(1)

Η Ένωση έχει στόχο τη διατήρηση και ανάπτυξη ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης.

(2)

Η δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις στην Ένωση θεμελιώνεται στην αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης των δικαστικών αποφάσεων, αρχή η οποία έχει χαρακτηριστεί ευρέως ως ο ακρογωνιαίος λίθος της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις στην Ένωση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Τάμπερε της 15ης και 16ης Οκτωβρίου 1999 και εξής.

(3)

Η δέσμευση και η δήμευση οργάνων και προϊόντων εγκλήματος συγκαταλέγονται στα πλέον αποτελεσματικά μέσα για την καταπολέμηση του εγκλήματος. Η Ένωση έχει δεσμευθεί να εξασφαλίσει αποτελεσματικότερο εντοπισμό, δήμευση και επαναχρησιμοποίηση των περιουσιακών στοιχείων εγκληματικής προέλευσης σύμφωνα με «To Πρόγραμμα της Στοκχόλμης – Μια ανοικτή και ασφαλής Ευρώπη που εξυπηρετεί και προστατεύει τους πολίτες» (2).

(4)

Δεδομένου ότι η εγκληματικότητα έχει συχνά διακρατικό χαρακτήρα, η αποτελεσματική διασυνοριακή συνεργασία είναι απαραίτητη για τη δέσμευση και δήμευση προϊόντων και οργάνων εγκλήματος.

(5)

Το ισχύον νομικό πλαίσιο της Ένωσης σχετικά με την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων δέσμευσης και δήμευσης αποτελείται από τις αποφάσεις-πλαίσια του Συμβουλίου 2003/577/ΔΕΥ (3) και 2006/783/ΔΕΥ (4).

(6)

Οι εκθέσεις εφαρμογής της Επιτροπής σχετικά με τις αποφάσεις-πλαίσια 2003/577/ΔΕΥ και 2006/783/ΔΕΥ δείχνουν ότι το υφιστάμενο καθεστώς για την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων δέσμευσης και δήμευσης δεν είναι πλήρως αποτελεσματικό. Οι εν λόγω αποφάσεις-πλαίσια δεν έχουν υλοποιηθεί ούτε εφαρμοσθεί ομοιόμορφα στα κράτη μέλη, γεγονός το οποίο έχει οδηγήσει σε ανεπάρκειες ως προς την αμοιβαία αναγνώριση και σε ατελή διασυνοριακή συνεργασία.

(7)

Το νομικό πλαίσιο της Ένωσης σχετικά με την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων δέσμευσης και των αποφάσεων δήμευσης δεν συμβαδίζει με τις πρόσφατες νομοθετικές εξελίξεις σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, η οδηγία 2014/42/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) θεσπίζει ελάχιστους κανόνες για τη δέσμευση και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων. Οι εν λόγω κανόνες αφορούν τη δήμευση οργάνων και προϊόντων εγκλήματος, μεταξύ άλλων και σε περίπτωση ασθένειας ή φυγής του υπόπτου ή του κατηγορουμένου, εφόσον έχει ήδη κινηθεί ποινική διαδικασία όσον αφορά ποινικό αδίκημα, εκτεταμένη δήμευση και δήμευση εις χείρας τρίτου. Οι εν λόγω κανόνες αφορούν επίσης τη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων με σκοπό την ενδεχόμενη μεταγενέστερη δήμευσή τους. Οι τύποι αποφάσεων δέσμευσης και αποφάσεων δήμευσης που καλύπτονται από την εν λόγω οδηγία θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνονται στο νομικό πλαίσιο για την αμοιβαία αναγνώριση.

(8)

Κατά την έκδοση της οδηγίας 2014/42/ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ανέφεραν με δήλωσή τους ότι ένα αποτελεσματικό σύστημα δέσμευσης και δήμευσης στην Ένωση είναι εγγενώς συνδεδεμένο με την εύρυθμη λειτουργία της αμοιβαίας αναγνώρισης των αποφάσεων δέσμευσης και των αποφάσεων δήμευσης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, λαμβάνοντας υπόψη τους την ανάγκη θέσπισης ενός ολοκληρωμένου συστήματος δέσμευσης και δήμευσης των οργάνων και των προϊόντων εγκλήματος στην Ένωση, κάλεσαν την Επιτροπή να υποβάλει νομοθετική πρόταση για την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων δέσμευσης και των αποφάσεων δήμευσης.

(9)

Η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της της 28ης Απριλίου 2015 με τίτλο «Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για την Ασφάλεια», έκρινε ότι η δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις βασίζεται στα αποτελεσματικά διασυνοριακά μέσα και ότι η αμοιβαία αναγνώριση των δικαστικών αποφάσεων αποτελεί βασικό στοιχείο του πλαισίου ασφάλειας. Η Επιτροπή υπενθύμισε επίσης την ανάγκη να βελτιωθεί η αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων δέσμευσης και των αποφάσεων δήμευσης.

(10)

Η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της της 2ας Φεβρουαρίου 2016 σχετικά με το «Σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της καταπολέμησης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας», υπογράμμισε την ανάγκη να διασφαλισθεί ότι οι εγκληματίες οι οποίοι χρηματοδοτούν την τρομοκρατία αποστερούνται των περιουσιακών τους στοιχείων. Η Επιτροπή ανέφερε ότι για να αποδιοργανωθούν οι δραστηριότητες του οργανωμένου εγκλήματος που χρηματοδοτούν την τρομοκρατία, είναι απαραίτητο να αποστερούνται οι εν λόγω εγκληματίες των προϊόντων του εγκλήματος. Για τον σκοπό αυτόν, η Επιτροπή ανέφερε ότι είναι απαραίτητο να διασφαλισθεί ότι όλοι οι τύποι αποφάσεων δέσμευσης και αποφάσεων δήμευσης εκτελούνται στον μέγιστο δυνατό βαθμό σε όλη την Ένωση μέσω της εφαρμογής της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης.

(11)

Για να διασφαλισθεί η αποτελεσματική αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων δέσμευσης και των αποφάσεων δήμευσης, θα πρέπει να καθορισθούν οι κανόνες σχετικά με την αναγνώριση και την εκτέλεση των αποφάσεων αυτών μέσω νομικά δεσμευτικής και άμεσα εφαρμοστέας πράξης της Ένωσης.

(12)

Είναι σημαντικό να διευκολυνθούν η αμοιβαία αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων δέσμευσης και των αποφάσεων δήμευσης περιουσιακών στοιχείων με τη θέσπιση κανόνων που υποχρεώνουν τα κράτη μέλη να αναγνωρίζουν χωρίς περαιτέρω διατυπώσεις τις αποφάσεις δέσμευσης και τις αποφάσεις δήμευσης που έχουν εκδοθεί από άλλο κράτος μέλος στο πλαίσιο διαδικασιών επί ποινικών υποθέσεων και να εκτελούν τις αποφάσεις αυτές στο έδαφός τους.

(13)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται σε κάθε απόφαση δέσμευσης και σε κάθε απόφαση δήμευσης που εκδίδεται στο πλαίσιο διαδικασιών επί ποινικών υποθέσεων. Η έννοια «διαδικασίες επί ποινικών υποθέσεων» αποτελεί αυτοτελή έννοια του δικαίου της Ένωσης, η ερμηνεία της οποίας γίνεται από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανεξάρτητα από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Επομένως, ο όρος καλύπτει όλους τους τύπους των αποφάσεων δέσμευσης και των αποφάσεων δήμευσης που εκδίδονται κατόπιν διαδικασιών για ποινικό αδίκημα, όχι μόνο αποφάσεις που καλύπτονται από την οδηγία 2014/42/ΕΕ. Καλύπτει επίσης και άλλους τύπους αποφάσεων που εκδίδονται χωρίς τελεσίδικη καταδικαστική απόφαση. Μολονότι τέτοιες αποφάσεις μπορεί να μην υφίστανται στο νομικό σύστημα ενός κράτους μέλους, το οικείο κράτος μέλος θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσει και να εκτελέσει μια τέτοια απόφαση που εκδόθηκε από άλλο κράτος μέλος. Οι διαδικασίες επί ποινικών υποθέσεων θα μπορούσαν επίσης να περιλαμβάνουν ποινικές έρευνες της αστυνομίας και άλλων αρχών επιβολής του νόμου. Οι αποφάσεις δέσμευσης και οι αποφάσεις δήμευσης που εκδίδονται στο πλαίσιο δίκης επί αστικών ή διοικητικών υποθέσεων θα πρέπει να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού.

(14)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αφορά τις αποφάσεις δέσμευσης και τις αποφάσεις δήμευσης που σχετίζονται με ποινικά αδικήματα τα οποία καλύπτονται από την οδηγία 2014/42/ΕΕ, καθώς και αποφάσεις δέσμευσης και αποφάσεις δήμευσης που σχετίζονται με άλλα ποινικά αδικήματα. Τα ποινικά αδικήματα που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό δεν θα πρέπει επομένως να περιορίζονται στα ιδιαζόντως σοβαρά εγκλήματα που έχουν διασυνοριακή διάσταση, δεδομένου ότι το άρθρο 82 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) δεν απαιτεί τέτοιον περιορισμό σε σχέση με τα μέτρα για τη θέσπιση κανόνων και διαδικασιών με σκοπό τη διασφάλιση της αμοιβαίας αναγνώρισης των δικαστικών αποφάσεων σε ποινικές υποθέσεις.

(15)

Η συνεργασία μεταξύ κρατών μελών, η οποία βασίζεται στην αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης και στην άμεση εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων, προϋποθέτει την εμπιστοσύνη ότι οι αποφάσεις που θα αναγνωρισθούν και θα εκτελεσθούν εκδίδονται πάντοτε σύμφωνα με τις αρχές της νομιμότητας, της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Μια τέτοια συνεργασία προϋποθέτει επίσης ότι τα δικαιώματα των προσώπων που θίγονται από απόφαση δέσμευσης ή απόφαση δήμευσης θα πρέπει να προστατεύονται. Μεταξύ των θιγόμενων προσώπων, τα οποία μπορεί να είναι φυσικά πρόσωπα ή νομικά πρόσωπα, θα πρέπει να περιλαμβάνεται το πρόσωπο σε βάρος του οποίου εκδόθηκε απόφαση δέσμευσης ή απόφαση δήμευσης ή το πρόσωπο στο οποίο ανήκει το περιουσιακό στοιχείο που καλύπτεται από αυτή την απόφαση, καθώς και τυχόν τρίτα μέρη των οποίων τα δικαιώματα στην εν λόγω περιουσία βλάπτονται ευθέως από την απόφαση αυτή, συμπεριλαμβανομένων των καλόπιστων τρίτων. Το κατά πόσον οι τρίτοι αυτοί βλάπτονται ευθέως από απόφαση δέσμευσης ή απόφαση δήμευσης θα πρέπει να κρίνεται σύμφωνα με το δίκαιο του κράτους εκτέλεσης.

(16)

Ο παρών κανονισμός δεν έχει ως αποτέλεσμα τη μεταβολή της υποχρέωσης σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων και νομικών αρχών, όπως κατοχυρώνονται στο άρθρο 6 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ).

(17)

Ο παρών κανονισμός σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης («Χάρτη») και την Ευρωπαϊκή σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών («ΕΣΔΑ»). Αυτό περιλαμβάνει την αρχή της απαγόρευσης κάθε μορφής διάκρισης, όπως η διάκριση λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας, σεξουαλικού προσανατολισμού, εθνικότητας, γλώσσας ή πολιτικών πεποιθήσεων, ή αναπηρίας. Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με τα εν λόγω δικαιώματα και αρχές.

(18)

Τα δικονομικά δικαιώματα που προβλέπονται στις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 2010/64/ΕΕ (6), 2012/13/ΕΕ (7), 2013/48/ΕΕ (8), (EE) 2016/343 (9), (EE) 2016/800 (10) και (ΕΕ) 2016/1919 (11) θα πρέπει να εφαρμόζονται, εντός του πεδίου εφαρμογής των εν λόγω οδηγιών, στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό όσον αφορά τα κράτη μέλη που δεσμεύονται από τις οδηγίες αυτές. Σε κάθε περίπτωση, οι εγγυήσεις του Χάρτη θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλες τις διαδικασίες που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό. Ειδικότερα, οι βασικές εγγυήσεις της ποινικής διαδικασίας που προβλέπονται στον Χάρτη θα πρέπει να εφαρμόζονται στις διαδικασίες επί ποινικών υποθέσεων οι οποίες δεν αποτελούν ποινικές διαδικασίες αλλά καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό.

(19)

Οι κανόνες για τη διαβίβαση, την αναγνώριση και την εκτέλεση των αποφάσεων δέσμευσης και των αποφάσεων δήμευσης θα πρέπει να διασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας ανάκτησης των περιουσιακών στοιχείων εγκληματικής προέλευσης, ενώ συγχρόνως πρέπει να γίνονται σεβαστά τα θεμελιώδη δικαιώματα.

(20)

Κατά την εκτίμηση του διττού αξιοποίνου, η αρμόδια αρχή του κράτους εκτέλεσης θα πρέπει να επαληθεύει αν τα πραγματικά περιστατικά που στοιχειοθετούν το εν λόγω ποινικό αδίκημα, όπως αποτυπώνονται στο πιστοποιητικό δέσμευσης ή το πιστοποιητικό δήμευσης που προσκομίζει η αρμόδια αρχή του κράτους έκδοσης, θα υπόκειντο, αυτά καθαυτά, σε ποινική κύρωση και στο κράτος εκτέλεσης αν συνέβαιναν σε αυτό το κράτος κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης σχετικά με την αναγνώριση της απόφασης δέσμευσης ή δήμευσης.

(21)

Η αρχή έκδοσης θα πρέπει να μεριμνά ώστε να τηρούνται οι αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας κατά την έκδοση απόφασης δέσμευσης ή απόφασης δήμευσης. Κατ' εφαρμογή του παρόντος κανονισμού απόφαση δέσμευσης ή απόφαση δήμευσης θα πρέπει να εκδίδεται και να διαβιβάζεται σε αρχή εκτέλεσης σε άλλο κράτος μέλος μόνο όταν θα μπορούσε να είχε εκδοθεί και χρησιμοποιηθεί σε αποκλειστικά εγχώρια υπόθεση. Η αρχή έκδοσης θα πρέπει να είναι υπεύθυνη για την εκτίμηση της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας των εν λόγω αποφάσεων σε κάθε υπόθεση, δεδομένου ότι η αναγνώριση και η εκτέλεση αποφάσεων δέσμευσης και αποφάσεων δήμευσης δεν θα πρέπει να απορρίπτονται για λόγους άλλους από αυτούς που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό.

(22)

Σε ορισμένες περιπτώσεις απόφαση δέσμευσης μπορεί να εκδίδεται από αρχή, την οποία ορίζει το κράτος έκδοσης, η οποία είναι αρμόδια σε ποινικές υποθέσεις για την επιβολή ή εκτέλεση της απόφασης δέσμευσης σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο και η οποία δεν είναι δικαστής, δικαστήριο ή εισαγγελέας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η απόφαση δέσμευσης θα πρέπει να επικυρώνεται από δικαστή, δικαστήριο ή εισαγγελέα πριν από τη διαβίβασή της στην αρχή εκτέλεσης.

(23)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να υποβάλουν δήλωση στην οποία θα αναφέρουν ότι, όταν τους διαβιβάζεται πιστοποιητικό δέσμευσης ή δήμευσης με σκοπό την αναγνώριση και εκτέλεση απόφασης δέσμευσης ή δήμευσης, η αρχή έκδοσης θα πρέπει να διαβιβάζει την αρχική απόφαση δέσμευσης ή δήμευσης ή επικυρωμένο αντίγραφό της, μαζί με το πιστοποιητικό δέσμευσης ή το πιστοποιητικό δήμευσης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν την Επιτροπή όταν υποβάλλουν ή ανακαλούν την εν λόγω δήλωση. Η Επιτροπή θα πρέπει να θέτει τις πληροφορίες αυτές στη διάθεση όλων των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Δικτύου (ΕΔΔ), το οποίο προβλέπεται στην απόφαση 2008/976/ΔΕΥ του Συμβουλίου (12). Το ΕΔΔ θα πρέπει να καθιστά διαθέσιμες τις εν λόγω πληροφορίες στον ιστότοπο που αναφέρεται στην εν λόγω απόφαση.

(24)

Η αρχή έκδοσης θα πρέπει να διαβιβάζει το πιστοποιητικό δέσμευσης ή το πιστοποιητικό δήμευσης, μαζί με την απόφαση δέσμευσης ή την απόφαση δήμευσης, κατά περίπτωση, είτε απευθείας στην αρχή εκτέλεσης ή στην κεντρική αρχή του κράτους εκτέλεσης, κατά περίπτωση, με οποιοδήποτε μέσο μπορεί να τεκμηριωθεί εγγράφως υπό συνθήκες που επιτρέπουν στην αρχή εκτέλεσης να εξακριβώσει τη γνησιότητα του πιστοποιητικού ή της απόφασης, όπως συστημένη επιστολή ή ασφαλές ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Η αρχή έκδοσης θα πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει οποιονδήποτε πρόσφορο δίαυλο ή μέσο διαβίβασης, συμπεριλαμβανομένων του ασφαλούς συστήματος τηλεπικοινωνιών του ΕΔΔ, της Eurojust ή άλλων διαύλων που χρησιμοποιούν οι δικαστικές αρχές.

(25)

Όταν η αρχή έκδοσης έχει βάσιμους λόγους να πιστεύει ότι το πρόσωπο εις βάρος του οποίου εκδόθηκε απόφαση δέσμευσης ή απόφαση δήμευσης σχετικά με χρηματικό ποσό έχει περιουσιακά στοιχεία ή εισοδήματα σε κράτος μέλος, θα πρέπει να διαβιβάσει το πιστοποιητικό δέσμευσης ή το πιστοποιητικό δήμευσης που αφορούν την απόφαση στο εν λόγω κράτος μέλος. Επί αυτής της βάσης, το πιστοποιητικό θα μπορούσε, για παράδειγμα, να διαβιβασθεί στο κράτος μέλος στο οποίο κατοικεί το φυσικό πρόσωπο κατά του οποίου εκδόθηκε η απόφαση ή, αν το εν λόγω πρόσωπο δεν έχει μόνιμη ή σταθερή διεύθυνση, στο κράτος μέλος στο οποίο έχει τη συνήθη διαμονή του. Όταν η απόφαση εκδίδεται κατά νομικού προσώπου, το πιστοποιητικό θα μπορούσε να διαβιβάζεται στο κράτος μέλος στο οποίο το νομικό πρόσωπο έχει την έδρα του.

(26)

Για τη διοικητική διαβίβαση και παραλαβή των πιστοποιητικών που αφορούν αποφάσεις δέσμευσης και αποφάσεις δήμευσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να ορίσουν μία ή περισσότερες κεντρικές αρχές, εάν αυτό είναι αναγκαίο λόγω της δομής των εσωτερικών νομικών συστημάτων τους. Οι εν λόγω κεντρικές αρχές θα μπορούσαν επίσης να παρέχουν διοικητική υποστήριξη, να έχουν συντονιστικό ρόλο και να βοηθούν στη συλλογή στατιστικών στοιχείων, διευκολύνοντας με τον τρόπο αυτόν και προωθώντας την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων δέσμευσης και δήμευσης.

(27)

Σε περίπτωση που ένα πιστοποιητικό δήμευσης που αφορά απόφαση δήμευσης σχετικά με χρηματικό ποσό διαβιβάζεται σε περισσότερα του ενός κράτη εκτέλεσης, το κράτος έκδοσης θα πρέπει να προσπαθεί να αποφύγει την περίπτωση όπου δημεύονται περισσότερα περιουσιακά στοιχεία απ' όσα είναι αναγκαία και το συνολικό ποσό που προκύπτει από την εκτέλεση της απόφασης θα υπερέβαινε το μέγιστο ποσό που καθορίζεται σε αυτήν. Για τον σκοπό αυτό, η αρχή έκδοσης θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να αναφέρει στο πιστοποιητικό δήμευσης την αξία των περιουσιακών στοιχείων, αν είναι γνωστή, σε κάθε κράτος εκτέλεσης, ώστε οι αρχές εκτέλεσης να μπορούν να τη λαμβάνουν υπόψη, να διατηρεί τις αναγκαίες επαφές και διάλογο με τις αρχές εκτέλεσης επί των περιουσιακών στοιχείων που πρόκειται να δημευθούν και να ενημερώνει την αρμόδια αρχή ή τις αρμόδιες αρχές εκτέλεσης αμέσως αν κρίνει ότι θα μπορούσε να συντρέχει κίνδυνος η δήμευση να υπερβεί το μέγιστο ποσό. Όπου αρμόζει, η Eurojust θα μπορούσε να ασκεί συντονιστικό ρόλο στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της προκειμένου να αποφεύγεται η υπερβολική δήμευση.

(28)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνονται να προβούν σε δήλωση, στην οποία θα αναφέρεται ότι, ως κράτη εκτέλεσης, θα δέχονται πιστοποιητικά δέσμευσης ή πιστοποιητικά δήμευσης, ή και τα δύο, σε μία ή περισσότερες από τις επίσημες γλώσσες της Ένωσης, πέραν της δικής τους επίσημης γλώσσας ή γλωσσών.

