29.5.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 141/1

—

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne mają wyłączne i dzielone kompetencje odnośnie do zapewniania usług publicznych i do działania na rzecz rozwoju społecznego i gospodarczego swoich społeczności. Z tego względu ich pełny udział na wczesnych etapach tworzenia prawodawstwa UE i w jego wdrażaniu w terenie są niezbędne do funkcjonowania życia demokratycznego UE.

—

Stwierdza, że w tej dziedzinie uzyskano już pewien postęp i wyraża uznanie dla Komisji Europejskiej za wysiłki zmierzające do realizacji tego celu, które dały konkretne wyniki; uważa jednak, że dalsza poprawa jest możliwa i konieczna.

—

Uważa, że zasady pomocniczości i proporcjonalności oraz wykorzystanie ocen skutków są kluczowymi elementami sprzyjającymi powstaniu modelu wielopoziomowego sprawowania rządów w UE, co bardzo korzystnie wpłynie na rozwój gospodarczy regionów i spójność terytorialną Unii jako całości. Przypomina, że Traktat stanowi, iż decyzje powinny być podejmowane na poziomie najbliższym obywatelom, który nie zawsze odpowiada poziomowi rządu centralnego. Dlatego też zasadę pomocniczości należy rozumieć jako podstawę umożliwiającą wszystkim poziomom rządów w UE szybsze reagowanie na potrzeby obywateli oraz większą sprawność procesu decyzyjnego.

—

Uważa, że orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości mogą istotnie wpłynąć na władze lokalne i regionalne – na przykład w dziedzinie zamówień publicznych – w sposób, którego nie przewidziano w pierwotnym prawodawstwie.

—

Wyraża zaniepokojenie z powodu utrzymującej się w państwach członkowskich tendencji do zbytniego komplikowania przepisów prawa unijnego i nadmiernie rygorystycznego ich wdrażania, w trakcie przenoszenia ich do prawodawstwa krajowego (tzw. goldplating).

Sprawozdawca

:

Lord Graham TOPE (UK/ALDE), członek londyńskiej gminy Sutton

1.

Jest nadal zaangażowany we współpracę z Komisją Europejską i innymi instytucjami europejskimi, aby z powodzeniem doprowadzić do lepszego stanowienia prawa na wszystkich szczeblach w UE w prawdziwym duchu wielopoziomowego sprawowania rządów.

2.

Stwierdza, że w tej dziedzinie uzyskano już pewien postęp i wyraża uznanie dla Komisji Europejskiej za wysiłki zmierzające do realizacji tego celu i za jej prace, które dały konkretne wyniki; uważa jednak, że dalsza poprawa jest możliwa i konieczna.

3.

Przypomina o cennych uwagach wniesionych przez Hanję Maij-Weggen w imieniu Komitetu Regionów jako członka-obserwatora grupy wysokiego szczebla ds. zmniejszenia obciążeń administracyjnych. W tym kontekście Komitet ponownie podkreślił fakt, że władze lokalne i regionalne oraz sam Komitet mają najwięcej możliwości, aby przyczynić się do usprawnienia procesu legislacyjnego UE, szczególnie ze względu na okoliczność, że znacząca część prawodawstwa UE wdrażana jest na szczeblu lokalnym i regionalnym oraz ze względu na jego wpływ na codzienne życie obywateli.

4.

Z zadowoleniem przyjmuje bardziej otwarte podejście Komisji Europejskiej w przygotowywaniu nowych wniosków i prowadzeniu konsultacji z zainteresowanymi podmiotami także poza instytucjami europejskimi, w tym z europejskimi stowarzyszeniami reprezentującymi samorządy lokalne, jak również jej entuzjazm dla prowadzenia „ustrukturyzowanego dialogu” za pośrednictwem Komitetu Regionów. Ważną sprawą jest, aby mechanizmy konsultacji były dostępne i zróżnicowane, co powinno gwarantować, że unijni decydenci polityczni będą poinformowani o opinii szerokiej, przekrojowej i reprezentatywnej próbki społeczeństwa europejskiego, co z kolei doprowadzi do bardziej wyważonego podejmowania decyzji i skuteczniejszego wdrażania przepisów, zwłaszcza w tych przypadkach, w których władze lokalne i regionalne są odpowiedzialne za egzekwowanie i stosowanie prawodawstwa UE.

5.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne mają wyłączne i dzielone kompetencje odnośnie do zapewniania usług publicznych i do działania na rzecz rozwoju społecznego i gospodarczego swoich społeczności. Z tego względu ich pełny udział na wczesnych etapach tworzenia prawodawstwa UE i jego wdrażania w terenie są niezbędne do funkcjonowania życia demokratycznego UE.

6.

Uważa, że zasady pomocniczości i proporcjonalności oraz wykorzystanie ocen skutków są kluczowymi elementami sprzyjającymi powstaniu modelu wielopoziomowego sprawowania rządów w UE, co bardzo korzystnie wpłynie na rozwój gospodarczy regionów i spójność terytorialną Unii jako całości. Przypomina, że Traktat stanowi, iż decyzje powinny być podejmowane na poziomie najbliższym obywatelom, który nie zawsze odpowiada poziomowi rządu centralnego. Dlatego też zasadę pomocniczości należy rozumieć jako podstawę umożliwiającą wszystkim poziomom rządów w UE szybsze reagowanie na potrzeby obywateli oraz większą sprawność procesu decyzyjnego.

7.

Potwierdza swoje zobowiązanie do rozpowszechniania informacji na temat zasady pomocniczości. W tym kontekście pomocnym narzędziem jest sieć monitorowania przestrzegania zasady pomocniczości, nie tylko ze względu na zaangażowanie partnerów w kontrolowanie jej przestrzegania, ale także ze względu na możliwość odegrania przez tą sieć roli laboratorium wymiany najlepszych praktyk związanych ze stosowaniem zasady pomocniczości oraz wielopoziomowego sprawowania rządów w UE.

8.

Z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Komisji Europejskiej na rzecz przestrzegania zasady proporcjonalności w realizacji jej uprawnień legislacyjnych i regulacyjnych, polegające na wysuwaniu propozycji formalnej konsolidacji w miejsce znacznej liczby instrumentów legislacyjnych. KR odnotowuje fakt, iż instytucje współuczestniczące w procesie legislacyjnym przyjęły ostatecznie 48 wniosków dotyczących uproszczenia. Należy przy tym zauważyć, że nie chodzi wyłącznie o liczbę wniosków dotyczących uproszczenia, lecz również o faktyczne zmniejszenie obciążeń administracyjnych w praktyce.

9.

Uważa, że dzięki zbadaniu potrzeby interwencji na szczeblu UE i potencjalnego wpływu różnych strategii politycznych ocena skutków powinna doprowadzić do ulepszenia i uproszczenia środowiska regulacyjnego. Skuteczna i trwała ocena ex ante nowego prawa unijnego jest ważna nie tylko dla ograniczenia obciążeń administracyjnych, ale także dla utrzymania go na niskim poziomie. Niemniej jednak KR uważa, że kolejne poprawki i zmiany do wniosków legislacyjnych wprowadzane przez Parlament Europejski i Radę mogą mieć dalekosiężne, nie w pełni przewidziane przez decydentów skutki dla władz lokalnych i regionalnych.

10.

Uważa, że orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości mogą istotnie wpłynąć na władze lokalne i regionalne – na przykład w dziedzinie zamówień publicznych – w sposób, którego nie przewidziano w pierwotnym prawodawstwie.

11.

Uważa, że jeżeli UE ma być bardziej przejrzysta i skuteczniej reagować na potrzeby obywateli, należy kształtować prawodawstwo europejskie w taki sposób, by było ono zrozumiałe dla swoich adresatów. Dlatego też Komitet zachęca Komisję Europejską do tworzenia tekstów bardziej przejrzystych, spójnych i jednoznacznych w celu zagwarantowania skutecznego i jednolitego stosowania przepisów prawa we wszystkich państwach członkowskich. Wymóg ten jest tym ważniejszy, że przepisy, które są ostatecznie przyjmowane, są często wynikiem kompromisów i nie zawsze dają się z łatwością przenieść do krajowych systemów prawnych.

12.

W tym kontekście uznaje również, że większość lokalnych i regionalnych władz oraz obywatele będą mieć do czynienia nie z prawem unijnym, ale z jego transpozycją w prawodawstwie krajowym. Dlatego też istnieje potrzeba upraszczania, gwarantowania spójności i wyjaśniania nowych przepisów i polityki na wszystkich poziomach sprawowania rządów.

13.

Wyraża zaniepokojenie z powodu utrzymującej się w państwach członkowskich tendencji do zbytniego komplikowania przepisów prawa unijnego i przesadnej troski, jeśli chodzi o przenoszenie ich do prawodawstwa krajowego (tzw. nadmiernie rygorystyczne wdrażanie).

14.

I wreszcie uważa, że choć zrozumiały jest nacisk na ocenę skutków ex ante, nie należy lekceważyć ocen ex post, które stanowią część szerszych działań na rzecz lepszego stanowienia prawa w Unii Europejskiej, porównują bowiem założone wyniki z rzeczywistymi rezultatami. Większość nowych wniosków dotyczy zmiany lub uzupełnienia istniejącego wspólnotowego dorobku prawnego. W ramach ciągłego procesu koniecznej aktualizacji prawodawstwa ważne jest, aby przy opracowywaniu nowych wniosków uwzględniać cenne doświadczenia władz lokalnych i regionalnych we wdrażaniu przepisów UE.

15.

Wzywa, aby instytucje UE i państwa członkowskie w większym stopniu angażowały władze lokalne i regionalne w tworzenie i formułowanie prawa wspólnotowego w ramach przyznanych im kompetencji, w celu wzmocnienia legitymizacji demokratycznej procesu decyzyjnego. Podkreśla, że regiony posiadające uprawnienia legislacyjne są szczególnie zainteresowane takim włączeniem, ponieważ w ramach swoich kompetencji mają one także obowiązek wdrażania przepisów wspólnotowych. Pod tym względem Komitet Regionów jest najlepszym rzecznikiem władz lokalnych i regionalnych, jeśli chodzi o ich wysiłki na rzecz uczestnictwa w procesie legislacyjnym. Członkowie Komitetu Regionów posiadają praktyczne doświadczenie i szczegółową wiedzę o sytuacji w terenie i mogą dzięki temu najlepiej ocenić wpływ i skuteczność prawodawstwa.

16.

Podkreśla konieczność konsultacji na wszystkich szczeblach decyzyjnych – zarówno w ramach UE, jak i w państwach członkowskich. Należy opracować sprawdzone procedury prowadzenia konsultacji z władzami lokalnymi i regionalnymi.

17.

Zwraca uwagę na rosnące znaczenie etapu przygotowawczego w procesie legislacyjnym UE. Dzięki lepszej analizie i konsultacji w tej wczesnej fazie UE poprawi swą zdolność tworzenia skutecznego prawa, które będzie następnie łatwiejsze do wdrożenia w zróżnicowanych warunkach w poszczególnych państwach członkowskich.

18.

Potwierdza swe zaangażowanie w przeprowadzenie oceny skutków nowych wniosków prawodawczych mających znaczny wpływ lokalny i regionalny. W przypadkach, gdy nowe wnioski dotyczą zmian w istniejącym prawodawstwie, uprzednia ocena skutków musi zawierać wyniki oceny ex post, co pozwoli na bezpośrednie powiązanie oceny skutków ex ante z oceną ex post.

19.

Jest świadom, że ocena skutków jest długotrwałą i pochłaniającą znaczne zasoby czynnością, dlatego uważa, że należy przygotowywać dalekosiężne programy przewidując możliwość określenia zagadnień priorytetowych w ramach dwustronnych corocznych dyskusji technicznych na podstawie rocznej strategii politycznej i programu legislacyjnego oraz programu prac Komisji. Ponadto należy zachęcać dyrekcje generalne Komisji Europejskiej do bezpośredniego kontaktowania się z KR-em, gdy tylko Komisja uzna, że jej ocenę skutków należy wzbogacić o dane dotyczące skutków terytorialnych planowanych inicjatyw.

20.

Wzywa, by przy ocenie skutków uwzględniać regiony posiadające uprawnienia legislacyjne oraz unikać wspólnotowych ustaleń, które prowadziłyby do przeniesienia tych uprawnień na rządy centralne.

21.

Wzywa Parlament Europejski i Radę do ściślejszego przestrzegania postanowień porozumienia międzyinstytucjonalnego z 2003 r. (IIA) w sprawie lepszego stanowienia prawa podczas wprowadzania takich zmian do wniosków legislacyjnych Komisji, które powodują nowe obciążenia administracyjne i finansowe dla władz lokalnych i regionalnych. W jakimkolwiek przeglądzie IIA powinny brać udział KR i EKES.

22.

Wyraża zadowolenie z tego, iż był reprezentowany w osobie Hanji Maij-Weggen (PPE/NL) w grupie wysokiego szczebla ds. zmniejszenia obciążeń administracyjnych. Sugeruje, by Komisja Europejska zasięgnęła oficjalnie opinii KR-u w sprawie bilansu działalności tej grupy przed upływem ważności jej mandatu (sierpień 2010 r.), tak aby Komitet mógł przedstawić wszystkim władzom lokalnym i regionalnym UE wyniki tych prac w obszarach będących przedmiotem ich zainteresowania.

23.

Z zadowoleniem przyjmuje zamiar ograniczenia niepotrzebnych obciążeń dla MŚP oraz zwiększenia stopnia wykorzystania technologii informacyjnych. Jednym z celów uproszczenia otoczenia regulacyjnego UE powinno być uchwalanie przepisów prostszych, skuteczniejszych i bardziej przyjaznych dla użytkownika.

24.

Uznaje, że lepsze stanowienie prawa oznacza, że prawodawstwo podlega okresowej ocenie. Dlatego też całe prawodawstwo UE musi standardowo zawierać wymogi dotyczące oceny, tak aby wszystkie zainteresowane strony mogły dzielić się swoimi doświadczeniami co do praktycznych skutków danych aktów prawnych, ich wdrażania oraz egzekwowania.

25.

Wzywa regiony posiadające uprawnienia prawodawcze do uznania, że podjęcie się aktywniejszej roli w negocjowaniu kształtu prawa UE i w jego przenoszeniu do krajowych systemów prawa mogłoby okazać się dla nich bardzo korzystne. Inne rodzaje regionów i władz lokalnych również mają do odegrania ważną rolę. Apeluje do państw członkowskich, by w jak największym stopniu umożliwiały taki aktywny udział.

26.

Podkreśla, że europejskie pakty terytorialne, takie jak Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT), przyczyniłyby się do zwiększenia spójności terytorialnej oraz elastyczności polityk o silnym wpływie na poziom lokalny. EUWT, jako instrument posiadający osobowość prawną i umożliwiający swoim partnerom stworzenie stabilnej struktury prawnej współpracy terytorialnej, zagwarantuje wyższy stopień wielopoziomowego sprawowania rządów i przyczyni się do lepszego stanowienia prawa na poziomie regionalnym i lokalnym w całej Europie.

27.

Wzywa państwa członkowskie do zwiększenia wysiłków na rzecz uproszczenia prawodawstwa krajowego oraz do przyjmowania dyrektyw Wspólnoty w sposób właściwy i niezwłoczny. W ramach tego procesu powinny one zasięgać opinii samorządów lokalnych i regionalnych i uwzględniać ich sugestie i propozycje.

28.

Ponownie wzywa prawodawców krajowych do powstrzymywania się od nadmiernie rygorystycznego przenoszenia przepisów prawa unijnego. W swoich sprawozdaniach z prawidłowego wdrażania dyrektyw UE w wymaganych terminach, Komisja mogłaby wskazać, które państwa członkowskie zdecydowały się na dalej idące zobowiązania krajowe.

29.

Podkreśla, że Komisja i Trybunał Sprawiedliwości WE powinny uwzględniać konsekwencje orzeczeń Trybunału dla władz lokalnych i regionalnych.

30.

Wzywa Komisję Europejską do dokładnego określenia konkretnych przypadków odpowiadających lub nie pojęciu pomocy publicznej, ze szczególnym uwzględnieniem problemów i sytuacji, których rozwiązanie należy do samorządów lokalnych i regionalnych.

31.

Wzywa Komisję Europejską do stosowania podejścia bardziej ukierunkowanego na obywateli podczas przedstawiania programu lepszego stanowienia prawa. Wysiłki i działania informacyjne powinny w pierwszym rzędzie zostać skierowane na dziedziny, w których wartość dodana UE jest, zdaniem obywateli, najwyższa.

32.

Zaleca stosowanie jaśniejszych sformułowań podczas opracowywania dyrektyw: zmniejszyłoby to ryzyko niewłaściwej interpretacji, która mogłaby doprowadzić do opóźnionego lub nieodpowiedniego przeniesienia.

33.

Uznaje, że prawodawcy krajowi, władze lokalne i regionalne oraz stowarzyszenia ich przedstawicieli mają do odegrania rolę w lepszym informowaniu o prawodawstwie UE oraz jego transpozycji do prawa krajowego zarówno podmiotów, które będą je wdrażać, jak i zwykłych obywateli.

29.5.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 141/5

—

Stwierdza, że ta wysoka jakość życia musi zostać osiągnięta z uwzględnieniem granic możliwości wyznaczonych przez ograniczone zasoby planety  (1) i oparta na dążeniu do spójnego i sprawiedliwego społeczeństwa, w którym wszystkie jednostki i grupy wnoszą optymalną wartość i wkład i w którym zachęty i środki wsparcia skupiają się na walce z ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz na budowaniu zrównoważonej gospodarki.

—

Podkreśla znaczenie odpowiednio finansowanej, ogólnoeuropejskiej polityki spójności, obejmującej wszystkie regiony europejskie, jako kluczowego czynnika we wspieraniu realizacji nowej strategii, oraz sprzeciwia się jakimkolwiek posunięciom mającym na celu renacjonalizację funduszy strukturalnych czy też usunięcie wymiaru regionalnego z polityki spójności przy dokonywaniu przeglądu przyszłego budżetu UE.

—

Zauważa, że polityka spójności UE ma ugruntowaną strukturę wielopoziomowego sprawowania rządów we wdrażaniu programów funduszy strukturalnych, oraz stwierdza, że nowa strategia powinna wykorzystać istniejące struktury partnerstwa do usunięcia obecnych niedostatków w strukturach sprawowania rządów. Wyraźne powiązanie struktur sprawowania rządów z programami regionalnymi w ramach polityki spójności UE jest o wiele skuteczniejszym sposobem zapewnienia wspólnego kształtowania polityki.

—

Wzywa przywódców UE do uznania rozwoju konkurencyjności Europy w ramach gospodarki ekologicznej za kluczowy priorytet, aby umożliwić UE odgrywanie wiodącej roli w tworzeniu solidnych podstaw gospodarki światowej, opartych na zrównoważonym rozwoju. W szczególności oznacza to dawanie dobrego przykładu, priorytetowe traktowanie inwestycji w nowe technologie ekologiczne, B+R, w tym produkcję energii odnawialnej, efektywność energetyczną, zrównoważone metody produkcji i konsumpcji, TIK i infrastrukturę szerokopasmową w oddalonych społecznościach, a także propagowanie ochrony i zachowania środowiska. Europejskie uniwersytety, ośrodki badawcze i MŚP mają do odegrania kluczową rolę w realizacji tego programu (2). Wymaga to zmian strukturalnych w gospodarce europejskiej, w tym koordynacji polityki makroekonomicznej i aktywnej polityki rynku pracy, aby wspierać przejście na gospodarkę ekologiczną.

Sprawozdawca

:

Christine CHAPMAN (UK/PSE), członek Zgromadzenia Narodowego Walii

1.

Popiera opracowanie kontynuacji obecnej strategii lizbońskiej po 2010 r., uważa jednak, że istnieje potrzeba przywrócenia równowagi tej strategii oraz połączenia europejskiej strategii zrównoważonego rozwoju i strategii lizbońskiej. Choć z zadowoleniem przyjmuje zamiar wzmocnienia pozycji obywateli w społeczeństwach sprzyjających włączeniu społecznemu oraz tworzenia konkurencyjnej, spójnej i bardziej przyjaznej środowisku gospodarki, ogłoszony w opublikowanym dnia 24 listopada dokumencie konsultacyjnym w sprawie przyszłości strategii, jest jednak rozczarowany, że Komisja nie przedstawiła ambitniejszej i bardziej kompleksowej wizji ponownego zrównoważenia i ukierunkowania strategii na uczynienie z Europy zrównoważonego, społecznie sprawiedliwego i spójnego społeczeństwa.

2.

Podkreśla, że obecna strategia lizbońska nie uznaje w wystarczającym stopniu zasadniczej roli, jaką odgrywają władze lokalne i regionalne w całej UE we wdrażaniu i informowaniu o strategii w terenie. Powtarza także apel zawarty w Białej księdze w sprawie wielopoziomowego sprawowania rządów o uwzględnienie tej kwestii w nowej strategii.

3.

Odnotowuje szeroko rozpowszechnioną wśród władz lokalnych i regionalnych niepewność co do ogólnego celu obecnej strategii lizbońskiej. Problem ten można rozwiązać poprzez ustanowienie jasnych celów w ramach nowej strategii i poprzez skuteczne informowanie o nich w terenie.

4.

Wyraża ubolewanie, że strategia lizbońska, która miała się przyczynić do osiągnięcia unii gospodarczej i walutowej (UGW), w dużej mierze zawiodła oczekiwania związane z ulepszeniem wspólnego zarządzania gospodarczego na szczeblu UE lub zapewnieniem lepszej koordynacji polityki gospodarczej państw członkowskich. Komitet ubolewa, że w odpowiedzi na obecny kryzys gospodarczy wiele państw członkowskich przyjęło politykę gospodarczą opartą wyłącznie na interesach krajowych zamiast dążyć do skoordynowanych działań w ramach jednolitego rynku europejskiego.

5.

Wzywa, by nowa strategia miała wyraźny nadrzędny cel ukierunkowany na wysoką jakość życia i dobrobyt wszystkich obywateli UE. Kluczowym elementem jest tutaj zatrudnienie, a także poziom zamożności, ale istnieją również inne czynniki, które należy wziąć pod uwagę, aby uzyskać pełen obraz jakości życia i dobrobytu, także w szerszym kontekście społecznym i środowiskowym, w którym żyją ludzie (3).

6.

Stwierdza, że ta wysoka jakość życia musi zostać osiągnięta z uwzględnieniem granic możliwości wyznaczonych przez ograniczone zasoby planety  (4) i oparta na dążeniu do spójnego i sprawiedliwego społeczeństwa, w którym wszystkie jednostki i grupy wnoszą optymalną wartość i wkład i w którym zachęty i środki wsparcia skupiają się na walce z ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz na budowaniu zrównoważonej gospodarki.

7.

Podkreśla kluczowy wpływ edukacji i szkoleń na podnoszenie świadomości w dziedzinie rozwoju zrównoważonego i rozwijanie talentów w zakresie kreatywności i przedsiębiorczości wśród obywateli Europy; akcentuje także potrzebę tworzenia kultury uczenia się przez całe życie.

8.

Proponuje, by nowej strategii nadać nową nazwę, by nie mylić jej z traktatem lizbońskim i by podkreślić nowe podejście do strategii. Może to być nazwa „Jakość życia dla wszystkich: budowa zrównoważonej przyszłości dla Europy w świecie” lub w wersji skróconej „Strategia zrównoważonej Europy”.

9.

Wzywa do zwiększenia skuteczności strategii komunikacyjnej, uwzględniającej władze lokalne i regionalne, aby podnosić świadomość i propagować najważniejsze przesłanie nowej strategii.

10.

Stwierdza, że obecny kryzys finansowy, gospodarczy, społeczny i ekologiczny radykalnie zmienił kontekst dyskusji na temat przyszłości strategii lizbońskiej, co oznacza, że kontynuacja dotychczasowych działań nie jest właściwa. Pojawiło się wiele bezpośrednich wyzwań takich jak coraz wyższa stopa bezrobocia w całej Europie, zwłaszcza wśród młodych ludzi, a także widmo protekcjonizmu. Kryzys obnażył też niedoskonałości strukturalne światowego modelu gospodarczego i ukazał potrzebę nowego i trwałego podejścia, zarówno pod względem ekologicznym, jak i społeczno-gospodarczym, a także potrzebę ściślejszej regulacji sektora bankowego i finansowego.

11.

Powtarza, że zanim kryzys gospodarczy nawiedził Europę, a gospodarka zdawała się osiągać stosunkowo dobre wyniki, w Europie nadal utrzymywał się wysoki poziom ubóstwa i zwiększała się nierówność dochodów. Według danych opublikowanych przez Komisję Europejską w październiku 2008 r. 16 % ludności w Europie żyje poniżej progu ubóstwa, jedna osoba na dziesięć mieszka w gospodarstwie domowym, w którym nikt nie pracuje, a 19 % dzieci jest stale zagrożonych biedą (5). Zwalczanie ubóstwa i rosnącej nierówności dochodów w Europie musi być jednym z zasadniczych celów przyszłej strategii.

12.

Zauważa, że Europa stoi przed wieloma wyzwaniami długoterminowymi, które muszą zostać uwzględnione w nowej strategii. Są to: zmiany demograficzne, zmiany klimatu, bezpieczeństwo energetyczne, globalizacja (6) oraz osiągnięcie spójności terytorialnej w całej UE. Ubolewa, że w dokumencie Komisji w sprawie konsultacji dotyczących przyszłej strategii „UE 2020” spójność społeczna nie została w większym stopniu uwypuklona jako wiodąca zasada. Wzywa Komisję, zgodnie z wymogami dotyczącymi spójności terytorialnej zawartymi w traktacie lizbońskim, by do każdego nowego wniosku prawodawczego dotyczącego kompetencji władz lokalnych lub regionalnych dołączała ocenę jego oddziaływania terytorialnego.

13.

Odnotowuje, że w wyniku kryzysu społecznego, finansowego i gospodarczego w nadchodzących latach wystąpi znaczna presja na finanse publiczne. Dlatego też konieczne jest skuteczne dostosowanie zasobów i finansowania na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim, aby osiągnąć odpowiednie inwestowanie, które zapewni realizację szeroko zakrojonych celów nowej strategii. Aby umożliwić miastom i regionom skuteczny udział we wdrażaniu strategii lizbońskiej, należy zadbać o pełne przestrzeganie przez Unię Europejską i państwa członkowskie zasad Europejskiej karty samorządu lokalnego Rady Europy w zakresie zasobów finansowych społeczności lokalnych (art. 9).

14.

Stwierdza, że zarówno dla osiągnięcia rzeczywistej spójności społecznej, jak i dla stawienia czoła długoterminowym wyzwaniom konieczne jest podejście terytorialne we wszystkich obszarach polityki, w ramach którego uwzględniono by specyficzne warunki na szczeblu lokalnym i regionalnym w całej Europie. Jednocześnie należy przeznaczyć odpowiednie środki z budżetu wspólnotowego na wsparcie zrównoważonego rozwoju terytorialnego w Unii Europejskiej.

15.

Proponuje, by nowa strategia stawiała na pierwszym miejscu inwestycje w gospodarkę ekologiczną, uwzględniała spójność społeczną, zapewniała podejście oparte na wielopoziomowym sprawowaniu rządów, a także oferowała świeże spojrzenie na sposoby mierzenia wpływu nowej strategii.

16.

Apeluje o włączenie do nowej strategii celów i zobowiązań UE w zakresie zmian klimatu, aby stworzyć gospodarkę niskoemisyjną w całej Europie.

17.

Wzywa przywódców UE do uznania rozwoju konkurencyjności Europy w ramach gospodarki ekologicznej za kluczowy priorytet, aby umożliwić UE odgrywanie wiodącej roli w tworzeniu solidnych podstaw gospodarki światowej, opartych na zrównoważonym rozwoju. W szczególności oznacza to dawanie dobrego przykładu, priorytetowe traktowanie inwestycji w nowe technologie ekologiczne, B+R, w tym produkcję energii odnawialnej, efektywność energetyczną, zrównoważone metody produkcji i konsumpcji, TIK i infrastrukturę szerokopasmową w oddalonych społecznościach, a także propagowanie ochrony i zachowania środowiska. Europejskie uniwersytety, ośrodki badawcze i MŚP mają do odegrania kluczową rolę w realizacji tego programu (7). Wymaga to zmian strukturalnych w gospodarce europejskiej, w tym koordynacji polityki makroekonomicznej i aktywnej polityki rynku pracy, aby wspierać przejście na gospodarkę ekologiczną.

18.

Wzywa do przyjęcia europejskiej strategii na rzecz umiejętności ekologicznych i ekologicznych miejsc pracy, aby zapewnić ramy dla inwestycji w umiejętności i wiedzę w celu wspierania rozwoju zrównoważonej gospodarki. Przyszłe programy finansowania UE, w tym program uczenia się przez całe życie oraz Europejski Fundusz Społeczny powinny skupiać się na wspieraniu inwestycji w ekologiczne miejsca pracy i ekologiczne umiejętności ze szczególnym naciskiem na nowe, dynamiczne i innowacyjne MŚP (8).

19.

Wzywa UE do przyjęcia spójnych ram dla zachęt i mechanizmów wsparcia (lepsze ekologiczne stanowienie prawa), aby sprzyjać rozwojowi zrównoważonej gospodarki w całej Europie.

20.

Wzywa do nadania priorytetu dzieleniu się najlepszymi rozwiązaniami w zakresie innowacyjnego podejścia ustanawiającego zachęty w poszczególnych państwach członkowskich, które stymulowałyby i nagradzały obywateli UE, przedsiębiorstwa i władze publiczne za zachowania ekologiczne i które karałyby za zachowania niezgodne z zasadami rozwoju zrównoważonego.

21.

Podkreśla ponownie, że podejście ekologiczne może doprowadzić do powstania koła sukcesu oraz przyczynić się do rozwiązania problemów ekonomicznych i społecznych. Na przykład ostatnie zmiany w regulacjach dotyczących funduszy strukturalnych umożliwiają wspieranie środków na rzecz efektywności energetycznej w gospodarstwach o niskich dochodach.

22.

Podkreśla znaczenie inicjatyw oddolnych ze strony społeczności lokalnych, służących wprowadzaniu zmian w terenie (9).

