8.7.2011   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 202/1

Συμπεράσματα του Συμβουλίου για το ευρωπαϊκό σύμφωνο για την ψυχική υγεία και ευημερία: αποτελέσματα και μελλοντικές δράσεις

2011/C 202/01

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

1.

ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ ότι δυνάμει του άρθρου 168 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η δράση της Ένωσης, η οποία συμπληρώνει τις εθνικές πολιτικές, αποβλέπει στη βελτίωση της δημόσιας υγείας, καθώς και στην πρόληψη της ανθρώπινης ασθένειας σε όλες τις μορφές της και στην αποτροπή των πηγών κινδύνου για την σωματική και ψυχική υγεία· ενθαρρύνει επίσης τη συνεργασία μεταξύ κρατών μελών στους τομείς στους οποίους τα κράτη μέλη συντονίζουν μεταξύ τους, σε συνδυασμό με την Επιτροπή, τις πολιτικές και τα προγράμματά τους και η Επιτροπή μπορεί να αναλαμβάνει, σε στενή επαφή με τα κράτη μέλη, κάθε χρήσιμη πρωτοβουλία για την προώθηση του συντονισμού αυτού, ιδίως πρωτοβουλίες για τον καθορισμό κατευθυντήριων γραμμών και δεικτών, την οργάνωση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και την προετοιμασία των στοιχείων που είναι αναγκαία για την τακτική παρακολούθηση και αξιολόγηση,

2.

ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ το Πράσινο Βιβλίο της Επιτροπής της 14ης Οκτωβρίου 2005 με θέμα «Βελτίωση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού — Προς μια στρατηγική σχετικά με την ψυχική υγεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση»,

3.

ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ τη διακήρυξη της Ευρωπαϊκής Υπουργικής Διάσκεψης της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) της 15ης Ιανουαρίου 2005 σχετικά με την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ψυχικής υγείας στην Ευρώπη και την εξεύρεση λύσεων,

4.

ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ την υψηλού επιπέδου διάσκεψη της ΕΕ «Μαζί για την ψυχική υγεία και ευημερία» που διοργανώθηκε στις Βρυξέλλες στις 13 Ιουνίου 2008 και καθιέρωσε το «σύμφωνο για την ψυχική υγεία και ευημερία»,

5.

ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ την έκθεση του 2010 της ΠΟΥ για την Ψυχική Υγεία και την Ανάπτυξη: «Στόχευση των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας ως ευάλωτης ομάδας» στην οποία αναφέρθηκε η απόφαση 65/95 της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών της 1ης Δεκεμβρίου 2010 για την παγκόσμια υγεία και την εξωτερική πολιτική,

6.

ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ την εμβληματική πρωτοβουλία της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»«Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας» στην οποία αναφέρεται ότι σχεδόν πάντα τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας είναι μεταξύ των περισσότερο αποκλεισμένων ομάδων στην κοινωνία και σταθερά αναφέρουν ότι ο στιγματισμός, οι διακρίσεις και ο αποκλεισμός αποτελούν σημαντικά εμπόδια στην πρόσβασή τους στην υγεία, την κοινωνική προστασία και την ποιότητα ζωής,

7.

ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ την εμβληματική πρωτοβουλία της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»«Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας» και την ανακοίνωση της Επιτροπής για μια Ευρωπαϊκή συμβολή για την πλήρη απασχόληση (1), στην οποία αναφέρεται ότι για να αυξηθούν ουσιαστικά τα ποσοστά απασχόλησης και για την αντιμετώπιση των απαιτήσεων των σημερινών επαγγελματικών σταδιοδρομιών, οι οποίες χαρακτηρίζονται από περισσότερες μεταβάσεις μεταξύ πιο εντατικών και απαιτητικών θέσεων εργασίας αλλά και από νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη η σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων,

8.

ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ τη διάσκεψη «Έρευνα στη νευροψυχιατρική: εστιάζοντας στην κατάθλιψη, το άγχος και τη σχιζοφρένεια», η οποία πραγματοποιήθηκε στη Βουδαπέστη, στις 18-19 Μαρτίου 2011,

9.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι η ψυχική ευημερία αποτελεί βασικό στοιχείο της υγείας και της ποιότητας ζωής, και προϋπόθεση της ικανότητας για μάθηση, για εργασία και για συμβολή στην κοινωνική ζωή,

10.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, υψηλό επίπεδο ψυχικής υγείας και ευημερίας του πληθυσμού αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την οικονομία, και ότι οι ψυχικές διαταραχές οδηγούν σε οικονομικές απώλειες, παραδείγματος χάριν λόγω χαμηλότερης παραγωγικότητας, λόγω χαμηλότερης συμμετοχής στην απασχόληση, και λόγω των δαπανών που επιβαρύνουν τα άτομα, τις οικογένειες και τις κοινότητες που αντιμετωπίζουν ψυχικές διαταραχές,

11.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι οι ψυχικές διαταραχές προκαλούν αναπηρία και αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μερίδιο των ετών ζωής που υπολογίζονται σε συνάρτηση με τις επιβαρύνσεις που επιφέρει η αναπηρία στην ΕΕ, ενώ οι κύριες αιτίες αυτού του προβλήματος είναι η κατάθλιψη και το άγχος,

12.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΠΟΥ, οι ψυχικές διαταραχές επηρεάζουν έναν στους τέσσερις πολίτες τουλάχιστον μια φορά κατά τη διάρκεια της ζωής του και συναντώνται σε περισσότερο από το 10% του πληθυσμού της ΕΕ για κάθε δεδομένο έτος,

13.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι η αυτοκτονία παραμένει σημαντική αιτία πρόωρου θανάτου στην Ευρώπη, με πάνω από 50 000 θανάτους το χρόνο στην ΕΕ, και ότι σε εννέα από τις δέκα περιπτώσεις προηγείται η ανάπτυξη ψυχικών διαταραχών,

14.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι υφίστανται σημαντικές ανισότητες στην κατάσταση της ψυχικής υγείας μεταξύ των κρατών μελών και στο εσωτερικό των κρατών μελών, καθώς και μεταξύ κοινωνικών ομάδων, από τις οποίες οι κοινωνικοοικονομικά μειονεκτούσες ομάδες είναι οι πλέον ευάλωτες,

15.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι οι καθοριστικοί παράγοντες της ψυχικής υγείας και της ευημερίας, όπως ο κοινωνικός αποκλεισμός, η φτώχεια, η ανεργία, η κακή στέγαση και οι κακές συνθήκες εργασίας, προβλήματα στην εκπαίδευση, η κακομεταχείριση παιδιών, η παραμέληση και η κακομεταχείριση, οι ανισότητες μεταξύ των φύλων καθώς και παράγοντες κινδύνου όπως το αλκοόλ και η κατάχρηση ναρκωτικών είναι πολυπαραγοντικοί, και συχνά συναντώνται εκτός των συστημάτων υγείας, και κατά συνέπεια η βελτίωση της ψυχικής υγείας και της ευημερίας του πληθυσμού απαιτεί καινοτόμες συμπράξεις μεταξύ του τομέα της υγείας και άλλων τομέων όπως οι κοινωνικές υποθέσεις, η στέγαση, η απασχόληση και η εκπαίδευση,

16.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ τη σημασία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των εργασιακών χώρων ως πλαισίων για δράση στον τομέα της ψυχικής υγείας και ευημερίας, καθώς και των οφελών που μπορούν να αποκτήσουν από αυτές τις δράσεις για επίτευξη των στόχων τους,

17.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι οι αρχές και άλλοι φορείς σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο για την ψυχική υγεία και ευημερία, τόσον ως φορείς βελτίωσης της ψυχικής ευημερίας για λογαριασμό τους, όσο και ως υποκινητές της συμμετοχής άλλων τομέων και κοινοτήτων,

18.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι οι χρήστες υπηρεσιών ψυχικής υγείας και τα μέλη της οικογένειάς τους, τα άτομα που τους φροντίζουν καθώς και οι οργανώσεις τους μπορούν να προσφέρουν εξειδικευμένη και πολύτιμη εμπειρογνωμοσύνη και θα πρέπει να συμμετέχουν σε δράσεις πολιτικής για την ψυχική υγεία και ευημερία,

19.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ την ανάγκη έρευνας για την ψυχική υγεία και ευημερία και τις ψυχικές διαταραχές και ΧΑΙΡΕΤΙΖΕΙ τη σχετική συμβολή των προγραμμάτων πλαισίου έρευνας της ΕΕ,

20.

ΧΑΙΡΕΤΙΖΕΙ τα αποτελέσματα των πέντε θεματικών διασκέψεων που οργανώθηκαν από το Ευρωπαϊκό σύμφωνο για την ψυχική υγεία και ευημερία, ως εξής (2):

—

Διάσκεψη με θέμα «Προαγωγή της ψυχικής υγείας και της ευημερίας παιδιών και νέων — Κάνε την πραγματικότητα» που πραγματοποιήθηκε στη Στοκχόλμη στις 29-30 Σεπτεμβρίου 2009

—

Διάσκεψη με θέμα «Πρόληψη της κατάθλιψης και των αυτοκτονιών — Κάνε την πραγματικότητα», που πραγματοποιήθηκε στη Βουδαπέστη, στις 10-11 Δεκεμβρίου 2009,

—

Διάσκεψη με θέμα «Ψυχική υγεία και ευημερία των ηλικιωμένων — Κάνε την πραγματικότητα» που πραγματοποιήθηκε στη Μαδρίτη, στις 28-29 Ιουνίου 2010,

—

Διάσκεψη με θέμα «Προαγωγή της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση του στιγματισμού για καλύτερη ψυχική υγεία και ευημερία», που πραγματοποιήθηκε στη Λισσαβώνα, στις 8-9 Νοεμβρίου 2010,

—

Διάσκεψη με θέμα «Προαγωγή της ψυχικής υγείας και ευημερίας στους εργασιακούς χώρους», που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο, στις 3-4 Μαρτίου 2011.

21.

ΚΑΛΕΙ τα κράτη μέλη:

—

να καταστήσουν την ψυχική υγεία και ευημερία προτεραιότητα των πολιτικών τους για την υγεία και να αναπτύξουν στρατηγικές ή/και σχέδια δράσης για την ψυχική υγεία που να περιλαμβάνουν την κατάθλιψη και την πρόληψη των αυτοκτονιών,

—

να περιλαμβάνουν την πρόληψη των ψυχικών διαταραχών και την προώθηση της ψυχικής υγείας και ευημερίας ως ουσιαστικών στοιχείων αυτών των στρατηγικών ή/και σχεδίων δράσης, τα οποία να εκτελούνται σε σύμπραξη με τους σχετικούς φορείς και άλλους τομείς πολιτικής,

—

να βελτιώσουν τους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες και τις υποδομές που στηρίζουν την ψυχική ευημερία και να βελτιώσουν την πρόσβαση σε αυτήν την υποδομή ανθρώπων που υποφέρουν από ψυχικές διαταραχές,

—

να προωθούν, όταν και όπου είναι δυνατόν, μοντέλα περίθαλψης και φροντίδας που να βασίζονται στην κοινότητα και την κοινωνική ένταξη,

—

να λάβουν μέτρα κατά του στιγματισμού και του αποκλεισμού καθώς και των διακρίσεων κατά ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας και να προωθούν την κοινωνική ένταξή τους και την πρόσβασή τους στην εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη στέγαση και την εργασία,

—

να κάνουν βέλτιστη χρήση των δυνατοτήτων που παρέχουν τα Διαρθρωτικά Ταμεία ιδίως στον τομέα της ψυχικής υγείας, για τη μεταρρύθμιση και περαιτέρω βελτίωση των συστημάτων τους ψυχικής υγείας, με την επιφύλαξη του μελλοντικού χρηματοδοτικού πλαισίου,

—

να χρησιμοποιούν τις δυνατότητες που προσφέρουν τεχνολογικές εφαρμογές, μεταξύ άλλων η ηλεκτρονική-υγεία, για τη βελτίωση των συστημάτων και υπηρεσιών ψυχικής υγείας, την πρόληψη των ψυχικών διαταραχών και την προώθηση της ευημερίας,

—

να πραγματοποιήσουν βήματα προς μεγαλύτερη συμμετοχή του κοινωνικού τομέα και του τομέα της υγείας καθώς και των κοινωνικών εταίρων στο πεδίο της ψυχικής υγείας και ευημερίας στους χώρους εργασίας, για τη στήριξη και συμπλήρωση, όπου χρειάζεται, προγραμμάτων με πρωτοβουλία των εργοδοτών,

—

να στηρίζουν δραστηριότητες (π.χ. προγράμματα κατάρτισης) που θα δίνουν τη δυνατότητα σε επαγγελματίες και στελέχη ιδίως στην υγειονομική περίθαλψη, την κοινωνική περίθαλψη, και τους εργασιακούς χώρους να αντιμετωπίζουν ζητήματα που αφορούν την ψυχική ευημερία και τις ψυχικές διαταραχές,

—

να ενισχύσουν την προαγωγή της ψυχικής υγείας των παιδιών και των νέων, στηρίζοντας θετικές γονικές δεξιότητες, ολιστικές σχολικές προσεγγίσεις για τη μείωση του εκφοβισμού και την αύξηση των κοινωνικών και συναισθηματικών ικανοτήτων καθώς και στηρίζοντας τις οικογένειες όταν ένας εκ των γονέων πάσχει από ψυχική διαταραχή.

22.

ΚΑΛΕΙ τα κράτη μέλη και την Επιτροπή:

—

να συνεχίσουν τη συνεργασία ως συνέχεια του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για την Ψυχική Υγεία και την Ευημερία,

—

να θεσπίσουν κοινή δράση για την Ψυχική Υγεία και Ευημερία δυνάμει του προγράμματος δημόσιας υγείας της ΕΕ 2008-2013 που θα παρέχει πλατφόρμα για την ανταλλαγή απόψεων, τη συνεργασία και το συντονισμό μεταξύ κρατών μελών, για τον εντοπισμό προσεγγίσεων και πολιτικών βέλτιστης πρακτικής βάσει στοιχείων και την ανάλυση δραστηριοτήτων ιδίως στους ακόλουθους τομείς:

—

αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών μέσω συστημάτων υγείας και κοινωνικών συστημάτων,

—

λήψη μέτρων βάσει στοιχείων κατά της κατάθλιψης,

—

δημιουργία καινοτόμων συμπράξεων μεταξύ του τομέα της υγείας και άλλων σχετικών τομέων (π.χ. κοινωνικού, εκπαιδευτικού, τομέα απασχόλησης) για την ανάλυση των επιπτώσεων των πολιτικών στην ψυχική υγεία, την αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας ευάλωτων ομάδων και των δεσμών μεταξύ της φτώχειας και των προβλημάτων ψυχικής υγείας, την πρόληψη των αυτοκτονιών, την προαγωγή της ψυχικής υγείας και ευημερίας και την πρόληψη των ψυχικών διαταραχών της υγείας σε διάφορους χώρους, όπως οι χώροι εργασίας και οι χώροι εκπαίδευσης,

—

διαχείριση της εξέλιξης των προσεγγίσεων στην ψυχική υγεία που βασίζονται στην κοινότητα και την κοινωνική ένταξη,

—

βελτίωση των δεδομένων και των στοιχείων για την κατάσταση της ψυχικής υγείας των πληθυσμών,

—

στήριξη της διεπιστημονικής έρευνας για την ψυχική υγεία,

—

βέλτιστη χρήση της παγκόσμιας ημέρας για την ψυχική υγεία σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο μέσω κατάλληλων δράσεων ευαισθητοποίησης.

23.

ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή:

—

να συνεχίσει να αντιμετωπίζει την ψυχική υγεία και ευημερία σε σύμπραξη με την πολιτική υγείας της ΕΕ και άλλους τομείς πολιτικής,

—

να αναπτύξει περαιτέρω την ευρωπαϊκή πυξίδα δράσης για την ψυχική υγεία και ευημερία,

—

να στηρίξει τα κράτη μέλη, παρέχοντας δεδομένα για την κατάσταση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού, και διεξάγοντας έρευνα στους τομείς της ψυχικής υγείας και των καθοριστικών παραγόντων της, περιλαμβανομένων των υγειονομικών, οικονομικών και κοινωνικών δαπανών που προκαλούνται από τα προβλήματα ψυχικής υγείας, λαμβάνοντας υπόψη τις εργασίες της ΠΟΥ και του ΟΟΣΑ,

—

να υποβάλει έκθεση για τα αποτελέσματα της κοινής δράσης, μαζί με απογραφή των τεκμηριωμένων δράσεων στην περίθαλψη της ψυχικής υγείας, την κοινωνική ένταξη, την πρόληψη και την προαγωγή, καθώς και μελέτη για ενδεχόμενες μελλοντικές δράσεις πολιτικής ως συνέχεια του ευρωπαϊκού συμφώνου για την ψυχική υγεία και ευημερία.

(1)  COM (2010) 682 τελικό.

(2)  Τα έγγραφα των θεματικών διασκέψεων είναι διαθέσιμα εδώ: http://ec.europa.eu/health/mental_health/policy/conferences/index_en.htm