(29)

Η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να αναγνωρίζει αποφάσεις δέσμευσης και αποφάσεις δήμευσης και να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την εκτέλεσή τους. Η απόφαση σχετικά με την αναγνώριση και την εκτέλεση της απόφασης δέσμευσης ή της απόφασης δήμευσης θα πρέπει να λαμβάνεται και η δέσμευση ή η δήμευση θα πρέπει να εκτελείται με την ίδια ταχύτητα και προτεραιότητα που θα δίνονταν σε παρόμοιες εγχώριες υποθέσεις. Θα πρέπει να ορίζονται προθεσμίες, οι οποίες θα πρέπει να υπολογίζονται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΟΚ, Ευρατόμ) αριθ. 1182/71 του Συμβουλίου (13), προκειμένου να διασφαλίζονται η ταχεία και αποτελεσματική απόφαση αναγνώρισης της απόφασης δέσμευσης ή της απόφασης δήμευσης και η ταχεία και αποτελεσματική εκτέλεσή τους. Όσον αφορά τις αποφάσεις δέσμευσης, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να αρχίσει να λαμβάνει τα συγκεκριμένα μέτρα που απαιτούνται για την εκτέλεση των εν λόγω αποφάσεων το αργότερο 48 ώρες μετά τη λήψη της απόφασης σχετικά με την αναγνώριση και την εκτέλεση των αποφάσεων αυτών.

(30)

Κατά την εκτέλεση μιας απόφασης δέσμευσης, η αρχή έκδοσης και η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τον εμπιστευτικό χαρακτήρα της έρευνας. Ειδικότερα, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να εγγυάται την εμπιστευτικότητα των πραγματικών περιστατικών και της ουσίας της απόφασης δέσμευσης. Αυτό δεν θίγει την υποχρέωση ενημέρωσης των θιγόμενων προσώπων που θίγονται από την εκτέλεση απόφασης δέσμευσης σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό.

(31)

Η αναγνώριση και η εκτέλεση απόφασης δέσμευσης ή απόφασης δήμευσης δεν θα πρέπει να απορρίπτονται για λόγους άλλους από αυτούς που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό. Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να δίνει τη δυνατότητα στις αρχές εκτέλεσης να μην αναγνωρίζουν ή να μην εκτελούν αποφάσεις δήμευσης βάσει της αρχής ne bis in idem, βάσει των δικαιωμάτων των θιγόμενων προσώπων ή βάσει του δικαιώματος παράστασης σε δίκη.

(32)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να δίνει τη δυνατότητα στις αρχές εκτέλεσης να μην αναγνωρίζουν ή εκτελούν τις αποφάσεις δήμευσης όταν το πρόσωπο κατά του οποίου εκδόθηκε η απόφαση δήμευσης δεν εμφανίστηκε αυτοπροσώπως στη δίκη που οδήγησε στην έκδοση απόφασης δήμευσης η οποία συνδέεται με τελεσίδικη καταδικαστική απόφαση. Αυτός ο λόγος για τη μη αναγνώριση ή μη εκτέλεση θα πρέπει να βρίσκει εφαρμογή μόνο στις δίκες που καταλήγουν στην έκδοση αποφάσεων δήμευσης συνδεόμενων με τελεσίδικη καταδικαστική απόφαση και όχι σε διαδικασίες που οδηγούν στην έκδοση αποφάσεων δήμευσης που δεν βασίζονται σε καταδικαστική απόφαση. Ωστόσο, προκειμένου να μπορεί να εφαρμοσθεί ο λόγος αυτός, θα πρέπει να διεξαχθούν μία ή περισσότερες ακροάσεις. Ο λόγος αυτός δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται αν οι σχετικοί εθνικοί δικονομικοί κανόνες δεν προβλέπουν ακρόαση. Οι εν λόγω εθνικοί δικονομικοί κανόνες θα πρέπει να είναι σύμφωνοι με τον Χάρτη και την ΕΣΔΑ, ιδίως σε σχέση με το δικαίωμα αμερόληπτου δικαστηρίου. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, όταν η διαδικασία διεξάγεται με απλουστευμένο τρόπο, ακολουθώντας, αποκλειστικά ή εν μέρει, γραπτή διαδικασία ή διαδικασία κατά την οποία δεν προβλέπεται ακρόαση.

(33)

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, θα πρέπει να είναι δυνατή η μη αναγνώριση ή μη εκτέλεση απόφασης δέσμευσης ή απόφασης δήμευσης, εφόσον τέτοια αναγνώριση ή εκτέλεση θα εμπόδιζε το κράτος εκτέλεσης να εφαρμόσει τους συνταγματικούς του κανόνες που αφορούν την ελευθερία του τύπου ή την ελευθερία της έκφρασης σε άλλα μέσα.

(34)

Η δημιουργία ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην Ένωση βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και σε τεκμήριο συμμόρφωσης των άλλων κρατών μελών με το δίκαιο της Ένωσης και, ιδίως, με τα θεμελιώδη δικαιώματα. Εντούτοις, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν συντρέχουν ουσιώδεις λόγοι ώστε να θεωρείται, με βάση συγκεκριμένα και αντικειμενικά αποδεικτικά στοιχεία, ότι η εκτέλεση μιας απόφασης δέσμευσης ή μιας απόφασης δήμευσης θα συνεπαγόταν, υπό τις ιδιαίτερες περιστάσεις της υπόθεσης, πρόδηλη παραβίαση συναφούς θεμελιώδους δικαιώματος σύμφωνα με όσα ορίζονται στον Χάρτη, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να αποφασίσει ότι δεν θα αναγνωρίσει ή ότι δεν θα εκτελέσει τη σχετική απόφαση. Τα θεμελιώδη δικαιώματα που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο αυτό είναι, ιδίως, το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής, το δικαίωμα αμερόληπτου δικαστηρίου και τα δικαιώματα της υπεράσπισης. Το δικαίωμα ιδιοκτησίας δεν είναι καταρχήν συναφές, διότι η δέσμευση και η δήμευση περιουσιακών στοιχείων συνεπάγονται αναγκαστικά επέμβαση στο δικαίωμα ιδιοκτησίας του προσώπου και διότι οι απαραίτητες σχετικές διασφαλίσεις προβλέπονται ήδη στο δίκαιο της Ένωσης, μεταξύ άλλων και στον παρόντα κανονισμό.

(35)

Προτού αποφασίσει να μην αναγνωρίσει ή να μην εκτελέσει απόφαση δέσμευσης ή απόφαση δήμευσης βάσει οποιουδήποτε λόγου μη αναγνώρισης ή μη εκτέλεσης, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να συμβουλευθεί την αρχή έκδοσης, προκειμένου να λάβει τυχόν αναγκαίες πρόσθετες πληροφορίες.

(36)

Κατά την εξέταση αιτήματος από την αρχή εκτέλεσης για περιορισμό της περιόδου κατά την οποία θα πρέπει να δεσμευθεί το περιουσιακό στοιχείο, η αρχή έκδοσης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλες τις περιστάσεις της υπόθεσης, ιδίως αν η συνέχιση της απόφασης δέσμευσης θα μπορούσε να προκαλέσει αδικαιολόγητη ζημία στο κράτος εκτέλεσης. Η αρχή εκτέλεσης καλείται να προχωρήσει σε διαβούλευση με την αρχή έκδοσης σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα πριν από την υποβολή επίσημου αιτήματος.

(37)

Η αρχή έκδοσης θα πρέπει να ενημερώνει την αρχή εκτέλεσης όταν αρχή του κράτους έκδοσης λαμβάνει οποιοδήποτε χρηματικό ποσό το οποίο έχει καταβληθεί σε σχέση με την απόφαση δήμευσης, με την έννοια ότι το κράτος εκτέλεσης θα πρέπει να ενημερωθεί μόνο αν το καταβληθέν σε σχέση με την απόφαση ποσό επηρεάζει το ανεξόφλητο ποσό που πρέπει να δημευθεί σύμφωνα με την απόφαση.

(38)

Η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να αναβάλει την εκτέλεση μιας απόφασης δέσμευσης ή μιας απόφασης δήμευσης, ιδίως αν η εκτέλεσή της μπορεί να βλάψει εν εξελίξει ποινική έρευνα. Μόλις παύσουν να υφίστανται οι λόγοι αναβολής, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να λάβει τα αναγκαία μέτρα για την εκτέλεση της απόφασης.

(39)

Μετά την εκτέλεση απόφασης δέσμευσης και σε συνέχεια της απόφασης για την αναγνώριση και εκτέλεση απόφασης δήμευσης, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να ενημερώνει τα θιγόμενα πρόσωπα τα οποία γνωρίζει σχετικά με τέτοια εκτέλεση ή απόφαση. Για τον σκοπό αυτό, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να καταβάλει κάθε εύλογη προσπάθεια για να προσδιορίσει ποια είναι τα θιγόμενα πρόσωπα, να επαληθεύσει τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να προσεγγισθούν και να τα ενημερώσει για την εκτέλεση της απόφασης δέσμευσης ή της απόφασης για την αναγνώριση και την εκτέλεση της απόφασης δήμευσης. Κατά την εκπλήρωση της εν λόγω υποχρέωσης, η αρχή εκτέλεσης θα μπορούσε να ζητήσει βοήθεια από την αρχή έκδοσης, για παράδειγμα όταν τα θιγόμενα πρόσωπα φαίνεται να διαμένουν στο κράτος έκδοσης. Η υποχρέωση της αρχής εκτέλεσης με βάση τον παρόντα κανονισμό να παράσχει πληροφορίες στα θιγόμενα πρόσωπα δεν θίγει ενδεχόμενη υποχρέωση της αρχής έκδοσης να παράσχει πληροφορίες σε πρόσωπα σύμφωνα με το δίκαιο του κράτους έκδοσης, για παράδειγμα σχετικά με την έκδοση απόφασης δέσμευσης ή σχετικά με τα υφιστάμενα μέσα παροχής έννομης προστασίας με βάση το δίκαιο του κράτους έκδοσης.

(40)

Η αρχή έκδοσης θα πρέπει να ενημερώνεται αμελλητί αν είναι αδύνατο να εκτελεσθεί μια απόφαση δέσμευσης ή μια απόφαση δήμευσης. Τέτοια αδυναμία μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι το περιουσιακό στοιχείο έχει ήδη δημευθεί, εξαφανισθεί ή καταστραφεί ή δεν μπορεί να βρεθεί στον τόπο που έχει υποδείξει η αρχή έκδοσης ή στο γεγονός ότι ο τόπος του περιουσιακού στοιχείου δεν έχει υποδειχθεί με επαρκή ακρίβεια παρά τις διαβουλεύσεις μεταξύ της αρχής εκτέλεσης και της αρχής έκδοσης. Υπό τις συνθήκες αυτές, η αρχή εκτέλεσης δεν θα πρέπει να είναι πλέον υποχρεωμένη να εκτελέσει την απόφαση. Εντούτοις, εάν η αρχή εκτέλεσης στη συνέχεια λάβει πληροφορίες που της επιτρέπουν να εντοπίσει το περιουσιακό στοιχείο, θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εκτελέσει την απόφαση χωρίς να απαιτείται διαβίβαση νέου πιστοποιητικού, σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό.

(41)

Όταν το δίκαιο του κράτους εκτέλεσης καθιστά νομικά αδύνατη την εκτέλεση μιας απόφασης δέσμευσης ή μιας απόφασης δήμευσης, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να έλθει σε επαφή με την αρχή έκδοσης προκειμένου να συζητήσουν την κατάσταση και να εξεύρουν λύση. Μια τέτοια λύση θα μπορούσε να συνίσταται στην ανάκληση της σχετικής απόφασης από την αρχή έκδοσης.

(42)

Μόλις ολοκληρωθεί η εκτέλεση της απόφασης δήμευσης, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να ενημερώσει την αρχή έκδοσης σχετικά με τα αποτελέσματα της εκτέλεσης. Στις περιπτώσεις που είναι πρακτικά δυνατό, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει τη στιγμή εκείνη να ενημερώσει επίσης την αρχή έκδοσης για το περιουσιακό στοιχείο ή το χρηματικό ποσό που έχει κατασχεθεί, καθώς και για άλλες λεπτομέρειες που θεωρεί συναφείς.

(43)

Η εκτέλεση μιας απόφασης δέσμευσης ή μιας απόφασης δήμευσης θα πρέπει να διέπεται από το δίκαιο του κράτους εκτέλεσης και μόνο οι αρχές του εν λόγω κράτους θα πρέπει να είναι αρμόδιες να αποφασίζουν σχετικά με τις διαδικασίες εκτέλεσης. Όπου αρμόζει, η αρχή έκδοσης και η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να μπορούν να καλούν την Eurojust ή το ΕΔΔ να συνδράμουν, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, σχετικά με θέματα που αφορούν την εκτέλεση αποφάσεων δέσμευσης και αποφάσεων δήμευσης.

(44)

Η ορθή εφαρμογή του παρόντος κανονισμού προϋποθέτει στενή επικοινωνία μεταξύ των οικείων αρμόδιων εθνικών αρχών, ιδίως στις περιπτώσεις της ταυτόχρονης εκτέλεσης μιας απόφασης δήμευσης σε περισσότερα του ενός κράτη μέλη. Οι αρμόδιες εθνικές αρχές θα πρέπει να διαβουλεύονται μεταξύ τους όποτε αυτό είναι αναγκαίο, απευθείας ή, κατά περίπτωση, μέσω της Eurojust ή του ΕΔΔ.

(45)

Στις διασυνοριακές υποθέσεις, δεν θα πρέπει να θίγονται τα δικαιώματα αποζημίωσης και αποκατάστασης των θυμάτων. Οι κανόνες για τη διάθεση δεσμευμένων ή δημευμένων περιουσιακών στοιχείων θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην αποζημίωση των θυμάτων και την επιστροφή περιουσιακών στοιχείων σε αυτά. Η έννοια «θύμα» πρέπει να ερμηνεύεται σύμφωνα με το δίκαιο του κράτους έκδοσης, το οποίο θα πρέπει να μπορεί επίσης να προβλέπει ότι ένα νομικό πρόσωπο θα μπορούσε να θεωρηθεί θύμα για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού. Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει τους κανόνες για την αποζημίωση και την επιστροφή περιουσιακών στοιχείων στα θύματα στο πλαίσιο εθνικών διαδικασιών.

(46)

Όταν η αρχή εκτέλεσης έχει ενημερωθεί σχετικά με απόφαση που έχει εκδοθεί από την αρχή έκδοσης ή από άλλη αρμόδια αρχή του κράτους έκδοσης για την επιστροφή δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων στο θύμα, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να δύναται να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει ότι το σχετικό περιουσιακό στοιχείο δεσμεύεται και επιστρέφεται το ταχύτερο δυνατό στο θύμα. Η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να μπορεί να μεταβιβάσει το περιουσιακό στοιχείο στο κράτος έκδοσης, προκειμένου το τελευταίο να μπορέσει να επιστρέψει το περιουσιακό στοιχείο στο θύμα, ή να το μεταβιβάσει απευθείας στο θύμα με τη συγκατάθεση του κράτους έκδοσης. Η υποχρέωση επιστροφής δεσμευμένου περιουσιακού στοιχείου στο θύμα θα πρέπει να υπόκειται στις ακόλουθες προϋποθέσεις: το δικαίωμα του θύματος επί του περιουσιακού στοιχείου δεν θα πρέπει να τελεί υπό αμφισβήτηση, υπό την έννοια ότι γίνεται δεκτό ότι το θύμα είναι ο νόμιμος ιδιοκτήτης του περιουσιακού στοιχείου και δεν υπάρχουν σοβαρές αξιώσεις που θέτουν αυτό υπό αμφισβήτηση· το περιουσιακό στοιχείο δεν θα πρέπει να είναι αναγκαίο ως αποδεικτικό στοιχείο σε ποινικές διαδικασίες στο κράτος εκτέλεσης· και δεν θα πρέπει να προσβάλλονται τα δικαιώματα των θιγόμενων προσώπων, ιδίως των καλόπιστων τρίτων. Η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να επιστρέφει το δεσμευμένο περιουσιακό στοιχείο στο θύμα μόνο εφόσον έχουν πληρωθεί οι εν λόγω προϋποθέσεις. Όταν η αρχή εκτέλεσης θεωρεί ότι δεν έχουν πληρωθεί οι εν λόγω προϋποθέσεις, θα πρέπει να διαβουλευθεί με την αρχή έκδοσης, για παράδειγμα να ζητήσει τυχόν συμπληρωματικές πληροφορίες ή να συζητήσει την κατάσταση, προκειμένου να εξευρεθεί λύση. Εάν δεν είναι δυνατόν να εξευρεθεί λύση, η αρχή εκτέλεσης θα πρέπει να μπορεί να αποφασίσει να μην επιστρέψει το δεσμευμένο περιουσιακό στοιχείο στο θύμα.

(47)

Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να εξετάσει την ίδρυση εθνικής κεντρικής υπηρεσίας, η οποία θα είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση του δεσμευμένου περιουσιακού στοιχείου ενόψει πιθανής μεταγενέστερης δήμευσης, καθώς και για τη διαχείριση του δημευθέντος περιουσιακού στοιχείου. Το δεσμευθέν και το δημευθέν περιουσιακό στοιχείο θα μπορεί να διατίθεται κατά προτεραιότητα σε έργα που αποσκοπούν στην επιβολή του νόμου και την πρόληψη της οργανωμένης εγκληματικότητας, καθώς και σε άλλα έργα δημόσιου συμφέροντος και κοινωνικής χρησιμότητας.

(48)

Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να εξετάσει την ίδρυση εθνικού ταμείου που θα εγγυάται την κατάλληλη αποζημίωση των θυμάτων εγκληματικών πράξεων, όπως είναι οι οικογένειες των αστυνομικών και των δημόσιων υπαλλήλων που έχασαν τη ζωή τους ή υπέστησαν μόνιμη αναπηρία κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να προβλέπουν τη διάθεση μέρους των δημευμένων περιουσιακών στοιχείων για τον σκοπό αυτό.

(49)

Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να είναι σε θέση να απαιτούν μεταξύ τους αποζημίωση για δαπάνες που προκύπτουν από την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού. Εάν, ωστόσο, το κράτος εκτέλεσης έχει υποβληθεί σε σημαντικές ή έκτακτες δαπάνες, για παράδειγμα επειδή το περιουσιακό στοιχείο παρέμεινε δεσμευμένο για σημαντικό χρονικό διάστημα, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από την αρχή έκδοσης τυχόν πρόταση της αρχής εκτέλεσης για τον καταμερισμό του κόστους.

(50)

Για να είναι σε θέση η Επιτροπή να αντιμετωπίσει στο μέλλον εντοπισθέντα προβλήματα σε σχέση με το περιεχόμενο των πιστοποιητικών που περιέχονται στα παραρτήματα I και ΙΙ του παρόντος κανονισμού το συντομότερο δυνατόν, θα πρέπει να της ανατεθεί η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ όσον αφορά τροποποιήσεις των εν λόγω πιστοποιητικών. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διενεργεί η Επιτροπή κατάλληλες διαβουλεύσεις κατά τις προπαρασκευαστικές εργασίες της, μεταξύ άλλων και σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι δε διαβουλεύσεις να διενεργούνται σύμφωνα με τις αρχές που προβλέπονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (14). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλισθεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ' εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα ταυτόχρονα με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ' εξουσιοδότηση πράξεων.

(51)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού, ήτοι η αμοιβαία αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων δέσμευσης και των αποφάσεων δήμευσης, δεν μπορεί να επιτευχθεί σε ικανοποιητικό βαθμό από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως εξαιτίας της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της δράσης, να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο της Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 ΣΕΕ. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου αυτού.

(52)

Οι διατάξεις της απόφασης-πλαισίου 2003/577/ΔΕΥ έχουν ήδη αντικατασταθεί από την οδηγία 2014/41/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15) όσον αφορά τη δέσμευση αποδεικτικών στοιχείων για τα κράτη μέλη που δεσμεύονται από την εν λόγω οδηγία. Οι διατάξεις της απόφασης-πλαισίου 2003/577/ΔΕΥ όσον αφορά τη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων θα πρέπει να αντικατασταθούν από τον παρόντα κανονισμό, μεταξύ των κρατών μελών που δεσμεύονται από αυτόν. Η απόφαση-πλαίσιο 2006/783/ΔΕΥ θα πρέπει επίσης να αντικατασταθεί από τον παρόντα κανονισμό μεταξύ των κρατών μελών που δεσμεύονται από αυτόν. Οι διατάξεις της απόφασης-πλαισίου 2003/577/ΔΕΥ όσον αφορά τη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων καθώς και οι διατάξεις της απόφασης-πλαισίου 2006/783/ΔΕΥ θα πρέπει ως εκ τούτου να συνεχίσουν να εφαρμόζονται όχι μόνο μεταξύ των κρατών μελών που δεν δεσμεύονται από τον παρόντα κανονισμό, αλλά και μεταξύ κάθε κράτους μέλους που δεν δεσμεύεται από τον παρόντα κανονισμό και κάθε κράτους μέλους που δεσμεύεται από τον παρόντα κανονισμό.

(53)

Η νομική μορφή της παρούσας πράξης δεν θα πρέπει να αποτελέσει προηγούμενο για μελλοντικές νομικές πράξεις της Ένωσης στο πεδίο της αμοιβαίας αναγνώρισης δικαστικών αποφάσεων σε ποινικές υποθέσεις. Η επιλογή της νομικής μορφής για τις μελλοντικές νομικές πράξεις της Ένωσης θα πρέπει να αξιολογηθεί προσεκτικά, για κάθε περίπτωση χωριστά, λαμβανομένων υπόψη, μεταξύ άλλων παραγόντων, της αποτελεσματικότητας της νομικής πράξης καθώς και των αρχών της αναλογικότητας και της επικουρικότητας.

(54)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνούν ώστε, σύμφωνα με την απόφαση 2007/845/ΔΕΥ του Συμβουλίου (16), οι οικείες υπηρεσίες ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων να συνεργάζονται μεταξύ τους προς διευκόλυνση της ανίχνευσης και του εντοπισμού προϊόντων εγκλήματος και άλλων συναφών περιουσιακών στοιχείων, τα οποία ενδέχεται να αποτελέσουν αντικείμενο απόφασης δέσμευσης ή απόφασης δήμευσης.

(55)

Σύμφωνα με το άρθρο 3 και το άρθρο 4α παράγραφος 1 του πρωτοκόλλου αριθ. 21 για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας όσον αφορά τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, που προσαρτάται στη ΣΕΕ και στη ΣΛΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο γνωστοποίησε την επιθυμία του να συμμετάσχει στη θέσπιση και την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού.