23.

Podkreśla wartość i znaczenie systemów ubezpieczeń społecznych i ochrony socjalnej, które chronią najsłabszych członków społeczeństwa, oraz potrzebę utrzymania silnego europejskiego modelu społecznego (10).

24.

Zgodnie z Protokołem w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym załączonym do traktatu lizbońskiego, Komitet uznaje kluczową rolę usług świadczonych w interesie ogólnym, a zwłaszcza usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym, których organizację i finansowanie należy zabezpieczyć w większym stopniu, a także znaczenie usług publicznych w miejscu zamieszkania dla obywateli.

25.

Wzywa do podjęcia działań na rzecz walki z ubóstwem dzieci i ubóstwem międzypokoleniowym w rodzinach i opowiada się za utrzymaniem celów barcelońskich dotyczących usług związanych z opieką nad dziećmi (11).

26.

Podkreśla znaczenie odpowiednio finansowanej, ogólnoeuropejskiej polityki spójności, obejmującej wszystkie regiony europejskie, jako kluczowego czynnika we wspieraniu realizacji nowej strategii, oraz sprzeciwia się jakimkolwiek posunięciom mającym na celu renacjonalizację funduszy strukturalnych czy też usunięcie wymiaru regionalnego z polityki spójności przy dokonywaniu przeglądu przyszłego budżetu UE.

27.

Wzywa do podjęcia zobowiązania na rzecz skuteczniejszego wykorzystania istniejącej wiedzy i najlepszych rozwiązań w ramach programów funduszy strukturalnych UE z korzyścią dla wszystkich regionów w UE.

28.

Wzywa przywódców UE, aby w czasie Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym 2010 podjęli zobowiązania do priorytetowego traktowania spójności społecznej i integracji społecznej w celu rozwiązania problemu rosnącego bezrobocia, różnic w wynikach gospodarczych poszczególnych regionów, wykluczenia społecznego, braku pracy oraz braku aktywności gospodarczej. KR zgadza się z treścią raportu Barki, w którym stwierdzono, że programy funduszy strukturalnych UE są kluczowym narzędziem zwalczania wykluczenia społecznego.

29.

Wzywa do podjęcia działań na rzecz uporania się z rosnącym bezrobociem wśród młodych ludzi poprzez priorytetowe traktowanie inwestycji w edukację, szkolenia i rozwój umiejętności, w tym programy zachęcające do mobilności młodych osób. Komitet z zadowoleniem przyjmuje zalecenie Rady w sprawie mobilności młodych wolontariuszy przyjęte w listopadzie 2008 r., a także popiera propozycję Komisji, by rok 2011 został ogłoszony Europejskim Rokiem Wolontariatu.

30.

Wzywa do większego uznania kluczowego wkładu kobiet w siłę roboczą oraz kobiet jako przedsiębiorców i innowatorów. Europa ma przed sobą jeszcze długą drogę, jeżeli chodzi o równość płci, jak wskazuje najnowszy raport Komisji Europejskiej, który podkreśla m.in. problemy utrzymujących się różnic w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn, trudności w znalezieniu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym oraz stereotypów związanych z płcią (12)  (13). Ma zatem nadzieję, że zostaną przewidziane zalecenia i zachęty dotyczące podejmowania pracy przez kobiety i utrzymywania się przez nie na rynku pracy.

31.

Wzywa do większego uznania dla wartości i wkładu wszystkich członków społeczeństwa. Nowa strategia powinna kłaść nacisk na znaczenie „społeczeństwa obywatelskiego”, w szczególności wkładu trzeciego sektora, opiekunów i wolontariuszy w dobrobyt innych osób, czego się często nie docenia. Nowa strategia powinna również zachęcać do przyjęcia polityki w zakresie aktywności osób starszych oraz inicjatyw międzypokoleniowych.

32.

Stwierdza, że przyszła polityka spójności UE powinna obejmować wsparcie dla inicjatyw w zakresie rozwoju lokalnego, ukierunkowanych na określone społeczności miejskie i wiejskie stojące przed szczególnymi wyzwaniami społeczno-gospodarczymi. Podejście to było stosowane z powodzeniem w przeszłości w ramach inicjatyw takich jak Equal, Leader i Urban oraz w ramach ogólnych programów Celu 1 i 2.

33.

Z zadowoleniem przyjmuje podejście, zgodnie z którym zasady dotyczące pomocy państwa umożliwiają wspieranie zrównoważonej produkcji gospodarczej w społecznościach lokalnych (np. poprzez priorytetowe traktowanie zamówień ekologicznych i dostępu do infrastruktury szerokopasmowej w odległych społecznościach wiejskich).

34.

Podkreśla potrzebę zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w opracowanie, realizację i ocenę nowej strategii.

35.

Podkreśla znaczenie władz lokalnych i regionalnych w przejmowaniu wiodącej roli w zakresie reagowania na kryzys finansowy i gospodarczy w terenie, aby sprostać bezpośrednim i krótkoterminowym wyzwaniom (14).

36.

Wzywa do lepszej koordynacji i współpracy między władzami różnych szczebli w Europie, a także do nadania o wiele silniejszego wymiaru regionalnego nowej strategii.

37.

Wzywa przywódców UE do tego, by przyszłe wydatki UE były dostosowane do realizacji kluczowych celów nowej strategii i by przydział środków na określone cele – taki jak przypisanie środków na strategię lizbońską w ramach funduszy strukturalnych – objął z podobnym powodzeniem także inne odpowiednie aspekty budżetu UE.

38.

Wzywa do silniejszych zachęt dla rządów krajowych, by zobowiązały się do realizacji celów nowej strategii, w tym odpowiednich celów wiążących, aby zapewnić skuteczne wdrażanie w terenie.

39.

Z zadowoleniem przyjmuje propozycję, by rozważyć powiązanie strategii z kadencją Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego. W nowej strategii należy wyraźniej określić rolę Parlamentu Europejskiego jako demokratycznie wybieranego europejskiego organu współpracującego z Komitetem Regionów i Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym.

40.

Zauważa, że polityka spójności UE ma ugruntowaną strukturę wielopoziomowego sprawowania rządów we wdrażaniu programów funduszy strukturalnych, oraz stwierdza, że nowa strategia powinna wykorzystać istniejące struktury partnerstwa do usunięcia obecnych niedostatków w strukturach sprawowania rządów. Wyraźne powiązanie struktur sprawowania rządów z programami regionalnymi w ramach polityki spójności UE jest o wiele skuteczniejszym sposobem zapewnienia wspólnego kształtowania polityki.

41.

Proponuje, by istniejące partnerstwa podjęły aktywną rolę w przygotowaniu krajowych programów reform (KPR), a programy funduszy strukturalnych przyczyniały się na szczeblu regionalnym do realizacji nadrzędnych celów KPR. Wyraża zaniepokojenie brakiem konkretnych sugestii w dokumencie konsultacyjnym co do sposobów, w jaki strategia „UE 2020” zapewni zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych oraz parlamentów i zgromadzeń regionalnych w opracowywanie i wdrażanie strategii oraz KPR.

42.

Zauważa coraz większe niezadowolenie ze stosowania PKB jako głównego wskaźnika mierzącego wyniki gospodarcze i wzywa do opracowania nowych wskaźników zapewniających bardziej konstruktywny sposób mierzenia koniunktury, dobrobytu i jakości życia w Europie (15).

43.

Apeluje, by miary te uwzględniały szersze wyzwania społeczne i ekologiczne, w tym wskaźniki dotyczące ubóstwa dzieci, dystrybucji dochodów, poziomu emisji CO2 i innych emisji, wpływu na bioróżnorodność i inne elementy, które stanowią część szerokiej definicji dobrobytu i odzwierciedlają różnice na szczeblu niższym niż krajowy w całej Europie (16).

44.

Wzywa do bezpośredniego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w ustalanie celów i wskaźników dla nowej strategii. „Porozumienie między burmistrzami”, podpisane w styczniu 2009 r., pokazuje, jak władze lokalne i regionalne mogą przyspieszać realizację kluczowych kwestii politycznych, a także podejmować zobowiązania ambitniejsze niż te składane na krajowym i europejskim szczeblu sprawowania rządów.

45.

Podkreśla, że niniejsza opinia wykorzystuje wyniki konsultacji KR-u w sprawie przyszłości strategii zainicjowanych w Pradze w marcu 2009 r., a także aktywnego etapu badań w Brukseli, Walii i Wielkiej Brytanii. Platforma monitorowania procesu lizbońskiego wniosła wkład w formie wszechstronnej analizy wyników konsultacji w odpowiednim terminie.

46.

Uważa za niezbędne kontynuowanie przez KR monitorowania wdrażania nowej strategii w terenie poprzez jego sieci, w szczególności platformę monitorowania procesu lizbońskiego.

29.5.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 141/11

—

Przypomina, że strony obecne na arenie politycznej (organy państwowe, regionalne i lokalne) powinny skorzystać z przysługujących im uprawnień i zadbać o usunięcie negatywnych skutków kryzysu, a także o nadanie absolutnego priorytetu możliwościom, jakie niesie ze sobą gospodarka o niskiej emisji dwutlenku węgla, oraz o wspieranie ich wykorzystania poprzez zintegrowane i zrównoważone podejście w ramach odnowionej strategii lizbońskiej.

—

Stwierdza, że w wyniku utrzymującego się kryzysu gospodarczego tysiące pracowników w państwach członkowskich UE już utraciło miejsca pracy, a zjawisko to nasila się jeszcze wskutek rozwoju nowych rynków i ucieczki przedsiębiorstw do krajów o niższych kosztach produkcji. Absolutnie konieczne jest podniesienie poziomu umiejętności wszystkich pracowników i dostosowanie tych umiejętności do potrzeb rynku pracy.

—

Uważa, że wysokiej jakości kształcenie podstawowe stanowi podstawę nabywania umiejętności i zwiększa gotowość do uczenia się przez całe życie. Społeczeństwo – zwłaszcza w Unii Europejskiej – w coraz większym stopniu opiera się na wiedzy, w związku z czym rośnie popyt na pracowników o wysokich kwalifikacjach, a w przyszłości ogromną większość miejsc pracy będzie zapewniał sektor usług.

—

Zwraca uwagę, że wywołane przez zmianę klimatu przekształcenia prowadzące do gospodarki niskoemisyjnej oraz dalszy rozwój technologiczny, przede wszystkim w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych, częściowo wymagają bardzo głębokiej restrukturyzacji w istniejących dziedzinach. Spowoduje ona odpowiednie zmiany dotyczące rynku pracy, ale jednocześnie pociągnie za sobą wielkie możliwości tworzenia nowych miejsc pracy („green jobs”), które często mają charakter multidyscyplinarny i wymagają wiedzy w wielu różnych dziedzinach.

Sprawozdawca

:

Marianne Fügl (AT/PSE), zastępca burmistrza gminy Traisen

1.

Przyjmuje z zadowoleniem zaangażowanie Komisji, którego wyrazem jest komunikat „Nowe umiejętności w nowych miejscach pracy”.

2.

Stwierdza, że najcięższy od dziesięcioleci kryzys finansowy i gospodarczy doprowadził również do kryzysu zatrudnienia i kryzysu społecznego, które pogłębią się w przyszłości. Dlatego też skutki tych zjawisk trzeba przewidzieć i złagodzić (1).

3.

Przypomina, że strony obecne na arenie politycznej (organy państwowe, regionalne i lokalne) powinny skorzystać z przysługujących im uprawnień i zadbać o usunięcie negatywnych skutków kryzysu, a także o nadanie absolutnego priorytetu możliwościom, jakie niesie ze sobą gospodarka o niskiej emisji dwutlenku węgla, oraz o wspieranie ich wykorzystania poprzez zintegrowane i zrównoważone podejście w ramach odnowionej strategii lizbońskiej.

4.

Stwierdza, że w tym celu nieodzowna jest analiza tendencji rozwoju rynku pracy w UE w najbliższych latach.

5.

Jest przekonany, że Unia Europejska i jej 27 państw członkowskich w nadchodzących latach stanie w obliczu wielu poważnych wyzwań, gdyż tradycyjne struktury oraz kultura społeczeństwa przemysłowego i informacyjnego przekształcają się w nowe praktyki społeczeństwa opartego na wiedzy i innowacji, w którym umiejętność szybkiego przewidywania przyszłości ma kluczowe znaczenie.

6.

Stwierdza, że w wyniku utrzymującego się kryzysu gospodarczego tysiące pracowników w państwach członkowskich UE już utraciło miejsca pracy, a zjawisko to nasila się jeszcze wskutek rozwoju nowych rynków i ucieczki przedsiębiorstw do krajów o niższych kosztach produkcji. Absolutnie konieczne jest podniesienie poziomu umiejętności wszystkich pracowników i dostosowanie tych umiejętności do potrzeb rynku pracy.

7.

Uważa, że wysokiej jakości kształcenie podstawowe stanowi podstawę nabywania umiejętności i zwiększa gotowość do uczenia się przez całe życie. Społeczeństwo – zwłaszcza w Unii Europejskiej – w coraz większym stopniu opiera się na wiedzy, w związku z czym rośnie popyt na pracowników o wysokich kwalifikacjach, a w przyszłości ogromną większość miejsc pracy będzie zapewniał sektor usług.

8.

Jest zdania, że należy również w większym stopniu uwzględnić zmiany demograficzne i starzenie się społeczeństwa.

9.

Zwraca uwagę, że wywołane przez zmianę klimatu przekształcenia prowadzące do gospodarki niskoemisyjnej oraz dalszy rozwój technologiczny, przede wszystkim w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych, częściowo wymagają bardzo głębokiej restrukturyzacji w istniejących dziedzinach. Spowoduje ona odpowiednie zmiany dotyczące rynku pracy, ale jednocześnie pociągnie za sobą wielkie możliwości tworzenia nowych miejsc pracy („green jobs”), które często mają charakter multidyscyplinarny i wymagają wiedzy w wielu różnych dziedzinach.

10.

Przypomina, że wszystkie te przekształcenia będą miały wpływ na przedsiębiorstwa, na rynek pracy i na wszystkich pracowników.

11.

Dlatego proponuje wytyczyć długoterminowe, konkretne środki ukierunkowane na radykalne działania oparte na ścisłej interakcji między badaniami naukowymi, kształceniem i innowacją (tzw. trójkąt wiedzy). W tym celu na płaszczyźnie UE należy ustanowić współpracę, mającą na celu wymianę doświadczeń oraz wypracowanie właściwych rozwiązań.

12.

Jest przekonany, że gminy i regiony odgrywają ważną rolę w osiąganiu celów wymienionych w komunikacie Komisji.

13.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w komunikacie tym zdecydowanie uznano regionalne zróżnicowanie potrzeb w zakresie kwalifikacji oraz różnorodność rynków pracy. Gminy i regiony są ponadto głównymi podmiotami świadczącymi usługi w zakresie szkolnictwa podstawowego i średniego, a to na tym etapie kształcenia tworzy się podstawa dla nabywania dalszych kompetencji. Władze lokalne i regionalne bardzo często są odpowiedzialne za elementy, które tworzą warunki konieczne dla mobilności i szkolenia, takie jak połączenia komunikacyjne, placówki opieki nad dziećmi, placówki oświatowe.

14.

Jest zdania, że mobilność zawodowa, także ponad granicami, jest niezbędna, by zapewnić większą swobodę wyboru i by więcej osób znalazło nowe i lepsze miejsca pracy.

15.

Uważa, że w regionach słabych strukturalnie, wiejskich, zagrożonych ucieczką ludności oraz w regionach najbardziej oddalonych niezbędne jest silniejsze zaangażowanie gmin i regionów poprzez wzmocnienie współpracy regionalnej wszystkich zainteresowanych stron, analizę regionalnych rynków pracy oraz ocenę przyszłych potrzeb w zakresie kwalifikacji. Odwołanie się do wiedzy i doświadczenia władz lokalnych i regionalnych jest także nieodzowne w poszukiwaniu odpowiedzi Unii Europejskiej na problemy i wyzwania.

16.

Opowiada się za skuteczniejszym wykorzystaniem środków finansowych z Europejskiego Funduszu Społecznego (ESF) na rzecz jednostek szczebla lokalnego i regionalnego. Dzięki temu zapewniono by gminom oraz regionom szybki i bezpośredni dostęp do potrzebnych środków oraz lepszą koordynację ich wydatkowania.

17.

Podkreśla, że rynek pracy, zarówno w poszczególnych państwach członkowskich, jak i w całej Unii Europejskiej, zmaga się obecnie z różnorodnymi przemianami.

18.

Przypomina, że w obecnych czasach rzadko który pracownik spędza całe życie w tym samym miejscu pracy. Według analizy z 2005 r. badani pracownicy zajmowali w swoim dotychczasowym życiu zawodowym średnio cztery miejsca pracy (2). Ponadto wiele osób znajduje się na przemian w sytuacji zatrudnienia i bezrobocia, rośnie też liczba niepewnych miejsc pracy. Komitet apeluje zatem o znalezienie przyjaznej dla pracowników równowagi między podstawową potrzebą bezpieczeństwa socjalnego a wymaganą elastycznością rynku pracy (co odzwierciedla model flexicurity).

19.

Jest zdania, że w dzisiejszych czasach mobilność zawodowa odgrywa dużą rolę, przy czym gotowość do podejmowania nowych wyzwań zawodowych przejawiają przede wszystkim pracownicy młodsi o wysokich kwalifikacjach. Osoby mobilne zawodowo i przestrzennie mają opinię łatwiej przystosowujących się do nowych sytuacji, a tym samym łatwiej nabywających nowe umiejętności.

20.

Zwraca uwagę, że społeczeństwa starzeją się w szybkim tempie: do 2030 r. potencjał siły roboczej w Unii Europejskiej może zmaleć o ok. 20 mln osób (3). Dlatego już dziś trzeba wyposażyć pracowników w wystarczające umiejętności, dzięki którym będą oni w stanie utrzymać się w przyszłości na rynku pracy. Należy zagwarantować dostęp do edukacji, kształcenia i doskonalenia zawodowego. Jednocześnie niezbędne są inteligentne systemy zarządzania migracją, które potrafiłyby wyjść naprzeciw zarówno potrzebom jednostki, jak i kraju docelowego oraz kraju pochodzenia.

21.

Zauważa, że w najbliższym dziesięcioleciu należy oczekiwać zwiększonego zapotrzebowania na pracowników wysoko wykwalifikowanych i zdolnych do adaptacji, posiadających różnorodne umiejętności (nie tylko techniczne, ale także społeczne i kulturowe, np. w zakresie komunikacji interpersonalnej, rozwiązywania konfliktów itp.). Oczekiwania wobec pracowników wykonujących proste i średnio zaawansowane zadania są do siebie coraz bardziej zbliżone. Ogólnie do wykonywania tego typu prac wymaga się coraz wyższych kwalifikacji, zaś zapotrzebowanie na prace wymagające podstawowych kwalifikacji spada. Jednocześnie rośnie poziom wynagrodzenia za pracę wymagającą wysokich kwalifikacji, a spada w przypadku zajęć dla pracowników nisko wykwalifikowanych. Ta polaryzacja na rynku pracy wymaga polityki płacowej uwzględniającej wydajność, tak aby zapobiec powstawaniu sektorów pracy niskopłatnej. Należy podjąć starania, by zapewnić pracownikom prawdziwą możliwość mobilności poprzez odpowiednie środki na rzecz podnoszenia kwalifikacji.

22.

Zachęca państwa członkowskie do opracowania przejrzystych instrumentów prognozowania i przewidywania, które mogą być wykorzystane do tworzenia nowych, wymagających dużej wiedzy miejsc pracy, a także do kształtowania edukacji zgodnie z umiejętnościami poszukiwanymi na rynku pracy.

23.

Zaleca stosowanie środków zarówno ilościowych, jak i jakościowych, aby zapewnić efektywność i wiarygodność tych instrumentów. W ten sposób będzie można wiarygodnie prognozować, na jakich pracowników lub na jakie umiejętności będzie w przyszłości zapotrzebowanie na rynku pracy.

24.

Uważa, że pracownicy muszą być przede wszystkim elastyczni, umieć reagować na nieoczekiwane zmiany oraz posiadać umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej, aby sprostać konkurencji na rynku (4). Jednocześnie trzeba tak kształtować warunki ramowe, by niekorzystne konsekwencje elastyczności nie obciążały jednostronnie pracowników. Oznacza to, że organy publiczne poszczególnych szczebli oraz partnerzy społeczni muszą wspólnie wypracować koncepcję pogodzenia wymogów elastyczności rynku pracy z koniecznością zabezpieczenia społecznego. Należy przy tym także pamiętać, że na wspólnym rynku UE nie wolno wspierać konkurencji opartej na obniżaniu standardów.

25.

Apeluje o wzmocnienie współpracy między przedsiębiorstwami, podmiotami świadczącymi usługi w zakresie kształcenia i szkolenia, ośrodkami kształcenia zawodowego, gminami, regionami i organizacjami reprezentującymi interesy różnych stron. Przede wszystkim należy wspierać kontakty przedsiębiorstw z placówkami edukacyjnymi i przygotowującymi do zawodu i tworzyć partnerstwa służące spełnieniu średnioterminowych wymogów w zakresie kwalifikacji. Ponadto można pozyskiwać ważne informacje, prowadząc badania jakościowe dotyczące oczekiwań pracodawców w stosunku do studentów i absolwentów.

26.

Popiera stanowisko Komisji, zgodnie z którym dodatkowe informacje na temat sytuacji w państwach członkowskich UE stanowią niezbędny warunek poszukiwania właściwej politycznej odpowiedzi na wyzwania.

27.

Zwraca się do Komisji Europejskiej o kontynuowanie i zacieśnienie współpracy z Europejskim Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (Cedefop – Centre européen pour le développement de la formation professionnelle) oraz o wykorzystanie wyników jego badań, by stwierdzić w porę zapotrzebowanie na nowe umiejętności na rynku pracy i dysponować odpowiednimi prognozami w tej dziedzinie.

28.

Zwraca uwagę, że podczas gromadzenia i wykorzystywania informacji trzeba uwzględnić różnice regionalne, ponieważ tylko w ten sposób możliwe będzie podjęcie działań dostosowanych do specyfiki poszczególnych regionów w różnych państwach członkowskich UE.

29.

Jest przekonany, że pracownicy poszukiwani w przyszłości na rynku pracy muszą posiadać przydatne umiejętności, dlatego duże znaczenie ma ich kształcenie i szkolenie zawodowe. Uniwersytety i inne placówki edukacyjne oraz ośrodki kształcenia zawodowego muszą położyć równie duży nacisk na rozwijanie kompetencji osób już zatrudnionych, co na ogólne kształcenie dzieci i młodzieży.

30.

Zwraca uwagę na konieczność opracowania i wdrożenia strategii i środków politycznych pozwalających na upowszechnienie uczenia się przez całe życie oraz sprzyjających godzeniu elastyczności i bezpieczeństwa w dziedzinie zatrudnienia.

31.

Podkreśla, że trzeba utrzymać już istniejące miejsca pracy i w nie inwestować. Dlatego na przedsiębiorstwach spoczywa odpowiedzialność zapewnienia pracownikom wewnątrzzakładowego kształcenia i szkolenia. Doskonalenie zawodowe zwiększa wydajność i wzrost gospodarczy. W tej sprawie Unia Europejska i państwa członkowskie powinny przyjąć skoordynowane podejście w celu stworzenia zachęt dla przedsiębiorstw i wspierania doskonalenia zawodowego.

32.

Jest zdania, że już procesy boloński i kopenhaski były ważnym krokiem w kierunku utworzenia europejskiej przestrzeni edukacji. Ponieważ w przyszłości na rynku pracy w UE poszukiwana będzie większa liczba umiejętności ze względu na mobilność pracowników, istotne jest, aby w poszczególnych państwach członkowskich zapewniono lepszą uznawalność dyplomów i kwalifikacji.

33.

Przypomina, że do 2020 r. odsetek miejsc pracy, które wymagają wysokiego poziomu wykształcenia, ma wzrosnąć z 25,1 % do 31,3 % (5). Z drugiej strony trzeba zapobiec grożącemu nadmiarowi wysoko wykwalifikowanych pracowników, więc równolegle do koniecznego kształcenia na wysokim poziomie należy zadbać o to, by zawczasu określić umiejętności pożądane na rynku pracy, aby następnie zapewnić wystarczającą liczbę odpowiadających im miejsc pracy – co powinno pozwolić osiągnąć równowagę między podażą a popytem.

34.

Uważa, że wdrożenie europejskich ram kwalifikacji (EQF) powinno zwiększyć przejrzystość kwalifikacji, ułatwić dostęp do szkolenia oraz sprzyjać elastyczności i mobilności pracowników. Należy przy tym rozumieć mobilność nie tylko jako mobilność między różnymi przedsiębiorstwami, ale przede wszystkim jako mobilność wewnątrz przedsiębiorstw.

35.

Przypomina, że trzeba także stworzyć możliwość uznawania wykształcenia obywateli państw nienależących do UE oraz imigrantów, tak aby posiadane przez nich i nabyte przed przyjazdem umiejętności nie pozostały niewykorzystane. W tym kontekście duże znaczenie ma także współpraca na szczeblu międzynarodowym (np. współpraca z państwami pochodzenia imigrantów w zakresie zwalczania drenażu mózgów).

36.

Wzywa do przekazywania kompetencji już od najwcześniejszego dzieciństwa, ponieważ kształcenie podstawowe sprzyja rozwijaniu gotowości do uczenia się przez całe życie. Wszak to głównie na tym etapie życia dzieci najszybciej i najłatwiej nabywają nowe umiejętności.

37.

Jest zdania, że współpraca między przedsiębiorstwami a placówkami edukacyjnymi i ośrodkami kształcenia zawodowego sprzyja lepszemu dopasowaniu potrzebnych kwalifikacji i umiejętności oraz oferowanych miejsc pracy dzięki opracowaniu i realizacji ogólnoeuropejskiego programu e-umiejętności, który można by dostosować do różnych potrzeb i sytuacji na szczeblu lokalnym i regionalnym. Praktyki i dni otwarte umożliwiają nabycie nowych umiejętności i zapoznanie się z realiami życia zawodowego.

38.

Uważa, że warto rozważyć opracowanie Karty praktyk UE. Dałoby to młodym ludziom większe prawa w zakresie gromadzenia doświadczenia zawodowego i uznawania go oraz ułatwiło start w życie zawodowe.

39.

Jest zdania, że zasadniczo także na szczeblu UE należy zwrócić większą uwagę na jakość pracy. W tym kontekście warto przypomnieć, że od 2008 r. tworzenie godnych warunków pracy należy do milenijnych celów rozwoju ONZ.

40.

Podkreśla, że sam wzrost gospodarczy i zatrudnienie to za mało, aby Unia Europejska weszła na drogę rozwoju. Dodatkowo trzeba będzie opracować działania towarzyszące, które wesprą spójność społeczną.

41.

Przypomina, że wszystkim tym pracownikom, którzy ze względu na interesy życiowe, możliwości fizyczne i umysłowe nie będą mogli sprostać wymaganiom rynku pracy pod względem wysokich kwalifikacji, trzeba zagwarantować dostęp do rynku pracy poprzez niezbędne programy tworzenia i wspierania miejsc pracy oraz – w odpowiednich wypadkach – zapewnić im wystarczający dochód, zaś w państwach członkowskich, w których istnieją takie przepisy – dochód minimalny.

42.

Domaga się, by promować równouprawnienie kobiet i mężczyzn na rynku pracy poprzez usunięcie wszelkich przeszkód utrudniających aktywność zawodową. Istotnym elementem jest tu zniwelowanie wciąż utrzymujących się dysproporcji płac (gender pay gap).

43.

Przypomina, że w związku ze starzeniem się społeczeństwa także w zawodach związanych z opieką i sferą socjalną należy oczekiwać wzrostu zapotrzebowania na pracowników oraz większych możliwości zatrudnienia. Dlatego ważne jest podjęcie odpowiednich kroków w dziedzinie edukacji oraz wzmocnienie współpracy na szczeblu Unii Europejskiej, aby wyrównać ewentualny brak równowagi między podażą a popytem w ramach UE.

44.

Proponuje, by wspierać formy zatrudnienia z elastycznym czasem pracy dostosowane do możliwości i stanu zdrowia starszych pracowników. Mogłoby to pozwolić przede wszystkim starszym osobom na pozostanie na rynku pracy do osiągnięcia wieku emerytalnego.

45.

Stwierdza, że dzięki współpracy władz lokalnych i regionalnych oraz przedsiębiorstw i placówek oświatowych, w tym ośrodków kształcenia zawodowego, z powodzeniem wcielono w życie modele szkoleń, uznawania doświadczenia zawodowego, podnoszenia kwalifikacji i tworzenia miejsc pracy. Warto gromadzić i rozpowszechniać informacje o takich udanych rozwiązaniach. Ponadto należy dokonać znacznych inwestycji, aby te najlepsze wzorce przekształcić w koncepcje, programy dydaktyczne oraz metody nauczania, kształcenia zawodowego i uczenia się, dzięki którym przy niewielkich kosztach dodatkowych ze strony władz lokalnych będzie można upowszechniać umiejętności potrzebne na rynku pracy (przy szeroko zakrojonym zastosowaniu TIK).

46.

Uważa, że konieczne będzie dostosowanie istniejących unijnych instrumentów finansowania (Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego), aby móc skutecznie stawić czoła wyzwaniom związanym ze zmianami na rynku pracy.

29.5.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 141/16

—

Przypomina, że w wielu przypadkach odpowiedzialność za włączanie edukacji medialnej do oficjalnego systemu kształcenia, na wszystkich poziomach, spoczywa na samorządach lokalnych i regionalnych. Z tego względu należy opracować odpowiednią procedurę umożliwiającą wspomaganie samorządów lokalnych i regionalnych przy wspieraniu projektów dotyczących umiejętności korzystania z mediów.

—

Podkreśla, iż na nowym etapie współpracy UE w zakresie kształcenia zapoczątkowanym przez ramy strategiczne należy także uwzględnić dziedzinę umiejętności korzystania z mediów.

