Interne markt voor gas

 

SAMENVATTING VAN:

Richtlijn 2009/73/EG betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor aardgas

WAT IS HET DOEL VAN DE RICHTLIJN?

• Met de richtlijn wordt beoogd gemeenschappelijke regels in te voeren voor de transmissie, de distributie, de levering en de opslag van aardgas* teneinde markttoegang te verschaffen en eerlijke en niet-discriminerende mededinging mogelijk te maken.
• De richtlijn heeft betrekking op aardgas, vloeibaar aardgas (LNG), biogas en uit biomassa verkregen gas.

KERNPUNTEN

Regels met betrekking tot de organisatie van de sector

Deze regels zijn erop gericht een door concurrentie gekenmerkte, zekere en in milieuopzicht duurzame aardgasmarkt tot stand te brengen.

De EU-landen mogen aan gasbedrijven openbaredienstverplichtingen opleggen die betrekking hebben op:

• technische beveiliging en leveringszekerheid;
• regelmaat en kwaliteit van de dienstverlening;
• prijs;
• milieubescherming; en
• energie-efficiëntie.

De EU-landen moeten ervoor zorgen dat:

• alle afnemers het recht hebben hun gasleverancier te kiezen en gemakkelijk van leverancier te veranderen, met de hulp van hun beheerder en binnen een termijn van drie weken;
• afnemers relevante verbruiksgegevens ontvangen.

De EU-landen zijn verantwoordelijk voor het monitoren van de leveringszekerheid en met name van:

• het evenwicht tussen vraag en aanbod op de nationale markt;
• de beschikbare voorraden;
• het onderhoud van de netten; en
• de maatregelen die in geval van leveringsproblemen moeten worden genomen.

Ter waarborging van de leveringszekerheid kan regionale of internationale samenwerking worden aangegaan.

De EU-landen zorgen voor de integratie van nationale markten op een of meer regionale niveaus als eerste stap op weg naar de creatie van een volledig geliberaliseerde interne markt. De geïsoleerde systemen die „gaseilanden” vormen, worden eveneens geïntegreerd. In dit verband werken de nationale regulerende instanties samen met het Agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators.

Transmissie, opslag en LNG

Ontvlechting* en transparantie van de boekhouding

Per 3 maart 2012 moesten de EU-landen zorgen voor de ontvlechting van transmissiesystemen en transmissiesysteembeheerders. Dit betekent dat bedrijven die actief zijn op het gebied van de productie of levering van gas of elektriciteit geen rechten mogen uitoefenen over een transmissiesysteembeheerder en vice versa.

De EU-landen en de bevoegde instanties hebben recht op inzage van de boekhouding van de aardgasbedrijven, maar eerbiedigen de vertrouwelijkheid van bepaalde gegevens. Aardgasbedrijven voeren een afzonderlijke boekhouding voor al hun activiteiten met betrekking tot de levering van gas, zoals transmissie en distributie.

Aanwijzing van transmissiesysteembeheerders

Voordat een bedrijf officieel als transmissiesysteembeheerder wordt aangewezen, wordt het gecertificeerd. Een lijst van door de EU-landen aangewezen transmissiesysteembeheerders wordt vervolgens bekendgemaakt in het Publicatieblad van de Europese Unie.

Bovendien en waar zulks van toepassing is wijzen de EU-landen een of meer opslag- en LNG-systeembeheerders aan.

Taken van transmissiesysteembeheerders

Systeembeheerders zijn verantwoordelijk voor:

• het beheer, het onderhoud en de ontwikkeling van transmissiesystemen en opslag- en/of LNG-installaties met inachtneming van het milieu;
• het garanderen van non-discriminatie tussen systeemgebruikers;
• het verstrekken van informatie aan elke andere transmissiesysteembeheerder, opslagsysteembeheerder, LNG-systeembeheerder en/of elke distributiesysteembeheerder om de interconnectie van de transmissie en de opslag van aardgas te waarborgen;
• het verstrekken aan systeemgebruikers van de informatie die zij voor de toegang tot het systeem nodig hebben.