(56)

Σύμφωνα με τα άρθρα 1, 2 και 4α παράγραφος 1 του πρωτοκόλλου αριθ. 21, και με την επιφύλαξη του άρθρου 4 του εν λόγω πρωτοκόλλου, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στη θέσπιση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του.

(57)

Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 22 σχετικά με τη θέση της Δανίας, που προσαρτάται στη ΣΕΕ και στη ΣΛΕΕ, η Δανία δεν συμμετέχει στη θέσπιση του παρόντος κανονισμού και δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στη εφαρμογή του,

(1)

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου (2) έχει τροποποιηθεί επανειλημμένα (3) και ουσιωδώς. Είναι, ως εκ τούτου, σκόπιμη, για λόγους σαφήνειας και ορθολογισμού, η κωδικοποίηση του εν λόγω κανονισμού.

(2)

Ο παρών κανονισμός προβλέπει πλήρη εναρμόνιση όσον αφορά τις τρίτες χώρες οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών («υποχρέωση θεώρησης») και τις τρίτες χώρες οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από αυτήν την υποχρέωση θεώρησης.

(3)

Οι τρίτες χώρες οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης ή απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή θα πρέπει να προσδιορίζονται μετά από προσεκτική, ανά περίπτωση αξιολόγηση διαφόρων κριτηρίων. Η εν λόγω αξιολόγηση θα πρέπει να διενεργείται περιοδικά και ενδέχεται να καταλήξει σε νομοθετικές προτάσεις για την τροποποίηση του παραρτήματος I του παρόντος κανονισμού που περιλαμβάνει τις τρίτες χώρες χώρες οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών) και του παραρτήματος II του παρόντος κανονισμού που περιλαμβάνει τις τρίτες χώρες οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από αυτήν την υποχρέωση θεώρησης όταν πρόκειται για παραμονή μέχρι 90 ημερών σε οποιοδήποτε περίοδο 180 ημερών, χωρίς να αποκλείεται, σε ειδικές περιπτώσεις, η δυνατότητα κατάθεσης στα εν λόγω παραρτήματα τροποποιήσεων ανά χώρα, για παράδειγμα ως αποτέλεσμα μιας διαδικασίας ελευθέρωσης των θεωρήσεων ή ως τελική συνέπεια μιας προσωρινής αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης («απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης»).

(4)

Το περιεχόμενο των καταλόγων τρίτων χωρών που περιλαμβάνονται στα παραρτήματα I και II θα πρέπει να είναι και να παραμείνει συνεκτικό προς τα κριτήρια που ορίζονται στον παρόντα κανονισμό. Οι παραπομπές σε τρίτες χώρες, για τις οποίες έχει μεταβληθεί η κατάσταση όσον αφορά τα εν λόγω κριτήρια, θα πρέπει να μεταφερθούν από το ένα παράρτημα στο άλλο.

(5)

Οι εξελίξεις στο διεθνές δίκαιο που επιφέρουν αλλαγές στο καθεστώς ή στο χαρακτηρισμό ορισμένων κρατών ή οντοτήτων θα πρέπει να αντανακλώνται στα παραρτήματα Ι και ΙΙ.

(6)

Δεδομένου ότι η συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (4) εξαιρεί τους υπηκόους της Ισλανδίας, του Λιχτενστάιν και της Νορβηγίας από την υποχρέωση θεώρησης, οι χώρες αυτές δεν θα πρέπει να περιλαμβάνονται στον κατάλογο του παραρτήματος ΙΙ.

(7)

Δεδομένου ότι η συμφωνία για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων (5) που συνήφθη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών μελών της, αφενός, και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, αφετέρου, προβλέπει την κυκλοφορία με απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης των υπηκόων της Ελβετίας και των κρατών μελών, η Ελβετία δεν θα πρέπει να περιλαμβάνεται στον κατάλογο του παραρτήματος ΙΙ.

(8)

Για τους έχοντες νομικό καθεστώς πρόσφυγα και τους απάτριδες, με την επιφύλαξη των υποχρεώσεων από τις διεθνείς συμφωνίες που έχουν υπογράψει τα κράτη μέλη και ιδίως από την Ευρωπαϊκή Συμφωνία για την κατάργηση των θεωρήσεων για τους πρόσφυγες του Συμβουλίου της Ευρώπης, που υπεγράφη στο Στρασβούργο την 20ή Απριλίου 1959, η απόφαση ως προς την υποχρέωση θεώρησης ή την απαλλαγή από αυτήν θα πρέπει να λαμβάνεται σε συνάρτηση με την τρίτη χώρα όπου κατοικούν τα πρόσωπα αυτά και η οποία τους χορήγησε τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα. Ωστόσο, λόγω των διαφορών στo εθνικό δίκαιο που ισχύει για τους έχοντες νομικό καθεστώς πρόσφυγα και τους απάτριδες, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να αποφασίζουν εάν οι εν λόγω κατηγορίες προσώπων θα πρέπει να απαλλάσσονται, όταν η τρίτη χώρα στην οποία κατοικούν τα πρόσωπα αυτά και η οποία τους χορήγησε τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα συγκαταλέγεται στις χώρες οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης.

(9)

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1931/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6), θα πρέπει να θεσπισθεί εξαίρεση από την υποχρέωση θεώρησης για τους κατόχους άδειας τοπικής διασυνοριακής κυκλοφορίας.

(10)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να προβλέψουν εξαιρέσεις από την υποχρέωση θεώρησης για τους κατόχους ορισμένων διαβατηρίων διαφορετικών από τα συνήθη.

(11)

Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις που δικαιολογούν ειδικό καθεστώς θεωρήσεων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να απαλλάσσουν ορισμένες κατηγορίες προσώπων από την υποχρέωση θεώρησης ή να τα υποβάλλουν σε αυτή την υποχρέωση σύμφωνα με το δημόσιο διεθνές ή το εθιμικό δίκαιο.

(12)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να εξαιρέσουν από την υποχρέωση θεώρησης τους έχοντες νομικό καθεστώς πρόσφυγα, όλους τους απάτριδες, τόσο εκείνους που καλύπτονται από τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το καθεστώς των απάτριδων, της 28ης Σεπτεμβρίου 1954, όσο και τους μη υποκειμένους στη σύμβαση αυτή, καθώς και τους μαθητές που ταξιδεύουν για σχολική εκδρομή, όταν τα πρόσωπα των κατηγοριών αυτών κατοικούν σε τρίτη χώρα που περιλαμβάνεται στον κατάλογο του παραρτήματος ΙΙ του παρόντος κανονισμού.

(13)

Το καθεστώς εξαίρεσης από την υποχρέωση θεώρησης θα πρέπει να αντανακλά πλήρως τις τρέχουσες πρακτικές. Ορισμένα κράτη μέλη απαλλάσσουν από τη θεώρηση υπηκόους τρίτων χωρών που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών και οι οποίοι είναι μέλη των ένοπλων δυνάμεων και μετακινούνται στο πλαίσιο του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) ή της Σύμπραξης για την Ειρήνη. Για λόγους ασφάλειας του δικαίου, οι απαλλαγές αυτές, που βασίζονται σε διεθνείς υποχρεώσεις εκτός του δικαίου της Ένωσης θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο μνείας στον παρόντα κανονισμό.

(14)

Η πλήρης αμοιβαιότητα όσον αφορά τις θεωρήσεις είναι ένας στόχος που θα πρέπει να επιδιώξει η Ένωση με προορατικό τρόπο στις σχέσεις της με τρίτες χώρες, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη βελτίωση της αξιοπιστίας και της συνέπειας της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης.

(15)

Θα πρέπει να προβλεφθεί ένας μηχανισμός της Ένωσης που θα επιτρέπει την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαιότητας όταν μια από τις τρίτες χώρες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο του παραρτήματος ΙΙ αποφασίσει να εφαρμόζει υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους τουλάχιστον ενός κράτους μέλους. Ο εν λόγω μηχανισμός θα πρέπει να προβλέπει αντίδραση της Ένωσης ως πράξη αλληλεγγύης, εάν μια τέτοια τρίτη χώρα εφαρμόζει υποχρέωση θεώρησης στους υπηκόους τουλάχιστον ενός κράτους μέλους.

(16)

Μετά από κοινοποίηση κράτους μέλους ότι τρίτη χώρα που περιλαμβάνεται στον κατάλογο του παραρτήματος ΙΙ εφαρμόζει υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους του εν λόγω κράτους μέλους, όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να αντιδρούν από κοινού, απαντώντας με αυτόν τον τρόπο σε επίπεδο Ένωσης σε μια κατάσταση που αφορά την Ένωση στο σύνολό της και υποβάλλει τους πολίτες της σε ανόμοια μεταχείριση.

(17)

Προκειμένου να εξασφαλισθεί η κατάλληλη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου στη δεύτερη φάση της εφαρμογής του μηχανισμού αμοιβαιότητας, δεδομένων του ιδιαίτερου ευαίσθητου πολιτικού χαρακτήρα της αναστολής από την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης για όλους τους υπηκόους τρίτης χώρας που περιλαμβάνεται στον κατάλογο του παραρτήματος ΙΙ και των οριζοντίων συνεπειών της για τα κράτη μέλη, τις συνδεδεμένες χώρες του Σένγκεν και για την ίδια την Ένωση, ιδίως για τις εξωτερικές σχέσεις τους και τη συνολική λειτουργία του χώρου του Σένγκεν, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) όσον αφορά ορισμένα στοιχεία του μηχανισμού αμοιβαιότητας. Κατά την ανάθεση της εξουσίας αυτής στην Επιτροπή, λαμβάνεται υπ' όψιν η ανάγκη πολιτικής συζήτησης σχετικά με την πολιτική της Ένωσης όσον αφορά τις θεωρήσεις στον χώρο του Σένγκεν. Απηχείται επίσης η ανάγκη να εξασφαλιστεί επαρκής διαφάνεια και νομική ασφάλεια κατά την εφαρμογή του μηχανισμού αμοιβαιότητας σε όλους τους υπηκόους της οικείας τρίτης χώρας, ιδίως μέσω της αντίστοιχης προσωρινής τροποποίησης του παραρτήματος ΙΙ του παρόντος κανονισμού. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να πραγματοποιεί η Επιτροπή κατάλληλες διαβουλεύσεις κατά τις προπαρασκευαστικές εργασίες της, μεταξύ άλλων και σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, και οι εν λόγω διαβουλεύσεις να διενεργούνται σύμφωνα με τις αρχές που προβλέπονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (7). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ' εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία των κατ' εξουσιοδότηση πράξεων.

(18)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να προβλέπει μηχανισμό για την προσωρινή αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τρίτη χώρα που περιλαμβάνεται στον κατάλογο του παραρτήματος ΙΙ («μηχανισμός αναστολής») σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, εφόσον απαιτείται άμεση αντίδραση για την επίλυση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει τουλάχιστον ένα κράτος μέλος και λαμβάνοντας υπόψη τον συνολικό αντίκτυπο της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στο σύνολο της Ένωσης.

(19)

Προκειμένου να εξασφαλισθεί η αποτελεσματική εφαρμογή του μηχανισμού αναστολής και ορισμένων διατάξεων του μηχανισμού αμοιβαιότητας, ιδίως δε για να καταστεί δυνατόν να συνεκτιμηθούν δεόντως όλοι οι σχετικοί παράγοντες και οι πιθανές συνέπειες της εφαρμογής των μηχανισμών αυτών, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες όσον αφορά τον καθορισμό των κατηγοριών των υπηκόων της οικείας τρίτης χώρας που θα πρέπει να υπαχθούν σε προσωρινή αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης στο πλαίσιο του μηχανισμού αμοιβαιότητας και της αντίστοιχης διάρκειας της αναστολής αυτής, καθώς και όσον αφορά τον μηχανισμό αναστολής. Οι εξουσίες αυτές θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8). Για την έκδοση των εκτελεστικών πράξεων αυτών, θα πρέπει να εφαρμόζεται η διαδικασία εξέτασης.

(20)

Είναι ανάγκη να αποφεύγεται και να πατάσσεται οποιαδήποτε κατάχρηση λόγω απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για επισκέψεις βραχείας διαμονής υπηκόων τρίτης χώρας, όταν αυτοί συνιστούν απειλή για τη δημόσια τάξη («ordre public») και την εσωτερική ασφάλεια του οικείου κράτους μέλους.

(21)

Ο μηχανισμός αναστολής θα πρέπει να παρέχει τη δυνατότητα, αφενός, στα κράτη μέλη να κοινοποιούν περιστάσεις που οδηγούν σε πιθανή αναστολή και, αφετέρου, στην Επιτροπή να ενεργοποιεί τον μηχανισμό αναστολής με δική της πρωτοβουλία.

(22)

Ειδικότερα, η χρήση του μηχανισμού αναστολής θα πρέπει να διευκολύνεται με την πρόβλεψη σύντομων περιόδων αναφοράς και προθεσμιών, γεγονός που θα καθιστά σύντομη τη διαδικασία, οι δε πιθανοί λόγοι αναστολής θα πρέπει να περιλαμβάνουν τη μείωση της συνεργασίας για την επανεισδοχή όπως και τη σημαντική αύξηση των κινδύνων για τη δημόσια τάξη και την εσωτερική ασφάλεια των κρατών μελών. Η εν λόγω μείωση της συνεργασίας θα πρέπει να καλύπτει σημαντική αύξηση του ποσοστού απόρριψης των αιτήσεων επανεισδοχής, μεταξύ άλλων, των υπηκόων τρίτων χωρών που έχουν διέλθει μέσω της συγκεκριμένης τρίτης χώρας, όταν συμφωνία επανεισδοχής που έχει συναφθεί μεταξύ της Ένωσης ή κράτους μέλους και της εν λόγω τρίτης χώρας προβλέπει τέτοια υποχρέωση επανεισδοχής. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να ενεργοποιεί η ίδια τον μηχανισμό αναστολής σε περίπτωση που η τρίτη χώρα δεν συνεργάζεται για την επανεισδοχή, ιδίως όταν έχει συναφθεί συμφωνία επανεισδοχής μεταξύ της συγκεκριμένης τρίτης χώρας και της Ένωσης.

(23)

Για τους σκοπούς του μηχανισμού αναστολής, μια σημαντική και απότομη αύξηση σημαίνει αύξηση που υπερβαίνει το κατώφλι του 50 %. Μπορεί επίσης να σημαίνει χαμηλότερη αύξηση, εάν η Επιτροπή την κρίνει εφαρμοστέα στη συγκεκριμένη περίπτωση που κοινοποιήθηκε από το οικείο κράτος μέλος.

(24)

Για τους σκοπούς του μηχανισμού αναστολής, χαμηλό ποσοστό αναγνώρισης σημαίνει ποσοστό αναγνώρισης αιτήσεων ασύλου που ανέρχεται σε περίπου 3 % ή 4 %. Θα μπορούσε επίσης να σημαίνει υψηλότερο ποσοστό αναγνώρισης, εάν η Επιτροπή το κρίνει εφαρμοστέο στη συγκεκριμένη περίπτωση που κοινοποιήθηκε από το οικείο κράτος μέλος.

(25)

Είναι απαραίτητο να αποφεύγεται και να πατάσσεται οποιαδήποτε κατάχρηση της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης στην περίπτωση που συνεπάγεται αύξηση της μεταναστευτικής πίεσης, που οφείλεται, για παράδειγμα, σε αύξηση των αβάσιμων αιτήσεων ασύλου, καθώς και όταν οδηγεί σε αβάσιμες αιτήσεις για άδεια διαμονής.

(26)

Με σκοπό να εξασφαλιστεί ότι οι συγκεκριμένες απαιτήσεις οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για να αξιολογηθεί η καταλληλότητα της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, που χορηγείται ως αποτέλεσμα της επιτυχούς ολοκλήρωσης του διαλόγου για την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων, εξακολουθούν να πληρούνται με την πάροδο του χρόνου, η Επιτροπή θα πρέπει να παρακολουθεί την κατάσταση στις οικείες τρίτες χώρες. Η Επιτροπή θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις οικείες τρίτες χώρες.

(27)

Η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλλει τακτικές εκθέσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο, για περίοδο επτά ετών από την έναρξη ισχύος της ελευθέρωσης του καθεστώτος των θεωρήσεων για μια συγκεκριμένη τρίτη χώρα, και στη συνέχεια οσάκις η Επιτροπή το κρίνει αναγκαίο, ή κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή του Συμβουλίου.

(28)

Πριν λάβει οποιαδήποτε απόφαση για την προσωρινή αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για υπηκόους τρίτης χώρας, η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει υπόψη της την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εν λόγω τρίτη χώρα, καθώς και τις πιθανές συνέπειες της αναστολής της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για αυτή την κατάσταση.

(29)

Η αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης με εκτελεστική πράξη θα πρέπει να καλύπτει ορισμένες κατηγορίες υπηκόων της οικείας τρίτης χώρας, με αναφορά των σχετικών τύπων ταξιδιωτικών εγγράφων και, ενδεχομένως, πρόσθετων κριτηρίων, όπως άτομα που ταξιδεύουν για πρώτη φορά στην επικράτεια των κρατών μελών. Η εκτελεστική πράξη θα πρέπει να προσδιορίζει τις κατηγορίες υπηκόων για τους οποίους θα πρέπει να εφαρμοστεί η αναστολή, λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές περιστάσεις που κοινοποιούνται από ένα ή περισσότερα κράτη μέλη ή έχουν αναφερθεί από την Επιτροπή καθώς και την αρχή της αναλογικότητας.

(30)

Προκειμένου να εξασφαλιστεί η κατάλληλη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου στην εφαρμογή του μηχανισμού αναστολής, δεδομένου του ιδιαίτερα πολιτικά ευαίσθητου χαρακτήρα της αναστολής της απαλλαγής από υποχρέωση θεώρησης για όλους τους υπηκόους τρίτης χώρας που περιλαμβάνεται στον κατάλογο του παραρτήματος ΙΙ του παρόντος κανονισμού καθώς και των οριζόντιων συνεπειών της για τα κράτη μέλη και για την ίδια την Ένωση, ιδίως για τις εξωτερικές σχέσεις τους και τη συνολική λειτουργία του χώρου του Σένγκεν, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ όσον αφορά την προσωρινή αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για τους υπηκόους της οικείας τρίτης χώρας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές της εργασίες, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου. Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ' εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ' εξουσιοδότηση πράξεων.

(31)

Χάριν της διαφάνειας του καθεστώτος θεωρήσεων και ενημέρωσης των ενδιαφερομένων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανακοινώνουν στην Επιτροπή και στα υπόλοιπα κράτη μέλη τα μέτρα που θεσπίζουν στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού. Για τους ίδιους λόγους, οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει επίσης να δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(32)

Οι όροι εισόδου στο έδαφος των κρατών μελών ή οι όροι χορήγησης θεωρήσεων δεν θα πρέπει να θίγουν τους κανόνες για την αναγνώριση της ισχύος των ταξιδιωτικών εγγράφων.

(33)

Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής λειτουργίας της κοινής πολιτικής θεωρήσεων είναι αναγκαία και ενδεδειγμένη η εφαρμογή των διατάξεων κανονισμού για τον καθορισμό του καταλόγου τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων και του καταλόγου των χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή.

(34)

Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να θίγει την εφαρμογή των διεθνών συμφωνιών που είχε συνάψει η Ευρωπαϊκή Κοινότητα πριν από την έναρξη ισχύος του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 και οι οποίες συνεπάγονται την ανάγκη παρέκκλισης από την κοινή πολιτική για τις θεωρήσεις, λαμβανομένης ταυτοχρόνως υπόψη της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(35)

Όσον αφορά την Ισλανδία και τη Νορβηγία, ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας που έχει συναφθεί από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από τη Δημοκρατία της Ισλανδίας και το Βασίλειο της Νορβηγίας σχετικά με τη σύνδεση των εν λόγω χωρών προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την περαιτέρω ανάπτυξη του κεκτημένου Σένγκεν (9), οι οποίες εμπίπτουν στον τομέα του άρθρου 1 στοιχείο Β της απόφασης 1999/437/ΕΚ του Συμβουλίου (10).

(36)

Όσον αφορά την Ελβετία, ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου Σένγκεν, κατά την έννοια της συμφωνίας που υπεγράφη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προς τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου του Σένγκεν (11), που εμπίπτουν στον τομέα που αναφέρεται στο άρθρο 1 στοιχεία Β και Γ της απόφασης 1999/437/ΕΚ, σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2008/146/ΕΚ του Συμβουλίου (12).

(37)

Όσον αφορά το Λιχτενστάιν, ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου Σένγκεν, κατά την έννοια του πρωτοκόλλου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της Ελβετικής Συνομοσπονδίας και του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν για την προσχώρηση του Πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν στη συμφωνία που συνήφθη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη σύνδεση της Ελβετικής Συνομοσπονδίας με την υλοποίηση, την εφαρμογή και την ανάπτυξη του κεκτημένου Σένγκεν (13), που εμπίπτει στον τομέα που αναφέρεται στο άρθρο 1 στοιχεία Β και Γ της απόφασης 1999/437/ΕΚ, σε συνδυασμό με το άρθρο 3 της απόφασης 2011/350/ΕΕ του Συμβουλίου (14).

(38)

Ο παρών κανονισμός συνιστά ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στις οποίες δεν συμμετέχει το Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με την απόφαση 2000/365/ΕΚ του Συμβουλίου (15)· ως εκ τούτου, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετέχει στην έκδοση του παρόντος κανονισμού, δεν δεσμεύεται από αυτήν ούτε οφείλει να την εφαρμόσει.