—

Zwraca uwagę, że należy jasno odróżnić od siebie najważniejsze elementy umiejętności korzystania z mediów, gdyż rozwijanie każdego z nich wymaga osobnych strategii, podmiotów i zasobów.

—

Uważa, iż pożądane jest także zastosowanie koncepcji uwrażliwiania konsumentów na korzystanie z mediów. W istocie większe poszanowanie praw konsumentów jest kwestią zasadniczą również w dziedzinie mediów.

Sprawozdawca

:

Andràs SZALAY (HU/ALDE), członek rady miasta Veszprém

1.

Komitet Regionów wyraża zadowolenie, że Komisja Europejska przedstawiła argumenty przemawiające za istotnym znaczeniem polityki na rzecz szkolenia, jej podstawowe zasady oraz cele, wynikające z definicji umiejętności korzystania z mediów i priorytetów w zakresie jej rozwijania (1). Uwzględniła ona także przyjętą przez KR na sesji plenarnej w dniach 8-9 października 2008 r. opinię (2).

2.

Komitet Regionów wyraża nadzieję, że Komisja Europejska będzie nadal podejmować wysiłki na rzecz dalszego konsekwentnego rozwijania zainicjowanej w 2007 r. polityki na rzecz rozwijania umiejętności medialnych. Wzywa Komisję do uwzględnienia przy tym opinii KR-u przy poszanowaniu zasady pomocniczości i szczególnych uprawnień władz lokalnych i regionalnych. Komitet apeluje również do Komisji o dalsze opracowywanie planu działań w zakresie umiejętności korzystania z mediów we współpracy z innymi instytucjami unijnymi, UNESCO i samorządami terytorialnymi. W związku z tym należy uwzględnić następujące sprawy:

3.

Dlatego też Komitet Regionów wzywa do włączenia umiejętności korzystania z mediów, jako dziewiątej kompetencji kluczowej, do wspólnych europejskich ram odniesienia dla procesu uczenia się przez całe życie, zgodnie z zaleceniem 2006/962/WE. W ten sposób, bez potrzeby przeznaczania znacznych zasobów wspólnotowych na ten cel, taka zmiana zakresu kompetencji kluczowych w dużym stopniu pomogłaby organom odpowiedzialnym za kształcenie formalne w regionach i państwach członkowskich podjąć niezbędne decyzje dotyczące dodania edukacji medialnej do programów nauczania.

4.

Korzystne byłoby, żeby Komisja Europejska poczyniła wyraźne rozróżnienie między nauczaniem z wykorzystaniem internetu – zwanym nauczaniem drogą elektroniczną lub e-nauczaniem – a rozwijaniem umiejętności korzystania z mediów, czyli krytycznej analizy internetu jako środka masowego przekazu, w środowisku internetowym. Należy przypomnieć, że e-nauczanie nie jest tożsame z edukacją medialną, natomiast umiejętności w zakresie korzystania z TIK wraz z umiejętnościami informatycznymi z jednej strony a umiejętności korzystania z mediów z drugiej strony to dwie odmienne rzeczywistości. Umiejętność korzystania z mediów musi umożliwiać obywatelom odgrywanie aktywnej roli w społeczeństwie, jak i zachowanie różnorodności kulturowej i tożsamości regionalnej i lokalnej (np. poprzez tworzenie nowych możliwości wyrażania swego zdania czy dawanie mniejszościom i mieszkańcom obszarów oddalonych okazji do wypowiedzenia się na lokalnym forum publicznym).

5.

KR pragnie zwrócić uwagę na fakt, że rozwijanie umiejętności korzystania z mediów, w powiązaniu z dostosowaniem metod edukacji medialnej w środowisku szkolnym i poza nim, jest szczególnie ważne dla przyszłości Europy. Trzeba będzie też, w ramach tego dostosowania, wspierać nauczanie sposobów korzystania z nowych technologii komunikacyjnych, które mają pierwszorzędne znaczenie dla integracji społecznej i zawodowej.

6.

Rozwijanie umiejętności korzystania z mediów stanowi zasadniczy czynnik ochrony nieletnich i ludzi młodych oraz obrony godności ludzkiej w mediach. Sprzyja ono bowiem świadomemu korzystaniu z mediów, a także ewolucji branży treści cyfrowych ku samoregulacji lub współregulacji (6). Jednakże wzmocnienie umiejętności korzystania z mediów może jedynie uzupełniać nadzór państwowy i ponadpaństwowy oraz prawną ochronę młodzieży w tej dziedzinie. Umiejętność ta pozwala ponadto obywatelom włączyć się w debatę dotyczącą odpowiedzialności wszystkich podmiotów społeczeństwa, wspierając tym samym tworzenie się aktywnego obywatelstwa, o świadomości medialnej. Mają więc one pierwszorzędne znaczenie dla europejskiej kultury politycznej oaz aktywnego uczestnictwa obywateli UE; dlatego też należy wyeksponować europejską politykę na rzecz edukacji medialnej we wszystkich państwach członkowskich i na wszystkich szczeblach administracyjnych i politycznych.

7.

Kształcenie skierowane do młodzieży otoczonej ze wszystkich stron mediami wymaga podejścia o nowej jakości, uwzględniającego odmienne role społeczno-kulturowe mediów i szkoły w zakresie przekazywania informacji i wartości. Określając rolę nauczyciela należy uwzględnić fakt, że uczniowie są bezwiednie uspołeczniani w świecie, w którym wszelkie odpowiedzi mają na wyciągnięcie ręki, a upraszczająca argumentacja mediów zawczasu udostępnia im interpretację wszelkich zagadnień. Wśród podstawowych umiejętności powinna zatem znaleźć się umiejętność interpretacji treści medialnych, gdyż wyrobienie sobie krytycznej postawy odnosi się przede wszystkim do schematów przekazywanych przez media i utrwalanych od dzieciństwa, które w nieuświadomiony sposób determinują nasz światopogląd.

8.

Podczas stosowania otwartej metody koordynacji, w trakcie prac na rzecz określenia nowych wskaźników i nowych wartości odniesienia w dziedzinie nauczania i szkolenia należy uwzględnić poniższe kwestie:

9.

Jedną z głównych przyczyn powolnego tempa rozwoju edukacji medialnej jest to, że w europejskiej praktyce edukacyjnej nie ustalono jasnego związku między umiejętnościami medialnymi a umiejętnościami informatycznymi. W praktyce szkolnej korzystanie z TIK stało się przede wszystkim środkiem dostępu do świata cyfrowego i wspierania równości szans. Obecnie ani zdobycie wiedzy potrzebnej do korzystania ze sprzętu informatycznego i podstawowego oprogramowania, ani opanowanie prostych aplikacji nie sprawia młodzieży najmniejszych trudności. Jednocześnie nauczyciele mają za mało umiejętności i tylko niewiele czasu, by pracować nad krytyczną interpretacją treści medialnych dostępnych (m.in.) w wersji elektronicznej oraz wytworów branży kreatywnej, tj. podstawowych elementów umiejętności korzystania z mediów.

10.

Należy pilnie przeanalizować związki między umiejętnościami informatycznymi a umiejętnością korzystania z mediów, by niejasno wyznaczone zakresy umiejętności nie były przyczyną trudności w nauczaniu. Konieczne jest rozwinięcie w młodych ludziach – oprócz umiejętności technicznych – również większej zdolności krytycznego myślenia w odniesieniu do treści medialnych, tak by uczulić ich na problemy związane z bezpieczeństwem, a także na poszanowanie życia prywatnego i kwestię przetwarzania danych.

11.

W związku z konsultacjami dotyczącymi polityki dotyczącej kształcenia i szkolenia w zakresie umiejętności korzystania z mediów, istotne są następujące sprawy:

12.

Na nowym etapie współpracy UE w zakresie kształcenia zapoczątkowanym przez ramy strategiczne należy także uwzględnić dziedzinę umiejętności korzystania z mediów.

13.

Zgadzając się z rezolucją Parlamentu Europejskiego, w której podkreślono, że umiejętność korzystania z mediów stanowi kompetencję nieodzowną dla każdego obywatela żyjącego w społeczeństwie informacyjno-komunikacyjnym (7), Komitet Regionów uważa, że celem, do którego trzeba dążyć, jest rozpowszechnienie umiejętności korzystania z mediów w społeczeństwie, a sposobem, by to osiągnąć, jest edukacja medialna. W związku z tym przypomina, że absolutnie niezbędne jest zagwarantowanie równości wszystkich obywateli europejskich w zakresie dostępu do sieci; szczególnie dotyczy to osób zamieszkujących obszary odizolowane lub oddalone.

14.

Należy jasno odróżnić od siebie najważniejsze elementy umiejętności korzystania z mediów, gdyż rozwijanie każdego z nich wymaga osobnych strategii, podmiotów i zasobów. W związku z tym konieczne jest:

15.

KR uważa za pożądane – nie podważając istotnego znaczenia wybranych przez KE dziedzin, do których mają odnosić się dobre praktyki (komunikacja reklamowa, dzieła audiowizualne i treści online) – aby w zaleceniach, które mają zostać wydane, umotywować priorytetowe potraktowanie tych zagadnień. Bowiem bez takiego umotywowania edukacja medialna mogłaby, w praktyce, ograniczyć się do tych trzech dziedzin.

16.

Z uwagi na prawdopodobieństwo, że rozwój umiejętności takich jak świadome poszukiwanie informacji, krytyczna interpretacja treści i kreatywne wykorzystywanie przyczyni się do ochrony nieletnich i młodzieży oraz poszanowania godności ludzkiej w mediach, należy równolegle do przepisów tworzonych przez władze publiczne, zintensyfikować działania na rzecz umiejętności korzystania z mediów przede wszystkich w tych dziedzinach.

17.

Pożądane jest także zastosowanie koncepcji uwrażliwiania konsumentów na korzystanie z mediów. W istocie większe poszanowanie praw konsumentów jest kwestią zasadniczą również w dziedzinie mediów.

18.

Komitet Regionów pragnie podkreślić, że rozwój krytycznej świadomości w zakresie mediów nie wystarczy do likwidacji licznych form uprzedzeń związanych z dostarczaniem treści (na przykład nieuzasadniona przemoc w mediach, naruszenie praw konsumentów w usługach medialnych, brak autentyzmu i wiarygodności, manipulacja). Ponadto edukacja medialna nie stanowi siły napędowej tendencji takich jak konwergencja mediów, tworzenie archiwów cyfrowych oraz dostęp do nich i połączenia między nimi, przeformułowanie praw autorskich oraz przepisów w tej dziedzinie, czy też administracja elektroniczna, bądź też stanowi taką siłę w niewielkim stopniu (9). Edukacja medialna zajmuje się tymi tendencjami, umieszcza je w pewnym kontekście i przygotowuje użytkowników do bycia obywatelami świadomymi tego, co powstaje w sferze publicznej i w mediach. Wobec powyższego, obok rozwoju umiejętności korzystania z mediów, konieczne jest uregulowanie tych kwestii na odpowiednim szczeblu przy należytym uwzględnieniu kompetencji i doświadczenia władz lokalnych i regionalnych.

19.

W ramach zaleceń i planów działania należy przewidzieć programy na rzecz rozwoju głównych elementów edukacji medialnej, ważnych dla systemów kształcenia i szkolenia państw członkowskich (ważnych także z punktu widzenia edukacji medialnej) tak, aby jednocześnie uwzględnić różne tradycje edukacyjne i kulturalne państw członkowskich, ważne różnice wynikające z różnych trybów kształcenia w systemach regionalnych, a także zdolności każdego z nich do uzyskania korzyści skali.

20.

Zasadnicze znaczenie podczas opracowywania zaleceń i planów działania ma uwzględnienie najlepszych rozwiązań; Komitet Regionów odsyła tutaj do swojej opinii (10), w której wyraził zadowolenie z faktu, iż Komisja prowadzi więcej działań celem wykorzystania doświadczeń nabytych w ramach programów lokalnych i regionalnych związanych z umiejętnością korzystania z mediów w całej Europie, a także w ramach upowszechniania platform dialogu i przekazywania doświadczeń oraz sieci wymiany wzorcowych rozwiązań.

21.

Jednakże Komitet Regionów wyraża swoje zaniepokojenie, jeżeli chodzi o następujące elementy:

Należy więc ustanowić odpowiednią strukturę organizacyjną i zawodową: w tym celu można by na przykład utworzyć „biura ds. edukacji medialnej” na wzór biur „media desks” istniejących w ramach programu MEDIA (lub rozszerzenie zakresu działania tych ostatnich), bądź też wzmocnić a nawet rozszerzyć rolę doradczą grupy ekspertów ds. edukacji medialnej powołanej przez Komisję Europejską.

22.

Komisja Europejska może w razie potrzeby wspierać państwa członkowskie, przestrzegając zasady pomocniczości i ich niezależności podczas opracowywania własnych strategii krajowych w zakresie edukacji medialnej, z uwzględnieniem głównych elementów składających się na umiejętność korzystania z mediów. W miarę możliwości należy włączyć w opracowanie takiej strategii krajowej władze odpowiedzialne za regulację mediów, decydentów w dziedzinie polityki kształcenia oraz przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych, społeczeństwa obywatelskiego, sektora treści cyfrowych i innowacji w dziedzinie edukacji medialnej.

23.

Zważywszy na różnorodność warunków w państwach członkowskich i regionach, edukację medialną w ramach zaleceń i planów działania należy rozwijać w sposób umożliwiający dostosowanie do lokalnego kontekstu społeczno-gospodarczego. Wymaga to jednak bardziej pogłębionej analizy warunków krajowych, a nawet regionalnych, w celu uzyskania bardziej precyzyjnego obrazu sytuacji, w szczególności poprzez badanie motywacji i działań władz lokalnych, organów finansowania instytucji oraz nauczycieli zajmujących się edukacją medialną.

24.

Ze względu na szybkie zmiany otoczenia medialnego, edukacja medialna powinna być przedmiotem stałych badań i ocen, w które należy włączyć władze różnych państw członkowskich odpowiedzialne za regulację komunikacji audiowizualnej i elektronicznej, wspierając ich współpracę na rzecz rozwoju umiejętności korzystania z mediów.

25.

Komitet Regionów zachęca Komisję Europejską do wspierania tworzenia, w strukturach administracyjnych samorządu lokalnego i regionalnego, działów ds. badań i informacji zajmujących się badaniem kwestii związanych z umiejętnością korzystania z mediów.

26.

Samorządy lokalne i regionalne są kluczowymi podmiotami rozwoju umiejętności korzystania z mediów, zważywszy że są one najbliżej obywateli, szczególnie jako organizatorzy znacznej części placówek oświatowych, są też właścicielami mediów lokalnych i innych instytucji kulturalnych (bibliotek, domów kultury itp.) lub zarządzają środkami finansowymi – europejskimi lub innymi – przeznaczonymi na rozwój. Uzasadnione jest zatem rozpoczęcie kampanii informacyjnych dla władz lokalnych i regionalnych, w oparciu o zalecenia UE i sprawdzone rozwiązania, a także zwiększenie możliwości współpracy w dziedzinie edukacji medialnej w euroregionach i obszarach transgranicznych.

27.

Władze regionalne i lokalne powinno się zachęcać do wspierania projektów, programów i kart dotyczących edukacji medialnej, których głównymi celami są:

28.

Komitet Regionów wzywa Komisję Europejską do ustanowienia, na nowych podstawach, praktyki w zakresie finansowania polityki szkoleniowej, wspierania projektów pilotażowych oraz badań w dziedzinie edukacji medialnej, zważywszy że edukacja medialna może być wspierana poprzez wzmocnienie narzędzi finansowych przeznaczonych na nią w ramach istniejących (na przykład współpraca regionalna Comenius) lub przyszłych inicjatyw. Jako że realizacja zamierzonych celów wymaga od początku dostępności ukierunkowanych i wielobiegunowych zasobów, Komitet Regionów podziela stanowisko Parlamentu (11) i uznaje za uzasadnione wyraźne i ukierunkowane włączenie podprogramu dotyczącego rozwoju umiejętności korzystania z mediów do innych programów wsparcia Unii Europejskiej, w szczególności do programu Comenius, „Edukacja i szkolenie przez całe życie”, „eTwinning” (partnerstwo elektroniczne), „Bezpieczniejszy internet” i programu Europejskiego Funduszu Społecznego.

29.

Należy w szczególności przyjąć z zadowoleniem fakt, że Komisja Europejska rozpoczęła opracowywanie wskaźników w zakresie edukacji medialnej w celu wspierania jej w dłuższej perspektywie. Jednocześnie Komitet Regionów ma nadzieję, że wskaźniki w zakresie edukacji medialnej nie ograniczą się do liczb dotyczących formy i okresu korzystania z mediów, ponieważ ocena edukacji medialnej pociąga za sobą również stosowanie metod pomiaru indywidualnych zdolności (mimo że w tej dziedzinie zrozumiały jest pewien sceptycyzm co do używania wskaźników liczbowych: w istocie trudno jest wyrazić w ujęciu ilościowym kreatywną i krytyczną wiedzę oraz sklasyfikować treść za pomocą wymiernych kryteriów).

29.5.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 141/22

—

Zachęca Komisję Europejską i państwa członkowskie do podjęcia wszelkich koniecznych środków gwarantujących pełne i skuteczne włączenie władz lokalnych i regionalnych w zarządzanie inicjatywami związanymi z europejską przestrzenią badawczą (EPB).

—

Uważa, że projekty na skalę europejską w dziedzinie TIK, które swym zasięgiem obejmują zarówno badania i rozwój, jak i ostateczną realizację, mogą przynieść znaczne korzyści społeczno-gospodarcze zaangażowanym w nie miastom i regionom.

—

Wzywa Komisję i rządy państw członkowskich, by aktywnie wspierały zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych na różnych etapach procesów badawczo-rozwojowych, jak również wykorzystanie innowacji w zakresie TIK w sektorze publicznym, propagując najlepsze rozwiązania w skali europejskiej oraz służąc poradą i dostarczając zaleceń metodologicznych.

—

Zdecydowanie podkreśla szczególne znaczenie sektora usług pod względem czerpania korzyści z TIK, jako że handel hurtowy i detaliczny oraz usługi finansowe i biznesowe są największymi inwestorami w obszarze TIK.

1.

Zwraca uwagę, że technologie informacyjno-komunikacyjne leżące u podstaw otwartego społeczeństwa informacyjnego powinny zaspokajać potrzeby wszystkich obywateli, w tym i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. W tym kontekście Komitet Regionów konsekwentnie wzywa do inwestycji w badania naukowe na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim w celu zapewnienia wzrostu gospodarczego i wspierania nowych przedsiębiorstw oraz uważa, że wykorzystanie TIK w innowacjach pomoże sprostać najważniejszym wyzwaniom społeczno-gospodarczym.

2.

Zachęca Komisję Europejską i państwa członkowskie do podjęcia wszelkich koniecznych środków gwarantujących pełne i skuteczne włączenie władz lokalnych i regionalnych w zarządzanie inicjatywami związanymi z europejską przestrzenią badawczą (EPB). W przypadku badań w dziedzinie TIK szczególne znaczenie mają regiony. To one odgrywają kluczową rolę przy opracowywaniu regionalnych strategii badań i innowacji. Do nich należy często zarządzanie instytucjami badawczymi. Na swoim terytorium dysponują uniwersytetami i innymi placówkami naukowo-badawczymi oraz wspierają rozwój innowacyjnego otoczenia. Ponadto wiele samorządów i administracji regionalnych posiada uprawnienia legislacyjne, w związku z czym same zarządzają swoim budżetem na badania.

3.

Zwraca uwagę na fakt, że propagowanie e-Integracji, czyli integracyjnego społeczeństwa informacyjnego opartego na zasadach sprawiedliwości regionalnej i społecznej oraz wykorzystującego technologie TIK dla zwiększenia konkurencyjności i rozszerzania usług publicznych, zostało uznane przez Komitet Regionów za jeden z głównych celów w ramach odnowionej strategii lizbońskiej.

4.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne należą do najważniejszych adresatów propozycji w ramach inicjatywy integracyjnego społeczeństwa informacyjnego i2010 oraz będą głównym motorem jej wdrażania. E-Integracja na szczeblu lokalnym i regionalnym może poprawić jakość życia oraz stać się bodźcem do działalności społeczno-gospodarczej w społeczeństwie, wpierając efektywniejsze i lepiej dostosowane do indywidualnych potrzeb regionalne usługi publiczne oraz lokalną przedsiębiorczość. Z tego względu istnieje potrzeba partnerskiej współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi przy włączaniu wszystkich pokoleń w życie społeczne i w inicjatywy TIK mające ułatwić życie codzienne i uczynić je wygodniejszym. Regiony i miasta dysponują szeregiem środków gwarantujących pełne wykorzystanie tego potencjału.

5.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w komunikacie uznaje się państwa członkowskie i regiony za najważniejszych promotorów ściślejszej współpracy między użytkownikami i producentami innowacyjnych TIK na różnych płaszczyznach administracji publicznej i zarządzania. Powinno to doprowadzić do opracowania wspólnych planów potrzeb w zakresie usług publicznych, które TIK mogą pomóc zaspokoić (1). KR wyraził już opinię (2), że władze lokalne i regionalne powinny zaangażować się w szeroko zakrojoną współpracę na rzecz poprawy interoperacyjności w administracji publicznej i efektywnego świadczenia usług publicznych.

6.

Popiera konkluzję Komisji, że powodzenie wysiłków na rzecz nowych rynków dla innowacji oraz interoperacyjności i wspólnych standardów zależy od trwałego wsparcia i udziału władz na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym oraz że wysiłki te należy uzupełniać działaniami na poziomie regionalnym i lokalnym (3).

7.

Z zadowoleniem przyjmuje intencje Komisji dotyczące uproszczenia procedur i ograniczenia obciążeń administracyjnych, tak aby skuteczniej przyciągać innowacyjne przedsiębiorstwa, a zwłaszcza lokalne MŚP, do udziału w działaniach na poziomie lokalnym, krajowym czy wspólnotowym.

8.

Uważa, że projekty na skalę europejską w dziedzinie TIK, które swym zasięgiem obejmują zarówno badania i rozwój, jak i ostateczną realizację, mogą przynieść znaczne korzyści społeczno-gospodarcze zaangażowanym w nie miastom i regionom. KR podkreślał już w jednej ze swych opinii, że TIK odgrywają istotną rolę we wdrażaniu unijnej strategii zrównoważonego rozwoju.

9.

Opowiada się za pełnym wykorzystaniem potencjału Europy w zakresie rozwoju usług TIK w sektorze publicznym i prywatnym. Wzywa zatem do zastosowania TIK jako narzędzia umożliwiającego poprawę usług świadczonych przez władze lokalne i regionalne w takich dziedzinach, jak opieka zdrowotna, edukacja, tworzenie miejsc pracy, porządek publiczny, bezpieczeństwo i usługi społeczne. Za doskonałą podstawę dla zdobywania umiejętności i wiedzy w całej Unii służyć mogą wspierane przez UE partnerstwa publiczno-prywatne w dziedzinie publicznych usług informacyjno-komunikacyjnych między władzami lokalnymi i regionalnymi a MŚP zajmującymi się rozwojem TIK.

10.

Zwraca uwagę na fakt, że władze lokalne i regionalne mogą przewodzić i rzeczywiście przewodzą w zastosowaniu TIK do celów poprawy efektywności energetycznej oraz odgrywają wiodącą rolę w określaniu możliwości dzielenia się sprawdzonymi rozwiązaniami technologicznymi, w wyszukiwaniu partnerów do realizacji projektów i w zapewnianiu finansowania.

11.

Wzywa Komisję i rządy państw członkowskich, by aktywnie wspierały zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych na różnych etapach procesów badawczo-rozwojowych, jak również wykorzystanie innowacji w zakresie TIK w sektorze publicznym, propagując najlepsze rozwiązania w skali europejskiej oraz służąc poradą i dostarczając zaleceń metodologicznych.

12.

Zdecydowanie podkreśla szczególne znaczenie sektora usług pod względem czerpania korzyści z TIK, jako że handel hurtowy i detaliczny oraz usługi finansowe i biznesowe są największymi inwestorami w obszarze TIK (4).

13.

Odnotowuje, że TIK stały się w minionym dziesięcioleciu najważniejszą technologią, która posiada potencjał do przeprowadzenia zmian gospodarczych i społecznych oraz może przyczynić się do trwałego wzrostu i konkurencyjnego rozwoju. Niemniej strategie na rzecz wzmocnienia TIK same z siebie nie doprowadzą do poprawy wyników gospodarczych (5) ani też nie mogą zostać zrealizowane bez aktywnego poparcia i uczestnictwa władz lokalnych i regionalnych.

14.

Podkreśla potrzebę współpracy partnerów społecznych, władz lokalnych i regionalnych oraz instancji rządowych w celu zainicjowania pozytywnego cyklu – obejmującego podniesienie wartości zasobów ludzkich, zmiany organizacyjne oraz TIK i wydajność – który zmierzałby ku rozwojowi i sprawnemu wykorzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych. Szczególnego znaczenia nabierają strategie na rzecz zwiększenia biegłości w posługiwaniu się TIK, rozwijania zaawansowanych umiejętności w tej dziedzinie, uczenia się przez całe życie oraz wzmacniania zdolności menedżerskich i wprawy w nawiązywaniu kontaktów w celu skutecznego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych (6). Kwestia ta należy do podstawowych kompetencji władz samorządowych.

15.

Komitet całkowicie zgadza się z twierdzeniem, że mobilność badaczy stanowi klucz do zapewnienia większej efektywności kariery naukowej i – bardzo często – do jej uatrakcyjnienia. Dlatego też zwraca uwagę na poniższe elementy:

16.

Zwraca uwagę na konieczność pozyskiwania wybitnych naukowców spoza Europy i podkreśla w związku z tym, jak ważne są unijne programy na rzecz mobilności – takie jak program stypendialny Marie Curie – oraz działania podejmowane w niektórych regionach w celu wspierania powracających naukowców (7).

17.

Przypomina wnioski grupy ekspertów ds. EPB (8) dotyczące rosnącego znaczenia krajowych i regionalnych podmiotów w rozwijaniu dużych nowych europejskich inicjatyw, takich jak ERA-NET, EUROSTARS, EIT czy wspólne inicjatywy technologiczne i projekty klastrowe.

18.

Sugeruje, by wszystkie podmioty (UE, państwa członkowskie i regiony) zbadały możliwe sposoby zapewnienia komplementarności istniejących strategii i instrumentów współpracy oraz stworzenia mechanizmów, które zapewnią maksymalne wsparcie technologii informacyjno-komunikacyjnych przez bieżące programy koordynacyjne (9). KR przytacza tu wcześniejsze opinie (10) i ponownie wzywa do skoordynowanego korzystania z siódmego programu ramowego, funduszy strukturalnych oraz programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji, ponieważ jest to konieczne dla konkurencyjności UE i synergii pomiędzy strategiami politycznymi w dziedzinie spójności, badań naukowych, szkolnictwa wyższego i innowacji na szczeblu krajowym i regionalnym.

19.

Pragnie zaznaczyć, że koordynacja dużych unijnych instrumentów, takich jak siódmy program ramowy, fundusze strukturalne oraz program na rzecz konkurencyjności i innowacji, jest nie tylko kwestią woli politycznej, lecz również sprawdzianem spójności polityki. Zapewnienie spójności w przypadku programów zarządzanych wielopoziomowo i angażujących różne zainteresowane strony wymaga skutecznego systemu wielopoziomowego sprawowania rządów (11).

20.

Zwraca uwagę, jak ważne jest, by regiony w optymalny sposób korzystały z instrumentów koordynacyjnych siódmego programu ramowego. Dałoby im to możliwość uwzględnienia w swoich systemach badań i innowacji doskonałości i konkurencyjności na szczeblu europejskim lub międzynarodowym. By to osiągnąć, należy usprawnić regionalne powiązania między instytutami badawczymi, uczelniami wyższymi, MŚP i innymi podmiotami, utworzyć klastry, regionalne platformy technologiczne i ośrodki technologiczne, jak też pomóc podmiotom regionalnym w przyłączaniu się do wspólnych unijnych projektów i programów badawczych i innowacyjnych, takich jak ERA-NET i europejskie platformy technologiczne (12).

21.

Z zadowoleniem przyjmuje okazję do zaakcentowania roli władz lokalnych w ramach promowania badań w dziedzinie TIK. Regiony i miasta mogą ułatwić wprowadzanie na rynek nowych produktów oraz upowszechnić innowacje i badania poprzez zamówienia przedkomercyjne.

22.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne są w stanie zwiększać popyt na nowe rozwiązania oparte o TIK, a tym samym stworzyć nowe rynki dla europejskiego środowiska badawczego. Co więcej, regiony i miasta mogą również dostosować inwestycje w badania i rozwój tak, by wspierać niektóre obiecujące obszary poprzez powiązanie wysiłków inwestycyjnych z istniejącymi i wyłaniającymi się gałęziami przemysłu oraz klastrami, pomagając w ten sposób zwalczać recesję gospodarczą i niedofinansowanie w dziedzinie B+R.

23.

Wskazuje na ogólny brak koordynacji w wielu obszarach, takich jak edukacja, innowacje, badania, inwestycje i rozpowszechnianie innowacyjnych rozwiązań opartych na TIK. W tym kontekście koncepcja zorientowanych na użytkownika innowacji, którą wykorzystuje coraz więcej regionów i miast w Europie i która okazała się istotnym czynnikiem stymulującym zarówno inwestycje w badania i rozwój, jak też wprowadzanie na rynek nowych innowacji, może mieć kluczowe znaczenie dla poprawy wyników. Stąd też Komitet wzywa, by Komisja wyraźniej uwzględniła tę kwestię w swoim komunikacie.

24.

Podkreśla wagę ścisłego powiązania badań i rozwoju z praktyką przemysłową i dlatego wzywa państwa członkowskie i Komisję do podjęcia koniecznych kroków w celu jak najszybszego praktycznego zastosowania badań naukowych w handlu i społeczeństwie.

25.

Podkreśla, że proces zwiększania potencjału w zakresie badań i innowacji w celu zapewnienia nowych możliwości TIK może się udać tylko przy zaangażowaniu miast i władz regionalnych. Zważywszy na ich fizyczną bliskość, są one najważniejszymi czynnikami stymulującymi wiedzę i innowacje w Europie. Coraz więcej regionów europejskich uznaje badania i innowacje za absolutny priorytet swych wydatków publicznych (13).

