Staatssteun — De toepassing van regels voor diensten van algemeen economisch belang (SGEI)

 

SAMENVATTING VAN:

Mededeling betreffende de toepassing van de EU-staatssteunregels op voor het verrichten van diensten van algemeen economisch belang verleende compensatie

Besluit 2012/21/EU — De toepassing van artikel 106, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie op staatssteun in de vorm van compensatie voor de openbare dienst, verleend aan bepaalde met het beheer van diensten van algemeen economisch belang belaste ondernemingen

Mededeling — EU-kaderregeling inzake staatssteun in de vorm van compensatie voor de openbare dienst

WAT IS HET DOEL VAN HET BESLUIT EN DE MEDEDELINGEN?

• In de mededeling over de toepassing van de EU-staatssteunregels worden de basisbegrippen in verband met staatssteun voor diensten van algemeen economisch belang (openbare diensten) verduidelijkt.
• In het besluit worden de voorwaarden vastgesteld waaronder compensatie voor de openbare dienst verenigbaar is met de interne markt en niet hoeft te worden aangemeld bij de Europese Commissie.
• In de mededeling over het kader voor staatssteun worden de voorwaarden vastgesteld voor de beoordeling van grote compensatiebedragen die buiten het toepassingsbereik van het besluit vallen. Deze gevallen moeten bij de Commissie worden aangemeld en kunnen verenigbaar worden verklaard als ze aan bepaalde criteria voldoen.

KERNPUNTEN

Diensten van algemeen economisch belang (SGEI)

Diensten van algemeen economisch belang zijn economische activiteiten, zoals transportnetwerken en post- en sociale diensten, die door overheidsorganen als bijzonder belangrijk voor burgers worden beschouwd en die zonder overheidsinterventie niet zouden worden verricht (of zouden worden verricht onder andere voorwaarden).

Compensatie voor SGEI

Volgens het Altmark-arrest van 2003 van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) vormt compensatie voor de openbare dienst geen staatssteun als aan vier cumulatieve voorwaarden is voldaan:

• de begunstigde dienstverrichter moet openbaredienstverplichtingen duidelijk hebben omschreven;
• de methode voor het berekenen van de compensatie moet objectief en transparant zijn, en vooraf worden vastgesteld;
• de compensatie mag niet hoger zijn dan de relevante kosten en een redelijke winst, d.w.z. geen overcompensatie, en
• de dienstverrichter wordt gekozen in het kader van een openbare aanbesteding of de hoogte van de compensatie wordt berekend op basis van een analyse van de kosten van een gemiddelde, „goed beheerde” onderneming in de betrokken sector.

Als aan een of meer van deze voorwaarden niet is voldaan, wordt de compensatie voor de openbare dienst getoetst aan de staatssteunregels.

Hervorming van de staatssteunregels voor SGEI

Een vier documenten tellend SGEI-pakket heeft tot doel de staatssteunregels voor SGEI te verduidelijken en te vereenvoudigen.

Mededeling over de toepassing van de EU-staatssteunregels

• bevat een toelichting van twee soorten begrippen: begrippen met betrekking tot algemene staatssteun en SGEI-specifieke begrippen;
• verduidelijkt de voorwaarden waaronder compensatie voor de openbare dienst geen staatssteun vormt doordat er geen sprake is van enig voordeel;
• bevat de verschillende voorwaarden voor het beheer van een SGEI
  • het besluit waarbij een onderneming met een dienst van algemeen economisch belang wordt belast, de belasting met een openbare dienst waarmee de verplichtingen van de dienstverstrekker(s) en van het overheidsorgaan worden afgebakend,
  • de methode voor het berekenen van de compensatie, die op objectieve en transparante wijze vooraf moet worden vastgesteld. Er is geen specifieke formule vereist, maar bij de aanvang moet duidelijk zijn hoe de compensatie zal worden berekend,
  • vermijden van overcompensatie — de compensatie mag niet hoger zijn dan nodig is om de kosten en een redelijke winst geheel of gedeeltelijk te dekken, en
  • de selectie van de dienstverrichter en de berekening van de compensatie, hetzij in het kader van een openbare aanbesteding, hetzij aan de hand van een benchmarkingexercitie.

In het besluit en het kader zoals hieronder vermeld, worden de voorwaarden vastgesteld waaronder een staatssteunmaatregel geacht wordt verenigbaar te zijn of verenigbaar kan worden verklaard met de interne markt op grond van artikel 106, lid 2.