(39)

Ο παρών κανονισμός αποτελεί ανάπτυξη των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στις οποίες δεν συμμετέχει η Ιρλανδία, σύμφωνα με την απόφαση 2002/192/ΕΚ του Συμβουλίου (16)· ως εκ τούτου, η Ιρλανδία δεν συμμετέχει στην έκδοση του παρόντος κανονισμού, δεν δεσμεύεται από αυτήν ούτε οφείλει να την εφαρμόσει,

(1)

Η ψηφιοποίηση της οικονομίας επιταχύνεται. Η τεχνολογία των πληροφοριών και των επικοινωνιών δεν αποτελεί πλέον ειδικό τομέα, αλλά το θεμέλιο όλων των σύγχρονων καινοτόμων οικονομικών συστημάτων και κοινωνιών. Τα ηλεκτρονικά δεδομένα αποτελούν τον πυρήνα των εν λόγω συστημάτων και μπορούν να δημιουργήσουν υψηλή αξία όταν αναλύονται ή συνδυάζονται με υπηρεσίες και προϊόντα. Ταυτόχρονα, η ραγδαία ανάπτυξη της οικονομίας δεδομένων και των αναδυόμενων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες του διαδικτύου των πραγμάτων, τα αυτόνομα συστήματα, καθώς και τα δίκτυα 5G, εγείρουν νέα νομικά ζητήματα ως προς την πρόσβαση και την επαναχρησιμοποίηση των δεδομένων, την ευθύνη, τη δεοντολογία και την αλληλεγγύη. Θα πρέπει να εξεταστεί η εργασία όσον αφορά το ζήτημα της ευθύνης, κυρίως μέσω της εφαρμογής κωδίκων αυτορρύθμισης και άλλων βέλτιστων πρακτικών, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις, τις αποφάσεις και τα μέτρα που έχουν ληφθεί χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση σε όλο το μήκος της αλυσίδας αξίας της επεξεργασίας των δεδομένων. Η εργασία αυτή θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει κατάλληλους μηχανισμούς για τον προσδιορισμό της ευθύνης, για τη μεταβίβαση της ευθύνης μεταξύ των συνεργαζόμενων υπηρεσιών, για την ασφάλιση και για τον λογιστικό έλεγχο.

(2)

Οι αλυσίδες αξίας δεδομένων αποτελούνται από διάφορες δραστηριότητες δεδομένων: τη δημιουργία και συλλογή δεδομένων· τη συγκέντρωση και οργάνωση δεδομένων· την επεξεργασία δεδομένων· την ανάλυση, την εμπορία και τη διανομή δεδομένων· τη χρήση και την επαναχρησιμοποίηση δεδομένων. Η αποδοτική και αποτελεσματική λειτουργία της επεξεργασίας δεδομένων αποτελεί θεμέλιο λίθο οποιασδήποτε αλυσίδας αξίας δεδομένων. Ωστόσο, η αποδοτική και αποτελεσματική λειτουργία της επεξεργασίας δεδομένων και η ανάπτυξη της οικονομίας δεδομένων στην Ένωση παρεμποδίζονται, πιο συγκεκριμένα, από δύο τύπους εμποδίων στην κινητικότητα των δεδομένων και στην εσωτερική αγορά: απαιτήσεις τοπικοποίησης των δεδομένων που τίθενται από τις αρχές των κρατών μελών και πρακτικές εγκλωβισμού σε συγκεκριμένο πάροχο στον ιδιωτικό τομέα.

(3)

Η ελευθερία εγκαταστάσεως και η ελευθερία παροχής υπηρεσιών βάσει της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης («ΣΛΕΕ») ισχύουν για τις υπηρεσίες επεξεργασίας δεδομένων. Ωστόσο, η παροχή των εν λόγω υπηρεσιών παρεμποδίζεται ή αποτρέπεται ενίοτε λόγω της ύπαρξης ορισμένων εθνικών, περιφερειακών ή τοπικών απαιτήσεων περιορισμού τοπικοποίησης των δεδομένων σε συγκεκριμένη επικράτεια.

(4)

Τα εν λόγω εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων, καθώς και στο δικαίωμα εγκαταστάσεως παρόχων υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων οφείλονται στην ύπαρξη απαιτήσεων στα δίκαια των κρατών μελών για τη θέση των δεδομένων σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή ή επικράτεια με σκοπό την επεξεργασία. Άλλοι κανόνες ή διοικητικές πρακτικές έχουν παρόμοιο αποτέλεσμα διά της επιβολής συγκεκριμένων απαιτήσεων, οι οποίες δυσχεραίνουν ακόμη περισσότερο την επεξεργασία των δεδομένων εκτός συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής ή επικράτειας στην Ένωση, όπως απαιτήσεις χρήσης τεχνολογικών εγκαταστάσεων οι οποίες έχουν πιστοποιηθεί ή εγκριθεί σε συγκεκριμένο κράτος μέλος. Η έλλειψη ασφάλειας δικαίου όσον αφορά την έκταση των νόμιμων και παράτυπων απαιτήσεων τοπικοποίησης των δεδομένων περιορίζει περαιτέρω τις επιλογές που είναι διαθέσιμες στους φορείς της αγοράς και στον δημόσιο τομέα όσον αφορά τη θέση επεξεργασίας των δεδομένων. Ο παρών κανονισμός δεν περιορίζει με κανέναν τρόπο την ελευθερία των επιχειρήσεων να συνάπτουν συμβάσεις που προσδιορίζουν τη θέση στην οποία θα βρίσκονται τα δεδομένα. Ο παρών κανονισμός αποσκοπεί απλώς στη διασφάλιση της εν λόγω ελευθερίας, εξασφαλίζοντας ότι η συμφωνημένη θέση δύναται να βρίσκεται οπουδήποτε εντός της Ένωσης.

(5)

Ταυτόχρονα, η κινητικότητα των δεδομένων στην Ένωση παρεμποδίζεται επίσης από περιορισμούς στον ιδιωτικό τομέα: νομικά, συμβατικά και τεχνικά ζητήματα που παρεμποδίζουν ή αποτρέπουν τους χρήστες υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων να μεταφέρουν τα δεδομένα τους από έναν πάροχο υπηρεσιών σε άλλον ή να τα επιστρέφουν στα δικά τους συστήματα τεχνολογίας πληροφοριών (ΤΠ), μεταξύ άλλων σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασής τους με πάροχο υπηρεσιών.

(6)

Ο συνδυασμός των εμποδίων αυτών έχει προκαλέσει έλλειψη ανταγωνισμού μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους στην Ένωση, διάφορα ζητήματα εγκλωβισμού σε συγκεκριμένο πάροχο (vendor lock-in) καθώς και σοβαρή έλλειψη κινητικότητας δεδομένων. Ομοίως, οι πολιτικές τοπικοποίησης δεδομένων έχουν υπονομεύσει την ικανότητα των επιχειρήσεων έρευνας και ανάπτυξης να διευκολύνουν τη συνεργασία μεταξύ εταιρειών, πανεπιστημίων και άλλων ερευνητικών οργανισμών, ώστε να προωθούν την καινοτομία.

(7)

Για λόγους ασφάλειας δικαίου και εξαιτίας της ανάγκης για ίσους όρους ανταγωνισμού εντός της Ένωσης, ένα ενιαίο σύνολο κανόνων για όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά αποτελεί καίριο στοιχείο για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Προκειμένου να εξαλειφθούν τα εμπόδια για το εμπόριο και οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που οφείλονται σε αποκλίσεις μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών και να αποτραπούν περαιτέρω πιθανά εμπόδια για το εμπόριο και σημαντικές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού, είναι απαραίτητη η θέσπιση ομοιόμορφων κανόνων οι οποίοι θα ισχύουν σε όλα τα κράτη μέλη.

(8)

Το νομικό πλαίσιο για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για τον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες και ιδίως ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3) και οι οδηγίες (ΕΕ) 2016/680 (4) και 2002/58/ΕΚ (5) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου δεν θίγονται από τον παρόντα κανονισμό.

(9)

Μεγάλες πηγές δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα είναι το επεκτεινόμενο διαδίκτυο των πραγμάτων, η τεχνητή νοημοσύνη και η εκμάθηση μηχανής, για παράδειγμα ως αποτέλεσμα της χρήση τους σε αυτοματοποιημένες διαδικασίες βιομηχανικής παραγωγής. Συγκεκριμένα παραδείγματα δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα είναι τα συγκεντρωτικά και ανωνυμοποιημένα σύνολα δεδομένων που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση μαζικών δεδομένων, τα δεδομένα για τη γεωργία ακριβείας που μπορούν να συμβάλουν στην παρακολούθηση και τη βελτιστοποίηση της χρήσης φυτοφαρμάκων και νερού ή τα δεδομένα σχετικά με τις ανάγκες συντήρησης για βιομηχανικά μηχανήματα. Εάν οι τεχνολογικές εξελίξεις καταστήσουν δυνατή τη μετατροπή ανωνυμοποιημένων δεδομένων σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, τότε αυτά τα δεδομένα θα αντιμετωπίζονται ως δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και θα εφαρμόζεται αναλόγως ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/679.

(10)

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679, τα κράτη μέλη δεν δύνανται να περιορίζουν ούτε να απαγορεύουν την ελεύθερη κυκλοφορία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εντός της Ένωσης για λόγους που σχετίζονται με την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Στον παρόντα κανονισμό διατυπώνεται η ίδια αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της Ένωσης για τα δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα όταν ο περιορισμός ή η απαγόρευση δικαιολογείται για λόγους δημόσιας ασφάλειας. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 και ο παρών κανονισμός παρέχουν ένα συνεκτικό σύνολο κανόνων που διέπουν την ελεύθερη κυκλοφορία διάφορων τύπων δεδομένων. Ακόμη, ο παρών κανονισμός δεν επιβάλλει υποχρέωση χωριστής αποθήκευσης των διαφορετικών τύπων δεδομένων.

(11)

Για τη δημιουργία ενός πλαισίου για την ελεύθερη ροή των δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα στην Ένωση και προκειμένου να τεθούν τα θεμέλια για την ανάπτυξη της οικονομίας δεδομένων και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας της Ένωσης, είναι απαραίτητος ο προσδιορισμός ενός σαφούς, ολοκληρωμένου και προβλέψιμου νομικού πλαισίου για την επεξεργασία δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα στην εσωτερική αγορά. Η υιοθέτηση προσέγγισης βάσει αρχών η οποία προβλέπει συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, καθώς και αυτορρύθμιση, θα πρέπει να διασφαλίσει ένα επαρκώς ευέλικτο πλαίσιο ώστε να μπορούν να συνυπολογίζονται οι εξελισσόμενες ανάγκες των χρηστών, των παρόχων υπηρεσιών και των εθνικών αρχών στην Ένωση. Προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος αλληλεπικαλύψεων με υφιστάμενους μηχανισμούς και, κατ' επέκταση, να αποφευχθεί η περαιτέρω επιβάρυνση των κρατών μελών και των επιχειρήσεων, δεν θα πρέπει να θεσπιστούν αναλυτικοί τεχνικοί κανόνες.

(12)

Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να επηρεάζει την επεξεργασία δεδομένων εφόσον εκτελείται ως μέρος μιας δραστηριότητας που δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου. Ειδικότερα, θα πρέπει να υπενθυμιστεί ότι, σύμφωνα με το άρθρο 4 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση («ΣΕΕ»), η εθνική ασφάλεια αποτελεί αποκλειστική ευθύνη εκάστου κράτους μέλους.

(13)

Η ελεύθερη ροή των δεδομένων εντός της Ένωσης θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη της ανάπτυξης και της καινοτομίας που βασίζονται στα δεδομένα. Όπως και οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές, οι δημόσιες αρχές και οργανισμοί δημοσίου δικαίου των κρατών μελών θα ωφεληθούν από τη μεγαλύτερη ελευθερία επιλογής όσον αφορά τους παρόχους υπηρεσιών που βασίζονται στα δεδομένα, από τις ανταγωνιστικότερες τιμές και από την αποτελεσματικότερη παροχή υπηρεσιών στους πολίτες. Δεδομένου του μεγάλου αριθμού δεδομένων που χειρίζονται οι δημόσιες αρχές και οργανισμοί δημοσίου δικαίου, είναι υψίστης σημασίας να ηγηθούν δίνοντας το παράδειγμα για την αφομοίωση των υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων και να αποφύγουν κάθε περιορισμό στην τοπικοποίηση των δεδομένων όταν κάνουν χρήση υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων. Κατά συνέπεια, οι δημόσιες αρχές και οργανισμοί δημοσίου δικαίου θα πρέπει να καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό. Στο πλαίσιο αυτό, η αρχή της ελεύθερης ροής δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα που προβλέπεται από τον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να ισχύει επίσης στις γενικές και πάγιες διοικητικές πρακτικές και άλλες απαιτήσεις τοπικοποίησης δεδομένων στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, με την επιφύλαξη της οδηγίας 2014/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6).

(14)

Όπως και στην περίπτωση της οδηγίας 2014/24/ΕΕ, ο παρών κανονισμός ισχύει με την επιφύλαξη των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων οι οποίες σχετίζονται με την εσωτερική οργάνωση των κρατών μελών και οι οποίες κατανέμουν, μεταξύ δημόσιων αρχών και οργανισμών δημόσιου δικαίου, εξουσίες και αρμοδιότητες για την επεξεργασία δεδομένων χωρίς συμβατική αμοιβή των ιδιωτών, καθώς και των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών οι οποίες προβλέπουν την άσκηση των εν λόγω εξουσιών και αρμοδιοτήτων. Ενώ οι δημόσιες αρχές και οργανισμοί δημόσιου δικαίου ενθαρρύνονται να εξετάσουν τα οικονομικά και άλλα πλεονεκτήματα της ανάθεσης σε εξωτερικούς παρόχους υπηρεσιών, ενδέχεται να έχουν θεμιτούς λόγους να επιλέγουν αυτοεφοδιασμό των υπηρεσιών ή εσωτερική ανάθεση. Συνεπώς, καμία διάταξη του παρόντος κανονισμού δεν υποχρεώνει τα κράτη μέλη να αναθέτουν σε τρίτους ή σε εξωτερικούς φορείς την παροχή υπηρεσιών που επιθυμούν να παρέχουν τα ίδια ή να οργανώνουν με άλλα μέσα πλην των δημόσιων συμβάσεων.

(15)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα τα οποία παρέχουν υπηρεσίες επεξεργασίας δεδομένων σε χρήστες που διαμένουν ή έχουν την έδρα της επιχείρησής τους στην Ένωση, συμπεριλαμβανομένων όσων παρέχουν υπηρεσίες επεξεργασίας δεδομένων στην Ένωση χωρίς να έχουν την έδρα της επιχείρησής τους σε αυτή. Ο παρών κανονισμός θα πρέπει επομένως να μην εφαρμόζεται σε υπηρεσίες επεξεργασίας δεδομένων που λαμβάνουν χώρα εκτός της Ένωσης και σε απαιτήσεις τοπικοποίησης δεδομένων που σχετίζονται με τα εν λόγω δεδομένα.

(16)

Ο παρών κανονισμός δεν θεσπίζει κανόνες σχετικά με τον προσδιορισμό του εφαρμοστέου δικαίου σε εμπορικές υποθέσεις και, ως εκ τούτου, δεν θίγει τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 593/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7). Ειδικότερα, στο μέτρο που το εφαρμοστέο στη σύμβαση δίκαιο δεν έχει επιλεγεί σύμφωνα με τον εν λόγω κανονισμό, μια σύμβαση για την παροχή υπηρεσιών διέπεται, καταρχήν, από το δίκαιο της χώρας στην οποία ο πάροχος υπηρεσίας έχει τη συνήθη διαμονή του.

(17)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται στην επεξεργασία δεδομένων υπό την ευρύτερη δυνατή έννοια, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης όλων των τύπων συστημάτων ΤΠ, είτε αυτά βρίσκονται στις εγκαταστάσεις του χρήστη είτε ανατίθενται εξωτερικά σε πάροχο υπηρεσιών. Θα πρέπει να καλύπτει την επεξεργασία δεδομένων διαφορετικών επιπέδων έντασης, από την αποθήκευση δεδομένων (υποδομή ως υπηρεσία (IaaS)) μέχρι την επεξεργασία δεδομένων σε πλατφόρμες (πλατφόρμα ως υπηρεσία (PaaS)) ή σε εφαρμογές (λογισμικό ως υπηρεσία (SaaS)).

(18)

Οι απαιτήσεις τοπικοποίησης των δεδομένων αποτελούν σαφές εμπόδιο στην ελεύθερη παροχή υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων στην Ένωση και στην εσωτερική αγορά. Ως τέτοιες, θα πρέπει να απαγορευτούν, εκτός εάν η ύπαρξή τους δικαιολογείται από λόγους δημόσιας ασφάλειας, όπως ορίζεται στο ενωσιακό δίκαιο, ιδίως κατά την έννοια του άρθρου 52 ΣΛΕΕ, και εφόσον πληρούν την αρχή της αναλογικότητας που κατοχυρώνεται στο άρθρο 5 ΣΕΕ. Προκειμένου να τηρηθεί αποτελεσματικά η αρχή της ελεύθερης ροής των δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα πέραν συνόρων, να εφαρμοστεί η ταχεία κατάργηση των υφιστάμενων απαιτήσεων τοπικοποίησης των δεδομένων και να καταστεί εφικτή, για επιχειρησιακούς λόγους, η επεξεργασία δεδομένων σε πολλαπλές θέσεις στην Ένωση, και δεδομένου ότι στον παρόντα κανονισμό προβλέπεται η λήψη μέτρων για τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας των δεδομένων για λόγους διενέργειας ρυθμιστικών ελέγχων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να επικαλούνται μόνο τη δημόσια ασφάλεια ως λόγο για τις απαιτήσεις τοπικοποίησης δεδομένων.

(19)

Η έννοια της «δημόσιας ασφάλειας», κατά την έννοια του άρθρου 52 ΣΛΕΕ και όπως ερμηνεύεται από το Δικαστήριο, καλύπτει τόσο την εσωτερική όσο και την εξωτερική ασφάλεια ενός κράτους μέλους, καθώς και ζητήματα δημόσιας ασφάλειας, προκειμένου, ιδίως, να καθίσταται δυνατή η διερεύνηση, η ανίχνευση και η δίωξη ποινικών αδικημάτων. Προϋποθέτει την ύπαρξη πραγματικής και αρκούντως σοβαρής απειλής έναντι κάποιου από τα θεμελιώδη συμφέροντα της κοινωνίας, όπως η απειλή έναντι της λειτουργίας των θεσμών και των βασικών δημοσίων υπηρεσιών, η απειλή έναντι της επιβίωσης του πληθυσμού, καθώς και ο κίνδυνος σοβαρής διαταραχής των εξωτερικών σχέσεων ή της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών ή ο κίνδυνος έναντι στρατιωτικών συμφερόντων. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, οι απαιτήσεις τοπικοποίησης των δεδομένων που δικαιολογούνται από λόγους δημόσιας ασφάλειας θα πρέπει να είναι κατάλληλες για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου, και δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν ό,τι είναι αναγκαίο για την επίτευξη του στόχου αυτού.

(20)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης ροής των δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα πέραν συνόρων και προκειμένου να αποτραπεί η δημιουργία νέων εμποδίων όσον αφορά την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, τα κράτη μέλη θα πρέπει να γνωστοποιούν αμέσως στην Επιτροπή κάθε σχέδιο πράξης που θεσπίζει νέα απαίτηση τοπικοποίησης δεδομένων ή τροποποιεί υφιστάμενη ανάλογη απαίτηση. Αυτά τα σχέδια πράξεων θα πρέπει να υποβάλλονται και να αξιολογούνται σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2015/1535 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8).

(21)

Επιπλέον, προκειμένου να εξαλειφθούν πιθανά υφιστάμενα εμπόδια, τα κράτη μέλη θα πρέπει στη διάρκεια μεταβατικής περιόδου 24 μηνών από την ημερομηνία εφαρμογής του παρόντος κανονισμού να επανεξετάσουν τις υφιστάμενες νομοθετικές, κανονιστικές ή διοικητικές διατάξεις γενικού χαρακτήρα που θεσπίζουν απαιτήσεις τοπικοποίησης δεδομένων και να ανακοινώσουν στην Επιτροπή τυχόν τέτοια απαίτηση τοπικοποίησης δεδομένων η οποία κρίνουν ότι είναι σύμφωνη προς τον παρόντα κανονισμό, μαζί με τη σχετική αιτιολόγηση. Τούτο θα πρέπει να παρέχει στην Επιτροπή τη δυνατότητα να εξετάζει τη συμμόρφωση τυχόν υπολειπόμενων απαιτήσεων τοπικοποίησης δεδομένων. Η Επιτροπή θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα, όπου απαιτείται, να διατυπώνει παρατηρήσεις προς τα εν λόγω κράτη μέλη. Οι εν λόγω παρατηρήσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν σύσταση για την τροποποίηση ή κατάργηση της απαίτησης τοπικοποίησης δεδομένων.

(22)

Οι υποχρεώσεις γνωστοποίησης των υφιστάμενων απαιτήσεων τοπικοποίησης δεδομένων και σχεδίων πράξεων προς την Επιτροπή, οι οποίες θεσπίζονται με τον παρόντα κανονισμό, θα πρέπει να εφαρμόζονται στις ρυθμιστικές απαιτήσεις τοπικοποίησης δεδομένων και στα σχέδια πράξεων γενικού χαρακτήρα, αλλά όχι στις αποφάσεις που απευθύνονται σε συγκεκριμένο φυσικό ή νομικό πρόσωπο.