26.

Odnotowuje, że poprzez odpowiednie programowanie i troskę o sprzyjające warunki strukturalne i legislacyjne w ramach swych strategii badawczych regiony znacznie przyczyniają się do tworzenia europejskiej wartości dodanej w dziedzinie badań naukowych oraz do budowania prężnej europejskiej przestrzeni badawczej (14).

27.

W kontekście strategii zwraca uwagę na pojawianie się coraz to nowych sieci i klastrów oraz na zmiany w metodach ich promowania, zmierzające w kierunku stworzenia światowej klasy „węzłów” łączących globalne łańcuchy innowacji. Stąd też powiązania i współpraca między regionami zarówno wewnątrz państw, jak i ponad nimi, zyskują coraz bardziej na znaczeniu (15).

28.

Kieruje uwagę na istotne znaczenie miast i regionów dla rozwoju innowacyjnego środowiska poprzez lokalne strategie na rzecz innowacji, ośrodki technologiczne, inkubatory biznesu, parki naukowe i kapitał podwyższonego ryzyka (16).

29.

Z zadowoleniem przyjmuje strategię zaproponowaną przez Komisję w celu zidentyfikowania i rozpoczęcia dwóch lub trzech nowych modelowych projektów badawczych w dziedzinie FET, w ramach których środowisko naukowe podejmie szeroko zakrojone badania o charakterze interdyscyplinarnym zmierzające ku przełomowym odkryciom z pogranicza technologii informacyjno-komunikacyjnych.

30.

Uznaje, że wspólne programowanie, jeśli zostanie dobrze przygotowane i przeprowadzone, może stać się prawie tak ważnym mechanizmem, jakim jest program ramowy UE dla promowania badań w dziedzinie FET. By w pełni wykorzystać ten potencjał, KR pragnie ponownie wskazać na coraz większą potrzebę lepszej koordynacji publicznego i prywatnego finansowania badań (17).

31.

Podkreśla, że UE i państwa członkowskie muszą wykorzystać wszelkie możliwości optymalizacji i wzmocnienia synergii między różnymi istniejącymi już transgranicznymi instrumentami politycznymi i mechanizmami współpracy, dostosowując je do europejskiej przestrzeni badawczej (18).

32.

Przypomina, że program ERA-NET, koordynujący regionalne i europejskie programy badawcze, okazał się wielce przydatny i powinien zostać rozbudowany (19). Jego powodzenie przypisać można zaangażowaniu różnego rodzaju podmiotów, w tym władz lokalnych i regionalnych.

33.

Wzywa do dalszych starań w celu zapewnienia większej otwartości i przejrzystości europejskich platform technologicznych, zaangażowania, oprócz sektora przemysłowego i społeczności badawczych, także innych zainteresowanych podmiotów, takich jak władze lokalne i regionalne, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i MŚP (20).

34.

Uważa, że samorządy lokalne i regionalne odgrywają istotną rolę w europejskiej przestrzeni badawczej (EPB), gdyż reprezentują one społeczności lokalne, przybliżają obywatelom europejskim politykę w tej dziedzinie oraz dobrze znają zagadnienia interesujące zaangażowane podmioty. Z tego względu Komitet twierdzi, że regiony powinny pełnić strategiczną funkcję w inicjatywach na rzecz wzmocnienia i poszerzenia EPB, a zwłaszcza w inicjatywach, które wiążą się z tworzeniem solidnych instytucji badawczych w innowacyjnym otoczeniu oraz ze współpracą w dziedzinie badań (21).

35.

Powtarza swoje sugestie skierowane do Komisji i państw członkowskich, by wesprzeć władze lokalne i regionalne przy składaniu wniosków dotyczących nowoczesnej infrastruktury badawczej, jej budowy i realizacji:

36.

Podkreśla znaczenie władz lokalnych i regionalnych w promowaniu wspólnych programów badawczych, w tym programów z udziałem państw trzecich, ponieważ władze te lepiej znają lokalną sytuację w obszarze nauki, technologii i gospodarki i lepiej wiedzą, kiedy potrzebna jest współpraca w dziedzinach o strategicznym znaczeniu (24).

37.

Za ważny krok w kierunku utworzenia europejskiej przestrzeni badawczej uważa kwestię realizacji i finansowania europejskiego planu działania, zawierającego obecnie 35 kluczowych projektów o znaczeniu europejskim, które mają zostać rozwinięte w następnych 10–20 latach (25).

38.

Przypomina, że wdrożeniu europejskiego planu działania musi przyświecać kryterium doskonałości i wzywa nowe państwa członkowskie do zwiększenia udziału w tej inicjatywie (26).

39.

Popiera zalecenie grupy ekspertów ds. EPB (27), by w ramach ESFRI dalej ulepszano metodologię stosowaną do oceny zakrojonych na szeroką skalę paneuropejskich infrastruktur badawczych, zwłaszcza w kontekście przejrzystości procedur i zaangażowania zainteresowanych podmiotów.

40.

Wskazuje na potrzebę pełnego włączenia władz lokalnych i regionalnych w realizację i przegląd planu działania ESFRI, szczególnie w odniesieniu do niezbędnego uszeregowania projektów pod względem ważności oraz koordynacji między tym planem a podobnymi krokami podejmowanymi na szczeblu krajowym lub regionalnym, łącząc przy tym infrastruktury fizyczne i wirtualne.

41.

Podkreśla potrzebę informowania jak najszerszych kręgów społeczeństwa o szansach, które niesie ze sobą e-nauka. Obejmuje to tworzenie i promowanie publicznych baz danych zawierających najlepsze praktyki z tej dziedziny, przykłady i dostępne sprawdzone rozwiązania. Jednocześnie trzeba zapewnić, że informacje dostarczane będą we wszystkich językach urzędowych UE.

29.5.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 141/27

—

Potwierdza, że w obecnej sytuacji, kiedy UE próbuje ograniczyć skutki gorszej koniunktury i ożywić wzrost gospodarczy, ważne jest zapewnienie platformy dialogu między głównymi zainteresowanymi podmiotami w obszarze edukacji i gospodarki, mając na uwadze kluczowe znaczenie kształcenia i szkolenia dla strategii lizbońskiej i odnowionej agendy społecznej.

—

Podkreśla wagę dialogu między uczelniami a przedsiębiorstwami na wszystkich płaszczyznach sprawowania rządów jako ważnego narzędzia dla pełnego wykorzystania tego potencjału do zapewnienia regionalnego rozwoju społeczno-gospodarczego.

—

Podkreśla, że w całej Unii Europejskiej to na władzach lokalnych i regionalnych spoczywa kluczowa odpowiedzialność za politykę w zakresie kształcenia i szkolenia; przypomina, że władze lokalne i regionalne odgrywają kluczową rolę w przygotowywaniu regionalnych strategii w obszarze badań i innowacji, często kierują ośrodkami badawczymi i promują innowacyjne otoczenie.

—

Podkreśla potrzebę skoncentrowania się na roli szkolnictwa wyższego w rozwoju lokalnym i regionalnym oraz na promowaniu współpracy między ośrodkami uniwersyteckimi a władzami lokalnymi i regionalnymi, włączając w te zadania także społeczne i gospodarcze podmioty lokalne i regionalne.

Sprawozdawca

:

Mohammad MASOOD (UK/PPE), członek Rady Miasta Bradford

1.

Odnotowuje bogactwo pomysłów, często ściśle związane z inicjatywami na szczeblu lokalnym i regionalnym, oraz dotychczasowy wysoki poziom refleksji w kontekście dialogu uczelni i przedsiębiorstw.

2.

Podkreśla wagę dialogu między uczelniami a przedsiębiorstwami na wszystkich płaszczyznach sprawowania rządów jako ważnego narzędzia dla pełnego wykorzystania tego potencjału do zapewnienia regionalnego rozwoju społeczno-gospodarczego.

3.

Uznaje znaczenie trójkąta wiedzy, który obejmuje powiązania między badaniami, edukacją i innowacjami, dla zwiększenia potencjału innowacyjnego i polepszenia sytuacji absolwentów na rynku pracy.

4.

Odnotowuje zmiany, jakie dokonały się w ramach przechodzenia od transferu technologii przez wymianę wiedzy aż po dzielenie się wiedzą i otwarte systemy innowacyjne. Potrzeba więcej badań nad procesami społecznymi i wzorcami zachowań leżących u podstaw tych przemian.

5.

Podkreśla, że w całej Unii Europejskiej to na władzach lokalnych i regionalnych spoczywa kluczowa odpowiedzialność za politykę w zakresie kształcenia i szkolenia.

6.

Przypomina, że władze lokalne i regionalne odgrywają kluczową rolę w przygotowywaniu regionalnych strategii w obszarze badań i innowacji, często kierują ośrodkami badawczymi i promują innowacyjne otoczenie.

7.

Podkreśla, że podczas realizacji polityki i wdrażania programów należy wykorzystać funkcjonujące już lokalne organy pochodzące z demokratycznych wyborów. Korzystanie z wiedzy zebranej na poziomie lokalnym i z odpowiedzialności demokratycznej poprawi mechanizmy zarządzania partnerstwami między uniwersytetami, przedsiębiorstwami i samorządem lokalnym. To z kolei umożliwi bezpośrednie powiązanie lokalnych priorytetów i kompetencji z zasadą pomocniczości.

8.

Stwierdza, że władze lokalne i regionalne znajdują się w związku z tym wśród głównych podmiotów zainteresowanych strategiami politycznymi i inicjatywami zmierzającymi do pogłębienia i, co ważniejsze, poszerzenia zasięgu europejskiej przestrzeni badawczej (EPB), a zwłaszcza związanej z nią wizji silnych instytucji badawczych i naukowych, osadzonych w innowacyjnym środowisku.

9.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, iż w minionym dziesięcioleciu wiele uczelni w Europie oficjalnie włączyło regionalny rozwój gospodarczy do swoich celów. Również agencje rozwoju regionalnego podejmują w ramach polityki regionalnego rozwoju gospodarczego wysiłki na rzecz wspierania partnerstw między uczelniami a przedsiębiorstwami.

10.

Stwierdza, że sposoby oddziaływania różnych kierunków polityki mają kluczowe znaczenie na płaszczyźnie regionalnej i często wymagają wertykalnej koordynacji między szczeblami administracji (europejskim, krajowym i regionalnym) oraz koordynacji horyzontalnej między regionami w celu zapobiegania powielaniu i umożliwienia wymiany wiedzy.

11.

Podkreśla potrzebę uzgodnienia nowych, zaproponowanych inicjatyw oraz programów, takich jak europejska przestrzeń badawcza, Europejski Instytut Technologiczny i program uczenia się przez całe życie, aby wesprzeć dialog uczelni z przedsiębiorstwami.

12.

Odnotowuje, że na współpracę uczelni z przedsiębiorstwami wpływają również uwarunkowania regionalne, a mianowicie możliwości agencji rozwoju w zakresie promowania tejże współpracy na poziomie regionalnym, rola klastrów przedsiębiorstw w nawiązywaniu kontaktów w tym obszarze oraz poziom inwestycji przedsiębiorstw w badania i rozwój w regionie.

13.

Podkreśla potrzebę skoncentrowania się na roli szkolnictwa wyższego w rozwoju lokalnym i regionalnym oraz na promowaniu współpracy między placówkami szkolnictwa wyższego a władzami lokalnymi i regionalnymi, włączając w te zadania także społeczne i gospodarcze podmioty lokalne i regionalne.

14.

Wspiera współpracę między uczelniami a sektorem prywatnym oraz postrzeganie uczelni jako siły napędowej innowacji w regionach.

15.

Zachęca uczelnie do obierania nowych kierunków współpracy między instytucjami publicznymi a sektorem prywatnym, np. w ramach wspólnych funduszy innowacji, oraz do podejmowania działań mieszczących się w zakresie ich kompetencji w celu poprawy mobilności we wszystkich obszarach.

16.

Popiera ścisłą, ogólnoeuropejską współpracę pomiędzy przedsiębiorstwami, uczelniami i ośrodkami badawczymi, obejmującą podmioty polityczne i administracyjne szczebla lokalnego, regionalnego i krajowego.

17.

Uważa, że poziom współpracy w poszczególnych krajach, na uczelniach i w ramach dyscyplin akademickich pozostaje bardzo zróżnicowany, mimo iż programy UE służą budowaniu partnerstwa pomiędzy uczelniami a przedsiębiorstwami, koncentrując się przeważnie na konkretnych obszarach, np. badaniach lub mobilności studentów.

18.

Sądzi, że współpraca ta ma jak do tej pory ograniczony wpływ na kulturę zarządzania i organizacji w obu sektorach, jako że niewiele placówek akademickich jak dotąd wprowadziło ogólnouczelniane strategie współpracy z przedsiębiorstwami, te zaś, które to uczyniły, skupione są jedynie w kilku państwach członkowskich.

19.

Wyraża zaniepokojenie, że w wielu krajach ramy prawne i finansowe nadal nie sprzyjają wysiłkom uczelni w kierunku współpracy z przedsiębiorstwami, a nieraz nawet je utrudniają.

20.

Zaleca przygotowanie odpowiednich wskaźników pomiaru efektów, by oszacować obecny stopień rozwoju dialogu między uczelniami a przedsiębiorstwami. Pomiary efektów muszą uwzględniać zarówno wskaźniki jakościowe, jak też ilościowe, i należy zwrócić uwagę na to, w jaki sposób wybór tych wskaźników mógłby wpłynąć na zachowanie grup użytkowników.

21.

Zachęca uczelnie do nagradzania dialogu uczelni z przedsiębiorstwami. Szczególnym wyzwaniem dla społeczności naukowej jest uwzględnienie tego zaangażowania w kryteriach awansu. Mimo że wiele uczelni twierdzi, iż uznaje znaczenie dialogu uczelni z przedsiębiorstwami, tylko parę z nich dysponuje metodami umożliwiającymi porównanie go z działalnością badawczą i dydaktyczną czy wyróżnienie go w odpowiedni sposób.

22.

Przedsiębiorczość i doskonalenie kompetencji dzięki uczeniu się przez całe życie uznaje za istotne zadania szkolnictwa wyższego.

23.

Z zadowoleniem przyjmuje podejmowane w różnych regionach starania, by poprzez większą autonomię szkół wyższych pogłębić zaangażowanie sektora prywatnego w finansowanie badań i innowacji.

24.

Sugeruje, że nowe kierunki współpracy między instytucjami publicznymi a sektorem prywatnym, np. w ramach wspólnych publiczno-prywatnych funduszy innowacji, mogą służyć za przykład odpowiedzialnego wykorzystania i zagwarantowania środków publicznych.

25.

Zgadza się, że polityka spójności odgrywa szczególną rolę we wspieraniu działalności innowacyjnej w regionach, dlatego też Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) również może zostać wykorzystany na finansowanie inkubatorów przedsiębiorczości i parków naukowych (infrastruktura i powiązania). Klastry są szczególnie użyteczne z punktu widzenia MŚP, gdyż tworzą otoczenie sprzyjające kontaktom z wyższymi uczelniami i dużymi przedsiębiorstwami oraz umożliwiają MŚP dostęp do międzynarodowych sieci handlowych.

26.

Odnotowuje, że MŚP także odgrywają zasadniczą rolę, zwłaszcza w tworzeniu miejsc pracy i w kontekście innowacji, zachęca je więc do uczestniczenia w dialogu uczelni z przedsiębiorstwami oraz do opracowania innowacyjnych i ukierunkowanych inicjatyw.

27.

Popiera ponadgraniczną współpracę szkół wyższych i ośrodków badawczych z pozauniwersyteckimi partnerami z kręgów przemysłu, handlu, administracji i kultury oraz z innymi grupami społecznymi.

28.

Uznaje ponadto, że organizacje i inne podmioty będące pośrednikami między uczelniami a przedsiębiorstwami mogą odgrywać znaczącą rolę w nawiązywaniu kontaktów między tymi dwoma środowiskami. Dlatego należy przyznać im większe znaczenie i skuteczniejsze wsparcie.

29.

Z zadowoleniem odnotowuje wiele przykładów współpracy uczelni z przedsiębiorstwami w całej Europie.

30.

Wyraża zaniepokojenie niewielką dostępnością przykładów dobrych praktyk z nowych państw członkowskich.

31.

Z zadowoleniem przyjmuje chęć Komisji, aby rozpocząć badania w celu zebrania dotychczasowych sprawdzonych rozwiązań, i apeluje o uwzględnienie w tym procesie potrzeb władz lokalnych i regionalnych.

32.

Zachęca do ustanowienia struktur partnerskich obejmujących najważniejsze zainteresowane podmioty z samorządu lokalnego i regionalnego, przedsiębiorstw, społeczeństwa i placówek szkolnictwa wyższego, które posłużyłyby promowaniu dialogu, m.in. dzięki organizowaniu forów dyskusyjnych i warsztatów, tworzeniu parków naukowych na potrzeby transferu technologii czy aranżowaniu imprez naukowo-kulturalnych lub targów dla studentów.

33.

Popiera mobilizowanie zasobów placówek szkolnictwa wyższego przy opracowywaniu i realizowaniu regionalnych i miejskich strategii na rzecz rozwoju gospodarczego, społecznego, kulturowego i ekologicznego.

34.

Wzywa uczelnie do wspólnego inwestowania w programy przynoszące konkretne korzyści regionalnym przedsiębiorstwom i miejscowej społeczności, jednocześnie zachęcając do finansowania przez przedsiębiorstwa stypendiów dla profesorów, co pobudzi do wspólnych działań różne ośrodki wiedzy, badań i rozwoju oraz innowacji, rozpropaguje fora wymiany wiedzy oraz wesprze tworzenie sieci regionów przodujących w dziedzinie innowacji.

35.

Zaleca uczelniom, by rozważnie i z uwzględnieniem perspektywy wieloletniej korzystały ze środków przeznaczonych na zaangażowanie regionów.

36.

Wyraża gotowość do zapewnienia skoordynowanego korzystania z siódmego programu ramowego, funduszy strukturalnych, programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji oraz Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), ponieważ jest to konieczne dla konkurencyjności UE i synergii pomiędzy strategiami politycznymi w dziedzinie spójności, badań naukowych, szkolnictwa wyższego i innowacji na szczeblu krajowym i regionalnym, o czym Komitet wspominał już w swych wcześniejszych opiniach.

37.

Opowiada się za szeroką interpretacją pojęcia innowacji, tak by objąć nim nauki społeczne i humanistyczne oraz ich owocną interakcję z kulturą miejskich i regionalnych społeczności.

38.

Potwierdza, że w obecnej sytuacji, kiedy UE próbuje ograniczyć skutki gorszej koniunktury i ożywić wzrost gospodarczy, ważne jest zapewnienie platformy dialogu między głównymi zainteresowanymi podmiotami w obszarze edukacji i gospodarki, mając na uwadze kluczowe znaczenie kształcenia i szkolenia dla strategii lizbońskiej i odnowionej agendy społecznej.

39.

Z zadowoleniem przyjmuje gotowość Komisji do zbadania, w jaki sposób można wykorzystać fundusze strukturalne do wspierania inicjatyw lokalnych w tym zakresie.

40.

Uznaje potencjał współpracy przedsiębiorstw z innymi placówkami edukacyjnymi, a szczególnie szkołami średnimi oraz instytucjami kształcenia i szkolenia zawodowego, jak też odnotowuje szanse stworzone w tym zakresie dzięki programom europejskim.

41.

Ponownie zwraca uwagę na potrzebę większego zaangażowania właściwych przedstawicieli sektora publicznego, w tym władz lokalnych i regionalnych, na kolejnym etapie Forum UE na rzecz dialogu uczelni i przedsiębiorstw.

42.

Uważa za słuszne, by Forum UE na rzecz dialogu uczelni i przedsiębiorstw koncentrowało się na zagadnieniu współpracy w obszarze szkolnictwa wyższego.

43.

Wzywa władze lokalne i regionalne do wspierania współpracy między przedsiębiorstwami a uniwersytetami oraz do postrzegania uczelni wyższych jako siły napędowej innowacji w regionach.

44.

Wzywa do kontynuowania działalności forum UE na rzecz dialogu uczelni i przedsiębiorstw poprzez organizowanie posiedzeń plenarnych, seminariów tematycznych, prowadzenie strony internetowej oraz dzięki większemu zaangażowaniu właściwych przedstawicieli sektora publicznego, w tym władz regionalnych, a nawet podmiotów spoza Unii Europejskiej.

45.

Zaleca przedstawienie konstruktywnej odpowiedzi na plan „Nowe umiejętności w nowych miejscach pracy” oraz na spowolnienie gospodarcze. Należy przedyskutować takie kwestie, jak partnerstwa na rzecz rozwoju regionalnego, partnerstwa z MŚP, zróżnicowanie sposobów podejścia do nauczania, zapewnienie jakości czy systemy akredytacji.

46.

Opowiada się za tym, by Komisja poszukiwała metod promowania nowych rodzajów ustrukturyzowanego partnerstwa między przedsiębiorstwami a uczelniami za pośrednictwem odpowiednich programów UE.

29.5.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 141/31

—

Podkreśla, że kluczem do rozwijania transportu rządzącego się zasadami zrównoważonego rozwoju nie jest ograniczanie popytu na usługi transportowe; istotę problemu stanowi nie liczba pasażerów lub przewiezionych towarów, ale to, w jaki sposób transport się dokonuje. Krótkowzroczne praktyki transportowe można ograniczyć wyłącznie odpowiednią polityką cenową. Toteż ważne jest znalezienie sprawiedliwej i przejrzystej formuły podziału kosztów transportu między wszystkie jego rodzaje.

—

Przypomina, że w trosce o zrównoważony rozwój systemu transportowego trzeba zająć się problemem zatorów. Samo zwiększenie przepustowości nie rozwiąże problemu, ponieważ oddziaływanie większych sieci na środowisko naturalne bardzo łatwo może przybrać niedopuszczalne rozmiary. Dlatego należy wzmocnić konkurencyjność zrównoważonych systemów transportowych.

—

Stwierdza, że wspieranie alternatyw dla transportu drogowego wyraźnie leży w interesie władz lokalnych i regionalnych, zwłaszcza tam, gdzie sieci wykazują wąskie gardła, a w szczególności na obszarach bardziej wrażliwych i obszarach o trudnych warunkach naturalnych, gdyż powoduje to poważne utrudnienia w postaci hałasu, spalin, zatorów, opóźnień, szybszego zużycia dróg, co wiąże się z obciążeniem władz lokalnych wysokimi wydatkami na utrzymanie sieci drogowej.

—

Podkreśla, że miejskie, podmiejskie i regionalne sieci transportowe tworzą zasadniczy element sieci transportowych oraz globalnych łańcuchów dostaw, należy je więc traktować priorytetowo.

—

Postuluje, aby za pośrednictwem białej księgi w sprawie transportu wysłać silny sygnał polityczny przed zbliżającym się przeglądem budżetu UE, dzięki czemu przyszłe nakłady UE na transport odpowiadałyby deklarowanym celom UE w tym zakresie i vice versa.

Sprawozdawca

:

Väino HALLIKMÄGI, członek rady miasta Pärnu, Estonia (EE/ALDE)

1.

Z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji na temat zrównoważonej przyszłości transportu, stanowiący pierwszy krok w kierunku przeglądu unijnej polityki transportowej na najbliższe dziesięciolecia.

2.

Zgadza się ze stwierdzeniem Komisji, że polityka transportowa musi opierać się na długoterminowej i zrównoważonej wizji mobilności ludzi i towarów. Podstawowym założeniem polityki transportowej zgodnej z tą koncepcją jest właściwa analiza tendencji oddziałujących na sektor transportu.

3.

Komitet jest zdania, że sieci transportowe, jako jeden z zasadniczych warunków zapewnienia spójności terytorialnej w UE, w przyszłości muszą oferować dobre połączenie z wszystkimi regionami Europy. Aspekt ten ma decydujący wpływ na pogłębienie integracji społecznej i ekonomicznej oraz na zapewnienie zrównoważonego rozwoju. Realizacja polityki transportowej wymaga od państw członkowskich większej woli politycznej i wsparcia dla zrównoważonych i innowacyjnych strategii transportowych.

4.

Uważa, że w poddanej przeglądowi białej księdze w sprawie polityki transportowej znacznie bardziej metodycznie i dokładniej niż dotąd trzeba przeanalizować czynniki zewnętrzne, tendencje rządzące sektorem transportu, ich skutki i wzajemne oddziaływanie. Ponadto należy podjąć kwestie skutków zmian klimatu oraz przemian gospodarczych dla rozwoju tego sektora oraz innych wpływających na niego elementów.

5.

Komitet jest zdania, że taki strategiczny dokument dotyczący rozwoju powinien być uzupełniony o (porównawczą) analizę społeczno-gospodarczych i ekologicznych skutków zawartych w nim decyzji politycznych i planowanych działań. Najlepszym rozwiązaniem byłoby przeniesienie wyników badań na szczebel państw członkowskich i regionów, aby dało się ocenić ewentualne różnice w oddziaływaniu wspólnej polityki transportowej. Chodzi o to, by rozważyć wszystkie te kierunki polityki transportowej, które są istotne w debacie na temat przyszłości transportu.

6.

Uważa, że ważne jest, aby kształtując europejską politykę transportową, umożliwić władzom lokalnym i regionalnym w poszczególnych państwach członkowskich wywieranie wpływu na etapie opracowywania planów strategii i podejmowania decyzji. W ten sposób zagwarantuje się planowanie i ramy regulacyjne, umożliwiające realizację inicjatyw i działań w zakresie transportu. Decydenci na szczeblu lokalnym i regionalnym mogą najlepiej ocenić, jakie środki są konieczne do rozwiązania lokalnych i regionalnych problemów transportowych. Dlatego należy uwzględnić zasadę pomocniczości przy wspieraniu władz lokalnych i regionalnych przez szczebel krajowy i unijny.

7.

Przypomina, że w zakresie rozwijania infrastruktury transportowej trzeba określić priorytety dotyczące sieci lub projektów. Rozbudowa priorytetowych elementów infrastruktury wymaga zapewnienia politycznego i finansowego wsparcia ze strony centralnych instytucji UE oraz rządów krajowych.

8.

Zwraca uwagę, że rozwijając transeuropejskie sieci transportowe zastąpiono dotychczasowe podejście, nastawione na projekty (30 priorytetowych projektów) nowym podejściem, w którym rozróżnia się pomiędzy całą siecią a główną siecią TEN-T. Komitet apeluje, by regionom leżącym na obrzeżach UE, regionom granicznym i regionom o trudnych warunkach naturalnych w dalszym ciągu poświęcać przy tym wystarczającą uwagę i wsparcie dla poprawy połączeń transportowych pomiędzy centrum UE oraz jej krajami sąsiadującymi. Dlatego z myślą o zapewnieniu wewnętrznej, jak i zewnętrznej spójności terytorialnej w Europie należy także rozważyć np. wprowadzenie w europejskiej polityce transportowej rozróżnienia pomiędzy priorytetowymi połączeniami i splotami, wraz z odpowiednimi mechanizmami finansowania. Trzeba stworzyć regulację, z której jaśniej niż do tej pory wynikałoby, według jakich zasad i w jaki sposób wytycza się oraz ewentualnie zmienia lub uzupełnia sieci TEN-T. Będące już w toku priorytetowe projekty TEN-T należy bezwzględnie ukończyć. Do sieci głównej TEN-T należałoby włączyć także uzupełnienia i przedłużenia stanowiące skuteczne połączenia z siecią. Jednocześnie należałoby promować lepszą koordynację projektów między państwami członkowskimi w celu uniknięcia rozbieżności w terminach podczas planowania i realizacji, traktując priorytetowo odcinki transgraniczne.

9.

Zwraca uwagę na duże znaczenie transportu towarowego dla funkcjonowania europejskiej gospodarki. Tymczasem europejski system transportowy jest coraz bardziej obciążony zatorami, wynikającymi w pierwszej kolejności z nierównomiernego rozłożenia pomiędzy różne środki transportu (w obecnej sytuacji rynkowej transport drogowy posiada nadmierną przewagę konkurencyjną), niedostatecznej infrastruktury oraz z braku interoperacyjności. Komitet Regionów uważa, że dla lepszej integracji poszczególnych infrastruktur transportowych należy nadać większą rangę koordynacji poszczególnych rozwiązań, które mają być przyjęte w ramach TEN-T i zagadnień związanych z mobilnością w miastach, oraz zapewnieniu spójności między nimi. To samo należy zrobić przy ustalaniu priorytetów dla finansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności.

10.

Zwraca uwagę na to, że miasta stanowią ważną i nieodłączną część sieci transportowych, ponieważ są węzłami transportowymi, w których spotykają się różne rodzaje transportu, i to w miastach transport zazwyczaj zaczyna się i kończy. Dlatego też transportowi w miastach trzeba poświęcać taką samą uwagę, jak sieciom transportowym.

11.

Domaga się dalszego uproszczenia procedur przyznawania wsparcia finansowego UE i uważa, że należy zapewnić spójność między krajowymi i unijnymi programami wsparcia.

12.

Postuluje, aby za pośrednictwem białej księgi w sprawie transportu wysłać silny sygnał polityczny przed zbliżającym się przeglądem budżetu UE, dzięki czemu przyszłe nakłady UE na transport odpowiadałyby deklarowanym celom UE w tym zakresie i vice versa.

13.

Uważa, że w zakresie transportu kolejowego duży problem stanowi rozdrobnienie rynku kolejowego. Niezbędne jest również wyeliminowanie wąskich gardeł w istniejącej infrastrukturze, a zwłaszcza tych, które pojawiają się na odcinkach transgranicznych lub w związku z przeszkodami naturalnymi. Aby stworzyć sprawną ogólnoeuropejską sieć kolejową, oferującą wysokiej jakości usługi pod względem czasu transportu, niezawodności, jak i zdolności przewozowej, trzeba opracować trwałe i skuteczne strategie rozwiązań, które umożliwią zwiększenie udziału transportu kolejowego w przewozach towarowych w stosunku do transportu drogowego.

