Het begrip staatssteun

 

SAMENVATTING VAN:

Mededeling van de Commissie betreffende het begrip „staatssteun” in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (EU)

WAT IS HET DOEL VAN DE MEDEDELING?

Het begrip staatssteun is een objectief en juridisch begrip in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). In de mededeling worden de belangrijkste begrippen met betrekking tot het begrip „staatssteun”, zoals bedoeld in het artikel, verduidelijkt.

KERNPUNTEN

Definitie van staatssteun in artikel 107, lid 1, van het VWEU

• Steunmaatregelen van EU-landen, of in welke vorm dan ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, moeten onverenigbaar zijn met de interne markt, voor zover zij het handelsverkeer tussen de EU-landen ongunstig beïnvloeden.
• Er bestaan vier cumulatieve voorwaarden om van staatssteun te kunnen spreken:
  • de steun wordt door de staat of met staatsmiddelen bekostigd;
  • de steun begunstigt een of meer ondernemingen — er is sprake van een selectief voordeel;
  • de steun vervalst de mededinging of kan deze vervalsen; en
  • de steun beïnvloedt de handel tussen de EU-landen.

Aanwijzingen en verduidelijking

Door de jurisprudentie van de EU-rechtbanken en de beschikkingspraktijk van de Europese Commissie systematisch samen te vatten, voorziet de mededeling in algemene richtsnoeren voor alle aspecten van de definitie van staatssteun.

• De begrippen onderneming en economische activiteit — of de betrokken entiteit een economische activiteit uitoefent:
  • Het Hof van Justitie heeft „ondernemingen” steeds gedefinieerd als elke eenheid die een economische activiteit uitoefent, ongeacht haar rechtsvorm en de wijze waarop zij wordt gefinancierd. Een „economische activiteit” is iedere activiteit die erin bestaat goederen of diensten op een markt aan te bieden.
• Afkomstig van de staat — of de steun van publieke herkomst is:
  • Steun die direct of indirect met staatsmiddelen wordt verleend en aan de staat valt toe te rekenen, kan staatssteun vormen. Staatsmiddelen omvatten alle middelen van de overheidssector, met inbegrip van middelen van andere organen van de staat (gedecentraliseerde, federatieve, regionale of andere) en, onder bepaalde omstandigheden, middelen van particuliere instanties.
• Voordeel — of er een economisch voordeel is verkregen:
  • Er is sprake van een voordeel wanneer de financiële situatie van een onderneming wordt verbeterd als gevolg van overheidsoptreden onder andere dan normale marktvoorwaarden.
• Selectiviteit — of de overheidssteun selectief een voordeel toekent aan bepaalde ondernemingen, categorieën van ondernemingen of bepaalde economische sectoren:
  • Maatregelen van algemene strekking die daadwerkelijk openstaan voor alle ondernemingen die op voet van gelijkheid in een EU-land actief zijn, zijn niet selectief. Om werkelijk van zuiver algemene strekking te zijn, mogen de maatregelen echter, wat betreft hun toepassingsgebied, in de praktijk niet worden begrensd door factoren die de praktische uitwerking ervan beperken.
• Beïnvloeding van het handelsverkeer en de mededinging — of de economische activiteit de mededinging vervalst of dreigt te vervalsen door begunstiging van bepaalde ondernemingen of de productie van bepaalde goederen, en alleen voor zover zij het handelsverkeer tussen de EU-landen negatief beïnvloedt:
  • Een door de staat toegekende maatregel wordt geacht de mededinging te vervalsen of het risico daartoe in te houden wanneer daarmee de concurrentiepositie van de begunstigde onderneming ten opzichte van andere, concurrerende ondernemingen kan worden versterkt. Het is niet nodig om vast te stellen dat de steun het handelsverkeer tussen de lidstaten daadwerkelijk heeft beïnvloed; enkel dient te worden onderzocht of die steun dat handelsverkeer ongunstig kan beïnvloeden.

Overheidsinvestering in infrastructuur

• Tevens wordt in de mededeling een aantal punten verduidelijkt met betrekking tot overheidsinvestering in infrastructuur, wanneer overheidsfinanciering van infrastructuur een onderneming begunstigt, een voordeel toekent en gevolgen heeft voor de mededinging en de handel tussen EU-landen.
• Bij infrastructuurprojecten zijn vaak meerdere categorieën spelers betrokken en eventuele staatssteun kan potentieel ten goede komen aan de bouw (met inbegrip van uitbreidingen of verbeteringen) en de exploitatie of het gebruik van de infrastructuur. De mededeling bevat daarom specifieke aanwijzingen voor het onderscheid tussen:
  • hulp aan de ontwikkelaar en/of eerste eigenaar van de infrastructuurvoorziening;
  • steun aan de beheerders ervan (ondernemingen die rechtstreeks gebruikmaken van de infrastructuur om diensten aan eindgebruikers te leveren, met inbegrip van ondernemingen die de infrastructuur overnemen van de ontwikkelaar/eigenaar met het oog op commerciële exploitatie, of die een concessie of lease verwerven voor het gebruik en de exploitatie van de infrastructuurvoorziening, en
  • steun aan de eindgebruikers van de infrastructuurvoorziening.

ACHTERGROND

• De mededeling over „het begrip steun” is het laatste onderdeel van het initiatief van de Commissie tot modernisering van de staatssteun, dat in 2012 van start is gegaan.
• De specifieke richtsnoeren voor overheidsinvesteringen zijn bedoeld om het effect van investeringen op de economische groei en de werkgelegenheid te maximaliseren, in overeenstemming met het investeringsplan van de Commissie voor Europa.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Mededeling van de Commissie betreffende het begrip „staatssteun” in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (PB C 262 van 19.7.2016, blz. 1-50)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Derde deel — Het beleid en intern optreden van de Unie — Titel VII — Gemeenschappelijke regels betreffende de mededinging, de belastingen en de onderlinge aanpassing van de wetgevingen — Hoofdstuk 1 — Regels betreffende de mededinging — Tweede afdeling — Steunmaatregelen van de Staten — Artikel 107 (oud artikel 87 VEG) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 91-92)

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — De modernisering van het EU-staatssteunbeleid (COM(2012) 209 final van 8.5.2012)

Laatste bijwerking 09.09.2019