Besluit 2012/21/EU

• Het besluit maakt onbeperkte uitgaven mogelijk op het gebied van sociale diensten:
  • sociale huisvesting en ziekenhuizen;
  • diensten die voorzien in sociale behoeften met betrekking tot gezondheidszorg en langdurige zorg;
  • kinderopvang;
  • toegang tot de arbeidsmarkt en herintreding, en
  • de zorg voor en sociale inclusie van kwetsbare groepen.
• Voor alle andere SGEI-activiteiten bedraagt de drempel voor compensatie 15 miljoen EUR per jaar. Financiële steun boven deze drempel moet op grond van het SGEI-kader worden aangemeld bij de Commissie.
• De periode waarvoor een SGEI-dienstverrichter met het beheer van de dienst van algemeen economisch belang is belast, is niet langer dan tien jaar.
• Op het gebied van vervoer kan compensatie worden verleend:
  • ten behoeve van lucht- of zeeverbindingen met eilanden waar het jaarlijkse gemiddelde aantal passagiers niet hoger is dan 300 000,
  • aan havens waar het jaarlijkse gemiddelde aantal passagiers niet hoger is dan 300 000; en
  • aan luchthavens waar het jaarlijkse gemiddelde aantal passagiers niet hoger is dan 200 000.

EU-kader

Het kader:

• biedt een preciezere methode voor het berekenen van het toegestane compensatiebedrag;
• schrijft voor dat de EU-landen doelmatigheidsprikkels moeten invoeren om de dienstverrichter te stimuleren de dienst zo doelmatig mogelijk te verrichten;
• voorziet in aanscherping van de transparantievereisten;
• voorziet in de verplichting voor SGEI om aan de EU-regels voor het plaatsen van overheidsopdrachten te voldoen;
• voorziet in een „discriminatieverbod” — als meerdere organisaties een SGEI verrichten, moet de compensatie op dezelfde manier worden berekend om discriminatie te vermijden.

Verslaglegging

De EU-landen moeten om de twee jaar verslag uitbrengen aan de Commissie over de uitvoering van het besluit en over de inachtneming van het kader.

Transparantie

De EU-landen moeten jaarlijks gegevens bekendmaken over de financiering van een SGEI binnen het toepassingsbereik van het besluit (voor compensatie van meer dan 15 miljoen EUR die wordt verleend aan een onderneming die ook activiteiten heeft buiten de SGEI) of het kader:

• op de website van de Commissie inzake de transparantie van staatssteun, of
• op hun nationale of regionale website over transparantie.

Richtsnoeren

De Commissie heeft richtsnoeren opgesteld voor de toepassing van de staatssteunregels op SGEI.

VANAF WANNEER IS HET BESLUIT VAN TOEPASSING?

Het besluit is van toepassing sinds 31 januari 2012.

ACHTERGROND

• Diensten van algemeen economisch belang (Europese Commissie).

BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN

Mededeling van de Commissie betreffende de toepassing van de staatssteunregels van de Europese Unie op voor het verrichten van diensten van algemeen economisch belang verleende compensatie (PB C 8 van 11.1.2012, blz. 4-14)

Besluit 2012/21/EU van de Commissie van 20 december 2011 betreffende de toepassing van artikel 106, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie op staatssteun in de vorm van compensatie voor de openbare dienst, verleend aan bepaalde met het beheer van diensten van algemeen economisch belang belaste ondernemingen (PB L 7 van 11.1.2012, blz. 3-10)

Mededeling van de Commissie — EU-kaderregeling inzake staatssteun in de vorm van compensatie voor de openbare dienst (2011) (PB C 8 van 11.1.2012, blz. 15-22)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Derde deel — Het beleid en intern optreden van de Unie — Titel VII — Gemeenschappelijke regels betreffende de mededinging, de belastingen en de onderlinge aanpassing van de wetgevingen — Hoofdstuk 1 — Regels betreffende de mededinging — Eerste afdeling — Regels voor de ondernemingen — Artikel 106 (oud artikel 86 VEG) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 90-91)

Werkdocument van de diensten van de Commissie — Gids voor de toepassing van de EU-regels inzake staatssteun, overheidsopdrachten en de eengemaakte markt op diensten van algemeen economisch belang, en met name sociale diensten van algemeen belang (SWD(2013) 53 final/2 van 29.4.2013)

Verordening (EU) nr. 360/2012 van de Commissie van 25 april 2012 betreffende de toepassing van de artikelen 107 en 108 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie op de-minimissteun verleend aan diensten van algemeen economisch belang verrichtende ondernemingen (PB L 114 van 26.4.2012, blz. 8-13)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Verordening (EU) nr. 360/2012 werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie heeft slechts informatieve waarde.

Laatste bijwerking 09.09.2019