14.

Przyznaje, że odmienne standardy infrastruktury poszczególnych państw członkowskich, np. różne szerokości torów, systemy zasilania i bezpieczeństwa, tylko pogłębiają rozdrobnienie sektora transportu. Do zharmonizowania warunków technicznych i urządzeń konieczne jest zharmonizowanie norm technicznych, a tym samym inwestowanie w infrastrukturę. Jednocześnie należy dokonać harmonizacji poszczególnych krajowych ram regulacyjnych w zakresie kształcenia maszynistów oraz przepisów dotyczących przewozu ładunków i bezpieczeństwa, a także wprowadzić, na wzór ruchu lotniczego, wspólny język roboczy dla obsługi ruchu międzynarodowego, w szczególności ruchu z krajów trzecich. W ten sposób zwiększyłaby się konkurencyjność w stosunku do ruchu drogowego. Na przeciążonych odcinkach trzeba zapewnić warunki umożliwiające niekolidującą ze sobą obsługę ruchu pasażerskiego i towarowego na wspólnie użytkowanych trasach kolejowych lub położenie nowych tras kolejowych i rozdzielenie transportu towarowego od osobowego, o ile jest to możliwe pod względem technicznym i ekonomicznym.

15.

Jest zdania, że dodatkowa infrastruktura dla transportu towarowego z jednej strony powinna zapewniać połączenia z centrami miast, z drugiej zaś nie może prowadzić do wzrostu natężenia ruchu w centrach miast, powodując przez to zatory.

16.

Uważa, że w celu połączenia oddalonych regionów z centrum kontynentu europejskiego konieczne jest utworzenie w najważniejszych lokalizacjach portów mających dobre połączenia multimodalne. Zdaniem KR-u niezbędne jest zapewnienie multimodalnych połączeń transportowych z regionami, w których kluczową rolę odgrywa transport morski.

17.

Podkreśla, że należy wspierać żeglugę morską i śródlądową, mogącą odegrać kluczową rolę w przeciwdziałaniu zmianom klimatu. Ponadto należy powołać do życia znacznie większą liczbę programów takich jak istniejący program autostrad morskich ze względu na ich wkład w osiąganie celów polityki transportowej i polityki spójności terytorialnej UE. Żegluga może przyczynić się do zaspokajania rosnącego zapotrzebowania w zakresie transportu pasażerskiego i towarowego. Jednocześnie trzeba nieustannie ograniczać negatywny wpływ transportu wodnego, portów oraz centrów logistycznych na środowisko naturalne. KR wyraża w związku z tym ubolewanie, że międzynarodowy transport morski nie został dotychczas objęty mechanizmami protokołu z Kioto i harmonogramem ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Niemniej jednak, aby w jak największym stopniu uniknąć niekorzystnych warunków konkurencji dla europejskiego transportu morskiego, Unia Europejska powinna nadać priorytet przyjmowaniu wiążących przepisów na szczeblu międzynarodowym. Ponadto należy dokonać oceny skutków, jakie wiązałyby się z wprowadzeniem zróżnicowania opłat portowych w zależności od wpływu statków na środowisko.

18.

Komitet jest przekonany, że do priorytetów wspólnej polityki w zakresie transportu należy włączyć tworzenie multimodalnych węzłów transportowych. Zwiększając udział kolei w transporcie towarowym trzeba równocześnie dopilnować przestrzegania wymogów w zakresie ochrony środowiska i bezpieczeństwa oraz możliwie ograniczyć negatywny wpływ na transport osobowy.

19.

Jest zdania, że rozwijając transport lotniczy, trzeba w procesie planowania uwzględnić techniczne i przestrzenne rozwiązania na rzecz minimalizowania takich negatywnych skutków dla środowiska, jak hałas i zanieczyszczenie powietrza. Niemniej przy wliczaniu w ceny przelotów kosztów związanych ze szkodliwym wpływem na środowisko nie wolno zapomnieć, że transport lotniczy ma różne znaczenie dla różnych regionów i że gwarantuje on dobre połączenie także tych oddalonych regionów Europy. Jeśli chodzi o rozbudowę infrastruktury portów lotniczych – przy jednoczesnym zagwarantowaniu bezpieczeństwa lotów i zadowolenia pasażerów – przede wszystkim średniej wielkości ośrodki miejskie oraz regiony wyspiarskie są zdane na wsparcie UE.

20.

Uważa, że należy zapewnić sprawiedliwe warunki konkurencji pomiędzy portami lotniczymi, wprowadzając wspólne zasady kalkulowania i ustalania opłat lotniskowych.

21.

Podkreśla potrzebę lepszej koordynacji inwestycji. Dla przykładu, za pomocą środków na finansowanie sieci TEN-T powinno się w dalszym ciągu promować rynkowe projekty kolejowe, a wsparcie regionalne należy lepiej ukierunkować na bardziej ekologiczne środki transportu, tak aby zwiększyć spójność terytorialną w UE.

22.

Zwraca uwagę na pewien zasadniczy element, a mianowicie, że zrównoważone i trwałe korzystanie z różnych środków transportu zakłada wliczanie kosztów zewnętrznych (zanieczyszczenie środowiska, koszty wypadków, zużycie czasu) w cenę transportu oraz powszechne stosowanie zasady „użytkownik płaci”. Równocześnie pozyskane w ten sposób środki należy zainwestować w bardziej ekologiczne rodzaje transportu i dzięki temu zadbać o ich większy udział, podniesienie efektywności transportu ogółem i zwiększenie interoperacyjności. Ponadto w przepisach dotyczących tych kalkulacji trzeba wziąć pod uwagę, na ile są one realistyczne w społeczno-gospodarczych warunkach danego obszaru. W przeciwnym wypadku te sektory gospodarki i przedsiębiorstwa, które są zależne od połączeń transportowych, stracą konkurencyjność zarówno na rynku krajowym, jak i w całej Europie.

23.

Przypomina, że nie wolno podważać ważnego i podstawowego celu, jakim jest uwzględnianie rzeczywistych kosztów. Jeśli większość inwestycji w infrastrukturę transportową miałaby się opierać na zasadzie „użytkownik płaci”, mogłoby to niekiedy prowadzić do dysproporcji gospodarczych i społecznych pomiędzy poszczególnymi regionami. Państwa członkowskie, które rozważają wprowadzenie lub dostosowanie opłat transportowych zgodnie z nowoczesnym podejściem uwzględniania rzeczywistych kosztów, powinny jednocześnie zlecić ocenę gospodarczych, ekologicznych i społecznych skutków takiego przedsięwzięcia. Chodzi o to, by umożliwić – jeśli zauważy się taką konieczność – przygotowanie w oparciu o założenia strategiczne odpowiednich średnio- i długoterminowych środków towarzyszących, np. odpowiednią reorientację polityki gospodarczego wsparcia regionalnego.

24.

Przypomina opinie KR-u w sprawie zielonej księgi (CdR 236/2007) i w sprawie planu działania (CdR 417/2008) w zakresie mobilności w miastach, którego publikacja przez Komisję we wrześniu 2009 r. stanowi odpowiedź na żądania wysuwane zarówno przez Komitet Regionów, jak i przez Parlament Europejski.

25.

Zwraca uwagę na ogromne znaczenie transportu miejskiego, jako że miasta są nieodłącznymi elementami sieci transportowych oraz węzłami łączącymi różne środki transportu. W dziedzinie transportu miejskiego największym wyzwaniem będzie nadanie priorytetu transportowi publicznemu poprzez zapewnienie odpowiednich warunków i podniesienie w ten sposób jego rangi w transporcie osób, zmiana warunków transportu miejskiego tak, aby w jak najmniejszym stopniu docierał do centrum miasta, rozbudowa sieci dla rowerzystów i pieszych oraz zwiększenie udziału środków transportu napędzanych energią elektryczną oraz stosowania ekologicznych sposobów przemieszczania się.

26.

Zaleca miastom podjęcie bardziej rygorystycznych kroków, aby zmniejszyć negatywny wpływ transportu miejskiego na środowisko oraz propagować zdrowe sposoby przemieszczania się. Ważne jest, by UE przestrzegała zasady pomocniczości, tak by umożliwić właściwym władzom lokalnym i regionalnym wypełnianie ich obowiązków w tej dziedzinie.

27.

Uważa, że konieczne jest takie ukierunkowanie unijnej polityki transportowej, aby wspierać rozwój wspólnych lokalnych systemów transportu dla centrów miast, przedmieści i dla obszarów wiejskich na ich obrzeżach, jak również wspierać połączenie systemów transportu szynowego – kolei, pociągów regionalnych oraz tramwajów – w system kolei regionalnej nowego typu.

28.

Podkreśla znaczenie nieustannej wymiany sprawdzonych praktyk, jeśli chodzi o przygotowanie i użytkowanie takich elementów transportu miejskiego jak: park-and-ride, park-and-walk, środki transportu napędzane energią elektryczną, rozbudowa sieci transportu lekkiego, osobne pasy ruchu dla transportu publicznego, multimodalne terminale przy drogach dojazdowych do centrów miast, rozwój usług wspólnego korzystania z samochodów, kształtowanie postaw związanych z przemieszczaniem się poprzez edukowanie, kampanie informacyjne oraz poprzez wprowadzenie ograniczeń typu opłaty zatorowe czy opłaty za parkowanie. UE powinna tworzyć i rozwijać mechanizmy wsparcia dla projektów współpracy, nastawionych na wspólne opracowywanie rozwiązań oraz przekazywanie zdobytych doświadczeń.

29.

Uważa, że rozwijając multimodalne środki transportu publicznego, preferencyjnie należy traktować elektroniczne systemy biletów, ponieważ umożliwiają one dokładne obliczenie kosztów danej trasy i planowanie trasy zgodnie z potrzebami użytkownika, jak również lepiej dostosować transport publiczny do potrzeb użytkowników. Nowe technologie informacyjne muszą wspierać rozwój intermodalnych, inteligentnych systemów transportowych, a Unia Europejska powinna ułatwiać upowszechnianie ich wykorzystania.

30.

Jest zdania, że celem rozwoju technologicznego jest wspieranie transferu technologii pomiędzy regionami oraz pomiędzy różnymi szczeblami regionalnymi. Finansując prace w tej dziedzinie nie powinno się stawiać tylko na takie rozwiązania techniczne, które znajdą zastosowanie jedynie w dużych aglomeracjach. Należy raczej rozwój i finansowanie zaprogramować w taki sposób, by znaczna część środków przeznaczana była na prace nad odpowiednimi i trwałymi rozwiązaniami dla małych i średnich miast oraz ich obrzeży.

31.

Podkreśla, że dla zmniejszenia zależności sektora transportowego od ropy trzeba umożliwić zróżnicowanie wysokości akcyzy na paliwa produkowane z innych surowców, a w razie potrzeby obniżyć ją nawet poniżej dolnego pułapu ustalonego w UE.

32.

Zwraca uwagę, że wzmocnienie i harmonizacja mechanizmów kontroli i nadzoru odgrywają zasadniczą rolę w zwiększaniu bezpieczeństwa transportu. Ujednolicając wymogi bezpieczeństwa, należy uwzględnić lokalne warunki naturalne, rodzaje dróg, tradycje kulturowe itp. Warunkiem zintegrowania baz danych na temat wypadków w transporcie jest przynajmniej częściowa standaryzacja oznaczeń stosowanych w krajowych bazach danych.

33.

Jest zdania, że w dziedzinie nadzorowania transportu należy zapewnić warunki do opracowania i wprowadzenia ogólnych i wspólnych rozwiązań, opierających się na technologii informacyjnej i na globalnym systemie lokalizacji (GPS). Poza wspieraniem badań i rozwoju, główne zadanie UE polega na ustalaniu wspólnych standardów, które umożliwią państwom członkowskim pełną kontrolę nad transgranicznym ruchem transportowym.

34.

Przypomina, że na placówkach edukacyjnych spoczywa główny ciężar edukowania w zakresie bezpiecznych i ekologicznych postaw związanych z przemieszczaniem się. Należy stworzyć warunki, aby edukacja w zakresie transportu stała się częścią planów nauczania placówek edukacyjnych we wszystkich krajach. W dziedzinie edukacji UE może zachęcać do przeprowadzenia praktycznych badań, na podstawie których opracowano by wspólne zalecenia dydaktyczne w postaci materiałów i modułów nauczania dla przeszkoli i szkół.

35.

Komitet przywiązuje szczególnie dużą wagę do połączeń transportowych z krajami sąsiadującymi. Tworzenie takich połączeń wymaga od centralnych instytucji UE, jak również od rządów państw członkowskich oraz rządów krajów trzecich wspólnego inwestowania w regiony przygraniczne (terminale, drogi, mosty), aby zapewnić sprawne i ekologiczne przekraczanie granic w transporcie towarowym i pasażerskim. Równie ważne jest osiągnięcie postępów jeśli chodzi o harmonizację procedur odprawy granicznej i celnej oraz o pogłębienie współpracy w tej dziedzinie.

36.

Uważa za istotne, by polityka transportowa wnosiła wkład w integrację regionów najbardziej oddalonych z ich specyficznym obszarem geograficznym oraz promowała rozwój ekologicznych usług morskich i lotniczych, które połączyłyby te regiony z krajami w ich otoczeniu, sprzyjając jednocześnie intermodalności.

37.

Uważa, że w ramach organizacji międzynarodowych, jak i w negocjacjach z krajami trzecimi dotyczących transportu, państwa członkowskie i instytucje UE muszą dążyć do zapewnienia przedsiębiorstwom z państw członkowskich sprawiedliwych warunków konkurowania w odniesieniu do wszystkich rodzajów transportu w takich kwestiach, jak podatki paliwowe, opłaty portowe, lotniskowe i kolejowe oraz rozmaite wymogi w zakresie ochrony środowiska. Zagadnienia te są istotne zwłaszcza dla gospodarek państw leżących przy zewnętrznej granicy UE. Różne warunki konkurowania należy też uwzględnić przy wliczaniu kosztów zewnętrznych w koszty transportu.

38.

Podkreśla, że swoboda przemieszczania się jest prawem podstawowym obywateli Unii oraz myślą przewodnią UE. W takim samym stopniu zasada wolnego przepływu towarów stanowi jeden z filarów rynku wewnętrznego. Kluczem do rozwijania transportu rządzącego się zasadami zrównoważonego rozwoju nie jest bynajmniej ograniczanie popytu na usługi transportowe.

39.

Podkreśla, że istotę problemu stanowi nie liczba pasażerów lub przewiezionych towarów, lecz to, w jaki sposób transport się dokonuje. Krótkowzroczne praktyki transportowe można ograniczyć wyłącznie odpowiednią polityką cenową. Toteż ważne jest znalezienie sprawiedliwej i przejrzystej formuły podziału kosztów transportu między wszystkie jego rodzaje.

40.

Przypomina, że w trosce o zrównoważony rozwój systemu transportowego trzeba zająć się problemem zatorów. Państwa członkowskie powinny zobowiązać się do inwestowania w ekologiczną infrastrukturę, aby zapobiegać powstawaniu wąskich gardeł. Jednak samo zwiększenie przepustowości nie rozwiąże problemu, ponieważ oddziaływanie większych sieci na środowisko naturalne bardzo łatwo może przybrać niedopuszczalne rozmiary. Dlatego należy wzmocnić konkurencyjność zrównoważonych systemów transportowych.

41.

Stwierdza, że wspieranie alternatyw dla transportu drogowego wyraźnie leży w interesie władz lokalnych i regionalnych, zwłaszcza tam, gdzie sieci wykazują wąskie gardła, a w szczególności na obszarach bardziej wrażliwych i obszarach o trudnych warunkach naturalnych, gdyż powoduje to poważne utrudnienia w postaci hałasu, spalin, zatorów, opóźnień, szybszego zużycia dróg, co wiąże się z wysokimi wydatkami na utrzymanie sieci drogowej.

42.

Uważa, że należy zwiększyć konkurencyjność żeglugi i transportu kolejowego. Aby stworzyć sprawną ogólnoeuropejską sieć kolejową, oferującą wysokiej jakości usługi pod względem czasu transportu, niezawodności, jak i zdolności przewozowej, trzeba ograniczyć rozdrobnienie europejskiego rynku kolejowego. Równocześnie należy stworzyć jednolity obszar żeglugi i nadać wysoki priorytet inwestycjom w porty i ich sieć techniczno-transportową.

43.

Podkreśla, że system transportowy w miastach i regionach ma decydujący wpływ na rozwój regionalny. Miejskie, podmiejskie i regionalne sieci transportowe tworzą zasadniczy element sieci transportowych oraz globalnych łańcuchów dostaw, należy je więc traktować priorytetowo.

44.

Jest zdania, że sieci transportowe muszą w przyszłości zapewniać dobry dostęp do wszystkich regionów Europy. Jednocześnie przy wszystkich inicjatywach, które mogą dotyczyć przyszłości europejskich sieci transportowych, należy przeprowadzać konsultacje z władzami lokalnymi i regionalnymi oraz z innymi zainteresowanymi stronami każdego szczebla, w zależności od tego, jaką rolę dany szczebel władzy lub dany podmiot będzie odgrywał przy realizacji tychże działań i przy zapewnianiu niezbędnego planowania i ram regulacyjnych.

29.5.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 141/37

—

Zgadza się z potrzebą ustrukturyzowania procesu decyzyjnego w ramach WPRyb, w tym oddelegowania regulacji niektórych obszarów działalności lub zarządzania nimi państwom członkowskim, regionom oraz samemu sektorowi w ramach norm wspólnotowych.

—

Zaleca dokładniejszą analizę wprowadzenia przekazywalnych praw połowowych, wyposażonych w odpowiednie gwarancje i uważa, że warto zastanowić się nad systemami zarządzania kwotami indywidualnymi; jest natomiast zdania, że indywidualne kwoty przekazywalne mogą zagrażać równowadze w sektorze.

—

Popiera inicjatywę ustanowienia zróżnicowanego systemu zarządzania tradycyjnym łodziowym rybołówstwem przybrzeżnym oraz połowem skorupiaków, propozycję utrzymania dostępu do dofinansowania ze środków publicznych dla tych obszarów działalności oraz ułatwienie podejmowania na szczeblu regionalnym konkretnych decyzji dotyczących zarządzania tą flotą; definicja tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego nie powinna wiązać się z długością łodzi, lecz raczej uwzględniać inne, dodatkowe kryteria.

—

Zaleca, by dokonano oceny w odniesieniu do każdego obszaru połowowego, jaki system zarządzania rybołówstwem najbardziej odpowiada danemu obszarowi, gatunkom docelowym i rodzajowi floty oraz wzywa do bardziej dogłębnego zastanowienia się nad systemem kwot połowowych.

—

Zaleca uregulowanie dostępu do pomocy publicznej, wzorem podobnych uregulowań dotyczących pomocy udzielanej w ramach wspólnej polityki rolnej, poprzez wprowadzenie zasady współzależności.

—

Uważa, że UE powinna ułatwić konkurencyjny rozwój sektora akwakultury, w tym sporządzić harmonogram działań na rok 2010 określający, na czym polegają ograniczenia w odniesieniu do każdego regionu, propagować ekologiczne metody hodowli ryb oraz poprzeć ustanowienie Europejskiej Platformy na rzecz Technologii i Innowacji w dziedzinie Akwakultury (EATIP). Podkreśla także znaczenie planowania przestrzennego obszarów morskich, programów na rzecz poprawy zdrowia zwierząt, norm oznakowania i upraszczanie procedur administracyjnych w tym sektorze.

Sprawozdawca:

Ramón Luis VALCÁRCEL SISO (ES/PPE), przewodniczący wspólnoty autonomicznej Murcia

1.

Uważa, że koncepcja Komisji dotycząca europejskiego rybołówstwa do roku 2020 jest możliwa do wprowadzenia w życie i pragnie wziąć pełny udział w dyskusji na temat reform, które są niezbędne do tego, by koncepcja ta została zrealizowana w sposób powodujący jak najmniejsze zakłócenia w miejscu pracy i na rynku. Przegląd i reforma wspólnej polityki rybołówstwa stwarza niepowtarzalną okazję nie tylko do zaradzenia przeszłym niedociągnięciom, lecz również do wzbudzenia zaufania i wiary w przyszłość. Dzięki pełnemu zaangażowaniu społeczności rybackich stada będą lepiej zarządzane, floty lepiej dostosowane do zasobów, operacje połowowe lepiej regulowane, a zyski ekonomiczne dostarczą zabezpieczeń koniecznych do długoterminowego bezpieczeństwa.

2.

Jest zdania, że w wielu regionach Europy rybołówstwo jest sposobem życia i źródłem zaopatrzenia dla przemysłu przetwórczego, który jest w dużym stopniu zależny od niego. Pomimo przeprowadzonych reform i długiego czasu realizacji wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb), nie udało się z jej pomocą rozwiązać rosnących problemów tego sektora, który stoi w obliczu szeregu istotnych wyzwań. Należą do nich przełowienie, niedostosowanie zdolności połowowych do dostępnych zasobów rybnych i do kryteriów dotyczących zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego oraz równowagi środowiska naturalnego, konieczność wprowadzenia zmian w systemach napędu statków, zły stan wielu zasobów rybnych i wysoki poziom subwencjonowania, który przyczynił się do bardzo niestabilnej sytuacji gospodarczej. Ponadto umowy o partnerstwie w sprawie połowów zawarte z krajami rozwijającymi się w wielu wypadkach zagrażają bezpieczeństwu żywnościowemu tychże krajów, przyczyniając się do przełowienia i powstrzymując rozwój lokalnego sektora rybołówstwa.

3.

Sądzi, że nowa WPRyb powinna doprowadzić do przyjęcia bardziej globalnego podejścia zintegrowanego z polityką morską i strategią w zakresie ochrony środowiska, które zapewniłoby nowe instrumenty pozwalające rozwiązać przy pomocy mało kosztownych metod głęboko zakorzeniony problem nadmiernej zdolności połowowej floty. W tym celu wskazane byłoby opracowanie ram politycznych umożliwiających podejmowanie decyzji w średniej i długiej perspektywie czasowej, decentralizację określonych aspektów oraz jasne określenie celów. Należy ponadto poprawić zarządzanie sektorem, określić mechanizmy wdrażania tak, by lepiej zapewnić przestrzeganie przepisów oraz wspierać większe zaangażowanie sektora w odpowiedzialne zarządzanie i rozwój środków w ramach WPRyb.

4.

Jest zdania, że akwakultura ma potencjał, by dostarczać zdrowych i bezpiecznych produktów wysokiej jakości, które są zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju, w warunkach ścisłego poszanowania środowiska naturalnego. Tym samym stanowi ona czynnik stabilizujący zatrudnienie w wielu regionach Europy, które są w większym lub mniejszym stopniu zależne od rybołówstwa. Unia Europejska opracowała inicjatywy na rzecz promowania akwakultury, w formie strukturalnych instrumentów finansowych (IFOR, EFF), oraz zainicjowała i wdrożyła strategie na rzecz jej zrównoważonego rozwoju. Chociaż zdołano już wiele osiągnąć, to wzrost produkcji jest znacznie niższy od średniej światowej, a obecnie musimy stawić czoła wyzwaniom związanym z uwzględnieniem akwakultury w polityce morskiej i polityce ochrony środowiska, ukierunkowaniem jej na wykorzystanie ekologicznych metod w ramach zrównoważonej polityki rybołówstwa, rozwojem konkurencyjności, zintegrowanym zarządzaniem strefą przybrzeżną, poprawą zarządzania oraz wzmocnieniem gwarancji w zakresie zdrowia i dobrostanu zwierząt, wzorem innych dziedzin produkcji zwierzęcej. Należy przy tym nadal ściśle chronić konsumenta.

5.

Stoi na stanowisku, że wzrost liczby ludności na świecie, przyszłe rozszerzenia UE, zanieczyszczenie wód morskich i śródlądowych i jego skutki dla ekosystemów przybrzeżnych oraz zmiany klimatu to aspekty, które należy rozważyć w ramach WPRyb w średnim horyzoncie czasowym, ponieważ zakładają one zmianę trendów zarządzania w rybołówstwie i akwakulturze.

6.

Przyjmuje z zadowoleniem pojawiającą się w samą porę inicjatywę Komisji, by przedstawić Zieloną księgę w sprawie reformy wspólnej polityki rybołówstwa (COM(2009) 163 wersja ostateczna) i rozpocząć tym samym proces konsultacji. Przyjmuje również samokrytykę Komisji dotyczącą porażki pewnych aspektów WPRyb, propozycje ulepszenia obecnej WPRyb do 2012 r. oraz rozważania na temat nowej WPRyb po 2013 r.

7.

Podziela opinię o nieodpowiednim dostosowaniu zdolności połowowej, szczególnie w niektórych segmentach, i popiera uruchomienie mechanizmów umożliwiających dostosowanie rozmiaru europejskiej floty rybackiej do zasobów nadających się do eksploatacji oraz szersze stosowanie kryteriów zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Mechanizmy te powinny przy tym służyć optymalnemu wykorzystaniu publicznych środków finansowych. Uznaje to za podstawowy wymóg umożliwiający pełny rozwój także innych aspektów WPRyb.

8.

Podkreśla istotną rolę władz lokalnych i regionalnych, które są warunkiem wstępnym powodzenia WPRyb. Konkretnie zaleca wzmocnienie roli regionalnych komitetów doradczych.

9.

Stwierdza, że w celu skutecznego włączenia WPRyb do zintegrowanej polityki morskiej UE niezbędne jest, by lokalne i regionalne organy odpowiedzialne za rybołówstwo były gotowe do podjęcia zobowiązań w tym zakresie i wniesienia odpowiedniego wkładu.

10.

Popiera promowanie lepszej współpracy między strażą przybrzeżną państw członkowskich, jak również decyzję o opracowaniu środków pozwalających na utworzenie bardziej zintegrowanego systemu kontroli.

11.

Zaleca rozważenie zalet i wad wprowadzenia przekazywalnych praw połowowych, wraz z odpowiednimi zabezpieczeniami, zarówno na poziomie praw do połowów zbiorowych, jak i do połowów indywidualnych.

12.

Zgadza się, że konieczne jest, by środki i zobowiązania przyjmowane w ramach WPRyb w celu korekty lub łagodzenia gospodarczych i społecznych skutków zmniejszenia uprawnień do połowów były zawsze zgodne z długoterminowymi założeniami równowagi środowiskowej.

13.

Nalega, by utrzymano, a nawet poszerzono obecne strefy ochronne.

14.

Zgadza się z potrzebą ustrukturyzowania procesu decyzyjnego w ramach WPRyb i stosowania w odpowiednich przypadkach procedury komitologii oraz oddelegowania regulacji niektórych obszarów działalności połowowej lub zarządzania nimi państwom członkowskim, regionom oraz samemu sektorowi w ramach norm wspólnotowych. Wzywa wobec tego do stosowania systemu zarządzania odpowiedniego dla danego wybrzeża morskiego, ujścia rzeki oraz dla danego łowiska (podejście ekosystemowe).

15.

Popiera propozycję Komisji, by sektor rybołówstwa przyjął większą odpowiedzialność za wdrażanie WPRyb. Jedynie rybacy, którzy prawidłowo wykonują swoje obowiązki, powinni mieć dostęp do zasobów rybnych. Należy równocześnie pamiętać o tym, że zasoby te są własnością publiczną i że koszty zarządzania nimi są w dużej mierze pokrywane przez podatników.

16.

Popiera wypracowanie kultury przestrzegania prawa. Należy ograniczyć dostęp państw członkowskich do finansowania wspólnotowego w przypadku, gdy nie wypełniają one swoich zobowiązań w zakresie kontroli i zachowania zasobów.

17.

Popiera utworzenie systemów gromadzenia danych w czasie rzeczywistym, co pozwoli na dysponowanie aktualnymi informacjami technicznymi w sprawie połowów.

18.

Zwraca się do Komisji, by przy reformowaniu WPRyb wzięła pod uwagę specyficzne potrzeby regionów najbardziej oddalonych, uwzględniła ich warunki strukturalne i społeczno-gospodarcze oraz zapewniła zgodność z europejską strategią dla regionów najbardziej oddalonych.

19.

Wzywa Komisję do przyjęcia wiodącej roli w świecie w zakresie rozwoju systemów mających na celu dostosowanie polityki rybołówstwa i morskich stref przybrzeżnych do zmiany klimatu.

20.

Popiera inicjatywę ustanowienia zróżnicowanego systemu zarządzania tradycyjnym łodziowym rybołówstwem przybrzeżnym oraz połowem skorupiaków, które są związane z tożsamością kulturową wielu regionów europejskich i w których znajduje zatrudnienie wielu pracowników w ramach mikroprzedsiębiorstw. Przyjmuje z zadowoleniem propozycję utrzymania dostępu do dofinansowania ze środków publicznych dla tych obszarów działalności.

21.

W pełni popiera zamiar Komisji, by ułatwić, w ramach podejścia ekosystemowego, podejmowanie na szczeblu regionalnym konkretnych decyzji dotyczących zarządzania tą flotą, zawsze zgodnie z normami i ogólnymi zasadami wspólnotowymi.

22.

Uważa, że dzięki zaangażowaniu społeczności w lokalne struktury partnerskie będzie można zmaksymalizować lokalny wkład w określanie konkretnych możliwości i trudności występujących na danym obszarze oraz zapewnić realizację programów odpowiadającą lokalnym warunkom.

23.

Zaleca, by zastanowić się głębiej nad pojęciem tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego, tak by jego definicja nie wiązała się z długością łodzi, lecz by uwzględniono również inne kryteria, takie jak znaczenie gospodarcze i społeczne działalności dla danej miejscowości, czas trwania połowów, rodzaj połowu, a także włączenie go (bądź nie) do określonego planu połowowego itp.

24.

Jest zdania, że koszty utrzymania niebieskich skrzynek są zbyt wysokie dla małych statków rybackich zajmujących się tradycyjnym rybołówstwem przybrzeżnym, a zatem Komisja powinna przemyśleć wykorzystanie mniej kosztownych systemów alternatywnych.

25.

