Snellere digitalisering van overheidsdiensten in de EU — actieplan voor 2016-2020
SAMENVATTING VAN:
Mededeling COM(2016) 179 final van de Europese Commissie – EU-actieplan inzake e-overheid
Artikel 197 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU)
Artikel 41 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie
WAT IS HET DOEL VAN DE MEDEDELING, HET VERDRAGSARTIKEL EN HET HANDVEST?
Sinds 2005 heeft de Europese Commissie de actieplannen inzake e-overheid goedgekeurd die de agenda voor de modernisering van de overheidssector in de hele EU moeten stimuleren. Deze actieplannen moeten Europese coördinatie, samenwerking en gemeenschappelijke acties op het gebied van e-overheid ondersteunen.
Het meest recente actieplan moet administratieve processen ondersteunen, de kwaliteit van de diensten verbeteren en efficiëntie verhogen door optimaal gebruik te maken van de digitale technologie. Ook moet het de administratieve lasten voor bedrijven en burgers verminderen door interactie sneller, handiger en goedkoper te maken, wat tot nog meer economische en sociale voordelen voor de samenleving als geheel zal leiden.
Op grond van artikel 197 VWEU kan de EU de inspanningen ondersteunen van EU-landen die hun administratieve capaciteit verbeteren om EU-wetgeving in te voeren.
Op grond van artikel 41 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie heeft iedereen het recht:
KERNPUNTEN
Aan het actieplan ligt de visie ten grondslag dat overheidsdiensten en -instellingen in de EU uiterlijk in 2020 open, efficiënte en inclusieve instellingen moeten zijn die alle burgers en bedrijven over de grenzen heen gepersonaliseerde, gebruikersvriendelijke, digitale overheidsdiensten bieden.
Er wordt gebruikgemaakt van een innovatieve aanpak om betere diensten te ontwikkelen en te leveren in overeenstemming met de behoeften en vragen van burgers en bedrijven. Overheidsdiensten gebruiken de nieuwe digitale mogelijkheden om de interactie met alle belanghebbenden en met elkaar te vergemakkelijken.
Dit actieplan is bedoeld om de inspanningen te bundelen om bestaande digitale knelpunten in de digitale eengemaakte markt uit de weg te ruimen. Er is niet voorzien in een specifiek budget, maar het zal bijdragen aan de coördinatie van financieringsbronnen waarover de EU-landen in het kader van verschillende EU-programma’s kunnen beschikken. Initiatieven binnen het plan zijn op de volgende beginselen gebaseerd:
Het 20-puntenactieplan is in drie pijlers ingedeeld en geeft een streefdatum aan voor elke uit te voeren actie.
Pijler I: Het openbaar bestuur moderniseren met ICT
De acties in deze pijler zijn gericht op het verbeteren van de efficiëntie en effectiviteit van overheidsdiensten, wat nog steeds van cruciaal belang is in het huidige economische klimaat en tegen de achtergrond van bezuinigingen op de begroting, door gebruik te maken van belangrijke digitale instrumenten:
1. In 2019: de overgang van lidstaten naar volledige e-aanbestedingen en het gebruik van contractenregisters ondersteunen.
2. In 2016: het gebruik van eIDAS-diensten bespoedigen
3. In 2018: de duurzaamheid van de grensoverschrijdende digitalediensteninfrastructuur garanderen.
4. In 2016-2019: een herziene versie van het Europese interoperabiliteitskader (EIF) presenteren en het gebruik ervan door nationale overheden ondersteunen.
5. In 2017: de ontwikkeling van een prototype voor een Europese catalogus van ICT-normen voor overheidsopdrachten coördineren.
6. In 2016-2019: stapsgewijs het beginsel „digitaal by default” en het „eenmaligheidsbeginsel” invoeren, evenals e-facturering en e-aanbestedingen, en het gevolg onderzoeken van een mogelijke invoering van het beginsel „geen erfenis”.
Pijler II: Het realiseren van grensoverschrijdende mobiliteit met digitale overheidsdiensten
De afgelopen jaren van benchmarking heeft e-overheid aangetoond dat de diensten binnen de EU aanzienlijk achterblijven bij de nationale diensten en dat de beschikbaarheid en kwaliteit van de diensten die aan niet-ingezetenen worden aangeboden, ontoereikend is. Studeren in een ander land bestaat vóór de inschrijving bijvoorbeeld nog steeds uit papieren sollicitatieprocedures en persoonlijke ontmoetingen.
De acties in deze pijler moeten de mobiliteit en de toegang tot digitale overheidsdiensten over de grenzen heen voor burgers en bedrijven in een interoperabele EU vergemakkelijken:
7. In 2017: met een voorstel voor één digitale toegangspoort komen.
8. In 2016: van het Europese e-justitieportaal een onestopshop voor informatie maken.
9. In 2017: verplichte koppeling van de ondernemingsregisters van alle EU-landen opzetten.
10. In 2019: de elektronische onderlinge verbinding van insolventieregisters verder ontwikkelen.
11. In 2017: met een initiatief komen voor digitale oplossingen gedurende de hele levenscyclus van een onderneming.
12. In 2016: het elektronische systeem voor de registratie en betaling van de btw uitbreiden.
13. In 2016: een proefproject starten voor bedrijven om het eenmaligheidsbeginsel te gebruiken.
14. In 2018: voor verslagleggingsdoeleinden één loket realiseren voor het zeevervoer en de digitalisering van vervoersdocumenten bespoedigen.
15. In 2019: de opbouw van het systeem voor de elektronische uitwisseling van gegevens betreffende de sociale zekerheid voltooien.
16. In 2017: het Europees portaal voor beroepsmobiliteit (Eures) verder ontwikkelen.
17. In 2016-2018: de lidstaten ondersteunen bij het ontwikkelen van grensoverschrijdende e-gezondheidsdiensten.
Pijler III: Het vergemakkelijken van digitale interactie met burgers en bedrijven
De acties in deze pijler moeten het gebruik van digitale overheidsdiensten door burgers en bedrijven verbeteren. Dit is bedoeld om de gebruikerservaring te verbeteren, bijvoorbeeld door personalisatie, met respect voor privacy en gegevensbescherming. Dit kan worden bereikt door de gebruikers zelf te betrekken bij het ontwerp, de productie en de levering van openbare diensten.
Enkele van de meest doeltreffende acties zijn de invoering van elektronische identificatie en vertrouwensdiensten (eIDAS-diensten), de toepassing van het eenmaligheidsbeginsel en het hergebruik van de bouwstenen voor digitale-diensten infrastructuren voor grensoverschrijdende overheidsdiensten. Sommige acties hebben specifiek betrekking op de eigen digitale transformatie van de Commissie.
Acties in deze pijler zijn onder meer:
18. In 2019: nagaan of het mogelijk is het eenmaligheidsbeginsel voor burgers grensoverschrijdend toe te passen.
19. In 2016-2020: het gebruik van de gegevensinfrastructuur in het kader van de Inspire-richtlijn versnellen.
20. In 2018: EU-websites veranderen om participatie van burgers en bedrijven bij programma’s en beleidsvorming te vergroten.
Mogelijk zijn er meer maatregelen nodig om deze doelstellingen te bereiken en voor aanpassing aan de snel veranderende technologische omgeving.
De Commissie heeft een stuurgroep voor het actieplan inzake e-overheid opgezet, bestaande uit vertegenwoordigers van de EU-landen, om de nieuwe maatregelen erin te beoordelen en te selecteren en de doeltreffende uitvoering en monitoring van de maatregelen in het kader van het actieplan te coördineren.
Er is voor het actieplan niet voorzien in een specifiek budget, maar het wordt het uit verschillende EU-programma’s gefinancierd. Indien de financiering afkomstig is van de structuur- en investeringsfondsen van de EU, is de financiering afhankelijk van naleving door de landen in kwestie van de procedures voor gezond economisch bestuur van de EU.
ACHTERGROND
De digitalisering van overheidsdiensten ondersteunt bedrijven bij hun interactie met overheidsdiensten in de hele EU, zodat zij gemakkelijk nieuwe markten kunnen aanboren. Het vermindert de administratieve lasten voor burgers die in een ander EU-land willen wonen, werken, studeren of met pensioen willen gaan.
Digitale publieke dienstverlening is van essentieel belang om de administratieve lasten voor burgers en bedrijven te verminderen door de interactie met overheidsdiensten sneller, efficiënter, en goedkoper te maken.
Het actieplan inzake e-overheid 2016-2020 moet de problemen aanpakken waarmee burgers, bedrijven en overheidsdiensten worden geconfronteerd door middel van de strategische doelstellingen in de Strategie voor een digitale eengemaakte markt voor Europa:
het overheidsbestuur moderniseren
grensoverschrijdende interoperabiliteit realiseren
interactie met de burgers vergemakkelijken.
Het dynamisch actieplan
In de tussentijdse evaluatie van het actieplan inzake e-overheid 2011-2015 werd aanbevolen dat het huidige actieplan in de vijfjarige looptijd zou evolueren van een statisch initiatief naar een meer flexibele en iteratieve aanpak. Het dynamisch evoluerende actieplan inzake e-overheid wordt ondersteund door een interactief digitaal platform onder de naam eGovernment4EU, waarin concrete ideeën voor actie van alle betrokken partijen worden verzameld. In het kader van de tussentijdse evaluatie van de digitale eengemaakte markt zijn er al nieuwe acties aan het actieplan toegevoegd, maar er is nog ruimte voor meer nieuw acties.
Na het actieplan
De ministeriële verklaring van Tallinn van 2017 over e-overheid vormt een sterk politiek engagement van de Europese landen (EU- en de EVA-landen) om de digitalisering van de overheid verder te versnellen overeenkomstig de beginselen van het actieplan inzake e-overheid. Hoewel de rol van het actieplan inzake e-overheid 2016 van de EU in deze transformatie wordt erkend, wordt er opgeroepen de basis te leggen voor verdere digitale ontwikkeling en gemeenschappelijke acties na 2020 door de digitalisering over alle beleidsgebieden te verspreiden en ervoor te zorgen dat de eindgebruikers bij de diensten centraal worden gesteld.
Voor meer informatie, zie:
BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN
Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Derde deel — Extern optreden van de Unie — Titel XXIV -— Administratieve samenwerking — Artikel 197 (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 136)
Handvest van de grondrechten van de Europese Unie — Titel V — Burgerschap — Artikel 41 — Recht op behoorlijk bestuur (PB C 202, 7.6.2016, blz. 401-402)
Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — EU-actieplan inzake e-overheid 2016-2020 — Voor een snellere digitalisering van overheidsdiensten (COM(2016) 179 final, 19.4.2016)
Laatste bijwerking 03.04.2018