Transmissiesysteembeheerders bouwen voldoende grensoverschrijdende capaciteit op om de Europese transmissie-infrastructuur te integreren. Ze leggen de regulerende instantie elk jaar een tienjarig netontwikkelingsplan voor met vermelding van de belangrijkste infrastructuur die de eerstvolgende tien jaar aangelegd of gemoderniseerd moet worden, alsmede van de investeringen die de eerstvolgende tien jaar gedaan moeten worden.

Distributie en levering

De EU-landen wijzen distributiesysteembeheerders aan of verlangen van de bedrijven die eigenaar zijn van of verantwoordelijk zijn voor distributiesystemen, dat zij deze aanwijzen.

Distributiesysteembeheerders zijn hoofdzakelijk verantwoordelijk voor:

• het waarborgen van de langetermijncapaciteit van het systeem met betrekking tot de distributie van aardgas, beheer, onderhoud, ontwikkeling en milieubescherming;
• het waarborgen van transparantie ten behoeve van systeemgebruikers;
• het verstrekken van informatie aan systeemgebruikers;
• het dekken van energieverliezen en het beschikbaar houden van reservecapaciteit.

De distributiesysteembeheerder moet juridisch onafhankelijk zijn van andere, niet met distributie samenhangende activiteiten.

Organisatie van de toegang tot het systeem

De EU-landen of de bevoegde regulerende instanties zijn verantwoordelijk voor de invoering van een systeem voor de niet-discriminerende toegang van derden tot transmissie- en distributiesystemen, gebaseerd op bekendgemaakte tarieven. Ze zorgen ervoor dat in aanmerking komende afnemers toegang kunnen krijgen tot upstreampijpleidingnetten. Ook stellen ze de voorwaarden voor de toegang tot opslaginstallaties en leidingbuffer (gasopslag door middel van compressie in gastransmissie- en gasdistributiesystemen) vast.

Aanvullende regels voor de interne markt voor aardgas

Richtlijn (EU) 2019/692 heeft tot doel obstakels voor de voltooiing van de interne markt voor aardgas, die het gevolg zijn van de niet-toepassing van de marktregels van de EU op gastransmissieleidingen van en naar niet-EU-landen, weg te nemen. De bij deze richtlijn ingevoerde wijzigingen beogen ervoor te zorgen dat de regels die gelden voor gastransmissieleidingen tussen twee of meer EU-landen, binnen de EU ook gelden voor gastransmissieleidingen van en naar niet-EU-landen.

VANAF WANNEER IS DE RICHTLIJN VAN TOEPASSING?

De richtlijn is sinds 3 september 2009 van toepassing en moest voor 3 maart 2011 in de EU-landen in nationaal recht worden omgezet.

Richtlijn 2003/55/EG is op 3 maart 2011 door deze richtlijn ingetrokken.

ACHTERGROND

In twee mededelingen van de Commissie in 2007 over de vooruitzichten voor de interne gas- en elektriciteitsmarkt en het sectoraal onderzoek naar de Europese gas- en elektriciteitsmarkten zijn de onvolkomenheden in de geldende voorschriften en maatregelen met betrekking tot de interne markt aangetoond en is gewezen op de noodzaak om nieuwe voorschriften vast te stellen.

Zie voor meer informatie:

• Marktwetgeving (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Richtlijn 2009/73/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor aardgas en tot intrekking van Richtlijn 2003/55/EG (PB L 211 van 14.8.2009, blz. 94-136)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Richtlijn 2009/73/EG zijn opgenomen in de originele tekst. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Verordening (EG) nr. 713/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 tot oprichting van een Agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators (PB L 211 van 14.8.2009, blz. 1-14)

Zie de geconsolideerde versie.

Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement — Vooruitzichten voor de interne gas- en elektriciteitsmarkt (COM(2006) 841 definitief van 10 januari 2007)

Mededeling van de Commissie — Onderzoek op grond van artikel 17 van Verordening (EG) nr. 1/2003 naar de Europese gas- en elektriciteitssectoren (Eindverslag) (COM(2006) 851 definitief van 10 januari 2007)

Laatste bijwerking 17.05.2019