Podkreśla, że na flotę nieprzemysłową wpływają bezpośrednio zakłócenia wywołane przez zglobalizowany rynek. W tym kontekście UE powinna ponownie ocenić możliwość przyznania pomocy na budowę nowych statków w ramach programów dostosowawczych i rozważyć zwiększenie środków na wprowadzanie ulepszeń technologicznych, tak by rybołówstwo było konkurencyjne i dostosowane do możliwości połowowych danego statku oraz bezpieczne dla rybaków, biorąc pod uwagę trudności z dostępem do obszarów połowowych. Z drugiej strony bardzo korzystne byłoby obowiązkowe etykietowanie produktów tejże floty w celu ich wyróżnienia, przy czym ich pochodzenie powinno być określone w sposób zrozumiały dla konsumenta.

26.

Zwraca się do Komisji o wspieranie odpowiedniego kształcenia pracowników morskich, by mogli zdobywać wiedzę o przedsiębiorczości, morzu, ochronie środowiska i dobrych praktykach w zakresie higieny. Umożliwi im to kontynuowanie działalności w obszarach zależnych od rybołówstwa oraz jej dywersyfikację w innych obszarach istotnych dla społeczeństwa obywatelskiego, takich jak zwalczanie zanieczyszczeń mórz, udzielanie pomocy na morzu itd.

27.

Zachęca Komisję do propagowania zintegrowanej inicjatywy mającej na celu rozwój i poprawę infrastruktury na obszarach wyspiarskich i w regionach najbardziej oddalonych, które są zależne od łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego.

28.

Podziela cel sformułowany na Światowym Szczycie w sprawie Zrównoważonego Rozwoju, na którym państwa członkowskie zaakceptowały koncepcję maksymalnie podtrzymywalnego połowu jako celu do osiągnięcia w 2015 r. Jego zrealizowanie powinno być podstawową zasadą WPRyb. Wspiera również politykę eliminowania odrzutów; proponuje, by ocenić, jaki wpływ na ekosystem mają połowy paszowe wykorzystywane do produkcji mączki przeznaczonej na paszę dla ryb hodowlanych.

29.

Proponuje, by przekazać państwom członkowskim uprawnienia do lepszego uregulowania dostępu flot do specjalnych obszarów ochrony, tak aby przywrócić i utrzymać status tych obszarów na odpowiednim poziomie.

30.

Wzywa do bardziej dogłębnego zastanowienia się nad systemem kwot połowowych opartym na możliwej do zweryfikowania dokumentacji własnej rybaków.

31.

Popiera inicjatywę Komisji, by zmienić system zarządzania rybołówstwem w oparciu o ograniczenie liczby dni, w czasie których statek może dokonywać połowów, lub o wykorzystanie obecnego systemu dla połowów jednogatunkowych.

32.

Zaleca, by dokonano oceny w odniesieniu do każdego obszaru połowowego, jaki system zarządzania rybołówstwem najbardziej odpowiada danemu obszarowi, gatunkom docelowym i rodzajowi floty. Jednostką zarządzania powinien być obszar połowowy wraz ze wszystkimi łowionymi na nim gatunkami z wyjątkiem gatunków migrujących.

33.

Przypomina, że rozwiązanie niektórych problemów zależy od ustanowienia zachęt dla indywidualnych rybaków i stowarzyszeń (wspólne zarządzanie), które skłaniałyby rybaków do odpowiedzialnego rybołówstwa.

34.

Proponuje ustanowienie certyfikatu doskonałości w rybołówstwie, weryfikowanego przez jednostkę zewnętrzną: tak jak ma to miejsce w przypadku polityki morskiej, tego rodzaju certyfikat zapewniłby rozwój rybołówstwa przy ścisłym przestrzeganiu przepisów.

35.

Uważa, że należy rozważyć potrzebę rozwinięcia jednolitego systemu kontroli działalności połowowej i przestrzegania prawa poprzez ustanowienie wzorców zgodnych z normami ISO, takich jak ISO 17020.

36.

Zaleca uwzględnienie rybołówstwa sportowego i rekreacyjnego jako elementów o stale rosnącym znaczeniu przy zarządzaniu rybołówstwem. Dywersyfikacja działalności połowowej w kierunku turystyki połowowej powinna stać się potencjalnym rozwiązaniem dla rybaków posiadających uprawnienia kapitana dla określonego rodzaju działalności. Powinna też stać się środkiem absorpcji siły roboczej oraz ograniczenia skali działalności połowowej.

37.

Sygnalizuje, że stosowanie zasady względnej stabilności mogło w wielu wypadkach doprowadzić do zwiększenia całkowitego dopuszczalnego połowu (TAC) ponad ilości zalecane przez naukowców, co z kolei zwiększa ilość odrzutów i ogranicza możliwość racjonalnego wykorzystywania zasobów rybnych.

38.

Podziela pogląd Komisji, że zasada względnej stabilności nie gwarantuje, że prawa do połowów będą wykorzystywane w maksymalnie skuteczny i wydajny sposób. Istnieje rozbieżność między kwotami przydzielonymi państwom członkowskim a potrzebami w tym zakresie i realnym wykorzystywaniem kwoty przez floty krajowe. W związku z tym zaleca, by dokonać przeglądu zasady względnej stabilności i porównać dostosowanie wymogów połowowych flot krajowych z dostępnością praw do połowu.

39.

Uznaje, że jeśli chodzi o przekazywalne prawa połowowe, warto zastanowić się nad systemami zarządzania kwotami indywidualnymi; natomiast indywidualne kwoty przekazywalne mogą zagrażać równowadze w sektorze. W zasadzie prowadzą one do skupienia zdolności połowowych w rękach kilku wielkich przedsiębiorstw i do szybkiego eliminowania drobnego rybołówstwa przybrzeżnego. Ponadto paradoksalne wydaje się rozważanie zróżnicowanego systemu zarządzania tradycyjnym łodziowym rybołówstwem przybrzeżnym przy jednoczesnym podporządkowaniu przyznawania praw połowowych wyłącznie regułom rynkowym.

40.

Wspiera pomysł zachowania ograniczeń uprawnień do połowów w obrębie 12 mil morskich.

41.

Zgadza się z propozycją zagwarantowania, by wszystkie produkty rybołówstwa trafiające na rynek wspólnotowy, w tym produkty importowane, pochodziły z połowów prowadzonych w sposób zrównoważony, w celu zapewnienia równych warunków działalności na rynku UE. Proponuje, aby przed przyznaniem licencji połowowej przeprowadzać wstępną ocenę oddziaływania na środowisko.

42.

Zaleca promowanie inicjatyw gwarantujących pochodzenie produktów rybołówstwa poprzez zachęcanie do pakowania świeżych produktów w sposób poświadczający ich identyfikowalność i źródło pochodzenia.

43.

Jest zdania, że należy zachęcać do wprowadzania certyfikatu doskonałości w zakresie rybołówstwa, zarówno na poziomie połowów, jak i na etapie wprowadzania do obrotu, by zagwarantować konsumentom ścisłą ochronę zasobów.

44.

Podziela pogląd o potrzebie zwiększenia uprawnień producentów w zakresie zarządzania rybołówstwem.

45.

Wnosi o promowanie kształcenia ustawicznego i o rozpoznanie potrzeb szkoleniowych w organizacjach producentów, jako kluczowego czynnika ulepszania rynków rybnych.

46.

Podziela opinię Komisji o konieczności realizacji zintegrowanej polityki morskiej jako kluczowego instrumentu osiągania postępu w kwestiach, które są związane z tą polityką, a które jednocześnie silnie oddziałują na inne polityki sektorowe, zwłaszcza na WPRryb. Należy przy tym zawsze uwzględniać zrównoważony rozwój obszarów przybrzeżnych, zwłaszcza zrównoważoną przyszłość rybołówstwa i przystosowanie do zmiany klimatu.

47.

Uważa, że – zgodnie z zasadą spójności terytorialnej – przyszła egzystencja społeczności zamieszkujących strefy przybrzeżne zależeć będzie od dywersyfikacji działalności i od stworzenia zrównoważonych podstaw gospodarczych. Powinny one oferować liczne możliwości, by przyciągnąć utalentowane przyszłe pokolenia, a nie zmuszać je do migrowania do większych miast w poszukiwaniu wyższej jakości życia.

48.

Zaleca, by w ramach zintegrowanej polityki morskiej sektor rybołówstwa uczestniczył w opracowaniu i rozwijaniu innych działań mogących uzupełniać działalność związaną z rybołówstwem. Chodzi tu np. o turystykę połowową, a w jej ramach o rybołówstwo sportowe lub obserwację wielorybów, zwalczanie zanieczyszczeń, działalność ratowniczą czy dbałość o czystość dna morskiego.

49.

Zwraca się do Komisji o opracowanie – we współpracy z państwami członkowskimi i regionami – systemu informacji geograficznej umożliwiający zarządzanie wykorzystaniem wybrzeża.

50.

Uważa w szczególności, że lokalne partnerstwa przybrzeżne tworzone przez władze lokalne i odpowiednie zainteresowane strony mogą odegrać kluczową rolę w zapewnieniu efektywnego i oddolnego zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną.

51.

Wnosi do Komisji o wspieranie rozwoju wielofunkcyjnych kwalifikacji na kapitanów statków rybackich, które byłyby uznawane w całej UE, pozwoliłyby zdywersyfikować działalność połowową i byłyby zgodne z inną działalnością zawodową.

52.

Przyjmuje z zadowoleniem inicjatywy mające na celu poprawę komunikacji między naukowcami, decydentami politycznymi i zainteresowanymi stronami, zwłaszcza utworzenie Komitetu Doradczego ds. Rybołówstwa i Akwakultury i regionalnych komitetów doradczych.

53.

Nalega, by podejmować decyzje w oparciu o fakty oraz solidną i wiarygodną wiedzę i popiera inicjatywy Komisji w tym zakresie.

54.

Zaleca utworzenie klastra dotyczącego działalności połowowej opartego na wiedzy, który umożliwiałby stworzenie dynamicznej, przejrzystej i publicznej struktury i który stałby się z czasem platformą rozpowszechniania wiedzy na temat połowów w UE.

55.

Podziela pogląd, że polityka strukturalna wywołała pewne niekorzystne skutki w sektorze rybołówstwa, a w niektórych wypadkach przyczyniła się do zaostrzenia problemów strukturalnych zamiast do ich rozwiązania. Zgadza się również, że reforma powinna zmierzać do rozwiązania strukturalnych niedociągnięć sektora, przy jednoczesnym wprowadzeniu środków zabezpieczających przed niepożądanymi lub wręcz sprzecznymi wobec założeń WPRyb skutkami.

56.

Zaleca uregulowanie dostępu do pomocy publicznej, wzorem podobnych uregulowań dotyczących pomocy udzielanej w ramach wspólnej polityki rolnej, poprzez wprowadzenie zasady współzależności. Otrzymanie wsparcia finansowego zależałoby od spełnienia współzależnych celów, przy jednoczesnym uregulowaniu kwestii sankcji i dopłat.

57.

Zaleca wprowadzenie bardziej selektywnych i ekologicznych technik połowowych. Jednakże wysiłki zmierzające do rozwiązania tych problemów powinny brać pod uwagę specyfikę regionalną.

58.

Uważa, że głównym celem działania w ramach zewnętrznego wymiaru WPRyb powinno być nawiązanie stosunków gospodarczych i współpracy z krajami trzecimi w oparciu o zasady niedyskryminacji i wzajemnych korzyści, zgodnie z ideą zrównoważonej i odpowiedzialnej działalności połowowej.

59.

Zgadza się z poglądem Komisji, że utrzymanie obecności floty UE na wodach międzynarodowych straciło na znaczeniu.

60.

Gratuluje Komisji przejścia od zasady „płacisz, łowisz i odpływasz” do zasady umów o partnerstwie w sprawie połowów, która oparta jest na bardziej całościowym planowaniu i która sprzyja współpracy, zarządzaniu oraz pewności prawnej w odniesieniu do zewnętrznych inwestycji Wspólnoty. Należy utrzymać umowy w sprawie połowów z krajami spoza UE, jako instrument kształtowania działań przystosowawczych w sektorze rybołówstwa. Zakres umów powinien obejmować akwakulturę, inwestycje i współpracę, postrzegane jako narzędzia rozwoju.

61.

Docenia propozycję, by rozważyć możliwość wprowadzenia regionalnych form współpracy w momencie, gdy integracja regionalna promowana jest jako instrument rozwoju.

62.

Podkreśla, że regionalne organizacje ds. zarządzania rybołówstwem są doskonałym narzędziem zarządzania tym sektorem i domaga się przyznania UE większej reprezentatywności i roli przy podejmowaniu decyzji w tych organizacjach, tak, by można było uwzględnić określone kryteria, takie jak liczba ludności lub liczba państw UE.

63.

Uznaje potrzebę przyjęcia porozumień międzynarodowych w celu zarządzania rybołówstwem i jego kontroli na Morzu Śródziemnym, Morzu Bałtyckim oraz na innych obszarach morskich, gdzie krzyżują się wody terytorialne państw członkowskich UE i krajów trzecich. Porozumienia te umożliwiłyby zrównoważoną eksploatację zasobów w obrębie ekosystemu cechującego się dużą różnorodnością biologiczną i wyraźną podatnością na zagrożenia.

64.

Popiera opracowanie środków na rzecz utworzenia bardziej zintegrowanego systemu kontroli łączącego istniejące systemy kontroli i monitoringu, zwłaszcza w basenie Morza Śródziemnego. W tym kontekście zwraca się do Komisji o uruchomienie pierwszego projektu pilotażowego w tej strefie, a następnie o rozszerzenie go na całą Europę.

65.

Apeluje o lepszą współpracę między strażą przybrzeżną państw członkowskich a państwami przybrzeżnymi spoza Wspólnoty.

66.

Przyjmuje z zadowoleniem komunikat pt. „Budowa zrównoważonej przyszłości dla akwakultury” (COM(2009) 162 wersja ostateczna), który dostarcza nowego impulsu dla strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju europejskiej akwakultury (COM(2002) 511 wersja ostateczna). Pozwala również sprostać wyzwaniu, jakim jest odpowiednie ukierunkowanie tej działalności, cechującej się istotnym potencjałem rozwojowym, zwłaszcza jeśli chodzi o zrównoważoną ekologicznie produkcję oraz jakość i bezpieczeństwo produktów.

67.

Jest zdania, że akwakultura wspólnotowa przyczynia się do zaopatrzenia rynku wspólnotowego w produkty rybołówstwa, które z każdym dniem stają się coraz bardziej deficytowe ze względu na zmniejszający się wkład ze strony rybołówstwa oraz wzrastający popyt na tego rodzaju produkty.

68.

Jest świadom społeczno-gospodarczego znaczenia akwakultury w niektórych regionach. Sektor ten generuje około 65 tys. miejsc pracy, a wartość obrotu handlowego przekracza 3 mld euro.

69.

Zgadza się co do potrzeby dalszego promowania akwakultury i przyjmuje z zadowoleniem inicjatywy Komisji, Rady i Parlamentu na rzecz wspierania rozwoju sektora akwakultury w ramach WPRyb.

70.

Podziela zdanie Komisji na temat czynników ograniczających dalszy wzrost w europejskim sektorze akwakultury. Należą do nich: kwestia dostępu do niezbędnej przestrzeni rozwojowej, trudności z otrzymaniem licencji, rozdrobnienie sektora, który jest nadal słabo zorganizowany, restrykcje w dostępie do kapitału oraz ścisłe normy wspólnotowe ograniczające możliwości konkurowania z producentami azjatyckimi i południowoamerykańskimi.

71.

Przyjmuje z zadowoleniem wysiłki finansowe podejmowane przez UE w ramach polityki strukturalnej w celu wspierania zrównoważonego rozwoju akwakultury i proponuje zdefiniowanie „zasady wzajemnej zgodności” dla sektora rybołówstwa poprzez określenie konkretnych kryteriów, takich jak nieszkodliwość dla środowiska, bezpieczeństwo żywności, dobrostan zwierząt etc. W razie niespełnienia tych kryteriów dostęp do pomocy publicznej zostanie ograniczony lub zamknięty.

72.

Podziela opinię, że UE powinna podjąć szereg działań na rzecz konkurencyjnego rozwoju tego sektora. Umożliwi to sprostanie rosnącemu popytowi na ryby, zważywszy, że dzikie gatunki ryb nie są w stanie go zaspokoić.

73.

Zgadza się z tym, że UE powinna odgrywać przewodnią rolę w „niebieskiej rewolucji”, zarówno pod względem produkcji ryb, jak i w zakresie technologii i innowacji. Należy przy tym powołać na szczeblu unijnym jednostki certyfikujące gwarantujące „doskonałość produkcji w unijnym sektorze akwakultury”. Uważa, że UE powinna odgrywać wiodącą rolę w rozwoju ekologicznych metod hodowli ryb oraz tylko wspierać akwakulturę w miejscach, w których może ona być prowadzona w sposób zrównoważony ekologicznie, tak aby zagwarantować zachowanie środowiska morskiego dla przyszłych pokoleń.

74.

Przyjmuje z zadowoleniem inicjatywę Komisji w sprawie ustanowienia odpowiednich ram strategii i działań na rzecz rozwoju akwakultury, które przyczyniają się do usuwania przeszkód ze strony prawodawstwa krajowego – zwłaszcza jeżeli chodzi o udzielanie zezwoleń i tworzenie tych samych warunków dla akwakultury na obszarach przybrzeżnych co dla innych dziedzin działalności – i torują drogę do osiągnięcia postępu w tym strategicznym sektorze.

75.

Zwraca się do Komisji o opracowanie, wraz z państwami członkowskimi, harmonogramu działań na rok 2010. Należy w nim określić, na czym polegają ograniczenia wzrostu w europejskim sektorze akwakultury w odniesieniu do każdego regionu. Należy również zachęcić do sporządzania sprawozdań technicznych w ramach WPRyb, tworzenia obszarów rozwoju akwakultury i potrzebnej do tego infrastruktury portowej.

76.

Domaga się ułatwiania dostępu do polis ubezpieczeniowych, które poprawiałyby, a nie pogarszały, sytuację finansową producentów, która jest w wielu wypadkach bardzo osłabiona.

77.

Uznaje za celowe ustanowienie Europejskiej Platformy na rzecz Technologii i Innowacji w dziedzinie Akwakultury (EATIP). Dzięki niej europejski sektor akwakultury mógłby utrzymać swą czołową pozycję na świecie. Tego rodzaju platforma umożliwiłaby również opracowanie strategicznych wytycznych w zakresie badań i rozwoju (B+R) w tym sektorze, wspierając poszukiwanie metod zrównoważonego rybołówstwa i zrównoważonej akwakultury.

78.

Domaga się promowania EATIP jako forum wspierania badań i rozwoju mających na celu wypracowanie metod zrównoważonego rybołówstwa i zrównoważonej akwakultury i połączenia jej w ramach sieci z krajowymi platformami w dziedzinie akwakultury, rybołówstwa i oceanografii. Służyłoby to przekazywaniu wyższym szczeblom obaw terenu związanych z B+R i propagowaniu na szczeblu lokalnym odgórnie powstających innowacji i technologii.

79.

Podkreśla znaczenie planowania przestrzennego obszarów morskich przy umiejscawianiu obszarów i określaniu wytycznych dla prowadzenia działalności gospodarczej w sektorze akwakultury. Dzięki odpowiedniemu zagospodarowaniu przestrzennemu obszarów można planować rozwój tego sektora, określić jego potencjał produkcyjny, uniknąć konfliktów z innymi użytkownikami obszarów przybrzeżnych lub kontynentalnych oraz wspierać synergię między prowadzoną działalnością a środowiskiem w strefach, które są najbardziej zależne od tej działalności. Należy przy tym uwzględnić równowagę środowiska naturalnego oraz zrównoważony rozwój społeczny, gospodarczy i rynkowy.

80.

Popiera ustanowienie i propagowanie norm jakości i oznakowania informacyjnego w obrębie obszaru europejskiego, jak również współpracy międzynarodowej w dziedzinie oznakowania i certyfikacji.

81.

Zgadza się, że należy rozszerzyć międzynarodowy wymiar europejskiego sektora akwakultury i opracować podstawy planów kontroli chorób, by produkcja była bezpieczna z punktu widzenia norm zootechnicznych.

82.

Apeluje o środki finansowe współmierne do wyzwań stojących przed akwakulturą wspólnotową i do związanych z nią oczekiwań.

83.

Wnosi o dokonanie przeglądu szkoleń morskich oraz szkoleń w zakresie rybołówstwa i akwakultury i określenia średniookresowych potrzeb w tym zakresie. W tym kontekście domaga się opracowania harmonogramu działań dla państw członkowskich w ramach europejskich ram swobodnego przepływu specjalistów, który umożliwiłby rozwój szkoleń w tym sektorze i zwiększyłyby świadomość Europejczyków w zakresie akwakultury.

84.

Podziela zaangażowanie UE na rzecz zagwarantowania zgodności akwakultury z zasadami ochrony środowiska. Umożliwia to produkcję zdrowej i bezpiecznej żywności wysokiej jakości i ustanowienie środków ochrony obszarów przeznaczonych na produkcję akwakultury zgodnie z ramową dyrektywą wodną 2000/60/WE, która zachęca państwa członkowskie do poprawy stanu ich środowiska wodnego w wyznaczonym terminie. Jest to również zgodnie ze zintegrowaną polityką morską oraz przyjęciem środków umożliwiających kontrolę wydostawania się ryb z sadzów hodowlanych.

85.

Sądzi, że dla zrównoważonego wzrostu produkcji akwakultury należy podjąć działania w zakresie zdrowia i dobrostanu zwierząt, dostępności nowych leków weterynaryjnych w obszarze akwakultury i zapewnienia ekologicznej paszy wysokiej jakości.

86.

Zwraca się o przeprowadzenie przeglądu stosowania dyrektywy Rady 2006/88/WE w sprawie wymogów w zakresie zdrowia zwierząt akwakultury w państwach członkowskich i o opracowanie systemu informacji geograficznej dotyczącego chorób występujących w produkcji akwakultury na świecie.

87.

Apeluje o wprowadzenie przepisów dotyczących ustanowienia rejestru przedsiębiorstw sektora akwakultury, który umożliwiałby administracji publicznej dokładne zapoznanie się z ich sytuacją produkcyjną, a także z dopuszczonym materiałem obsadowym i jego pochodzeniem, gęstością materiału obsadowego i realizowanymi programami zdrowotnymi.

88.

Uznaje za konieczne ustanowienie modeli i procedur dla wniosków i zezwoleń dotyczących wprowadzania narybka, zgłaszania chorób, powiadamiania o wydostawaniu się ryb z sadzów hodowlanych, informowania o produkcji, oceny planów nadzoru ochrony środowiska, jak również kontroli transportu ryb drogą lub statkiem i sporządzania stosownej dokumentacji sanitarnej, tak jak ma to miejsce w wypadku innych gatunków hodowlanych.

89.

Domaga się zwiększenia środków finansowych na: kontrolę środowiska naturalnego na fermach rybnych, rozwój programów na rzecz poprawy zdrowia zwierząt, dostosowanie produkcji do dobrostanu zwierząt oraz na badania leków weterynaryjnych i wykorzystania alternatywnych surowców do produkcji pasz dla ryb.

90.

Wspiera koncepcję zagwarantowania ochrony zdrowia konsumentów i uznania korzyści zdrowotnych żywności pochodzenia wodnego.

91.

Popiera inicjatywę na rzecz ulepszonego zarządzania w sektorze akwakultury, by poprawić jego wizerunek i stworzyć równe warunki prowadzenia działalności w UE, przyczyniając się tym samym do zrównoważonego rozwoju akwakultury. W tym kontekście proponuje Komisji opracowanie swoistego podręcznika poprawy zarządzania w sektorze akwakultury i rybołówstwa.

92.

Uznaje słuszność propozycji, by wdrażać prawodawstwo unijne w sposób zrównoważony, szerzyć wiedzę o jego instrumentach i ich stosowaniu, kontynuować upraszczanie procedur administracyjnych i innych procedur mających na celu zmniejszenie obciążeń administracyjnych.

93.

Zgadza się z Komisją co do potrzeby przeprowadzenia odpowiedniego monitoringu działalności w sektorze akwakultury za pośrednictwem wiarygodnych danych statystycznych, całościowych i zharmonizowanych wskaźników oraz publicznej sieci informacji o cenach rynkowych.

94.

Proponuje Komisji, by utworzyć dział ds. oceny i kontroli produkcji akwakultury w ramach Europejskiej Agencji Kontroli Rybołówstwa.

95.

Ponownie podkreśla znaczenie profesjonalizacji i szkoleń dla osiągnięcia dobrego poziomu zarządzania.

96.

Oferuje się służyć jako forum rozpowszechniania informacji i jako gwarant udziału społeczeństwa w sprawach związanych z akwakulturą, by wraz z Komisją przyczynić się do poprawy zarządzania tym sektorem.

29.5.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 141/45

—

Ocenia pozytywnie szereg działań i inicjatyw politycznych UE, które w efekcie zobowiązują państwa członkowskie do uzgadniania elementów ich krajowej polityki leśnej z celami UE.

—

Zwraca uwagę na duży potencjał sektora leśnego i drzewnego w realizacji celów UE na rok 2020 i sądzi, że należy dokładniej rozważyć możliwość wykorzystania dochodów z systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) na potrzeby wspierania inicjatyw w tym zakresie.

—

Podkreśla znaczenie promowania wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.

—

Wysoko ocenia inicjatywy UE ograniczające wylesienia i degradację lasów. Zwraca uwagę na to, że w skład biomasy pozyskiwanej w UE wchodzi drobny chrust i masa zielona drzew, które zawierają blisko 90 % rezerwuaru mikroelementów pobieranych przez rośliny w trakcie asymilacji i budowy masy drzewnej. Zbyt duży ich udział może wywołać wyjałowienie siedlisk.

—

W pełni akceptuje zachęcanie do wykorzystywania drewna i innych produktów leśnych pochodzących z lasów zarządzanych zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Dotyczy to w szczególności energii i surowców. Zachęca do rozważenia na poszczególnych szczeblach decyzyjnych ewentualnej daty wprowadzenia obowiązkowej certyfikacji na terenie UE.

—

Zaleca wspieranie regionów wprowadzających leśną politykę zrównoważonego rozwoju, która służy łagodzeniu zmian klimatu: zachęty dla podmiotów gospodarczych w formie ulg podatkowych, partycypowanie w kosztach innowacji, preferencyjne umowy na zakup artykułów produkcji leśnej, pomoc techniczna i technologiczna, a także partycypacja w ponoszonych kosztach na rzecz ochrony środowiska.

Sprawozdawca

:

Adam BANASZAK (PL/UEN-EA), radny Sejmiku Samorządowego Województwa Kujawsko-Pomorskiego

1.

Zauważa, że lasy przeciwdziałają zmianom klimatu, magazynują bowiem ponad połowę światowych zasobów dwutlenku węgla w biomasie, co oznacza, że ich degradacja oraz deforestacja obszarów jest zagrożeniem dla środowiska i klimatu. Wiąże się to z bezwzględną koniecznością prowadzenia zrównoważonej polityki leśnej.

2.

Uważa, że naturalne ekosystemy cechują się delikatną równowagą, a różnorodność gatunkowa roślin i zwierząt ma żywotne znaczenie dla naszego zdrowia i dobrego samopoczucia. Lasy rodzime i naturalne są istotnymi siedliskami i powinny być zarządzane zgodnie z przepisami w zakresie leśnictwa i z przepisami regionalnymi. Dlatego państwa członkowskie i regiony powinny mieć możliwość podjęcia decyzji zabraniającej sadzenia zmodyfikowanych genetycznie gatunków drzew i roślin.

3.

Przyjmuje z zadowoleniem, że Komisja Europejska propaguje wykorzystanie biomasy leśnej do wytwarzania energii i wspiera takie działania poprzez Stały Komitet ds. Leśnictwa, co owocuje wzrostem – choć nadal zbyt niskim – udziału tego paliwa w produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Zwraca jednocześnie uwagę na to, że w skład biomasy pozyskiwanej w UE wchodzi drobny chrust i masa zielona drzew, które zawierają blisko 90 % rezerwuaru mikroelementów pobieranych przez rośliny w trakcie asymilacji i budowy masy drzewnej. Zbyt duży ich udział może wywołać wyjałowienie siedlisk. Należy to uwzględnić także przy wyborze metod pozyskiwania drewna. Na problematycznych, już ubogich w składniki odżywcze siedliskach leśnych powinno się pozostawiać gałęzie i czuby drzew w miejscu wyrębu lub w drzewostanie.

4.

Zwraca uwagę na duży, lecz wciąż nie do końca wykorzystany potencjał sektora leśnego i drzewnego w realizacji celów UE na rok 2020, w szczególności na możliwość dużo większego wzrostu wykorzystania biomasy leśnej jako surowca i materiału oraz w produkcji energii, w tym zwłaszcza z plantacji szybko rosnących drzew. Stwierdza, że wykorzystanie drewna do celów energetycznych i jako materiału przeciwdziała zmianom klimatu dzięki magazynowaniu dwutlenku węgla (w wyrobach z drewna), mniejszemu zużyciu energii potrzebnej do produkcji w porównaniu z innymi materiałami budowlanymi, oszczędności energii potrzebnej do ogrzewania w zimie i do chłodzenia w lecie (drewniane materiały izolacyjne) oraz zastępowaniu kopalnych źródeł energii w produkcji energii cieplnej i elektrycznej (paliwo drzewne, termiczne wykorzystanie drewna z odzysku). Należy dokładniej rozważyć możliwość wykorzystania dochodów z systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) na potrzeby wspierania takich właśnie lub innych inicjatyw w tym zakresie.

5.

Uważa, że konieczne jest zwiększenie w sposób racjonalny dynamiki leśnictwa, by zintensyfikować produkcję drewna użytkowego, co jednocześnie doprowadzi do zwiększenia produkcji drewna energetycznego.

6.

Zauważa brak wspólnej polityki leśnej, niemniej jednak pozytywnie ocenia przyjęcie na lata 2007–2011 planu działań gospodarki leśnej UE jako właściwego kierunku działań Komisji Europejskiej. Jednocześnie zaleca niezwłoczne rozpoczęcie prac nad ujęciem w ramy prawne i strukturalne działań międzysektorowych Komisji Europejskiej dotyczących lasów, umożliwiających skoordynowanie działań w tym zakresie po roku 2011. Poza opracowaniem planu działań na kolejne lata można by było powołać unijny organ koordynujący politykę leśną UE.

