση της έλλειψης συνοχής μεταξύ της πληθώρας των υφισταμένων πρακτικών·

εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Ανακοίνωση προτείνει, επίσης, δράσεις που θα πρέπει να αναπτύξουν οι ευρωπαίοι πολίτες και τουρίστες, οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα και οι κοινωνικοί εταίροι, οι διεθνείς οργανώσεις και οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές κυβερνήσεις και οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών.

1.   Προκλήσεις και στόχοι του αειφόρου τουρισμού

Κύρια πρόκληση: αειφόρος δραστηριότητα και ανάπτυξη

1.1.

φρονεί ότι, όχι μόνο μπορεί να υπάρχουν πρόσθετες και ιδιαίτερες προκλήσεις σε θέματα αειφορίας του τουρισμού σε συγκεκριμένες γεωγραφικές ζώνες, όπως η Μεσόγειος και οι Άλπεις, αλλά υπάρχουν και άλλες ζώνες που παρουσιάζουν επίσης τέτοιες προκλήσεις, όπως οι νησιωτικοί προορισμοί, οι εξόχως απομακρυσμένες περιφέρειες και οι αναπτυσσόμενες χώρες·

1.2.

επικροτεί το γεγονός ότι η Επιτροπή θεωρεί τη βιώσιμη διαχείριση του λεγόμενου μαζικού τουρισμού ως ειδικό στόχο, ο οποίος αναμένεται να αντιπροσωπεύει την πλέον σημαντική προσφορά στη βιωσιμότητα του τουρισμού·

1.3.

ο εν λόγω μαζικός τουρισμός επέφερε σημαντικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος, καθώς και επιπτώσεις επί του τοπίου, σε πολλούς προορισμούς όπου αναπτύχθηκε. Ωστόσο, από ευρωπαϊκή οπτική γωνία, η επίπτωση επί της βιωσιμότητας μετριάστηκε χάρη στις επωφελείς κοινωνικές επιδράσεις που είχε για τους πολίτες των χωρών προέλευσης και προορισμού·

1.4.

πολλοί από τους προορισμούς αυτούς στοχεύουν τώρα στην ανάσχεση της ποσοτικής αύξησης της προσφοράς τους και κατευθύνουν τις προσπάθειές τους στην ποιοτική αναβάθμιση, μέσω του επαναπροσανατολισμού των εγκαταστάσεων και των προϊόντων τους και της διαρκούς ανανέωσης, ενώ παράλληλα θέτουν όρια στην αύξηση και σχεδιάζουν νέες στρατηγικές για τον βιώσιμο προγραμματισμό και διαχείριση του τουρισμού·

1.5.

φρονεί ότι ο νέος αυτός στόχος της εστίασης της εξέλιξης του τουρισμού σύμφωνα με κριτήρια βιωσιμότητας —ο οποίος, επιπλέον, ενθαρρύνει την ανάπτυξη βιώσιμων μορφών τουριστικής παραγωγής και κατανάλωσης, σε αντιδιαστολή προς την τουριστική ανάπτυξη που ανταποκρινόταν στα άμεσα και βραχυπρόθεσμα συμφέροντα της ζήτησης— έρχεται αντιμέτωπος με πλήθος δυσχερειών πολιτικής, οικονομικής και νομικής φύσεως, οι οποίες, πολύ συχνά, υπερβαίνουν το πεδίο των αρμοδιοτήτων του·

1.6.

φρονεί, επίσης, ότι οι δυσχέρειες αυτές ενδέχεται να επιδεινωθούν στους προορισμούς εκείνους όπου ο τουρισμός αντιπροσωπεύει την κύρια πηγή πλούτου και οικονομικής δραστηριότητας·

1.7.

εκτιμά, ακόμη, ότι οι δυσχέρειες αυτές ενδέχεται να αυξηθούν στις περιπτώσεις νήσων, ορεινών περιοχών και ευάλωτων ή απομακρυσμένων εδαφών, όπου οι επιπτώσεις της μη βιώσιμης ανάπτυξης πολλαπλασιάζονται λόγω της απομόνωσης·

1.8.

πιστεύει ότι η αντίδραση των περιφερειακών και τοπικών δυνάμεων σε προκλήσεις της εμβέλειας αυτής, πρέπει να απολαύει της μέγιστης δυνατής συνεργασίας και συνδρομής εκ μέρους των εθνικών κυβερνήσεων και των ευρωπαϊκών θεσμών, που οφείλουν να είναι πρόθυμοι να ενεργοποιήσουν τους πλέον πρόσφορους νομικούς, οικονομικούς και πολιτικούς μηχανισμούς προκειμένου να αποτραπεί η αποτυχία των πρωτοβουλιών υπέρ του βιώσιμου τουρισμού που αναλαμβάνονται σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο·

1.9.

εκτιμά ότι έχει ιδιαίτερη σημασία η ορθή προσαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας που ρυθμίζει τις κρατικές ενισχύσεις για την προώθηση της διαρκούς ανανέωσης των τουριστικών προορισμών, προκειμένου να ευνοηθεί η περιορισμένη και βιώσιμη ανάπτυξη καθώς και η ανάπτυξη του βιώσιμου τουρισμού στις περιοχές που παρουσιάζουν μόνιμα φυσικά και γεωγραφικά μειονεκτήματα και όπου η τουριστική δραστηριότητα μπορεί να θέσει σε κίνδυνο ευαίσθητους φυσικούς πόρους μεγάλης αξίας.

Μια ισορροπημένη προσέγγιση ως προς τους τρεις πυλώνες της αειφορίας

1.10.

επικροτεί το γεγονός ότι αναγνωρίζεται ρητά η σημασία του κοινού έργου όλων των ενδιαφερομένων φορέων και της χρηστής διαχείρισης·

1.11.

κρίνει αναγκαίο να ενισχυθούν οι τοπικές και περιφερειακές τουριστικές αρχές χάρη στη διαδικασία αυτή και να καταστούν ικανές να συντονίζουν τη δράση τους με άλλες διοικήσεις και φορείς όλων των επιπέδων, καθιερώνοντας τις αναγκαίες συνέργειες μαζί τους και εφαρμόζοντας τις πρακτικές της χρηστής διαχείρισης, για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων·

1.12.

κρίνει επίσης αναγκαίο όλες οι τομεακές διοικήσεις και πολιτικές σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, οι οποίες έχουν σαφή επίδραση στη διαμόρφωση του αειφόρου τουρισμού, να διαθέτουν ένα νέο πλαίσιο ευκαιριών και νέα κίνητρα προκειμένου να συνεισφέρουν στη διαχείριση και στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη προτύπων αειφόρου τουρισμού·

1.13.

πιστεύει ότι η τουριστική βιομηχανία, σε όλες τις ποικίλες μορφές της, και οι λοιποί σχετικοί φορείς πρέπει να συμμετέχουν, εξ αρχής, στη διαμόρφωση της νέας τουριστικής πολιτικής για την αειφορία των προορισμών.

Αειφόρα πρότυπα κατανάλωσης

1.14.

φρονεί ότι η Επιτροπή έχει σαφείς λόγους να επισημαίνει την εποχικότητα και τις μεταφορές ως δύο από τα κυριότερα προβλήματα του προτύπου της αειφόρου τουριστικής κατανάλωσης·

1.15.

πιστεύει, όσον αφορά την εποχικότητα, ότι πρόκειται για πρόβλημα περιφερειακής φύσεως, παρότι το αντιμετωπίζουν πολλοί ευρωπαϊκοί προορισμοί και τουριστικά προϊόντα, που αναγκάζονται να προσαρμόζουν τις διαστάσεις και τη διαχείριση των προτύπων τους σύμφωνα με την παράμετρο αυτήν·

1.16.

κρίνει ότι οποιαδήποτε πολιτική δράση, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, επικεντρώνεται στην πτυχή της εποχικότητας, θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά μελετημένη, ώστε να μην προξενήσει στρεβλώσεις στην αγορά οι οποίες θα επηρεάσουν προορισμούς και προϊόντα το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των οποίων έγκειται στο ότι η τουριστική τους περίοδος δεν συμπίπτει με την συνήθη·

1.17.

φρονεί, όσον αφορά τις μεταφορές, ότι το ζήτημα πρέπει να εξεταστεί από πολλαπλές οπτικές γωνίες, μεταξύ των οποίων θα περιλαμβάνονται: η αποδοτικότητα από άποψη κατανάλωσης και εκπομπών, η αποσύνδεση του πλούτου και των λοιπών δημιουργούμενων πλεονεκτημάτων από τα προαναφερόμενα, και οι δεσμεύσεις αειφορίας τις οποίες οφείλουν να προωθήσουν με τον στόχο αυτόν οι ευρωπαϊκοί προορισμοί και περιφέρειες, με βάση επίσης τα έγγραφα και πρωτόκολλα που έχουν υπογραφεί όπως το Πρωτόκολλο της Σύμβασης των Άλπεων και άλλα που έχουν προχωρήσει στο θέμα αυτό·

1.18.

φρονεί, εντούτοις, ότι η εξέταση του θέματος από την άποψη της κατανάλωσης πρέπει να περιλαμβάνει και άλλες σχετικές παραμέτρους, ώστε να αποφευχθούν μονομερή ή αντιφατικά συμπεράσματα·

1.19.

πιστεύει ότι, εάν υιοθετηθεί μια πιο σφαιρική θεώρηση, που θα περιλαμβάνει πτυχές που σχετίζονται:

με την αύξηση των αειφόρων τουριστικών δαπανών,

με την ενίσχυση της ικανότητας επιλογών και λήψεως αποφάσεων του αειφόρου τουρίστα,

με την προστασία των δικαιωμάτων του αειφόρου τουρίστα,

με τον τουρισμό ως παράγοντα συνοχής για την Ευρώπη,

με τον τουρισμό ως παράγοντα ανακατανομής των εισοδημάτων,

με τον τουρισμό ως καταλύτη για την ειρήνη,

θα καταστεί δυνατή η διεξαγωγή πληρέστερων αναλύσεων της αειφορίας από τη σκοπιά του προτύπου της τουριστικής κατανάλωσης·

1.20.

δεν πιστεύει ότι είναι λίγοι οι τουρίστες που ενδιαφέρονται για την αειφορία. Αντίθετα, πιστεύει ότι οι ευρωπαίοι τουρίστες είναι κατά βάση πολίτες με πνεύμα αειφορίας, που επιζητούν αειφόρα προϊόντα· ωστόσο, η αντίληψη της έννοιας του βιώσιμου προϊόντος κυμαίνεται από τουρίστα σε τουρίστα· ως εκ τούτου, η προσφορά αειφόρων τουριστικών προϊόντων συνιστά πρόκληση για τους τουριστικούς προορισμούς και τις επιχειρήσεις τους. Πρέπει να παρασχεθεί στους προορισμούς η δυνατότητα ανάπτυξης αειφόρων τουριστικών προϊόντων, που θα προωθήσουν ιδιαίτερα τα αειφόρα χαρακτηριστικά τους και τις δεσμεύσεις αειφορίας και θα αυξήσουν τις ικανότητες επιλογής του τουρίστα που ενδιαφέρεται για την αειφορία·

1.21.

πιστεύει ότι είναι απαραίτητο να καλλιεργηθούν καταλλήλως οι δεσμοί που συνδέουν την αειφορία και την ανταγωνιστικότητα. Οι δεσμοί αυτοί, παρότι ευαίσθητοι και αντιφατικοί έως σήμερα, συνιστούν την κατ' εξοχήν ευκαιρία για την προώθηση του διαλόγου προς πιο αειφόρες θέσεις, ώστε να κερδηθούν περισσότεροι σύμμαχοι και συνεργοί για το στόχο αυτόν.

Αειφόρα μοντέλα παραγωγής

1.22.

συγχαίρει την Επιτροπή για την εννοιολογική ανάπτυξη του σημείου που αναφέρεται στην αειφόρο ανάπτυξη των προορισμών·

1.23.

κρίνει ότι πρόκειται για μια από τις πλέον αξιόλογες προσφορές ολόκληρης της Ανακοίνωσης·

1.24.

εκλαμβάνει τις αναφορές

στον Προορισμό ως ολοκληρωμένο τουριστικό προϊόν,

στη σημασία δραστηριοτήτων που να συνδυάζουν δημόσια και ιδιωτικά συμφέροντα για την επίτευξη βιώσιμων μορφών παραγωγής,

στις εύθραυστες και εξαρτημένες μονο-οικονομίες που δεν επωφελούνται από έμμεσες επιδράσεις,

στις δίκαιες συνθήκες για τους επί τόπου προμηθευτές και στα κέρδη που επανεπενδύονται υπέρ των προορισμών,

ως στοιχεία που δικαιολογούν τις δράσεις και τις πολιτικές για τη διαμόρφωση των περιφερειακών τουριστικών προτύπων σύμφωνα με τις δυνατότητες της αγοράς και με τα συμφέροντα βιωσιμότητας των προορισμών και περιφερειών·

1.25.

υποδέχεται τις αναφορές

στο πολιτισμικό και παραδοσιακό τοπίο,

στους πατροπαράδοτους πόρους, τις υποδομές, τη φιλοξενία και τις εγκαταστάσεις ως βασικούς πόρους των τουριστικών προορισμών,

στην ορθολογική αξιοποίηση της εδαφικής έκτασης,

στην τοπική πολιτισμική ταυτότητα και στις ανάγκες των μόνιμων κατοίκων του τόπου,

ως έκφραση της ανάγκης σύνδεσης της τουριστικής πολιτικής σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο με τις λοιπές τομεακές πολιτικές, μέσα από τρόπους άσκησης της χρηστής διαχείρισης·

1.26.