(23)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η διαφάνεια των απαιτήσεων τοπικοποίησης δεδομένων στα κράτη μέλη οι οποίες θεσπίζονται με νομοθετικές, κανονιστικές ή διοικητικές διατάξεις γενικού χαρακτήρα για φυσικά και νομικά πρόσωπα, όπως οι πάροχοι υπηρεσιών και οι χρήστες υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημοσιεύουν πληροφορίες επί των απαιτήσεων αυτών σε ένα εθνικό επιγραμμικό ενιαίο σημείο πληροφόρησης και να επικαιροποιούν τακτικά τις εν λόγω πληροφορίες. Εναλλακτικά, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν επικαιροποιημένες πληροφορίες επί των εν λόγω απαιτήσεων σε ένα κεντρικό σημείο πληροφόρησης που θα συσταθεί βάσει άλλης ενωσιακής πράξης. Για τη δέουσα πληροφόρηση των φυσικών και νομικών προσώπων σχετικά με τις απαιτήσεις τοπικοποίησης δεδομένων στην Ένωση, τα κράτη μέλη θα πρέπει να κοινοποιούν στην Επιτροπή τις διευθύνσεις των εν λόγω ενιαίων σημείων πληροφόρησης. Η Επιτροπή θα πρέπει να δημοσιεύει τις πληροφορίες αυτές στον δικτυακό της τόπο, μαζί με έναν τακτικά επικαιροποιούμενο ενοποιημένο κατάλογο όλων των απαιτήσεων τοπικοποίησης δεδομένων που ισχύουν στα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων συνοπτικών πληροφοριών σχετικά με τις απαιτήσεις αυτές.

(24)

Οι απαιτήσεις τοπικοποίησης δεδομένων οφείλονται συχνά σε έλλειψη εμπιστοσύνης στην επεξεργασία δεδομένων πέραν συνόρων, η οποία απορρέει από την εικαζόμενη μη διαθεσιμότητα δεδομένων για τους σκοπούς των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών, όπως η διενέργεια επιθεώρησης και ελέγχου στο πλαίσιο ρυθμιστικού ή εποπτικού ελέγχου. Αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί αποκλειστικά με την ακυρότητα των συμβατικών ρητρών που απαγορεύουν τη νόμιμη πρόσβαση σε δεδομένα από τις αρμόδιες αρχές για την επιτέλεση των επίσημων καθηκόντων τους. Ως εκ τούτου, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να ορίζει με σαφήνεια ότι δεν θίγονται οι αρμοδιότητες των αρμόδιων αρχών να ζητούν ή να αποκτούν πρόσβαση στα δεδομένα σύμφωνα με το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο, καθώς και ότι η εν λόγω πρόσβαση των αρμόδιων αρχών στα δεδομένα δεν μπορεί να απορρίπτεται με την αιτιολογία ότι τα δεδομένα υποβάλλονται σε επεξεργασία σε άλλο κράτος μέλος. Οι αρμόδιες αρχές θα μπορούσαν να επιβάλουν λειτουργικές απαιτήσεις για τη στήριξη της πρόσβασης στα δεδομένα, όπως την απαίτηση να κρατούνται στο οικείο κράτος μέλος οι περιγραφές του συστήματος.

(25)

Τα φυσικά ή τα νομικά πρόσωπα που υπόκεινται σε υποχρεώσεις παροχής δεδομένων στις αρμόδιες αρχές μπορούν να συμμορφώνονται προς τις εν λόγω υποχρεώσεις παρέχοντας και διασφαλίζοντας την αποτελεσματική και έγκαιρη ηλεκτρονική πρόσβαση των αρμόδιων αρχών στα δεδομένα, ανεξαρτήτως του κράτους μέλους στην επικράτεια του οποίου τα δεδομένα υποβάλλονται σε επεξεργασία. Η εν λόγω πρόσβαση μπορεί να διασφαλίζεται με την πρόβλεψη συγκεκριμένων όρων και προϋποθέσεων στις συμβάσεις μεταξύ του φυσικού ή του νομικού προσώπου που υπόκειται στην υποχρέωση παροχής πρόσβασης και του παρόχου υπηρεσιών.

(26)

Σε περίπτωση που ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο υπόκειται σε υποχρέωση παροχής δεδομένων και δεν συμμορφώνεται προς αυτήν, η αρμόδια αρχή θα πρέπει να μπορεί να ζητήσει τη συνδρομή των αρμόδιων αρχών άλλων κρατών μελών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να αξιοποιούν συγκεκριμένες πράξεις του ενωσιακού δικαίου ή βάσει διεθνών συμφωνιών που αφορούν τη συνεργασία, ανάλογα με το αντικείμενο της εκάστοτε περίπτωσης, όπως, για παράδειγμα, στον τομέα της αστυνομικής συνεργασίας, της ποινικής ή της αστικής δικαιοσύνης ή σε διοικητικά θέματα αντιστοίχως, την απόφαση-πλαίσιο 2006/960/ΔΕΥ (9), την οδηγία 2014/41/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10), τη σύμβαση κατά του ηλεκτρονικού εγκλήματος του Συμβουλίου της Ευρώπης (11), τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1206/2001 του Συμβουλίου (12), την οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου (13) και τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 904/2010 του Συμβουλίου (14). Ελλείψει παρόμοιων ειδικών μηχανισμών συνεργασίας, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους προκειμένου να παρέχουν πρόσβαση στα ζητούμενα δεδομένα, μέσω καθορισμένων ενιαίων σημείων επαφής.

(27)

Εφόσον αίτημα συνδρομής συνεπάγεται την απόκτηση πρόσβασης σε εγκαταστάσεις φυσικού ή νομικού προσώπου, καθώς και σε κάθε εξοπλισμό και μέσο επεξεργασίας δεδομένων, από την αιτούμενη αρχή, η εν λόγω πρόσβαση πρέπει να είναι σύμφωνη με το ενωσιακό δίκαιο ή το εθνικό δικονομικό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης τυχόν απαίτησης εκ των προτέρων λήψης δικαστικής άδειας.

(28)

Ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να παρέχει τη δυνατότητα στους χρήστες να επιχειρούν να αποφύγουν την εφαρμογή του εθνικού δικαίου. Επομένως, θα πρέπει να προβλεφθεί η επιβολή από τα κράτη μέλη αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων στους χρήστες που εμποδίζουν τις αρμόδιες αρχές να αποκτούν πρόσβαση στα δικά τους δεδομένα που είναι αναγκαία για την εκτέλεση των επίσημων καθηκόντων των αρμόδιων αρχών σύμφωνα με το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο. Σε επείγουσες περιπτώσεις, όταν χρήστης κάνει κατάχρηση του δικαιώματός του, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να επιβάλλουν αυστηρώς αναλογικά προσωρινά μέτρα. Κάθε προσωρινό μέτρο που απαιτεί την επανατοπικοποίηση των δεδομένων για διάστημα μεγαλύτερο των 180 ημερών μετά την επανατοπικοποίηση θα απέκλινε από την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των δεδομένων για σημαντική χρονική περίοδο και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να γνωστοποιείται στην Επιτροπή για την εξέταση της συμβατότητάς του με το ενωσιακό δίκαιο.

(29)

Η ικανότητα μεταφοράς δεδομένων χωρίς εμπόδια αποτελεί βασικό παράγοντα στη διευκόλυνση των επιλογών των χρηστών και του αποτελεσματικού ανταγωνισμού στις αγορές υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων. Οι πραγματικές ή οι αντιληπτές δυσκολίες στη μεταφορά δεδομένων πέραν συνόρων υπονομεύουν επίσης την εμπιστοσύνη των επαγγελματιών χρηστών στην αξιοποίηση προσφορών εκτός συνόρων και, ως εκ τούτου, την εμπιστοσύνη τους στην εσωτερική αγορά. Παρότι οι μεμονωμένοι καταναλωτές ωφελούνται από το ισχύον ενωσιακό δίκαιο, δεν διευκολύνεται η ικανότητα να αλλάζουν παρόχους υπηρεσιών για εκείνους τους χρήστες που δρουν στο πλαίσιο των επιχειρηματικών ή των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων. Η συνέπεια των τεχνικών απαιτήσεων σε ολόκληρη την Ένωση, είτε αφορά τεχνική εναρμόνιση, αμοιβαία αναγνώριση είτε προαιρετική εναρμόνιση, συμβάλλει επίσης στην ανάπτυξη μιας ανταγωνιστικής εσωτερικής αγοράς για τις υπηρεσίες επεξεργασίας δεδομένων.

(30)

Προκειμένου να αξιοποιήσουν πλήρως το ανταγωνιστικό περιβάλλον, οι επαγγελματίες χρήστες θα πρέπει να μπορούν να προβαίνουν σε τεκμηριωμένες επιλογές και να συγκρίνουν εύκολα τα επιμέρους χαρακτηριστικά των διαφόρων υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων που παρέχονται στην εσωτερική αγορά, συμπεριλαμβανομένου σε ό,τι αφορά τους συμβατικούς όρους και προϋποθέσεις μεταφοράς δεδομένων κατά την καταγγελία σύμβασης. Προκειμένου να ευθυγραμμίζονται με το δυναμικό καινοτομίας της αγοράς και να λαμβάνουν υπόψη την πείρα και την εμπειρογνωσία των παρόχων υπηρεσιών και των επαγγελματιών χρηστών υπηρεσιών επεξεργασίας δεδομένων, οι απαιτήσεις αναλυτικής πληροφόρησης και οι επιχειρησιακές απαιτήσεις όσον αφορά τη μεταφορά δεδομένων θα πρέπει να καθορίζονται από τους φορείς της αγοράς μέσω αυτορρύθμισης, να ενθαρρύνονται, να διευκολύνονται και να παρακολουθούνται από την Επιτροπή, υπό μορφή ενωσιακών κωδίκων δεοντολογίας οι οποίοι ενδέχεται να περιλαμβάνουν υποδείγματα συμβατικών όρων και προϋποθέσεων.

(31)

Για να είναι αποτελεσματικοί και να καταστήσουν ευκολότερη την αλλαγή παρόχων υπηρεσιών και τη μεταφορά των δεδομένων, οι εν λόγω κώδικες δεοντολογίας θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένοι και να καλύπτουν τουλάχιστον τις βασικές πτυχές που είναι σημαντικές κατά τη διαδικασία της μεταφοράς δεδομένων, όπως τις διαδικασίες και τη θέση εφεδρικών αντιγράφων δεδομένων, τους διαθέσιμους μορφοτύπους δεδομένων και τα υποθέματα, την απαιτούμενη διαμόρφωση παραμέτρων ΤΠ και το απαιτούμενο ελάχιστο εύρος ζώνης δικτύου, τον χρόνο που απαιτείται πριν από την έναρξη της διαδικασίας μεταφοράς και το χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου τα δεδομένα θα παραμείνουν διαθέσιμα για μεταφορά, καθώς και τις εγγυήσεις πρόσβασης στα δεδομένα σε περίπτωση πτώχευσης του παρόχου υπηρεσιών. Οι κώδικες δεοντολογίας θα πρέπει επίσης να καθιστούν σαφές ότι ο εγκλωβισμός σε συγκεκριμένο πάροχο δεν αποτελεί αποδεκτή επιχειρηματική πρακτική, θα πρέπει να περιέχουν προβλέψεις για τεχνολογίες που αυξάνουν την εμπιστοσύνη και θα πρέπει να επικαιροποιούνται τακτικά προκειμένου να συμβαδίζουν με τις τεχνολογικές εξελίξεις. Η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίζει ότι πραγματοποιούνται διαβουλεύσεις με όλους τους σχετικούς συμφεροντούχους, συμπεριλαμβανομένων ενώσεων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και νεοσύστατων επιχειρήσεων, των χρηστών και των παρόχων υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους, καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί τη δημιουργία και την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής των εν λόγω κωδίκων δεοντολογίας.

(32)

Σε περίπτωση που μια αρμόδια αρχή ενός κράτους μέλους ζητήσει τη συνδρομή άλλου κράτους μέλους για την απόκτηση πρόσβασης σε δεδομένα βάσει του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να υποβάλει, μέσω καθορισμένου ενιαίου σημείου επαφής, δεόντως αιτιολογημένο αίτημα στο καθορισμένο ενιαίο σημείο επαφής του τελευταίου κράτους μέλους, το οποίο θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει γραπτή επεξήγηση των λόγων και των νομικών βάσεων για τα οποία ζητείται η πρόσβαση στα δεδομένα. Το ενιαίο σημείο επαφής που έχει οριστεί από το κράτος μέλος του οποίου ζητείται η συνδρομή θα πρέπει να διευκολύνει τη διαβίβαση του αιτήματος στη σχετική αρμόδια αρχή του κράτους μέλους από το οποίο ζητείται η συνδρομή. Προκειμένου να διασφαλίζεται η αποτελεσματική συνεργασία, η αρχή στην οποία διαβιβάζεται ένα αίτημα θα πρέπει να παρέχει άνευ αδικαιολόγητης καθυστέρησης συνδρομή ανταποκρινόμενη σε δεδομένο αίτημα ή να παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις δυσκολίες που αντιμετώπισε κατά την ικανοποίηση του εν λόγω αιτήματος ή τους λόγους για τους οποίους αρνείται την ικανοποίηση του αιτήματος.

(33)

Η ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην ασφάλεια της επεξεργασίας δεδομένων πέραν συνόρων θα πρέπει να περιορίσει την τάση των φορέων της αγοράς και του δημόσιου τομέα να χρησιμοποιούν την τοπικοποίηση των δεδομένων ως μέσο για τη διασφάλιση της ασφάλειας των δεδομένων. Θα πρέπει επίσης να βελτιώσει την ασφάλεια δικαίου για τις επιχειρήσεις όσον αφορά τη συμμόρφωση προς τις ισχύουσες απαιτήσεις ασφάλειας κατά την εξωτερική ανάθεση των δραστηριοτήτων τους επεξεργασίας δεδομένων σε παρόχους υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων σε άλλα κράτη μέλη.

(34)

Οποιεσδήποτε απαιτήσεις ασφάλειας σχετιζόμενες με την επεξεργασία δεδομένων οι οποίες εφαρμόζονται κατά τρόπο αιτιολογημένο και αναλογικό με βάση το ενωσιακό ή εθνικό δίκαιο και σε συμμόρφωση με το ενωσιακό δίκαιο που ισχύει στο κράτος μέλος διαμονής ή εγκατάστασης των φυσικών ή των νομικών προσώπων τα οποία είναι οι κάτοχοι των σχετικών δεδομένων θα πρέπει να συνεχίσουν να ισχύουν για την επεξεργασία των εν λόγω δεδομένων σε άλλο κράτος μέλος. Τα εν λόγω φυσικά ή νομικά πρόσωπα θα πρέπει να μπορούν να εκπληρώνουν τις εν λόγω απαιτήσεις είτε τα ίδια είτε μέσω συμβατικών όρων που περιλαμβάνονται σε συμβάσεις με παρόχους υπηρεσιών.

(35)

Οι απαιτήσεις ασφάλειας που θεσπίζονται σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει να είναι αναγκαίες και ανάλογες των κινδύνων που ενέχει η επεξεργασία δεδομένων που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του εθνικού δικαίου στο οποίο καθορίζονται οι εν λόγω απαιτήσεις.

(36)

Στην οδηγία 2016/1148 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15) προβλέπεται η λήψη μέτρων για την ενίσχυση του γενικού επιπέδου κυβερνοασφάλειας στην Ένωση. Οι υπηρεσίες επεξεργασίας δεδομένων συγκαταλέγονται μεταξύ των ψηφιακών υπηρεσιών που καλύπτει η εν λόγω οδηγία. Σύμφωνα με την εν λόγω οδηγία, τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι πάροχοι ψηφιακών υπηρεσιών προσδιορίζουν και λαμβάνουν κατάλληλα και αναλογικά τεχνικά και οργανωτικά μέτρα για τη διαχείριση των κινδύνων όσον αφορά την ασφάλεια των συστημάτων δικτύου και πληροφοριών που χρησιμοποιούν. Τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει να διασφαλίζουν επίπεδο ασφάλειας ανάλογο του παρουσιαζόμενου κινδύνου και θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ασφάλεια συστημάτων και εγκαταστάσεων, τη διαχείριση περιστατικών, τη διαχείριση της επιχειρηματικής συνέχειας, την παρακολούθηση, τον έλεγχο και τις δοκιμές, καθώς και τη συμμόρφωση προς τα διεθνή πρότυπα. Τα εν λόγω στοιχεία θα εξειδικεύσει περαιτέρω η Επιτροπή σε εκτελεστικές πράξεις δυνάμει της εν λόγω οδηγίας.

(37)

Η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλλει έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού, ιδίως προκειμένου να καθορίζεται η ανάγκη τροποποίησης υπό το πρίσμα των εξελίξεων στην τεχνολογία ή τις αγορές. Η έκθεση αυτή θα πρέπει, πιο συγκεκριμένα, να αξιολογεί τον παρόντα κανονισμό, ιδίως την εφαρμογή του στα σύνολα δεδομένων που συντίθενται από δεδομένα τόσο προσωπικού όσο και μη προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και την εφαρμογή της εξαίρεσης για λόγους δημόσιας ασφάλειας. Πριν από την έναρξη εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να δημοσιεύσει ενημερωτικές κατευθυντήριες γραμμές για τον τρόπο χειρισμού των συνόλων δεδομένων που συντίθενται από δεδομένα τόσο προσωπικού όσο και μη προσωπικού χαρακτήρα, προκειμένου οι επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ, να κατανοήσουν καλύτερα την αλληλεπίδραση μεταξύ του παρόντος κανονισμού και του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 και να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση και με τους δύο κανονισμούς.

(38)

Ο παρών κανονισμός σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα πρέπει να ερμηνεύεται και να εφαρμόζεται σύμφωνα με τα εν λόγω δικαιώματα και αρχές, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, της ελευθερίας της έκφρασης και ενημέρωσης και της επιχειρηματικής ελευθερίας.

(39)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η διασφάλιση της ελεύθερης ροής δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα στην Ένωση, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως, εξαιτίας της κλίμακας και των αποτελεσμάτων του, να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 ΣΕΕ. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου αυτού,

(1)

Η τελευταία ουσιώδης τροποποίηση της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ του Συμβουλίου (4), που κωδικοποιήθηκε στη συνέχεια από την οδηγία 2010/13/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), επήλθε το 2007 με την έκδοση της οδηγίας 2007/65/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6). Έκτοτε, υπήρξαν σημαντικές και ταχείες εξελίξεις στην αγορά των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων λόγω της συνεχούς σύγκλισης των τηλεοπτικών και των διαδικτυακών υπηρεσιών. Οι τεχνικές εξελίξεις παρείχαν δυνατότητες για νέα είδη υπηρεσιών και εμπειριών των χρηστών. Οι συνήθειες παρακολούθησης οπτικοακουστικού περιεχομένου, ιδίως εκείνες των νεότερων γενεών, έχουν αλλάξει σημαντικά. Αν και η κύρια οθόνη τηλεόρασης εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική συσκευή για την ανταλλαγή οπτικοακουστικών εμπειριών, πολλοί τηλεθεατές έχουν μεταστραφεί σε άλλες, φορητές συσκευές για την παρακολούθηση οπτικοακουστικού περιεχομένου. Το παραδοσιακό τηλεοπτικό περιεχόμενο εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει σημαντικό μερίδιο του μέσου ημερήσιου χρόνου τηλεθέασης.

Ωστόσο, νέοι τύποι περιεχομένου, όπως τα βιντεοκλίπ ή το περιεχόμενο που παράγεται από χρήστες, έχουν αποκτήσει ολοένα και μεγαλύτερη σημασία, ενώ έχουν πλέον καθιερωθεί νέοι παίκτες, όπως οι πάροχοι υπηρεσιών βίντεο κατά παραγγελία και οι πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο. Η σύγκλιση αυτή των μέσων επιτάσσει ένα επικαιροποιημένο νομικό πλαίσιο που να αποτυπώνει τις εξελίξεις στην αγορά και να επιφέρει ισορροπία μεταξύ της πρόσβασης σε υπηρεσίες επιγραμμικού περιεχομένου, της προστασίας των καταναλωτών και της ανταγωνιστικότητας.

(2)

Στις 6 Μαΐου 2015, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωσή με τίτλο «Στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά της Ευρώπης» στην οποία ανακοίνωσε την επανεξέταση της οδηγίας 2010/13/ΕΕ.

(3)

Η οδηγία 2010/13/ΕΕ θα πρέπει να εξακολουθήσει να ισχύει μόνο για τις υπηρεσίες που έχουν ως κύριο σκοπό την παροχή προγραμμάτων ενημερωτικού, ψυχαγωγικού ή εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Η απαίτηση ως προς τον κύριο αυτόν σκοπό θα πρέπει επίσης να θεωρηθεί ότι ικανοποιείται εάν η υπηρεσία έχει οπτικοακουστικό περιεχόμενο και μορφή που μπορούν να διαχωριστούν από την κύρια δραστηριότητα του παρόχου υπηρεσιών, όπως τα αυτοτελή τμήματα ηλεκτρονικών εφημερίδων που περιέχουν οπτικοακουστικά προγράμματα ή βίντεο παραγόμενα από χρήστες, όταν τα τμήματα αυτά μπορούν να θεωρηθούν διαχωρίσιμα από την κύρια δραστηριότητά τους. Μια υπηρεσία θα πρέπει να θεωρείται ότι είναι ακριβώς αναπόσπαστο συμπλήρωμα της κύριας δραστηριότητας, λόγω των στοιχείων που συνδέουν την προσφορά οπτικοακουστικής υπηρεσίας με την κύρια δραστηριότητα όπως η παροχή ειδήσεων σε γραπτή μορφή. Υπό την έννοια αυτή, οι τηλεοπτικοί σταθμοί ή κάθε άλλη οπτικοακουστική υπηρεσία υπό τη συντακτική ευθύνη παρόχου υπηρεσιών μπορούν να συνιστούν αφ' εαυτών υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, ακόμη και εάν παρέχονται σε πλατφόρμα διαμοιρασμού βίντεο, χαρακτηριστικό της οποίας είναι η απουσία συντακτικής ευθύνης. Στις περιπτώσεις αυτές, εναπόκειται στους παρόχους που φέρουν τη συντακτική ευθύνη να συμμορφώνονται με την οδηγία 2010/13/ΕΕ.