7.

Wspiera informowanie i szkolenie właścicieli lasów w dziedzinie możliwości związanych z leśnictwem prowadzonym zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, a więc uwzględniającym zarówno ochronę różnorodności biologicznej, jak i uprawę drzew wysokiej jakości oraz plantacyjną uprawę drzewiastych gatunków szybko rosnących wykorzystywanych do celów energetycznych. Wzywa także do udzielenia im wszechstronnego wsparcia, zarówno finansowego, jak i w zakresie doradztwa.

8.

Popiera badania i inicjatywy naukowo-badawcze zmierzające w kierunku nowoczesnych technologii pozwalających na pozyskiwanie i wyrób drewna w sposób mniej oddziałujący na środowisko (również z plantacji leśnych prowadzonych w celu uzyskania drewna energetycznego) niż metody tradycyjne, jak również takich, które umożliwiając zrównoważony rozwój, obniżają koszty zarządzania.

9.

Przyjmuje z zadowoleniem i uznaje efekty istniejących dobrowolnych systemów certyfikacji. Popiera zachowanie dobrowolnej certyfikacji, oraz zaleca jej szerokie wsparcie innymi instrumentami, w tym finansowymi. W późniejszym czasie certyfikacja może stać się narzędziem, które przyczyni się do zahamowania napływu drewna i produktów nielegalnego pochodzenia. Proponuje, by rozwiązania te były składową szerszych dążeń w kierunku certyfikacji na skalę ogólnoświatową. Zaleca, by zgodnie z takimi inicjatywami, jak FLEGT (Egzekwowanie prawa, zarządzanie i handel w dziedzinie leśnictwa), za nielegalne uznać wszelki import i posiadanie drewna wyprodukowanego nielegalnie w krajach spoza UE. Jednocześnie zwraca uwagę, że prawne i ekonomiczne uwarunkowania certyfikacji i Natury 2000 różnią się istotnie w poszczególnych krajach i regionach. Wskazuje ponadto, że certyfikacja produktów z drewna nie zawsze w pełni sprzyja realizacji nadrzędnych celów dotyczących gospodarowania na obszarach chronionych. Zaleca zatem, by regulacje uwzględniały te różnice i wymogi, zgodnie z zasadą pomocniczości i proporcjonalności.

10.

Podkreśla znaczenie promowania wielofunkcyjnej gospodarki leśnej, która poza podstawowymi zadaniami związanymi z produkcją drewna, ma także inne funkcje o dużym znaczeniu dla leśnictwa i dla całej gospodarki, w dziedzinach takich jak: turystyka, dobrostan społeczny, ochrona, rekreacja, łowiectwo, szeroko pojęte użytkowanie runa leśnego oraz pozyskiwanie specyficznych użytków (m.in. żywicy, kory garbarskiej, korka itp.). Wzrost znaczenia gospodarczego tych pozaprodukcyjnych funkcji jest osiągalny przy jednoczesnym zwiększaniu bioróżnorodności siedlisk i pozytywnie wpływa na rozwój obszarów wiejskich.

11.

Zwraca uwagę na konieczność współudziału władz regionalnych i lokalnych w podejmowaniu decyzji dotyczących polityki leśnej UE.

12.

Zaleca zdecydowane zwiększenie wsparcia na szczeblu unijnym dla wprowadzania plantacji szybko rosnących drzew hodowanych zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju dla celów energetycznych, co aktywizuje obszary wiejskie, tworzy dodatkowy rynek pracy i jest czynnikiem ekonomicznego rozwoju mikroregionu.

13.

Mając na uwadze cel 20-20-20, kładzie nacisk na to, by wszystkie państwa członkowskie uczestniczyły w respektowaniu wykorzystania biomasy na cele energetyczne, tak by uzyskać zakładany udział energii odnawialnej w ogólnej produkcji energii. Komitet podkreśla niemniej, że rozwój produkcji drewna energetycznego powinien być również przedmiotem troski regionów zarówno z punktu widzenia podaży paliwa (specjalne zarządzanie lasami w zależności od cech regionów), jak i popytu (zachęta do tworzenia lokalnego rynku paliwa drzewnego przez podmioty publiczne i prywatne danego regionu).

14.

Wnosi o dalsze propagowanie wykorzystania biomasy leśnej do wytwarzania energii oraz wspieranie tego działania przez Stały Komitet ds. Leśnictwa, niemniej jednak proponuje, by podjąć działania ograniczające udział w biomasie pozyskiwanego drobnego chrustu i masy zielonej drzew.

15.

Zwraca uwagę, że zainteresowanie produkcją i wykorzystaniem bioenergii pochodzenia drzewnego będzie uzależnione od warunków gospodarczych w państwach członkowskich, takich jak np. opodatkowanie, a także wysokości dotacji na promowanie wykorzystania paliwa drzewnego i od sposobu ukierunkowania tego wsparcia. Wsparcie takie pomoże przyspieszyć dalszy rozwój obszarów wiejskich i spowoduje zrównoważony rozwój naturalnego środowiska na tym terenie. KR wzywa państwa członkowskie, by swoją polityką fiskalną nie dyskryminowały biopaliw w stosunku do paliw kopalnych.

16.

Wysoko ocenia inicjatywy UE ograniczające wylesienia i degradację lasów, co przeciwdziała zmianom klimatu i zmniejszaniu obszarów biorących udział w wiązaniu dwutlenku węgla.

17.

Z zadowoleniem obserwuje efekty rozwijanego monitoringu lasów w celu ich ochrony, gdyż stan tych lasów i ich zdrowotność gwarantują wysoki współczynnik absorpcji gazów cieplarnianych i stabilizację klimatu.

18.

Zwraca uwagę na coraz lepsze zarządzanie lasami w części państw członkowskich, gdzie respektując gospodarkę zrównoważonego rozwoju oraz wielofunkcyjność obszarów leśnych, a także w celu zapobiegania między innymi pożarom, w sposób racjonalny usuwa się martwą materię organiczną na potrzeby bioenergii, z uwzględnieniem zasad wynikających z certyfikacji i Natury 2000.

19.

Ocenia pozytywnie szereg działań i inicjatyw politycznych UE, które w efekcie zobowiązują państwa członkowskie do uzgadniania elementów ich krajowej polityki leśnej z celami UE.

20.

Mając na uwadze, że wzrost lesistości zwiększa pochłanianie dwutlenku węgla, a co za tym idzie, wpływa korzystnie na stabilizację klimatu, Komitet Regionów zaleca także, żeby w ramach rozwoju polityki wiejskiej zwiększyć środki przeznaczone na utrzymanie i poprawę istniejących obszarów leśnych oraz na ponowne zalesianie gruntów i związane z tym zabiegi hodowlane. Nalega w tym kontekście, aby wsparcia takiego udzielać tylko pod warunkiem, że działania te nie spowodują pogorszenia się różnorodności biologicznej.

21.

W pewnych państwach lub regionach UE pożary lasów stanowią największe zagrożenie dla zachowania ich ekosystemów leśnych, składających się z formacji drzewiastych i krzewiastych. Pożary te są spowodowane – poza niesprzyjającymi warunkami meteorologicznymi – nadmiernym zgromadzeniem materiałów palnych wynikającym z braku wykorzystania lub zaniedbania terenów leśnych ze względu na ich niską rentowność. Powoduje to, że powstałe pożary są bardziej intensywne i gwałtowne, a ich ugaszenie jest poważnie utrudnione. Biorąc to pod uwagę, należy propagować i wspierać prowadzenie zapobiegawczej gospodarki leśnej, dzięki której kultury leśne będą bardziej odporne na rozprzestrzenianie się ognia, poprzez prace leśne mające na celu zmniejszenie ilości i zmianę roślinnych materiałów palnych, a także poprzez tworzenie i utrzymywanie przesiek przeciwpożarowych. Pochodzącą z tych prac biomasę odpadową należy przeznaczyć na produkcję energii odnawialnej, przyczyniając się w ten sposób do zmniejszenia emisji CO2.

22.

Z uwagi na dotychczasowe doświadczenia związane z monitorowaniem szkód leśnych powodowanych przez pożary, gradacje szkodliwych owadów, patogenów grzybowych czy ujemnego wpływu powodzi, przez co obniża się stan zdrowotny i żywotność lasu, uważa, że należy zachęcać państwa członkowskie do dalszego rozwoju sieci monitoringu.

23.

Zaleca wspieranie państw członkowskich i regionów wprowadzających leśną politykę zrównoważonego rozwoju, która służy łagodzeniu zmian klimatu. Należy preferować krajowe, regionalne i lokalne inicjatywy zmierzające w kierunku wprowadzania zachęt dla podmiotów gospodarczych w formie ulg podatkowych, partycypowania w kosztach innowacji, preferencyjnych umów na zakup artykułów produkcji leśnej, pomocy technicznej i technologicznej, a także partycypacji w ponoszonych kosztach na rzecz ochrony środowiska.

24.

Zaleca szerokie promowanie, zwłaszcza w sektorze budownictwa, artykułów produkowanych na bazie surowców drzewnych, które są gwarantem wydłużonego magazynowania węgla absorbowanego w trakcie asymilacji dwutlenku węgla przez drzewostany.

25.

Podkreśla zgłaszaną już przez siebie potrzebę istnienia na szczeblu międzynarodowym, unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym dobrze skoordynowanego międzysektorowego podejścia politycznego, które odpowiednio uwzględniałoby rozwój sytuacji na świecie i miało na celu zapewnienie prawdziwie zrównoważonego zarządzania zasobami leśnymi, łączącego strategię łagodzenia zmiany klimatu z działaniami służącymi przystosowaniu się do niej. Wzywa zatem UE, by bardziej zdecydowanie przewodziła społeczności międzynarodowej i zachęca państwa członkowskie do kontynuowania wysiłków mających na celu wypełnienie zobowiązań dotyczących łagodzenia zmian klimatu podjętych w ramach UNFCCC i w protokole z Kioto oraz do wsparcia w przystosowaniu się do skutków zmian klimatu (6. działanie podstawowe programu na lata 2007–2011). Wyraża również zadowolenie, że w ramach UNFCC Komisja Europejska proponuje stworzenie ogólnoświatowego mechanizmu na rzecz zmniejszenia emisji dwutlenku węgla spowodowanych wylesianiem, opartego na systemie stałego finansowania, i proponuje przeznaczenie znacznej części dochodów z aukcji uprawnień do emisji przewidzianych przez EU ETS na walkę z wylesianiem i degradacją lasów w krajach rozwijających się.

26.

Wskazuje na potrzebę dalszego popierania polityki leśnej, gdyż jest ona ściśle powiązana z celem zwiększenia efektywności energetycznej o 20 % do 2020 roku oraz redukcją emisji dwutlenku węgla, na co wpływa duży obszar zajmowany przez lasy, sięgający niemal 35 % powierzchni Europy. W celu osiągnięcia owej efektywności energetycznej należy wspierać wykorzystanie biomasy jako źródła energii termicznej, przedkładając to nad produkcję energii elektrycznej. W tym celu należałoby poczynić starania w związku z rozliczaniem takiego wykorzystania i włączyć je do ogólnych bilansów energetycznych, jako że stanowi ono najbardziej efektywną formę wykorzystania biomasy.

27.

Zwraca uwagę, że konieczne są dalsze działania ograniczające wzrost szkód biotycznych i abiotycznych – w tym pochodzenia antropogenicznego – na lasy, co zostało uwzględnione w planie działań na lata 2007–2011.

28.

Zauważa funkcjonowanie wielu dobrych rozwiązań wprowadzonych przez UE, które należy rozwijać, włączając w dyskusje i poszukiwanie nowych pomysłów ekspertów z poszczególnych krajów, zwłaszcza tych, gdzie gospodarka leśna jest najlepsza, oraz reprezentantów władz lokalnych i regionalnych z obszarów, gdzie ta gałąź gospodarki ma istotne znaczenie.

29.

Dostrzega dużą rolę w nagłaśnianiu i wskazywaniu problemów leśnictwa całej Europy, w tym UE, przez MCPFE – Ministerialną Konferencję na rzecz Ochrony Lasów w Europie, i zaleca zacieśnienie współpracy z tą instytucją.

30.

Zaleca rozpoczęcie prac nad ujęciem w ramy prawne i strukturalne działań międzysektorowych Komisji Europejskiej, które umożliwią skoordynowanie działań w zakresie europejskiej polityki leśnej, co będzie miało decydujące znaczenie po wygaśnięciu Planu działań na lata 2007–2011.

31.

W związku z międzysektorowością zagadnień leśnych zaleca rozpoczęcie prac nad powstaniem wiodącej instytucji odpowiedzialnej za politykę leśną UE i wyposażeniu jej w niezbędne instrumenty finansowe.

32.

Popiera wspieranie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie ochrony środowiska, choć uważa, że efekty podnoszenia świadomości społecznej na temat korzyści płynących ze zrównoważonej gospodarki leśnej są ciągle niewystarczające, a co za tym idzie, w społecznościach UE brakuje pełnego zrozumienia płynących z tego korzyści dla rozwoju obszarów wiejskich.

33.

Zaleca zwiększenie wsparcia dla działań edukacyjnych i informacyjnych, szczególnie tych skierowanych zarówno do właścicieli, jak i do zarządców lasów, w zakresie zrównoważonej gospodarki leśnej oraz udziału biomasy leśnej w celu osiągnięcia priorytetów celu 20-20-20.

34.

Nauka oraz gospodarka leśna mają kluczowe znaczenie dla przystosowania się do zmian klimatu poprzez zmianę praktyk związanych bezpośrednio z hodowlą lasu dostosowującą odpowiednie gatunki do danej lokalizacji i przywracanie typów lasów, które zapewniają większą elastyczność w odniesieniu do zmian klimatu. W szczególności można przez to znacząco wpłynąć na lasy górskie, które pełnią funkcję ochronną przed zagrożeniami naturalnymi.

35.

Popiera inicjatywy naukowo-badawcze badające możliwości energetyczne poszczególnych gatunków drzew oraz sposoby ich plantacyjnej uprawy, ich zdolność przystosowania się do różnych warunków klimatycznych i geograficznych oraz możliwości poprawy ich materiału genetycznego, których wprowadzenie skutkuje wysokimi przyrostami biomasy leśnej wykorzystywanej zarówno do produkcji drewna użytkowego jak i drewna na cele energetyczne, co pozwala na zwiększenie masy drewna na oba cele. Jednocześnie jednak należy systematycznie badać i oceniać skutki ekologiczne.

36.

W pełni akceptuje zachęcanie do wykorzystywania drewna i innych produktów leśnych pochodzących z lasów zarządzanych zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Dotyczy to w szczególności energii i surowców. Popiera również certyfikację gwarantującą poprawny sposób zarządzania obszarami leśnymi i unikania wprowadzania na rynek drewna niewiadomego pochodzenia, podkreślając jednocześnie rolę, jaką w zakresie zarządzania mogą odgrywać władze lokalne i regionalne.

37.

Popiera wysiłki na rzecz ogólnoświatowej certyfikacji drewna i produktów drewnianych, takie jak inicjatywy FLEGT, o ile opierają się na obecnie obowiązujących systemach certyfikacji (PEFC i FSC), zwalczające nielegalne wyręby lasu, oraz inne inicjatywy zmierzające do porozumienia w sprawie walki z takimi zjawiskami, co wraz z preferencjami dla produktów pochodzących z podmiotów certyfikowanych przyczyni się do skutecznego zahamowania napływu drewna i produktów nielegalnego pochodzenia.

38.

Zachęca do rozważenia na poszczególnych szczeblach decyzyjnych ewentualnej daty wprowadzenia obowiązkowej certyfikacji na terenie UE.

39.

Biorąc pod uwagę, że wzrost bioróżnorodności zwiększa odporność lasów, co pozwala w znacznie większym stopniu wykorzystać potencjalną możliwość siedlisk, zwraca uwagę na preferowanie działań zmierzających w kierunku zwiększania bioróżnorodności, ale z troską o wielofunkcyjność lasów i ich zrównoważony rozwój. W związku z tym proponuje, by nowe plantacje były zarządzane zgodnie z zasadami równowagi środowiskowej w celu ochrony gleby, fauny i flory.

40.

Podkreśla, że lasy przeciwdziałają zmianom klimatu, między innymi dzięki wielofunkcyjnej gospodarce, magazynują bowiem 77 % światowych zasobów dwutlenku węgla w biomasie, dzięki czemu odgrywają podstawową rolę w globalnym obiegu węgla, regulując jednocześnie cykle biologiczne, oraz chronią glebę i wodę. Bez poświęcenia im szczególnej uwagi żadne ekologiczne cele nie zostaną osiągnięte.

41.

Wzywa państwa członkowskie oraz Unię Europejską do tego, by wykorzystać Międzynarodowy Rok Lasów 2011 jako okazję do dokonania radykalnego postępu w sektorze leśnictwa i produkcji drewna.

29.5.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 141/50

—

Podziela zdanie, że seksualne wykorzystywanie dzieci i ich niegodziwe traktowanie w celach seksualnych, w tym pornografia dziecięca, rozpatrywane w kontekście handlu ludźmi związanego z innymi formami wykorzystania, takimi jak żebractwo, udział w sieciach drobnej przestępczości czy pobieranie organów, stanowią poważne naruszenie praw człowieka, a w szczególności godności ludzkiej i praw dziecka, dlatego konieczne jest, by UE przyjęła wspólne, bezkompromisowe podejście.

—

Jest świadomy, że pornograficzne obrazy przedstawiające seksualne wykorzystywanie dzieci oraz inne formy niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych są zjawiskiem nasilającym się i upowszechniającym się poprzez wykorzystanie nowych technologii, a środki na rzecz walki z tym zjawiskiem nie działają wystarczająco szybko lub nie są wystarczająco skuteczne. Z tego powodu należy odpowiednio zareagować na wszystkich poziomach – włącznie z kształceniem i rozwojem umiejętności pracowników odpowiednich organów na poziomie lokalnym i regionalnym – by wesprzeć wykrywanie tego rodzaju działalności i jej przeciwdziałanie.

—

Zgadza się z tym, że kary powinny być skuteczne, odstraszające i proporcjonalne do wagi przestępstwa, także w celu zwiększenia skuteczności prowadzonych dochodzeń i ścigania oraz poprawy międzynarodowej współpracy sądowej i w zakresie egzekwowania prawa.

—

Podziela pogląd, że groźne przestępstwa kryminalne, takie jak seksualne wykorzystywanie dzieci i pornografia dziecięca oraz inne formy wykorzystania nieletnich związane z handlem ludźmi, wymagają kompleksowego podejścia, obejmującego ściganie przestępców, ochronę pokrzywdzonych dzieci, środki zapobiegawcze i monitorowanie, a także edukację i podnoszenie świadomości społecznej.

—

Przypomina, że handel ludźmi jest zarówno zagadnieniem globalnym, jak i problemem lokalnym. Dlatego też władze lokalne muszą znaleźć się na pierwszej linii walki z tym zjawiskiem. Aby polityka egzekwowania prawa i ścigania przestępstw w tym zakresie była skuteczna, potrzebne jest szerokie partnerstwo, w które zaangażowane zostaną wszystkie szczeble sprawowania władzy, organizacje pracodawców, sektor prywatny, związki zawodowe i organizacje pozarządowe.

Sprawozdawca

:

Ján ORAVEC (SK/PPE), burmistrz Štúrova

1.

Podziela zdanie, że seksualne wykorzystywanie dzieci i ich niegodziwe traktowanie w celach seksualnych oraz pornografia dziecięca, rozpatrywane w kontekście handlu ludźmi związanego z innymi formami wykorzystania, takimi jak żebractwo, udział w sieciach drobnej przestępczości czy pobieranie organów, stanowią poważne naruszenie praw człowieka, a w szczególności godności ludzkiej (art. 1 Karty praw podstawowych) i praw dziecka (art. 24 Karty praw podstawowych oraz nowojorskiej konwencji o prawach dziecka z 1989 r.), dlatego konieczne jest, by UE przyjęła wspólne, bezkompromisowe podejście.

2.

Ponownie podkreśla, że szczebel lokalny i regionalny, z racji swego umiejscowienia najbliżej obywatela, może być pierwszym punktem kontaktowym dla ofiar wykorzystywania seksualnego. Lepsza alokacja środków, obok strategii zwalczania tego zjawiska, sprzyja bardziej wszechstronnemu zaangażowaniu politycznemu.

3.

Jest świadom, że pornograficzne obrazy przedstawiające seksualne wykorzystywanie dzieci oraz inne formy niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych są zjawiskiem nasilającym się i upowszechniającym się poprzez wykorzystanie nowych technologii, a środki przyjęte do tej pory nie działają wystarczająco szybko lub nie są wystarczająco skuteczne. Z tego powodu należy odpowiednio zareagować na wszystkich poziomach – włącznie z kształceniem i rozwojem umiejętności pracowników odpowiednich organów na poziomie lokalnym i regionalnym – by wesprzeć wykrywanie tego rodzaju działalności i jej przeciwdziałanie.

4.

Decyzja ramowa Rady 2004/68/WSiSW dotycząca zwalczania seksualnego wykorzystywania dzieci i pornografii dziecięcej, mających w dużym stopniu wymiar transgraniczny, zbliża ustawodawstwo państw członkowskich w celu kryminalizacji najgroźniejszych form seksualnego wykorzystywania i niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych, a także rozszerzenia jurysdykcji sądów krajowych i zapewnienia pokrzywdzonym minimalnego poziomu pomocy, zarówno przed wydaniem wyroku, jak i po jego zapadnięciu.

5.

Sądzi, że protokół fakultatywny ONZ do Konwencji praw dziecka dotyczący sprzedaży dzieci, prostytucji dziecięcej i pornografii dziecięcej oraz, w szczególności, Konwencja Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych stanowią zasadnicze etapy procesu umacniania międzynarodowej współpracy w tej dziedzinie. Zachęca więc państwa członkowskie do podjęcia aktywniejszych działań w celu ratyfikacji konwencji Rady Europy.

6.

Podziela pogląd, że groźne przestępstwa kryminalne, takie jak seksualne wykorzystywanie dzieci i pornografia dziecięca oraz inne formy wykorzystania nieletnich związane z handlem ludźmi, wymagają kompleksowego podejścia, obejmującego ściganie przestępców, ochronę pokrzywdzonych dzieci, środki zapobiegawcze i monitorowanie, a także edukację i podnoszenie świadomości społecznej. Wszelkie działania mające na celu zwalczanie tych przestępstw powinny być podejmowane w celu jak najlepszego zabezpieczenia dobra dzieci i poszanowania ich praw. Decyzję ramową 2004/68/WSiSW należy zastąpić nowym instrumentem określającym całościowe ramy prawne umożliwiające realizację wspomnianego celu oraz ochronę dzieci we wszystkich państwach członkowskich przed przestępcami pochodzącymi ze wszystkich tych państw.

7.

Podziela pogląd, że groźne formy wykorzystywania seksualnego dzieci i ich niegodziwego traktowania w celach seksualnych powinny podlegać skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym sankcjom. Chodzi tu szczególnie o nowe formy wykorzystywania seksualnego dzieci i ich niegodziwego traktowania w celach seksualnych, łatwiejsze wskutek zastosowania technologii informatycznych. Należy również wprowadzić jaśniejszą definicję pornografii dziecięcej i uzgodnić ją z definicjami zawartymi w instrumentach międzynarodowych. Należy również zharmonizować prawo procesowe, aby zagwarantować, że przestępcy będą traktowani w taki sam sposób, a także – albo przede wszystkim – aby zapobiegać zbędnym opóźnieniom, które mogą osłabić resocjalizacyjny wymiar kary.

8.

Należy ułatwić prowadzenie dochodzeń w sprawie przestępstw i wnoszenie aktów oskarżenia w ramach postępowań karnych ze względu na trudności, jakie pokrzywdzone dzieci mają z ujawnieniem faktu niegodziwego ich traktowania, i z uwagi na anonimowość przestępców w cyberprzestrzeni. Należy ustanowić ściśle określone uprawnienia do prowadzenia dochodzeń, jasno definiujące właściwość materialną i terytorialną.

9.

Uważa, że by się skutecznie przyczynić do walki z tymi przestępstwami, policja miejska i okręgowa, która zna najlepiej kontekst lokalny i może w związku z tym odgrywać decydującą rolę w wykrywaniu działalności przestępczej, powinna mieć możliwość korzystania z baz danych, zostać przeszkolona w wykrywaniu tego rodzaju działalności przestępczej oraz posiadać odpowiednie uprawnienia.

10.

Zgadza się z tym, że należy zmienić normy jurysdykcyjne, by zagwarantować, że osoby z Unii Europejskiej dopuszczające się seksualnego wykorzystywania dzieci lub ich niegodziwego traktowania w celach seksualnych były ścigane nawet wtedy, gdy popełnią przestępstwo poza Unią Europejską, w szczególności w ramach tak zwanej turystyki seksualnej. Jednocześnie UE powinna wykorzystać swoją polityczną i gospodarczą siłę oddziaływania, aby uzyskać podobny stan prawny również w państwach poza UE.

11.

Zgadza się, że pokrzywdzonym dzieciom należy zapewnić łatwy dostęp do środków ochrony prawnej i oszczędzić im cierpień związanych z udziałem w postępowaniach karnych. Dlatego też normalnie stosowaną praktyką powinno być wykorzystywanie różnych dostępnych technologii służących do rejestrowania zeznań ofiar, szczególnie gdy są nimi dzieci. Ograniczy to potrzebę powtarzania przesłuchań lub bezpośredniego kontaktu ofiar ze sprawcami.

12.

Uważa, że aby zapobiegać powrotom na drogę przestępstwa lub przynajmniej ograniczyć to zjawisko do minimum, przestępców należy zawsze oceniać z punktu widzenia zagrożenia, jakie stwarzają, i ryzyka ponownego popełnienia przez nich przestępstw seksualnych przeciw dzieciom. Powinni oni także mieć możliwość dobrowolnego uczestnictwa w skutecznych programach oraz środkach interwencyjnych, w które należy aktywnie zaangażować również władze lokalne.

13.

Proponuje, by w odpowiednich przypadkach, ze względu na zagrożenie, jakie powodują skazani przestępcy i ryzyko ponownego popełnienia przez nich przestępstw seksualnych przeciwko dzieciom, byli oni czasowo lub stale pozbawieni możliwości wykonywania działalności związanej z regularnym kontaktem z dziećmi. Należy ułatwić stosowanie tego typu zakazów w całej UE i skutecznie włączyć w to samorządy lokalne i regionalne.

14.

Aby zwalczać pornografię dziecięcą, w szczególności w przypadkach, w których oryginalne materiały znajdują się poza terytorium UE, należy ustanowić mechanizmy blokowania dostępu z terytorium Unii do stron internetowych, co do których ustalono, że zawierają pornografię dziecięcą lub służą do jej rozpowszechniania.

15.

Zgodnie z zasadami pomocniczości i proporcjonalności omawiana decyzja ramowa jest ograniczona do minimum, czyli ma zakres konieczny do osiągnięcia swych celów na poziomie europejskim i nie wykracza poza to, co jest niezbędne do ich realizacji.

16.

Odnotowuje, że decyzja ramowa respektuje prawa podstawowe i jest zgodna z zasadami uznanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności z zasadą poszanowania godności ludzkiej, zakazem tortur lub nieludzkiego bądź poniżającego traktowania lub karania, prawami dziecka, prawem do wolności i bezpieczeństwa, wolnością słowa i informacji, ochroną danych osobowych, prawem do skutecznego środka odwoławczego i do sprawiedliwego sądu oraz z zasadami legalności i proporcjonalności przestępstw i kar. Decyzja ta ma służyć w szczególności zapewnieniu pełnego poszanowania tych praw. Nie służy ona regulacji kwestii dotyczących czynności seksualnych pomiędzy osobami małoletnimi odbywanych za zgodą obydwu stron.

17.

Przypomina, że handel ludźmi jest zarówno zagadnieniem globalnym, jak i problemem lokalnym. Dlatego też instytucje lokalne muszą znaleźć się na pierwszej linii walki z tym zjawiskiem. Aby polityka egzekwowania prawa i ścigania przestępstw w tym zakresie była skuteczna, potrzebne jest szerokie partnerstwo, w które zaangażowane zostaną wszystkie szczeble sprawowania władzy, organizacje pracodawców, sektor prywatny, związki zawodowe i organizacje pozarządowe.

18.

Podziela zdanie, że handel ludźmi jest poważnym przestępstwem, popełnianym często w ramach przestępczości zorganizowanej, i rażącym naruszeniem praw człowieka. Popiera w związku z tym jednolite, bezkompromisowe i kompleksowe podejście do tego zjawiska w UE i uznaje, że jest to jedno z jej zadań priorytetowych.

19.

Popiera zobowiązanie Unii Europejskiej do zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony praw osób będących przedmiotem handlu. W tym celu przyjęto decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie zwalczania handlu ludźmi oraz Plan UE dotyczący najlepszych praktyk, standardów i procedur zwalczania handlu ludźmi i zapobiegania mu (2005/C 311/01).

20.

Z zadowoleniem odnosi się do faktu, że w decyzji ramowej przyjęto zintegrowane i kompleksowe podejście do walki z handlem ludźmi. Lepsze zapobieganie i skuteczniejsze ściganie oraz ochrona praw pokrzywdzonych to główne cele tej decyzji ramowej. Dzieci, które ze względu na swój wiek mogą się znaleźć w niepewnych sytuacjach, należą do osób bardziej bezbronnych, dlatego istnieje większe ryzyko, iż padną ofiarą handlu ludźmi. Stosując wszelkie przepisy decyzji ramowej, należy kierować się dobrem dziecka, zgodnie z przyjętą w 1989 r. Konwencją ONZ o prawach dziecka.

21.