αντιμετωπίζει ευνοϊκά την αναφορά στην ανάγκη να γίνεται σεβαστή η δυναμικότητα υποδοχής των περιοχών με φυσικό και πολιτιστικό πλούτο, καθώς και στη σημασία να ενταχθούν οι μελέτες σχετικά με τη δυναμικότητα υποδοχής σε ένα γενικότερο πλαίσιο σχεδιασμού προτύπων αειφόρου τουρισμού σε περιφερειακή και τοπική κλίμακα·

1.27.

αντιμετωπίζει τις αναφορές στη δευτερεύουσα διαμονή, στη διαμονή ατόμων τρίτης ηλικίας και στις ημερήσιες επισκέψεις ως απόδειξη της σημασίας που έχει το να αναλυθούν κατάλληλα τα φαινόμενα που συνδέονται με τον τουρισμό και να μελετηθούν οι θετικές και αρνητικές επιδράσεις τους, και τούτο πριν από την ανάπτυξη πολιτικών και ρυθμιστικών δράσεων.

2.   Η παρούσα κατάσταση

Πολλές πρωτοβουλίες

2.1.

φρονεί ότι ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα συμπεράσματα του ΣΑΚΧ (Σχεδίου Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου) συνίσταται στην έκκληση προς τις τομεακές βιομηχανίες και διοικήσεις, μεταξύ άλλων στο χώρο του τουρισμού, να αναλάβουν τις ευθύνες τους για τον σχετικό προβληματισμό και σχεδιασμό του κοινοτικού χώρου. Πρόκειται για ένα από τα κυριότερα έγγραφα που διακηρύσσουν την τομεακή ικανότητα του τουρισμού, και άλλων κλάδων, για παρέμβαση επί της χωροταξίας, και που ζητά την ενίσχυση της ικανότητάς του για την προσφορά νέας γνώσης και μεθοδολογίας, η οποία θα αυξήσει την ικανότητα λήψης αποφάσεων του αειφόρου τουρίστα και θα ενισχύσει τη θέση των πλέον βιώσιμων προϊόντων και εκείνων που συνεπάγονται ένα διαρκές μέλημα για την εστίαση των περιφερειακών πολιτικών στις επιταγές βιωσιμότητας των κοινοτήτων των μονίμων κατοίκων, ως προς τις τρεις πτυχές της: οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική.

Αργή πρόοδος

2.2.

συμφωνεί με την αναγνώριση της βραδύτητας της προόδου σε θέματα αειφορίας της τουριστικής δραστηριότητας, η οποία καθιστά αναγκαία τη διαδικασία αυτή για τη διαμόρφωση βασικών προσανατολισμών προκειμένου να στραφούν οι τάσεις προς στόχους βιωσιμότητας·

2.3.

εκφράζει την ικανοποίησή της για τη λύση που προτείνει η Επιτροπή, δεδομένου ότι στηρίζει τη διαδικασία στην οικοδόμηση μιας ευρωπαϊκής τουριστικής πολιτικής από τη βάση προς την κορυφή, η οποία παραπέμπει σαφώς στην αρχή της επικουρικότητας και αποδίδει ευθύνες στους προορισμούς για την πρόοδο ως προς τη βιώσιμη ανάπτυξή τους·

2.4.

συμφωνεί με την Επιτροπή όσον αφορά την αναγνώριση του ρόλου των ΜΜΕ και των προορισμών ως καθοριστικού παράγοντα για την επιτυχία των πρωτοβουλιών αειφορίας.

3.   Αντιμετώπιση των προκλήσεων: οι επιλογές πολιτικής

3.1.

Συμφωνεί με τη θεώρηση της Επιτροπής, η οποία επικεντρώνει τις δράσεις στα ακόλουθα στοιχεία:

στην αποτελεσματική υλοποίηση των υφισταμένων πρωτοβουλιών,

στις κοινοτικές δραστηριότητες που αποσκοπούν στη βελτιστοποίηση της επίδρασης των κοινοτικών πολιτικών και μέτρων,

στις δραστηριότητες που στηρίζονται στον προσδιορισμό συμπληρωματικών μέτρων.

Θα επιθυμούσε, εντούτοις, να αναπτύσσονταν περισσότερο οι έννοιες αυτές.

4.   Υλοποίηση της αειφορίας του τουρισμού: βασικές κατευθύνσεις της ευρωπαϊκής κοινοτικής προσέγγισης

Η γενική αρχή μελλοντικής δράσης

4.1.

συμφωνεί με την ανάλυση της Επιτροπής όπου επισημαίνεται η ανάγκη συμμετοχής όλων των ενδιαφερομένων μερών, σε όλα τα επίπεδα, από το τοπικό έως το παγκόσμιο·

4.2.

εκφράζει την ανησυχία της σχετικά με την ιδέα της Επιτροπής να ρυθμίζονται σε επίπεδο πάνω από το τοπικό και το περιφερειακό τα ζητήματα που αφορούν την εποχική συγκέντρωση των αειφόρων τουριστικών ταξιδίων·

4.3.

φρονεί ότι η δημιουργία κινήτρων προς συγκεκριμένη τουριστική ζήτηση εκ μέρους του ανώτερου επιπέδου, ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο τα συμφέροντα των προορισμών που δεν θα επωφελούνται, πέρα από τους εξωκοινοτικούς, γεγονός που θα συνιστούσε στρέβλωση της αγοράς·

4.4.

πιστεύει ότι η Επιτροπή ορθά παραλληλίζει την αναγκαία πολιτική, επιχειρηματική και κοινωνική δράση που αποσκοπεί στο να γίνει πράξη η αειφορία του τουρισμού, με τη διαμόρφωση ιδιαίτερων ή τομεακών μορφών της Ατζέντας 21. Με άλλα λόγια, και όσον αφορά τις περιφερειακές πολιτικές: η επανεξέταση των τουριστικών πολιτικών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο σύμφωνα με κριτήρια αειφορίας, των οποίων η αιτιολόγηση, οι στόχοι και η μεθοδολογία προτείνονται στην Ανακοίνωση, αντιπροσωπεύει μια εξαιρετική ευκαιρία για τον απεγκλωβισμό των διαδικασιών της Ατζέντας 21, που προς το παρόν, σε πολλές ευρωπαϊκές περιφέρειες και τουριστικούς προορισμούς, έχουν περιέλθει σε δεύτερη μοίρα και ατονούν από διοικητική, πολιτική, επιχειρηματική και κοινωνική άποψη·

4.5.

φρονεί ότι, με τη δημιουργία τοπικών πλαισίων δράσης για την ανάπτυξη ενός αειφόρου τουρισμού, τα οποία, στη συνέχεια, θα συνδέονται με πλαίσια δράσης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, θα διανοιχθούν νέες ευκαιρίες για τις περιφερειακές διοικήσεις, ιδιαίτερα για τις τουριστικές περιφερειακές και τοπικές διοικήσεις που θα αναγκαστούν να ενισχύσουν τη δυναμικότητά τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις, αλλά και για το σύνολο των περιφερειακών διοικήσεων και πολιτικών που έχουν σαφή επίδραση επί της αειφορίας του τουρισμού από άποψη περιβάλλοντος, χωροταξίας, απασχόλησης, γεωργίας, πολιτισμού και κληρονομιάς, κατάρτισης κ.λπ., οι οποίες, χάρη στη σύνδεσή τους με την αειφορία του τουρισμού, θα αποκτήσουν ένα νέο πλαίσιο για τη διαμόρφωση των δράσεών τους·

4.6.

συμφωνεί ότι η ενημέρωση αποτελεί καθοριστικό ζήτημα για την αειφόρο ανάπτυξη του τουρισμού. Ο τουρισμός συνιστά δραστηριότητα που εκτυλίσσεται σε περιβάλλον έλλειψης διαφάνειας και πληροφόρησης, γεγονός που έχει καταγγελθεί. Οι βιομηχανίες και οι προορισμοί θα μπορέσουν να λάβουν την κατάλληλη θέση ως προς τις στρατηγικές αειφορίας, μόνον εάν διαθέτουν την απαραίτητη πληροφόρηση για τις δραστηριότητές τους. Ένα μεγάλο μέρος της πληροφόρησης αυτής μπορεί να παραχθεί και να συλλεχθεί αποκλειστικά στους προορισμούς·

4.7.

ζητά από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να προωθήσουν και να υποστηρίξουν δίκτυα προορισμών που θα μπορούν να παράγουν και να ανταλλάσσουν πληροφορίες·

4.8.

πιστεύει ότι υπάρχουν άλλου είδους σημαντικές τουριστικές πληροφορίες που διαφεύγουν των ικανοτήτων των προορισμών ή των δικτύων προορισμών και ότι, ως προς το σημείο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο, τον οποίο αδυνατούν να αναλάβουν οι περιφέρειες και τα κράτη μέλη.

Τι προτίθεται να πράξει η Επιτροπή

4.9.

αξιολογεί θετικά τις διαδικασίες Εκτίμησης Επιπτώσεων που έχει θέσει σε εφαρμογή η Επιτροπή, ειδικότερα για τουριστικά θέματα, και πιστεύει ότι συνιστούν άριστο παράδειγμα για την προώθηση των κριτηρίων χρηστής διαχείρισης στις ευρωπαϊκές περιφέρειες και τους τουριστικούς προορισμούς τους·

4.10.

υποστηρίζει το στόχο της Επιτροπής για κατάρτιση και εφαρμογή εσωτερικού προγράμματος για την αύξηση της επίδρασης των διαφόρων κοινοτικών πολιτικών·

4.11.

πιστεύει ότι οι δείκτες αειφορίας του τουρισμού, πέρα από στόχος «για την αποτίμηση της αειφόρου ανάπτυξης του τουρισμού», είναι σημαντικοί ως καταλύτες των διαδικασιών αειφορίας. Και τούτο προϋποθέτει ότι όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (βιομηχανία, διοικήσεις, κοινωνία των πολιτών κ.λπ.) θα συμμετέχουν εξ αρχής στη διαδικασία κατάρτισης των δεικτών και ότι οι δείκτες αυτοί θα παραμείνουν απλοί και εύχρηστοι, ώστε ο καθένας να μπορεί να τους κατανοεί και να συνεχίζει να συμβάλλει στην ανάπτυξή τους·

4.12.

φρονεί ότι η προσπάθεια αποτίμησης της αειφορίας σημαίνει πρόοδο ως προς την αειφορία, χάρη στο έργο που καταβάλλουν οι φορείς για να κατανοήσουν την επίδραση του τουρισμού, να εξεύρουν εναλλακτικές προτάσεις και να αναπτύξουν το κοινωνικό κεφάλαιο που συνεπάγεται·

4.13.

υποστηρίζει τη σύναψη συμφωνίας συνεργασίας με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (ΠΟΤ)·

4.14.

χαιρετίζει τη σύσταση, εκ μέρους της Επιτροπής, Ομάδας για την Αειφορία του Τουρισμού, η οποία θα αποτελείται από εκπροσώπους των εθνικών αρχών, των τοπικών και περιφερειακών αρχών, των τουριστικών επιχειρήσεων, των συνδικάτων και της κοινωνίας των πολιτών·

4.15.

πιστεύει ότι, εφόσον η ΕΤΠ είναι ο φορέας της Ένωσης που εκπροσωπεί τις ευρωπαϊκές περιφερειακές και τοπικές αρχές, είναι και ο καταλληλότερος φορέας για να ορίζει τα μέλη που θα εκπροσωπούν τις εν λόγω αρχές στους κόλπους της Ομάδας αυτής, σε συνεργασία με τις πανευρωπαϊκές ενώσεις περιφερειακών και τοπικών αρχών·

4.16.

προτείνει, για την καλύτερη λειτουργία της ομάδας, να επιλέγονται ανά γεωγραφικές περιφερειακές ομάδες οι εκπρόσωποί τους και να αντικατοπτρίζουν ολόκληρο το φάσμα των τουριστικών προορισμών·

4.17.

προτείνει να υποστηρίξει η Eurostat το έργο της Ομάδας για την Αειφορία του Τουρισμού, προκειμένου να θεσπιστούν οι δείκτες αειφορίας του τουρισμού σε ευρωπαϊκή κλίμακα και να προωθηθούν σε περιφερειακή και τοπική κλίμακα, πράγμα που μπορεί να αποτελέσει σημαντικό ποιοτικό άλμα προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης του τουρισμού·

4.18.

συμφωνεί με την Επιτροπή ως προς το ότι η εποχικότητα και οι μεταφορές είναι δύο σημαντικά προβλήματα που σχετίζονται με τις αειφόρους επιλογές των καταναλωτών και ότι απαιτείται η τακτική συνεδρίαση μιας «ομάδας εμπειρογνωμόνων», υπενθυμίζει όμως ότι στους προβληματισμούς τους πρέπει να περιλαμβάνονται σφαιρικές αναλύσεις που θα καλύπτουν και τις λοιπές σημαντικές παραμέτρους, ώστε να μην καταλήγουν σε μονομερή και αντιφατικά συμπεράσματα·

4.19.

φρονεί ότι, σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να επιδεικνύεται η μεγαλύτερη δυνατή σύνεση κατά τον προσδιορισμό των ενδεχόμενων εκστρατειών ευαισθητοποίησης, ιδιαίτερα αυτών που απευθύνονται στους καταναλωτές, προκειμένου να αποφευχθούν οι εντάσεις μεταξύ των διαφόρων προορισμών και προ{ιόντων, για το λόγο δε αυτόν θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο γενικές. Εξάλλου, μπορεί όντως να είναι σημαντικό να διατεθούν τα κατάλληλα μέσα προκειμένου οι τοπικές και περιφερειακές αρχές των διαφόρων τουριστικών προορισμών να αφομοιώσουν και κατανοήσουν τους προσανατολισμούς της Ανακοίνωσης της Επιτροπής και να συμπαραταχθούν με τις πρωτοβουλίες για την εφαρμογή τους στην πράξη·

4.20.

από την άλλη πλευρά, πιστεύει όντως ότι ο τουρίστας πρέπει να γνωρίζει ότι έχει δικαίωμα στην αειφόρο τουριστική κατανάλωση, όπως προβλέπει, εξάλλου, ο Ευρωπαϊκός Χάρτης των Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων του Τουρίστα, και επομένως αποτελεί μια καλή ιδέα να παρασχεθεί βοήθεια στη βιομηχανία και στους προορισμούς για να προσαρμόσουν τα προϊόντα τους προς τα αειφόρα πρότυπα που επιζητούν οι ευρωπαίοι τουρίστες και οι διεθνείς τουρίστες που μας επισκέπτονται·

4.21.

συμφωνεί με την Επιτροπή ως προς την αξιολόγηση των ευκαιριών που προσφέρει η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) ως πρωτοβουλία για την προώθηση της ανάπτυξης και υιοθέτησης ορθών πρακτικών για την αειφόρο παραγωγή·

4.22.

επικροτεί την πρόταση, εκ μέρους της Επιτροπής, δραστηριοτήτων για την προώθηση πρωτοβουλιών των τουριστικών προορισμών στους ακόλουθους τομείς:

γενικευμένη χρήση της τοπικής Ατζέντας 21 στους ευρωπαϊκούς τουριστικούς προορισμούς,

ανάπτυξη τοπικά προσαρμόσιμων τεχνικών για τη διαχείριση της δυναμικότητας υποδοχής,

ανταλλαγές και αμοιβαία ενημέρωση μεταξύ των τουριστικών προορισμών,

προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή,

ανάπτυξη και διάδοση ορθών πρακτικών,

αξιοποίηση και χρήση των τεχνολογιών των πληροφοριών και επικοινωνιών·

4.23.

ευελπιστεί ότι η Επιτροπή θα διαθέτει τα αναγκαία προς τούτο μέσα και ότι θα λάβει μέτρα ώστε οι στόχοι αυτοί να περιληφθούν στα υφιστάμενα κονδύλια των κοινοτικών ενισχύσεων, για παράδειγμα με ενίσχυση της πρωτοβουλίας INTERREG 3 —η οποία μπορεί, ειδικότερα, να προσφέρει χρηματοδοτική υποστήριξη σε δίκτυα τουριστικών προορισμών— ή άλλων πρωτοβουλιών που θα κριθούν κατάλληλες για το σκοπό αυτόν·

4.24.

επισημαίνει τη σημασία των θεματικών συνεδριάσεων για τον τουρισμό, στις οποίες πρέπει να συμμετέχουν οι τοπικές και περιφερειακές διοικήσεις, οι εκπροσωπευτικές τους οργανώσεις και οι σχετικοί φορείς, προκειμένου να διαδώσουν, να εξηγήσουν και να εντάξουν τις περιφέρειες, τη βιομηχανία και τα στοιχεία της κοινωνίας των πολιτών εντός των στόχων, των μεθοδολογιών και των επιτεύξεων των βασικών προσανατολισμών για την αειφορία του ευρωπαϊκού τουρισμού·

4.25.

φρονεί ότι, μεταξύ των δράσεων που θα αναπτύξει η Επιτροπή για να συμμετάσχει στις δραστηριότητες που θα ενισχύσουν τη δυναμικότητα των προορισμών, λόγω της σημασίας του τουρισμού για τις περιοχές και της χωροταξικής του φύσεως, θα πρέπει να περιληφθεί και η ανταγωνιστικότητα, οπότε και η εστίαση θα πρέπει να είναι τριπολική: ανταγωνιστικότητα, ποιότητα, αειφορία.

Τι μπορούν να κάνουν οι λοιποί ενδιαφερόμενοι φορείς

Ευρωπαίοι πολίτες και τουρίστες

4.26.

φρονεί ότι ο ευρωπαίος τουρίστας πρέπει να είναι καλά ενημερωμένος σχετικά με το Χάρτη δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του αειφόρου τουρίστα·

4.27.

απευθύνει έκκληση προς τους προορισμούς να καταστούν ικανοί να προασπίζονται τα συμφέροντα και τα δικαιώματα του αειφόρου τουρίστα και να θεσπίσουν συστήματα για τη σφυγμομέτρηση των απόψεων του αειφόρου τουρίστα·

4.28.

συνιστά να προωθήσουν ιδιαίτερα οι προορισμοί τις προϋποθέσεις και τις δεσμεύσεις τους υπέρ της αειφορίας·

4.29.

προτείνει οι παραπάνω παράγραφοι να περιληφθούν ρητά στις μεθοδολογίες εφαρμογής των διαδικασιών της Ατζέντας 21 ή στα τουριστικά σχέδια αειφόρου ανάπτυξης.

Ιδιωτικές εταιρείες και κοινωνικοί εταίροι

4.30.

προσυπογράφει το σύνολο των όσων περιλαμβάνονται στο σημείο αυτό της Ανακοίνωσης·

4.31.

φρονεί ότι απαιτείται να ενισχυθεί η διασύνδεση του κλάδου των ΜΜΕ, η κατάρτιση των διαχειριστών και των εργαζομένων τους, να διευκολυνθεί η συμμετοχή του στη λήψη αποφάσεων και η πρόσβαση στην καθιέρωση συστημάτων ποιότητας·

4.32.

προτείνει να περιληφθούν ειδικώς οι στόχοι αυτοί στο πλαίσιο της κοινοτικής δράσης.

Ευρωπαϊκοί τουριστικοί προορισμοί και δημόσιες αρχές

4.33.

προσυπογράφει στο σύνολό τους όσα περιλαμβάνονται στο σημείο αυτό της Ανακοίνωσης και συγχαίρει την Επιτροπή για την ανάπτυξή της·

4.34.

φρονεί ότι οι περιφερειακές και τοπικές τουριστικές αρχές διαθέτουν μια εξαιρετική ευκαιρία για να αποκτήσουν την ικανότητα και να εμπλακούν ενεργά στην ανάπτυξη του αειφόρου τουρισμού, καθιερώνοντας τις κατάλληλες συνέργειες και συντονισμούς με τις λοιπές διοικήσεις, σύμφωνα με τα οργανωτικά σχήματα της κάθε περιφέρειας, για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων·

4.35.

εκτιμά επίσης ότι το σύνολο των εμπλεκόμενων τοπικών και περιφερειακών διοικήσεων διαθέτουν σαφείς επιλογές για να εντάξουν την πτυχή της τουριστικής αειφορίας στις δράσεις και τους στόχους τους·

4.36.

εκφράζει την ικανοποίησή της για την αναφορά της Επιτροπής στις τριμερείς συμφωνίες, ως μέσον συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων διοικήσεων. Ο τουρισμός μπορεί, πράγματι, να αποτελέσει ένα από τα πεδία εφαρμογής των τριμερών συμφωνιών·

4.37.

πιστεύει ότι η Επιτροπή πρέπει να διεξαγάγει μελέτη αποτελεσματικότητας ούτως ώστε η ενίσχυση του ισχύοντος πλαισίου δράσης της υπέρ της αειφορίας του ευρωπαϊκού τουρισμού να μην «χαθεί» ανάμεσα σε ασύνδετες δράσεις σε επίπεδο προορισμών, ενώ παράλληλα θα πρέπει να διατηρηθεί η ποικιλία των ταχθέντων στόχων.

Διεθνείς οργανισμοί και εθνικές κυβερνήσεις

4.38.

προσυπογράφει στο σύνολό τους όσα περιλαμβάνονται στο σημείο αυτό της Ανακοίνωσης.

Ομάδες της κοινωνίας των πολιτών

4.39.

προσυπογράφει στο σύνολό τους όσα περιλαμβάνονται στο σημείο αυτό, υπενθυμίζει όμως ότι η συμμετοχή των ομάδων αυτών και ολόκληρου του τριτογενή τομέα, είναι δυνατή μόνον εάν τους εξασφαλιστεί επί της ουσίας η ικανότητα να συμμετέχουν σε διαδικασίες, πράγμα που προϋποθέτει την πλήρη, λεπτομερή και προσπελάσιμη πληροφόρηση και, ως εκ τούτου, θα καταστεί αναγκαία η ανάπτυξη ειδικών δράσεων προς το σκοπό αυτόν.

5.   Συμπεράσματα

5.1.

εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόθεση της Επιτροπής να ενημερώσει το Συμβούλιο και τα λοιπά κοινοτικά όργανα σχετικά με τις προόδους που θα έχει σημειώσει η εφαρμογή, και να προετοιμάσει την εφαρμογή μιας Ατζέντας 21 για τον ευρωπαϊκό τουρισμό. Φρονεί, όμως, ότι η λεπτομερής προετοιμασία της εν λόγω Ατζέντας 21 για τον ευρωπαϊκό τουρισμό θα πρέπει να ολοκληρωθεί, το αργότερο, εντός του 2005·

5.2.

ζητά να είναι η ΕΤΠ ένα από τα κοινοτικά όργανα που θα ενημερωθούν.

Βρυξέλλες, 21 Απριλίου 2004.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Peter STRAUB


(1)  ΕΕ C 66 της 19.3.2003, σ. 14.

(2)  ΕΕ C 93 της 6.4.1999, σ. 36.


Top