(4)

Οι υπηρεσίες πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο παρέχουν οπτικοακουστικό περιεχόμενο στο οποίο το ευρύ κοινό και ειδικότερα οι νέοι έχουν ολοένα και μεγαλύτερη πρόσβαση. Αυτό ισχύει επίσης όσον αφορά τις υπηρεσίες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία έχουν καταστεί σημαντικό μέσο ανταλλαγής πληροφοριών, ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης, μεταξύ άλλων μέσω παροχής πρόσβασης σε προγράμματα και βίντεο παραγόμενα από χρήστες. Αυτές οι υπηρεσίες μέσων κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να συμπεριληφθούν, στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2010/13/ΕΕ καθώς ανταγωνίζονται για το ίδιο κοινό και έσοδα με τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων. Επιπλέον, έχουν και αυτές σημαντικό αντίκτυπο καθώς διευκολύνουν τη δυνατότητα των χρηστών να διαμορφώσουν και να επηρεάσουν τις απόψεις άλλων χρηστών. Ως εκ τούτου, προκειμένου να προστατευθούν οι ανήλικοι από επιβλαβές περιεχόμενο και όλοι οι πολίτες από την υποκίνηση μίσους, βίας και τρομοκρατίας, οι υπηρεσίες αυτές θα πρέπει να καλύπτονται από την οδηγία 2010/13/ΕΕ, εφόσον και στον βαθμό που ανταποκρίνονται στον ορισμό υπηρεσίας πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο.

(5)

Αν και στόχος της οδηγίας 2010/13/ΕΕ δεν είναι η ρύθμιση των ίδιων των υπηρεσιών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μια υπηρεσία μέσου κοινωνικής δικτύωσης θα πρέπει να καλύπτεται, εάν η παροχή προγραμμάτων και βίντεο παραγόμενων από χρήστες συνιστά ουσιαστική λειτουργική δυνατότητα της υπηρεσίας αυτής. Η παροχή προγραμμάτων και βίντεο που παράγονται από χρήστες θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι συνιστά ουσιαστική λειτουργική δυνατότητα της υπηρεσίας μέσου κοινωνικής δικτύωσης, εάν το οπτικοακουστικό περιεχόμενο δεν είναι απλώς παράγωγο των δραστηριοτήτων της εν λόγω υπηρεσίας κοινωνικής δικτύωσης ή δεν συνιστά μικρό μέρος αυτών. Προκειμένου να διασφαλισθεί η σαφήνεια, η αποτελεσματικότητα και η συνέπεια της εφαρμογής, η Επιτροπή θα πρέπει, όπου είναι αναγκαίο, αφού συμβουλευθεί την επιτροπή επαφών, να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές για την πρακτική εφαρμογή του κριτηρίου της ουσιαστικής λειτουργικής δυνατότητας, το οποίο περιλαμβάνεται στον ορισμό της «υπηρεσίας πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο». Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να συνταχθούν λαμβανομένων δεόντως υπόψη των στόχων του γενικού δημόσιου συμφέροντος που πρέπει να επιτευχθούν με τα μέτρα που θα λάβουν οι πάροχοι πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο και του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης.

(6)

Σε περιπτώσεις στις οποίες διαχωρίσιμο τμήμα υπηρεσίας συνιστά υπηρεσία πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο για τους σκοπούς της οδηγίας 2010/13/ΕΕ, μόνο το εν λόγω τμήμα θα πρέπει να καλύπτεται από την εν λόγω οδηγία και μόνον όσον αφορά προγράμματα και βίντεο παραγόμενα από χρήστες. Βιντεοκλίπ ενσωματωμένα στο συντακτικό περιεχόμενο ηλεκτρονικών εκδόσεων εφημερίδων και περιοδικών και κινούμενες εικόνες όπως GIFs δεν θα πρέπει να καλύπτονται από την οδηγία 2010/13/ΕΕ. Ο ορισμός της υπηρεσίας πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο δεν θα πρέπει να καλύπτει μη οικονομικές δραστηριότητες, όπως την παροχή οπτικοακουστικού περιεχομένου σε ιδιωτικούς δικτυακούς τόπους και ομάδες ενδιαφέροντος μη εμπορικού χαρακτήρα.

(7)

Για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή της οδηγίας 2010/13/ΕΕ, τα εν λόγω κράτη μέλη πρέπει απαραιτήτως να καταρτίζουν και να διατηρούν ενημερωμένα μητρώα των παρόχων υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας και των παρόχων πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο οι οποίοι υπάγονται στη δικαιοδοσία τους και να κοινοποιούν τακτικά τα μητρώα αυτά στις αρμόδιες ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές ή τους φορείς και την Επιτροπή. Τα μητρώα αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν στοιχεία σχετικά με τα κριτήρια βάσει των οποίων θεμελιώνεται η δικαιοδοσία.

(8)

Για να διαπιστωθεί η δικαιοδοσία απαιτείται εκτίμηση της πραγματικής κατάστασης με βάση τα κριτήρια που ορίζονται στην οδηγία 2010/13/ΕΕ. Η αξιολόγηση τέτοιων πραγματικών καταστάσεων θα μπορούσε να οδηγήσει σε αντικρουόμενα αποτελέσματα. Κατά την εφαρμογή των διαδικασιών συνεργασίας που προβλέπονται στην εν λόγω οδηγία, είναι σημαντικό να έχει η Επιτροπή τη δυνατότητα να στηρίζει τα ευρήματά της σε αξιόπιστα γεγονότα. Η ομάδα των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (ERGA) θα πρέπει, συνεπώς, να εξουσιοδοτηθεί να εκδίδει γνώμες σε θέματα δικαιοδοσίας κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής. Όταν η Επιτροπή, κατά την εφαρμογή των εν λόγω διαδικασιών συνεργασίας, αποφασίζει να ζητήσει τη γνώμη της ERGA, θα πρέπει να ενημερώνει την επιτροπή επαφών, μεταξύ άλλων για κοινοποιήσεις που έχει λάβει από κράτη μέλη στο πλαίσιο αυτών των διαδικασιών συνεργασίας και για γνωμοδοτήσεις της ERGA.

(9)

Οι διαδικασίες και προϋποθέσεις για τον περιορισμό της ελεύθερης παροχής και λήψης υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων θα πρέπει να είναι οι ίδιες τόσο για τις γραμμικές όσο και για τις μη γραμμικές υπηρεσίες.

(10)

Σύμφωνα με την νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το «Δικαστήριο»), είναι δυνατόν να περιοριστεί η ελευθερία παροχής υπηρεσιών την οποία εγγυάται η Συνθήκη για επιτακτικούς λόγους δημόσιου συμφέροντος, όπως η επίτευξη υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών, υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω περιορισμοί είναι δικαιολογημένοι, αναλογικοί και αναγκαίοι. Ως εκ τούτου, ένα κράτος μέλος θα πρέπει να μπορεί να λαμβάνει ορισμένα μέτρα για να εξασφαλίζει τον σεβασμό των οικείων κανόνων του περί προστασίας των καταναλωτών, όταν οι κανόνες αυτοί δεν εμπίπτουν στους τομείς που συντονίζονται από την οδηγία 2010/13/ΕΕ. Τα μέτρα που λαμβάνει ένα κράτος μέλος για να ενισχύσει το εθνικό καθεστώς για την προστασία των καταναλωτών, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις διαφημίσεις τυχερών παιχνιδιών, θα πρέπει να είναι αιτιολογημένα, αναλογικά προς τον επιδιωκόμενο στόχο και αναγκαία, όπως απαιτείται σύμφωνα με την ισχύουσα νομολογία του Δικαστηρίου. Σε κάθε περίπτωση, ένα κράτος μέλος λήψης δεν πρέπει να λαμβάνει μέτρα που θα μπορούσαν να αποτρέψουν την αναμετάδοση, στην επικράτειά του τηλεοπτικών προγραμμάτων που εκπέμπονται από ένα άλλο κράτος μέλος..

(11)

Ένα κράτος μέλος, όταν κοινοποιεί στην Επιτροπή ότι ένας πάροχος υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας έχει εγκατασταθεί στο κράτος μέλος που έχει δικαιοδοσία με σκοπό να παρακάμψει τους αυστηρότερους κανόνες στους τομείς που συντονίζει η οδηγία 2010/13/ΕΕ, οι οποίοι θα ίσχυαν για τον εν λόγω πάροχο εάν είχε εγκατασταθεί στο κοινοποιούν κράτος μέλος, θα πρέπει να προσκομίσει αξιόπιστες και δεόντως τεκμηριωμένες συναφείς αποδείξεις. Σε αυτές θα πρέπει να εκτίθενται λεπτομερώς τα στοιχεία από τα οποία προκύπτει ευλόγως η εν λόγω παράκαμψη των αυστηρότερων κανόνων.

(12)

Στην ανακοίνωσή της προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με τίτλο «Βελτίωση της νομοθεσίας για καλύτερα αποτελέσματα – ένα θεματολόγιο της ΕΕ», η Επιτροπή τονίζει ότι, κατά την εξέταση λύσεων πολιτικής, εξετάζει τόσο κανονιστικά όσο και μη κανονιστικά μέσα, με βάση τα πρότυπα της Κοινότητας πρακτικής και τις αρχές για καλύτερη αυτορρύθμιση και συρρύθμιση. Ορισμένοι κώδικες δεοντολογίας, οι οποίοι θεσπίστηκαν σε τομείς που συντονίζονται από την οδηγία 2010/13/ΕΕ έχει αποδειχθεί ότι είναι καλά σχεδιασμένοι, σύμφωνα με τις Αρχές για Καλύτερη Αυτορρύθμιση και Συρρύθμιση. Η ύπαρξη ενός υποστηρικτικού νομοθετικού συστήματος θεωρήθηκε σημαντικός παράγοντας επιτυχίας για την ενίσχυση του επιπέδου συμμόρφωσης με τους κώδικες αυτορρύθμισης ή συρρύθμισης. Είναι εξίσου σημαντικό οι κώδικες αυτοί να καθορίζουν συγκεκριμένους στόχους και σκοπούς, οι οποίοι θα υπόκεινται σε παρακολούθηση και αξιολόγηση κατά τακτά διαστήματα, με βάση τις αρχές της διαφάνειας και της ανεξαρτησίας. Οι κώδικες δεοντολογίας θα πρέπει επίσης να προβλέπουν αποτελεσματικά μέτρα επιβολής. Οι εν λόγω αρχές θα πρέπει να τηρούνται από τους κώδικες αυτορρύθμισης και συρρύθμισης στους τομείς που συντονίζονται από την οδηγία 2010/13/ΕΕ.

(13)

Όπως έχει προκύψει εμπειρικά, τόσο τα μέσα αυτορρύθμισης όσο και τα μέσα συρρύθμισης, που εφαρμόζονται σύμφωνα με διάφορες νομικές παραδόσεις των κρατών μελών, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, παρέχοντας υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών. Τα μέτρα για την επίτευξη των στόχων γενικού δημόσιου συμφέροντος στον αναδυόμενο τομέα των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων είναι αποτελεσματικότερα εάν λαμβάνονται με την ενεργό υποστήριξη των ίδιων των παρόχων.

(14)

Η αυτορρύθμιση αποτελεί μορφή εθελοντικής πρωτοβουλίας, η οποία βοηθά τους οικονομικούς φορείς, τους κοινωνικούς εταίρους, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και ενώσεις να υιοθετήσουν κοινές κατευθυντήριες γραμμές μεταξύ τους και για λογαριασμό τους. Όλοι οι ανωτέρω είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη, παρακολούθηση και την επιβολή της συμμόρφωσης με τις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές. Τα κράτη μέλη, σύμφωνα με τις διάφορες νομικές παραδόσεις τους, αναγνωρίζουν τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η αποτελεσματική αυτορρύθμιση ως συμπλήρωμα των υφιστάμενων νομοθετικών, δικαστικών και διοικητικών μηχανισμών και τη χρήσιμη συμβολή της στην επίτευξη των στόχων της οδηγίας 2010/13/ΕΕ. Ωστόσο, ενώ η αυτορρύθμιση μπορεί να αποτελεί συμπληρωματική μέθοδο εφαρμογής ορισμένων διατάξεων της οδηγίας 2010/13/ΕΕ, δεν θα πρέπει να αποτελέσει υποκατάστατο των υποχρεώσεων του εθνικού νομοθέτη. Η συρρύθμιση παρέχει, στην απλούστερη μορφή της, «νομική σύνδεση» μεταξύ της αυτορρύθμισης και του εθνικού νομοθέτη, σύμφωνα με τις νομικές παραδόσεις των κρατών μελών. Στη συρρύθμιση, ο ρυθμιστικός ρόλος κατανέμεται μεταξύ των ενδιαφερομένων και της κυβέρνησης ή των εθνικών ρυθμιστικών αρχών ή φορέων. Ο ρόλος των σχετικών δημόσιων αρχών περιλαμβάνει την αναγνώριση του συστήματος συρρύθμισης, τον έλεγχο των διαδικασιών του και τη χρηματοδότηση του συστήματος. Η συρρύθμιση θα πρέπει να προβλέπει τη δυνατότητα κρατικής παρέμβασης σε περίπτωση μη επίτευξης των στόχων της. Υπό την επιφύλαξη των τυπικών υποχρεώσεων των κρατών μελών όσον αφορά τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο, η οδηγία 2010/13/ΕΕ ενθαρρύνει τη χρήση της αυτορρύθμισης και της συρρύθμισης. Αυτό, εντούτοις, δεν θα πρέπει να υποχρεώνει τα κράτη μέλη να θεσπίζουν καθεστώτα αυτορρύθμισης ή συρρύθμισης ή και τα δύο, ούτε να διακόπτει ή να θέτει σε κίνδυνο πρωτοβουλίες συρρύθμισης οι οποίες εφαρμόζονται ήδη στα κράτη μέλη και λειτουργούν αποτελεσματικά.

(15)

Η διαφάνεια στην ιδιοκτησία των μέσων συνδέεται άμεσα με την ελευθερία της έκφρασης, η οποία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο κάθε δημοκρατικού συστήματος. Η παροχή πληροφοριών, σχετικά με την ιδιοκτησιακή δομή παρόχων υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας, όταν η ιδιοκτησία αυτή έχει ως αποτέλεσμα τον έλεγχο ή την άσκηση σημαντικής επιρροής στο περιεχόμενο των παρεχόμενων υπηρεσιών, επιτρέπει στους χρήστες να κάνουν τεκμηριωμένες κρίσεις επ' αυτού του περιεχομένου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να αποφασίζουν αν και σε ποιον βαθμό οι πληροφορίες σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς ενός παρόχου υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας θα πρέπει να είναι προσβάσιμες στους χρήστες, με την προϋπόθεση ότι διαφυλάσσεται η ουσία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών και ότι τα μέτρα αυτά είναι αναγκαία και αναλογικά.

(16)

Εξαιτίας του ειδικού χαρακτήρα των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων, ιδίως του αντικτύπου των εν λόγω υπηρεσιών στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σχηματίζουν γνώμη, οι χρήστες έχουν έννομο συμφέρον να γνωρίζουν ποιος είναι υπεύθυνος για το περιεχόμενο των υπηρεσιών αυτών. Προκειμένου να ενισχύεται η ελευθερία της έκφρασης και, κατ' επέκταση, να προάγεται η πολυφωνία των μέσων και να αποφεύγονται συγκρούσεις συμφερόντων, είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να εξασφαλίζουν ότι οι χρήστες έχουν εύκολη και άμεση πρόσβαση, ανά πάσα στιγμή, σε πληροφορίες σχετικά με τους παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας. Εναπόκειται στο κάθε κράτος μέλος να αποφασίζει, ιδίως σε ό,τι αφορά πληροφορίες που ενδεχομένως παρέχονται σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς και τους πραγματικούς δικαιούχους.

(17)

Για να διασφαλιστεί η συνοχή και η ασφάλεια δικαίου για τις επιχειρήσεις και τις αρχές των κρατών μελών, η έννοια της «υποκίνησης βίας ή μίσους» θα πρέπει να νοείται, στον κατάλληλο βαθμό, κατά την έννοια της απόφασης-πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ του Συμβουλίου (7).

(18)

Λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη των μέσων με τα οποία διαδίδεται το περιεχόμενο μέσω δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών, είναι σημαντικό να προστατεύεται το ευρύ κοινό από την υποκίνηση τρομοκρατίας. Η οδηγία 2010/13/ΕΕ θα πρέπει συνεπώς να διασφαλίζει ότι οι υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων δεν περιέχουν δημόσια υποκίνηση σε τέλεση τρομοκρατικού εγκλήματος. Για να διασφαλιστεί η συνοχή και η ασφάλεια δικαίου για τις επιχειρήσεις και τις αρχές των κρατών μελών, η έννοια της «δημόσιας υποκίνησης σε τέλεση τρομοκρατικού εγκλήματος» θα πρέπει να νοείται κατά την έννοια της οδηγίας (ΕΕ) 2017/541 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8).

(19)

Για να ενδυναμωθεί η ικανότητα των θεατών, συμπεριλαμβανομένων των γονέων και των ανηλίκων, να επιλέγουν με επίγνωση το περιεχόμενο που θα παρακολουθήσουν, είναι απαραίτητο οι πάροχοι υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας να τους παρέχουν επαρκείς πληροφορίες για το περιεχόμενο που ενδέχεται να βλάψει τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων. Οι πληροφορίες αυτές θα μπορούσαν να παρέχονται, για παράδειγμα, μέσω ενός συστήματος με περιγραφικούς δείκτες περιεχομένου, μέσω ηχητικής προειδοποίησης, οπτικού συμβόλου ή οποιουδήποτε άλλου μέσου, το οποίο περιγράφει τη φύση του περιεχομένου.

(20)

Τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των ανηλίκων που εφαρμόζονται στις υπηρεσίες τηλεοπτικών προγραμμάτων θα πρέπει επίσης να ισχύουν και για τις κατά παραγγελία υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων. Τούτο θα ενισχύσει το επίπεδο προστασίας. Η προσέγγιση της ελάχιστης εναρμόνισης παρέχει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να αναπτύξουν υψηλότερο βαθμό προστασίας για το περιεχόμενο που μπορεί να βλάψει τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων. Το πλέον επιβλαβές περιεχόμενο που μπορεί να βλάψει τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων, αλλά δεν συνιστά κατ' ανάγκη ποινικό αδίκημα, θα πρέπει να υπόκειται στα πλέον αυστηρά μέτρα όπως η κρυπτογράφηση και ο αποφασιστικός γονικός έλεγχος, με την επιφύλαξη της θέσπισης αυστηρότερων μέτρων από τα κράτη μέλη.

(21)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9) αναγνωρίζει ότι τα παιδιά δικαιούνται ειδική προστασία όσον αφορά την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η θέσπιση μηχανισμών προστασίας των παιδιών από τους παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας οδηγεί αναπόφευκτα στην επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ανηλίκων. Δεδομένου ότι οι μηχανισμοί αυτοί έχουν ως στόχο την προστασία των παιδιών, τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα ανηλίκων που υποβάλλονται σε επεξεργασία στο πλαίσιο τεχνικών μέτρων προστασίας των παιδιών δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για εμπορικούς σκοπούς.

(22)

Η διασφάλιση της προσβασιμότητας στο οπτικοακουστικό περιεχόμενο αποτελεί στοιχειώδη απαίτηση στο πλαίσιο των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί βάσει της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες. Στο πλαίσιο της οδηγίας 2010/13/ΕΕ, ο όρος «άτομα με αναπηρίες» θα πρέπει να ερμηνεύεται σύμφωνα με τη φύση των υπηρεσιών που καλύπτονται από την εν λόγω οδηγία, δηλαδή των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων. Το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρίες και των ηλικιωμένων να συμμετέχουν και να εντάσσονται στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Ένωσης είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την παροχή προσβάσιμων υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων. Κατά συνέπεια, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνούν αμελλητί ώστε οι πάροχοι υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας που υπάγονται στη δικαιοδοσία τους να επιδιώκουν ενεργά να καταστήσουν το περιεχόμενο προσβάσιμο στα άτομα με αναπηρίες και ιδίως με οπτική ή ακουστική αναπηρία. Οι απαιτήσεις προσβασιμότητας θα πρέπει να εκπληρώνονται μέσω σταδιακής και συνεχούς διαδικασίας, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τους πρακτικούς και αναπόφευκτους περιορισμούς που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την πλήρη προσβασιμότητα, όπως προγράμματα ή εκδηλώσεις που μεταδίδονται σε πραγματικό χρόνο. Προκειμένου να μετρηθεί η πρόοδος την οποία έχουν σημειώσει οι πάροχοι υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας όσον αφορά τη σταδιακή πρόσβαση των προσώπων με οπτική ή ακουστική αναπηρία στις υπηρεσίες τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να απαιτούν από τους παρόχους υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων που είναι εγκατεστημένοι στο έδαφός τους να τους υποβάλλουν εκθέσεις σε τακτική βάση.

(23)

Τα μέσα επίτευξης της προσβασιμότητας στις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων σύμφωνα με την οδηγία 2010/13/ΕΕ θα πρέπει να περιλαμβάνουν, χωρίς ωστόσο να πρέπει να περιορίζονται σε αυτά, νοηματική γλώσσα, υποτιτλισμό για τους κωφούς και τα άτομα με προβλήματα ακοής, εκφωνούμενους υποτίτλους και ακουστική περιγραφή. Ωστόσο, η εν λόγω οδηγία δεν καλύπτει τα χαρακτηριστικά στοιχεία ή τις υπηρεσίες που παρέχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων ούτε καλύπτει τα χαρακτηριστικά στοιχεία προσβασιμότητας των ηλεκτρονικών οδηγών προγραμμάτων (EPG). Κατά συνέπεια, η εν λόγω οδηγία δεν θίγει το ενωσιακό δίκαιο που αποσκοπεί στην εναρμόνιση της προσβασιμότητας στις υπηρεσίες που παρέχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, όπως ιστοτόπους, διαδικτυακές εφαρμογές και EPG, ή την παροχή πληροφοριών σχετικά με την προσβασιμότητα και σε προσβάσιμους μορφότυπους.