Jest świadomy tego, że Protokół Narodów Zjednoczonych z 2000 r. o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej oraz Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi z 2005 r. to ważne elementy procesu zacieśniania współpracy międzynarodowej na rzecz zwalczania handlu ludźmi. W celu przyspieszenia procesu zbliżania ustawodawstwa w decyzji ramowej przyjęto szeroką definicję przestępstwa, uwzględnioną w wymienionych wyżej instrumentach NZ i Rady Europy. Definicja ta obejmuje różne typy pokrzywdzonych – nie tylko kobiety, lecz również nieletnich i mężczyzn – oraz różne formy wykorzystania, nie tylko seksualnego, lecz również związanego z pracą, żebractwem i udziałem nieletnich w sieciach drobnej przestępczości, a także handel ludźmi w celu usunięcia organów, który może być powiązany z handlem organami. Wszystkie te praktyki stanowią poważne naruszenie godności ludzkiej i integralności fizycznej.

22.

Zgadza się z tym, że kary powinny być skuteczne, odstraszające i proporcjonalne do wagi przestępstwa, także w celu zwiększenia skuteczności prowadzonych dochodzeń i ścigania oraz poprawy międzynarodowej współpracy sądowej i w zakresie egzekwowania prawa. Okoliczności obciążające powinny uwzględniać potrzebę ochrony ofiar znajdujących się w niepewnej sytuacji, w tym wszystkich pokrzywdzonych dzieci i dorosłych, bezbronnych ze względu na sytuację osobistą lub fizyczne i psychologiczne konsekwencje przestępstwa. W każdym razie współpraca wszystkich podmiotów odpowiedzialnych za ochronę nieletnich i tych zajmujących się prawami człowieka jest niezbędna tak samo jak efektywne działania dochodzeniowe organów ścigania oraz skuteczność organów sądowniczych.

23.

Popiera pogląd, że pokrzywdzeni powinni być chronieni – na podstawie decyzji właściwego organu – przed ściganiem i karaniem za niezgodne z prawem działania, w których brali udział, takie jak naruszenie przepisów imigracyjnych, posługiwanie się fałszywymi dokumentami czy przestępstwa ścigane na mocy przepisów dotyczących prostytucji, jeśli były one bezpośrednią konsekwencją zastosowania wobec nich któregokolwiek z nielegalnych środków stosowanych przez handlarzy, przy czym okoliczności trzeba oceniać w sposób spójny i z należytą wrażliwością. Dodatkowym celem takiej ochrony jest zachęcanie pokrzywdzonych do występowania w charakterze świadka w postępowaniu karnym.

24.

Choć w decyzji ramowej Rady z dnia 15 marca 2001 r. w sprawie pozycji ofiar w postępowaniu karnym (2001/220/WSiSW) określono szereg praw, jakie przysługują pokrzywdzonym w postępowaniu karnym, między innymi prawo do ochrony i odszkodowania, to ponieważ pokrzywdzeni w wyniku handlu ludźmi znajdują się również w niepewnej sytuacji, konieczne jest zastosowanie wobec nich specyficznych środków. Tego typu pokrzywdzeni, ponoszący konsekwencje działań przestępczych związanych z handlem ludźmi, w tym konsekwencje usunięcia organów, powinni być chronieni przed zastraszeniem i wtórną wiktymizacją, tj. przed dalszym prześladowaniem lub traumą wynikającą ze sposobu, w jaki przeprowadzane jest postępowanie karne. Należy ponadto ustanowić specyficzne środki zapewniające skuteczną ochronę i zadośćuczynienie.

25.

Sądzi, że pokrzywdzeni powinni móc skutecznie korzystać z przysługujących im praw. W związku z tym należy zapewnić im odpowiednią i w niektórych wypadkach powszechnie obowiązkową pomoc przed rozpoczęciem postępowania karnego, w jego trakcie i po jego zakończeniu. Decyzja ramowa zobowiązuje państwa członkowskie do udzielenia pomocy każdemu pokrzywdzonemu w zakresie, w jakim umożliwi mu to odzyskanie sił i zapewni ochronę.

26.

Jest przekonany, że handel ludźmi wiąże się z wielkimi sumami pieniędzy zgromadzonymi przez przestępców uwikłanych w tę nielegalną działalność, zachęca zatem państwa członkowskie do wykorzystywania majątku skonfiskowanego przestępcom do finansowania dodatkowych przedsięwzięć terapeutycznych i integracyjnych dla tych dzieci.

27.

O ile dyrektywa 2004/81/WE przewiduje wydawanie dokumentów pobytowych obywatelom państw trzecich, którzy są ofiarami handlu ludźmi, a dyrektywa 2004/38/WE stanowi o zasadach wykonywania przez obywateli Unii i ich rodziny prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, w tym o ochronie przed wydaleniem, o tyle omawiana decyzja ramowa ustanawia specyficzne środki ochrony dla wszystkich pokrzywdzonych w wyniku handlu ludźmi i nie dotyczy warunków ich przebywania na terytorium państw członkowskich ani innych kwestii wchodzących w zakres kompetencji Wspólnoty.

28.

Uważa, że każde państwo członkowskie powinno zagwarantować, oprócz środków dostępnych dla dorosłych, specyficzne środki ochrony pokrzywdzonych dzieci.

29.

Z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę zmierzającą do tego, by każde państwo członkowskie wprowadziło lub wzmocniło politykę w zakresie zapobiegania handlowi ludźmi, w tym środki mające na celu osłabienie popytu prowadzącego do jakichkolwiek form wykorzystywania, poprzez badania naukowe, informacje, podnoszenie świadomości, edukację i kampanie społeczne na szczeblu europejskim, które propagowałyby kompleksową definicję handlu ludźmi i zwalczałyby zjawisko tak zwanej wtórnej wiktymizacji. Realizując takie inicjatywy, każde państwo członkowskie powinno mieć na uwadze równouprawnienie płci i prawa dziecka.

30.

[Dyrektywa 2009/…/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia … przewidująca minimalne normy kar dla pracodawców zatrudniających obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium UE] przewiduje kary dla pracodawców zatrudniających obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium UE, którzy to pracodawcy, mimo iż nie zostali oskarżeni o handel ludźmi ani skazani za taki czyn, korzystają z pracy lub usług danej osoby, mając świadomość, że jest ona ofiarą takiego handlu. Państwa członkowskie powinny dodatkowo rozważyć możliwość nakładania kar na osoby, które korzystają z jakichkolwiek usług świadczonych przez pokrzywdzonego, mimo że mają świadomość, iż jest on ofiarą handlu ludźmi.

31.

Popiera propozycję ustanowienia krajowych systemów monitorowania, takich jak instytucja krajowych sprawozdawców lub równoważne mechanizmy, które gromadziłyby dane i oceniały tendencje w handlu ludźmi, szacowały rezultaty polityki prowadzonej w zakresie walki z handlem ludźmi oraz dostarczały rządom i parlamentom porad na temat rozwoju działań w tym zakresie.

32.

Wskazuje również na potrzebę ustalenia czynników, dzięki którym zorganizowane grupy przestępcze są w stanie prowadzić handel ludźmi, a są to głównie ludzka desperacja lub zła sytuacja ekonomiczna i społeczna w krajach pochodzenia. Wiele osób wpada w ręce zorganizowanych grup przestępczych, ponieważ obiecują one możliwość poprawy warunków bytowych swoich przyszłych ofiar. Następnie grupy te wykorzystują swoje ofiary do nielegalnej pracy, prostytucji, żebrania, pobierania organów lub innych działań niezgodnych z prawem.

33.

Odnotowuje, że pomoc policji miejskiej i okręgowej, która najlepiej zna środowisko lokalne, może w dużym stopniu ułatwić wykrywanie tej działalności przestępczej i jej przyczyn, a także monitorowanie środowiska. Niemniej, żeby było to możliwe, policja ta musi mieć dostęp do baz danych, zostać przeszkolona w wykrywaniu tego rodzaju działalności przestępczej oraz posiadać odpowiednie uprawnienia.

34.

Zdecydowanie popiera działania Unii Europejskiej mające na celu zapobieganie nielegalnej imigracji, ponieważ nielegalni imigranci w istocie są potencjalnymi ofiarami handlu ludźmi.

35.

Uważa, że skoro cel decyzji ramowej, jakim jest walka z handlem ludźmi, nie może być osiągnięty w sposób wystarczający przez same państwa członkowskie, może natomiast, ze względu na skalę działania i jego skutki, być osiągnięty w lepszy sposób na poziomie Unii, Unia może przyjąć środki zgodne z zasadą pomocniczości, o której mowa w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej, sformułowanej w art. 5 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, wymienioną w tym ostatnim artykule, decyzja ramowa nie wykracza poza zakres niezbędny do osiągnięcia tego celu.

36.

Odnotowuje, że omawiana decyzja ramowa respektuje prawa podstawowe i jest zgodna z zasadami uznanymi zwłaszcza w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, a w szczególności z zasadą poszanowania godności ludzkiej, zakazem niewolnictwa i pracy przymusowej oraz handlu ludźmi, zakazem tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, prawami dziecka, prawem do wolności i bezpieczeństwa, wolnością słowa i informacji, prawem do ochrony danych osobowych, prawem do skutecznego środka odwoławczego i dostępu do bezstronnego procesu oraz zasadami legalności i proporcjonalności przestępstw i kar.

37.

Komitet przyznaje, że osoby będące przedmiotem handlu ludźmi przechodzą bez wyjątku traumę i są naznaczone przez swoje przejścia, a także, że na władzach lokalnych i regionalnych często spoczywa obowiązek pomocy w rehabilitacji i w rozpoczęciu nowego życia. Należy uznać tę rolę i udostępnić odpowiednie zasoby, aby wspomóc ten proces.

29.5.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 141/55

—

Wnosi, aby dyrektywa zalecała państwom członkowskim zobowiązanie (a nie tylko zachęcanie) producentów EEE do projektowania produktów w taki sposób, aby ułatwić ich demontaż, ponowne użycie i odzysk. Opłata pobierana w systemach zgodności powinna się wiązać z możliwością ponownego użycia lub recyklingu danego produktu.

—

Wzywa do stosowania wskaźnika zbiórki oddzielnie do każdej kategorii produktów oraz zaleca wyliczanie celu zbiórki na podstawie średniej długości cyklu życia EEE. Państwa członkowskie powinny zapobiegać wprowadzaniu małogabarytowego WEEE do strumienia odpadów niesortowalnych.

—

Wzywa do jasnego i czytelnego zobowiązania producentów do finansowania kosztów związanych ze zbiórką i punktami zbiórki WEEE. Rozszerzenie odpowiedzialności producenta na koszty selektywnej zbiórki z gospodarstw domowych powinno być obowiązkowe w celu zapewnienia większej harmonizacji odpowiedzialności finansowej i utworzenia sprawiedliwych reguł konkurencji w UE.

—

Postuluje zastosowanie osobnego celu dotyczącego ponownego użycia sprzętu na poziomie minimum 5 %, zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami. Można by dzięki temu zaradzić obecnej niechęci wobec ponownego użycia sprzętu z odzysku oraz zapewnić ponowne użycie urządzeń wysokiej jakości.

—

Wzywa do uwzględniania w cenie produktu całości kosztów eliminacji WEEE zawierających niebezpieczne substancje w sposób nieszkodliwy dla zdrowia ludzkiego i środowiska. Ubolewa, że nie rozszerzono listy substancji, których zakazanie proponuje się zgodnie z załącznikiem IV do dyrektywy RoHS.

—

Wzywa do zwrócenia zdecydowanie większej uwagi na rolę edukacji ekologicznej, w tym kampanii uświadamiających społeczeństwo. Należy wspierać władze lokalne i regionalne w przygotowaniu i realizacji tych działań, gdyż mają one olbrzymie znaczenie dla kształtowania zachowań konsumentów.

Sprawozdawca

:

Jerzy ZAJĄKAŁA (PL/UEN-EA), wójt gminy Łubianka

1.

Potwierdza ważność odpowiedzialnego uregulowania spraw właściwego gospodarowania odpadami sprzętu elektronicznego i elektrycznego (WEEE) mając na uwadze ich znaczący wpływ na środowisko i zdrowie.

2.

Podkreśla, że w większości państw członkowskich to władze lokalne i regionalne są odpowiedzialne za wdrażanie unijnej polityki gospodarowania odpadami. Sporządzają one plany, udzielają zezwoleń na zbiórkę i przetwarzanie odpadów oraz zarządzają systemami zbiórki i przetwarzania. Powinny w związku z tym odgrywać kluczową rolę w procesie opracowywania nowych podejść i propozycji w dziedzinie gospodarki odpadami.

3.

Przyjmuje z zadowoleniem inicjatywę Komisji Europejskiej zmierzającą do przekształcenia dyrektyw oraz uwzględnienie w swoim projekcie treści wcześniejszej opinii Komitetu z roku 2000, w której Komitet wzywał do zmniejszenia nieuzasadnionych kosztów i obciążeń dla podmiotów rynkowych i administracji, poprawy efektywności oraz zwłaszcza ograniczenia wpływu tego szybko rosnącego łańcucha odpadów na środowisko.

4.

Stwierdza, że podstawą wspólnotowej polityki ochrony środowiska jest zasada „zanieczyszczający płaci”. Odpowiedzialność producenta, która jest bezpośrednią konsekwencją tej zasady, stanowi kluczową regułę gospodarowania odpadami i podstawę dyrektywy WEEE.

5.

Zwraca uwagę na opóźnienia w transpozycji dyrektywy WEEE, przez co nie zapewnia się na czas władzom lokalnym i regionalnym oraz producentom jasnych wskazówek odnośnie do odpowiedniego wdrażania uregulowań prawnych.

6.

Domaga się zagwarantowania w nowej dyrektywie WEEE, że systemy zgodności będą zapewniały właściwym władzom lokalnym i regionalnym odpowiednie i stałe rekompensaty za wszelkie obciążenia finansowe lub administracyjne, które będą konieczne w celu wdrożenia dyrektywy.

7.

Jest zdania, że obydwie dyrektywy należy rozpatrywać w jak największym stopniu równolegle oraz w powiązaniu z innymi regulacjami prawnymi UE dotyczącymi przedmiotowych zagadnień, gdyż tylko takie podejście pozwala na kompetentne rozwiązywanie problemów.

8.

Oczekuje ujednolicenia pozycji wszystkich uczestników łańcucha odpadów (producenci, dystrybutorzy, władze lokalne i regionalne) w zakresie ich odpowiedzialności za zbiórkę WEEE z gospodarstw domowych. Obecna sytuacja wyrażająca się zróżnicowanym podejściem państw członkowskich powoduje nieuprawnione różnicowanie kosztów ponoszonych przez tychże uczestników, co z kolei wpływa na zakłócenie reguł konkurencji. Akceptuje jednak fakt, że metody zbiórki mogą się różnić w poszczególnych regionach, odpowiednio do lokalnych warunków.

9.

Potwierdza zgodność przekształcenia dyrektyw z zasadą pomocniczości. Trans-graniczny charakter skutków dla zdrowia i środowiska, jakie niosą EEE i WEEE, oraz takiż charakter swobodnego przemieszczania się produktów na rynku sprawiają, że odpowiednim poziomem regulacji jest szczebel UE. Indywidualne inicjatywy państw członkowskich mogą doprowadzić do ograniczenia ochrony środowiska i problemów na rynku wewnętrznym, np. ze zwiększonymi kosztami zgodności ponoszonymi przez producentów i konsumentów.

10.

Potwierdza, że celem dyrektywy RoHS jest większa spójność i synergia z innymi aktami prawa wspólnotowego w tej dziedzinie dotyczącymi tych samych produktów, a w szczególności z REACH. Wyjaśnienie zakresu i definicji, wprowadzenie zharmonizowanych klauzul dotyczących egzekwowania przepisów i poprawa mechanizmu udzielania wyłączeń poprawią pewność prawa.

11.

Podkreśla trafność harmonizacji zakresu dyrektyw uregulowaną w art. 2 oraz definicji uregulowanej w art. 3 dyrektywy WEEE. Czytelność i spójność tych regulacji z przepisami prawa wspólnotowego związanego z daną dziedziną poprawia jasność prawa i wpływa na ograniczenie kosztów administracyjnych.

12.

Dostrzega pozytywne aspekty harmonizacji w zakresie rejestrowania producentów EEE, jednakże zwraca uwagę, że obecny system rejestracyjny został w części państw członkowskich wdrożony dopiero w ostatnich 4 latach i był kosztowny. Wprowadzenie nowego systemu rejestrowania producentów winno być poprzedzone weryfikacją efektywności tego systemu. Zauważa równocześnie, że w dalszym ciągu należy spełniać wymogi samorządów lokalnych i regionalnych do celów ich własnej sprawozdawczości.

13.

Wyraża zadowolenie z minimalnych wymogów kontroli przeprowadzanej przez państwa członkowskie i minimalnych wymogów nadzoru przemieszczania WEEE, wspierających wdrażanie dyrektywy. Równocześnie apeluje do państw członkowskich, by zadbały o przyznanie odpowiednim organom wystarczających zasobów na wdrożenie przepisów prawa, w tym przyznanie wsparcia na szkolenia służb odpowiedzialnych za wdrażanie prawa. Ponadto należałoby zaangażować sieć IMPEL (1) w opracowanie minimalnych wymogów nadzoru.

14.

Zwraca uwagę na brak wyraźnych przepisów dotyczących kontroli i nadzoru w zakresie spełniania przez systemy zbiorowe i indywidualne postawionych im wymogów, a także dotyczących wywiązywania się przez poszczególnych producentów ze swoich zobowiązań finansowych zgodnie z dyrektywą.

15.

Wyraża ubolewanie, że w przekształceniu nie poświęcono wystarczająco dużo uwagi stymulowaniu ogólnoeuropejskiego rynku zbytu dla poddanych recyklingowi i odzyskanych produktów. Mogłyby temu służyć instrumenty regulujące popyt (np. ekologiczne zamówienia publiczne, zachęty do kupowania materiałów poddanych recyklingowi, na przykład poprzez opodatkowanie surowców w przypadkach, gdy dostępne są alternatywne materiały uzyskane w wyniku recyklingu). Niewątpliwie służyłoby to zmniejszeniu skali WEEE oraz wpłynęłoby pozytywnie na wiarę społeczeństwa, że WEEE jest odpowiednio przetwarzany.

16.

Wzywa do zwrócenia zdecydowanie większej uwagi na rolę edukacji ekologicznej, w tym kampanii uświadamiających społeczeństwo, kierowanych do wszystkich grup wiekowych, dostosowanych do lokalnych warunków i wzorców konsumpcji. Efektywność tych działań ma olbrzymie znaczenie dla kształtowania zachowań konsumentów. Należy wspierać władze lokalne i regionalne w przygotowaniu i realizacji tych działań.

17.

Wzywa UE i państwa członkowskie do inicjowania i wspierania badań naukowych w zakresie efektywnego zagospodarowania odzyskanych produktów i ich części oraz poszukiwania skutecznych metod uświadamiania obywatelom proekologicznych postaw.

18.

Wzywa do wspierania – przez UE i państwa członkowskie – działań służących podnoszeniu świadomości konsumentów i wymianie najlepszych praktyk między państwami członkowskimi oraz władzami lokalnymi i regionalnymi.

19.

Uznaje za niezbędne, by rozwiązania dotyczące odzysku WEEE nie były zróżnicowane w zależności od wartości materiałów.

20.

Wskazuje, że należy wprowadzić wyraźne rozróżnienie między ponownym użyciem przedmiotów, które nie stały się jeszcze odpadami (nie powinny być one wliczane w cele) a ponownym użyciem przedmiotów, które stały się odpadami, jak na przykład pochodzących z zakładów zbiórki odpadów prowadzonych przez samorządy lokalne. Zwraca uwagę na trudności z nadzorowaniem stanu WEEE przekazywanego do punktów zbierania odpadów oraz na fakt, że w wypadku pewnych starych niewydajnych urządzeń właściwsze będzie poddanie ich recyklingowi niż przeznaczenie do ponownego użycia.

21.

Przyjmuje z zadowoleniem wyjaśnienie zakresu stosowania dyrektywy oraz czytelne wyspecyfikowanie kategorii i rodzajów EEE w załącznikach do dyrektywy RoHS. Zwraca jednakże uwagę na możliwość występowania problemów w kwalifikacji towarów podwójnego zastosowania. Wzywa zatem do uznania takich towarów jako WEEE pochodzących z gospodarstw domowych. Niewdrożenie takiego uznania może w pewnych sytuacjach prowadzić do nieuzasadnionego przenoszenia kosztów na inne podmioty i pogorszenia finansowania dla WEEE pochodzącego z gospodarstw domowych. Klasyfikacja ta zapewni także producentom większą jasność i pewność.

22.

Wnosi, aby dyrektywa zalecała państwom członkowskim zobowiązanie (a nie tylko zachęcanie) producentów EEE do projektowania produktów w taki sposób, aby ułatwić ich demontaż, ponowne użycie i odzysk, co w konsekwencji zmniejszy ilość zużytego sprzętu trafiającego na składowiska i do spalarni odpadów. W tym zakresie godnym zauważenia jest wprowadzenie systemu zachęt opartych na korzyściach dla producentów wynikających z przekraczania ustalonych poziomów odzysku produktów ponad poziom wymagany dla danej grupy produktów.

23.

Zwraca uwagę na problem w stosowaniu wskaźnika zbiórki w programach zbiorowych. Kiedy wskaźnik zbiórki jest stosowany do systemu (zbiorowego) jako całości (w odniesieniu do całego sprzętu), tak jak proponuje Komisja Europejska, może to mieć niepożądane skutki. W takim przypadku prawdopodobne jest, że systemy zgodności będą się skupiać raczej na ciężkim sprzęcie (który ma największy udział w masie strumienia) niż na sprzęcie o bardzo niskiej wadze. Należy uniknąć sytuacji, w której w wyniku zastosowania wskaźnika zbiórki powstanie mechanizm, który koncentruje się wyłącznie na ciężkim sprzęcie, zamiast na sprzęcie o dużym wpływie na środowisko. W tym celu należy przynajmniej stosować wskaźnik zbiórki oddzielnie do każdej kategorii produktów.

24.

Uznaje, że zmiana formuły planowanego poziomu zbiórki WEEE z dotychczasowego, opartego na ilości kg przypadającej na mieszkańca na wskaźnik procentowy średniej masy sprzętu wprowadzonego do obrotu jest kierunkiem właściwym. Jednakże obliczenie średniej na podstawie okresu 2 lat nie uwzględnia rzeczywistego cyklu życia niektórych rodzajów EEE, który często znacznie przekracza 2 lata. Zauważa też, że dłuższy cykl życia EEE zmniejsza problem odpadów, w związku z czym taki sprzęt winien być preferowany w konsumenckich decyzjach.

25.

Zaleca także wyliczanie celu na podstawie średniej długości cyklu życia EEE, a nie na podstawie sprzedaży nowych produktów w poprzednich dwóch latach. Dwuletni okres dla wyliczeń wydaje się arbitralny i mógłby prowadzić do niepożądanych skutków dla środowiska, gdyż cykl życia poszczególnych typów sprzętu znacznie się różni.

26.

Jest zaniepokojony tym, że wskaźnik nadal oparty jest na masie, co nie odzwierciedla wpływu produktów na środowisko. Podkreśla trudności ze skłonieniem konsumentów do oddawania w ramach systemów zbiórki selektywnej małogabarytowego EEE do recyklingu. Zauważa, że taki sprzęt w znacznej ilości jest wrzucany do pojemników na odpady komunalne i dostaje się w tym strumieniu na składowiska odpadów. Wzywa zatem do uwzględniania małogabarytowych urządzeń w zobowiązaniu państw członkowskich określonym w art. 5 ust. 1 dyrektywy.

27.

Podkreśla, że zasada „zanieczyszczający płaci” oznacza, że koszty gospodarowania WEEE powinny być ponoszone przez konsumentów za pośrednictwem producentów EEE, a nie przez podatników, głównie za pośrednictwem władz lokalnych. Wynika z tego, że producenci EEE są odpowiedzialni za koszty zbiórki WEEE, gospodarowania tym sprzętem i jego przetwarzania, jak również za koszty działań informacyjnych oraz za odpowiednio dostosowany projekt produktu. Zasada odpowiedzialności producenta zapewnia podstawę do dobrej i jasno określonej współpracy między producentami a władzami lokalnymi i regionalnymi służącej realizacji celów dyrektywy.

28.

Zauważa obawy zgłaszane przez producentów (2) EEE, że chociaż słusznie to oni są uznawani za odpowiedzialnych za realizację celów dotyczących zbiórki, mają jedynie na to ograniczony wpływ, w zakresie chociażby dostępności punktów zbiórki oraz ilości odpadów wytwarzanych przez konsumentów. Art. 7 ust. 1 słusznie zawiera stwierdzenie, że ostatecznie to producenci są odpowiedzialni za osiągnięcie wskaźnika zbiórki. Jednakże zwraca uwagę na potrzebę:

29.

Apeluje, by rozszerzenie odpowiedzialności producenta na koszty selektywnej zbiórki z gospodarstw domowych było obowiązkowe, a nie opcjonalne.

30.

Z zadowoleniem przyjmuje podwyższenie o 5 % minimalnych celów określonych w art. 11 ust. 1 i fakt, że obejmują one obecnie również wyroby medyczne. Zaleca zastosowanie osobnego celu dotyczącego ponownego użycia sprzętu na poziomie minimum 5 %, zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami. Można by dzięki temu zaradzić obecnej niechęci wobec ponownego użycia sprzętu z odzysku oraz zapewnić ponowne użycie urządzeń wysokiej jakości.

31.

Wskazuje na to, że producenci towarów kategorii B2C są w niewielkim stopniu zainteresowani zachęcaniem do ponownego użycia ich sprzętu, lub nie są tym zainteresowani w ogóle. Dlatego też ponowne użycie nie ma miejsca. Włączenie celów dotyczących ponownego użycia do celów recyklingu nie zmieni tej sytuacji. Producenci będą się starali osiągnąć cele wyłącznie stosując recykling, zaniedbując możliwości ponownego użycia. Z doświadczeń organizacji zajmujących się ponownym użyciem wynika jednak, że około 20 do 30 procent wyrzucanego sprzętu EEE w dalszym ciągu działa, lub może działać po dokonaniu niewielkich napraw. KR bardzo poważnie traktuje hierarchię postępowania z odpadami i opowiada się za zachęcaniem do ponownego użycia całych urządzeń. Dlatego też proponujemy ustalenie odrębnego celu dotyczącego ponownego użycia całych urządzeń.

32.

Wskazuje na to, że elastyczność, którą umożliwiają niektóre przepisy obecnej dyrektywy i niejasne definicje obowiązków i odpowiedzialności w prawie krajowym doprowadziły w wielu przypadkach do nieproporcjonalnego finansowego i biurokratycznego obciążenia władz lokalnych. Koszty te, które zgodnie z dyrektywą powinni ponosić producenci, ostatecznie ponoszą władze lokalne, jako że zwykle ciąży na nich ustawowy obowiązek zbiórki odpadów; muszą one interweniować, jeśli system odbioru odpadów przez producentów nie działa prawidłowo. Naszym zdaniem władze lokalne i regionalne nie powinny ponosić finansowych skutków luk w przepisach dotyczących WEEE.

33.

Wyraża zaniepokojenie wciąż szeroko rozprzestrzenionym zanieczyszczeniem substancjami i materiałami niebezpiecznymi używanymi w EEE. Nie dość, że w produktach tych używa się wielu niebezpiecznych substancji i materiałów, to jeszcze inne szkodliwe substancje, takie jak dioksyny i furany powstają podczas recyklingu tych produktów i ich przetwarzania po wycofaniu z eksploatacji.

34.

Wskazuje, że należy działać na rzecz przerwania powiązania między wzrostem gospodarczym a rosnącą liczbą odpadów, w tym zawierających niebezpieczne substancje. Podkreśla, że społeczeństwo nie powinno płacić dodatkowych podatków na koszty zagospodarowania odpadów zawierających substancje niebezpieczne. Stosowanie substancji niebezpiecznych w EEE odbywa się z woli producentów (i dystrybutorów sprowadzających produkty spoza UE), w związku z czym całość kosztów eliminacji WEEE zawierających niebezpieczne substancje w sposób nieszkodliwy dla zdrowia ludzkiego i środowiska winna być uwzględniana w cenie produktu.

35.

Potwierdza trafność przeniesienia do załącznika dyrektywy wykazu dopuszczalnego maksymalnego stężenia substancji zabronionych. Niemniej jednak ubolewa, że nie rozszerzono listy substancji, których zakazanie proponuje się zgodnie z załącznikiem IV. Dotyczy to w szczególności HBCDD, DEHP, BBP i DBP we wszystkich EEE.

36.

Zwraca się o dokonanie analizy różnych argumentów przemawiających zarówno za pełnym wdrożeniem REACH poprzez dyrektywę RoHS, jak i za tym, aby dyrektywa RoHS pozostała uzupełnieniem procesu REACH mając na uwadze, że dyrektywa RoHS wyznacza ściślejszy harmonogram zgłaszania nowo zidentyfikowanych niebezpiecznych substancji chemicznych, które należy zastąpić bezpieczniejszymi odpowiednikami.

37.

Z zadowoleniem przyjmuje, że przegląd odbywający się co cztery lata został zastąpiony czteroletnim maksymalnym okresem ważności wyłączeń, z możliwością zwrócenia się o ich przedłużenie, co ma na celu stymulowanie wysiłków na rzecz zastępowania substancji i przeniesienie ciężaru dowodu z organów publicznych na producenta lub dystrybutora składającego taki wniosek.

38.

Wzywa Komisję do niezwłocznego ustalenia szczegółowych zasad przyznawania wyłączeń, mając na uwadze pewność prawa dla podmiotów gospodarczych, a także ustalenie sposobów zastosowania nowych kryteriów skutków i korzyści społeczno-gospodarczych, o których mowa w art. 5 ust. 1 lit. b), w odniesieniu do przyznawania i przeglądu wyłączeń.

39.

Potwierdzając czytelność i spójność regulacji zawartej w art. 6-8 zauważa, że zmniejszanie liczby produktów niezgodnych z normami poprzez ściślejszy i zharmonizowany nadzór rynku stanowi efektywną kosztowo metodę zwiększania korzyści, jakie dyrektywa niesie dla środowiska.