(24)

Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να μην είναι δυνατό να παρασχεθούν πληροφορίες έκτακτης ανάγκης κατά τρόπο προσβάσιμο από άτομα με αναπηρία. Όμως, τέτοιες εξαιρετικές περιπτώσεις δεν θα πρέπει να εμποδίζουν τη δημοσιοποίηση των πληροφοριών έκτακτης ανάγκης μέσω υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων.

(25)

Η οδηγία 2010/13/ΕΕ δεν θίγει την δυνατότητα των κρατών μελών να επιβάλλουν υποχρεώσεις για να διασφαλίσουν την κατάλληλη προβολή περιεχομένου γενικού ενδιαφέροντος βάσει καθορισμένων στόχων γενικού συμφέροντος, όπως η πολυφωνία των μέσων επικοινωνίας, η ελευθερία του λόγου και η πολιτισμική πολυμορφία. Οι εν λόγω υποχρεώσεις θα πρέπει να επιβάλλονται μόνον όταν είναι απαραίτητες για να επιτευχθούν οι στόχοι γενικού συμφέροντος που καθορίζονται σαφώς από τα κράτη μέλη σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο. Όταν αποφασίζουν να επιβάλουν κανόνες για την κατάλληλη προβολή, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιβάλλουν μόνον αναλογικές υποχρεώσεις στις επιχειρήσεις, με σκοπό την εξυπηρέτηση θεμιτών στόχων δημόσιας πολιτικής.

(26)

Προκειμένου να προστατεύεται η συντακτική ευθύνη του παρόχου υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας και η οπτικοακουστική αξιακή αλυσίδα, είναι αναγκαίο να διασφαλίζεται η ακεραιότητα των προγραμμάτων και των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων που παρέχουν οι πάροχοι υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας. Τα προγράμματα και οι υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων δεν θα πρέπει να μεταδίδονται με περικοπές, τροποποιήσεις ή διακοπές, καθώς και με επικαλύψεις για εμπορικούς σκοπούς, εάν δεν δώσει τη ρητή συναίνεσή τους ο πάροχος υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι επικαλύψεις που αποφασίζονται ή επιτρέπονται αποκλειστικά από τον αποδέκτη της υπηρεσίας για ιδιωτική χρήση, όπως οι επικαλύψεις που προκύπτουν από υπηρεσίες προσωποποιημένων διαφημίσεων, δεν απαιτούν τη συναίνεση του παρόχου υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας. Τα στοιχεία ελέγχου οποιασδήποτε απαιτούμενης διεπαφής χρήστη για τη λειτουργία της συσκευής ή την πλοήγηση στο πρόγραμμα, όπως οι ραβδώσεις ρύθμισης του ήχου, οι λειτουργίες αναζήτησης, οι επιλογές πλοήγησης ή οι κατάλογοι καναλιών, δεν θα πρέπει να καλύπτονται. Οι νόμιμες επικαλύψεις, όπως προειδοποιήσεις, πληροφορίες γενικού δημόσιου συμφέροντος, υπότιτλοι ή εμπορικές ανακοινώσεις του παρόχου υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας δεν θα πρέπει, επίσης, να καλύπτονται. Με την επιφύλαξη του άρθρου 3 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2015/2120 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10) τεχνικές συμπίεσης δεδομένων που μειώνουν το μέγεθος του αρχείου δεδομένων και άλλες τεχνικές για την προσαρμογή μιας υπηρεσίας στα μέσα διανομή, όπως η ανάλυση και η κωδικοποίηση, χωρίς τροποποίηση του περιεχομένου, δεν θα πρέπει να καλύπτονται.

Μέτρα για την προστασία της ακεραιότητας των προγραμμάτων και των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων θα πρέπει να επιβάλλονται όταν είναι απαραίτητα για την επίτευξη των στόχων γενικού συμφέροντος, οι οποίοι καθορίζονται σαφώς από τα κράτη μέλη σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο. Τα εν λόγω μέτρα θα πρέπει να επιβάλλουν αναλογικές υποχρεώσεις στις επιχειρήσεις, για την εξυπηρέτηση θεμιτών στόχων δημόσιας πολιτικής.

(27)

Με εξαίρεση τη χορηγία και την τοποθέτηση προϊόντος, οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις για οινοπνευματώδη ποτά στο πλαίσιο κατά παραγγελία υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων, θα πρέπει να είναι σύμφωνες με τα κριτήρια που εφαρμόζονται για τα οινοπνευματώδη ποτά στις τηλεοπτικές διαφημίσεις και τις τηλεπωλήσεις, όπως ορίζεται στην οδηγία 2010/13/ΕΕ. Τα λεπτομερέστερα κριτήρια που εφαρμόζονται για τα οινοπνευματώδη ποτά στις τηλεοπτικές διαφημίσεις και την τηλεπώληση περιορίζονται στα διαφημιστικά μηνύματα, τα οποία από τη φύση τους διακρίνονται από το πρόγραμμα, και συνεπώς αποκλείουν τις υπόλοιπες εμπορικές ανακοινώσεις οι οποίες συνδέονται με το πρόγραμμα ή αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος, όπως η χορηγία και η τοποθέτηση προϊόντος. Κατά συνέπεια, τα εν λόγω κριτήρια δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται στη χορηγία και την τοποθέτηση προϊόντος στο πλαίσιο των κατά παραγγελία υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων.

(28)

Υπάρχουν σε εθνικό και διεθνές επίπεδο ορισμένες ευρέως αναγνωρισμένες διατροφικές οδηγίες, όπως το πρότυπο θρεπτικών χαρακτηριστικών του περιφερειακού γραφείου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Ευρώπη, οι οποίες αποσκοπούν στη διαφοροποίηση των τροφίμων με βάση τη διατροφική τους σύσταση κατά τις τηλεοπτικές διαφημίσεις τροφίμων που απευθύνονται σε παιδιά. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να διασφαλίζουν τη χρήση της αυτορρύθμισης και της συρρύθμισης, μεταξύ άλλων μέσω κωδίκων δεοντολογίας, για την πραγματική μείωση της έκθεσης των παιδιών στις οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις σχετικά με τα τρόφιμα και τα ποτά με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, σάκχαρα, λιπαρά, κορεσμένο λίπος ή trans-λιπαρά οξέα ή που με κάποιον άλλον τρόπο δεν τηρούν τις εν λόγω εθνικές ή διεθνείς διατροφικές οδηγίες.

(29)

Παρομοίως, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να διασφαλίζουν τη χρήση κωδίκων δεοντολογίας αυτορρύθμισης και συρρύθμισης, προκειμένου να μειώνεται πραγματικά η έκθεση παιδιών και ανηλίκων σε οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις για οινοπνευματώδη ποτά. Υπάρχουν ορισμένα συστήματα αυτορρύθμισης ή συρρύθμισης σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο που αποσκοπούν στην υπεύθυνη εμπορία οινοπνευματωδών ποτών, συμπεριλαμβανομένων κι εκείνων που λειτουργούν στο πλαίσιο των οπτικοακουστικών εμπορικών ανακοινώσεων. Θα πρέπει να ενθαρρύνονται περαιτέρω τα εν λόγω συστήματα, ιδίως εκείνα που στοχεύουν στο να διασφαλίζεται ότι οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις για οινοπνευματώδη ποτά συνοδεύονται από μηνύματα για υπεύθυνη κατανάλωση αλκοόλ.

(30)

Είναι σημαντικό οι ανήλικοι να προστατεύονται αποτελεσματικά από την έκθεση στις οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις σχετικά με την προώθηση των τυχερών παιχνιδιών. Εν προκειμένω, υπάρχουν σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο διάφορα συστήματα αυτορρύθμισης ή συρρύθμισης για την προώθηση τυχερών παιχνιδιών με υπευθυνότητα, συμπεριλαμβανομένων κι εκείνων των συστημάτων που λειτουργούν στο πλαίσιο των οπτικοακουστικών εμπορικών ανακοινώσεων.

(31)

Για να εξαλειφθούν τα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των διασυνοριακών υπηρεσιών στο εσωτερικό της Ένωσης, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα των μέτρων αυτορρύθμισης και συρρύθμισης που στοχεύουν, ιδίως, στην προστασία των καταναλωτών ή της δημόσιας υγείας.

(32)

Η αγορά τηλεοπτικών υπηρεσιών έχει εξελιχθεί και υπάρχει, επομένως, ανάγκη για μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά τις οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις, ιδίως όσον αφορά τους ποσοτικούς κανόνες στις γραμμικές υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων και την τοποθέτηση προϊόντος. Χάρη στην εμφάνιση νέων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών που δεν περιέχουν διαφημίσεις, έχουν διευρυνθεί οι δυνατότητες επιλογής των τηλεθεατών, οι οποίοι μπορούν να στραφούν εύκολα σε εναλλακτικές προσφερόμενες μορφές υπηρεσιών.

(33)

Η απελευθέρωση της τοποθέτησης προϊόντος δεν έχει αποφέρει την αναμενόμενη αξιοποίηση αυτής της μορφής οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης. Ειδικότερα, η γενική απαγόρευση της τοποθέτησης προϊόντος, αν και με ορισμένες εξαιρέσεις, δεν έχει δημιουργήσει ασφάλεια δικαίου για τους παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας. Η τοποθέτηση προϊόντος θα πρέπει, συνεπώς, να επιτρέπεται σε όλες τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων και τις υπηρεσίες πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο, με την επιφύλαξη εξαιρέσεων.

(34)

Η τοποθέτηση προϊόντος δεν θα πρέπει να επιτρέπεται σε ειδησεογραφικά προγράμματα και προγράμματα επικαιρότητας, προγράμματα για θέματα καταναλωτών, θρησκευτικά προγράμματα και παιδικά προγράμματα. Ειδικότερα, τα στοιχεία έχουν δείξει ότι η τοποθέτηση προϊόντος και οι ενσωματωμένες διαφημίσεις είναι δυνατόν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των παιδιών, διότι τα παιδιά δεν είναι συνήθως σε θέση να αναγνωρίσουν το εμπορικό περιεχόμενο. Είναι, συνεπώς, αναγκαίο να συνεχιστεί η απαγόρευση της τοποθέτησης προϊόντος σε παιδικά προγράμματα. Τα προγράμματα για θέματα καταναλωτών είναι προγράμματα που παρέχουν συμβουλές στους τηλεθεατές ή περιλαμβάνουν αξιολογήσεις σχετικά με την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών. Το να επιτραπεί η τοποθέτηση προϊόντος σε τέτοια προγράμματα θα δυσχέραινε τη δυνατότητα διάκρισης μεταξύ διαφήμισης και συντακτικού περιεχομένου για τους τηλεθεατές, οι οποίοι μπορεί να αναμένουν από τα εν λόγω προγράμματα γνήσια και ειλικρινή αξιολόγηση προϊόντων ή υπηρεσιών.

(35)

Οι πάροχοι των κατά παραγγελία υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων θα πρέπει να προωθούν την παραγωγή και διανομή ευρωπαϊκών έργων, εξασφαλίζοντας ότι οι κατάλογοί τους περιέχουν ένα ελάχιστο ποσοστό ευρωπαϊκών έργων και ότι παρέχεται γι' αυτά επαρκώς προβεβλημένη θέση. Η επισήμανση των μεταδεδομένων οπτικοακουστικού περιεχομένου που χαρακτηρίζεται ως ευρωπαϊκό έργο θα πρέπει να ενθαρρύνεται, ώστε τέτοια μεταδεδομένα να είναι διαθέσιμα στους παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας. Η προβεβλημένη θέση περιλαμβάνει την προώθηση ευρωπαϊκών έργων μέσω της διευκόλυνσης της πρόσβασης σε αυτά τα έργα. Η προβεβλημένη θέση μπορεί να διασφαλιστεί με πληθώρα μέσων, όπως με μια ενότητα ειδικά αφιερωμένη στα ευρωπαϊκά έργα, η οποία είναι προσβάσιμη από την αρχική σελίδα της υπηρεσίας, με τη δυνατότητα αναζήτησης ευρωπαϊκών έργων μέσω του εργαλείου αναζήτησης που διατίθεται στο πλαίσιο της εν λόγω υπηρεσίας, με την παρουσία ευρωπαϊκών έργων σε διαφημίσεις της υπηρεσίας ή με ένα ελάχιστο ποσοστό ευρωπαϊκών έργων, τα οποία επιλέγονται από τον κατάλογο της εν λόγω υπηρεσίας, για παράδειγμα με τη χρήση διαφημιστικών παραθύρων (banners) ή παρόμοιων εργαλείων.

(36)

Για να διασφαλιστεί ικανοποιητικό επίπεδο επενδύσεων σε ευρωπαϊκά έργα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να επιβάλλουν οικονομικές υποχρεώσεις στους παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας που είναι εγκατεστημένοι στην επικράτειά τους. Οι υποχρεώσεις αυτές μπορεί να λάβουν τη μορφή άμεσων συνεισφορών για την παραγωγή και την απόκτηση δικαιωμάτων σε ευρωπαϊκά έργα. Τα κράτη μέλη μπορούν, επίσης, να επιβάλλουν εισφορές που καταβάλλονται σε ένα ταμείο, με βάση τα έσοδα από τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων που παρέχονται στο έδαφός τους και προορίζονται για αυτό. Η παρούσα οδηγία διευκρινίζει ότι, δεδομένης της άμεσης σύνδεσης μεταξύ των χρηματοοικονομικών υποχρεώσεων και των διαφορετικών πολιτιστικών πολιτικών των κρατών μελών, επιτρέπεται επίσης σε κάθε κράτος μέλος να επιβάλλει τέτοιες οικονομικές υποχρεώσεις σε εγκατεστημένους σε άλλο κράτος μέλος παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας, οι οποίοι ωστόσο διαθέτουν υπηρεσίες που στοχεύουν στην επικράτεια του πρώτου κράτους μέλους. Στην εν λόγω περίπτωση, οι οικονομικές υποχρεώσεις θα πρέπει να επιβάλλονται μόνον επί των εσόδων που προέρχονται από τους τηλεθεατές στο κράτος μέλος που είναι αποδέκτης των υπηρεσιών. Οι πάροχοι υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας, οι οποίοι υποχρεούνται να συμβάλλουν σε προγράμματα χρηματοδότησης κινηματογραφικών ταινιών στο κράτος μέλος που είναι αποδέκτης των υπηρεσιών τους, θα πρέπει να μπορούν να επωφελούνται χωρίς διακρίσεις, ακόμη κι όταν δεν διαθέτουν εγκατάσταση στο εν λόγω κράτος μέλος, από τις ενισχύσεις που διατίθενται στο πλαίσιο των αντίστοιχων προγραμμάτων χρηματοδότησης κινηματογραφικών ταινιών σε παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας.

(37)

Οι τηλεοπτικοί οργανισμοί σήμερα επενδύουν περισσότερο σε ευρωπαϊκά οπτικοακουστικά έργα από ό,τι οι πάροχοι των κατά παραγγελία υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων. Κατά συνέπεια, εάν το κράτος μέλος που είναι αποδέκτης των υπηρεσιών επιλέξει να επιβάλει οικονομική υποχρέωση σε τηλεοπτικό οργανισμό που υπόκειται στη δικαιοδοσία άλλου κράτους μέλους, θα πρέπει να συνυπολογίσει τις άμεσες συνεισφορές για την παραγωγή και την απόκτηση δικαιωμάτων σε ευρωπαϊκά έργα, και, ειδικότερα, τις συμπαραγωγές, στις οποίες έχει προβεί ο εν λόγω τηλεοπτικός οργανισμός, λαμβανομένης δεόντως υπόψη της αρχής της αναλογικότητας. Αυτό δεν θίγει την αρμοδιότητα των κρατών μελών να ορίζουν, σύμφωνα με την πολιτική τους στον τομέα του πολιτισμού και εφόσον αυτό δεν αντιβαίνει στους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων, το επίπεδο των χρηματοοικονομικών συνεισφορών που πρέπει να καταβάλλουν οι πάροχοι υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας οι οποίοι υπάγονται στη δικαιοδοσία τους.

(38)

Ένα κράτος μέλος, όταν αξιολογεί, κατά περίπτωση, εάν μια κατά παραγγελία υπηρεσία οπτικοακουστικών μέσων εγκατεστημένη σε άλλο κράτος μέλος απευθύνεται σε τηλεθεατές στην επικράτειά του, θα πρέπει να μπορεί να αναφερθεί σε δείκτες, όπως η διαφήμιση ή άλλες ενέργειες προώθησης, οι οποίες προορίζονται ειδικά για πελάτες στη δική του επικράτεια, δεδομένου ότι η κύρια γλώσσα της υπηρεσίας ή η ύπαρξη περιεχομένου ή εμπορικών ανακοινώσεων προορίζονται ειδικά για τους τηλεθεατές του κράτους μέλους λήψης.

(39)

Όταν ένα κράτος μέλος επιβάλλει χρηματοοικονομικές συνεισφορές σε παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας, θα πρέπει να επιδιώκεται, με τις συνεισφορές αυτές, η κατάλληλη προώθηση ευρωπαϊκών έργων, αποφεύγοντας τον κίνδυνο διπλής επιβολής εισφορών για τους παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας. Με αυτόν τον τρόπο, εάν το κράτος μέλος στο οποίο είναι εγκατεστημένος ο πάροχος υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας επιβάλλει χρηματοοικονομική συνεισφορά στον εν λόγω πάροχο, τότε το εν λόγω κράτος μέλος θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλες τις χρηματοοικονομικές συνεισφορές που επιβάλλονται από τα κράτη μέλη που είναι αποδέκτες των υπηρεσιών.

(40)

Για να διασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις σχετικά με την προώθηση ευρωπαϊκών έργων δεν υπονομεύουν την ανάπτυξη της αγοράς και για να καταστεί δυνατή η είσοδος νέων παραγόντων στην αγορά, οι πάροχοι που δεν έχουν σημαντική παρουσία στην αγορά δεν θα πρέπει να υπόκεινται σε τέτοιες απαιτήσεις. Αυτό ισχύει ιδίως για τους παρόχους με χαμηλό κύκλο εργασιών και χαμηλή τηλεθέαση. Η χαμηλή τηλεθέαση μπορεί να καθοριστεί, για παράδειγμα, βάσει του χρόνου θέασης ή των πωλήσεων, ανάλογα με τη φύση της υπηρεσίας, ενώ κατά τον καθορισμό του χαμηλού κύκλου εργασιών θα πρέπει να συνεκτιμώνται τα διαφορετικά μεγέθη των αγορών του οπτικοακουστικού τομέα στα κράτη μέλη. Επίσης, δεν θα ήταν ενδεδειγμένο να επιβάλλονται τέτοιες απαιτήσεις στις περιπτώσεις στις οποίες, λόγω του είδους ή του θεματικού τομέα των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων, οι απαιτήσεις αυτές θα ήταν ανέφικτες ή αδικαιολόγητες.

(41)

Είναι σημαντικό οι τηλεοπτικοί οργανισμοί να διαθέτουν μεγαλύτερη ευελιξία και να μπορούν να επιλέγουν τον χρόνο προβολής της διαφήμισης, ώστε να μεγιστοποιούν τη ζήτηση των διαφημιζομένων και τη ροή των τηλεθεατών. Πρέπει, εντούτοις, να διατηρηθεί επαρκές επίπεδο προστασίας των καταναλωτών ως προς το ζήτημα αυτό, επειδή η ευελιξία αυτή θα μπορούσε να εκθέσει τους θεατές σε υπερβολική ποσότητα διαφημίσεων κατά τη διάρκεια των ζωνών υψηλής τηλεθέασης. Θα πρέπει συνεπώς να ισχύουν συγκεκριμένα όρια κατά την περίοδο από τις 06.00 ως τις 18.00 και από τις 18.00 ως τις 24.00.

(42)

Ουδέτερα πλαίσια διαχωρίζουν το συντακτικό περιεχόμενο από τηλεοπτικές διαφημίσεις ή τα μηνύματα τηλεπώλησης και τα μεμονωμένα τηλεοπτικά μηνύματα. Επιτρέπουν στον τηλεθεατή να διακρίνει με σαφήνεια πότε τελειώνει ο ένας τύπος οπτικοακουστικού περιεχομένου και πότε αρχίζει ο άλλος. Είναι αναγκαίο να διευκρινιστεί ότι τα ουδέτερα πλαίσια εξαιρούνται από το ποσοτικό όριο που ορίζεται για την τηλεοπτική διαφήμιση. Σκοπός είναι να εξασφαλιστεί ότι ο χρόνος των ουδέτερων πλαισίων δεν έχει επίπτωση στον χρόνο των διαφημίσεων και ότι τα έσοδα από τις διαφημίσεις δεν επηρεάζονται αρνητικά.

(43)

Ο χρόνος μετάδοσης που διατίθεται για ανακοινώσεις του τηλεοπτικού οργανισμού σχετικά με τα δικά του προγράμματα και τα παρεπόμενα προϊόντα που προέρχονται άμεσα από τα εν λόγω προγράμματα ή για ανακοινώσεις δημόσιων υπηρεσιών και εκκλήσεις για φιλανθρωπίες που μεταδίδονται δωρεάν, με εξαίρεση τα έξοδα που προκύπτουν από τη μετάδοση των εκκλήσεων αυτών, δεν θα πρέπει να περιλαμβάνεται στο μέγιστο χρόνο μετάδοσης που μπορεί να διατίθεται για τηλεοπτική διαφήμιση και τηλεπώληση. Επιπλέον, πολλοί τηλεοπτικοί οργανισμοί ανήκουν σε μεγαλύτερους ομίλους μέσων επικοινωνίας και προβάλλουν ανακοινώσεις όχι μόνο σε σχέση με τα δικά τους προγράμματα και τα παρεπόμενα προϊόντα που προέρχονται άμεσα από αυτά, αλλά και σε σχέση με προγράμματα και υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων άλλων οντοτήτων που ανήκουν στον ίδιο όμιλο μέσων επικοινωνίας. Ο χρόνος μετάδοσης που διατίθεται για τέτοιες ανακοινώσεις επίσης δεν θα πρέπει να περιλαμβάνεται στον μέγιστο χρόνο μετάδοσης που μπορεί να διατίθεται για τηλεοπτική διαφήμιση και τηλεπώληση.

(44)

Οι πάροχοι πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο, οι οποίοι καλύπτονται από την οδηγία 2010/13/ΕΕ, παρέχουν υπηρεσίες της κοινωνίας της πληροφορίας, κατά την έννοια της οδηγίας 2000/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11). Οι εν λόγω πάροχοι υπόκεινται, συνεπώς, στις διατάξεις για την εσωτερική αγορά που ορίζονται στην εν λόγω οδηγία, εάν είναι εγκατεστημένοι σε κράτος μέλος. Είναι σκόπιμο να διασφαλιστεί ότι οι ίδιοι κανόνες εφαρμόζονται επίσης στους παρόχους πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο, οι οποίοι δεν είναι εγκατεστημένοι σε κράτος μέλος, με σκοπό να διαφυλαχθεί η αποτελεσματικότητα των προβλεπόμενων στην οδηγία 2010/13/ΕΕ μέτρων προστασίας των ανηλίκων και του ευρέος κοινού και να εξασφαλιστούν κατά τον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό ίσοι όροι ανταγωνισμού, εφόσον οι εν λόγω πάροχοι έχουν είτε μητρική επιχείρηση είτε θυγατρική επιχείρηση εγκατεστημένη σε κράτος μέλος ή όταν αυτοί ανήκουν σε όμιλο του οποίου άλλη επιχείρηση είναι εγκατεστημένη σε κράτος μέλος. Ως εκ τούτου, οι ορισμοί που θεσπίζονται στην οδηγία 2010/13/ΕΕ θα πρέπει να βασίζονται σε αρχές και να διασφαλίζουν ότι μια επιχείρηση δεν είναι δυνατόν να επιτύχει την εξαίρεσή της από το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας δημιουργώντας μια διάρθρωση ομίλου με πολλαπλά επίπεδα επιχειρήσεων που έχουν την έδρα τους εντός ή εκτός της Ένωσης. Η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνεται για τους παρόχους που υπάγονται στη δικαιοδοσία κάθε κράτους μέλους δυνάμει των κανόνων περί ελευθερίας εγκατάστασης οι οποίοι θεσπίζονται στις οδηγίες 2000/31/ΕΕ και 2010/13/ΕΚ.

(45)

Νέες προκλήσεις εμφανίζονται, ιδίως σε σχέση με τις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο, στις οποίες οι χρήστες, ιδιαίτερα οι ανήλικοι, καταναλώνουν όλο και περισσότερο οπτικοακουστικό περιεχόμενο. Στο πλαίσιο αυτό, το επιβλαβές περιεχόμενο και η ρητορική μίσους που μεταδίδονται από υπηρεσίες πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο προκαλούν ολοένα και μεγαλύτερη ανησυχία. Για τους σκοπούς της προστασίας των ανηλίκων και του ευρέος κοινού από τέτοιο περιεχόμενο, είναι αναγκαίο να θεσπιστούν αναλογικοί κανόνες για τα θέματα αυτά.

(46)

Οι εμπορικές ανακοινώσεις των υπηρεσιών πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο έχουν ήδη ρυθμιστεί από την οδηγία 2005/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12), η οποία απαγορεύει τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των παραπλανητικών και επιθετικών πρακτικών που χρησιμοποιούνται στις υπηρεσίες της κοινωνίας της πληροφορίας.

Όσον αφορά τις εμπορικές ανακοινώσεις για τα προϊόντα καπνού και τα συναφή προϊόντα στις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο, οι υφιστάμενες απαγορεύσεις που προβλέπονται στην οδηγία 2003/33/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13), καθώς και οι απαγορεύσεις που ισχύουν για τις εμπορικές ανακοινώσεις σχετικά με τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τους περιέκτες επαναπλήρωσης, βάσει της οδηγίας 2014/40/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14), διασφαλίζουν την επαρκή προστασία των καταναλωτών από τα προϊόντα καπνού και τα συναφή προϊόντα. Δεδομένου ότι οι χρήστες βασίζονται όλο και περισσότερο στις υπηρεσίες που παρέχουν οι πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο για να έχουν πρόσβαση σε οπτικοακουστικό περιεχόμενο, είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί επαρκές επίπεδο προστασίας των καταναλωτών με εναρμόνιση των κανόνων για τις οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις, στον κατάλληλο βαθμό, μεταξύ όλων των παρόχων. Είναι, λοιπόν, σημαντικό οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις στις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο να προσδιορίζονται με σαφήνεια και να τηρούν ένα σύνολο στοιχειωδών ποιοτικών απαιτήσεων.

(47)

Ένα σημαντικό μέρος του περιεχομένου των υπηρεσιών που παρέχουν οι υπηρεσίες πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο δεν υπόκειται στη συντακτική ευθύνη των παρόχων της πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο. Ωστόσο, οι εν λόγω πάροχοι εν γένει καθορίζουν την οργάνωση του περιεχομένου, δηλαδή των προγραμμάτων, των βίντεο που παράγουν οι χρήστες και των οπτικοακουστικών εμπορικών ανακοινώσεων, μεταξύ άλλων και με τη χρήση αυτοματοποιημένων μέσων ή αλγορίθμων. Κατά συνέπεια, οι εν λόγω πάροχοι θα πρέπει να υποχρεούνται να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την προστασία των ανηλίκων από περιεχόμενο που θα μπορούσε να βλάψει τη σωματική, πνευματική ή ηθική τους ανάπτυξη. Θα πρέπει, επίσης, να υποχρεούνται να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την προστασία του ευρέος κοινού από περιεχόμενο το οποίο εμπεριέχει υποκίνηση βίας ή μίσους κατά ομάδας ή μέλους ομάδας για οποιονδήποτε από τους λόγους που αναφέρονται στο άρθρο 21 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ο «Χάρτης») ή περιεχόμενου του οποίου η διάδοση αποτελεί ποινικό αδίκημα δυνάμει του ενωσιακού δικαίου.

(48)

Δεδομένου του ρόλου που διαδραματίζουν οι πάροχοι στο περιεχόμενο που παρέχεται από τις υπηρεσίες τους, τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των ανηλίκων και του ευρέος κοινού θα πρέπει να αφορούν την οργάνωση του περιεχομένου και όχι το περιεχόμενο καθαυτό. Οι σχετικές απαιτήσεις που καθορίζονται στην οδηγία 2010/13/ΕΕ θα πρέπει, επομένως, να ισχύουν με την επιφύλαξη των άρθρων 12 ως 14 της οδηγίας 2000/31/ΕΚ, τα οποία προβλέπουν απαλλαγή από την ευθύνη για τη μετάδοση παράνομων πληροφοριών, ή την αυτόματη, ενδιάμεση και προσωρινή αποθήκευσή τους, ή την αποθήκευσή τους από ορισμένους παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας. Κατά την παροχή υπηρεσιών καλυπτόμενων από τα άρθρα 12 ως 14 της οδηγίας 2000/31/ΕΚ, οι εν λόγω απαιτήσεις θα πρέπει να εφαρμόζονται επίσης με την επιφύλαξη του άρθρου 15 της εν λόγω οδηγίας, το οποίο απαλλάσσει αυτούς τους παρόχους από τις γενικές υποχρεώσεις ελέγχου των εν λόγω πληροφοριών ή ενεργούς αναζήτησης γεγονότων ή περιστάσεων που καταδεικνύουν ότι πρόκειται για παράνομες δραστηριότητες, χωρίς, ωστόσο, το εν λόγω άρθρο να αφορά τις υποχρεώσεις ελέγχου σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και, ιδίως, χωρίς να θίγει τις εντολές των εθνικών αρχών σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο.

(49)

Οι πάροχοι πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο θα πρέπει να συμμετέχουν όσο το δυνατόν περισσότερο στην εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων που λαμβάνονται βάσει της οδηγίας 2010/13/ΕΕ. Θα πρέπει, συνεπώς, να ενθαρρύνεται η συρρύθμιση. Θα πρέπει, επίσης, να διατηρηθεί η δυνατότητα των παρόχων πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο να λαμβάνουν αυστηρότερα μέτρα σε εθελοντική βάση σύμφωνα με το δίκαιο της Ένωσης, με σεβασμό στην ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης, καθώς και στην πολυφωνία στα μέσα.

(50)

Το δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής και το δικαίωμα στη δίκαιη δίκη είναι θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται στο άρθρο 47 του Χάρτη. Οι διατάξεις της οδηγίας 2010/13/ΕΕ δεν θα πρέπει, ως εκ τούτου, να εκλαμβάνονται κατά τρόπο που να εμποδίζει τα μέρη να ασκήσουν το δικαίωμα πρόσβασής τους στο δικαστικό σύστημα.

(51)

Κατά τη λήψη των κατάλληλων μέτρων για την προστασία των ανηλίκων από επιβλαβές περιεχόμενο, καθώς και του ευρέος κοινού από περιεχόμενο υποκίνησης βίας, μίσους και τρομοκρατίας σύμφωνα με την οδηγία 2010/13/ΕΕ, θα πρέπει να σταθμίζονται με προσοχή τα ισχύοντα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως ορίζονται στον Χάρτη. Αυτό αφορά ειδικότερα, ανάλογα με την περίπτωση, το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, την ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης, την επιχειρηματική ελευθερία, την απαγόρευση των διακρίσεων και τα δικαιώματα του παιδιού.

(52)

Η επιτροπή επαφών έχει ως στόχο να διευκολύνει την αποτελεσματική εφαρμογή της οδηγίας 2010/13/ΕΕ και πρέπει να πραγματοποιεί τακτικές διαβουλεύσεις για όλα τα πρακτικά προβλήματα που ανακύπτουν κατά την εφαρμογή της εν λόγω οδηγίας. Το έργο της επιτροπής επαφών δεν θα πρέπει να περιορίζεται στα υφιστάμενα ζητήματα πολιτικής του οπτικοακουστικού τομέα αλλά θα πρέπει να καλύπτει και τις συναφείς εξελίξεις που προκύπτουν στον τομέα αυτόν. Η επιτροπή απαρτίζεται από εκπροσώπους των σχετικών εθνικών αρχών των κρατών μελών. Κατά τον διορισμό των εκπροσώπων τους, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να προωθούν την ισότητα των φύλων στη σύνθεση της επιτροπής επαφών.

(53)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές ή τα αρμόδια όργανά τους είναι νομικά διακριτά από την κυβέρνηση. Ωστόσο, αυτό δεν θα πρέπει να εμποδίζει τα κράτη μέλη από την άσκηση εποπτείας, σύμφωνα με το εθνικό συνταγματικό τους δίκαιο. Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές ή τα αρμόδια όργανα θα πρέπει να θεωρείται ότι έχουν επιτύχει τον απαιτούμενο βαθμό ανεξαρτησίας εφόσον οι εν λόγω αρχές ή τα αρμόδια όργανα, μεταξύ άλλων και όσες οντότητες έχουν συσταθεί ως δημόσιες αρχές ή αρμόδια όργανα, είναι λειτουργικά και ουσιαστικά ανεξάρτητες από τις οικείες κυβερνήσεις και από κάθε άλλον δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα. Τούτο θεωρείται αναγκαίο ώστε να εξασφαλίζεται η αμεροληψία των αποφάσεων που λαμβάνονται από μια εθνική ρυθμιστική αρχή ή αρμόδιο όργανο. Η απαίτηση ανεξαρτησίας δεν θα πρέπει να θίγει τη δυνατότητα των κρατών μελών να ιδρύουν ρυθμιστικές αρχές που έχουν την εποπτεία σε διάφορους τομείς, όπως στους τομείς των οπτικοακουστικών μέσων και των τηλεπικοινωνιών. Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές ή τα αρμόδια όργανα θα πρέπει να διαθέτουν την αρμοδιότητα επιβολής και τους πόρους που απαιτούνται για την εκπλήρωση των καθηκόντων τους, όσον αφορά το προσωπικό, την εμπειρογνωμοσύνη και τα οικονομικά μέσα. Οι δραστηριότητες των εθνικών ρυθμιστικών αρχών ή των αρμόδιων φορέων που καθορίζονται δυνάμει της οδηγίας 2010/13/ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζουν τον σεβασμό των στόχων της πολυφωνίας των μέσων επικοινωνίας, της πολιτισμικής πολυμορφίας, της προστασίας των καταναλωτών, της εύρυθμης λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και της προώθησης του θεμιτού ανταγωνισμού.

(54)

Δεδομένου ότι ένας από τους σκοπούς των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων είναι να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των πολιτών και να διαμορφώνουν την κοινή γνώμη, είναι σημαντικό να μπορούν οι υπηρεσίες αυτές να ενημερώνουν τους πολίτες και την κοινωνία κατά τον πληρέστερο δυνατό τρόπο και με τη μεγαλύτερη δυνατή ποικιλία. Ο σκοπός αυτός μπορεί να επιτευχθεί μόνον εφόσον οι συντακτικές αποφάσεις λαμβάνονται χωρίς καμία κρατική παρέμβαση ή επιρροή από εθνικές ρυθμιστικές αρχές ή φορείς, η οποία υπερβαίνει την απλή εφαρμογή του νόμου και δεν αποσκοπεί στη διαφύλαξη νομικώς κατοχυρωμένου δικαιώματος, το οποίο πρέπει να προστατεύεται ανεξάρτητα από συγκεκριμένη προσωπική γνωμοδότηση.

(55)

Θα πρέπει να υφίστανται αποτελεσματικοί μηχανισμοί προσφυγής σε εθνικό επίπεδο. Το σχετικό όργανο προσφυγών θα πρέπει να είναι ανεξάρτητο από τα μέρη που εμπλέκονται στην προσφυγή. Το όργανο αυτό μπορεί να είναι δικαστήριο. Η διαδικασία προσφυγής δεν θα πρέπει να θίγει την κατανομή των αρμοδιοτήτων εντός των εθνικών δικαστικών συστημάτων.

(56)

Για να διασφαλιστεί η συνεκτική εφαρμογή του ενωσιακού κανονιστικού πλαισίου του οπτικοακουστικού τομέα σε όλα τα κράτη μέλη, η Επιτροπή θέσπισε την ERGA με απόφαση της 3ης Φεβρουαρίου 2014 (15). Ο ρόλος της ERGA είναι να παρέχει τεχνική εμπειρογνωμοσύνη στην Επιτροπή κατά το έργο της για την εξασφάλιση της συνεκτικής εφαρμογής της οδηγίας 2010/13/ΕΕ σε όλα τα κράτη μέλη και να διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών ή φορέων, καθώς και μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών ή φορέων και της Επιτροπής.

(57)

Η ERGA συνέβαλε θετικά στην ανάπτυξη συνεκτικών ρυθμιστικών πρακτικών και έχει παράσχει στην Επιτροπή νομικές συμβουλές υψηλού επιπέδου σχετικά με θέματα εφαρμογής. Για τον λόγο αυτό, ο ρόλος της πρέπει να αναγνωριστεί επίσημα και να ενισχυθεί στην οδηγία 2010/13/ΕΕ. Επομένως, η ERGA θα πρέπει να συσταθεί δυνάμει της εν λόγω οδηγίας.

(58)

Η Επιτροπή θα πρέπει να έχει την ευχέρεια να συμβουλεύεται την ERGA για κάθε ζήτημα που συνδέεται με τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων και τις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο. Η ERGA θα πρέπει να επικουρεί την Επιτροπή, παρέχοντας τεχνική εμπειρογνωμοσύνη και συμβουλές, καθώς και διευκολύνοντας την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, οι οποίες είναι σχετικές, μεταξύ άλλων, με κώδικες δεοντολογίας αυτορρύθμισης και συρρύθμισης. Ειδικότερα, η Επιτροπή θα πρέπει να ζητεί τη γνώμη της ERGA κατά την εφαρμογή της οδηγίας 2010/13/ΕΕ, με σκοπό να διευκολυνθεί η συγκλίνουσα εφαρμογή της. Κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής, η ERGA θα πρέπει να διατυπώνει μη δεσμευτικές γνώμες για θέματα δικαιοδοσίας, για μέτρα παρέκκλισης από την ελευθερία λήψης υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων και για μέτρα που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της παράκαμψης φαινομένων δικαιοδοσίας. Επιπλέον, η ERGA θα πρέπει να είναι σε θέση να παρέχει τεχνικές συμβουλές για κάθε ρυθμιστικό θέμα που σχετίζεται με το πλαίσιο των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων, μεταξύ άλλων στον τομέα της ρητορικής μίσους και της προστασίας των ανηλίκων και, σε ό,τι έχει σχέση με το περιεχόμενο των οπτικοακουστικών εμπορικών ανακοινώσεων για τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, αλάτι ή νάτριο και σάκχαρα.

(59)

Η «παιδεία για τα μέσα» παραπέμπει στις δεξιότητες, τις γνώσεις και την δυνατότητα κατανόησης των πολιτών, προκειμένου αυτοί να μπορούν να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά και με ασφάλεια τα μέσα επικοινωνίας. Για να δοθεί η δυνατότητα στους πολίτες να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες, να χρησιμοποιούν, να αξιολογούν με κριτική σκέψη και να δημιουργούν περιεχόμενο μέσων με υπευθυνότητα και ασφάλεια, πρέπει αυτοί να διαθέτουν προηγμένες δεξιότητες σε σχέση με την παιδεία για τα μέσα. Η παιδεία για τα μέσα δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην εκμάθηση εργαλείων και τεχνολογιών, αλλά θα πρέπει να αποσκοπεί στο να παρέχει στους πολίτες τις απαραίτητες δεξιότητες κριτικής σκέψης για να αναπτύσσουν την κρίση τους, να αναλύουν σύνθετες πραγματικότητες και να αναγνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ απόψεων και πραγματικών περιστατικών. Είναι, συνεπώς, απαραίτητο τόσο οι πάροχοι υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας όσο και οι πάροχοι πλατφόρμας διαμοιρασμού βίντεο, σε συνεργασία με όλους τους ενδιαφερόμενους, να προωθούν την ανάπτυξη της παιδείας για τα μέσα σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας, για τους πολίτες όλων των ηλικιών και για όλα τα μέσα επικοινωνίας, και να παρακολουθείται στενά η πρόοδος αυτή στον εν λόγω τομέα.

(60)

Η οδηγία 2010/13/ΕΕ δεν θίγει την υποχρέωση των κρατών μελών να σέβονται και να προστατεύουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ιδίως στον Χάρτη. Ειδικότερα, η οδηγία 2010/13/ΕΕ επιδιώκει να διασφαλίσει τον απόλυτο σεβασμό του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης, της ελευθερίας του επιχειρείν, του δικαιώματος δικαστικού ελέγχου και της προώθησης της εφαρμογής των δικαιωμάτων του παιδιού που κατοχυρώνονται στον Χάρτη.

(61)

Κάθε μέτρο που λαμβάνεται από τα κράτη μέλη δυνάμει της οδηγίας 2010/13/ΕΕ πρέπει να σέβεται την ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης και την πολυφωνία των μέσων, καθώς και την πολιτισμική και γλωσσική πολυμορφία, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Unesco για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας της πολιτιστικής έκφρασης.

(62)

Το δικαίωμα πρόσβασης σε προγράμματα πολιτικής ειδησεογραφίας είναι καθοριστικής σημασίας για τη διασφάλιση της θεμελιώδους ελευθερίας στην πληροφόρηση και για την εξασφάλιση της πλήρους και κατάλληλης προστασίας των συμφερόντων των τηλεθεατών στην Ένωση. Δεδομένης της συνεχώς αυξανόμενης σημασίας των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων στην κοινωνία και τη δημοκρατία, οι εκπομπές πολιτικής ενημέρωσης θα πρέπει, κατά το μέγιστο δυνατόν και με την επιφύλαξη των κανόνων για τα πνευματικά δικαιώματα, να διατίθενται διασυνοριακά σε όλη την Ένωση.

(63)

Η οδηγία 2010/13/ΕΕ δεν αφορά τους κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, ιδίως τους κανόνες που διέπουν τη δικαιοδοσία των δικαστηρίων και το εφαρμοστέο δίκαιο σε συμβατικές και εξωσυμβατικές υποχρεώσεις.

(64)

Σύμφωνα με την κοινή πολιτική δήλωση, της 28ης Σεπτεμβρίου 2011, των κρατών μελών και της Επιτροπής σχετικά με τα επεξηγηματικά έγγραφα (16), τα κράτη μέλη ανέλαβαν να συνοδεύουν, σε αιτιολογημένες περιπτώσεις, την κοινοποίηση των μέτρων μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο με ένα ή περισσότερα έγγραφα στα οποία θα επεξηγείται η σχέση ανάμεσα στα συστατικά στοιχεία μιας οδηγίας και στα αντίστοιχα μέρη των νομοθετικών κειμένων που θα μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό δίκαιο. Όσον αφορά την παρούσα οδηγία, ο νομοθέτης θεωρεί ότι η διαβίβαση τέτοιων εγγράφων είναι αιτιολογημένη.

(65)

Ως εκ τούτου, η οδηγία 2010/13/ΕΕ θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως,