Dziennik Urzędowy C 342/6 wr

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/2

P9_TA(2022)0022

Wyzwania stojące przed obszarami miejskimi w okresie po pandemii COVID-19

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie wyzwań stojących przed obszarami miejskimi w okresie po pandemii COVID-19 (2021/2075(INI))

(2022/C 342/01)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego tytuł XVIII,

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2221 z dnia 23 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1303/2013 w odniesieniu do zasobów dodatkowych i przepisów wykonawczych w celu zapewnienia pomocy na wspieranie kryzysowych działań naprawczych w kontekście pandemii COVID-19 i jej skutków społecznych oraz przygotowanie do ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki zwiększającej jej odporność (REACT-EU) (1),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (2) (rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1058 z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności (3),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1059 z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących celu „Europejska współpraca terytorialna” (Interreg) wspieranego w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz instrumentów finansowania zewnętrznego (4),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1056 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (5),

—	uwzględniając pakt amsterdamski ustanawiający pogram rozwoju miast w UE, uzgodniony w dniu 30 maja 2016 r. przez unijnych ministrów odpowiedzialnych za sprawy miejskie,

—	uwzględniając porozumienie przyjęte na 21. Konferencji Stron UNFCCC (COP21) 12 grudnia 2015 r. w Paryżu (porozumienie paryskie),

—	uwzględniając Agendę ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, w szczególności cel zrównoważonego rozwoju nr 11 dotyczący zrównoważonych miast i społeczności,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 9 września 2015 r. w sprawie miejskiego wymiaru polityki UE (6),

—	uwzględniając rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie roli regionów i miast UE we wdrażaniu porozumienia paryskiego z konferencji COP21 w sprawie zmian klimatu (7),

—	uwzględniając rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 3 lipca 2018 r. w sprawie roli miast w ramach instytucjonalnych Unii (8),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 września 2020 r. w sprawie Europejskiego Roku Bardziej Zielonych Miast 2022 (9),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie powszechnego dostępu do godnych i przystępnych cenowo mieszkań (10),

—	uwzględniając deklarację „W kierunku unijnego programu rozwoju miast”, uzgodnioną przez ministrów ds. spójności terytorialnej i spraw miejskich 10 czerwca 2015 r.,

—	uwzględniając konkluzje Rady z 24 czerwca 2016 r. w sprawie agendy miejskiej dla UE,

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. zatytułowany „Europejski Zielony Ład” (COM(2019)0640),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 18 lipca 2014 r. zatytułowany „Miejski wymiar polityki UE – kluczowe elementy agendy miejskiej UE” (COM(2014)0490),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 30 czerwca 2021 r. zatytułowany „Długoterminowa wizja dla obszarów wiejskich UE – W kierunku silniejszych, lepiej skomunikowanych, odpornych i zamożnych obszarów wiejskich do 2040 r.” (COM(2021)0345),

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 3 marca 2021 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021–2030” (COM(2021)0101),

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 7 października 2020 r. pt. „Unia równości: Unijne ramy strategiczne na rzecz równouprawnienia, włączenia społecznego i udziału Romów” (COM(2020)0620),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 12 listopada 2020 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025” (COM(2020)0698),

—	uwzględniając dokument pt. New Leipzig Charter – The transformative power of cities for the common good [Nowa karta lipska – transformacyjna siła miast dla wspólnego dobra], przyjęty podczas nieformalnych posiedzeń ministerialnych 30 listopada 2020 r.,

—	uwzględniając Nową agendę miejską, przyjętą na Konferencji ONZ dotyczącej mieszkalnictwa i zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich (Habitat III) w Quito (Ekwador) w dniu 20 października 2016 r.,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji z 2016 r. na temat stanu europejskich miast,

—	uwzględniając globalną inicjatywę przewodnią Jednostki Narodów Zjednoczonych ds. Równości Płci i Uwłasnowolnienia Kobiet pt. „Bezpieczne miasta i bezpieczne przestrzenie publiczne dla kobiet i dziewcząt”,

—	uwzględniając Konwencję Rady Europy w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, otwartą do podpisu 11 maja 2011 r. w Stambule (tzw. konwencję stambulską),

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając opinie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych oraz Komisji Transportu i Turystyki,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju Regionalnego (A9-0352/2021),

mając na uwadze, że miasta wciąż znajdują się na pierwszej linii frontu kryzysu związanego z COVID-19, osłabła aktywność gospodarcza, wskaźniki zakażeń są wysokie, wskaźniki szczepień niskie, a zasoby często niewystarczające; mając na uwadze, że pandemia pogłębiła również braki występujące na obszarach miejskich i obnażyła słabe strony tych obszarów;

mając na uwadze, że utrzymujące się od dawna nierówności w miastach i miasteczkach pogłębiły się w wyniku pandemii; mając na uwadze, że sytuacja osób znajdujących się w trudnym położeniu stała się jeszcze trudniejsza; mając na uwadze, że miasta stoją w obliczu takich wyzwań, jak dostęp do mieszkań po przystępnej cenie, bezdomność, wykluczenie społeczne, ubóstwo oraz brak dostępu do usług publicznych, zdrowotnych i innych niezbędnych usług;

mając na uwadze, że 72 % ludności UE mieszka w miastach i miasteczkach; mając na uwadze, że miasta i miasteczka powinny być bezpośrednio zaangażowane w działania zmierzające do przywrócenia stanu sprzed pandemii COVID-19; mając na uwadze, że aby rozwiązać problem utrzymujących się nierówności, wysiłki na rzecz odbudowy powinny być ukierunkowane na kwestię długotrwałej podatności na zagrożenia i wykraczać poza zajęcie się skutkami zdrowotnymi COVID-19;

mając na uwadze, że pandemia wywarła wpływ dotyczący płci, który będzie należało uwzględnić w perspektywie miast, miasteczek i miejskich obszarów funkcjonalnych; mając na uwadze, że wymogi dotyczące kwarantanny i utrzymywania dystansu fizycznego naraziły kobiety na zwiększone ryzyko przemocy ze względu na płeć, a jednocześnie zmalał dostęp kobiet do sieci wsparcia, usług społecznych oraz placówek zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego.

mając na uwadze, że obszary metropolitalne są najbardziej nierówne pod względem dostępu do podstawowych zasobów, takich jak opieka zdrowotna, edukacja i cyfryzacja, zwłaszcza w przypadku osób znajdujących się w trudnej sytuacji; mając na uwadze, że potrzebne są bardziej trwałe starania o wyeliminowanie wielorakich form dyskryminacji i nierówności;

mając na uwadze, że przepaść cyfrowa ma charakter przekrojowy i obejmuje wszystkie kategorie, w tym różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn, lukę pokoleniową i różnice społeczne, oraz że pogłębiła się w czasie pandemii COVID-19; mając na uwadze, że wiele gospodarstw domowych i instytucji edukacyjnych nie ma dostępu do odpowiednich nowoczesnych urządzeń cyfrowych;

mając na uwadze szacunki, zgodnie z którymi utrata miejsc pracy w dużych miastach jest większa niż gdzie indziej, co szczególnie mocno dotyka pracowników o niskich umiejętnościach, osoby pracujące na własny rachunek i pracowników migrujących oraz osoby zatrudnione na umowach niegwarantujących pewności zatrudnienia; mając na uwadze, że największe ryzyko bezrobocia dotyczy młodych ludzi, których tok kształcenia, szkolenia i rozwoju osobistego uległ zakłóceniu, a wielu nie znalazło staży lub praktyk zawodowych wymaganych do ukończenia nauki;

mając na uwadze, że pandemia COVID-19 wywarła znaczący wpływ na sektor kultury i sektor sportu, co doprowadziło do recesji gospodarczej i utraty miejsc pracy; mając na uwadze, że obszary miejskie, a zwłaszcza obszary metropolitalne, potrzebują odpowiednich zasobów na sektor kultury i sektor kreatywny, aby umożliwić rozwój osobisty mieszkańców;

mając na uwadze, że miasta, miasteczka i miejskie obszary funkcjonalne, takie jak obszary metropolitalne, są kluczowymi filarami ekonomicznymi pobudzającymi wzrost gospodarczy, tworzenie miejsc pracy i zwiększającymi konkurencyjność Unii w zglobalizowanej gospodarce; mając na uwadze, że miejskie obszary funkcjonalne i średnie miasta – pomimo znacznych różnic w jakości usług świadczonych między obszarami miejskimi i wiejskimi – mogą odegrać rolę siły napędowej atrakcyjności i rozwoju obszarów wiejskich oraz zapewniać otaczającym je obszarom wiejskim i wyludnionym dostęp do wielu usług;

mając na uwadze, że wśród najważniejszych wyzwań istniejących na obszarach miejskich występują również kryzys klimatyczny i wyzwania demograficzne; mając na uwadze, że mnogość wyzwań wymaga przede wszystkim reakcji opartej na zintegrowanym podejściu, które łączy różne sektory i poszukuje rozwiązań dostosowanych do potrzeb sektorowych;

mając na uwadze, że wymogi zachowania bezpiecznej odległości uwydatniły brak odpowiednich parków, terenów zielonych i zewnętrznych obiektów rekreacyjnych, a także brak odpowiedniej, bezpiecznej infrastruktury transportowej i alternatywnej infrastruktury transportowej na funkcjonalnych obszarach miejskich i wokół nich;

mając na uwadze, że kryzys związany z COVID-19 nasilił wyzwania takie jak transport żywności i leków oraz świadczenie usług zdrowotnych, a także uwypuklił poważne niedociągnięcia w infrastrukturze medycznej i szkoleniu zawodowym pracowników służby zdrowia w zakresie sposobów reagowania na pandemie lub inne sytuacje nadzwyczajne w dziedzinie zdrowia;

mając na uwadze, że prawo do mieszkania jest prawem powszechnym, w związku z czym państwa członkowskie powinny ustanowić konkretne strategie i odpowiednie środki w celu pokonania przeszkód w korzystaniu z prawa do mieszkania; mając na uwadze, że potrzebne są inwestycje w przystępne cenowo mieszkania;

mając na uwadze, że obszary miejskie odpowiadają za największą część zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych w UE oraz odgrywają kluczową rolę w unijnej walce ze zmianą klimatu; mając na uwadze, że miasta, miasteczka i miejskie obszary funkcjonalne będą wymagały szeroko zakrojonego budownictwa miejskiego i stworzenia gospodarki o obiegu zamkniętym, aby pomóc w obniżeniu emisji gazów cieplarnianych, ograniczeniu globalnego ocieplenia, zmniejszeniu zatorów komunikacyjnych, w recyklingu odpadów i zapewnieniu zrównoważonego rozwoju gospodarki;

mając na uwadze, że prognozuje się, iż do 2050 r. liczba ludności w miastach na świecie wzrośnie nawet o trzy miliardy, a dwie trzecie ludności świata będzie mieszkać w miastach, zużywać 75 % światowych zasobów naturalnych oraz wytwarzać 50 % odpadów na świecie i odpowiadać za ponad 60 % emisji gazów cieplarnianych;

mając na uwadze, że transport publiczny odgrywa ważną rolę w walce z ubóstwem transportowym; mając na uwadze, że istnieje pilna potrzeba szybkiego przyspieszenia inwestycji w zrównoważony transport publiczny i lepszy dostęp do niego, w lepszą infrastrukturę dla ruchu pieszego i rowerowego oraz w bezpieczeństwo użytkowników dróg, a zwłaszcza użytkowników o ograniczonej możliwości poruszania się i z innymi niepełnosprawnościami;

Q.	mając na uwadze, że wszystkie europejskie miasta stoją w obliczu rekordowego wzrostu cen energii, który może negatywnie wpłynąć na odbudowę gospodarki po pandemii;

mając na uwadze, że wielopoziomowe sprawowanie rządów, obejmujące aktywne zaangażowanie władz miejskich, oparte na skoordynowanych działaniach UE, państw członkowskich oraz władz regionalnych i lokalnych, a także zgodne z zasadą partnerstwa określoną w rozporządzeniu w sprawie wspólnych przepisów, jest zasadniczym elementem opracowywania i realizacji wszystkich programów UE; mając na uwadze, że władze miejskie mają kompetencje w zakresie wyboru projektów finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich oraz w ramach nowej Europejskiej inicjatywy miejskiej, która zastępuje innowacyjne działania miejskie w nowym okresie programowania i umożliwia dalsze testowanie nowych rozwiązań i podejść, w tym rozwiązań wspierających obszary miejskie w okresie po pandemii COVID-19;

Miasta sprzyjające włączeniu społecznemu

dostrzega społeczną, gospodarczą, terytorialną, kulturową i historyczną różnorodność obszarów miejskich w całej Unii i podkreśla potrzebę sprostania wyzwaniom takim jak segregacja i ubóstwo;

podkreśla, że chociaż gęstość zaludnienia miast ma wiele zalet pod względem zrównoważonego trybu życia, wysoka koncentracja ludności na niektórych obszarach miejskich może mieć również negatywne skutki pod względem przystępności cenowej mieszkań, poziomu zanieczyszczenia, jakości życia i ryzyka dyskryminacji, ubóstwa, nierówności i wykluczenia społecznego;

podkreśla, że pandemia COVID-19 uwydatniła tendencję do wyludniania się słabo rozwiniętych obszarów miejskich, które często nie posiadają wystarczających dochodów własnych, aby zapewnić mieszkańcom wysokiej jakości usługi publiczne; zachęca Komisję do przedstawienia zaleceń i wspierania wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi dotyczących organizacji i reform administracyjno-terytorialnych;

wzywa państwa członkowskie do opracowania środków działania pozytywnego, które będą wspierały włączenie społeczności zmarginalizowanych, takich jak osoby z niepełnosprawnościami, bardziej odizolowane osoby starsze, osoby bezdomne, migranci i uchodźcy oraz mniejszości etniczne, takie jak Romowie; wzywa do zaspokojenia zapotrzebowania na środki finansowe na szczeblu lokalnym, w tym zapotrzebowania obszarów miejskich, a w szczególności obszarów metropolitalnych, a także na szczeblu regionalnym, krajowym i unijnym, aby zapewnić trwałe wsparcie tym zmarginalizowanym społecznościom; przypomina, że oprócz wystarczających środków krajowych kluczowe znaczenie dla skutecznego wdrożenia środków politycznych zaproponowanych w unijnych ramach strategicznych na rzecz równouprawnienia, włączenia społecznego i udziału Romów mają fundusze strukturalne; podkreśla rolę władz miejskich w zapewnianiu, by środki te odzwierciedlały rzeczywiste potrzeby społeczności romskich;

podkreśla zasadniczą rolę dostępności miast w zapewnianiu osobom z niepełnosprawnościami pełnego prawa do mobilności, nauki i pracy; wzywa Komisję, by promowała pełną inkluzywność oraz przewidziała dostęp do środków z funduszy przeznaczonych na rozwój obszarów miejskich w celu zagwarantowania dostępności dla osób niepełnosprawnych;

podkreśla, że aby umożliwić odbudowę gospodarek miejskich tak, aby nie pozostawić nikogo bez pomocy, inwestycje i reformy powinny prowadzić do tworzenia stabilnych miejsc pracy o wysokiej jakości, rozwoju infrastruktury publicznej i usług publicznych, pogłębienia dialogu społecznego oraz wsparcia włączenia i integracji grup obywateli znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, także dzięki zwiększeniu ochrony socjalnej i rozwój systemów opieki społecznej;

podkreśla potrzebę ustanowienia unijnych ram wspierających lokalne i krajowe strategie walki z bezdomnością oraz zapewniających równy dostęp do godnych mieszkań dla wszystkich poprzez propagowanie zintegrowanego podejścia łączącego wsparcie mieszkaniowe z opieką społeczną, świadczeniami zdrowotnymi oraz aktywnym włączeniem;

apeluje do Komisji, państw członkowskich oraz władz lokalnych i regionalnych o opracowanie konkretnych strategii i odpowiednich środków w celu usunięcia przeszkód w korzystaniu z prawa do mieszkania, takich jak dyskryminacja, finansjalizacja, spekulacja, turystyfikacja, nieuczciwe praktyki udzielania kredytu i przymusowe eksmisje;

podkreśla, że usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym powinny co do zasady podlegać specyficznym wymaganiom definiowanym przez władze krajowe, regionalne lub lokalne, ponieważ w ich gestii leży identyfikowanie potrzeb mieszkaniowych i warunków życia różnych grup oraz odpowiadanie na nie, przy czym potrzeby te mogą być bardzo zróżnicowane na obszarach miejskich i wiejskich, a także ponieważ władze te odgrywają kluczową rolę w podejmowaniu właściwie ukierunkowanych decyzji; nalega, aby Komisja dostosowała definicję grupy docelowej mieszkalnictwa socjalnego i finansowanego ze środków publicznych w przepisach dotyczących usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, aby umożliwić władzom krajowym, regionalnym i lokalnym wspieranie dostępu do mieszkań wszystkich grup, których potrzeby w zakresie godnych i przystępnych cenowo mieszkań nie można łatwo zaspokoić na warunkach rynkowych, przy jednoczesnym zapewnieniu, że osoby w najbardziej niekorzystnej sytuacji otrzymają wystarczające środki finansowe, tak aby odblokować inwestycje i zapewnić przystępne cenowo mieszkania, neutralność tytułów prawnych mieszkań i zrównoważony rozwój obszarów miejskich, a także stworzyć zróżnicowane społecznie dzielnice i wzmocnić spójność społeczną;

10.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do dalszego zwiększania inwestycji w przystępne cenowo, odpowiednie i energooszczędne mieszkania socjalne i publiczne oraz w walkę z bezdomnością i wykluczeniem mieszkaniowym w UE; apeluje w związku z tym o inwestycje za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, InvestEU, EFS+, programów „Horyzont Europa” i Next Generation EU, a w szczególności za pośrednictwem Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, inicjatywy inwestycyjnej w odpowiedzi na koronawirusa oraz inicjatywy inwestycyjnej „plus” w odpowiedzi na koronawirusa; apeluje o większą współpracę między tymi instrumentami; z zadowoleniem przyjmuje finansowanie socjalnych i przystępnych cenowo kredytów mieszkaniowych za pośrednictwem InvestEU oraz szerszego portfela Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI); wzywa Komisję i państwa członkowskie do włączenia postępu społecznego jako priorytetu inwestycyjnego, obok transformacji ekologicznej i cyfrowej, do Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w celu ochrony osób w trudnej sytuacji przed negatywnymi skutkami obecnego kryzysu, a także do włączenia planów postępu społecznego do planów odbudowy i zwiększania odporności oraz do przedstawienia sposobu wdrożenia zasad Europejskiego filaru praw socjalnych oraz planowanych kierunków inwestycji socjalnych, w tym inwestycji w mieszkania socjalne; pilnie wzywa Komisję do dopilnowania, aby fundusze unijne i finansowanie z EBI były bardziej dostępne dla lokalnych i regionalnych podmiotów oferujących przystępne cenowo mieszkania socjalne i publiczne; wzywa EBI do podjęcia próby zwiększenia stosownych ofert pożyczkowych przez ukierunkowaną pomoc techniczną i bliższą współpracę z pośrednikami finansowymi i państwami członkowskimi;

11.

zwraca uwagę na wyzwania społeczno-ekonomiczne ośrodków miejskich, zwłaszcza obszarów metropolitalnych, które zamieszkuje znaczna liczba migrantów i uchodźców oraz innych osób znajdujących się w trudnej sytuacji; przypomina, że miasta mają do odegrania kluczową rolę w budowaniu włączających, dostępnych i przyjaznych społeczności, w których nikt nie jest pozostawiony samemu sobie;

12.

zauważa, że migracja ma bezpośredni wpływ na inkluzywność miast i wymaga dostosowanych działań politycznych; zwraca uwagę na potencjał unijnego planu działania na rzecz integracji i włączenia społecznego na lata 2021–2027 w budowaniu włączających i spójnych społeczeństw oraz w ukierunkowywaniu programów na najbiedniejsze dzielnice; zauważa również, że strategie rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność są zasadniczym narzędziem tworzenia miejsc pracy, ograniczania ubóstwa i zwiększania dostępu do usług na obszarach miejskich;

13.

podkreśla, że na ubogich obszarach miejskich dzieci są często narażone na wiele czynników ryzyka, takich jak złe warunki mieszkaniowe, dyskryminacja, przemoc i nierówny dostęp do usług, w tym opieki nad dziećmi, opieki zdrowotnej i edukacji; wzywa państwa członkowskie, by wspierały lokalne systemy gwarancji dla dzieci, aby sprostać szczególnym wyzwaniom związanym z ubóstwem dzieci w miastach;

14.

podkreśla rolę, jaką miasta odgrywają w kwestii równości płci i przypomina, że zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów we wszystkich działaniach realizowanych na podstawie polityki spójności powinno się uwzględniać równość płci jako zasadę przewodnią na wszystkich etapach przygotowywania, realizacji, monitorowania, sprawozdawczości i oceny; podkreśla, że działania mające na celu zniwelowanie różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn w ramach polityki spójności powinny opierać się na podejściu przekrojowym, zgodnie z którym podejmuje się odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację płciową i które to podejście opiera się na krajowych ramach strategicznych na rzecz równości płci; podkreśla ponadto, że beneficjenci programów w ramach polityki spójności nie powinni stosować żadnej polityki dyskryminacyjnej, zwłaszcza wobec mniejszości, takich jak społeczność LGBTI; zachęca do odrzucania wniosków potencjalnych beneficjentów, w tym władz regionalnych lub lokalnych, którzy przyjęli politykę dyskryminacyjną wobec członków społeczności LGBTI, taką jak oświadczenie o „strefach wolnych od osób LGBT”;

15.

podkreśla, że obok zagrożeń dla zdrowia kobiety są bardziej narażone na ryzyko ekonomiczne związane z pandemią COVID-19; uznaje, że w kontekście po pandemii wspieranie kobiet w sektorach formalnych i nieformalnych oraz lepsze włączanie kobiet w planowanie polityki na rzecz rozwoju regionalnego i miejskiego, koncentrujące się na projektowaniu miast i społeczności uwzględniających aspekt płci, ma zasadnicze znaczenie dla ożywienia gospodarczego w miastach;

16.

zwraca uwagę na powszechne występowanie luki w danych segregowanych według kryterium płci w dziedzinie polityki spójności i miejskiego planowania przestrzennego oraz wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia metod gromadzenia danych z wykorzystaniem danych segregowanych według kryterium płci;

17.

podkreśla fakt, że pandemia COVID-19 doprowadziła do nasilenia się przemocy domowej; wzywa państwa członkowskie, aby przyznały środki finansowe w ramach polityki spójności i zmobilizowały władze miejskie do zajęcia się problemem wzrostu przemocy ze względu na płeć na świecie; zachęca miasta w UE do opracowania, wdrożenia i oceny kompleksowego podejścia do zapobiegania molestowaniu seksualnemu i przemocy ze względu na płeć w przestrzeni publicznej oraz reagowania na nie poprzez zobowiązanie się do przestrzegania zasad globalnej inicjatywy przewodniej Jednostki Narodów Zjednoczonych ds. Równości Płci i Uwłasnowolnienia Kobiet „Safe Cities and Safe Public Spaces for Women and Girls” (Bezpieczne miasta i bezpieczna przestrzeń publiczna dla kobiet i dziewcząt);

18.

wzywa wszystkie państwa członkowskie, aby pilnie zakończyły ratyfikację konwencji stambulskiej o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej; zwraca się do Komisji, aby zaproponowała przepisy mające na celu zwalczanie wszelkich form przemocy ze względu na płeć oraz by podjęła niezbędne kroki w celu uznania przemocy ze względu na płeć za nową dziedzinę przestępczości, którą należy wymienić w art. 83 ust. 1 TFUE;

19.

dostrzega ciężar spoczywający na kobietach jako głównych opiekunach, zarówno formalnie, jak i nieformalnie, oraz wartość społeczną tej opieki, szczególnie w dobie kryzysu związanego z COVID-19; wskazuje, że 80 % całkowitej opieki w UE świadczą (nieopłacani) opiekunowie nieformalni, a 75 % z nich stanowią kobiety; zwraca uwagę na istotną rolę europejskich funduszy spójności w gwarantowaniu inwestycji w usługi opiekuńcze; z zadowoleniem przyjmuje wyrażony przez Komisję zamiar zaproponowania europejskiej strategii dotyczącej opieki;

20.

zwraca uwagę na bezrobocie, w szczególności na bezrobocie młodzieży, które nasiliło się w wyniku pandemii COVID-19; wzywa państwa członkowskie do aktywnego zaangażowania władz miejskich w opracowanie programów odpowiadających potrzebom młodych ludzi w miastach oraz w kształtowanie polityki skoncentrowanej na zdrowiu psychicznym i samopoczuciu młodzieży, co ma szczególne znaczenie w kontekście po pandemii COVID-19;

Zrównoważone miasta

21.

podkreśla znaczenie zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, w tym zrównoważonego i przystępnego cenowo transportu publicznego, dla gospodarczej, społecznej i terytorialnej spójności Unii i dla jakości życia jej mieszkańców oraz dla osiągnięcia celów neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r.; przypomina o możliwościach, jakie stwarza dla obszarów miejskich inicjatywa nowego europejskiego Bauhausu i jej zasady przewodnie, obejmujące zrównoważony rozwój, wielopoziomowe sprawowanie rządów, estetykę i włączenie społeczne;

22.

uważa, że aby zapoczątkować ożywienie gospodarcze, które przyspieszy zrównoważoną transformację, należy wdrożyć jednolitą strategię odnoszącą się do pandemii COVID-19 oraz do transformacji ekologicznej i cyfrowej;

23.

wzywa Unię i państwa członkowskie, aby – zgodnie z podjętymi przez nie zobowiązaniami wynikającymi z porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju ONZ – priorytetowo traktowały i wspierały ramy gospodarki o obiegu zamkniętym, inwestycje w energię ze źródeł odnawialnych, zrównoważoną i przystępną cenowo mobilność miejską i podmiejską (w szczególności sieci ścieżek rowerowych), alternatywną infrastrukturę transportową na obszarach miejskich i wokół nich, właściwe utrzymanie istniejącej infrastruktury i szybkie inwestycje w zieloną infrastrukturę, parki, ekologiczną i rekreacyjną infrastrukturę na świeżym powietrzu oraz poszanowanie zasad „nie czyń poważnych szkód” i „efektywność energetyczna przede wszystkim”; zauważa, że inicjatywy takie jak nowy europejski Bauhaus są dla obszarów miejskich okazją do zaprezentowania fali odnowy (11) oraz projektów, w których nadaje się priorytetowe znaczenie gospodarce o obiegu zamkniętym, zrównoważonemu rozwojowi i różnorodności biologicznej; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że nowy europejski Bauhaus jest poświęcony stosowaniu partycypacyjnego i transdyscyplinarnego podejścia do tworzenia zrównoważonego środowiska, w którym mieszkają ludzie;

24.

uważa, że kryzys związany z COVID-19 pokazał, iż potrzebne są nowe rozwiązania w zakresie planowania urbanistycznego i mobilności, aby uczynić obszary miejskie bardziej zrównoważonymi i przystosowanymi do potrzeb mobilności, oraz że kryzys należy postrzegać jako szansę na zmniejszenie zatorów komunikacyjnych i emisji gazów cieplarnianych; apeluje o inwestycje wspierające zrównoważoną mobilność miejską poprzez systemy transportowe przyjazne dla środowiska; podkreśla potrzebę promowania i rozwijania zrównoważonych systemów transportu publicznego na obszarach miejskich oraz dostosowania zdolności przewozowych transportu publicznego do rosnącego zapotrzebowania na codzienne przejazdy do pracy w centrach miast lub poza nimi; wzywa państwa członkowskie do ponownej oceny ich inwestycji w mobilność w miastach oraz do priorytetowego traktowania infrastruktury cyfrowej przynoszącej korzyści wszystkim pasażerom, w tym osobom o ograniczonej możliwości poruszania się;

25.

z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji dotyczący współpracy z miastami i państwami członkowskimi w celu dopilnowania, aby wszystkie duże miasta i węzły miejskie w ramach transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) opracowały plany zrównoważonej mobilności miejskiej do 2030 r.; wzywa w związku z tym Komisję i państwa członkowskie do ścisłej współpracy, zwłaszcza transgranicznej, z regionami i miastami w celu poprawy i uzupełnienia brakującej infrastruktury ostatniej mili oraz multimodalnych i transgranicznych połączeń w całej sieci TEN-T; zwraca uwagę, że wiele europejskich portów znajduje się w pobliżu ośrodków miejskich i że są one ważnymi węzłami transportowymi TEN-T;

26.

uważa, że Komisja powinna dopilnować, aby dostęp do unijnych programów finansowania mobilności w miastach, takich jak Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Fundusz Spójności i instrument „Łącząc Europę”, był uzależniony od istniejących lub przyszłych planów zrównoważonej mobilności miejskiej; podkreśla, że polityka spójności może pomóc w wykorzystaniu potencjału zarówno sztucznej inteligencji, jak i modelu inteligentnego miasta, na przykład poprzez poprawę zdolności administracyjnych i umiejętności cyfrowych, oraz powinna, poprzez finansowanie i inne formy wsparcia, zachęcać do przejścia od eksperymentów do zwiększania skali inicjatyw na rzecz inteligentnych miast; wzywa Komisję do znalezienia sposobów wspierania miast w przygotowywaniu planów zrównoważonej mobilności miejskiej zgodnie z najwyższymi standardami; podkreśla, że Komisja, państwa członkowskie i regiony powinny w miarę możliwości wspierać władze lokalne w realizacji tego celu; ponadto z zadowoleniem przyjmuje zamiar wyrażony przez Europejski Bank Inwestycyjny dotyczący współpracy z władzami publicznymi w celu wspierania ambitnych programów inwestycyjnych promujących zrównoważoną mobilność na szczeblu lokalnym i regionalnym, w tym za pośrednictwem planów zrównoważonej mobilności miejskiej i projektów w zakresie transportu publicznego;

27.

podkreśla, że lockdown i środki sanitarne wywarły znaczący wpływ na popyt na usługi transportowe i na wybór środków transportu, co doprowadziło do mniejszego korzystania z transportu publicznego przez obywateli; wzywa do dzielenia się najlepszymi praktykami związanymi z jednolitym i multimodalnym systemem biletowym, który umożliwia ludziom bardziej przyjazne i bezpieczne przemieszczanie się między obszarami miejskimi w UE i w ich obrębie;

28.

zachęca Komisję do promowania wymiany najlepszych praktyk między obszarami miejskimi w zakresie zrównoważonego planowania i infrastruktur miejskiej, ekologicznego planowania urbanistycznego, czystej energii, efektywności energetycznej, bezemisyjnego transportu publicznego, mobilności pieszych i rowerzystów, efektywnej gospodarki wodnej oraz zrównoważonej gospodarki odpadami o obiegu zamkniętym;

29.

apeluje o przegląd wytycznych Komisji dotyczących opracowywania i wdrażania planów zrównoważonej mobilności miejskiej; wzywa, aby plany te sprzyjały multimodalności i przeciwdziałały niektórym konsekwencjom nadmiernej koncentracji ludności na niektórych obszarach miejskich, takim jak zatory komunikacyjne i rosnące koszty transportu, na przykład dzięki zrównoważonym rozwiązaniom społeczno-gospodarczym w celu zagwarantowania, że plany nie będą dyskryminujące;

30.

w związku ze zbliżającym się przeglądem pakietu dotyczącego mobilności w miastach zwraca się do Komisji o promowanie koordynacji między środkami bezpieczeństwa a środkami zrównoważonego rozwoju na obszarach miejskich; zachęca do korzystania z możliwości parkowania na obrzeżach miasta (takich jak systemy parkingowe połączone z transportem publicznym), które umożliwiają łatwy dostęp do różnych środków transportu publicznego, w celu znacznego zmniejszenia zatorów komunikacyjnych w miastach, emisji CO2 oraz parkowania naziemnego i podziemnego w miastach, a także w celu przywrócenia i zwiększenia atrakcyjności centrów miast oraz przyciągnięcia potencjalnych klientów w celu wspierania handlu detalicznego, który został osłabiony przez pandemię, oraz zwiększenia wartości lokalnej;

31.

podkreśla, że gwałtowny wzrost cen energii utrudni ożywienie gospodarcze miast; apeluje o podjęcie odpowiednich kroków w celu przyspieszenia realizacji unii energetycznej i zwiększenia odporności europejskiego rynku energii; podkreśla, że dostęp do tańszej energii dla wszystkich jest konieczny na obszarach miejskich; w związku z tym zachęca do ustanowienia szeroko zakrojonych programów izolacji budynków i umieszczania paneli słonecznych na dachach; podkreśla, że należy wzmocnić pozycję lokalnych społeczności energetycznych działających w zakresie energii odnawialnej, aby ograniczyć zużycie energii, promować dekarbonizację systemów energetycznych i umożliwić czerpanie korzyści społecznych z lokalnego rynku energii;

32.

apeluje o podjęcie działań na rzecz poprawy jakości powietrza w miastach w celu zminimalizowania zagrożeń dla zdrowia ludzkiego oraz zwalczanie rosnącego poziomu hałasu w środowisku na obszarach miejskich;

33.

zauważa, że nowe urządzenia do mobilności osobistej (w tym elektryczne hulajnogi i rowery elektryczne) budzą szereg obaw dotyczących bezpieczeństwa na obszarach miejskich; zachęca Komisję do wydania wytycznych dla państw członkowskich dotyczących zarządzania tymi kwestiami bezpieczeństwa;

34.

zauważa, że pandemia COVID-19 spowodowała rozwój sektora dostaw do domu, tworząc nowe rodzaje pracy za pośrednictwem platform internetowych i nowe modele biznesowe na obszarach miejskich; zauważa, że potrzebne są zalecenia dotyczące bezpieczeństwa personelu realizującego dostawy oraz zapewniania mu szkoleń w zakresie korzystania z narzędzi cyfrowych, takich jak aplikacje i platformy interaktywne;

35.

przypomina, że prawie 40 % wszystkich śmiertelnych wypadków drogowych w Europie ma miejsce na obszarach miejskich; przypomina, że przekroczenie prędkości jest istotnym czynnikiem w przypadku około 30 % śmiertelnych wypadków drogowych oraz czynnikiem zwiększającym ryzyko poważnych skutków w większości wypadków; wzywa Komisję, aby wykorzystała swoje przyszłe zalecenie w sprawie prędkości do domyślnego ograniczenia prędkości do 30 km/h na obszarach mieszkalnych i na obszarach o dużej liczbie pieszych i rowerzystów, z możliwością wyższych wartości granicznych na głównych drogach i odpowiedniej ochrony niechronionych użytkowników dróg; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że UE potwierdziła swój długoterminowy cel strategiczny, jakim jest zmniejszenie do 2050 r. liczby ofiar śmiertelnych i poważnych obrażeń na europejskich drogach do zera (wizja zero), a także średniookresowy cel polegający na zmniejszeniu liczby ofiar śmiertelnych i poważnych obrażeń o 50 % do 2030 r.; w związku z tym wzywa Komisję do lepszego włączenia kwestii bezpieczeństwa ruchu drogowego do wytycznych dotyczących zrównoważonej mobilności miejskiej i wzywa władze lokalne do promowania bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez inicjatywy podnoszące świadomość, odpowiednie działania i możliwości finansowania;

36.

ostrzega, że miasta i miasteczka są szczególnie narażone na skutki zmiany klimatu; wyraża głębokie zaniepokojenie tym, że fale upałów, które są już bardziej ekstremalne w miastach w wyniku efektu miejskiej wyspy ciepła, stają się coraz bardziej intensywne i coraz częstsze, a ekstremalne opady deszczu i fale burzowe prawdopodobnie doprowadzą do większej liczby powodzi, takich jak powodzie, które miały miejsce w Europie latem 2021 r., lub ekstremalnych burz śnieżnych, jak miało to miejsce w zimie 2020–2021 r., co podkreśla potrzebę wzmocnienia odporności miast na klęski żywiołowe; wzywa Komisję, aby w stosownych przypadkach zacieśniła współpracę z samorządami lokalnymi za pośrednictwem istniejących struktur, takich jak Porozumienie Burmistrzów UE, Porozumienie w sprawie zielonego miasta oraz Mayors Alliance for the European Green Deal (Sojusz Burmistrzów na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu), w celu określenia potrzeb i wyzwań związanych ze zmianą klimatu, przed którymi stoją obszary miejskie, wspólnego opracowywania rozwiązań mających na celu uczynienie miast bardziej ekologicznymi oraz ukierunkowania inwestycji na działania lokalne; wzywa władze krajowe, regionalne i lokalne do opracowania, poza krajowymi planami w dziedzinie energii i klimatu, miejskich strategii na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu, aby zachęcić do inwestowania w transformację miast i dostosowanie ich do zagrożeń związanych ze zmianą klimatu;

37.

przypomina, że 30 % wieloletnich ram finansowych i 37 % NextGenerationEU jest przeznaczone na działania w dziedzinie klimatu, a 20 % NextGenerationEU przeznacza się na transformację cyfrową; wzywa Komisję do monitorowania państw członkowskich i zapewnienia im wytycznych i zaleceń w celu zapewnienia rozwoju umiejętności niezbędnych do przeprowadzenia zarówno transformacji ekologicznej, jak i cyfrowej; ubolewa, że obszary miejskie są wyłączone z Next GenerationEU, i w związku z tym wzywa do większego zaangażowania miast, miasteczek i miejskich obszarów funkcjonalnych w opracowywanie i wdrażanie planów odbudowy i zwiększania odporności;

38.

podkreśla potrzebę sadzenia większej liczby drzew i tworzenia zielonych dachów, ponieważ zazielenianie miast zapewnia istotną wartość rekreacyjną dla ludzi, obniża temperaturę i pochłania nadmiar wody deszczowej, a tym samym przeciwdziała skutkom zmiany klimatu i utracie różnorodności biologicznej; podkreśla, że modernizacja budynków pod kątem energooszczędności oraz przeprojektowanie miast w celu zwiększenia powierzchni obszarów zieleni i promowania ruchu pieszego i rowerowego przyniesie oszczędności, stworzy miejsca pracy, pomoże w zwalczaniu ubóstwa energetycznego i przyniesie korzyści dla klimatu;

39.

podkreśla, że zaangażowanie obszarów miejskich ma kluczowe znaczenie dla transformacji w kierunku społeczeństwa neutralnego dla klimatu oraz w kierunku dobrze prosperującej, sprawiedliwej, zrównoważonej i konkurencyjnej gospodarki; zauważa, że w niektórych przypadkach samorządy lokalne nie dysponują wiedzą fachową, zasobami ludzkimi i dostępem do wysokiej jakości danych niezbędnych do rozpoczęcia działań i poczynienia postępów; uważa w związku z tym, że aby osiągnąć cele Europejskiego Zielonego Ładu, należy w pełni wykorzystać budowanie zdolności, wsparcie techniczne i finansowanie, jak uzgodniono w rozporządzeniu w sprawie wspólnych przepisów dla władz miejskich i podmiejskich, i uważa, że władze miejskie muszą mieć w przyszłości bezpośredni dostęp do finansowania UE;

Innowacyjne miasta

40.

podkreśla, że cyfryzacja pomogła sprostać niektórym z bezpośrednich wyzwań wynikających z pandemii, zwłaszcza w okresach lockdownu, oraz że wśród wielu nierówności ujawnionych przez pandemię COVID-19 przepaść cyfrowa stanowi poważny problem; zauważa, że pandemia przyspieszyła cyfryzację oraz że technologia stała się niezbędna do telepracy, zdalnej nauki szkolnej, handlu elektronicznego, e-zdrowia, administracji elektronicznej, demokracji cyfrowej i rozrywki cyfrowej; wzywa Komisję do ścisłego monitorowania tych zmian oraz do zapewnienia pełnego przestrzegania unijnego dorobku prawnego, w szczególności w odniesieniu do praw pracowniczych i socjalnych; przypomina, że cyfryzacja i łączność cyfrowa muszą być priorytetem dla społeczności lokalnych w procesie ich odbudowy; przypomina o znaczeniu ustanowienia odpowiedniego prawa konkurencji i ram pomocy państwa, które – przy poszanowaniu zasad pomocy państwa – dają państwom członkowskim pełną elastyczność w zakresie wspierania gospodarki w czasie pandemii koronawirusa, w szczególności poprzez wdrażanie szybkich sieci szerokopasmowych i infrastruktury 5G we wszystkich miastach, niezależnie od ich wielkości; wzywa państwa członkowskie do wspierania łączności, zapewniania sprzętu i zapewnienia obecności wyszkolonego personelu w instytucjach publicznych, społecznych i edukacyjnych;

41.

apeluje o środki i strategie polityczne promujące sprawiedliwą transformację cyfrową, które powinny być wdrażane na różnych szczeblach, od miast po samą UE; wzywa do uznania włączenia cyfrowego za prawo przysługujące wszystkim pokoleniom i wzywa do wyraźnego zaangażowania na rzecz osiągnięcia powszechnej łączności internetowej w miastach;

42.

podkreśla, że należy wzmocnić umiejętności cyfrowe, aby rozszerzyć dostęp do nowych możliwości; uważa, że inwestycje w kształcenie i szkolenie należy stymulować za pomocą kompleksowych programów, zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym, na rzecz podnoszenia i zmiany kwalifikacji pracowników oraz uczenia się przez całe życie, które są odpowiedzią na zmiany zapotrzebowania na umiejętności; wzywa do promowania kobiet i dziewcząt w edukacji i karierze zawodowej w dziedzinie nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM);

43.

przypomina, że turystyka miejska odegrała znaczącą rolę w opracowywaniu strategii miejskich; zwraca uwagę, że większość miast UE ucierpiała z powodu załamania się turystyki w następstwie pandemii i musiała szukać nowych i bardziej zrównoważonych sposobów działania w celu przywrócenia ruchu turystycznego, co doprowadziło do zwiększonego wykorzystania nowych technologii cyfrowych, które umożliwiły lepsze zarządzanie przestrzenią miejską i przepływem turystów w miastach, aby zapobiec powstawaniu dużych grup i sytuacji wysokiego ryzyka w kontekście pandemii;

44.

podkreśla, że biblioteki i ośrodki kultury przyczyniają się do włączenia cyfrowego i społecznego, uczenia się przez całe życie i ścieżek do zatrudnienia w przypadku społeczności miejskich i grup defaworyzowanych; zwraca ponadto uwagę na potrzebę stworzenia dodatkowych miejsc do wymiany poglądów osobistych i politycznych;

45.

podkreśla, że sztuczna inteligencja umożliwia miastom inteligentne rozwiązania, w tym bardziej efektywne wykorzystanie energii, gospodarowanie wodą i odpadami oraz zmniejszenie zanieczyszczenia, hałasu i zagęszczenia ruchu; wyraża zaniepokojenie, że władze lokalne staną przed licznymi wyzwaniami cyfrowymi, takimi jak dostępność i wiarygodność technologii danych, zależność od prywatnych stron trzecich i brak umiejętności; podkreśla, że powstające technologie, takie jak sztuczna inteligencja, muszą spełniać kryteria etyczne, aby uniknąć powielania istniejących nierówności społecznych;

46.

uważa, że należy fizycznie i finansowo wzmocnić istniejącą infrastrukturę opieki zdrowotnej w miastach; zauważa, że transformacja systemu opieki zdrowotnej powinna również zwiększyć innowacje cyfrowe i poprawić integrację opieki za pośrednictwem aktualizowanych kanałów informacyjnych, aby zapewnić lepiej ukierunkowaną, spersonalizowaną, wydajną i skuteczną opiekę zdrowotną; wzywa państwa członkowskie, aby we współpracy z władzami lokalnymi, regionalnymi, a zwłaszcza miejskimi, tworzyły sieci służące edukowaniu obywateli w zakresie korzystania z usług cyfrowej opieki zdrowotnej i cyfrowej administracji publicznej, co umożliwiłoby powszechny i sprawiedliwy dostęp, a jednocześnie skutecznie chroniłoby dane wrażliwe i zapobiegało cyberprzestępczości; podkreśla w związku z tym kluczową rolę państw członkowskich we wspieraniu władz miejskich w ich wysiłkach na rzecz kształtowania i zapewniania włączenia cyfrowego poprzez ochronę danych osobowych oraz wzmocnienie pozycji obywateli i lokalnych przedsiębiorstw dzięki dostępowi do danych;

Uczące się Miasta

47.

podkreśla negatywny wpływ pandemii COVID-19 na edukację i podkreśla potrzebę zapewnienia włączenia społecznego i dostępu do edukacji;

48.

podkreśla potrzebę wspierania sektora kultury, ponieważ kultura i dziedzictwo kulturowe stanowią istotne atuty konkurencyjności regionalnej i spójności społecznej oraz pomagają w kształtowaniu tożsamości miast i regionów; podkreśla znaczenie tworzenia większej liczby obiektów kultury i zapewnienia ich powrotu do normalności po pandemii COVID-19, a także wskazuje na potrzebę przyciągnięcia do nich większej liczby młodych ludzi;

49.

podkreśla gospodarczy i społeczny wkład sektora kultury i sektora sportu w życie społeczeństwa oraz ich wpływ na społeczeństwo; wzywa Komisję i państwa członkowskie do współpracy i przeznaczenia odpowiednich funduszy krajowych i unijnych w celu stworzenia solidnej infrastruktury kulturalnej i sportowej oraz promowania edukacji w sektorach gospodarki i rekreacji, zwłaszcza w odniesieniu do kultury na poziomie najbliższym obywatelowi i sportu nieprofesjonalnego na obszarach miejskich i podmiejskich; zachęca państwa członkowskie do opracowania planu działania na rzecz ożywienia i zwiększenia odporności tych dwóch sektorów, które są ważnymi elementami gospodarki na szczeblu lokalnym, krajowym i unijnym;

50.

podkreśla znaczenie ochrony praw dzieci i młodzieży oraz stworzenia solidnych, integracyjnych i funkcjonalnych systemów kształcenia i szkolenia odpowiadających rzeczywistym potrzebom ludności na poszczególnych obszarach miejskich i zdolnych do reagowania na wszelkie kryzysy zdrowotne lub klęski żywiołowe, które mogą wystąpić w przyszłości;

51.

zauważa z niepokojem, że kryzys związany z COVID-19 miał dramatyczne skutki dla znacznej części europejskiej młodzieży, co objawiło się w szczególności niepokojącą izolacją, licznymi przypadkami utraty pracy oraz zakłóceniem toku kształcenia lub szkolenia; podkreśla, że sytuacja ta skutkowała zmianami zarówno w składzie, jak i liczebności populacji młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się, które należy odpowiednio ocenić i zidentyfikować, aby sprostać szczególnym wyzwaniom wynikającym z kryzysu i pomóc państwom członkowskim w opracowaniu skutecznych strategii informacyjnych skierowanych do młodych ludzi; sugeruje, aby Komisja zbadała możliwość opracowania wspólnych europejskich narzędzi identyfikacji i monitorowania niekształcących się, niepracujących ani nieszkolących się młodych ludzi, aby umożliwić odpowiednie działania polityczne wspierające tę szczególnie podatną na zagrożenia grupę w kontekście kryzysu związanego z COVID-19;

52.

podkreśla potrzebę ponownego przemyślenia rozwiązań mających na celu ożywienie centrów miast, które ucierpiały z powodu zamykania przedsiębiorstw i obiektów kultury, pustych przestrzeni biznesowych, utraty atrakcyjności i wzrostu handlu internetowego podczas pandemii i po jej zakończeniu;

53.

zachęca państwa członkowskie i regiony do ponownego przemyślenia i przeprojektowania infrastruktury edukacyjnej zgodnie z rozwojem sytuacji w zawodach związanych z edukacją; apeluje do Komisji i państw członkowskich o przeznaczenie wystarczających środków finansowych na rozwój placówek edukacyjnych oraz szkolenie nauczycieli i uczniów w każdym wieku w zakresie rozwijania umiejętności ekologicznych i cyfrowych, tak aby byli gotowi na przyszłość; przypomina, że cyfryzacja powinna iść w parze z zapewnieniem dostępności nie tylko internetu, ale również sprzętu niezbędnego do korzystania z internetu;

54.

uważa, że niektóre innowacyjne koncepcje, w szczególności hybrydowe i wielofunkcyjne użytkowanie obszarów miejskich, sprawiedliwość użytkowania gruntów i „15-minutowe miasto”, odgrywają kluczową rolę w nowym modelu obszarów miejskich w UE;

Inicjatywy polityczne dopasowane do potrzeb

55.

podkreśla potrzebę dostosowania się do nowej rzeczywistości w kontekście pandemii COVID-19 oraz zastanowienia się nad nowym modelem dla obszarów miejskich UE, pozostawiając jednocześnie więcej miejsca na kreatywność, udział obywateli i eksperymenty; uważa, że Konferencja w sprawie przyszłości Europy jest okazją do zwiększenia widoczności miast w procesach decyzyjnych UE oraz do nadania im kluczowej roli w budowaniu silniejszej demokracji uczestniczącej i dialogu z mieszkańcami, przy jednoczesnym przyjęciu podejścia oddolnego i ponownym przemyśleniu zarządzania obszarami miejskimi; podkreśla znaczenie opracowania kompleksowych strategii opartych na Europejskim Zielonym Ładzie, europejskiej strategii cyfrowej (12) oraz długoterminowej wizji obszarów wiejskich UE; przypomina o szczególnych cechach regionów najbardziej oddalonych zgodnie z art. 349 TFUE;

56.

zauważa, że chociaż UE nie posiada szczególnych kompetencji w zakresie rozwoju obszarów miejskich, szereg różnych inicjatyw UE dotyczy miast, miasteczek i miejskich obszarów funkcjonalnych; uznaje potrzebę ściślejszej współpracy w zakresie programów i polityk UE między obszarami miejskimi i w ich obrębie; jest zaniepokojony faktem, że chociaż w ostatnich latach pojawiło się wiele inicjatyw miejskich, koordynacja pozostaje ograniczona i istnieje ryzyko nakładania się działań i niepożądanych skutków;

57.

z zadowoleniem przyjmuje agendę miejską dla UE jako nowy model wielopoziomowego sprawowania rządów; ubolewa, że jest to proces dobrowolny, i wzywa państwa członkowskie i Komisję do zobowiązania się do wdrożenia przedstawionych zaleceń; podkreśla potrzebę zwiększenia zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w proces decyzyjny oraz promowania podejścia oddolnego w celu zaspokojenia potrzeb lokalnych i regionalnych; podkreśla znaczenie zaangażowania lokalnych małych i średnich przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw typu start-up w strategie i plany rozwoju obszarów miejskich i regionalnych;

58.

uznaje ważną rolę obszarów miejskich w konkretnym wdrażaniu programów i projektów wynikających z prawodawstwa UE; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zdecydowanego wspierania władz lokalnych i regionalnych oraz ich zespołów zarządzających projektami w kontekście programów UE i możliwości finansowania, przy jednoczesnym zapewnieniu miastom, miasteczkom i miejskim obszarom funkcjonalnym odpowiednich narzędzi administracyjnych, w tym odpowiednio wyszkolonego personelu;

59.

nalega na konieczność zapewnienia kluczowej roli władz lokalnych i regionalnych na wszystkich etapach procesu decyzyjnego UE: podczas planowania, przygotowywania i wdrażania; wzywa do udostępnienia władzom lokalnym i regionalnym bardziej bezpośredniego finansowania ze środków UE, aby zwiększyć wydajność, zapewnić spójność i zmniejszyć obciążenia administracyjne; wzywa ponadto Komisję do zapewnienia państwom członkowskim wszelkich niezbędnych wytycznych oraz do ułatwienia dostępu do finansowania, z rozróżnieniem na miasta i regiony w zależności od ich poziomu cyfryzacji;

60.

podkreśla ponownie, że miasta potrzebują odpowiednich i bezpośrednio dostępnych możliwości finansowania na potrzeby wdrażania programów na szczeblu lokalnym w przyszłości; przypomina, że kwotę 400 mln EUR z budżetu na inwestycje na rzecz zatrudnienia i wzrostu należy przeznaczyć na Europejską inicjatywę miejską zarządzaną bezpośrednio lub pośrednio przez Komisję zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/1058; wzywa Komisję, aby w ramach śródokresowego przeglądu obecnego okresu programowania zbadała skuteczność Europejskiej inicjatywy miejskiej, w szczególności jej budżet i zakres, oraz by zachęcała państwa członkowskie do przeznaczenia większych środków na wsparcie wdrażania agendy miejskiej;

61.

wzywa do zwiększenia budżetu i zakresu Europejskiej inicjatywy miejskiej, przy jednoczesnym zapewnieniu miastom w regionach najbardziej oddalonych skutecznego i ułatwionego dostępu do niej; zauważa, że inicjatywa ta powinna wspierać wdrażanie agendy miejskiej w obecnym okresie programowania; uważa, że społeczności miejskie są kluczowymi podmiotami i zainteresowanymi stronami w pomyślnej realizacji strategii politycznych finansowanych przez UE zawartych w krajowych planach odbudowy i zwiększania odporności; wzywa Radę i państwa członkowskie do przeznaczenia do 15 % na obszary miejskie w celu sprostania wyzwaniom po pandemii COVID-19;

62.

podkreśla znaczenie środków finansowych UE dla wdrażania włączenia społecznego na szczeblu lokalnym; wzywa do wzmocnienia jego oddziaływania przez wspólne ramy zarządzania i sprawozdawczości;

63.

uznaje kluczową i wyjątkową rolę władz lokalnych i regionalnych w rozwiązywaniu problemów związanych z pandemią COVID-19; ubolewa, że nie ma obecnie możliwości nawiązania ustrukturyzowanego dialogu między Komisją a miastami na temat Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w celu monitorowania zaangażowania władz miejskich we wdrażanie krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności; wzywa Komisję, aby w swoim przeglądzie przedstawiła sprawozdanie z wdrażania instrumentu w celu zbadania potencjalnej roli miejskich obszarów funkcjonalnych oraz, w razie potrzeby, wzmocnienia ich roli w zapewnieniu skutecznego wdrażania tego instrumentu; podkreśla, że w celu właściwego wdrożenia krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności władze miejskie powinny otrzymać niezbędne wsparcie w formie budowania zdolności, wymiany i pomocy technicznej;

64.

uważa, że w ramach polityki spójności fundusze powinny wzmocnić procesy uczestnictwa w celu przetestowania nowych koncepcji i wymiany doświadczeń poprzez promowanie zrównoważonego i zintegrowanego rozwoju wszystkich rodzajów regionów i inicjatyw lokalnych; uważa, że budowanie zdolności podmiotów miejskich jest ważnym czynnikiem tworzenia bardziej odpornych i zrównoważonych miast; zachęca miasta, miasteczka i miejskie obszary funkcjonalne do wspierania inicjatyw obywatelskich; podkreśla, że miasta są miejskimi laboratoriami, ponieważ można w nich testować koncepcje i strategie polityczne zrównoważonej przyszłości oraz opracowywać rozwiązania dla inteligentnych społeczeństw sprzyjających włączeniu społecznemu;

65.

przypomina wszystkim państwom członkowskim, że powinny one sporządzić umowę o partnerstwie, zgodnie z kodeksem postępowania w sprawie partnerstwa, określającą minimalne wymogi dotyczące zaangażowania władz regionalnych, lokalnych, miejskich i innych organów publicznych, partnerów gospodarczych, społecznych i innych partnerów, zgodnie z art. 8 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów; wzywa do większego zaangażowania partnerów, w tym partnerów reprezentujących społeczność naukową, innowacje i badania, w przygotowywanie, wdrażanie, monitorowanie i ocenę programów UE, w tym w komitetach monitorujących;

66.

apeluje do państw członkowskich i regionów o zapewnienie kompleksowego partnerstwa, w tym z władzami miejskimi, w celu opracowywania i wdrażania polityki spójności oraz o informowanie władz miejskich o przyczynach odrzucenia wniosków o finansowanie; wzywa Komisję do rozpatrzenia skarg zainteresowanych stron, takich jak władze miejskie, w tym w przypadkach, w których nie przedstawiono ważnego uzasadnienia odrzucenia wniosku o finansowanie;

67.

wzywa Komisję do opracowania strategii na rzecz miejskich obszarów funkcjonalnych i średnich miast, w tym możliwości finansowania działań takich jak partnerstwa innowacyjne i ustalenia dotyczące wspólnych zamówień między miastami UE oraz współpracy między miastami i regionami UE;

o o

68.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz państwom członkowskim i ich parlamentom.

(1) Dz.U. L 437 z 28.12.2020, s. 30.

(2) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 159.

(3) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 60.

(4) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 94.

(5) Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 1.

(6) Dz.U. C 316 z 22.9.2017, s. 124.

(7) Dz.U. C 162 z 10.5.2019, s. 31.

(8) Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 2.

(9) Dz.U. C 385 z 22.9.2021, s. 167.

(10) Dz.U. C 456 z 10.11.2021, s. 145.

(11) COM(2020)0662.

(12) COM(2020)0067.

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/35

P9_TA(2022)0029

Europejski Bank Centralny: raport roczny za rok 2021

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie raportu rocznego Europejskiego Banku Centralnego za rok 2021 (2021/2063(INI))

(2022/C 342/05)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając raport roczny Europejskiego Banku Centralnego (EBC) za rok 2020,

—	uwzględniając informacje przekazane przez EBC w odpowiedzi na uwagi Parlamentu Europejskiego zawarte w rezolucji w sprawie raportu rocznego Europejskiego Banku Centralnego za rok 2019,

—	uwzględniając przegląd strategii polityki pieniężnej EBC rozpoczęty 23 stycznia 2020 r. i zakończony 8 lipca 2021 r.,

—	uwzględniając nową strategię polityki pieniężnej EBC opublikowaną w dniu 8 lipca 2021 r.,

—	uwzględniając opublikowany 8 lipca 2021 r. plan działania EBC i zawarty w nim program działań na rzecz dalszego włączenia problematyki zmiany klimatu do ram polityki pieniężnej EBC,

—	uwzględniając Statut Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) i Europejskiego Banku Centralnego, w szczególności jego art. 2 i 15,

—	uwzględniając art. 123, 125, 127 ust. 1 i 2, art. 130 i art. 284 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

—	uwzględniając art. 3 i 13 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),

—	uwzględniając dialogi monetarne z prezes EBC Christine Lagarde z 18 marca, 21 czerwca, 27 września i 15 listopada 2021 r.,

—	uwzględniając projekcje makroekonomiczne ekspertów EBC dla strefy euro opublikowane 9 września 2021 r.,

—	uwzględniając opracowania EBC Occasional Papers nr 263–280 z września 2021 r. dotyczące przeglądu strategii polityki pieniężnej,

—	uwzględniając opublikowane w dniu 1 czerwca 2021 r. badanie EBC dotyczące dostępu przedsiębiorstw w strefie euro do finansowania w okresie od października 2020 r. do marca 2021 r.,

—	uwzględniając raport EBC na temat cyfrowego euro opublikowany w październiku 2020 r., raport EBC z konsultacji publicznych na temat cyfrowego euro opublikowany w kwietniu 2021 r. oraz projekt EBC poświęcony cyfrowemu euro rozpoczęty 14 lipca 2021 r.,

—	uwzględniając opracowanie EBC Occasional Paper nr 201 z listopada 2017 r. zatytułowane „The use of cash by households in the euro area” [Korzystanie z gotówki przez gospodarstwa domowe w strefie euro],

—	uwzględniając ogólnogospodarczy test warunków skrajnych EBC z września 2021 r.,

—	uwzględniając prognozę gospodarczą Komisji z jesieni 2021 r., opublikowaną 11 listopada 2021 r.,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 marca 2019 r. w sprawie równowagi płci przy obsadzaniu stanowisk w obszarze polityki gospodarczej i monetarnej UE (1),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 9 czerwca 2021 r. zatytułowaną „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 – Przywracanie przyrody do naszego życia” (2),

—	uwzględniając Agendę ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i cele zrównoważonego rozwoju ONZ,

—	uwzględniając porozumienie paryskie zawarte na podstawie Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu,

—	uwzględniając sprawozdania specjalne Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) w sprawie globalnego ocieplenia o 1,5 oC, w sprawie zmiany klimatu i gruntów oraz w sprawie oceanów i kriosfery w zmieniającym się klimacie,

—

uwzględniając sprawozdanie Sieci na rzecz ekologizacji systemu finansowego (NGFS) zatytułowane „Adapting central bank operations to a hotter world: Reviewing some options” [Przystosowanie operacji banków centralnych do globalnego ocieplenia: przegląd niektórych rozwiązań], opublikowane 24 marca 2021 r.,

—	uwzględniając art. 142 ust. 1 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A9-0351/2021),

mając na uwadze, że według prognozy gospodarczej Komisji z jesieni 2021 r. PKB UE w 2020 r. skurczył się o 5,9 %, a PKB strefy euro o 6,4 %; mając na uwadze, że według prognoz PKB UE i strefy euro wzrośnie o 5 % w 2021 r. i o 4,3 % w 2022 r., ale będą utrzymywać się znaczne różnice w zakresie wzrostu gospodarczego pomiędzy państwami członkowskimi; mając na uwadze, że niepewność i ryzyko związane z perspektywami wzrostu są wysokie i zależą od dalszego przebiegu pandemii COVID-19 oraz tempa, w jakim podaż dostosuje się do szybkiego ożywienia popytu po ponownym otwarciu gospodarki; mając na uwadze, że w trzecim kwartale 2021 r. gospodarka UE jako całość powróciła do poziomu produkcji sprzed pandemii, przy czym tempo ożywienia w poszczególnych krajach jest nierównomierne; mając na uwadze, że utrzymywanie się inflacji na wysokim poziomie pozostaje jednym z głównych zagrożeń dla ożywienia gospodarczego;

mając na uwadze, że zgodnie z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów EBC z września 2021 r. globalny realny PKB (z wyłączeniem strefy euro) wzrośnie o 6,3 % w 2021 r., po czym nastąpi spowolnienie do poziomu 4,5 % w 2022 r. i 3,7 % w 2023 r.; mając na uwadze, że globalna działalność przekroczyła już poziom sprzed pandemii pod koniec 2020 r.;

mając na uwadze, że według Eurostatu stopa bezrobocia we wrześniu 2021 r. wyniosła 6,7 % w całej UE i 7,4 % w strefie euro, rozkładała się w sposób nierównomierny w całej UE i w państwach członkowskich, i nadal była znacznie wyższa wśród młodych ludzi i kobiet (odpowiednio 15,9 % w UE i 16 % w strefie euro oraz 7 % w UE i 7,7 % w strefie euro); mając na uwadze, że poważnym problemem do rozwiązania w UE wciąż pozostaje wysoka stopa bezrobocia młodzieży;

mając na uwadze, że zgodnie z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów EBC dla strefy euro z września 2021 r. roczna inflacja w strefie euro mierzona zharmonizowanym indeksem cen konsumpcyjnych (HICP) wyniesie średnio 2,2 % w 2021 r. i spodziewany jest jej spadek do 1,7 % 2022 r. i 1,5 % w 2023 r.; mając na uwadze, że prognozy dotyczące inflacji są bardzo zróżnicowane w całej strefie euro; mając na uwadze, że w październiku 2021 r. inflacja w strefie euro wzrosła do 4,1 %, co stanowi najwyższy poziom od dziesięciu lat; mając na uwadze, że istnieją obawy co do tymczasowego i przejściowego charakteru wzrostu wskaźników inflacji;

mając na uwadze, że pod koniec 2020 r. suma bilansowa Eurosystemu osiągnęła najwyższy w historii poziom 6 979 324 mln euro, co stanowi wzrost o prawie 50 % (2 306 233 mln euro) w porównaniu z końcówką 2019 r., w wyniku trzeciej serii warunkowych długoterminowych operacji refinansujących (TLTRO III) oraz zakupu papierów wartościowych w ramach nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii (PEPP) oraz programu zakupu aktywów (APP);

mając na uwadze, że w 2020 r. zysk netto EBC wyniósł 1,643 mld EUR w porównaniu z 2,366 mld EUR w 2019 r.; mając na uwadze, że spadek ten wynikał głównie z niższych przychodów netto z tytułu odsetek od dewizowych aktywów rezerwowych i papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej, szczególnie ze znacznego spadku o 50 % przychodów z tytułu odsetek od portfela dolarowego, a także decyzji Rady Prezesów o przekazaniu 48 mln EUR do rezerwy EBC na ryzyka finansowe;

G.	mając na uwadze, bez uszczerbku dla głównego celu stabilności cen, że EBC powinien wspierać również ogólne polityki gospodarcze w Unii, aby przyczynić się do osiągnięcia celów Unii ustanowionych w artykule 3 TUE;

mając na uwadze, że małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) są filarem gospodarki UE i przyczyniają się do wzmocnienia spójności gospodarczej i społecznej, stanowiąc 99 % wszystkich przedsiębiorstw w UE, zatrudniając około 100 mln osób, generując ponad połowę PKB UE i odgrywając kluczową rolę w tworzeniu wartości dodanej w każdym sektorze gospodarki; mając na uwadze, że MŚP dotkliwie odczuły kryzys gospodarczy spowodowany pandemią COVID-19; mając na uwadze, że zmiana ogólnych perspektyw gospodarczych negatywnie wpłynęła na ich dostęp do finansowania; mając na uwadze, że MŚP potrzebują w związku z tym dalszego wsparcia;

mając na uwadze, że w ramach swojego mandatu EBC zobowiązał się do przyczynienia się do realizacji celów porozumienia paryskiego; mając na uwadze, że zmiana klimatu, utrata różnorodności biologicznej i jej konsekwencje mogą ograniczyć skuteczność polityki pieniężnej, wywierać wpływ na wzrost gospodarczy oraz zwiększyć niestabilność cenową i makroekonomiczną; mając na uwadze, że bez zdecydowanych środków negatywny wpływ na PKB UE może okazać się poważny;

mając na uwadze, że wydatki mieszkaniowe stanowią niemal jedną czwartą wydatków gospodarstw domowych w UE-27; mając na uwadze, że ponad dwie trzecie populacji UE mieszka we własnych domach; mając na uwadze gwałtowny wzrost cen nieruchomości mieszkalnych o ponad 30 % w ciągu ostatniego dziesięciolecia oraz wzrost czynszów o niemal 15 % w UE;

K.	mając na uwadze, że zgodnie z badaniem Eurobarometr z zimy 2020–2021 r., opublikowanym 23 kwietnia 2021 r., poparcie społeczne dla europejskiej unii gospodarczej i walutowej z jedną walutą euro wyniosło 79 % w strefie euro;

L.	mając na uwadze, że tylko dwóch członków Zarządu EBC i Rady Prezesów EBC to kobiety; mając na uwadze, że kobiety w dalszym ciągu są niedostatecznie reprezentowane w hierarchii EBC;

Informacje ogólne

pozytywnie odbiera rolę, jaką EBC odgrywa w utrzymaniu stabilności euro; podkreśla, że ustawowa niezależność EBC, ustanowiona w traktatach, jest podstawowym warunkiem wykonywania jego mandatu; podkreśla, że nie wolno naruszać tej niezależności, oraz zaznacza, że niezależności tej powinna zawsze towarzyszyć odpowiednia rozliczalność;

wyraża zadowolenie z przyjętego jednogłośnie i ogłoszonego 8 lipca 2021 r. przeglądu strategii polityki pieniężnej EBC, w którym określono, w jaki sposób osiągnąć główny cel, jakim jest utrzymanie stabilności cen, i przyczynić się do osiągnięcia celów Unii, które obejmują zrównoważony i trwały wzrost gospodarczy, wysoce konkurencyjną społeczną gospodarkę rynkową umożliwiającą pełne zatrudnienie i postęp społeczny oraz konwergencję, a także wysoki poziom ochrony i poprawę jakości środowiska, bez uszczerbku dla celu stabilności cenowej; zauważa, że jest to pierwszy przegląd strategii od 18 lat; z zadowoleniem przyjmuje decyzję EBC, wyrażoną również przez prezes Christinę Lagarde podczas dialogu monetarnego z 27 września 2021 r., by okresowo oceniać adekwatność strategii polityki pieniężnej, przy czym kolejna ocena powinna zostać przeprowadzona w 2025 r., co zwiększy również świadomość społeczną i zaangażowanie w politykę pieniężną;

jest zaniepokojony bezprecedensowym kryzysem zdrowotnym, społecznym i gospodarczym spowodowanym pandemią COVID-19 i zastosowanymi w jej następstwie środkami powstrzymującymi rozprzestrzenianie się wirusa, które spowodowały gwałtowne kurczenie się gospodarki strefy euro, szczególnie w tych krajach, które już wcześniej znajdowały się w trudnej sytuacji, nagły wzrost nierówności gospodarczych i społecznych oraz szybkie pogorszenie sytuacji na rynku pracy; jest szczególnie zaniepokojony skutkami pandemii COVID-19 dla MŚP; z zadowoleniem przyjmuje szeroko zakrojone środki wsparcia publicznego zastosowane przez UE w odpowiedzi na pandemię; zauważa, że ożywienie działalności gospodarczej w strefie euro nastąpiło wcześniej niż przewidywano, chociaż tempo, skala i równomierność tego ożywienia pozostają niepewne;

podkreśla, że zrównoważony wzrost, odporność i stabilność cen można osiągnąć dzięki kompleksowej reakcji, w tym poprzez wyważone połączenie polityki pieniężnej, wspierającej i uznaniowej polityki fiskalnej oraz społecznie zrównoważonych i zwiększających wydajność reform i inwestycji; popiera apel prezes Christine Lagarde o pełną spójność polityki fiskalnej i monetarnej w walce z kryzysem związanym z COVID-19, podkreślając jednocześnie niezależność EBC;

odnotowuje oświadczenie prezes EBC z 10 czerwca 2021 r., że „kluczową sprawą nadal jest jej [polityki fiskalnej] ambitne i skoordynowane nastawienie, jako że przedwczesne wycofanie wsparcia fiskalnego groziłoby osłabieniem ożywienia i spotęgowaniem długofalowych śladów odciśniętych na gospodarce przez kryzys”; uznaje znaczenie europejskiej i krajowej polityki fiskalnej w zakresie pomocy gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom najbardziej dotkniętym pandemią; zwraca uwagę na zróżnicowane tempo ożywienia gospodarczego w krajach strefy euro, co może doprowadzić do powstania Europy wielu prędkości po ustaniu pandemii; przypomina, że wsparcie fiskalne i polityka pieniężna nie powinny zniechęcać do reform i inwestycji mających na celu ożywienie gospodarki UE, pobudzenie zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, przyspieszenie transformacji ekologicznej oraz wzmocnienie autonomii i konkurencyjności Europy;

odnotowuje stwierdzenie prezes Christiny Lagarde, że „taki centralny mechanizm zdolności fiskalnej mógłby pomóc w sterowaniu wspólnym kursem polityki fiskalnej w strefie euro i zapewnić właściwszą kombinację polityki makroekonomicznej” oraz że „reformy strukturalne w państwach strefy euro są ważne dla zwiększenia wydajności i potencjału wzrostu w strefie euro, zmniejszenia bezrobocia strukturalnego i zwiększenia odporności”; podkreśla znaczenie zapewniania antycyklicznej stabilizacji oraz ułatwiania terminowego i odpowiedniego wsparcia na wypadek wstrząsów gospodarczych, a także znaczenie finansowania zielonej transformacji; podkreśla znaczenie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) dla stawienia czoła wstrząsowi gospodarczemu i społecznemu spowodowanemu przez kryzys związany z COVID-19;

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że debata na temat przyszłości ram zarządzania gospodarczego UE już się rozpoczęła;

Polityka pieniężna

z zadowoleniem przyjmuje szybkie i konkretne działania EBC w zakresie polityki pieniężnej w reakcji na sytuację nadzwyczajną spowodowaną kryzysem związanym z COVID-19; dostrzega pozytywny wpływ tych działań – obejmujących między innymi wprowadzenie nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii (PEPP), złagodzenie kryteriów kwalifikowalności i zabezpieczeń oraz ofertę dostosowanych warunkowych długoterminowych operacji refinansujących (TLTRO III), a także nadzwyczajnych dłuższych operacji refinansujących w czasie pandemii (PELTRO) – na sytuację gospodarczą w strefie euro; przypomina, że EBC zamierza utrzymać swoje wsparcie tak długo, jak uzna to za konieczne do wypełnienia swojego mandatu; ponadto z zadowoleniem przyjmuje decyzję EBC o utrzymaniu instrumentów, takich jak forward guidance, zakup aktywów i długoterminowe operacje refinansujące, jako integralnej części jego zestawu narzędzi; zachęca EBC do dalszego zapewniania i monitorowania konieczności, adekwatności i proporcjonalności środków polityki pieniężnej;

przyjmuje do wiadomości decyzję EBC o zwiększeniu puli PEPP z początkowej kwoty 750 mld EUR do 1,850 mld EUR; odnotowuje decyzję EBC o kontynuacji zakupu aktywów netto w ramach PEPP do zakończenia fazy kryzysu związanego z COVID-19, a w każdym razie co najmniej do końca marca 2022 r.; zauważa, że EBC zmniejszył ostatnio tempo zakupów aktywów netto w ramach PEPP, opierając się na stanowisku Rady Prezesów, że korzystne warunki finansowania można utrzymać przy umiarkowanie niższym tempie; zgadza się z oświadczeniem prezes Christiny Lagarde z 10 czerwca 2021 r., że „wszelkie dyskusje na temat wystąpienia z PEPP (…) byłyby przedwczesne, ponieważ jest jeszcze zbyt wcześnie i nastąpi to w stosownym czasie”; zwraca się do EBC o kontynuowanie zakupów w ramach PEPP tak długo, jak EBC uzna to za konieczne do wypełnienia swojego mandatu; przyjmuje do wiadomości, że EBC zamierza rozważyć dalsze dostosowanie zakupów aktywów; przyjmuje również do wiadomości oświadczenie prezes Christiny Lagarde, że nawet po przewidywanym zakończeniu działań nadzwyczajnych związanych z pandemią, nadal ważne będzie, by polityka pieniężna, w tym odpowiednie dostosowanie zakupów aktywów, wspierała ożywienie w całej strefie euro oraz zrównoważony powrót inflacji do docelowego poziomu 2 %;

10.

odnotowuje decyzję EBC o elastycznych zakupach w ramach PEPP, aby uniknąć usztywnienia warunków finansowania, co byłoby sprzeczne z dążeniami do przeciwdziałania negatywnym skutkom pandemii, przy jednoczesnym wspieraniu płynnej transmisji polityki pieniężnej;

11.

zauważa, że w dalszym ciągu prowadzone są zakupy aktywów netto w ramach APP o miesięcznej wartości 20 mld EUR; zauważa również, że zakupy w ramach APP będą dokonywane tak długo, jak będzie to konieczne do wzmocnienia akomodacyjnego wpływu stóp procentowych, a zakończą się przed rozpoczęciem podnoszenia kluczowych stóp procentowych; przypomina, że APP, tj. program realizowany przed wybuchem pandemii, będzie nadal realizowany w stałym tempie;

12.

z zadowoleniem przyjmuje uwzględnienie w PEPP greckich papierów wartościowych; zauważa jednak, że nadal nie kwalifikują się one do programu skupu aktywów sektora publicznego (PSPP) pomimo poczynionych istotnych postępów; zachęca EBC do ponownej oceny kwalifikowalności greckich papierów wartościowych w ramach PSPP oraz wydania na długo przed zakończeniem PEPP szczegółowych zaleceń dotyczących uwzględnienia tych papierów wartościowych w PSPP;

13.

odnotowuje decyzję EBC o dalszym reinwestowaniu spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu PEPP co najmniej do końca 2024 roku oraz o dalszym reinwestowaniu w całości spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu APP jeszcze przez dłuższy czas po tym, jak zacznie podnosić podstawowe stopy procentowe EBC, i w każdym razie tak długo, jak będzie to konieczne do utrzymania korzystnych warunków płynnościowych i zdecydowanie łagodnej polityki pieniężnej;

14.

zauważa, że kwota operacji refinansujących Eurosystemu na koniec 2020 r. wzrosła do 1 850 mld euro, głównie z powodu TLTRO III; zauważa jednak, że średni ważony termin zapadalności nierozliczonych operacji refinansujących Eurosystemu wzrósł do około 2,4 roku na koniec 2020 r.;

15.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję EBC o dalszym dostarczaniu płynności przez swoje operacje refinansujące; uznaje, że finansowanie pozyskane dzięki TLTRO III odgrywa kluczową rolę we wspieraniu akcji kredytowej na rzecz przedsiębiorstw i gospodarstw domowych; podkreśla jednak, że w niektórych przypadkach tylko bardzo niewielka część tych zastrzyków kapitału zwiększyła akcję kredytową na rzecz gospodarki realnej, w szczególności MŚP; zachęca EBC do zadbania o to, by te środki prawdziwie ułatwiały finansowanie gospodarki realnej;

16.

odnotowuje decyzję EBC w sprawie nowego średniookresowego symetrycznego celu inflacyjnego na poziomie 2 % oraz jego zobowiązanie do utrzymania trwale akomodacyjnego kursu polityki pieniężnej w celu osiągnięcia tego celu inflacyjnego; uważa, ze brak arytmetycznego odniesienia utrudnia interpretację odchyleń od celu; zauważa, że średniookresowy kierunek strategii polityki pieniężnej umożliwia nieuniknione krótkoterminowe odchylenia inflacji od założonego celu; zwraca się do EBC, by w razie potrzeby zastanowił się, w jaki sposób wzrost inflacji może wpłynąć na kurs jego polityki pieniężnej;

17.

jest zaniepokojony stopą inflacji w strefie euro, która w styczniu 2022 r. wzrosła do najwyższego od dziesięciu lat poziomu 5,1 %, wahając się od 3,3 % do 12,2 % w poszczególnych państwach członkowskich, co zostało spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak efekt bazy związany z cenami energii, wąskie gardła w łańcuchach dostaw i odbudowa po dramatycznej recesji; podkreśla, że wzrost inflacji powyżej określonego poziomu może być szczególnie szkodliwy dla najuboższych części społeczeństwa i prowadzić do wzrostu nierówności gospodarczych i społecznych; przypomina, że w ostatnim dziesięcioleciu inflacja utrzymywała się znacznie poniżej celu 2 %; wzywa EBC do uważnego monitorowania tych tendencji i ich konsekwencji oraz, w razie potrzeby, do podjęcia działań mających na celu ochronę stabilności cen; przyłącza się do apelu prezes Christiny Lagarde, by polityka pieniężna w dalszym ciągu koncentrowała się na bezpiecznym wyprowadzeniu gospodarki z sytuacji kryzysowej spowodowanej pandemią; zauważa, że według ankiety przeprowadzonej przez EBC wśród zawodowych prognostów średnioterminowe oczekiwania inflacyjne nadal zdecydowanie oscylują wokół poziomu docelowego, podczas gdy niektóre środki rynkowe wskazują na nieznaczny wzrost średnioterminowych oczekiwań inflacyjnych;

18.

jest zdania, że EBC mógłby zbadać alternatywne instrumenty polityki pieniężnej, które mogą zachęcać do inwestycji publicznych i prywatnych;

19.

odnotowuje przewidywania EBC, że podstawowe stopy procentowe pozostaną na obecnym lub niższym poziomie do momentu stwierdzenia, że inflacja osiąga 2 % na długo przed końcem horyzontu projekcji i pozostaje na tym poziomie przez pozostałą część horyzontu projekcji; podkreśla, że niskie stopy procentowe mogą stwarzać możliwości konsumentom, przedsiębiorstwom, w tym MŚP, pracownikom i kredytobiorcom, którzy mogą czerpać korzyści z większego tempa rozwoju gospodarki, niższego bezrobocia i niższych kosztów pożyczek; wyraża jednak zaniepokojenie potencjalnym wpływem niskich stóp procentowych na sytuację przedsiębiorstw nierentownych i wysoko zadłużonych, na zachęty do reform i inwestycji sprzyjających wzrostowi i zrównoważonemu rozwojowi oraz na systemy emerytalne i ubezpieczeniowe;

20.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję EBC o zaleceniu opracowania planu działania mającego na celu włączenie kosztów związanych z nieruchomościami mieszkalnymi zamieszkiwanymi przez właściciela do zharmonizowanego indeksu cen konsumpcyjnych (HICP), aby w sposób bardziej adekwatny określić stopę inflacji, która będzie porównywalna i miarodajna dla gospodarstw domowych, w świetle ciągłego wzrostu kosztów związanych z nieruchomościami mieszkalnymi oraz aby lepiej kształtować operacje polityki pieniężnej; uważa jednak, że zgodnie z obecną definicją HICP odzwierciedla ewolucję faktycznych wydatków gospodarstw domowych na towary i usługi; jest zdania, że metody służące oddzieleniu komponentu inwestycyjnego od komponentu konsumpcyjnego powinny zapewnić odpowiednie uwzględnienie faktycznego wpływu znacznego wzrostu cen związanych z nieruchomościami mieszkalnymi na wydatki konsumenckie; uznaje, że włączenie tych kosztów stanowi wieloletnie przedsięwzięcie; podkreśla, że działanie takie może prowadzić do wzrostu wskaźników cen oraz, przynajmniej tymczasowo, spowodować wzrost inflacji powyżej celu średniookresowego, ograniczając tym samym pole manewru EBC; zachęca EBC do przygotowania się na takie ryzyko i skutecznego przeciwdziałania mu;

21.

uznaje potrzebę większej harmonizacji metod korekty jakości w HICP oraz większej przejrzystości w odniesieniu do korekty jakości w państwach członkowskich;

Przeciwdziałanie zmianie klimatu

22.

przypomina, że EBC jako instytucja UE jest związany zobowiązaniami podjętymi przez UE na mocy porozumienia paryskiego; podkreśla, że przeciwdziałanie sytuacji nadzwyczajnej w zakresie klimatu i różnorodności biologicznej wymaga od EBC przyjęcia zintegrowanego podejścia, które powinno znaleźć odzwierciedlenie we wszystkich jego strategiach, decyzjach i działaniach, a także przestrzegania mandatu EBC w zakresie wspierania ogólnej polityki gospodarczej Unii, a w szczególności, w tym przypadku, osiągnięcia gospodarki neutralnej dla klimatu najpóźniej do 2050 r., jak określono w europejskim prawie o klimacie; jest przekonany, że EBC powinien wykorzystywać wszystkie dostępne mu narzędzia do zwalczania i łagodzenia zagrożeń związanych z klimatem;

23.

uważa, że utrzymanie stabilności cen mogłoby pomóc w stworzeniu odpowiednich warunków do wdrożenia porozumienia paryskiego;

24.

odnotowuje pierwszy ogólnogospodarczy test warunków skrajnych EBC; zauważa, że wyniki testu wskazują, iż bez zdecydowanych środków negatywny wpływ na PKB UE może okazać się poważny; z zadowoleniem przyjmuje zatem zobowiązanie EBC do regularnego przeprowadzania testów warunków skrajnych, zarówno ogólnogospodarczych, jak i na poziomie poszczególnych banków;

25.

odnotowuje fakt, że EBC opracuje wskaźniki narażenia instytucji finansowych na zagrożenia fizyczne związane z klimatem w ramach ich portfeli, w tym wskaźniki śladu węglowego, a także analizy modelowania i scenariuszy makroekonomicznych w celu włączenia zagrożeń klimatycznych do modeli EBC i oceny ich wpływu na potencjalny wzrost; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że EBC przeprowadzi analizy scenariuszy dotyczących polityki transformacji;

26.

z zadowoleniem przyjmuje nowy plan działania EBC i zawarty w nim szczegółowy program działań związanych ze zmianą klimatu w celu dalszego włączania problematyki zmiany klimatu do polityki i modeli EBC; zauważa jednak, że program ten koncentruje się na zagrożeniach związanych z klimatem i zwraca szczególną uwagę na zasadę podwójnej istotności leżącą u podstaw unijnych ram zrównoważonego finansowania;

27.

zauważa, że idea neutralności rynkowej jest związana z zasadą „otwartej gospodarki rynkowej z wolną konkurencją”; zwraca się do EBC, by – z poszanowaniem własnej niezależności – zajął się nieprawidłowościami w funkcjonowaniu rynku i zapewnił efektywną alokację zasobów w perspektywie długoterminowej, zachowując przy tym możliwie jak najbardziej apolityczny charakter i przestrzegając zasady neutralności rynkowej; zauważa, że EBC już w kilku przypadkach odstąpił od zasady neutralności rynkowej;

28.

przyjmuje z zadowoleniem fakt, że zakup obligacji ekologicznych i ich udział w portfelu EBC stale rosną; uważa jednak, że udział ten jest wyjątkowo niski, biorąc pod uwagę potrzeby związane z zieloną transformacją; zachęca EBC do przyspieszenia działań na rzecz zwiększenia udziału obligacji ekologicznych w portfelu własnym; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie unijnego standardu obligacji ekologicznych oraz wsparcie EBC w tej sprawie; w tym kontekście odnotowuje decyzję EBC o wykorzystaniu części portfela funduszy własnych do inwestowania środków w fundusz inwestycyjny obligacji ekologicznych denominowanych w EUR dla banków centralnych (EUR BISIP G2); zachęca tymczasem EBC do zbadania ewentualnego wpływu zielonych obligacji na stabilność cen;

29.

przyjmuje do wiadomości, że począwszy od 1 stycznia 2021 r. obligacje kuponowe związane z określonymi celami w zakresie zrównoważonego rozwoju, nawiązującymi do co najmniej jednego celu środowiskowego określonego w unijnym rozporządzeniu w sprawie systematyki (3) lub co najmniej jednego celu ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju dotyczącego zmiany klimatu lub degradacji środowiska, stały się kwalifikowalne jako zabezpieczenia dla operacji kredytowych Eurosystemu oraz w ramach bezwarunkowych transakcji Eurosystemu na potrzeby polityki pieniężnej, o ile spełniają wszystkie inne kryteria kwalifikowalności;

30.

przyjmuje do wiadomości, że EBC podejmuje kroki w celu włączenia zagrożeń związanych z klimatem do swojego systemu zabezpieczeń, ale ostrzega przed opóźnieniami w ich wdrażaniu; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie EBC do zbadania metodyki stosowanej przez agencje ratingowe i ujawnianych przez nie informacji oraz przeprowadzenia oceny, w jaki sposób w ich ratingach są uwzględniane ryzyka związane ze zmianą klimatu; wyraża jednakże zaniepokojenie faktem, że w ocenie ryzyka EBC nadal nadmiernie polega wyłącznie na prywatnych zewnętrznych agencjach ratingowych; wzywa EBC do zwiększenia wewnętrznych zdolności w zakresie oceny zagrożeń dla klimatu i różnorodności biologicznej;

31.

zauważa z niepokojem, że niektóre programy refinansowania i zakupu aktywów EBC pośrednio wspierają działania wysokoemisyjne;

32.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że EBC przygotowuje się do dostosowania swoich programów zakupów aktywów korporacyjnych do porozumienia paryskiego z myślą o ograniczeniu wysokoemisyjności swego portfela, lecz ostrzega przed opóźnieniami;

33.

wzywa EBC jako członka Sieci na rzecz ekologizacji systemu finansowego (NGFS) do wykorzystania dziewięciu wariantów ocenionych przez NGFS dla banków centralnych w celu włączenia zagrożeń związanych z klimatem do ich ram operacyjnych dotyczących operacji kredytowych, zabezpieczeń i zakupu aktywów; wzywa EBC do zacieśnienia współpracy w zakresie zmiany klimatu również z innymi międzynarodowymi sieciami niż NGFS oraz do prowadzenia bardziej intensywnego dialogu ze społeczeństwem obywatelskim, aby wzmocnić rolę UE jako światowego lidera zrównoważonego finansowania i działań na rzecz klimatu;

34.

z zadowoleniem przyjmuje wysiłki EBC na rzecz monitorowania i ograniczenia jego śladu środowiskowego; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie centrum ds. zmiany klimatu w celu koordynacji działań w zakresie kwestii klimatycznych w obrębie EBC; oczekuje od EBC intensyfikacji prac na rzecz skutecznego uwzględnienia problematyki klimatycznej w swojej standardowej działalności;

Inne aspekty

35.

podkreśla kluczową rolę mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich przedsiębiorstw (MMŚP) jako filaru unijnej gospodarki, konwergencji gospodarczej i społecznej oraz zatrudnienia; podkreśla, że MMŚP zostały poważnie dotknięte kryzysem gospodarczym wywołanym pandemią COVID-19, co doprowadziło do znacznego obniżenia ich obrotu gospodarczego i konkurencyjności, utrudniło działania na rzecz osiągnięcia zielonej transformacji i spowodowało ograniczenia dostępu do finansowania; zwraca uwagę na konieczność stymulowania publicznych i prywatnych inwestycji w UE, a w związku z tym wzywa EBC do kontynuacji wysiłków na rzecz ułatwiania dostępu do finansowania dla MMŚP;

36.

z zadowoleniem przyjmuje wieloletnie poparcie EBC dla szybkiego zakończenia tworzenia unii bankowej i podkreśla zagrożenia wynikające z poważnych opóźnień; przyjmuje do wiadomości poparcie EBC dla ustanowienia pełnoprawnego europejskiego systemu gwarantowania depozytów (EDIS); uznaje, że podział ryzyka i ograniczanie ryzyka są ze sobą powiązane oraz że instytucjonalne systemy ochrony odgrywają kluczową rolę w ochronie i stabilizacji instytucji członkowskich;

37.

z zadowoleniem przyjmuje dotychczasowe postępy na rzecz ograniczenia liczby kredytów zagrożonych; wzywa do wprowadzenia na szczeblu UE odpowiedniej ochrony prawnej zabezpieczającej posiadaczy kredytów hipotecznych przed przejęciem nieruchomości mieszkalnej;

38.

wzywa EBC do zbadania sposobów wzmocnienia międzynarodowej roli euro; odnotowuje, że uczynienie z euro atrakcyjniejszej waluty rezerwowej zwiększy jego międzynarodowe wykorzystanie i zwiększy zdolność UE do kształtowania polityki w sposób niezależny, co jest niezwykle istotne dla zachowania europejskiej suwerenności gospodarczej; podkreśla, że stworzenie dobrze zaprojektowanego europejskiego bezpiecznego składnika aktywów mogłoby ułatwić integrację finansową i złagodzić negatywny wpływ więzi państwa z krajowym sektorem bankowym; podkreśla, że wzmocnienie roli euro wymaga pogłębienia i ukończenia europejskiej unii gospodarczej i walutowej;

39.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w 2020 r. liczba podrobionych banknotów euro spadła do najniższego poziomu od 2003 r. (17 sztuk na milion); wzywa EBC do wzmocnienia walki z fałszowaniem pieniądza oraz zacieśnienia współpracy z Europolem, Interpolem i Komisją w tym celu; zwraca się również do EBC o stworzenie, bez uszczerbku dla prerogatyw państw członkowskich, systemu umożliwiającego lepsze monitorowanie transakcji o dużej wartości w celu zwalczania prania pieniędzy, uchylania się od opodatkowania oraz finansowania terroryzmu i zorganizowanej przestępczości;

40.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję EBC o rozpoczęciu zaplanowanego na 24 miesiące etapu badania projektu cyfrowego euro; wzywa EBC do należytego uwzględnienia oczekiwań i obaw zgłaszanych podczas konsultacji publicznych w sprawie cyfrowego euro, w tym obaw dotyczących prywatności, bezpieczeństwa, dostępności, możliwości dokonywania płatności w całej strefie euro, przeciwdziałania dodatkowym kosztom i funkcjonalności bez nawiązywania łączności z internetem; zauważa, że ten etap badania nie przesądza o jakiejkolwiek decyzji w sprawie ewentualnej emisji cyfrowego euro; podkreśla, że cyfrowe euro nie jest kryptowalutą; zwraca uwagę, że cyfrowe euro powinno promować włączenie finansowe i musi zapewnić dodatkową ochronę prywatności i pewność prawa dla konsumentów i przedsiębiorstw; zgadza się z EBC, że cyfrowe euro musiałoby spełnić szereg minimalnych wymogów, w tym dotyczących odporności, bezpieczeństwa, wydajności i ochrony prywatności; zachęca EBC do ścisłej współpracy i regularnej wymiany poglądów z Parlamentem na etapie badania;

41.

ponownie wyraża poważne obawy dotyczące zagrożeń, jakie prywatne stabilne kryptowaluty stwarzają dla stabilności finansowej, polityki pieniężnej i ochrony konsumentów;

42.

przypomina, że płatności gotówkowe to bardzo ważny środek płatniczy dla obywateli UE i nie powinny być zagrożone przez cyfrowe euro; zauważa, że liczba i wartość banknotów euro w obiegu wzrosła o około 10 % w 2020 r.; odnotowuje strategię Eurosystemu pod nazwą Gotówka 2030, której celem jest zapewnienie wszystkim obywatelom i wszystkim przedsiębiorstwom strefy euro dalszego łatwego dostępu do usług gotówkowych oraz zadbanie o to, aby gotówka pozostała ogólnie akceptowanym środkiem płatniczym, przy jednoczesnym uwzględnieniu kwestii dotyczących redukcji ekologicznego oddziaływania banknotów euro oraz dalszego rozwoju innowacyjnych i bezpiecznych banknotów; wyraża zaniepokojenie z powodu ograniczania sieci bankowej w niektórych państwach członkowskich; uważa, że takie praktyki mogą prowadzić do istotnych ograniczeń w zakresie równego dostępu do podstawowych usług i produktów finansowych;

43.

podkreśla, że sektor finansowy przechodzi istotną transformację stymulowaną innowacjami i cyfryzacją; podkreśla, że transformacja ta stwarza większe ryzyko zakłóceń zewnętrznych, takich jak cyberataki na sektor finansowy i bankowy; z zadowoleniem przyjmuje nieustanne wysiłki EBC na rzecz wzmocnienia jego zdolności reagowania na cyberataki i usuwania ich skutków zgodnie z nową unijną polityką w zakresie cyberobrony; ponownie wyraża zaniepokojenie z powodu zakłócenia funkcjonowania, które miało poważny wpływ na TARGET2 i TARGET2-Securities w 2020 r.; z zadowoleniem przyjmuje niezależny przegląd tych incydentów i zwraca uwagę, że szereg ustaleń oceniono jako „bardzo poważne”; z zadowoleniem przyjmuje akceptację ogólnych wniosków przez Eurosystem oraz jego zobowiązanie do realizacji zaleceń uwzględnionych w przeglądzie; wzywa EBC do zapewnienia trwałej stabilności wrażliwej infrastruktury, takiej jak system TARGET2, do dalszego wzmocnienia wysiłków w dziedzinie cyberbezpieczeństwa oraz dalszego promowania cyberodporności infrastruktury rynku finansowego;

44.

odnotowuje rozbieżność sald systemu TARGET2 w ramach Europejskiego Systemu Banków Centralnych; zauważa, że interpretację tych rozbieżności poddaje się w wątpliwość;

45.

apeluje do EBC o zapewnienie właściwej równowagi między dopuszczaniem finansowych innowacji regulacyjnych w ramach FinTech a dbałością o stabilność finansową; wzywa ponadto EBC do bardziej intensywnego monitorowania rozwoju kryptoaktywów w celu zapobieżenia negatywnym skutkom i związanym z nimi zagrożeniom w kwestii stabilności finansowej, polityki pieniężnej oraz funkcjonowania i bezpieczeństwa infrastruktury rynku i płatności; podkreśla, że rozwój kryptoaktywów może stwarzać dodatkowe zagrożenia w zakresie cyberbezpieczeństwa, prania pieniędzy, finansowania terroryzmu i innej działalności przestępczej w związku z anonimowością, jaką umożliwiają kryptoaktywa; zauważa, że odpowiednie przepisy, takie jak zapowiedziane rozporządzenie w sprawie rynków kryptoaktywów (MiCA), mogą ograniczyć to ryzyko; odnotowuje zamiar EBC dotyczący opracowania i wdrożenia odpowiedzi polityki pieniężnej mającej na celu złagodzenie potencjalnego negatywnego wpływu stabilnych kryptowalut na sektor płatniczy i krajobraz finansowy UE;

46.

przypomina o poparciu EBC dla wdrożenia pakietu Bazylea III, gdyż zmniejszyłoby to ryzyko wybuchu kryzysu bankowego, a zatem zwiększyłoby stabilność finansową w UE;

47.

wyraża zaniepokojenie z powodu nieuczciwych klauzul i praktyk stosowanych w sektorze bankowym w umowach konsumenckich w niektórych państwach członkowskich i podkreśla potrzebę szybkiego i skutecznego wdrożenia dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich we wszystkich państwach członkowskich (4); zachęca EBC do aktywnego przyczynienia się do realizacji tego celu poprzez zastosowanie wszystkich dostępnych środków z myślą o zapewnieniu uczciwej konkurencji;

48.

zauważa, że Bułgaria i Chorwacja przystąpiły do Jednolitego Mechanizmu Nadzorczego w 2020 r., a w związku z tym stanowią pierwsze państwa spoza strefy euro, które uczestniczą w europejskim nadzorze bankowym; odnotowuje równą reprezentację banków krajowych tych państw w Radzie ds. Nadzoru EBC; odnotowuje również włączenie bułgarskiego lewa i chorwackiej kuny do mechanizmu kursowego ERM II jako jednego z warunków wstępnych dla przyjęcia euro;

49.

z zadowoleniem przyjmuje działania EBC na rzecz stabilności rynków finansowych w obliczu wszelkich nieprzewidzianych wydarzeń związanych z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z UE, w szczególności dla regionów i państw, których bardziej bezpośrednio to dotyczy;

Przejrzystość, odpowiedzialność i równość płci

50.

przyjmuje z zadowoleniem istotne i szczegółowe informacje przekazane przez EBC w odpowiedzi na rezolucję Parlamentu w sprawie raportu rocznego EBC za rok 2019; wzywa EBC, by kontynuował wypełnianie zobowiązania do rozliczalności i co roku publikował pisemne informacje przekazywane w odpowiedzi na rezolucje Parlamentu w sprawie raportu rocznego EBC;

51.

podkreśla potrzebę dalszego wzmacniania zasad rozliczalności i przejrzystości EBC;; podtrzymuje swój apel o szybkie podjęcie przez EBC działań poprzez jak najszybsze rozpoczęcie negocjacji w sprawie formalnego porozumienia międzyinstytucjonalnego, co zapewni, że niezależność EBC będzie iść w parze z jego rozliczalnością; wzywa EBC do zacieśnienia współpracy i wymiany informacji oraz do zwiększenia przejrzystości wobec Parlamentu i społeczeństwa obywatelskiego poprzez publikowanie sprawozdań we wszystkich językach UE oraz poprzez inicjatywę „EBC słucha”;

52.

odnotowuje istniejący regulamin pracowniczy EBC dotyczący potencjalnych konfliktów interesów pracowników i zachęca do szerokiego stosowania tego regulaminu; docenia kroki podjęte przez EBC, takie jak przyjęcie jednolitego Kodeksu postępowania dla pracowników wysokiego szczebla Europejskiego Banku Centralnego oraz decyzja o publikacji opinii Komitetu ds. Etyki skierowanych do obecnych członków Zarządu, Rady Prezesów i Rady ds. Nadzoru, które zostały wydane od czasu wejścia w życie jednolitego Kodeksu postępowania;

53.

z zadowoleniem przyjmuje opublikowanie przez EBC informacji dotyczących zagregowanych udziałów według zamortyzowanego kosztu w ramach programów zakupu papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami (ABSPP) i obligacji zabezpieczonych (CBPP3) oraz zestawień udziałów zakupionych na rynku pierwotnym i wtórnym, a także zagregowanych danych statystycznych dotyczących udziałów w tych programach;

54.

z zadowoleniem przyjmuje ujawnienie przez EBC pełnych zysków osiągniętych przez Eurosystem z tytułu programu rynków papierów wartościowych (SMP) oraz całkowitych udziałów Eurosystemu w SMP w podziale na państwa emitentów (Irlandia, Grecja, Hiszpania, Włochy i Portugalia); zachęca państwa członkowskie do podążania za tym przykładem w odniesieniu do umów o aktywach finansowych netto (ANFA);

55.

ponawia apel do EBC o zapewnienie niezależności członków Komitetu ds. Audytu, a także Komitetu ds. Etyki; wzywa EBC do przeprowadzenia przeglądu funkcjonowania Komitetu ds. Etyki w celu zapobiegania konfliktom interesów; wzywa EBC do dokonania przeglądu okresu przejściowego („cooling-off”) dla ustępujących członków;

56.

zauważa, że ponad 90 % członków grup doradczych EBC pochodzi z sektora prywatnego, co może prowadzić do stronniczości, konfliktów interesów i „przechwycenia” regulacji w procesie kształtowania polityki;

57.

z zadowoleniem przyjmuje wzmocnienie wewnętrznego systemu informowania o nieprawidłowościach w EBC; wzywa EBC do zapewnienia integralności i skuteczności nowego wewnętrznego narzędzia, aby ułatwić prawdziwe proste i bezpieczne zgłaszanie potencjalnych naruszeń w zakresie obowiązków zawodowych, niewłaściwego zachowania lub innych nieprawidłowości, oraz skutecznej ochrony sygnalistów i świadków zgodnie z dyrektywą w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (5);

58.

dostrzega wysiłki podejmowane stale przez EBC w celu poprawy komunikacji z Parlamentem; zgadza się ponadto z prezes Christine Lagarde, że EBC musi usprawnić metody informowania obywateli o swojej polityce i jej wpływie; zauważa, że w odnośnym badaniu Eurobarometr wskazano, że jedynie 40 % respondentów ze strefy euro ma zaufanie do EBC; wzywa EBC do dalszego prowadzenia konstruktywnego dialogu z obywatelami w celu wyjaśniania podejmowanych decyzji i wsłuchiwania się w obawy obywateli; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje oświadczenie prezes Christiny Lagarde podczas dialogu monetarnego z 27 września 2021 r. o uwzględnieniu wydarzeń informacyjnych jako strukturalnego elementu komunikacji EBC ze społeczeństwem;

59.

odnotowuje decyzję Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich o udziale prezesa Europejskiego Banku Centralnego i członków jego organów decyzyjnych w pracach Grupy Trzydziestu (sprawa 1697/2016/ANA) w celu zapewnienia pełnej przejrzystości i zaufania opinii publicznej co do niezależności EBC;

60.

wyraża ubolewanie i poważne zaniepokojenie faktem, że tylko dwóch członków Zarządu EBC i tylko dwóch spośród 25 członków Rady Prezesów EBC to kobiety; przypomina, że zgodnie z traktatami nominacje członków zarządu EBC należy przygotowywać starannie i wspólnie z Parlamentem oraz przyjąć podejście zrównoważone pod względem płci, przy zapewnieniu pełnej przejrzystości; przypomina, że zgodnie z ust. 4 rezolucji Parlamentu z dnia 14 marca 2019 r. w sprawie równowagi płci przy obsadzaniu stanowisk w obszarze polityki gospodarczej i monetarnej Unii, Parlament zobowiązuje się nie brać pod uwagę list kandydatów, które nie są zgodne z zasadą równowagi płci; zachęca EBC do poczynienia dalszych postępów w tym względzie; wzywa państwa członkowskie strefy euro do pełnego włączenia zasady równości płci w procesy nominacji oraz zapewnienia równych szans w zakresie obejmowania stanowisk prezesów krajowego banku centralnego niezależnie od płci;

61.

ubolewa z powodu utrzymującej się nierówności płci w całej strukturze organizacyjnej EBC, w szczególności z powodu udziału kobiet na stanowiskach kierowniczych wysokiego szczebla; zauważa, że pod koniec 2019 r. udział kobiet na wszystkich stanowiskach kierowniczych w EBC zwiększył się do 30,3 % oraz do 30,8 % na stanowiskach kierowniczych wysokiego szczebla; zachęca ECB do podejmowania dalszych działań; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje nową strategię EBC mającą na celu dalszą poprawę równowagi płci wśród swoich pracowników na wszystkich szczeblach, w tym cel zatrudniania kobiet w taki sposób, by obejmowały one co najmniej połowę nowych i wakujących stanowisk na wszystkich szczeblach oraz cel dotyczący zwiększenia udziału kobiet na poszczególnych szczeblach do 40 % – 51 % do 2026 r.; wzywa EBC do dalszego wspierania udziału kobiet i aktywnego promowania wyważonej reprezentacji płci na wszystkich swoich stanowiskach w całej hierarchii organizacyjnej;

o o

62.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. C 23 z 21.1.2021, s. 105.

(2) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0277.

(3) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/2088 (Dz.U. L 198 z 22.6.2020, s. 13).

(4) Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L 95 z 21.4.1993, s. 29).

(5) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, Dz.U. L 305 z 26.11.2019, s. 17.

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/45

P9_TA(2022)0030

Sprawozdanie wykonawcze w sprawie dobrostanu zwierząt w gospodarstwach

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. Sprawozdanie wykonawcze w sprawie dobrostanu zwierząt w gospodarstwach (2020/2085(INI))

(2022/C 342/06)

Parlament Europejski,

—

uwzględniając art. 13 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), który stanowi, że „Unia i Państwa Członkowskie w pełni uwzględniają wymagania w zakresie dobrostanu zwierząt jako istot zdolnych do odczuwania, przy równoczesnym przestrzeganiu przepisów prawnych i administracyjnych oraz zwyczajów Państw Członkowskich związanych w szczególności z obyczajami religijnymi, tradycjami kulturowymi i dziedzictwem regionalnym”,

—

uwzględniając badanie przeprowadzone przez Departament Tematyczny ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych w Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Wewnętrznej z listopada 2020 r. pt. „Koniec epoki chowu klatkowego: poszukiwanie alternatywnych rozwiązań”, swoją rezolucję z 10 czerwca 2021 r. w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej „Skończmy z chowem klatkowym” (1) oraz komunikat Komisji z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej (EIO) „End the Cage Age” („Koniec epoki klatkowej”) (C(2021)4747),

—	uwzględniając dyrektywę Rady 98/58/WE z 20 lipca 1998 r. dotyczącą ochrony zwierząt hodowlanych (2) (dyrektywa ogólna),

—	uwzględniając dyrektywę Rady 1999/74/WE z 19 lipca 1999 r. ustanawiającą minimalne normy ochrony kur niosek (3),

—	uwzględniając dyrektywę Rady 2007/43/WE z 28 czerwca 2007 r. w sprawie ustanowienia minimalnych zasad dotyczących ochrony kurcząt utrzymywanych z przeznaczeniem na produkcję mięsa (4),

—	uwzględniając dyrektywę Rady 2008/119/WE z 18 grudnia 2008 r. ustanawiającą minimalne normy ochrony cieląt (5),

—	uwzględniając dyrektywę Rady 2008/120/WE z 18 grudnia 2008 r. ustanawiającą minimalne normy ochrony świń (6),

—

uwzględniając dokument badawczy Biura Analiz Parlamentu Europejskiego z czerwca 2021 r. pt. „Implementation of EU legislation on »on-farm« animal welfare: potential EU added value from the introduction of animal welfare labelling requirements at EU level” (Wdrażanie przepisów europejskich dotyczących dobrostanu zwierząt hodowlanych: europejska wartość dodana, jaką może stanowić wprowadzenie na szczeblu Unii wymagań etykietowania dotyczącego dobrostanu zwierząt),

—	uwzględniając badanie Komisji z października 2020 r. wspierające ocenę strategii UE w zakresie ochrony i dobrostanu zwierząt na lata 2012–2015,

—	uwzględniając swoją rezolucję z 14 marca 2017 r. w sprawie minimalnych norm ochrony królików hodowlanych (7),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 25 października 2018 r. w sprawie dobrostanu zwierząt, stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych i wpływu przemysłowego chowu brojlerów na środowisko (8),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 9 czerwca 2021 r. w sprawie unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 – przywracanie przyrody do naszego życia (9),

—	uwzględniając konkluzje Rady z 16 grudnia 2019 r. w sprawie dobrostanu zwierząt – integralnej części zrównoważonej produkcji zwierzęcej,

—	uwzględniając konkluzje Rady z 7 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnounijnego znaku dobrostanu zwierząt,

—	uwzględniając sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 31 z 14 listopada 2018 r. dotyczące dobrostanu zwierząt w UE – zmniejszanie dystansu między ambitnymi celami a praktycznym wdrażaniem,

—	uwzględniając aktualnie prowadzoną przez Komisję ocenę adekwatności („fitness check”) europejskich przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt,

—	uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Regionów z 5 grudnia 2018 r. w sprawie reformy wspólnej polityki rolnej (10),

—	uwzględniając specjalne badanie Eurobarometr nr 505 zatytułowane „Dostosowanie żywności do przyszłych potrzeb – oczekiwania obywateli”,

—

uwzględniając pięć wolności opisanych przez Światową Organizację Zdrowia Zwierząt, a mianowicie wolność od głodu, niedożywienia i pragnienia, wolność od strachu i cierpienia, wolność od stresu termicznego i dyskomfortu fizycznego, wolność od bólu, obrażeń i chorób oraz możność przejawiania zachowani typowych dla swojego gatunku,

—	uwzględniając komunikat Komisji z 12 maja 2021 r. pt. „Strategiczne wytyczne dotyczące bardziej zrównoważonej i konkurencyjnej akwakultury w UE na lata 2021–2030” (COM(2021)0236),

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu, art. 1 ust. 1 lit. e) decyzji Konferencji Przewodniczących z 12 grudnia 2002 r. w sprawie procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy i załącznik 3 do tej decyzji,

—	uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (A9-0296/2021),

mając na uwadze, że dobrostan zwierząt, ważne zagadnienie dla naszych hodowców, to temat etyczny, który zyskuje na znaczeniu wśród konsumentów i ogólnie w naszym społeczeństwie; mając na uwadze, że zainteresowanie konsumentów jakością nabywanej żywności i dobrostanem zwierząt jest większe niż kiedykolwiek, a obywatele UE jako konsumenci chcą dokonywać bardziej świadomych wyborów; mając na uwadze, że jakość żywności związana z dobrostanem i zdrowiem zwierząt ma istotnie znaczenie dla osiągnięcia celów strategii „Od pola do stołu”;

mając na uwadze, że art. 13 TFUE uznaje zwierzęta za istoty zdolne do odczuwania i stanowi, że Unia i jej państwa członkowskie w pełni uwzględniają wymagania w zakresie ich dobrostanu przy formułowaniu i wdrażaniu unijnej polityki rolnej i rybołówstwa, przy równoczesnym poszanowaniu zwyczajów związanych z obrzędami religijnymi, tradycjami kulturowymi i dziedzictwem regionalnym w państwach członkowskich;

mając na uwadze, że europejska żywność podlega jednym z najwyższych norm produkcji na świecie, włącznie z kryteriami dotyczącymi dobrostanu zwierząt, ale że normy te wymagają jeszcze ulepszenia; mając na uwadze, że kilka krajów i regionów podjęło dalsze kroki w tym kierunku, takie jak zakaz niektórych form hodowli w klatkach;

D.	mając na uwadze, że zapewnienie jednolitego brzmienia i stosowania przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt oraz ich aktualizacja zgodnie z najnowszą wiedzą naukową jest warunkiem wstępnym podniesienia norm dobrostanu zwierząt i egzekwowania ich pełnego przestrzegania;

mając na uwadze, że w ciągu ostatnich dziesięcioleci niektórzy hodowcy europejscy poczynili postępy, rewidując swoje praktyki oraz ulepszając i dostosowując swoją pracę; mając na uwadze, że udoskonalają oni swoje praktyki przy wsparciu organów doradczych i badawczych oraz niektórych organizacji pozarządowych; mając na uwadze, że stosowanie inteligentnych technologii produkcji rolnej w celu monitorowania zdrowia i dobrostanu zwierząt może przyczynić się do skutecznego zapobiegania chorobom i wdrażania norm dobrostanu zwierząt; mając na uwadze, że hodowcy europejscy wykazują wolę dalszego doskonalenia w tej dziedzinie, lecz napotykają przeszkody natury technicznej, prawnej i gospodarczej; mając na uwadze, że poprawa dobrostanu zwierząt musi uwzględniać aspekty zdrowotne charakterystyczne dla każdego gatunku, a kosztów nie mogą ponosić wyłącznie producenci;

mając na uwadze, że przemysłowa hodowla zwierząt pełni istotną rolę w sektorze rolnictwa UE; mając na uwadze, że względu na zwiększenie skali i intensyfikację systemu rolnego w ciągu nieco ponad dziesięciu lat przestało istnieć kilka milionów gospodarstw rolnych, co stanowi ponad jedną trzecią wszystkich gospodarstw w Europie, a zdecydowana większość utraconych gospodarstw to małe przedsiębiorstwa rodzinne;

G.	mając na uwadze, że brak stabilności gospodarczej zmusza hodowców do przewidywania długich okresów amortyzacji inwestycji, na przykład w pomieszczenia inwentarskie mające na celu poprawę dobrostanu zwierząt;

H.	mając na uwadze, że hodowcy europejscy podejmują obecnie dalsze działania związane z modernizacją hodowli i pomieszczeń inwentarskich, aby zwiększyć ich spójność z koncepcją pięciu wolności przedstawioną przez Światową Organizację Zdrowia Zwierząt;

I.	mając na uwadze, że dobrostan zwierząt idzie w parze z dobrostanem hodowców i osób prowadzących gospodarstwa rolne i że na obydwa te cele należy przeznaczyć odpowiednie środki i większe praktyczne wsparcie na szczeblu UE;

J.	mając na uwadze, że pandemia COVID-19 uwydatniła bezpośredni związek między zdrowiem i dobrostanem zwierząt a zdrowiem i dobrostanem ludzi; mając na uwadze, że dobrostan zwierząt jest również powiązany ze stanem środowiska, co najlepiej przedstawiono w koncepcji One Welfare (jeden dobrostan);

K.	mając na uwadze, że europejskie gospodarstwa hodowlane zatrudniają około 4 mln osób (pracujących za wynagrodzeniem lub bez), z których 80 % mieszka w państwach członkowskich, które przystąpiły do UE stosunkowo niedawno (11);

mając na uwadze, że wewnątrzunijny handel rybami odgrywa kluczową rolę w całym unijnym obrocie produktami rybołówstwa i że w 2014 r. stanowił on 86 % całkowitego obrotu w tym zakresie wewnątrz UE i poza jej granicami, a wielkość sprzedaży w UE wyniosła 5,74 mln ton i osiągnęła wartość 20,6 mld EUR, najwyższą, jaką odnotowano od 2006 r. (12);

M.	mając na uwadze, że zdrowie i dobrostan zwierząt są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności, bezpieczeństwa dostaw żywności i zdrowia publicznego oraz że przyczyniają się one do wysokich norm jakości w UE;

N.	mając na uwadze, że zdrowie zwierząt gospodarskich jest kluczowym elementem przejścia na zrównoważone i mniej emisyjne rolnictwo;

O.	mając na uwadze postęp naukowy i techniczny, który prowadzi do lepszego zrozumienia wrażliwości zwierząt, ich zachowania i dobrostanu;

mając na uwadze znaczne trudności napotkane przy gromadzeniu danych dotyczących wdrażania przepisów w sprawie dobrostanu zwierząt gospodarskich – zarówno pod względem jakości, jak i dostępności tych danych – wynikające z braku wymogów w zakresie monitorowania i gromadzenia danych przez państwa członkowskie;

Q.	mając na uwadze, że aktualne przepisy są częściowo przestarzałe i nie odzwierciedlają już wiedzy dotyczącej szczególnych potrzeb zwierząt wedle gatunku, wieku, wielkości i stanu fizycznego ani postępu naukowego i technicznego w stosowanych obecnie praktykach hodowlanych;

mając na uwadze, że przepisy europejskie, które w obecnym brzmieniu zawierają kombinację odstępstw, wyjątków i nieprecyzyjnych wymogów i nie przewidują szczególnych zabezpieczeń ani nie gwarantują odpowiedniego poziomu ochrony, dopuszczając tym samym szereg niepożądanych praktyk, co prowadzi do fragmentacji ustawodawczej i braku pewności prawa na rynku krajowym, a wszystkie te zjawiska są uznawane za zakłócające konkurencję;

mając na uwadze, że przepisy UE dotyczące dobrostanu zwierząt ustanawiają jedynie specyficzne dla danego gatunku minimalne normy dobrostanu świń, kur niosek, brojlerów i cieląt, lecz nadal brakuje szczegółowych przepisów dla innych gatunków hodowanych w celu produkcji żywności, a mianowicie bydła mlecznego i opasowego powyżej szóstego miesiąca życia, owiec, kóz, rodziców brojlerów oraz kur niosek, młodych kur, indyków, kaczek i gęsi, przepiórek, ryb i królików; mając na uwadze, że w obowiązującym ustawodawstwie UE w zakresie dobrostanu zwierząt brakuje przepisów dotyczących poszczególnych gatunków zwierząt i zwierząt w różnym wieku, obejmujących wszystkie etapy cyklu produkcyjnego; mając na uwadze, że wiele lądowych zwierząt utrzymywanych w warunkach fermowych oraz ryb hodowlanych należących do różnych gatunków jest obecnie chronionych jedynie ogólnymi przepisami dyrektywy ogólnej;

T.	mając na uwadze, że do poprawy praktyk hodowlanych przyczyniły się też inicjatywy inne niż przepisy unijne i kontrole urzędowe; mając na uwadze, że wiele państw członkowskich wprowadziło własne normy dobrostanu zwierząt, które są surowsze niż normy unijne;

U.	mając na uwadze, że państwom członkowskim pozostawia się szeroki zakres swobodnego uznania w kwestii określania wymogów i oceny ich przestrzegania; mając na uwadze różnorodność przyjętych przez państwa członkowskie podejść do alokacji zasobów i ustalania priorytetów kontroli urzędowych;

V.	mając na uwadze, że wdrażanie przepisów w państwach członkowskich jest bardzo niespójne; mając na uwadze, że doprowadziło to do różnych poziomów przestrzegania wymogów i może stawiać w niekorzystnej sytuacji hodowców, którzy wymogów przestrzegają;

mając na uwadze, że dzięki dyrektywom w sprawie kur niosek, świń (loch prośnych) i cieląt doprowadzono do pożądanych zmian strukturalnych w sposobie hodowli zwierząt; mając na uwadze, że w sektorach jaj, cielęciny i wieprzowiny dyrektywy doprowadziły do poważnych modyfikacji w budynkach i wyposażeniu oraz przyczyniły się do przekształceń w zakresie liczby i wielkości gospodarstw;

mając na uwadze, że zasadniczo uznano, iż dyrektywa ogólna miała mniejszy wpływ niż dyrektywy dotyczące poszczególnych gatunków i w niewielkim stopniu wpłynęła na poprawę dobrostanu zwierząt ze względu na niejasny charakter jej wymogów, szerokie możliwości interpretacji oraz brak przepisów szczegółowych dotyczących ochrony krów mlecznych, brojlerów i kur hodowlanych, królików, owiec i indyków;

mając na uwadze, że ze względu na presję produkcyjną główne problemy, które miały być uregulowane w prawodawstwie, nadal występują powszechnie, w tym okaleczenie, ciasnota i stresujące warunki; mając na uwadze, że nie osiągnięto celów dotyczących pomieszczeń dla loch, wdrażanie przepisów było ogólnie niespójne, a lochy są nadal przetrzymywane w ciasnych pomieszczeniach i stresujących warunkach i nie mają dostępu do wystarczającego materiału wzbogacającego;

mając na uwadze, że dyrektywa 1999/74/WE w sprawie kur niosek skutecznie zapewniła dobre definicje dla różnych systemów produkcji; mając jednak na uwadze, że sukces ten jest ograniczony z uwagi na szeroki zakres podejść do jej wdrażania stosowanych przez państwa członkowskie oraz brak jasnych, obowiązkowych i kompleksowych przepisów dyrektywy, co umożliwia dalsze występowanie zakłóceń konkurencji na jednolitym rynku; mając także na uwadze, że w dyrektywie tej poczyniono niewystarczające postępy, nie wychodzi ona naprzeciw rzeczywistym potrzebom dotyczącym kur niosek i stopniowo wywierała presję na zmiany, w związku z czym w poszczególnych państwach członkowskich zaczęto stosować w większym stopniu rozwiązania alternatywne dla systemu klatek (13);

AA.	mając na uwadze, że w interesie zarówno hodowców, jak i konsumentów leży zapewnianie jednakowych warunków na rynku wewnętrznym i oraz jednakowych warunków przywozu produktów z państw trzecich;

AB.	mając na uwadze, że o ile poprawiły się warunki pracy hodowców kur niosek i cielęciny, to niekoniecznie dotyczy to hodowców trzody chlewnej;

AC.	mając na uwadze, że Komisja postanowiła zakończyć w 2022 r. ocenę skutków zakazu chowu klatkowego przygotowaną przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz do 2023 r. dokonać przeglądu przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt, w tym dyrektywy ogólnej;

AD.	mając na uwadze, że konieczne jest rozróżnienie z jednej strony między anegdotycznymi przypadkami niezgodności, którym poświęca się nadmierną uwagę, a z drugiej strony faktem, że przeważająca większość podmiotów przestrzega przepisów;

AE.	mając na uwadze zróżnicowanie metod hodowli i systemów produkcji między państwami członkowskimi;

AF.	mając na uwadze, że sytuacja demograficzna w europejskim rolnictwie jest coraz bardziej alarmująca; mając na uwadze, że niewystarczająca wymiana pokoleń miałaby niepożądane skutki dla wdrożenia norm dobrostanu zwierząt;

AG.	mając na uwadze, że unijne strategie i środki dotyczące rolnictwa, środowiska i handlu międzynarodowego służące zapewnieniu równych warunków działania na jednolitym rynku powinny być spójne, komplementarne i odpowiednie;

AH.

mając na uwadze, że wspólna polityka rolna (WPR) jest jednym z narzędzi regulacyjnych i finansowych służących wspieraniu poprawy zdrowia i dobrostanu zwierząt gospodarskich, w szczególności dzięki ekoprogramom, ale także dzięki wspieraniu inwestycji, choć do poczynienia postępów w tym kierunku oprócz wsparcia z WPR potrzebne są również inne źródła finansowania; mając na uwadze, że, jak zauważyła Komisja w swojej ocenie najnowszej unijnej strategii na rzecz dobrostanu zwierząt, państwa członkowskie przez zaniedbanie nie wykorzystują jednak w pełni funduszy na cele dobrostanu zwierząt i miliony euro z unijnych funduszy na rzecz rozwoju obszarów wiejskich dostępnych na poprawę dobrostanu zwierząt nie są obecnie wykorzystywane lub są wykorzystywane w niedostatecznym stopniu; mając na uwadze, że na hodowlę zwierząt przeznacza się najwięcej środków w ramach drugiego filaru WPR dla gospodarstw rolnych na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, które stanowią 50 % europejskiej wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych, a także środków rolnośrodowiskowych kompensujących dodatkowe koszty związane z niekorzystnym położeniem lub obowiązkami przestrzegania szczególnych przepisów prawnych (14);

AI.

mając na uwadze, że należy szczególnie zadbać o to, aby poprawić dobrostan zwierząt w całym cyklu produkcji i promować wyższe normy dobrostanu zwierząt zarówno na rynkach krajowych, jak i międzynarodowych, oraz dopilnować, by nasze decyzje polityczne nie prowadziły do osłabienia europejskiej produkcji zwierzęcej ani by nie służyły do jej ograniczenia, co skutkowałoby przeniesieniem produkcji do innych regionów świata, gdzie warunki są gorsze, a standardy hodowli niższe niż w Europie, a także innymi powiązanymi problemami przynoszącymi szkodę nie tylko normom dobrostanu zwierząt, ale także unijnym celom środowiskowym;

AJ.

mając na uwadze, że etykietowanie może być skuteczne tylko wtedy, gdy jest oparte na podstawach naukowych, łatwe do zrozumienia przez konsumentów i umożliwia im dokonywanie świadomych wyborów, jest zaprojektowane z myślą o zintegrowanym jednolitym rynku, ma zastosowanie do wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego i jest oparte na spójnej polityce handlowej UE w celu zapobiegania wprowadzaniu na rynek produktów wytwarzanych zgodnie z niższymi normami, i tylko wtedy, gdy nie niesie ze sobą dodatkowych konsekwencji gospodarczych dla podmiotów sektora spożywczego, zwłaszcza rolników, i jest rzeczywiście wykonalne dla naszych producentów bez zbyt wysokich kosztów lub ograniczeń związanych z wdrożeniem; mając na uwadze, że takie etykietowanie musi również przyczyniać się do tworzenia możliwości rynkowych dla producentów; mając na uwadze, że wyniki badań i konsultacji społecznych wskazują, iż niektóre zainteresowane podmioty nie popierają w pełni projektu obowiązkowego etykietowania; mając na uwadze, że w przypadku braku rozróżniania przez rynek produktów na podstawie cech ich produkcji dobrowolne etykietowanie będzie przynosić korzyści rynkowe; mając na uwadze, że niewielka jest wiedza na temat zbadanego wpływu systemów etykietowania na sektor spożywczy oraz na zaufanie konsumentów i zrozumienie przez nich praktyk w zakresie dobrostanu zwierząt;

AK.	mając na uwadze, że stosowanie technologii identyfikacji DNA w celu identyfikowania i śledzenia każdego chorego zwierzęcia lub zakażonej żywności może zagwarantować konsumentom pewność poprzez zapewnienie bezpieczeństwa żywności i zapobieżenie jej fałszowaniu;

AL.

mając na uwadze, że niezależnie od rodzaju narzędzi informacyjnych przeznaczonych dla konsumentów, muszą one być zaprojektowane w sposób zapewniający uczciwe warunki konkurencji i zharmonizowane podejście, co uniemożliwia obecnie mnogość prywatnych inicjatyw stosujących niechronione określenia dotyczące dobrostanu zwierząt i deklarujących przestrzeganie zróżnicowanych norm; mając na uwadze, że w UE istnieje coraz większy rynek produktów pochodzenia zwierzęcego pochodzących z systemów bezklatkowych, z chowu na wolnym wybiegu i systemów ekologicznych, a także alternatywnych produktów roślinnych;

AM.	mając na uwadze, że działania legislacyjne powinny być prowadzone w kierunku harmonizacji i lepszego wdrażania przepisów i norm;

AN.	mając na uwadze, że większość systemów etykietowania dotyczącego dobrostanu zwierząt stanowi inicjatywę sektora prywatnego, zaś pozostałe powstały dzięki partnerstwom publiczno-prywatnym lub, w mniejszym stopniu, inicjatywom właściwych podmiotów krajowych w niektórych państwach członkowskich;

AO.

mając na uwadze, że systemy służące zapewnieniu dobrostanu zwierząt stosowane w UE są dobrowolne; mając na uwadze, że większość z nich obejmuje aspekty inne niż dobrostan zwierząt, takie jak identyfikowalność, zrównoważony rozwój i zdrowie; mając na uwadze, że systemy te cechują się dużą różnorodnością pod względem funkcjonowania i projektu;

AP.

mając na uwadze, że nie osiągnięto konsensusu w sprawie zasad obowiązkowego etykietowania dotyczącego dobrostanu zwierząt, głównie ze względu na konsekwencje gospodarcze ich wdrożenia, w szczególności dla hodowców; mając na uwadze, że nawet gdyby obowiązkowe przepisy miały wyeliminować pewne nieprawidłowości na rynku europejskim, miałyby ograniczający wpływ na inicjatywy prywatne służące zróżnicowaniu produktów i wykorzystaniu dobrostanu zwierząt jako dźwigni handlowej;

Wnioski i zalecenia

Wdrażanie przepisów

wyraża zadowolenie, że do 2023 r. Komisja dokona oceny i przeglądu przepisów w zakresie dobrostanu zwierząt, w tym dotyczących transportu i uboju zwierząt, w celu ich dostosowania do najnowszych wyników badań naukowych, poszerzenia ich zakresu, ułatwienia ich stosowania i zapewnienia wyższego poziomu dobrostanu zwierząt, zgodnie ze strategią „Od pola do stołu”;

dostrzega działania, jakie wielu rolników zajmujących się produkcją zwierzęcą podejmuje w swoich gospodarstwach, w szczególności w celu poprawy dobrostanu zwierząt, oraz entuzjazm i zaangażowanie niektórych z nich w przyszłościowe myślenie i postęp;

opowiada się za tym, aby poprzez stworzenie stosownych ram na poziomie wspólnotowym zapewnić wszystkim hodowcom środki umożliwiające uczestnictwo w postępach w oparciu o obiektywne wskaźniki odnoszące się do pięciu podstawowych wolności określonych przez Światową Organizację Zdrowia Zwierząt;

wzywa, aby wszystkie przyszłe działania legislacyjne (ustanawianie nowych przepisów lub zmiana obowiązujących tekstów), obejmujące modyfikację lub zmianę systemu produkcji (w tym pomieszczeń inwentarskich) oraz kryteria dobrostanu zwierząt, opierały się na solidnych i aktualnych danych lub analiz naukowych, pochodzących z badań ukierunkowanych na podejście systemowe i uwzględniających wszystkie aspekty konieczne do osiągnięcia celu zrównoważonego rozwoju i dobrostanu zwierząt; apeluje o zachowanie równowagi, o przestrzeganie naukowych wskazań dotyczących wpływu zmian, jakie zostaną wprowadzone, na zwierzęta, środowisko i rolników, w szczególności drobnych producentów rolnych, oraz o konsultacje z kompetentnymi organami państw członkowskich na jak najwcześniejszym etapie prac legislacyjnych;

podkreśla konieczność przeprowadzenia oceny skutków przed podjęciem jakichkolwiek decyzji oraz potrzebę opracowania podejścia do każdego gatunku indywidualnie w celu określenia specyficznych wymogów dla każdego rodzaju gospodarstw hodowlanych;

wzywa do lepszego zarządzania profilaktyką w zakresie zdrowia zwierząt oraz promowania wysokich norm zdrowia i dobrostanu zwierząt, ze szczególnym naciskiem na szczepienia i zapobieganie niepotrzebnemu stosowaniu środków przeciwdrobnoustrojowych, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się chorób odzwierzęcych;

jest świadomy, że na wniosek Komisji EFSA wydała szereg opinii na temat zastosowania środków odnoszących się do zwierząt do gatunków nieobjętych szczegółowymi przepisami (krowy mleczne i bydło opasowe); wyraża ubolewanie, że te odnoszące się do zwierząt środki zaproponowane przez EFSA nie zostały dotychczas wdrożone; wzywa zatem Komisję do dopilnowania, by środki te zostały zaktualizowane zgodnie z najnowszą wiedzą naukową i włączone do obowiązujących przepisów szczegółowych;

zwraca uwagę, że w opinii podmiotów naukowych, choć środki odnoszące się do zwierząt są pożądane, nie zawsze mogą być egzekwowane i poddane obiektywnej weryfikacji; wzywa zatem Komisję, by w kontekście przeglądu unijnych przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt określiła bardzo szczegółowe i możliwe do sprawdzenia wymogi z uwzględnieniem najnowszych opinii naukowych i różnych systemów produkcji w państwach członkowskich;

wzywa Komisję, by zapewniła przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt oraz by w razie potrzeby zaktualizowała przepisy, tak aby lepiej odpowiadały one potrzebom społeczeństwa, w świetle postępu naukowego i wyników badań w tej dziedzinie, przy jednoczesnym rozszerzeniu zakresu i elastyczności tych przepisów w celu dostosowania ich do najnowszych osiągnięć naukowych i technologicznych oraz celów Zielonego Ładu;

10.

przypomina, że wymierne zmiany zorientowane na wyniki należy wprowadzić po przeprowadzeniu odpowiedniej oceny naukowej i w porozumieniu z właściwymi organami i zainteresowanymi stronami w państwach członkowskich, aby sprostać wyzwaniom, przed którymi stoją hodowcy, a także potrzebom i oczekiwaniom obywateli oraz zapewnić zdrowie i dobrostan zwierząt, z należytym uwzględnieniem najlepszych wyborów dla konsumentów i ich siły nabywczej; przypomina, że nasz europejski system żywnościowy musi zapewniać dostęp do wysokiej jakości żywności po przystępnej cenie; uważa, że producentom należy zagwarantować sprawiedliwą część ceny produktów spożywczych zgodnie z prawodawstwem UE dotyczącym dobrostanu zwierząt;

11.

apeluje o krótsze łańcuchy dostaw w obszarze żywienia, oparte na żywności produkowanej lokalnie lub regionalnie w celu zapewnienia konsumentom lepszego bezpośredniego dostępu do lokalnych produktów spożywczych i wsparcia małych gospodarstw rolnych;

12.

apeluje do prawodawców o właściwą i świadomą ocenę konsekwencji tych zmian; wzywa do przeprowadzenia oceny przy zastosowaniu całościowego podejścia obejmującego społeczne, środowiskowe i gospodarcze aspekty zrównoważonego rozwoju oraz aspekty związane z dobrostanem zwierząt, ale także kwestię ergonomii dla rolników oraz aspekty zdrowotne, zwłaszcza z uwzględnieniem podejścia „Jedno zdrowie”; przypomina, że dobrostan zwierząt należy postrzegać przez pryzmat zrównoważonego podejścia do gospodarki;

13.

podkreśla potrzebę poprawy zdrowia zwierząt w hodowli zwierząt w ramach podejścia „Jedno zdrowie”; zwraca uwagę, że dla osiągnięcia tego celu nadrzędne znaczenie mają ulepszone praktyki hodowli zwierząt, ponieważ lepszy dobrostan zwierząt poprawia zdrowie zwierząt i zmniejsza tym samym zapotrzebowanie na leki oraz ogranicza rozprzestrzenianie się chorób odzwierzęcych; wzywa również Komisję do opracowania podejścia „Jeden dobrostan” w ramach przeglądu przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt;

14.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, by nasiliły kontrole w celu monitorowania antybiotyków i innych pozostałości substancji chemicznych objętych zakazem stwierdzonych w przywozach z państw nienależących do UE, w ramach strategii Komisji na rzecz skutecznego rozwiązania problemu nieuregulowanego stosowania antybiotyków i pestycydów w produkcji zwierzęcej, żywności pochodzenia morskiego i produktach akwakultury;

15.

wzywa do wprowadzenia środków gwarantujących bezpieczeństwo i niezależność rolników przy podejmowaniu pewnych działań dotyczących zwierząt;

16.

podkreśla, żewszelkie zmiany muszą być rozpatrywane z uwzględnieniem czasu, wsparcia i finansowania potrzebnego rolnikom na ich wdrożenie, konsekwencji gospodarczych i biurokratycznych tych zmian oraz braku możliwości działania, który może temu towarzyszyć; podkreśla, że należy zwrócić szczególną uwagę na koszty inwestycji, jako że niskie marże zysku powodują długie okresy spłaty pożyczek; zwraca uwagę, że zmiany mające na celu poprawę dobrostanu zwierząt w gospodarstwach wymagają odpowiedniego okresu przejściowego; odnotowuje, że hodowcy uczestniczą w obecnym cyklu inwestycji ze względu na niedawne inicjatywy dotyczące dobrostanu zwierząt i długie okresy amortyzacji;

17.

z zadowoleniem przyjmuje europejską inicjatywę obywatelską „Skończmy z chowem klatkowym” podkreśla, że wszelkie zmiany związane z chowem klatkowym będą musiały zawierać jasne i precyzyjne definicje tego, czym jest klatka i jaka jest jej specyfika w przypadku poszczególnych gatunków, w celu zapewnienia skutecznego przejścia na alternatywne systemy utrzymania, które już są rentowne i są w użyciu, takie jak systemy ściółkowe, systemy wybiegowe i systemy ekologiczne dla kur, systemy parkowe, zagrody podłogowe, zewnętrzne systemy wybiegowe i systemy ekologiczne dla królików, systemy swobodnego proszenia się i kojce grupowe dla loch, systemy ściółkowe i woliery dla przepiórek oraz grupowe systemy utrzymania dla cieląt;

18.

apeluje do Komisji, by w ramach wdrażania nowych przepisów jasno i szczegółowo określiła warunki i pomieszczenia hodowli poszczególnych gatunków zwierząt w oparciu o przykłady dobrych praktyk w zakresie alternatywnych systemów utrzymania; zaleca, by Komisja ukierunkowała swoje działania na zwiększanie bezpieczeństwa żywnościowego i odporności rynku rolnego UE; apeluje o przegląd dyrektywy Rady 1999/74/WE dotyczącej kur niosek, aby szybko wycofać klatki bateryjne i zakazać ich stosowania, wprowadzić systemy bezklatkowe dla wszystkich niosek oraz stworzyć równe warunki działania i poprawić dobrostan zwierząt hodowanych w UE;

19.

przypomina, że inwestycje w lepszy dobrostan zwierząt prowadzą do wzrostu kosztów produkcji, niezależnie od rodzaju hodowli; zauważa, że należy zadbać o dodatkową pomoc publiczną lub o wyraźny zwrot z inwestycji na rynku, ponieważ w przeciwnym razie wzrost kosztów produkcji będzie utrudniał lub uniemożliwiał hodowcom inwestowanie w dobrostan zwierząt, co jest sytuacją niepożądaną; uważa zatem, że podnoszenie norm dobrostanu zwierząt powinno odbywać się stopniowo, odpowiedzialnie i w oparciu o system zachęt ekonomicznych z wykorzystaniem środków również spoza budżetu WPR;

20.

apeluje do Komisji o przyznanie odpowiedniego wsparcia finansowego dla hodowców, aby zachęcać ich do inwestowania w poprawę dobrostanu zwierząt; wzywa Komisję, by zaradziła tym niedociągnięciom oraz propagowała i wdrażała trwałą poprawę w wynagradzaniu starań rolników; wzywa do dalszego szczególnego wsparcia finansowego hodowców związanego z przejściem na alternatywne systemy utrzymania zwierząt w związku z wdrażaniem nowych przepisów zakazujących chowu klatkowego, do czego Komisja zobowiązała się do 2027 r. po apelu zawartym w rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 10 czerwca 2021 r. w sprawie europejskiej inicjatywy obywatelskiej „Skończmy z chowem klatkowym”; odnotowuje, że zależy to od działań mających na celu zapewnienie dodatkowych zasobów w połączeniu ze sprawiedliwymi cenami rynkowymi; zauważa, że choć stałe podnoszenie norm dobrostanu zwierząt i norm w innych obszarach objętych regulacjami jest zawsze pozytywnym zjawiskiem, dodatkowo obciąża hodowców przestrzegających wymogów; podkreśla, że zawsze należy najpierw zwracać uwagę na zapewnienie zgodności i spójności z obowiązującymi standardami w celu zapewnienia, by hodowcy, którzy przestrzegają wymogów w najmniejszym stopniu, przyspieszyli działania i przyjęli obowiązujące standardy, zanim zostaną nałożone dodatkowe obciążenia na hodowców postępowych; podkreśla, że dochody rolników i konkurencyjność europejskich hodowców na światowym rynku rolnym należy uwzględniać na zasadzie wzajemności, w kontekście środków mających na celu ulepszenie przepisów UE w zakresie dobrostanu zwierząt;

21.

jest świadomy ograniczonej spójności ogólnej między unijnymi przepisami dotyczącymi dobrostanu zwierząt a WPR na lata 2014–2020 oraz niedostatecznego uwzględnienia szczegółowych przepisów w krajowych planach rozwoju obszarów wiejskich i niewystarczającego finansowania celu, jakim jest dobrostan zwierząt, przy dużych różnicach między poszczególnymi państwami członkowskimi; zachęca państwa członkowskie do opracowania, w ramach krajowych planów strategicznych, ekoprogramów dotyczących dobrostanu zwierząt oraz wzywa Komisję do dopilnowania, by plany strategiczne państw członkowskich zawierały wsparcie i wskazówki dla hodowców dotyczące poprawy standardów dobrostanu zwierząt; pilnie wzywa do udzielenia wsparcia finansowego rolnikom zajmującym się produkcją zwierzęcą, którzy będą dokonywać przekształceń w swoich gospodarstwach, w tym ulepszać warunki trzymania zwierząt, tak aby zaspokajały ich potrzeby fizyczne i behawioralne – poprzez politykę publiczną (spójne łączenie różnych narzędzi, w tym WPR i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury) lub poprzez rynek – oraz do przekazywania konsumentom jasnych i przejrzystych informacji w postaci zrozumiałego i rzetelnego etykietowania wszystkich produktów zwierzęcych pod względem dobrostanu w całym cyklu produkcji, w tym metody produkcji; wzywa ponadto do ustanowienia przejrzystej, pozytywnej i niestygmatyzującej strategii komunikacyjnej w odniesieniu do wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego, z uwzględnieniem specyfiki niektórych tradycyjnych produktów regionalnych, aby zwiększać świadomość na temat wiedzy fachowej, znaczenia i jakości pracy rolników i hodowców oraz pożytków z nowych przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt;

22.

apeluje do Komisji, aby lepiej informowała i pomogła w zwiększaniu widoczności najlepszych praktyk oraz by wspierała sektor produkcji zwierzęcej w dążeniu do postępu działaniami pozytywnymi, poprzez wspieranie środków wdrażania, i by okazała w ten sposób szacunek dla wszystkich zainteresowanych podmiotów, które chcą realizować inicjatywy, oraz by zachęcała do wdrażania nowych praktyk;

23.

apeluje do państw członkowskich o wykluczenie możliwości, by w ramach WPR hodowcy otrzymywali dobrowolne wsparcie związane z produkcją na bydło, które ma zostać sprzedane do udziału w walkach byków, poprzez proporcjonalne zmniejszenie liczby sztuk bydła, na które hodowcy otrzymują płatności;

24.

zwraca się do Komisji o inwestycje w dobrobyt rolników zajmujących się zwierzętami gospodarskimi i w atrakcyjność ich zawodu w celu zwiększenia motywacji i produktywności obecnych i przyszłych hodowców, co bezpośrednio przełoży się na poprawę dobrostanu zwierząt;

25.

proponuje udoskonalenie przystępnych cenowo szkoleń dla rolników i podmiotów zajmujących się zwierzętami w tym sektorze poprzez specjalny moduł szkolenia początkowego i szkolenia ustawicznego służącego aktualizacji stanu wiedzy; wzywa Komisję, by regularnie kontrolowała starania państw członkowskich oraz rolników na rzecz poprawy jakości kształcenia i szkolenia, a także odpowiednio wynagradzała szczególne zaangażowanie; popiera ciągłe działania służące gromadzeniu przykładów najlepszych praktyk w zakresie kształcenia i szkolenia oraz udostępnianie ich państwom członkowskim w corocznych sprawozdaniach; zauważa, że wiele zidentyfikowanych zagrożeń dla dobrostanu zwierząt ma swoje źródło w działaniach i zachowaniu osób zajmujących się zwierzętami i właścicieli zwierząt; zachęca zatem Komisję, aby sprawdziła, czy w krajowych planach strategicznych uwzględniono szkolenia dla hodowców i osób zajmujących się zwierzętami;

26.

przypomina, że praktyki promujące dobrostan mogą prowadzić do wzrostu kosztów produkcji i obciążenia hodowców większą pracą oraz że wzrost ten musi zostać zrekompensowany odpowiednim wynagrodzeniem; podkreśla, tytułem przykładu, że stopniowe wprowadzanie systemu wolnostanowiskowego w pomieszczeniach do proszenia wymagałoby długiego okresu przejściowego, aby zapewnić odzyskanie dodatkowych kosztów z rynków, i wymagałoby wzniesienia nowych budynków; domaga się współpracy właściwych organów przy wydawaniu pozwoleń na budowę i zmniejszania obciążeń administracyjnych;

27.

zwraca uwagę, że niektóre środki uważane za korzystne dla dobrostanu zwierząt w rzeczywistości mogą przynosić efekt przeciwny do zamierzonego i kolidować z innymi aspektami zrównoważonego rozwoju, zarówno w odniesieniu do dobrostanu, bezpieczeństwa i zdrowia, jak i przeciwdziałania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych, jeśli środków tych nie będzie się realizować całościowo; jako przykład wskazuje, że trzymanie królików na świeżym powietrzu może zwiększać stres i śmiertelność zwierząt oraz że zbiorcze klatki dla królic kotnych mogą powodować agresywne zachowania wśród samic, wywołując stres, urazy i obniżoną wydajność (15); zwraca uwagę, że hodowla na otwartej przestrzeni może również prowadzić do ograniczenia kontroli nad odchodami i emisjami, a także do zwiększenia zapotrzebowania na paszę, w związku z czym może mieć większy wpływ na emisyjność; zauważa, że wielkość emisji amoniaku rośnie wprost proporcjonalnie do rozmiarów zagrody (16), co stawia hodowców w obliczu sprzeczności przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt z przepisami dotyczącymi kwestii środowiskowych; zauważa, że stosowanie systemów utrzymania pozwalających lochom na zupełnie swobodne proszenie, bądź nagłe zaprzestanie chowu klatkowego może stworzyć dodatkowe źródła zakażeń wśród zwierząt gospodarskich oraz zwiększyć ich stres spowodowany terytorializmem i rywalizacją; zwraca uwagę, że utrzymywanie młodych cieląt i prosiąt w odpowiednich kojcach na pewnych etapach ich cyklu życia może pomagać ograniczyć rozprzestrzenianie się chorób zwierząt i zakażeń patogenami oraz zapobiegać osłabieniu i możliwej do uniknięcia śmiertelności (17); przypomina w tym względzie, że konieczne jest zatem odpowiednie podejście do każdego gatunku; wzywa Komisję do dokonania gruntownej oceny potencjalnych szkodliwych skutków każdego wniosku dla zdrowia i dobrostanu zwierząt;

28.

podkreśla wieloczynnikową złożoność poważnego problemu dobrostanu zwierząt, jakim jest obgryzanie ogonów w hodowli trzody chlewnej; odnotowuje, że w trakcie dogłębnych badań i analizy czynników ryzyka wywołujących to zachowanie napotkano w całej Unii trudności techniczne; zauważa, że oznacza to, iż jak dotąd nie znaleziono wiarygodnych rozwiązań, co sprawiło, że praktyka obcinania ogonów jest powszechna pomimo znacznych wysiłków Komisji i Parlamentu na rzecz rozpowszechniania informacji i najlepszych praktyk dotyczących zachowywania ogonów u świń; wyraża ubolewanie, że jak dotąd jedynie dwa państwa członkowskie zakazały praktyki obcinania ogonów; podkreśla, że zapewnienie odpowiedniego urozmaicenia warunków bytowania, w szczególności materiałów, którymi zwierzęta mogą poruszać, oraz zapewnienie odpowiedniej przestrzeni, stosowanie dobrych praktyk związanych z żywieniem oraz zapewnienie litego podłoża może znacząco ograniczyć problem obgryzania ogonów; proponuje sfinansowanie i przeprowadzenie dalszych badań naukowych w celu opracowania zrównoważonego pod względem ekonomicznym mechanizmu umożliwiającego chów świń w celach handlowych w pomieszczeniach z zachowaniem ogonów u zwierząt; uważa, że w ramach obecnego prawodawstwa potrzebne są rozwiązania w celu ochrony dobrostanu świń i ograniczenia stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w leczeniu zranionych świń; wzywa Komisję do dopilnowania, aby wszystkie państwa członkowskie przestrzegały zakazu rutynowego obcinania ogonów u świń; uważa ponadto, że potrzebna jest jasność co do kar w razie obcinania ogonów w przypadku, gdy świnie były hodowane w jednym państwie członkowskim i wywożone do innego w celu tuczenia (18);

29.

przypomina, że pełne wdrożenie obowiązujących przepisów w każdym państwie członkowskim jest niezbędne, aby poprawić dobrostan zwierząt w gospodarstwach i zapewnić równe warunki działania na rynku wewnętrznym;

30.

docenia starania europejskiego sektora trzody chlewnej, jeśli chodzi o poszukiwanie rozwiązań stanowiących alternatywę dla kastracji prosiąt, i podkreśla potrzebę zmian w przepisach weterynaryjnych na fermach świń, aby uwzględnić postępy w poszukiwaniu rozwiązań alternatywnych dla kastracji prosiąt;

31.

apeluje do Komisji o udostępnienie w poszczególnych państwach członkowskich ujednoliconego na poziomie europejskim wykazu dostępnych produktów i metod stosowania analgezji i znieczulenia przy kastracji prosiąt; wzywa Komisję, aby zezwoliła na krótkoterminowe przechowywanie weterynaryjnych produktów leczniczych w gospodarstwach i na pozostawianie ich tam przez lekarzy weterynarii z zachowaniem rygorystycznych uregulowań prawnych;

32.

zauważa, że produkcja foie gras opiera się na praktykach hodowlanych spełniających kryteria dobrostanu zwierząt, jako że jest to produkcja ekstensywna, w większości przypadków odbywa się w gospodarstwach rodzinnych, gdzie ptaki spędzają 90 % życia na świeżym powietrzu, a podczas fazy tuczenia, która przeciętnie trwa od 10 do 12 dni przy dwóch posiłkach dziennie, przestrzega się parametrów biologicznych zwierząt;

33.

wyraża uznanie dla Komisji w związku z opublikowaniem 12 maja 2021 r. strategicznych wytycznych na rzecz bardziej zrównoważonej i konkurencyjnej akwakultury w UE; podkreśla znaczenie promowania rozwoju sektora akwakultury UE w kierunku bardziej zrównoważonych metod, w których szczególną uwagę zwraca się na dobrostan ryb, w celu rozwiązania problemu obecnej nadmiernej zależności od przywozu; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja Rybołówstwa Parlamentu przygotowuje sprawozdanie z własnej inicjatywy w sprawie tych wytycznych; wzywa Komisję do zaproponowania naukowo uzasadnionych szczegółowych przepisów dotyczących dobrostanu ryb hodowlanych;

34.

zwraca się do Komisji o usprawnienie rynku wewnętrznego poprzez uwzględnienie zmian wynikających ze zaktualizowanych przepisów unijnych w zakresie dobrostanu zwierząt, opracowanie ujednoliconej, kompleksowej i wspólnej strategii na rzecz dobrostanu zwierząt w krajach europejskich wraz ze zharmonizowanym wdrożeniem odpowiednich przepisów oraz zapewnienie, aby nie obniżano ambicji i norm mających na celu poprawę dobrostanu zwierząt, przy jednoczesnym monitorowaniu właściwego wdrażania i przestrzegania obowiązujących przepisów we wszystkich państwach członkowskich;

35.

zachęca Komisję, aby podnosiła świadomość konsumentów i informowała ich o realiach hodowli i jej realnym wpływie na środowisko, różnorodność biologiczną i klimat oraz o różnorodności metod produkcji i ich pochodzeniu, bez dogmatyzmu i stygmatyzacji pokazując troskę, jaką hodowcy otaczają swoje zwierzęta i uwagę, jaką im poświęcają; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby istotnie zwiększyły w społeczeństwie świadomość i zrozumienie realiów hodowli zwierząt i dobrostanu zwierząt, w tym poprzez edukację w szkołach;

36.

apeluje do Komisji o przeredagowanie projektu ram regulacyjnych, aby poprawić dobrostan zwierząt w UE dzięki jaśniejszym, bardziej kompleksowym, przewidywalnym i dostępnym przepisom, z myślą o ustanowieniu bardziej zrozumiałych celów i wskaźników, co zmniejszy pole do ich interpretacji, a tym samym będzie sprzyjało jednorodnej transpozycji na szczeblu krajowym w państwach członkowskich, przed dalszym zaostrzeniem przepisów lub ich uzupełnieniem; sugeruje aktualizację ogólnej dyrektywy zgodnie z najnowszą wiedzą naukową poprzez dodanie wzmianki o celach Komisji i oczekiwaniach obywateli w zakresie dobrostanu zwierząt gospodarskich i ustaleniach badań systemowych oraz pracę nad dyrektywami dotyczącymi poszczególnych gatunków, z należytym uwzględnieniem charakteru hodowli, różnych etapów życia zwierząt, praktyk w gospodarstwie, które nie dotyczą hodowli, tradycji i uwarunkowań regionalnych, a także różnorodności warunków glebowo-klimatycznych;

37.

zauważa, że obecne prawodawstwo UE w zakresie dobrostanu zwierząt nie jest kompleksowe, i zwraca się do Komisji, aby oceniła potrzebę i wpływ szczegółowych przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt w świetle najnowszej wiedzy naukowej na temat gatunków, od których lub z których pozyskuje się żywność i które obecnie nie są objęte przepisami dotyczącymi gatunków; odnotowuje brak wskaźników dobrostanu zwierząt w dyrektywie ogólnej, a także dyrektywie Rady 2008/120/WE dotyczącej świń, dyrektywie Rady 2007/43/WE dotyczącej kurcząt i dyrektywie Rady 1999/74/WE dotyczącej kur niosek; zauważa również brak mierzalnych wymogów dotyczących wdrażania i monitorowania warunków środowiskowych takich jak jakość powietrza (azot, CO2, pył), światło (czas trwania, jasność) i minimalny poziom hałasu, co nie tylko odbija się na dobrostanie zwierząt, lecz także zakłóca konkurencję ze względu na swobodę interpretacji; wzywa Komisję do ustanowienia wykonalnych i mierzalnych wskaźników, które powinny dotyczyć poszczególnych gatunków i być aktualne z naukowego punktu widzenia;

38.

apeluje do Komisji, aby objaśniła ramy monitorowania państw członkowskich i w państwach członkowskich i zapewniła zwalczanie szkodliwych praktyk oraz wszczęła postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w przypadku niezgodności; podkreśla znaczenie technologii chowu precyzyjnego, w tym potencjał narzędzi do monitorowania zdrowia i dobrostanu zwierząt w gospodarstwach, które to narzędzia pomagają zapobiegać epidemiom chorób w gospodarstwach i lepiej je kontrolować; podkreśla, że istnieje wiele przyczyn nieprzestrzegania przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt, w tym niewykonalne i niemierzalne wskaźniki odnoszące się do zwierząt; zauważa, że częstotliwość kontroli waha się w państwach członkowskich od 1 % do 30 %; wyraża zaniepokojenie, że te duże różnice w częstotliwości kontroli prowadzą albo do nieprzestrzegania rozporządzenia w sprawie kontroli (19), albo do dużej presji na hodowców; w związku z tym wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zharmonizowały wdrożenie rozporządzenia w sprawie kontroli w celu dostosowania częstotliwości kontroli w poszczególnych państwach członkowskich i sektorach hodowli; wzywa Komisję, aby co roku składała Parlamentowi sprawozdanie ze swoich działań i z działań państw członkowskich w celu poprawy dobrostanu zwierząt utrzymywanych w gospodarstwach w UE;

39.

zwraca się do Komisji o dołączanie do każdej decyzji oceny naukowej i oceny skutków (w tym środowiskowych, gospodarczych i społecznych), która powinna uwzględniać różnorodność metod hodowli w każdym sektorze w UE oraz w której zawarta zostanie analiza sytuacji z punktu widzenia zwierząt (według gatunków i na różnych etapach produkcji) oraz hodowców, aby wziąć pod uwagę oczekiwania obywateli i stworzyć system skutecznej hodowli, który będzie zapewniał dobre warunki życia zwierząt, przestrzeganie ich dobrostanu oraz korzyści gospodarcze hodowców;

40.

podkreśla, że państwa członkowskie powinny przewidzieć odpowiednie systemy egzekwowania, które mogłyby zharmonizować, oraz że muszą zawsze zapewniać rygorystyczne egzekwowanie prawa UE; apeluje do Komisji, aby regularnie przedstawiała Parlamentowi sprawozdania dotyczące wdrażania i egzekwowania prawa UE dotyczącego dobrostanu zwierząt, w których to sprawozdaniach powinna wskazywać luki i przedstawiać uchybienia w podziale na państwa członkowskie, gatunki oraz rodzaj uchybienia;

41.

apeluje do Komisji o lepszą współpracę między wszystkimi zainteresowanymi podmiotami oraz ułatwianie dialogu między różnymi podmiotami w państwach członkowskich, aby umożliwić im wspólną refleksję nad zmianami w systemach hodowli; zachęca do wymiany dobrych praktyk między sektorami hodowlanymi i między krajami; ma nadzieję, że zostaną opracowane narzędzia zachęcające pionierskich hodowców do udziału w projektach rozwojowych; wzywa do zaangażowania hodowców i naukowców zajmujących się dobrostanem zwierząt we wszystkie etapy badań prowadzonych w różnych regionach Europy; wyraża nadzieję, że dokumenty dotyczące badania i popularyzacji dobrych praktyk zostaną przetłumaczone na wszystkie języki Unii Europejskiej; docenia przy tym potencjał programu Horyzont Europa dla badań i innowacji oraz oczekuje odpowiedniej równowagi między państwami członkowskimi pod względem projektów; w związku z tym zachęca Komisję do promowania podejścia ukierunkowanego na wynik, które pozwoli na stworzenie odpowiedniego środowiska dla spotkań przedstawicieli państw członkowskich, podmiotów naukowych, zainteresowanych stron, rolników i organizacji pozarządowych oraz wymiany poglądów i najlepszych praktyk w celu bardziej jednorodnego wdrożenia w państwach członkowskich przyszłych przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt, zgodnie z celami Zielonego Ładu;

42.

z zadowoleniem przyjmuje utworzenie w ramach unijnej strategii w zakresie ochrony i dobrostanu zwierząt na lata 2012–2015 unijnych ośrodków referencyjnych specjalizujących się w różnych gatunkach i kategoriach zwierząt; zachęca Komisję do dalszego rozwijania sieci EURCAW, zwłaszcza w odniesieniu do gatunków nieobjętych szczegółowymi przepisami, jako skutecznej platformy spójnego i jednolitego rozpowszechniania we wszystkich państwach członkowskich informacji technicznych na temat sposobu wdrażania prawodawstwa UE;

43.

przypomina, że ukierunkowane indywidualne zarządzanie ma często istotny wpływ na dobrostan zwierząt; wzywa Komisję, aby w przyszłych inicjatywach stosowała podejście ukierunkowane na wyniki, oparte na dowodach naukowych i wiedzy eksperckiej oraz na partnerskiej wymianie najlepszych praktyk między rolnikami;

44.

podkreśla znaczenie regularnego dialogu z przedstawicielami organów krajowych i regionalnych, organizacji rolników i zainteresowanych podmiotów działających na rzecz rolnictwa, organizacji pozarządowych, obywateli i ekspertów o przykładach dobrych praktyk i ulepszeń potrzebnych w dziedzinie dobrostanu zwierząt; zwraca uwagę, że pomimo niewielkich kosztów transfer wiedzy w tej dziedzinie jest bardzo skuteczny i dlatego powinien być częściej stosowany w praktyce; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje odnowienie przez Komisję mandatu Platformy ds. Dobrostanu Zwierząt; jest zdania, że należy jeszcze zwiększyć i ułatwić wymianę dobrych praktyk i transfer wiedzy, aby pomóc zaangażowanym stronom w przyspieszeniu i uproszczeniu procesu regularnego dialogu, a także w przechowywaniu informacji i zabezpieczeniu ich przepływu; podkreśla znaczenie prowadzenia takiego regularnego dialogu również z przedstawicielami państw spoza UE, które importują zwierzęta z Unii;

45.

apeluje do Komisji, aby powiązała swoje różne strategie przepisami wykonawczymi opracowanymi w celu zapewnienia spójności z Europejskim Zielonym Ładem, strategią „Od pola do stołu”, unijną strategią na rzecz bioróżnorodności 2030 oraz polityką rolną odnoszącą się do handlu, praktyk handlowych i promocji; podkreśla, że spójność tych strategii jest warunkiem wstępnym rentowności sektora rolnictwa; apeluje, by znowelizowane przepisy dotyczące dobrostanu zwierząt w pełni dostosowano do priorytetów Zielonego Ładu i strategii „Od pola do stołu” dzięki poszerzeniu ich zakresu i zapewnieniu elastyczności pozwalającej na dostosowywanie ich do najnowszych postępów naukowych i technicznych; wzywa Komisję do dostosowania polityki handlowej do norm UE w zakresie ochrony i dobrostanu zwierząt poprzez ponowną ocenę umów handlowych z państwami trzecimi i zapewnienie wzajemności w odniesieniu do nowych dwustronnych i wielostronnych umów handlowych, aby stworzyć równe warunki działania i uniknąć osłabiania rentowności swoich własnych producentów oraz zapewnić, aby przestrzegali oni unijnych norm dobrostanu zwierząt i jakości produktów;

46.

apeluje do Komisji o skoordynowanie poszczególnych przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt, zarówno w gospodarstwie, jak i podczas transportu lub też uboju;

Etykietowanie dotyczące dobrostanu zwierząt

47.

wyraża ubolewanie z powodu ograniczonych korzyści ekonomicznych dla producentów, którzy podejmują dobrowolne wysiłki na rzecz uznania dobrostanu zwierząt; zauważa ponadto, że skuteczne etykietowanie dotyczące dobrostanu zwierząt będzie możliwe tylko w przypadku zwrotu z inwestycji związanych z wyższymi cenami oraz przy sprawiedliwym rozłożeniu kosztów i zysków na całej długości łańcucha rolno-spożywczego, co da hodowcom gwarancję, że otrzymają sprawiedliwą część wyższej ceny zapłaconej przez konsumenta za zakup produktów spożywczych spełniających unijne wymogi etykietowania dotyczącego dobrostanu zwierząt;

48.

wzywa Komisję, by wynegocjowała na szczeblu wielostronnym i w umowach dwustronnych stosowanie klauzul wzajemności dotyczących przestrzegania norm dobrostanu zwierząt w przypadku produktów przywożonych, również w celu dostarczenia konsumentom prawidłowych informacji;

49.

podkreśla, że ustanowienie jakiegokolwiek oznakowania dotyczącego dobrostanu zwierząt wymaga uprzedniego opracowania zharmonizowanych zasad opracowanych we współpracy z wszystkimi zainteresowanymi podmiotami i w oparciu o jasne wskaźniki naukowe oraz szeroko zakrojonych kampanii promocyjnych i działań edukacyjnych mających na celu dostarczenie informacji europejskim konsumentom;

50.

wzywa Komisję, by zagwarantowała również dobrostan zwierząt w pozostałych częściach łańcucha następujących po producencie i by uwzględniła tę kwestię w zharmonizowanych przepisach dotyczących dobrowolnego etykietowania;

51.

wzywa Komisję do rozpoczęcia prac nad kompleksowym unijnym systemem etykietowania produktów pochodzenia zwierzęcego w celu opracowania obowiązkowych unijnych ram dobrowolnego etykietowania, którymi należy objąć wszystkie gospodarstwa, ale w których należy zawrzeć i uznać specyficzne cechy każdego gatunku, tak aby ograniczyć ryzyko zakłócenia konkurencji na rynku wewnętrznym, a jednocześnie pozostawić wystarczające pole manewru prywatnym inicjatywom, w których inwestuje się w różnorodność produktów i przestrzega wyższych norm dobrostanu zwierząt w celu uzyskania przewagi rynkowej;

52.

zwraca się do Komisji o zaproponowanie zharmonizowanych i obowiązkowych ram unijnych zawierających wspólne wymogi w zakresie dobrowolnego etykietowania dotyczącego dobrostanu zwierząt, opartych na przepisach UE i zachęcających państwa członkowskie do rejestrowania różnych stosowanych podejść; apeluje, aby specyfikacje ram opracowano zgodnie podejściem realistycznym pod względem technicznym i rzetelnym pod względem naukowym, odzwierciedlającym metody produkcji w całym cyklu i aby ramy te zapewniały producentom zwrot wartości, tak by rynek mógł napędzać postępy w zakresie dobrostanu zwierząt; podkreśla, że system etykietowania musi opierać się na przejrzystym zestawie referencji technicznych oraz stosowaniu precyzyjnie zdefiniowanych określeń i oświadczeń, które można stosować w celach marketingowych, aby uniknąć wprowadzania konsumentów w błąd i wykorzystywania kwestii dobrostanu zwierząt do nieuczciwego PR;

53.

przypomina, że dla celów spójności możliwość etykietowania powinna też obejmować produkty przetworzone i składniki pochodzenia zwierzęcego; zaleca, aby w proponowanym systemie etykietowania dotyczącego dobrostanu zwierząt brano pod uwagę zwiększone zapotrzebowanie konsumentów na informacje i obok dobrostanu zwierząt uwzględniono równoległe cele strategii „Od pola do stołu” w zakresie zrównoważoności, zdrowia i żywienia;

54.

zwraca się do Komisji, aby dokładnie zbadała możliwe skutki, zwłaszcza dla hodowców, wprowadzenia obowiązkowych unijnych ram w zakresie etykietowania zawierających wspólne wymogi dotyczące etykietowania, dokonując szczegółowej oceny skutków dla wszystkich podmiotów zaangażowanych w łańcuch dostaw żywności, od hodowców po konsumentów, opierając się w szczególności na doświadczeniach publicznych systemów etykietowania wprowadzonych w ostatnich latach w niektórych państwach członkowskich; wzywa Komisję, by unikała sprzeczności między ewentualnymi przyszłymi systemami a istniejącymi systemami etykietowania, w szczególności w odniesieniu do obowiązkowych wymogów w dyrektywach szczegółowych dotyczących dobrostanu zwierząt; wyraża zaniepokojenie w związku z wynikami poprzedniej oceny skutków przeprowadzonej przez Komisję w 2012 r. które wskazywały, że etykietowanie zwiększy koszty dla sektora, a niekoniecznie zwiększy korzyści;

55.

apeluje do Komisji o wdrożenie polityki ochrony europejskiej hodowli zwierząt poprzez zakaz przywozu do Europy żywca lub mięsa, które nie spełniają europejskich norm dobrostanu zwierząt;

o o

56.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0295.

(2) Dz.U. L 221 z 8.8.1998, s. 23.

(3) Dz.U. L 203 z 3.8.1999, s. 53.

(4) Dz.U. L 182 z 12.7.2007, s. 19.

(5) Dz.U. L 10 z 15.1.2009, s. 7.

(6) Dz.U. L 47 z 18.2.2009, s. 5.

(7) Dz.U. C 263 z 25.7.2018, s. 90.

(8) Dz.U. C 345 z 16.10.2020, s. 28.

(9) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0277.

(10) Dz.U. C 86 z 7.3.2019, s. 173.

(11) Badanie przeprowadzone na zlecenie Komisji pt. „Future of EU livestock: How to contribute to a sustainable agricultural sector?” (Przyszłość unijnego inwentarza żywego: Jak przyczynić się do zrównoważonego sektora rolnictwa?), czerwiec 2020 r.

(12) Europejskie Centrum Monitorowania Rynku Produktów Rybołówstwa i Akwakultury, „Rynek rybny UE, wydanie z 2015 r.”

(13) Badanie Parlamentu Europejskiego pt. „End the cage age: Looking for alternatives” (Koniec epoki chowu klatkowego: Poszukiwanie rozwiązań alternatywnych), listopad 2020 r.

(14) Badanie przeprowadzone na zlecenie Komisji pt. „Future of EU livestock: How to contribute to a sustainable agricultural sector?” (Przyszłość unijnego inwentarza żywego: Jak przyczynić się do zrównoważonego sektora rolnictwa?), czerwiec 2020 r.

(15) Fortun-Lamothe, L., Savietto, D., Gidenne, T., Combes, S., Le Cren, D., Davoust C., Warin, L., „Démarche participative pour la conception d’un système d’élevage cunicole socialement accepté”, „Colloque Bien-être animal: des valeurs à partager” [Inicjatywa partycypacyjna w celu zaprojektowania akceptowalnego społecznie systemu hodowli królików, Dobrostan zwierząt: sympozjum na temat wspólnych wartości], Strasburg, 1–2 lipca 2019 r.

(16) Guingand, N, „Réduire la densité animale en engraissement: quelles conséquences sur l’émission d’odeurs et d’ammoniac?”, Journées Recherche Porcine [Zmniejszanie gęstości obsady w fazie tuczu: wpływ na zapach i emisje amoniaku”, 39. francuskie dni badań nad hodowlą świń], s. 43-48, 2007

(17) Kollenda, E., Baldock, D., Hiller, N., Lorant, A., „Assessment of environmental and socio-economic impacts of increased animal welfare standards: transitioning towards cage-free farming in the EU” [Przejście na hodowlę bezklatkową w UE: ocena skutków środowiskowych i społeczno-ekonomicznych zaostrzenia standardów w zakresie dobrostanu zwierząt], sprawozdanie polityczne Instytutu Europejskiej Polityki Ochrony Środowiska, Bruksela i Londyn, październik 2020 r.

(18) Zob. konkluzje Rady z dnia 5 października 2021 r. w sprawie kryzysu w sektorze wieprzowiny oraz projekt sprawozdania Komisji z kontroli przeprowadzonej w Danii w dniach 9–13 października 2017 r. w celu oceny działań państw członkowskich mających na celu zapobieganie obgryzaniu ogonów i unikanie rutynowego obcinania ogonów u świń.

(19) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin (Dz.U. L 95 z 7.4.2017, s. 1).

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/66

P9_TA(2022)0032

Europejska strategia na rzecz energii z morskich źródeł odnawialnych

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz energii z morskich źródeł odnawialnych (2021/2012(INI))

(2022/C 342/08)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 194,

—	uwzględniając dyrektywę 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniającą dyrektywę Rady 96/61/WE (1),

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/89/UE z 23 lipca 2014 r. ustanawiającą ramy planowania przestrzennego obszarów morskich (2),

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (3) (dyrektywa w sprawie odnawialnych źródeł energii),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 347/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, uchylające decyzję nr 1364/2006/WE oraz zmieniające rozporządzenia (WE) nr 713/2009, (WE) nr 714/2009 i (WE) nr 715/2009 (4) (rozporządzenie TEN-E),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1316/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające instrument „Łącząc Europę”, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 913/2010 oraz uchylające rozporządzenia (WE) nr 680/2007 i (WE) nr 67/2010 (5), obecnie poddawane przeglądowi,

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 663/2009 i (WE) nr 715/2009, dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 94/22/WE, 98/70/WE, 2009/31/WE, 2009/73/WE, 2010/31/UE, 2012/27/UE i 2013/30/UE, dyrektyw Rady 2009/119/WE i (UE) 2015/652 oraz uchylenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013 (6),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 6 lutego 2018 r. w sprawie przyspieszenia innowacji w dziedzinie czystej energii (7),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 marca 2019 r. w sprawie zmiany klimatu – europejska, długofalowa i zgodna z porozumieniem paryskim wizja strategiczna na rzecz dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej dla klimatu gospodarki (8),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (9),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 lipca 2020 r. w sprawie kompleksowego europejskiego podejścia do magazynowania energii (10),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie nowej strategii przemysłowej dla Europy (11),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 maja 2021 r. w sprawie europejskiej strategii w zakresie wodoru (12),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 maja 2021 r. w sprawie strategii europejskiej na rzecz integracji systemów energetycznych (13),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 lipca 2021 r. w sprawie wpływu morskich farm wiatrowych i innych systemów energii ze źródeł odnawialnych na sektor rybołówstwa (14),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. zatytułowany „Europejski Zielony Ład” (COM(2019)0640),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 marca 2020 r. zatytułowany „Nowa strategia przemysłowa dla Europy” (COM(2020)0102),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowany „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030: Przywracanie przyrody do naszego życia” (COM(2020)0380) oraz powiązaną z nim rezolucję z dnia 9 czerwca 2021 r. pod tym samym tytułem (15),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 8 lipca 2020 r. zatytułowany „Strategia w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu” (COM(2020)0301),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 8 lipca 2020 r. zatytułowany „Impuls dla gospodarki neutralnej dla klimatu: strategia UE dotycząca integracji systemu energetycznego” (COM(2020)0299),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 17 września 2020 r. zatytułowany „Ambitniejszy cel klimatyczny Europy do 2030 r. – Inwestowanie w przyszłość neutralną dla klimatu z korzyścią dla obywateli” (COM(2020)0562),

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 14 października 2020 r. zatytułowane „Sprawozdanie na temat stanu unii energetycznej na 2020 r. na podstawie rozporządzenia (UE) 2018/1999 w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu” (COM(2020)0950),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 19 listopada 2020 r. zatytułowany „Strategia UE mająca na celu wykorzystanie potencjału energii z morskich źródeł odnawialnych na rzecz neutralnej dla klimatu przyszłości” (COM(2020)0741),

—	uwzględniając wniosek Komisji z dnia 15 grudnia 2020 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej i uchylającego rozporządzenie (UE) nr 347/2013 (COM(2020)0824),

—

uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Agencji Środowiska nr 3/2015 z dnia 1 października 2015 r. pt. „Marine protected areas in Europe’s seas – an overview and perspectives for the future” [Chronione obszary morskie na morzach Europy: przegląd i perspektywy na przyszłość] oraz briefing agencji z dnia 6 października 2020 r. pt. „Management effectiveness in the EU’s Natura 2000 network of protected areas” [Skuteczność zarządzania siecią obszarów chronionych Natura 2000 w UE],

—	uwzględniając porozumienie przyjęte podczas 21. Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP21) w Paryżu w dniu 12 grudnia 2015 r. (porozumienie paryskie),

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając opinie przedstawione przez Komisję Transportu i Turystyki oraz Komisję Rybołówstwa,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (A9-0339/2021),

mając na uwadze, że UE ratyfikowała porozumienie klimatyczne z Paryża oraz Europejski Zielony Ład, a ostatnio przyjęła Europejskie prawo o klimacie, w którym ustanowiono unijny cel ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 % do 2030 r., cel osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r. oraz cele uzupełniające, aby przeciwdziałać skutkom globalnej zmiany klimatu;

mając na uwadze, że przejście na gospodarkę o zerowej emisji gazów cieplarnianych netto i wysokiej efektywności energetycznej, opartą w dużej mierze na energii ze źródeł odnawialnych wymaga szybkiej transformacji w kierunku czystej energii zapewniającej zrównoważoność, bezpieczeństwo dostaw i przystępność cenową energii, a także niezbędnej infrastruktury energetycznej;

mając na uwadze, że istotny spadek cen energii elektrycznej z morskich źródeł odnawialnych spowodował, że jest to jedno z najbardziej konkurencyjnych źródeł energii, przy globalnym średnim ważonym koszcie morskiej energii wiatrowej, który w latach 2010–2020 zmalał o 48 %, z 0,14 EUR do 0,071 EUR/kWh, a w rezultacie – kluczowy element transformacji ekologicznej, umożliwiający przejście ku nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce; ponadto zauważa, że to źródło energii stało się jednym z najważniejszych filarów ambicji klimatycznych UE; mając na uwadze, że energia z morskich źródeł odnawialnych może zapewnić ogromne źródła energii, aby chronić gospodarstwa domowe przed ubóstwem energetycznym;

D.	mając na uwadze, że strategia UE na rzecz energii z morskich źródeł odnawialnych powinna uwzględniać różne cechy geograficzne basenów morskich UE, utrudniające opracowanie uniwersalnego podejścia;

E.	mając na uwadze, że unijny sektor produkcji energii z morskich źródeł odnawialnych jest liderem technologicznym, który może znacząco wzmocnić gospodarkę UE dzięki wsparciu produkcji czystej energii w Europie i na świecie;

mając na uwadze, że całkowita kwota dostępna w ciągu ostatnich dziesięciu lat na unijne programy badawczo-rozwojowe w dziedzinie morskiej energii wiatrowej wyniosła 496 mln EUR; mając na uwadze, że publiczne inwestycje w badania nad łańcuchem wartości energii wiatrowej i jego rozwój odegrały już zasadniczą rolę, umożliwiając rozwój tego sektora; mając na uwadze, że według szacunków inwestycje niezbędne do wprowadzenia energii z morskich źródeł odnawialnych na dużą skalę do 2050 r. wyniosą prawie 800 mld EUR, przy czym około dwie trzecie tej kwoty pochłonie finansowanie powiązanej infrastruktury sieciowej, a jedną trzecią – produkcja energii elektrycznej z morskich źródeł odnawialnych; mając na uwadze, że plan odbudowy NextGenerationEU stwarza wyjątkową możliwość, by zmobilizować znaczne środki publiczne jako uzupełnienie inwestycji prywatnych;

G.	mając na uwadze, że umiejętności i kwalifikacje pracowników mają zasadnicze znaczenie dla powodzenia strategii na rzecz energii z morskich źródeł odnawialnych;

H.	mając na uwadze, że porty UE odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu opłacalności morskiej energii wiatrowej oraz pełnią funkcję katalizatorów lokalnego rozwoju społeczności nadbrzeżnych;

mając na uwadze, że Morze Północne jest obecnie wiodącym regionem na świecie pod względem wykorzystania potencjału morskiej energii wiatrowej; mając na uwadze, że inne europejskie baseny morskie, np. Ocean Atlantycki, Morze Śródziemne, Morze Bałtyckie i Morze Czarne, są obiecującymi lokalizacjami, które mogą zwiększyć skalę produkcji i wykorzystania energii wiatrowej na obszarach morskich UE; mając na uwadze, że zachodnie państwa członkowskie UE położone nad Oceanem Atlantyckim mają duży naturalny potencjał wytwarzania morskiej energii wiatrowej zarówno z wykorzystaniem instalacji stałych, jak i pływających; mając na uwadze, że południowe państwa członkowskie UE położone nad Morzem Śródziemnym mają duże możliwości w zakresie wytwarzania morskiej energii wiatrowej głównie z wykorzystaniem instalacji pływających; mając na uwadze, że państwa członkowskie UE położone nad Morzem Bałtyckim mają duży naturalny potencjał wytwarzania morskiej energii wiatrowej z wykorzystaniem instalacji stałych; mając na uwadze, że wschodnie państwa członkowskie UE położone nad Morzem Czarnym mają duże możliwości w zakresie wytwarzania morskiej energii wiatrowej zarówno z wykorzystaniem instalacji stałych, jak i pływających;

J.	mając na uwadze, że potrzebne są dodatkowe badania dotyczące wpływu różnych technologii wytwarzania energii z morskich źródeł odnawialnych i odnośnej infrastruktury na ekosystemy morskie, bioróżnorodność morską i chronione obszary morskie;

mając na uwadze, że transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu powinno towarzyszyć odtwarzanie przyrody, bez uszczerbku dla istniejących celów ochrony przyrody określonych w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 i bez pomijania kogokolwiek, jak określono w Europejskim Zielonym Ładzie; mając na uwadze, że transformacja energetyczna powinna być sprawiedliwa i sprzyjać włączeniu społecznemu;

mając na uwadze, że projekty dotyczące energii z morskich źródeł odnawialnych oraz towarzyszące im oceny oddziaływania na środowisko muszą być zgodne z hierarchią łagodzenia skutków: mając na uwadze, że jeżeli unikanie jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, środki ograniczania należy przyjmować i skutecznie wdrażać na wszystkich etapach – od wyboru lokalizacji przez eksploatację po wycofanie z eksploatacji; mając na uwadze, że te środki łagodzące obejmują środki przeciwdziałania hałasowi podwodnemu określone w ocenach oddziaływania na środowisko;

M.	mając na uwadze, że Komisja powinna ocenić wykonalność ważnego projektu stanowiącego przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania, dotyczącego wielkoskalowej pływającej farmy wiatrowej i połączenia elektrolizerów;

mając na uwadze, że można wykorzystać kompatybilność wymogów dotyczących przestrzeni morskiej, aby zapewnić zgodność energii z morskich źródeł odnawialnych z unijną strategią na rzecz bioróżnorodności 2030; mając na uwadze, że morskie farmy wiatrowe mogą być korzystne dla różnorodności biologicznej mórz, jeżeli są projektowane i budowane w sposób zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju; mając na uwadze, że znaczne zwiększenie produkcji energii wiatrowej na obszarach morskich wymaga inteligentnego podejścia, aby zapewnić jej zgodność z działaniami już prowadzonymi na danych obszarach, a także aby maksymalnie ograniczyć szkody dla środowiska; mając na uwadze, że zanieczyszczenie hałasem związane z budową i eksploatacją farm wiatrowych, a zwłaszcza z transportem morskim, oddziałuje na ekosystem morski, w związku z czym należy je włączyć do przepisów środowiskowych; mając na uwadze, że angażowanie deweloperów odnawialnych źródeł energii na wczesnym etapie procesu umożliwi skuteczne przydzielanie obszarów morskich; mając na uwadze, że przydzielanie to powinno być wynikiem wspólnego planowania przestrzennego obszarów morskich i zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną, wykraczającego poza granice państwowe; mając na uwadze, że morskie turbiny wiatrowe wytwarzają energię elektryczną wydajniej niż turbiny lądowe i mają większe szanse zyskać akceptację okolicznych mieszkańców;

O.	mając na uwadze, że żadna działalność człowieka, włącznie z produkcją energii ze źródeł odnawialnych, nie powinna być dozwolona na ściśle chronionych obszarach UE wyznaczonych zgodnie z unijną strategią na rzecz bioróżnorodności 2030;

P.	mając na uwadze, że strategia ta ma zapewnić długoterminowe ramy, które wspierają prawidłowe współistnienie infrastruktury morskiej i innych rodzajów wykorzystania przestrzeni morskiej, przyczyniają się do ochrony środowiska i umożliwiają prosperowanie społeczności rybackich;

mając na uwadze, że należy wspierać sprawiedliwe przechodzenie pracowników z sektora wydobycia ropy naftowej i gazu ze złóż podmorskich do sektora energii z morskich źródeł odnawialnych dzięki poprawie uznawania ich umiejętności i kwalifikacji; mając na uwadze, że należy utrzymać najwyższe standardy społeczne i środowiskowe;

mając na uwadze, że wykorzystanie energii z morskich źródeł odnawialnych zależy od wysiłków sektora publicznego i prywatnego; mając na uwadze, że przedsiębiorstwa publiczne, podobnie jak przedsiębiorstwa prywatne, mogą odgrywać rolę w sektorze energii z morskich źródeł odnawialnych; mając na uwadze, że przegląd zasad pomocy państwa i przepisów dotyczących zamówień publicznych powinien zapewnić większą elastyczność realizacji transformacji ekologicznej, w tym projektów dotyczących energii z morskich źródeł odnawialnych;

uważa, że przeciwdziałanie zmianie klimatu dzięki wykorzystaniu energii z morskich źródeł odnawialnych ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów porozumienia paryskiego i podtrzymania zobowiązania UE do realizacji celu zerowych emisji gazów cieplarnianych netto najpóźniej do 2050 r., zgodnie z najnowszymi dowodami naukowymi, co potwierdzono w Europejskim Zielonym Ładzie i planie odbudowy NextGenerationEU; podkreśla, że gospodarka neutralna dla klimatu wymaga wprowadzenia energii ze źródeł odnawialnych na niespotykaną dotąd skalę; podkreśla, że wiele państw członkowskich pozostaje w tyle pod względem rozwoju niezbędnych technologii i infrastruktury energii ze źródeł odnawialnych; ponadto podkreśla, że wszystkie państwa członkowskie muszą podjąć znaczne wysiłki, aby wykorzystać pełny potencjał w dziedzinie energii ze źródeł odnawialnych; podkreśla, że UE nie zdoła wywiązać się ze swoich zobowiązań klimatycznych bez dalszych działań, które przyspieszą wykorzystanie energii z morskich źródeł odnawialnych;

apeluje do Komisji, aby uczyniła energię z morskich źródeł odnawialnych i inne odpowiednie technologie energetyczne zasadniczymi elementami unijnego systemu energetycznego do 2050 r.;

podkreśla, że oszczędność energii, efektywność energetyczna i energia ze źródeł odnawialnych należą do kluczowych czynników przechodzenia do gospodarki neutralnej dla klimatu; przypomina o zobowiązaniu Unii do przestrzegania zasady „efektywność energetyczna przede wszystkim” i podkreśla, że należy uwzględniać tę zasadę we wszystkich odpowiednich przepisach i inicjatywach;

podkreśla, że cele związane z wytwarzaniem energii z morskich źródeł odnawialnych we wszystkich basenach morskich UE, określone w komunikacie Komisji COM(2020)0741, to co najmniej 60 GW do 2030 r. i 340 GW do 2050 r.; przypomina, że zgodnie z oceną skutków załączoną do komunikatu Komisji COM(2020)0562 (16) moc zainstalowana morskiej energii wiatrowej powinna wynosić 70–79 GW, aby w 2030 r. w sposób konkurencyjny pod względem kosztów osiągnąć redukcję o 55 %; wzywa państwa członkowskie oraz sektory publiczny i prywatny do wyjścia poza cel redukcji emisji o 55 % do 2030 r.; wzywa Komisję do przeglądu przepisów dotyczących zamówień publicznych i zasad pomocy państwa, aby zagwarantować konkurencyjną pod względem kosztów transformację, którą będzie wspierał dobrze funkcjonujący rynek sprzyjający wykorzystaniu morskiej energii wiatrowej; zwraca uwagę na w dużym stopniu niewykorzystany potencjał wytwarzania energii z morskich źródeł odnawialnych niektórych obszarów, np. Oceanu Atlantyckiego, Morza Śródziemnego, Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego; podkreśla, że decyzja dotycząca znalezienia miejsca na te dodatkowe zdolności w zakresie energii z morskich źródeł odnawialnych do 2030 r. ma zasadnicze znaczenie, powinna być traktowana priorytetowo i podjęta przez UE przed 2023–2024 r., aby umożliwić budowę do 2030 r.; podkreśla, że konkurencyjność morskiej energii wiatrowej i energii oceanicznej jako źródła energii będzie nadal rosnąć, a ceny będą nadal spadać w miarę ich rozwoju i wprowadzania; podkreśla, że energia z morskich źródeł odnawialnych jest opłacalnym źródłem energii oraz że zrównoważony i niezawodny system energetyczny musi ją łączyć z innymi technologiami energetycznymi, możliwościami magazynowania i elastycznym zużyciem energii;

uważa, że energia z morskich źródeł odnawialnych musi być zrównoważona w całym łańcuchu wartości i mieć ograniczony negatywny wpływ na środowisko oraz na spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną; przypomina obietnicę Europejskiego Zielonego Ładu, zgodnie z którą nikt nie zostanie pozostawiony samemu sobie; podkreśla, że dobrostan ludzi powinien być zasadniczym elementem transformacji ekologicznej;

zauważa przewagę konkurencyjną przedsiębiorstw i technologii UE w sektorze energii z morskich źródeł odnawialnych; wzywa Komisję do dopilnowania, aby UE utrzymała czołową pozycję w dziedzinie technologii, zatrzymywała najzdolniejszych pracowników oraz zapewniała bezpieczną i zrównoważoną energię po przystępnej cenie, a jednocześnie uwzględniała potencjalny wpływ, w tym związany ze zmianą klimatu oraz oddziaływaniem na środowisko morskie; podkreśla, że należy utrzymać tę przewagę konkurencyjną; podkreśla potencjał znacznego wzrostu w tym sektorze i jego znaczenie dla gospodarki UE, w tym eksportu technologii i systemów; podkreśla, że należy wspierać inwestycje w badania naukowe i rozwój oraz bazować na innowacyjnym systemie przemysłowym technologii energii z morskich źródeł odnawialnych w drodze współpracy transgranicznej i partnerstwa w ramach programu „Horyzont Europa”, aby ułatwić i wspierać odporne europejskie łańcuchy wartości o zasadniczym znaczeniu dla dwojakiej transformacji; jednocześnie należy zapewnić szybkie wprowadzanie innowacji w tej dziedzinie; podkreśla znaczenie wysokiej jakości miejsc pracy w przemyśle dla ułatwienia sprawiedliwej transformacji;

zauważa, że należy utrzymać czysty, konkurencyjny i zrównoważony łańcuch dostaw energii z morskich źródeł odnawialnych w Unii Europejskiej; podkreśla w związku z tym, że dostawcy powinni stosować najwyższe standardy jakości, zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska, zgodnie z europejską certyfikacją i normami wypracowanymi z udziałem wszystkich zainteresowanych stron; ponadto podkreśla potrzebę minimalizacji kosztów transportu w łańcuchu dostaw; uważa, że elementy te należy brać pod uwagę w zamówieniach publicznych;

podkreśla, że wprowadzenie energii z morskich źródeł odnawialnych to dla regionów najbardziej oddalonych i wysp idealna okazja, by obniżyć emisyjność ich koszyka energetycznego oraz radykalnie zmniejszyć zależność od przywozu paliw kopalnych; wzywa, by przyspieszyć inicjatywę „Czysta energia dla wysp UE” i położyć przy tym wyraźny nacisk na energię z morskich źródeł odnawialnych; przypomina, że wyspy są szczególnie narażone na skutki podnoszenia się poziomu mórz;

apeluje do Komisji o jak najszybszą ocenę skutków, aby określić wpływ gospodarczy i społeczno-ekonomiczny energii z morskich źródeł odnawialnych, ze szczególnym uwzględnieniem istniejących miejsc pracy i miejsc pracy utworzonych dzięki wykorzystaniu 300–450 GW mocy do 2050 r.;

10.

wzywa właściwe organy lokalne, aby uwzględniały inicjatywy, które pobudzają gospodarki lokalne, lokalne zrównoważone miejsca pracy i lokalną działalność gospodarczą dzięki wykorzystaniu energii z morskich źródeł odnawialnych; apeluje, by określić synergie między sektorami, które mogą najlepiej wesprzeć dwojaką transformację ekologiczną i cyfrową oraz pomóc w odbudowie gospodarki dostosowanej do przyszłych wyzwań, a jednocześnie rozwijać synergie z działaniami umożliwiającymi zrównoważoną niebieską gospodarkę;

Infrastruktura i sieci

Inwestycje w infrastrukturę

11.

podkreśla, że należy pilnie poprawić i rozbudować istniejącą infrastrukturę, bez uszczerbku dla unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 oraz przepisów UE dotyczących ochrony przyrody, aby umożliwić większe wykorzystanie energii elektrycznej pochodzącej z odnawialnych źródeł energii; ubolewa, że kilka państw członkowskich nie osiągnęło jeszcze celu dotyczącego elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych na poziomie 10 % do 2020 r., oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia odpowiedniej infrastruktury, np. linii przesyłowych, aby integrować i przesyłać energię elektryczną z morskich źródeł odnawialnych; przypomina o celu UE na 2030 r. dotyczącym elektroenergetycznych połączeń międzysystemowych na poziomie 15 %, określonym w art. 2 rozporządzenia (UE) 2018/1999; apeluje do Komisji, by przedstawiła wniosek, który umożliwi szybszą realizację celu dotyczącego połączeń międzysystemowych; uważa, że Unia i jej państwa członkowskie powinny opracować porozumienia dotyczące infrastruktury energii morskiej z sąsiednimi regionami geograficznymi;

12.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zapewniły odpowiednią infrastrukturę w UE z myślą o racjonalnym pod względem kosztów wprowadzaniu energii z morskich źródeł odnawialnych;

13.

podkreśla, jak ważny jest zrównoważony i odpowiedzialny rozwój sektora energii z morskich źródeł odnawialnych, z uwzględnieniem kluczowej roli transportu i portów morskich; podkreśla, że rozwój energii z morskich źródeł odnawialnych powinien uwzględniać potrzebę zapewnienia bezpiecznych morskich szlaków i korytarzy dostępowych, obszarów kotwiczenia statków oraz przyszły rozwój morskich szlaków dostępowych do portów; podkreśla, że w nowoczesnych, zrównoważonych i innowacyjnych portach morskich powinien być możliwy montaż, produkcja i serwisowanie sprzętu do wytwarzania energii z morskich źródeł odnawialnych, co wymaga znacznych inwestycji w modernizację infrastruktury portowej, w tym terminali transportowych i statków, by można było świadczyć takie usługi; zwraca uwagę, że porty morskie – jako lądowe punkty docelowe dostaw energii z morskich źródeł odnawialnych oraz związanej z nią logistyki i jako centra produkcji energii ze źródeł odnawialnych – są ważne z punktu widzenia morskiego systemu przyłączenia do sieci elektrycznej oraz transgranicznych połączeń wzajemnych;

14.

podkreśla, że dostęp do energii z morskich źródeł odnawialnych przyspieszy także ekologizację portów, w tym pod względem dostaw energii elektrycznej z lądu do zacumowanych statków, oraz rozwój portów jako klastrów przemysłowych o obiegu zamkniętym; podkreśla, że plany państw członkowskich dotyczące zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich powinny uwzględniać przyszłe trendy, w tym nowe strumienie ruchu i szlaki żeglugowe oraz potrzeby większych statków, a także powinny gwarantować współistnienie morskiej infrastruktury energetycznej ze szlakami transportu morskiego, rybołówstwem, systemami rozgraniczenia ruchu, obszarami kotwiczenia, oraz nie zakłócać dostępu do portów i ich rozwoju ani działalności morskiej; wyraża zdecydowane przekonanie, że należy zagwarantować najwyższy poziom bezpieczeństwa statków przepływających w pobliżu infrastruktury wytwarzania energii z morskich źródeł odnawialnych, z wystarczającym uwzględnieniem systemu kontroli ruchu statków oraz przy zapewnieniu na danym obszarze statków wsparcia w sytuacjach awaryjnych;

15.

z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji o przegląd rozporządzenia TEN-E z myślą o założeniach Europejskiego Zielonego Ładu i dostosowaniu przepisów do celu ograniczenia wzrostu temperatury do 1,5 oC oraz uwagę poświęconą potrzebom i priorytetom sektora morskich odnawialnych źródeł energii; podkreśla, że rozwój zrównoważonych i wydajnych hybrydowych i radialnych obiektów produkcji morskiej energii wiatrowej na potrzeby wytwarzania, wzajemnych połączeń i przesyłu wymaga dalekosiężnych planów i inwestycji publicznych i prywatnych; zdecydowanie uważa, że ramy regulacyjne powinny ułatwiać inwestycje wybiegające w przyszłość; kładzie nacisk na koordynację i wzajemne dostosowanie planów rozwoju sieci lądowych i morskich, w tym na wybór punktów przyłączenia instalacji morskich do sieci i poboru energii do sieci lądowej; zachęca państwa członkowskie, aby przyspieszyły budowę niezbędnej infrastruktury sieciowej, co ułatwi transformację ekologiczną, dla której elektryfikacja ma podstawowe znaczenie; dostrzega, że wielkie inwestycje, często realizowane jednocześnie, będą wymagać starannego i precyzyjnego planowania;

16.

podkreśla, jak ważna jest współpraca i wspólne określanie ilości energii wytwarzanej z morskich źródeł odnawialnych, którą państwa członkowskie mają produkować w każdym z basenów morskich w 2030, 2040 i 2050 r., z punktu widzenia bezpieczeństwa inwestycji oraz celów klimatycznych i energetycznych;

17.

dostrzega potencjał energii z morskich źródeł odnawialnych we wszystkich basenach morskich Europy oraz apeluje do Komisji i państw członkowskich o dalsze prace nad kluczowymi technologiami, które umożliwią jej wykorzystanie;

18.

ze szczególnym zadowoleniem przyjmuje zawarte w strategii zobowiązanie Komisji do ułatwiania dialogu na temat zrównoważenia środowiskowego, gospodarczego i społecznego energii z morskich źródeł odnawialnych oraz do promowania wspólnoty praktyk, w której wszystkie zainteresowane strony – włącznie z przemysłem, organizacjami pozarządowymi, rybakami i naukowcami – mogą wymieniać poglądy i doświadczenia oraz pracować nad wspólnymi projektami na wczesnym etapie;

19.

zauważa potencjalne korzyści płynące z połączenia instalacji morskich służących do wytwarzania energii i obiektów przesyłowych w procesie udzielania zamówień publicznych; zachęca Komisję i państwa członkowskie do analizy potencjału i ewentualnych wyzwań takiego kompleksowego podejścia do zamówień publicznych oraz do oceny możliwości jego zastosowania w różnych kontekstach; podkreśla, że analiza musi uwzględniać możliwe wyzwania związane z zachętami i optymalnym planowaniem morskich i lądowych sieci przesyłowych;

20.

przypomina, że produkcja prądu z morskich źródeł odnawialnych stwarza również możliwość produkcji wodoru odnawialnego, jak określono w komunikatach Komisji COM(2020)0741, COM(2020)0299 i COM(2020)0301;

21.

odnotowuje nieodłączną komplementarność poszczególnych technologii produkcji energii ze źródeł odnawialnych pod względem współdzielonej infrastruktury, synergii w łańcuchu dostaw oraz bardziej niezawodnej łącznej produkcji energii;

22.

podkreśla konieczność inwestowania w infrastrukturę w celu wsparcia rozwoju sektora energii z morskich źródeł odnawialnych, zwłaszcza inwestowania w porty z myślą o większych turbinach i komponentach, eksploatacji i obsłudze (w tym ośrodkach szkoleniowych) oraz budowie ośrodków zajmujących się montażem i demontażem przytwierdzonych do dna i pływających platform produkcji energii z morskich źródeł odnawialnych; podkreśla, że energia z morskich źródeł odnawialnych stanie się czynnikiem o zasadniczym znaczeniu z punktu widzenia bezpieczeństwa dostaw energii i należy podjąć niezbędne kroki, aby zabezpieczyć infrastrukturę przed cyberatakami;

Współpraca państw członkowskich

23.

podkreśla, że współpraca państw członkowskich ma kluczowe znaczenie, aby maksymalnie zwiększyć skuteczność wykorzystania morskich źródeł energii, z uwzględnieniem specyfiki każdego obszaru; podkreśla znaczenie współpracy w dziedzinie energetyki na Morzu Północnym oraz potrzebę ponownego włączenia Zjednoczonego Królestwa; zauważa, że obecne ramy prawne należy ulepszyć, aby ułatwiały taką współpracę w wystarczającym stopniu; zdecydowanie uważa, że brak większej współpracy między państwami członkowskimi i z państwami spoza UE, z którymi istnieją połączenia międzysystemowe, zahamuje wykorzystanie energii morskiej; wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia koniecznych działań bez dalszej zwłoki; apeluje do państw członkowskich o natychmiastową koordynację i opracowanie planów na potrzeby rozwoju infrastruktury morskiej;

24.

podkreśla, że współpraca regionalna między państwami członkowskimi i państwami dzielącymi basen morski powinna polegać na wspólnym planowaniu i usuwaniu barier regulacyjnych, a także tworzeniu regionalnych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich dostępnych wszystkim zainteresowanym stronom i regularnie poddawanych rewizji w ramach wspólnego monitorowania;

25.

z zadowoleniem odnotowuje zamiar Komisji dotyczący koordynacji z państwami członkowskimi wsparcia na rzecz wytwarzania co najmniej 100 MW energii fal i pływów do 2025 r. oraz 1 GW do 2030 r.;

26.

z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej i uchylającego rozporządzenie (UE) nr 347/2013, i popiera tworzenie punktu kompleksowej obsługi dla każdego priorytetowego korytarza sieci przesyłowej energii morskiej, który ułatwi koordynację między państwami członkowskimi i wydawanie pozwoleń na projekty z zakresu energii z morskich źródeł odnawialnych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania;

Systemy ciepłownicze i chłodnicze

27.

zauważa, że energia elektryczna oraz bezpośrednie ogrzewanie i chłodzenie z morskich źródeł odnawialnych może przyspieszyć ekologizację zastosowań końcowych prądu, takich jak pompy ciepła, prowadząc do zmniejszenia, a ostatecznie wyeliminowania emisji gazów cieplarnianych; podkreśla potencjał wykorzystania energii z morskich źródeł odnawialnych w systemach ciepłowniczych poprzez czystą energię elektryczną i pompy ciepła;

28.

apeluje do Komisji, aby przeanalizowała najlepsze praktyki z dojrzałych rynków systemów ciepłowniczych i chłodniczych na potrzeby rynków wschodzących; podkreśla, że państwa członkowskie są w stanie rozwijać zdolności magazynowania energii cieplnej i chłodniczej, a tym samym zachęcać do wykorzystywania energii z morskich źródeł odnawialnych o dużej zmienności; podkreśla, że brak danych i powiązania ze strategiami renowacji budynków na szczeblu gmin powstrzymuje dalszą integrację odnawialnych źródeł energii na rynkach systemów ciepłowniczych i chłodniczych;

29.

zwraca uwagę na rolę władz krajowych i lokalnych w planowaniu strategicznym dotyczącym systemów ciepłowniczych i chłodniczych, a także we wspieraniu operatorów lokalnych systemów energetycznych przez redukcję ryzyka inwestycji oraz ułatwianie dostępu do bezpośredniego finansowania z sektora publicznego;

Badania i rozwój

30.

zdecydowanie uważa, że UE i państwa członkowskie powinny wspierać działania badawcze i rozwojowe dotyczące wielozadaniowych połączeń wzajemnych; podkreśla konieczność stworzenia długoterminowych ram dla wielozadaniowych połączeń wzajemnych, które mogą wydajnie integrować rynki energii morskiej i lądowej; apeluje do Komisji o wsparcie producentów różnych urządzeń w opracowaniu wspólnej normy, która może zagwarantować kompatybilność i interoperacyjność połączeń wzajemnych; podkreśla, że nowe technologie, takie jak wielozadaniowe połączenia wzajemne, muszą być projektowane, badane, demonstrowane i uwalniane od ryzyka, aby przyspieszyć ich wejście na rynek; apeluje o zrównoważone warunki ramowe, aby zapewnić szybki rozwój tych technologii;

31.

wzywa Komisję, państwa członkowskie i sektor prywatny do większych inwestycji w badania i rozwój w dziedzinie zgodnego z zasadą obiegu zamkniętego i uwzględniającego zasoby natury projektowania rozwiązań z zakresu energii z morskich źródeł odnawialnych, a także technologii recyklingu i demontażu instalacji produkcji energii z morskich źródeł odnawialnych;

32.

podkreśla, że unijny sektor energii z morskich źródeł odnawialnych zależny jest od przywozu surowców i komponentów do produkcji oraz że łańcuch dostaw tych materiałów wymaga ochrony; ponownie podkreśla, że dostawcy muszą stosować najwyższe normy jakości, zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska, zgodnie z europejską certyfikacją i normami;

33.

zdecydowanie uważa, że UE i państwa członkowskie powinny wspierać działania badawcze i rozwojowe dotyczące pływających instalacji morskich wykorzystujących energię wiatru, pływów, fal i prądów, które to instalacje można dostosować do warunków dna morskiego w Europie; w związku z tym podkreśla również potrzebę wsparcia badań, rozwoju, zwiększania skali i komercjalizacji w zakresie dekarbonizacji całego łańcucha wartości energii z morskich źródeł odnawialnych oraz technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii, takich jak morska energia wiatrowa, w celu dekarbonizacji innych sektorów oraz łączenia sektorów;

34.

podkreśla potrzebę eksploatacji energii z morskich źródeł odnawialnych na głębokich wodach; podkreśla, że technologia pływających elektrowni umożliwia dostęp do większych i bardziej stałych prędkości wiatru, co może także minimalizować oddziaływanie środowiskowe turbiny oraz zmniejszyć presję na planowanie strefy przybrzeżnej; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania wysiłków w zakresie badań, rozwoju, monitorowania i innowacji w odniesieniu do technologii takich jak pływające platformy; podkreśla, że jest to dla UE szansa uzyskania pozycji światowego lidera w dziedzinie technologii produkcji energii z morskich źródeł odnawialnych, która będzie mieć podstawowe znaczenie dla obniżenia emisyjności;

35.

uważa, że lokalizacja kluczowych elementów łańcuchów wartości energii odnawialnej w Europie ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia celów klimatycznych UE i przyniesie znaczne korzyści gospodarcze jej mieszkańcom; wzywa do podjęcia odpowiednich kroków w celu wsparcia roli lokalnego europejskiego wkładu w strategię i przepisy dotyczące łańcucha dostaw energii odnawialnej;

36.

z zadowoleniem stwierdza, że Komisja i Europejski Bank Inwestycyjny zobowiązały się do współpracy z innymi instytucjami finansowymi, aby wspierać strategiczne inwestycje wysokiego ryzyka w energię morską za pośrednictwem InvestEU, przy jednoczesnym zapewnieniu UE roli lidera technologicznego;

37.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby, w kontekście Europejskiego Zielonego Ładu, w większym stopniu wykorzystywały środki unijne na wsparcie rozwoju energii z morskich źródeł odnawialnych na terytoriach najbardziej oddalonych i na wyspach, w celu efektywnego ograniczenia ich zależności od paliw kopalnych;

38.

podkreśla, że rozwój energii z morskich źródeł odnawialnych będzie wymagać dużej liczby wysoce wyspecjalizowanego i wykwalifikowanego personelu, i wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia niezbędnych kroków, aby uniknąć niedoboru wykwalifikowanego personelu dzięki atrakcyjnym warunkom zatrudnienia, z uwzględnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy; popiera ambicję Komisji dotyczącą wsparcia organów krajowych i regionalnych w opracowaniu i wdrożeniu programów edukacyjnych i szkoleniowych w zakresie energii z morskich źródeł odnawialnych oraz dostrzega potrzebę stworzenia puli umiejętności w tej dziedzinie; apeluje do Komisji o włączenie energii z morskich źródeł odnawialnych do kolejnego europejskiego programu na rzecz umiejętności, aby pomóc osobom fizycznym, przedsiębiorstwom wielonarodowym oraz małym i średnim przedsiębiorstwom w rozwoju umiejętności niezbędnych w tym sektorze; podkreśla, że ważne jest, aby w wysoce technicznym sektorze energetyki morskiej zatrudniano kobiety;

39.

uważa, że w całym cyklu projektowym zasadnicze znaczenie ma projektowanie, rozwijanie i wprowadzanie instalacji produkcji energii z morskich źródeł odnawialnych w sposób zapewniający obieg zamknięty i odnawialność; podkreśla w szczególności, że znaczne ilości metali i minerałów potrzebne do wsparcia rozwoju technologii odnawialnych muszą być pozyskiwane w sposób odpowiedzialny i z zachowaniem obiegu zamkniętego;

40.

podkreśla, że stoi przed nami szansa rozwoju produkcji wodoru odnawialnego ze źródeł morskich, który może doprowadzić do szerszego rozwoju rynku wodoru odnawialnego; zachęca Komisję, aby oceniła, w jaki sposób morskie odnawialne źródła energii mogą utorować drogę dla produkcji wodoru odnawialnego;

41.

zwraca uwagę na to, jak ważne są prywatne i publiczne inwestycje w sektor energii z morskich źródeł odnawialnych dla wprowadzenia tych technologii na dużą skalę; ponownie wzywa Komisję, aby dostosowała program „Horyzont Europa” do rozwoju, zwiększania skali i komercjalizacji przełomowych technologii i innowacji w Unii w celu wyeliminowania luki między innowacjami a wprowadzeniem na rynek, przez finansowanie ryzyka na wczesnych etapach rozwoju technologii i projektów demonstracyjnych oraz budowę wczesnych łańcuchów wartości w celu wsparcia rozwoju infrastruktury badawczej, także z myślą o zmniejszeniu różnic między państwami członkowskimi;

42.

podkreśla, że udoskonalone umiejętności w zakresie energii z morskich źródeł odnawialnych oraz wiedza sektorowa to atuty, które możemy eksportować do państw spoza UE, co z kolei wspiera eksport usług z UE i łagodzi zmiany klimatu na szczeblu globalnym;

Pozwolenia i plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich

Uproszczenie wydawania pozwoleń

43.

podkreśla, że osiągnięcie celów na 2030 i 2050 r. wymaga szybszego wprowadzania energii z morskich źródeł odnawialnych; podkreśla potrzebę bardziej zrównoważonego zarządzania przestrzenią morską i przybrzeżną, aby wykorzystać potencjał energii z morskich źródeł odnawialnych; jest głęboko przekonany, że odpowiedniemu procesowi planowania przestrzennego obszarów morskich powinno towarzyszyć zaufanie do udziału społeczeństwa, tak aby uwzględnić opinie wszystkich zainteresowanych stron i społeczności przybrzeżnych; zauważa, że olbrzymie zainteresowanie energią z morskich źródeł odnawialnych będzie się wiązać z rosnącą liczbą wniosków o pozwolenia; wzywa państwa członkowskie do pilnego uproszczenia odpowiednich procedur i koordynacji wysiłków; zachęca państwa członkowskie do tworzenia pojedynczych punktów kontaktowych;

44.

zwraca uwagę na długi obecnie proces rozpoczynania przedsięwzięć w dziedzinie energii z morskich źródeł odnawialnych i pilną konieczność skrócenia go, aby osiągnąć cele na 2030 i 2050 r.; stwierdza, że uproszczenie procedur państw członkowskich i norm technicznych ułatwi szybsze wprowadzanie; apeluje do państw członkowskich, by ustanowiły przejrzysty proces wydawania pozwoleń – oraz rozważyły wprowadzenie terminów rozpatrywania wniosków – obejmujący niezbędne oceny środowiskowe i analizy, a także konsultacje z zainteresowanymi stronami, oraz aby wprowadziły terminy udzielania pozwoleń w przypadku przedstawienia kompletnej dokumentacji; podkreśla, że w razie potrzeby należy skrócić procedury i podjąć działania gwarantujące przestrzeganie terminów;

45.

podkreśla znaczenie i potencjał wstępnie zatwierdzonych pozwoleń na budowę obiektów eksploatacji energii morskiej, a także rozmieszczenie linii łączących i przesyłowych, aby wyeliminować niepewność związaną z takimi projektami i skrócić czas realizacji;

46.

uważa, że zasadnicze znaczenie ma budowa szerokiego konsensusu publicznego wokół projektów z zakresu energii z morskich źródeł odnawialnych dzięki angażowaniu podmiotów lokalnych w celu zwiększania społecznej akceptacji morskiej energii wiatrowej i związanej z nią dużej infrastruktury; apeluje o przejrzyste i znaczące zaangażowanie w projekty społeczności nadbrzeżnych, w tym zamieszkujących regiony najbardziej oddalone i wyspy, a także innych zainteresowanych podmiotów; podkreśla, że ważne jest, aby obywatele mieli zaufanie, że energia ze źródeł odnawialnych służy zapewnieniu niezależności energetycznej i bezpieczeństwa dostaw energii; zachęca Komisję i państwa członkowskie do ustanowienia punktów kompleksowej obsługi zapewniających sprawną wymianę informacji o możliwościach finansowania projektów demonstracyjnych na rzecz przełomowych technologii do pozyskiwania energii z morskich źródeł odnawialnych;

Zestrojenie planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich i krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu

47.

zauważa, że zgodnie z oczekiwaniami łączna przestrzeń wymagana do zapewnienia mocy morskich elektrowni wiatrowych umożliwiającej realizację celów na 2050 r. na morzach północnych powinna wynosić 2,8 %; zdecydowanie uważa, że włączenie deweloperów energii z morskich źródeł odnawialnych na wczesnym etapie procedury ułatwi przydział obszarów morskich; zaznacza, że wybór lokalizacji powinien odbywać się w ramach wspólnego planowania przestrzennego obszarów morskich i zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną, wykraczającego poza granice państw; apeluje o przejrzysty proces oraz o dostęp do regionalnych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, aby umożliwić przyjęcie na wczesnym etapie inkluzywnego podejścia obejmującego wszystkie zainteresowane strony;

48.

zwraca uwagę na zalecenia zawarte w projekcie finansowanym z programu „Horyzont 2020” dotyczącym wielofunkcyjności europejskich obszarów morskich, w którym zbadano te możliwości w pięciu akwenach morskich UE; przypomina o swoich wytycznych, zgodnie z którymi zrównoważony rozwój oceanów to nie tylko zarządzanie pojedynczym sektorem, lecz bardziej całościowe, zintegrowane podejście, a wielofunkcyjność nie ogranicza się do dzielenia się tą samą przestrzenią morską, lecz obejmuje wspólne korzystanie z infrastruktury i innych aktywów oraz wspólną działalność;

49.

podkreśla pilną potrzebę zagwarantowania wystarczającego obszaru dla rozwoju energii z morskich źródeł odnawialnych i uważa, że publiczne organy regulacyjne powinny proaktywnie zabiegać o ich wielofunkcyjność i zachęcać do niej, w tym przez odpowiednie programy wsparcia, wykraczające daleko poza tradycyjne rozwiązania w zakresie planowania przestrzennego; odnotowuje, że w związku z opracowaniem planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich zwrócono się do państw członkowskich, aby dążyły nie tylko do zapewnienia najlepszych dostępnych danych i szerokiego zaangażowania społecznego, lecz także możliwości współistnienia z innymi działaniami prowadzonymi na obszarach morskich;

50.

stwierdza, że zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2018/1999 państwa członkowskie miały obowiązek przedstawić krajowe plany w dziedzinie energii i klimatu do 31 grudnia 2019 r. i są zobowiązane składać sprawozdanie z postępów co dwa lata; stwierdza, że zgodnie z dyrektywą 2014/89/UE państwa członkowskie miały obowiązek sporządzić plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich do 31 marca 2021 r.; ubolewa, że nie wszystkie państwa członkowskie złożyły jeszcze plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, i wzywa Komisję do reakcji; zauważa ryzyko braku kompatybilności krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu oraz planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich pod względem przydziału przestrzeni; podkreśla pilną konieczność dostosowania dyrektywy dotyczącej planowania przestrzennego obszarów morskich oraz rozporządzenia dotyczącego krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu, jak również innych istotnych przepisów UE; apeluje do państw członkowskich o natychmiastową koordynację i opracowanie planów na potrzeby rozwoju infrastruktury morskiej do 2030 r. i na okres po 2030 r.;

51.

z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym cel strategii, jakim jest zapewnienie długoterminowych ram, które wspierają prawidłowe współistnienie infrastruktury morskiej i innych sposobów wykorzystania przestrzeni morskiej oraz przyczyniają się do ochrony środowiska;

52.

apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby w związku z planowaniem i osiągnięciem celu wytwarzania 300 do 450 GW mocy z morskich źródeł odnawialnych do 2050 r. przyjęła całościowe podejście oparte na pełnym cyklu eksploatacji;

53.

wzywa Komisję do analizy skutków demontażu instalacji morskich, oraz do przyjęcia, w razie konieczności, strategii unijnej na rzecz zrównoważonego wycofywania infrastruktury morskiej z eksploatacji w celu minimalizacji wpływu na środowisko, bezpieczeństwo i gospodarkę; podkreśla, że taka strategia powinna uwzględniać demontaż istniejącej infrastruktury oraz przyszłe likwidacje instalacji; podkreśla, że nowe ogólnounijne ramy prawne będą konieczne tylko w przypadku, gdy analiza wykaże istotne braki w obowiązujących przepisach i instrumentach prawnych państw członkowskich UE; apeluje do Komisji o ustanowienie prostych ram monitorowania, ułatwiających przejrzystą i efektywną sprawozdawczość dotyczącą postępów w wykorzystywaniu energii z morskich źródeł odnawialnych, która wykaże, czy państwa członkowskie znajdują się na drodze prowadzącej do osiągnięcia wyrażonych w GW celów na 2030 i 2050 r.; uważa, że zgodnie z wymogami sprawozdawczości określonymi w dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii Komisja powinna przedstawić Parlamentowi sprawozdanie, czy wdrażanie energii z morskich źródeł odnawialnych przebiega zgodnie z planem;

54.

apeluje o wprowadzenie w całej Unii do 2025 r. zakazu umieszczania na składowiskach wycofanych z eksploatacji łopat turbin wiatrowych, aby zapewnić obieg zamknięty, zminimalizować negatywny wpływ na glebę i oceany oraz podnieść poziom ochrony gleb w UE;

Struktura rynku

55.

podkreśla, że wykorzystanie energii z morskich źródeł odnawialnych zależy od odpowiedniego wdrożenia dobrze zaplanowanych zasad rynkowych oraz od stabilnych ram regulacyjnych, ze względu na długi czas trwania takich inwestycji; podkreśla, że w ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci koszt morskiej energii wiatrowej radykalnie zmalał, i w związku z tym apeluje do Komisji i państw członkowskich o zapewnienie najlepszych możliwych warunków ramowych dla zgodnego z potrzebami rynku rozwoju morskiej energii wiatrowej; podkreśla, że bez jak najszybszego wycofania paliw kopalnych i dotacji na paliwa kopalne oraz znacznego wzrostu produkcji energii wiatrowej na obszarach morskich niemożliwe będzie osiągnięcie celów związanych z energią ze źródeł odnawialnych oraz ograniczenie globalnego ocieplenia do poziomu poniżej 1,5 oC do końca stulecia;

56.

wzywa do oceny zrównoważonego i praktycznego pod względem społeczno-ekonomicznym podziału kosztów i korzyści między wytwarzaniem i przesyłem energii z morskich źródeł odnawialnych, zapewniającego właściwe zachęty oraz stabilne ramy regulacyjne dla deweloperów; podkreśla, że niepewność co do podziału kosztów i korzyści zniechęca przedsiębiorstwa do przedsięwzięć w dziedzinie energii z morskich źródeł odnawialnych; zachęca Komisję, aby przyspieszyła publikację unijnych wytycznych dotyczących podziału kosztów i korzyści w przedsięwzięciach hybrydowych w dziedzinie energetyki morskiej;

57.

podkreśla, że z istniejących już instrumentów finansowania UE, takich jak instrument „Łącząc Europę”, można wesprzeć uruchomienie niezbędnych funduszy, aby promować transgraniczne rozwiązania i wspólne projekty w dziedzinie odnawialnych źródeł energii w UE; zauważa, że instrument „Łącząc Europę” można wykorzystać do określenia potencjalnych lokalizacji projektów infrastruktury morskiej oraz sfinansowania niezbędnych badań i prac budowlanych w przypadku projektów realizowanych przez dwa lub więcej państw członkowskich UE;

58.

wzywa Komisję, aby w stosownych przypadkach zachęcała państwa członkowskie do uwzględniania projektów w dziedzinie energii z morskich źródeł odnawialnych w krajowych planach odbudowy i zwiększania odporności oraz w innych krajowych programach finansowanych z funduszy unijnych;

59.

apeluje o przegląd obowiązujących ram regulujących rynki energii elektrycznej w UE, aby ułatwić korzystanie z energii z morskich źródeł odnawialnych oraz eliminować sztuczne przeszkody w handlu, ceny stałe, dotacje oraz inne mechanizmy zakłócające rynek, które uniemożliwiają dalszą pomyślną integrację morskich odnawialnych źródeł energii; apeluje do Komisji i państw członkowskich o ostrożną analizę możliwości utworzenia specjalnych morskich obszarów rynkowych i analizę istniejących obszarów rynkowych oraz ich zdolności do absorpcji rosnącej mocy morskich odnawialnych źródeł energii; zachęca Komisję do ustalenia, jakie istniejące mechanizmy regulacyjne przyczyniają się do pomyślnego promowania integracji morskich odnawialnych źródeł energii na dobrze funkcjonującym rynku energii w ramach modelu, który wytrzyma próbę czasu, obejmującego ułatwienie przedsięwzięć hybrydowych i nowych form współpracy; apeluje do Komisji, aby rozważyła poprawę warunków rozwoju projektów hybrydowych w celu lepszego wdrażania projektów hybrydowych wykorzystujących energię z morskich źródeł odnawialnych oraz bardziej elastyczne warunki, które pobudzą innowacyjność, w tym nowe kategorie aktywów, w szczególności w odniesieniu do morskich farm wiatrowych włączonych do połączeń międzysystemowych na co najmniej dwóch rynkach; zauważa, że taryfy powinny odzwierciedlać ryzyko, które ponoszą pionierzy branży, inwestujący w rozwój nowej technologii;

60.

podkreśla, że potrzebujemy modelu rynku dostosowanego do wymogów energii z morskich źródeł odnawialnych, przy czym należy m.in. zadbać o optymalną konfigurację obszaru rynkowego energii z morskich źródeł odnawialnych; uważa, że infrastruktura przesyłowa energii z morskich źródeł odnawialnych powinna podlegać regulacji zgodnie z zasadami rozdziału, z wyraźnie oddzielonymi rolami i odpowiedzialnością za systemy, dostępem stron trzecich, a także przejrzystością taryf i warunków, co umocni jednolity rynek i zacieśni unię energetyczną;

61.

dostrzega, że eksploatacja energii z morskich źródeł odnawialnych i inne technologie produkcji energii wymagają uwzględnienia zrównoważoności i śladu węglowego w całym łańcuchu wartości; podkreśla, że procedury udzielania zamówień publicznych na instalacje morskie powinny zawierać kryteria zrównoważonego rozwoju;

62.

dostrzega, że wodór odnawialny będzie odgrywać kluczową rolę w dążeniu do osiągnięcia unijnego celu, jakim jest neutralność emisyjna do 2050 r.; podkreśla, że energia z morskich źródeł odnawialnych, ze względu na samą skalę projektu i wysoką wydajność, odegra zasadniczą rolę w przyspieszeniu produkcji wodoru odnawialnego; uważa, że wymagane jest wsparcie badań i rozwoju, aby zachęcić przemysł do pozyskiwania odnawialnego wodoru na rynku w ramach dużych projektów komercyjnych, przez co powstanie prawdziwy zrównoważony popyt w sektorach, z których emisje trudno zredukować;

o o

63.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 275 z 25.10.2003, s. 32.

(2) Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 135.

(3) Dz.U. L 328 z 21.12.2018, s. 82.

(4) Dz.U. L 115 z 25.4.2013, s. 39.

(5) Dz.U. L 348 z 20.12.2013, s. 129.

(6) Dz.U. L 328 z 21.12.2018, s. 1.

(7) Dz.U. C 463 z 21.12.2018, s. 10.

(8) Dz.U. C 23 z 21.1.2021, s. 116.

(9) Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 2.

(10) Dz.U. C 371 z 15.9.2021, s. 58.

(11) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 43.

(12) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 56.

(13) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 45.

(14) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0338.

(15) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0277.

(16) SWD(2020)0176.

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/78

P9_TA(2022)0033

Ocena wdrożenia art. 50 TUE

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie oceny wdrożenia art. 50 TUE (2020/2136(INI))

(2022/C 342/09)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (zwany dalej „TUE”), w szczególności jego art. 50 i 8,

—	uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwany dalej „TFUE”), w szczególności jego art. 218,

—	uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,

—	uwzględniając fakt, iż 29 marca 2017 r. Zjednoczone Królestwo powiadomiło Radę Europejską o zamiarze wystąpienia z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej na podstawie art. 50 ust. 2 TUE oraz art. 106a Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej,

—

uwzględniając wytyczne Rady Europejskiej (art. 50) z 29 kwietnia 2017 r., wydane po złożeniu przez Zjednoczone Królestwo powiadomienia o zamiarze wystąpienia na mocy art. 50 TUE, wytyczne z 15 grudnia 2017 r. w sprawie drugiego etapu negocjacji w sprawie brexitu oraz wytyczne z 23 marca 2018 r. w sprawie ram przyszłych stosunków między UE a Zjednoczonym Królestwem,

—

uwzględniając decyzję Rady z 22 maja 2017 r. ustanawiającą wytyczne negocjacyjne dotyczące umowy ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej określającej warunki jego wystąpienia z Unii Europejskiej oraz decyzję Rady z 29 stycznia 2018 r. uzupełniającą decyzję Rady z 22 maja 2017 r. upoważniającą do rozpoczęcia negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie umowy określającej warunki jego wystąpienia z Unii Europejskiej, zawierającej dodatkowe wytyczne negocjacyjne,

—

uwzględniając decyzję Rady (UE, Euratom) 2020/266 z dnia 25 lutego 2020 r. upoważniającą do podjęcia negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej dotyczących nowej umowy o partnerstwie (1) oraz zawarte w addendum do tej decyzji wytyczne negocjacyjne dotyczące nowego partnerstwa ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, podane do publicznej wiadomości,

—

uwzględniając swoje rezolucje z dnia 5 kwietnia 2017 r. w sprawie negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem w związku ze złożoną przez nie notyfikacją o zamiarze wystąpienia z Unii Europejskiej (2), z dnia 3 października 2017 r. w sprawie stanu zaawansowania negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem (3), z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie stanu zaawansowania negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem (4), z dnia 14 marca 2018 r. w sprawie ram przyszłych stosunków między UE a Zjednoczonym Królestwem (5), z dnia 18 września 2019 r. w sprawie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej – rozwój wypadków (6), z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie wdrażania i monitorowania przepisów dotyczących praw obywateli zawartych w umowie o wystąpieniu (7) oraz z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie propozycji mandatu dotyczącego negocjacji w sprawie nowego partnerstwa ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (8),

—	uwzględniając swoje zalecenie z 18 czerwca 2020 r. dotyczące negocjacji w sprawie nowego partnerstwa ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (9),

—	uwzględniając swoją rezolucję ustawodawczą z dnia 29 stycznia 2020 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (10),

—	uwzględniając oświadczenie Komisji na posiedzenie plenarne Parlamentu Europejskiego z dnia 16 kwietnia 2019 r.,

—

uwzględniając Umowę o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (11) (zwaną dalej „umową o wystąpieniu”) i towarzyszącą jej deklarację polityczną określającą ramy przyszłych stosunków między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem (12) (zwaną dalej „deklaracją polityczną”),

—	uwzględniając decyzję Rady Europejskiej (UE) 2018/937 z dnia 28 czerwca 2018 r. ustanawiającą skład Parlamentu Europejskiego (13),

—	uwzględniając wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zwanego dalej „TSUE”) z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie Andy Wightman i in. przeciwko Secretary of State for Exiting the European Union, C-621/18, ECLI:EU:C:2018:999,

—	uwzględniając dogłębną analizę Biura Analiz Parlamentu Europejskiego pt. „Article 50 TEU in practice: How the EU has applied the 'exit' clause” [Art. 50 TUE w praktyce: jak UE zastosowała klauzulę wystąpienia] z listopada 2020 r.,

—

uwzględniając badanie z marca 2021 r. zamówione przez Departament Tematyczny Parlamentu Europejskiego ds. Praw Obywatelskich i Spraw Konstytucyjnych pt. „Interpretation and implementation of Article 50 TEU – Legal and institutional assessment” [Wykładnia i wykonanie art. 50 TUE – ocena prawna i instytucjonalna],

—	uwzględniając porozumienie z Belfastu z 10 kwietnia 1998 r. między rządem Zjednoczonego Królestwa, rządem Irlandii i pozostałymi uczestnikami wielostronnych negocjacji (zwane dalej „porozumieniem wielkopiątkowym”),

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu, art. 1 ust. 1 lit. e) decyzji Konferencji Przewodniczących z 12 grudnia 2002 r. w sprawie procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy i załącznik 3 do tej decyzji,

—	uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Spraw Zagranicznych,

—	uwzględniając pismo Komisji Handlu Międzynarodowego,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Konstytucyjnych (A9-0357/2021),

mając na uwadze, że celem niniejszego sprawozdania jest analiza wykładni i sposobu zastosowania postanowień art. 50 TUE oraz sposobu zorganizowania i przeprowadzenia procedury wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE na mocy tego artykułu, z uwzględnieniem wniosków wynikających z tego doświadczenia dla prawa unijnego i funkcjonowania Unii Europejskiej;

B.	mając na uwadze, że analizy wykonania art. 50 TUE pozwalają lepiej zrozumieć najważniejsze elementy tożsamości konstytucyjnej UE, zasady leżące u podstaw integracji europejskiej oraz znaczenie autonomii decyzyjnej i prawa do regulacji, co zostanie uwzględnione przy zmianach Traktatów w przyszłości;

C.	mając na uwadze, że art. 50 TUE reguluje istniejącą wcześniej niepewność i niejasność co do prawa wystąpienia z UE przez wyraźne przyznanie państwom członkowskim jednostronnego prawa do wystąpienia bez żadnych warunków, z wyjątkiem przestrzegania ich własnych krajowych wymogów konstytucyjnych;

D.	mając na uwadze, że art. 50 TUE, przewidujący wyraźnie wystąpienie na mocy prawa UE, ustanawia jedyną procedurę umożliwiającą wystąpienie z UE zgodnie z prawem;

E.	mając na uwadze, że w art. 50 TUE brak jest wzmianki o szeregu aspektów procedury, które pojawiły się w trakcie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii, lub są one niedostatecznie jasne;

F.	mając na uwadze, że art. 50 TUE nie określa żadnych wymogów formalnych dotyczących powiadomienia o zamiarze wystąpienia z Unii ani terminu lub wycofania powiadomienia; mając na uwadze, że art. 50 TUE nie przewiduje wyraźnie możliwości wprowadzenia ustaleń przejściowych;

G.	mając na uwadze, że art. 50 TUE nie określa szczegółowych wymogów dotyczących ewentualnego przedłużenia dwuletniego okresu, o którym mowa w art. 50 ust. 3 TUE, a takie przedłużenie zapewnia elastyczność procesu negocjacyjnego;

mając na uwadze, że art. 50 TUE potwierdza, iż członkostwo w UE jest dobrowolne, co oznacza, że nie można zmusić państwa członkowskiego do pozostania w UE ani do jej opuszczenia; mając na uwadze, że decyzja o wystąpieniu z Unii jest suwerenną decyzją państwa członkowskiego podjętą zgodnie z jego wewnętrznym porządkiem konstytucyjnym;

I.	mając na uwadze, że zasada lojalnej współpracy wymaga przekazania powiadomienia niezwłocznie po podjęciu decyzji o wystąpieniu;

mając na uwadze, że w wyroku z 10 grudnia 2018 r. w sprawie Wightman i in. przeciwko Secretary of State for Exiting the European Union TSUE wyjaśnił, że państwo członkowskie występujące z Unii ma prawo jednostronnie wycofać powiadomienie o zamiarze wystąpienia, natomiast Traktaty nadal mają do niego zastosowanie;

K.	mając na uwadze, że art. 50 TUE nie zawiera jasnych postanowień o stosowaniu art. 218 TFUE poza jego ust. 3;

L.	mając na uwadze, że decyzja o wystąpieniu z UE wyrażona przez większość Brytyjczyków, mimo że większość obywateli Szkocji i Irlandii Północnej głosowała za pozostaniem w UE, została uszanowana zgodnie z wartościami wolności i demokracji zapisanymi w art. 2 TUE;

mając na uwadze, że referendum w Zjednoczonym Królestwie nie towarzyszyła wystarczająca liczba kampanii uświadamiających, ponieważ obywatele nigdy nie uzyskali jasnego obrazu stosunków ich kraju z UE po wystąpieniu i często byli wprowadzani w błąd co do jego konsekwencji, zwłaszcza odnośnie do Irlandii Północnej, a to z kolei ujawniło zagrożenia i wyzwania związane z dezinformacją;

N.	mając na uwadze, że art. 50 TUE przyznaje instytucjom Unii wyjątkową kompetencję horyzontalną do negocjowania umowy obejmującej wszystkie sprawy niezbędne do określenia warunków wystąpienia państwa członkowskiego;

O.	mając na uwadze, że rola wszystkich instytucji UE w procedurze wystąpienia była kluczowa dla interpretacji i wdrażania postanowień art. 50 TUE, minimalizowania zakłóceń instytucjonalnych, ochrony jedności państw członkowskich i zapewnienia uporządkowanego wystąpienia;

P.	mając na uwadze, że podejście dwuetapowe przyjęte przez Michela Barniera, głównego negocjatora z ramienia Komisji, okazało się właściwe;

mając na uwadze, że na mocy TUE Parlament Europejski bezpośrednio reprezentuje obywateli na poziomie Unii; mając na uwadze, że Parlament uczestniczy w procedurze decyzyjnej na mocy art. 50 TUE i sprawuje ogólną kontrolę polityczną przewidzianą w art. 14 TUE, więc powinien być ściśle zaangażowany w negocjacje w sprawie wystąpienia, aby móc wyrazić zgodę na mocy art. 50 TUE;

mając na uwadze, że w procedurze określonej w art. 50 TUE, tak jak we wszystkich przypadkach umów międzynarodowych negocjowanych zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 218 ust. 3 TFUE, Parlament odgrywa marginalną rolę, ograniczającą się do zatwierdzenia ewentualnej umowy o wystąpieniu; mając na uwadze, że pomimo tych ograniczeń Parlament od samego początku aktywnie i zdecydowanie angażuje się w proces wystąpienia oraz zobowiązał się do ochrony interesów obywateli UE i integralności Unii Europejskiej w całym procesie;

S.	mając na uwadze, że Parlament odegrał kluczową rolę przedstawiciela wszystkich obywateli UE, zarówno z UE-27, jak i ze Zjednoczonego Królestwa;

T.	mając na uwadze, że wystąpienie Zjednoczonego Królestwa wpłynęło na skład Parlamentu Europejskiego zgodnie z art. 3 ust. 2 decyzji Rady Europejskiej (UE) 2018/937;

mając na uwadze, że proces wystąpienia spowodował brak przewidywalności i stanowił wyzwanie nie tylko dla UE i występującego państwa członkowskiego, ale także, a nawet tym bardziej, dla obywateli i podmiotów, których to bezpośrednio dotyczy; mając na uwadze, że gospodarcze i społeczne koszty tej niepewności okazały się bardzo wysokie i stały się obciążeniem w stosunkach politycznych między UE a występującym państwem członkowskim; mając na uwadze, że w procesie separacji można by osiągnąć większą pewność, np. gdyby występujące państwo członkowskie dołączało do powiadomienia o zamiarze wystąpienia swoją wizję przyszłych stosunków z UE;

V.	mając na uwadze, że instytucje Unii dołożyły wszelkich starań, aby nie upolitycznić procesu wystąpienia, jednak wystąpienie na mocy art. 50 TUE ma z natury charakter polityczny, gdyż prowadzą do niego i wpływają na nie podstawowe decyzje dotyczące członkostwa w UE lub stosunków z UE;

W.	mając na uwadze, że wystąpienie państwa członkowskiego z Unii Europejskiej stanowi poważny wstrząs polityczny, ekonomiczny i społeczny, którego negatywne skutki można tylko częściowo złagodzić starannie zaplanowaną i wynegocjowaną umową o uporządkowanym wystąpieniu;

X.	mając na uwadze, że deklaracja polityczna określająca ramy przyszłych stosunków między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem określa parametry ambitnego, szerokiego, pogłębionego i elastycznego partnerstwa, m.in. w dziedzinie polityki zagranicznej, bezpieczeństwa, obrony i szerszej współpracy;

Y.	mając na uwadze, że po wejściu w życie umowy o wystąpieniu jedyną ścieżką prawną ponownego przystąpienia do UE jest tryb art. 49 TUE;

Z.	mając na uwadze, że w art. 8 TUE podkreśla się szczególne stosunki między UE a państwami z nią sąsiadującymi;

AA.	mając na uwadze, że zgodnie z Regulaminem Parlamentu komisją właściwą w kwestii instytucjonalnych konsekwencji wystąpienia z Unii jest Komisja Spraw Konstytucyjnych;

Bezprecedensowy proces

podkreśla, że wystąpienie jednego z państw członkowskich było bezprecedensowym procesem o krytycznym znaczeniu dla Unii Europejskiej;

uznaje wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej, ale mimo to ubolewa nad tym faktem;

podkreśla, że historyczne znaczenie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa dla członkostwa w UE nie powstrzymało i nie powstrzymuje Unii od dalszej integracji, zważywszy że art. 50 TUE daje gwarancje odnośnie do unijnego porządku prawnego i chroni podstawowe cele integracji europejskiej;

podkreśla, że postanowienia art. 50 TUE oraz sposób ich interpretacji i wdrożenia odzwierciedlają i podtrzymują wspólne wartości i cele leżące u podstaw Unii, w szczególności wolność, demokrację i praworządność;

jest zdania, że art. 50 TUE spełnił swój cel polegający na zachowaniu suwerennego prawa państwa członkowskiego do wystąpienia z Unii Europejskiej, co wyraźnie potwierdziło dobrowolny charakter członkostwa w UE, i cel polegający na zapewnieniu uporządkowanego wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii, a jednocześnie umożliwia późniejsze budowanie wzmocnionych stosunków między UE a Zjednoczonym Królestwem jako państwem trzecim;

Priorytety UE

uważa, że ogólnie osiągnięto cele art. 50 TUE i negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem w sprawie wystąpienia mające zapewnić odłączenie się od Unii, stabilność prawną i zminimalizowanie zakłóceń, a także przedstawienie obywatelom oraz podmiotom prawnym jasnej wizji przyszłości dzięki uporządkowanemu wystąpieniu, przy jednoczesnej ochronie integralności i interesów Unii Europejskiej, jej obywateli i państw członkowskich;

uważa, że szybkie i zdecydowane określenie priorytetów w kontekście wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii, a w szczególności ochrona praw milionów obywateli UE w Zjednoczonym Królestwie i obywateli Zjednoczonego Królestwa w UE, których dotyczy wystąpienie, szczególne okoliczności, w jakich znalazła się wyspa Irlandia, oraz jednolite porozumienie finansowe były kluczowe dla ustrukturyzowania procesu i ustabilizowania jego skutków w Unii; uważa jednak, że w trakcie negocjacji należało zapewnić większą jasność w odniesieniu do rozstrzygania wszelkich sporów mogących wyniknąć ze stosowania umowy o wystąpieniu, zwłaszcza pod względem roli TSUE;

jest zdania, że jasny podział zadań między instytucjami oraz bezprecedensowe integracyjne i przejrzyste podejście Komisji i jej głównego negocjatora, m.in. względem Parlamentu, miały pierwszorzędne znaczenie dla utrzymania spójności i jedności w UE i między państwami członkowskimi, dla promowania priorytetów i interesów UE w negocjacjach oraz dla zabezpieczania integralności porządku prawnego Unii;

wyraża uznanie dla głównych podmiotów instytucjonalnych za utrzymanie jedności 27 państw członkowskich oraz instytucji Unii i między nimi, ponieważ uszanowały one charakter wystąpienia jako procesu unijnego;

10.

uważa, że interesy Unii zostały ochronione dzięki strategicznej organizacji i powiązania poszczególnych etapów procedury; przypomina w szczególności o kolejności negocjacji, które rozpoczęły się umową w sprawie ustaleń dotyczących wystąpienia, a następnie dotyczyły ustaleń w sprawie okresu przejściowego i zakończyły się porozumieniem w sprawie ogólnego kształtu nowego i bliskiego partnerstwa między UE a Zjednoczonym Królestwem dzięki znacznym postępom w negocjacjach w sprawie praw obywateli, kwestii Irlandii i Irlandii Północnej, dzięki porozumieniu finansowemu oraz uzasadnionemu i owocnemu przedłużaniu okresu, o którym mowa w art. 50 ust. 3 TUE;

11.

docenia fakt, że priorytetem w negocjacjach ze Zjednoczonym Królestwem były prawa obywateli, które są i pozostaną ważną kwestią, oraz to, że ten rozdział będący częścią ustaleń dotyczących wystąpienia został uzgodniony dość wcześnie w toku negocjacji, ponieważ początkowa wersja projektu umowy o wystąpieniu z 19 marca 2018 r. zawierała w całości uzgodnioną część drugą o prawach obywateli, w tym o bezpośrednim oddziaływaniu jej postanowień, oraz o jurysdykcji TSUE w zakresie uregulowań dotyczących praw obywateli;

12.

zaznacza, że Unia stwierdziła jasno na początku całego procesu, że szczególna sytuacja wyspy Irlandia oraz potrzeba przestrzegania porozumienia wielkopiątkowego i złagodzenia skutków wystąpienia Zjednoczonego Królestwa dla Republiki Irlandii dotyczą całej Unii Europejskiej;

13.

uważa, że ograniczony okres przejściowy, w trakcie którego po wystąpieniu nadal obwiązywały unijne instrumenty i struktury regulacyjne, budżetowe, nadzorcze, sądowe i egzekucyjne, leżał w interesie obu stron oraz ułatwił wynegocjowanie i nawiązywanie przyszłych stosunków;

14.

przypomina, że ramy przyszłych stosunków między UE a Zjednoczonym Królestwem określono w deklaracji politycznej, która towarzyszy umowie o wystąpieniu i zawiera jasne postanowienia obu stron w sprawie współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony;

15.

wyraża ubolewanie, że prawnie niewiążący charakter deklaracji politycznej dał Zjednoczonemu Królestwu podstawy prawne do odstąpienia od kluczowych elementów jej treści, zwłaszcza elementów dotyczących polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, które w związku z tym nie były przedmiotem negocjacji;

Występujące państwo członkowskie

16.

uważa jednak, że ze strony Zjednoczonego Królestwa proces wystąpienia charakteryzowała przedłużająca się niepewność od samego początku aż do zakończenia negocjacji, co znalazło odzwierciedlenie m.in. w przerwie między referendum a powiadomieniem o zamiarze wystąpienia na mocy art. 50 TUE; uważa, że ta niepewność miała wpływ na obywateli i podmioty gospodarcze, w szczególności na wyspie Irlandia; uważa, że przywoływanie widma wystąpienia bez porozumienia poważnie zagrażało perspektywie uporządkowanego wystąpienia;

17.

sądzi w związku z tym, że polityczne i gospodarcze konsekwencje decyzji o wystąpieniu z Unii są znaczące; uważa, że Zjednoczone Królestwo nie oceniło ich wnikliwie i kompleksowo przed podjęciem decyzji o wystąpieniu, co skutkowało nieprzygotowaniem do tej procedury; uważa, że obywatele posiadali niewielką wiedzę o Unii Europejskiej i nie zostali odpowiednio poinformowani o długofalowych konsekwencjach decyzji o wystąpieniu z Unii;

18.

jest zdania, że przepisy art. 50 TUE dotyczące powiadomienia i przedłużenia okresu, o którym mowa w art. 50 ust. 3 TUE, potraktowano dostatecznie elastycznie, aby uwzględnić polityczne wahania i niespójności kolejnych rządów Zjednoczonego Królestwa, jednocześnie zachowując integralność procesu wystąpienia i utrzymując porządek prawny Unii;

19.

przypomina, że decyzja o wystąpieniu jest suwerennym prawem państwa członkowskiego oraz że Unia ma obowiązek uznać taki zamiar; podkreśla, że art. 50 TUE nie określa formy powiadomienia o zamiarze wystąpienia, a tym samym nie nakłada żadnych ograniczeń w tym zakresie; uważa w związku z tym, że kiedy państwo członkowskie nie przestrzega prawa UE lub wyrazi zamiar niewdrażania postanowień Traktatów bądź nieuznawania jurysdykcji TSUE i jego wyroków, oznacza to, że wyraźnie odrzuca ono zobowiązania związane z członkostwem w UE;

20.

zwraca uwagę, że wystąpienie z Unii Europejskiej jest z natury złożonym procesem, a złożoność ta może pogłębić się pod wpływem politycznych wyborów występującego państwa członkowskiego dotyczących jego przyszłych stosunków z Unią;

Znaczenie uporządkowanego wystąpienia

21.

uważa, że chociaż wystąpienie nie zależy od porozumienia między występującym państwem członkowskim a Unią, proces wystąpienia Zjednoczonego Królestwa pokazuje, jak ważne jest zawarcie porozumienia w sprawie uzgodnień dotyczących wystąpienia, zwłaszcza w celu ochrony praw i uzasadnionych oczekiwań obywateli, na których wystąpienie ma wpływ;

22.

jest zdania, że instytucje UE dołożyły wszelkich starań i wypełniły swój obowiązek, aby doprowadzić do zawarcia porozumienia; wyraża uznanie dla wysiłków podjętych w celu uniknięcia braku porozumienia; zauważa w związku z tym, że zgodnie z art. 50 ust. 3 TUE, jeżeli strony nie osiągną porozumienia, wystąpienie ma miejsce dwa lata po powiadomieniu Rady; podkreśla, że TUE nie zawiera żadnych postanowień na wypadek braku porozumienia i nieuporządkowanego wystąpienia;

23.

podkreśla, że ze względu na wysoce zintegrowany charakter jednolitego rynku UE wystąpienie państwa członkowskiego ma wpływ na wszystkie obszary działalności gospodarczej oraz że konieczne są dostosowania prawne i administracyjne na wszystkich szczeblach UE, państw członkowskich i na szczeblu lokalnym; ponownie podkreśla znaczenie prac podjętych przez Komisję i państwa członkowskie na wszystkich szczeblach administracji publicznej oraz w zakresie podnoszenia świadomości i przygotowania obywateli i sektora prywatnego przez publikowanie wielu konkretnych zawiadomień w celu przygotowania zainteresowanych stron oraz terminowe przyjmowanie jednostronnych i tymczasowych środków awaryjnych w celu rozwiązania problemu braku porozumienia i nieuporządkowanego wystąpienia;

24.

zauważa, że w TUE nie precyzuje się żadnych konkretnych wymogów dotyczących ram przyszłych stosunków między występującym państwem członkowskim a Unią i ich związku z ustaleniami dotyczącymi wystąpienia; przypomina jednak, że zgodnie z art. 50 ust. 2 TUE umowa o wystąpieniu ma uwzględniać ramy przyszłych stosunków państwa występującego z UE;

25.

zauważa, że w przypadku wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE przewidziany w art. 50 ust. 3 TUE okres dwóch lat od powiadomienia przez występujące państwo członkowskie o zamiarze wystąpienia, po którym Traktaty przestają mieć zastosowanie do tego państwa, okazał się zbyt krótki na uporządkowane wystąpienie, ponieważ konieczne były trzy przedłużenia tego okresu i okres przejściowy; przypomina, że okres ten można wydłużyć zgodnie z art. 50 ust. 3 TUE; uważa, że dzięki takiemu przedłużeniu można kontynuować negocjacje, aby uniknąć braku porozumienia; przypomina jednak, że w ciągu dwóch lat i kolejnych przedłużeń obywatele, podmioty gospodarcze, państwa członkowskie i partnerzy handlowi z państw trzecich doświadczyli bezprecedensowej i przedłużającej się niepewności prawa;

26.

zauważa, że wystąpienie państwa członkowskiego przyniosło bezprecedensowe skutki prawne odnośnie do międzynarodowych zobowiązań UE, a mianowicie doprowadziło do potrzeby renegocjacji kontyngentów taryfowych ustalonych na szczeblu Światowej Organizacji Handlu (WTO), tak by uwzględnić przydział przypadający na występujące państwo członkowskie, co z kolei dało państwom trzecim możliwość wysunięcia dodatkowych roszczeń o dostęp do rynku; jest zdania, że wraz z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa zasadniczo dobrze rozwiązano kwestię unijnych kontyngentów taryfowych; w tym celu najpierw przyjęto wewnętrzny akt ustawodawczy określający nowe kontyngenty unijne (rozporządzenie (UE) 2019/216 (14)), a następnie na szczeblu WTO przeprowadzono negocjacje z państwami trzecimi, chociaż na szczeblu tym nie obowiązują przepisy prawne regulujące rozpad unii celnej;

Elastyczność na podstawie art. 50 TUE

27.

jest zdania, że art. 50 TUE zapewnia równowagę między zgodnym z prawem wystąpieniem a ochroną politycznej elastyczności niezbędnej do dostosowania się do szczególnych okoliczności; zwraca jednak uwagę na brak szczegółów w art. 50 TUE dotyczących następujących aspektów:

—	wymogi formalne dotyczące powiadomienia o zamiarze wystąpienia z UE oraz wyraźna możliwość jego wycofania,

—	odpowiednie ramy przedłużenia dwuletniego okresu, o którym mowa w art. 50 ust. 3 TUE, zapewniające elastyczność w negocjacjach przy jednoczesnym poszanowaniu zasady lojalnej współpracy,

—	doprecyzowanie obowiązku uwzględnienia ram przyszłych stosunków,

—	stosowanie postanowień art. 218 TFUE, w szczególności dotyczących roli Parlamentu Europejskiego i TSUE,

—	możliwe ustalenia przejściowe;

28.

ubolewa, że wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z Unii pociągnęło za sobą odpływ pewnej społeczności obywateli Unii; przypomina, że Parlament Europejski niezmierne aktywnie promował aktywny dialog z obywatelami i organizacjami ich reprezentującymi oraz uczestniczył w tym dialogu – w postaci konsultacji, wysłuchań i spotkań organizowanych przez komisje parlamentarne i grupę sterującą ds. brexitu, które starały się, aby obawy i oczekiwania obywateli wybrzmiewały głośno w czasie procesu wystąpienia; uważa jednak, że instytucje UE mogły zrobić więcej, aby informować obywateli na poszczególnych etapach wystąpienia;

29.

uważa, że z uwagi na nieprzewidywalność procesu wystąpienia postanowienia TUE dotyczące wystąpienia powinny gwarantować pewność prawa ogromnej liczbie obywateli UE i obywateli opuszczającego państwa członkowskiego, których dotyczy wystąpienie, przez ochronę ich praw uzyskanych na podstawie prawa UE i zapewnienie skutecznego systemu egzekwowania, przy czym nie należy wykluczać tworzenia mechanizmów monitorowania i kampanii informacyjnych; podkreśla konieczność terminowego i odpowiedniego informowania obywateli dotkniętych wystąpieniem, zwłaszcza obywateli znajdujących się w trudnej sytuacji, o ich prawach i obowiązkach związanych z wystąpieniem;

30.

uważa, że w związku z charakterem decyzji o wystąpieniu z Unii i jej istotnymi skutkami dla obywateli państwa występującego ważnym zabezpieczeniem demokratycznym może być referendum potwierdzające ostateczną decyzję o wystąpieniu; uważa, że potwierdzenie ostatecznego wyboru przez obywateli miałoby także kluczowe znaczenie w sytuacji, gdyby negocjacje w sprawie umowy o wystąpieniu zakończyły się niepowodzeniem i spowodowały wystąpienie bez porozumienia; uważa, że w procesie tym należy poczynić wszelkie możliwe kroki, aby uniknąć dezinformacji, obcej ingerencji i nieprawidłowości finansowych;

Rola instytucji w procesie wystąpienia

31.

sądzi, że instytucje UE i państwa członkowskie wspólnie zareagowały i przyjęły spójne i jednolite podejście, co pozwoliło terminowo, jasno i dobrze ustrukturyzować poszczególne aspekty procesu wystąpienia, łącznie z tymi, które nie są wyraźnie określone w art. 50 TUE, zwłaszcza cele i ogólne zasady negocjacji, kompetencje UE w kwestiach związanych z wystąpieniem, kolejność negocjacji, zakres umowy o wystąpieniu, uzgodnienia przejściowe i ramy przyszłych stosunków;

32.

podkreśla, że Parlament odgrywał centralną rolę w całym procesie wystąpienia i aktywnie przyczynił się dzięki należycie umotywowanym rezolucjom do określenia strategii oraz ochrony interesów i priorytetów UE i jej obywateli, od czasu przygotowań do referendum w Zjednoczonym Królestwie w sprawie członkostwa w UE; przypomina w związku z tym, że wkład Parlamentu kształtowała głównie grupa sterująca ds. brexitu, powołana przez Konferencję Przewodniczących 6 kwietnia 2017 r., przy wsparciu i ścisłym zaangażowaniu komisji Parlamentu i Konferencji Przewodniczących;

33.

zaznacza, że cały Parlament aktywnie śledził proces wystąpienia za pośrednictwem zarówno swoich organów politycznych, jak i komisji, które od samego początku proszono o opinię na temat wpływu wystąpienia Zjednoczonego Królestwa na prawodawstwo i obszary polityki wchodzące w zakres ich kompetencji; ponownie wskazuje na znaczenie ciągłego zaangażowania komisji odpowiedzialnych za obszary polityki sektorowej podczas negocjacji; wyraża uznanie dla długich i wyczerpujących prac przygotowawczych podjętych przez komisje w zakresie gromadzenia dowodów, porad i wiedzy fachowej za pośrednictwem wysłuchań, warsztatów i badań poświęconych wszelkim tematom związanym z wystąpieniem lub przyszłymi stosunkami między UE a Zjednoczonym Królestwem;

34.

jest zdania, że Rada Europejska odegrała w tym procesie rolę agregującą i stabilizującą, m.in. przez wytyczne opracowane na mocy art. 50 ust. 2 TUE, przez interpretację i stosowanie postanowień art. 50 TUE, np. w odniesieniu do elementów, o których postanowienia te milczą, przez wyznaczenie wyraźnego kierunku politycznego zgodnego z interesami Unii przy określaniu warunków negocjacji oraz przez wyznaczenie Komisji jako negocjatora Unii;

35.

przypomina, że zgodnie z art. 50 ust. 4 TUE członek Rady Europejskiej lub Rady reprezentujący występujące państwo członkowskie nie może brać udziału w obradach Rady Europejskiej i Rady ani w podejmowaniu decyzji dotyczących procesu wystąpienia, zaś posłowie do Parlamentu Europejskiego wybrani w występującym państwie członkowskim pozostają nimi z zachowaniem wszystkich praw i obowiązków do czasu wystąpienia;

36.

dostrzega bezprecedensowy charakter współpracy międzyinstytucjonalnej i przejrzystości w wykonywaniu art. 50 TUE, m.in. w obszarze metod i struktur pracy zastosowanych w negocjacjach, kanałów informacyjnych, publikacji dokumentów negocjacyjnych i udziału w spotkaniach, zwłaszcza w posiedzeniach „szerpów” i Rady do Spraw Ogólnych;

37.

uznaje adekwatność podstawowych zasad zaproponowanych przez Parlament Europejski i wprowadzanych przez Radę Europejską w jej kolejnych wytycznych negocjacyjnych, a następnie wdrażanych w toku negocjacji, takich jak:

—	ochrona praw obywateli wynikających ze statusu obywateli Unii,

—	działanie w interesie Unii oraz utrzymanie jej integralności konstytucyjnej i autonomii decyzyjnej,

—	zabezpieczenie roli TSUE,

—	utrzymanie stabilności finansowej Unii,

—	obrona korzystania z wszystkich praw i wypełniania wszystkich obowiązków wynikających z Traktatów przez państwo występujące, w tym zasady lojalnej współpracy,

—	obrona wyraźnej różnicy w statusie między państwami członkowskimi a państwami niebędącymi członkami, ponieważ państwo, które wystąpiło z Unii, nie może mieć takich samych praw i obowiązków jak państwo członkowskie;

38.

nadal całkowicie popiera te zasady;

39.

jest zdania, że zasady te sięgają dalej niż kontekst art. 50 TUE, gdyż leżą u podstaw integracji europejskiej i stały się kluczowymi elementami tożsamości konstytucyjnej UE i unijnego porządku prawnego, choć nie stanowią części TUE;

40.

zauważa, że w tym zakresie procedura wystąpienia przewidziana w art. 50 TUE doprowadziła do potwierdzenia tożsamości konstytucyjnej Unii zarówno przez UE, jak i państwa członkowskie;

Prawa i obowiązki UE i występującego państwa członkowskiego

41.

ponownie stwierdza, że do czasu wejścia w życie umowy o wystąpieniu lub, w przeciwnym razie, do upływu albo dwuletniego okresu, albo przedłużonego okresu, o którym mowa w art. 50 ust. 3 TUE, występujące państwo pozostaje państwem członkowskim oraz korzysta z wszelkich praw i podlega wszelkim bez wyjątku obowiązkom wynikającym z Traktatów, w tym z zasady lojalnej współpracy określonej w art. 4 ust. 3 TUE, jak również z obowiązku przeprowadzenia wyborów do Parlamentu Europejskiego, mianowania swoich przedstawicieli do instytucji i organów UE, pełnej ochrony wszystkich praw obywateli i wywiązywania się ze swoich zobowiązań finansowych;

Kontrola ze strony Parlamentu

42.

podkreśla, że polityczna kontrola ze strony Parlamentu Europejskiego jest niezbędna w parlamentarnym systemie demokratycznym, oraz że gwarantuje ona przejrzystość i rozliczalność polityczną; podkreśla w związku z tym, że należy zagwarantować i egzekwować w odpowiednim czasie uprawnienia parlamentarne dotyczące kontroli w odniesieniu do zawierania wszelkich umów międzynarodowych, łącznie z wstępnymi wnioskami, a w szczególności umów zawartych w kontekście wystąpienia z Unii Europejskiej; w związku z tym zwraca uwagę na znaczenie pełnego stosowania do prerogatyw Parlamentu dotyczących wystąpienia art. 218 ust. 10 TFUE, który stanowi, że Parlament Europejski musi być informowany na wszystkich etapach procedury negocjacji między Unią a państwami trzecimi; podkreśla, że Komisja musi informować Parlament na równi z Radą;

43.

uważa, że struktury zarówno grupy sterującej ds. brexitu, jak i grupy koordynacyjnej ds. Zjednoczonego Królestwa utworzone przez Parlament Europejski w związku z negocjacjami ze Zjednoczonym Królestwem miały olbrzymie znaczenie dla zagwarantowania przejrzystości, działań monitorujących i udziału Parlamentu w negocjacjach; uważa, że wdrożenie art. 50 TUE stanowiło dobry przykład zbiorowej koordynacji działań instytucji na rzecz interesów Unii i taki model należy stosować do wszystkich negocjacji umów międzynarodowych;

44.

uważa w tym kontekście, że rola Parlamentu ma zasadnicze znaczenie dla ochrony parlamentarnego i demokratycznego wymiaru procedury o tak zasadniczym i instytucjonalnym wpływie na Unię i prawa obywateli Unii; jest zdania, że należy zabezpieczyć i wzmocnić jego rolę w kontroli politycznej przez wprowadzenie wymogu uzyskania zgody Parlamentu we wszystkich istotnych aspektach tego procesu;

45.

podkreśla w związku z tym, że o ile proces z art. 50 dobiega końca wówczas, gdy wystąpienie z UE staje się skuteczne, o tyle faktyczne wychodzenie z roli członka UE i wdrażanie umowy o wystąpieniu to długofalowy proces; potwierdza w tym kontekście, że Parlament w pełni wywiąże się ze swojej roli w monitorowaniu wdrażania umowy o wystąpieniu;

Zagadnienia do przemyślenia

46.

uważa, że art. 50 TUE dotyczy proceduralnego aspektu wystąpienia państwa członkowskiego i rozwiązuje tę kwestię, ale nie niweluje istotnych politycznych, społecznych i gospodarczych konsekwencji oraz zakłócających skutków wystąpienia państwa członkowskiego w państwach członkowskich UE, między nimi i w skali międzynarodowej;

47.

ponownie wzywa do dogłębnej refleksji nad wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej oraz nad jego wpływem na przyszłość UE; uważa, że taka refleksja powinna zapewnić otwarty i poszerzony dialog na temat reform, których Unia potrzebuje, aby wzmocnić demokrację i zdolność do zaspokajania potrzeb i oczekiwań obywateli; przypomina w tym kontekście o bezprecedensowym procesie refleksji nad przyszłością Unii w ramach Konferencji w sprawie przyszłości Europy; podkreśla, że w procesie refleksji uczestniczą społeczeństwo obywatelskie i przedstawiciele organizacji praw obywateli;

48.

sądzi, że obowiązkiem i rolą Unii i jej państw członkowskich jest poczynienie większych starań, by utrzymać integrację europejską, chronić wartości i zasady europejskie, w tym zasadę lojalnej współpracy, oraz zapobiec ponownemu wystąpieniu z UE; ubolewa w związku z tym nad umiarkowanym i ograniczonym zaangażowaniem Parlamentu Europejskiego i jego komisji w przygotowania do referendum w Zjednoczonym Królestwie, przez co obywatele Zjednoczonego Królestwa, którzy byli wówczas obywatelami UE, nie mieli pełnego dostępu do informacji o funkcjonowaniu UE i konsekwencjach wystąpienia; podkreśla, że należy wprowadzić zabezpieczenia zapewniające, by debata publiczna poprzedzająca uruchomienie art. 50 przez państwo członkowskie umożliwiała obywatelom podjęcie świadomej decyzji; wzywa państwa członkowskie i UE, aby konsekwentnie docierały do jak najszerszego kręgu obywateli UE z informacjami o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, obszarach jej działań, procesach decyzyjnych, prawach obywateli Unii i konsekwencjach opuszczenia UE; uważa, że pod tym względem Konferencja w sprawie przyszłości Europy stanowi okazję do dogłębnego dialogu z obywatelami i społeczeństwem obywatelskim o Unii Europejskiej i o tym, jak powinna się rozwijać; zachęca Komisję do przedstawienia wniosku umożliwiającego europejskim partiom politycznym finansowanie kampanii referendalnych związanych z wdrażaniem postanowień TUE lub TFUE;

o o

49.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Dz.U. L 58 z 27.2.2020, s. 53.

(2) Dz.U. C 298 z 23.8.2018, s. 24.

(3) Dz.U. C 346 z 27.9.2018, s. 2.

(4) Dz.U. C 369 z 11.10.2018, s. 32.

(5) Dz.U. C 162 z 10.5.2019, s. 40.

(6) Dz.U. C 171 z 6.5.2021, s. 2.

(7) Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 21.

(8) Dz.U. C 294 z 23.7.2021, s. 18.

(9) Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 90.

(10) Dz.U. C 331 z 17.8.2021, s. 38.

(11) Dz.U. L 29 z 31.1.2020, s. 7.

(12) Dz.U. C 34 z 31.1.2020, s. 1.

(13) Dz.U. L 165 I z 2.7.2018, s. 1.

(14) Dz.U. L 38 z 8.2.2019, s. 1.

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/88

P9_TA(2022)0034

Wdrożenie szóstej dyrektywy w sprawie podatku VAT

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie wdrożenia szóstej dyrektywy VAT: czego brakuje, aby zmniejszyć lukę w podatku VAT w Unii? (2020/2263(INI))

(2022/C 342/10)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając art. 4 i 14 Traktatu o Unii Europejskiej,

—	uwzględniając art. 113 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

—	uwzględniając szóstą dyrektywę Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (1) (szósta dyrektywa VAT),

—	uwzględniając dyrektywę Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (2) (dyrektywa VAT),

—	uwzględniając dyrektywę Rady (UE) 2017/2455 z dnia 5 grudnia 2017 r. zmieniającą dyrektywę 2006/112/WE i dyrektywę 2009/132/WE w odniesieniu do niektórych obowiązków wynikających z podatku od wartości dodanej w przypadku świadczenia usług i sprzedaży towarów na odległość (3),

—	uwzględniając dyrektywę Rady (UE) 2018/1910 z dnia 4 grudnia 2018 r. zmieniającą dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do harmonizacji i uproszczenia niektórych przepisów w systemie podatku od wartości dodanej dotyczących opodatkowania handlu między państwami członkowskimi (4),

—	uwzględniając dyrektywę Rady (UE) 2019/1995 z dnia 21 listopada 2019 r. zmieniającą dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do przepisów dotyczących sprzedaży towarów na odległość oraz niektórych krajowych dostaw (5),

—

uwzględniając dyrektywę Rady (UE) 2020/285 z dnia 18 lutego 2020 r. zmieniającą dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do procedury szczególnej dla małych przedsiębiorstw oraz rozporządzenie (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do współpracy administracyjnej i wymiany informacji do celów monitorowania i prawidłowego stosowania procedury szczególnej dla małych przedsiębiorstw (6),

—	uwzględniając dyrektywę Rady (UE) 2020/284 z dnia 18 lutego 2020 r. zmieniającą dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do wprowadzenia pewnych wymogów dla dostawców usług płatniczych (7),

—	uwzględniając rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (8),

—	uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2017/2454 z dnia 5 grudnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 904/2010 w sprawie współpracy administracyjnej oraz zwalczania oszustw w dziedzinie podatku od wartości dodanej (9),

—	uwzględniając rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2017/2459 z dnia 5 grudnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011 ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (10),

—	uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2018/1541 z dnia 2 października 2018 r. zmieniające rozporządzenia (UE) nr 904/2010 i (UE) 2017/2454 w odniesieniu do środków wzmacniania współpracy administracyjnej w dziedzinie podatku od wartości dodanej (11),

—

uwzględniając rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2019/2026 z dnia 21 listopada 2019 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011 w odniesieniu do dostaw towarów lub świadczenia usług ułatwianych poprzez użycie interfejsów elektronicznych oraz w odniesieniu do procedur szczególnych dla podatników, którzy świadczą usługi na rzecz osób niebędących podatnikami, prowadzą sprzedaż towarów na odległość i dokonują niektórych krajowych dostaw towarów (12),

—

uwzględniając rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/194 z dnia 12 lutego 2020 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (UE) nr 904/2010 w odniesieniu do procedur szczególnych dla podatników, którzy świadczą usługi na rzecz osób niebędących podatnikami, prowadzą sprzedaż towarów na odległość i dokonują niektórych krajowych dostaw towarów (13), odnoszące się do pakietu VAT w handlu elektronicznym,

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/847 z dnia 20 maja 2021 r. ustanawiające program „Fiscalis” na rzecz współpracy w dziedzinie opodatkowania i uchylające rozporządzenie (UE) nr 1286/2013 (14),

—	uwzględniając wniosek dotyczący dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w zakresie stawek podatku od wartości dodanej (COM(2018)0020),

—	uwzględniając wniosek dotyczący dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w zakresie procedury szczególnej dla małych przedsiębiorstw (COM(2018)0021),

—	uwzględniając wniosek dotyczący dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w zakresie wprowadzenia szczegółowych środków technicznych dotyczących funkcjonowania docelowego systemu VAT dotyczącego opodatkowania wymiany handlowej między państwami członkowskimi (COM(2018)0329) (15),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 6 grudnia 2011 r. zatytułowany „W sprawie przyszłości VAT: W stronę prostszego, solidniejszego i wydajniejszego systemu podatku VAT” (COM(2011)0851),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 4 października 2017 r. dotyczący działań następczych w odniesieniu do planu działania w sprawie VAT „W kierunku jednolitego unijnego obszaru VAT – czas na decyzje” (COM(2017)0566),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 7 kwietnia 2016 r. dotyczący planu działania w sprawie VAT „W kierunku jednolitego unijnego obszaru VAT – czas na decyzje” (COM(2016)0148),

—

uwzględniając swoje stanowisko z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w zakresie wprowadzenia szczegółowych środków technicznych dotyczących funkcjonowania docelowego systemu VAT dotyczącego opodatkowania wymiany handlowej między państwami członkowskimi (16),

—	uwzględniając swoje stanowisko z dnia 10 marca 2021 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę Rady 2011/16/UE w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania (17),

—

uwzględniając swoje stanowisko z dnia 19 maja 2021 r. w sprawie stanowiska Rady w pierwszym czytaniu w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego program „Fiscalis” na rzecz współpracy w dziedzinie opodatkowania i uchylającego rozporządzenie (UE) nr 1286/2013 (06116/1/2021 – C9-0179/2021 – 2018/0233(COD)) (18),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 października 2011 r. w sprawie przyszłości podatku VAT (19),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 24 listopada 2016 r. pt. „W kierunku ostatecznego systemu VAT i zwalczania oszustw związanych z VAT” (20),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 26 marca 2019 r. w sprawie przestępstw finansowych, uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania (21),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 20 maja 2021 r. w sprawie kształtowania cyfrowej przyszłości Europy: usunięcie barier w funkcjonowaniu jednolitego rynku cyfrowego i lepsze wykorzystywanie AI z korzyścią dla europejskich konsumentów (22),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 16 września 2021 r. w sprawie wdrożenia wymogów UE dotyczących wymiany informacji podatkowych: postępy, wyciągnięte wnioski i przeszkody do pokonania (23),

—

uwzględniając badanie z 30 sierpnia 2021 r. zatytułowane „VAT gap, reduced VAT rates and their impact on compliance costs for businesses and on consumers” [Luka w podatku VAT, obniżone stawki VAT i ich wpływ na koszty przestrzegania przepisów dla przedsiębiorstw i na konsumentów], przeprowadzone przez DIW ECON i opublikowane przez Dyrekcję Generalną ds. Analiz Parlamentarnych PE,

—

uwzględniając opinię nr 11/2020 Trybunału Obrachunkowego (przedstawioną na podstawie art. 287 ust. 4 i art. 322 ust. 2 TFUE) z dnia 11 grudnia 2020 r. dotyczącą projektu rozporządzenia Rady (UE, Euratom) zmieniającego rozporządzenie (EWG, Euratom) nr 1553/89 w sprawie ostatecznych jednolitych warunków poboru środków własnych z podatku od wartości dodanej,

—	uwzględniając sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 12/2019 z dnia 16 lipca 2019 r. pt. „Handel elektroniczny – wiele problemów związanych z poborem podatku VAT i należności celnych czeka na rozwiązanie”,

—	uwzględniając konsultacje społeczne dostępne od 8 lutego 2021 r. do 3 maja 2021 r. w sprawie przepisów VAT mających zastosowanie do usług finansowych i ubezpieczeniowych – przegląd,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu oraz art. 1 ust. 1 lit. e) i załącznik 3 decyzji Konferencji Przewodniczących z dnia 12 grudnia 2002 r. dotyczącej procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A9-0355/2021),

mając na uwadze, że w 1977 r. Rada przyjęła szóstą dyrektywę VAT, której celem jest osiągnięcie ujednoliconej podstawy wymiaru podatku, do której powinny mieć zastosowanie zharmonizowane stawki; mając na uwadze, że wszystkie państwa członkowskie przyjęły już wtedy system podatku od wartości dodanej zgodnie z pierwszą (24) i drugą (25) dyrektywą Rady z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych; mając na uwadze, że w tym celu państwa członkowskie postanowiły przejść przez okres przejściowy, który został przedłużony;

mając na uwadze, że w trosce o przejrzystość dyrektywą VAT przekształcono i uchylono szóstą dyrektywę VAT; mając na uwadze, że dyrektywa ta stanowi, iż przepisy przejściowe należy zastąpić docelowym systemem opartym na opodatkowaniu w państwie członkowskim pochodzenia; mając na uwadze, że system przejściowy jest złożony, niekompletny i strukturalnie podatny na oszustwa;

C.	mając na uwadze, że pobór podatku VAT należy przede wszystkim w gestii każdego państwa członkowskiego;

mając na uwadze, że w 2013 r. rozpoczęto gruntowny przegląd na podstawie docelowego systemu opartego na zasadzie miejsca przeznaczenia, który to system byłby mniej podatny na oszustwa (26); mając na uwadze, że zasada miejsca przeznaczenia oznacza, iż podatek VAT jest przesyłany do państwa członkowskiego ostatecznej konsumpcji;

mając na uwadze, że 25 maja 2018 r. przyjęto wniosek dotyczący dyrektywy, który wprowadził szczegółowe środki dotyczące docelowego systemu VAT dla wewnątrzunijnego handlu towarami między przedsiębiorstwami i położył kres „przejściowemu” systemowi (27); mając na uwadze, że 12 lutego 2019 r. Parlament przyjął swoje stanowisko w sprawie tego wniosku; mając na uwadze, że Rada nie przyjęła jeszcze stanowiska; mając na uwadze, że ta blokada decyzyjna opóźnia podjęcie istotnych decyzji dotyczących dostosowania podatku VAT wyzwań, przed którymi staniemy w trakcie odbudowy gospodarki UE, oraz mając na uwadze, że brak działania oznacza, iż nie zlikwidowano luk prawnych, które mogłyby umożliwić powiększanie się luki w podatku VAT;

mając na uwadze, że luka w podatku VAT w UE zmniejszyła się z 20 % w 2009 r. do 10 % w 2019 r., przy czym wstępne szacunki wskazywały wówczas, że luka ta może spaść poniżej 130 mld EUR; mając na uwadze, że ze względu na pandemię i jej skutki społeczno-gospodarcze trend ten uległ odwróceniu w 2020 r.; mając na uwadze, że straty są szacowane na 164 mld EUR, z czego jedna trzecia trafia do rąk oszustów oraz sieci zorganizowanej przestępczości; mając na uwadze, że straty te mogą stanowić lukę w podatku VAT wynoszącą 13,7 %; mając na uwadze, że scenariusz ten wymaga strategicznych wariantów działań;

mając na uwadze, że według przygotowanego dla Komisji dokumentu pt. „Study and Reports on the VAT Gap in the EU-28 Member States 2020” [Badanie i sprawozdania dotyczące luki w podatku VAT w państwach członkowskich UE-28] z 10 września 2020 r. luka w podatku VAT w państwach członkowskich wykazuje znaczne wahania od poniżej 1 % do ponad 33 %;

H.	mając na uwadze, że strata ta jest szkodliwa dla budżetu UE (podatek VAT jest drugim zasobem własnym UE), dla budżetów krajowych, przedsiębiorstw i osób mieszkających w UE;

mając na uwadze, że program Fiscalis na lata 2021–2027, którego budżet wynosi 269 mln EUR, ma na celu zwalczanie niesprawiedliwości podatkowej przez wsparcie współpracy krajowych organów podatkowych w przeciwdziałaniu oszustwom podatkowym, uchylaniu się od opodatkowania i agresywnemu planowaniu podatkowemu; mając na uwadze, że poprzedni program zwiększył dochody podatkowe UE o 591 mln EUR;

mając na uwadze, że aby utworzona w 2010 r. platforma ekspertów ds. zwalczania nadużyć finansowych z państw członkowskich – Eurofisc – mogła być skuteczna, należy ją wzmocnić i zapewnić jej wystarczające zasoby na przeprowadzanie wspólnych analiz ryzyka, koordynowanie postępowań wyjaśniających i współpracę z Europejskim Urzędem ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), Europolem i Prokuraturą Europejską, w szczególności w obszarze badania oszustw związanych z VAT; mając na uwadze, że system zróżnicowanych stawek podatku VAT i wysokie koszty przestrzegania przepisów mogą zwiększać liczbę nadużyć finansowych;

mając na uwadze opinię nr 11/2020 Trybunału Obrachunkowego w sprawie proponowanej nowej metody uproszczenia obliczania zasobów własnych opartych na podatku VAT; mając na uwadze, że zgodnie z tą opinią wniosek Rady „wprowadza (…) znaczne uproszczenia w sposobie obliczania zasobów własnych opartych na VAT dla poszczególnych państw członkowskich względem obecnie obowiązującego systemu”, niemniej jednak „Trybunał dostrzega (…) ryzyko związane z tym, że ostateczna wieloletnia średnia ważona stawka może nie być reprezentatywna dla wszystkich państw członkowskich”;

L.	mając na uwadze, że kryzys społeczno-gospodarczy wywołany pandemią COVID-19 wymaga od rządów państw członkowskich znaczących wysiłków fiskalnych i budżetowych, w tym w formie pomocy dla przedsiębiorstw;

M.	mając na uwadze, że zasoby własne oparte na VAT stanowiły w 2019 r. 11 % budżetu UE i wynosiły ogółem 17,8 mld EUR;

mając na uwadze, że „plan działania Komisji na rzecz sprawiedliwego i uproszczonego opodatkowania wspierającego odbudowę gospodarczą” jest częścią nowej strategii Unii Europejskiej na rzecz uproszczenia, dostosowania gospodarki do cyfryzacji i ekologicznej transformacji opodatkowania oraz walki z oszustwami podatkowymi i uchylaniem się od opodatkowania; mając na uwadze, że kwestie związane z podatkiem VAT zostały określone w planie jako priorytety i że skupiono się w nim na przeciwdziałaniu oszustwom związanym z VAT i modernizacji podatku VAT od usług finansowych, z uwagi na cyfryzację gospodarki;

O.	mając na uwadze, że od czasu przyjęcia dyrektywy VAT usługi finansowe są, z pewnymi wyjątkami, zwolnione z VAT ze względu na to, że podlegają innym podatkom (np. podatkowi od składek ubezpieczeniowych);

mając na uwadze, że VAT, jako podatek pośredni pobierany przez wszystkie 27 państw członkowskich, jest pobierany w ramach kilku różnych systemów krajowych, a także mając na uwadze, że możliwe jest wskazanie dobrych praktyk we wszystkich tych systemach i zastosowanie ich w ogólnounijnej reformie; mając na uwadze, że należy uwzględnić jako wzór do naśladowania przykłady dobrych praktyk z różnych państw członkowskich, i mając na uwadze że Komisja musi pełnić funkcję platformy wymiany takich dobrych praktyk; mając na uwadze, że takim dobrym przykładem są zmiany w prawie krajowym wprowadzone przez jedno z państw członkowskich, które stworzyły zachęty dla konsumentów, by żądali wystawiania faktur w sektorach trudnych do opodatkowania;

mając na uwadze, że cel ogólny polegający na cyfryzacji opodatkowania ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia przejrzystości, prostoty, rozliczalności i automatycznej sprawozdawczości oraz jest niezbędny dla docelowego uproszczonego i dostosowanego do przyszłych wyzwań systemu VAT; mając na uwadze, że pandemia COVID-19 była katalizatorem rozwoju cyfryzacji wszystkich transakcji; mając na uwadze, że małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) są centralnym elementem tego procesu cyfryzacji i w związku z tym należy je wspierać w nabywaniu najnowszej technologii i wiedzy eksperckiej;

R.	mając na uwadze, że VAT jest w dużym stopniu zharmonizowany na szczeblu UE i jest zasobem własnym budżetu UE, a zatem wymaga szerokiej współpracy na szczeblu UE;

S.	mając na uwadze, że Parlament w pełni przestrzega zasady suwerenności państw członkowskich w kwestii opodatkowania;

Stawki VAT, podstawy i luki w podatku VAT w państwach członkowskich

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że ogólna tendencja jest pozytywna, jako że luka w podatku VAT w państwach członkowskich zmniejszyła się z 10 % w 2019 r. do 20 % w 2009 r., co sugeruje, iż liczba oszustw związanych z VAT w UE zmniejsza się, a wpływy z podatku VAT w stosunku do produktu krajowego brutto rosną;

apeluje do Komisji i państw członkowskich o przeanalizowanie i wymianę najlepszych praktyk stosowanych w państwach członkowskich, którym udało się uniknąć dużej luki w podatku VAT; wspiera cel znalezienia innowacyjnych rozwiązań podatkowych, odpowiadających rzeczywistej sytuacji gospodarczej, społecznej i środowiskowej;

odnotowuje, że według niektórych szacunków neutralna pod względem wpływów reforma podatkowa mogłaby prowadzić do obniżenia podstawowej stawki VAT w UE-27 średnio o 7 punktów procentowych, a jednocześnie obniżyć koszty przestrzegania przepisów; podkreśla fakt, że zgodnie z tymi danymi wymiar obniżenia stawki podstawowej wahałaby się w przedziale od 2 (Estonia) do 13 (Grecja) punktów procentowych w zależności od państwa członkowskiego UE; zauważa, że nie jest to jedyna odpowiedź na potrzebę rozwiązania problemu złożoności systemu podatkowego; stwierdza, że niższa podstawowa stawka VAT mogłaby być korzystna dla konsumentów, w szczególności dla gospodarstw domowych o niskich dochodach; zauważa, że państwa członkowskie mają możliwość zbadania, jakie korzyści dla uczciwej konkurencji na ich rynku przyniosłaby jednolita obniżona stawka podstawowa;

uważa, że korzystanie z wielości obniżonych stawek ma uzasadniony cel w społeczeństwie, w szczególności służy ograniczeniu regresywności systemu VAT i wsparciu osiągnięcia niektórych celów polityki krajowej – takich jak dostęp do podstawowych towarów i sektorów, jak zdrowie i żywność – ale także przyczynia się do złożoności i nieprzejrzystości systemu podatkowego, zwiększa koszty przestrzegania przepisów i może ułatwiać oszustwa; rozumie, że stosowanie obniżonych stawek może prowadzić do obniżenia ceny dla konsumenta, ale zależy to od kilku innych czynników; w związku z tym zauważa, że należy przeprowadzić dogłębną analizę i ocenę skutków;

zauważa znaczne różnice między stawkami podstawowymi stosowanymi w państwach członkowskich i wynikającą z tego złożoność systemu, nawet jeżeli jest to uzasadnione różnymi krajowymi systemami gospodarczymi; podkreśla, że złożoność tę pogłębiają różne sposoby stosowania obniżonych stawek, co jest uzasadnione dążeniem do osiągnięcia celów społecznych i środowiskowych; przypomina, że możliwość stosowania stawek superobniżonych (w pięciu państwach członkowskich) lub stawek pośrednich (w pięciu państwach członkowskich) stanowi dodatkową przeszkodę dla spójnego i w pełni operacyjnego wspólnego systemu;

rozumie, że system staje się coraz bardziej skomplikowany ze względu na różne stawki, ale także z powodu zwolnień i odstępstw, które muszą być wyjątkami; przypomina o szczególnej sytuacji nierównego traktowania państw członkowskich, które przystąpiły do UE przed 1992 r. i po nim, do których to okresów mają zastosowanie inne przepisy; wzywa Komisję do zajęcia się tą kwestią w przyszłych wnioskach ustawodawczych;

odnotowuje, że w ciągu ostatnich 20 lat Komisja wszczęła prawie 200 postępowań w sprawie naruszeń dotyczących VAT; wzywa ją, by przedstawiła podsumowanie najważniejszych ustaleń tych postępowań jako podstawę przyszłych wniosków ustawodawczych, dotyczących w szczególności stawek obniżonych, zwolnień i braku transpozycji;

zauważa, że pandemia COVID-19 uzasadniała stosowanie przepisów wyjątkowych dotyczących VAT, co świadczy o potrzebie pewnej elastyczności w obliczu naglących lub niespodziewanych okoliczności; apeluje do Komisji o uwzględnienie tej kwestii w przyszłych wnioskach ustawodawczych dotyczących VAT;

stwierdza, że luka w podatku VAT zmienia się wraz z cyklem gospodarczym oraz że niski poziom przestrzegania przepisów podatkowych wiąże się czasami z wysokimi standardowymi stawkami VAT, niższą skutecznością systemu sądowego i prawnego, osłabieniem instytucji prawnych, wyższym postrzeganym poziomem korupcji oraz ogólnym udziałem szarej strefy w całej gospodarce;

10.

z zaniepokojeniem odnotowuje, że niektóre państwa członkowskie zasadniczo nie zwalniają z podatku VAT darowizn w naturze, w wyniku czego przedsiębiorstwa niszczą towary konsumpcyjne, w szczególności te, które zostały zwrócone, mimo że takie zwolnienie jest możliwe na mocy obowiązującej dyrektywy VAT; wzywa Komisję do wydania wytycznych dla państw członkowskich, w których uściśli, że zwolnienia darowizn w naturze z podatku VAT będą zgodne z obowiązującym prawem UE w sprawie VAT, dopóki państwa członkowskie nie przyjmą wniosku Rady COM(2018)0020 (art. 98 ust. 2);

11.

wyraża ubolewanie z powodu braku dostępnych danych na temat różnic regionalnych, co mogłoby stanowić duże utrudnienie dla określenia wielkości luki w podatku VAT; wzywa Komisję do zbadania, czy sporządzanie i publikowanie danych na temat regionalnych luk w podatku VAT mogłoby być przydatnym narzędziem poprawiającym przejrzystość i zmniejszającym lukę w podatku VAT;

Wpływ zróżnicowania stawek obniżonych na przedsiębiorstwa

12.

jest zdania, że obecna różnorodność obniżonych stawek stwarza dodatkowe obciążenia administracyjne dla przedsiębiorstw; zauważa, że całkowity koszt przestrzegania przepisów dotyczących VAT wynosi od 1 % do 4 % obrotów przedsiębiorstw w państwach członkowskich; zauważa, że cyfryzacja może w dużym stopniu przyczynić się do ograniczenia kosztów przestrzegania przepisów przez przedsiębiorstwa;

13.

stwierdza, że MŚP ponoszą proporcjonalnie wyższe koszty przestrzegania przepisów, ponieważ koszty te są stałe i niezależne od wielkości przedsiębiorstwa, oraz że wysokie koszty przestrzegania przepisów stanowią barierę wejścia na rynek wewnętrzny UE; uważa zatem, że zróżnicowane systemy VAT w UE mogą zniechęcać do handlu wewnątrzunijnego wszystkie przedsiębiorstwa, a zwłaszcza MŚP; zauważa jednak, że dowody empiryczne nie są jednoznaczne, jeśli chodzi o wpływ zróżnicowanych systemów VAT na handel międzynarodowy oraz to, czy mogą one stwarzać nierówne warunki konkurencji w takim handlu, zwłaszcza z powodu wysokich kosztów przestrzegania przepisów, zwolnień i wadliwych systemów zwrotu;

14.

zwraca uwagę na potencjał cyfryzacji w zakresie obniżenia kosztów przestrzegania przepisów, chociaż korzyści te często pojawiają się dopiero w perspektywie długoterminowej; twierdzi, że innowacje cyfrowe (28) mogą potencjalnie obniżyć koszty przestrzegania przepisów i przyczynić się do zwiększenia przejrzystości transakcji handlowych oraz ograniczyć biurokrację; podkreśla potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa danych, prywatności osób i tajemnicy przedsiębiorstwa; podkreśla, że przedsiębiorstwa muszą otrzymywać wsparcie na zasadzie subsydiarności (29) w ramach programów UE oraz że w szczególności MŚP i inne słabsze podmioty gospodarcze muszą otrzymywać wsparcie w ramach organizowanych przez UE szkoleń w zakresie transformacji cyfrowej, aby mogły czerpać z niej korzyści i wnosić do niej wkład; podkreśla, że takie ogólne podejście ukierunkowane na przyspieszenie cyfryzacji wiedzy eksperckiej MŚP oraz prowadzonej przez nie działalności poprawiłoby w rezultacie pobór podatku VAT; podkreśla potencjał technologii rozproszonego rejestru w zakresie zapobiegania oszustwom związanym z VAT – np. wewnątrzwspólnotowym oszustwom typu „znikający podmiot gospodarczy” – i oczekuje na wniosek ustawodawczy dotyczący modernizacji obowiązków w zakresie sprawozdawczości VAT; wzywa ponadto Komisję do przedstawienia inicjatywy skupiającej się na łatwym stosowaniu technologii rozproszonego rejestru przez przedsiębiorstwa handlowe oraz na ograniczeniu biurokracji;

15.

jest zdania, że w celu ułatwienia handlu i zwiększenia pewności prawnej na rynku wewnętrznym Komisja, we współpracy z państwami członkowskimi, powinna ulepszyć bazę danych „Podatki w Europie”, internetowy portal informacyjny dla przedsiębiorstw poświęcony unijnemu podatkowi VAT; podkreśla, że portal ten powinien umożliwić szybki dostęp do dokładnych, aktualnych i istotnych informacji o funkcjonowaniu systemu VAT w poszczególnych państwach członkowskich, w szczególności o prawidłowych stawkach VAT na różne produkty i usługi w poszczególnych państwach członkowskich, a także o warunkach stosowania stawki zerowej VAT; zauważa, że ten portal mógłby również pomóc w rozwiązaniu obecnego problemu luki w podatku VAT; proponuje wprowadzenie unijnego punktu kompleksowej obsługi w ramach unijnego internetowego portalu informacyjnego poświęconego VAT;

16.

wskazuje na unijny punkt kompleksowej obsługi jako przykład innowacji cyfrowej umożliwiającej przedsiębiorstwom UE uproszczenie zobowiązań z tytułu VAT, a tym samym kosztów przestrzegania przepisów dotyczących handlu elektronicznego w UE; zauważa, że takie ograniczenie kosztów przestrzegania przepisów przynosi w szczególności korzyści MŚP; przyjmuje do wiadomości gotowość Komisji do zaproponowania na lata 2022–2023 zmiany dyrektywy VAT w celu dalszego rozszerzenia zakresu działania punktu kompleksowej obsługi VAT; wzywa Komisję do zbadania, w jaki sposób można poszerzyć zakres działalności punktu kompleksowej obsługi;

17.

wzywa państwa członkowskie do zacieśnienia i poprawy współpracy między sobą oraz rzetelnego stosowania przyjętego w lutym 2020 r. zbioru przepisów na temat wymiany danych dotyczących płatności VAT w celu ułatwienia wykrywania oszustw podatkowych w transgranicznych transakcjach handlu elektronicznego;

18.

zwraca uwagę, że państwa członkowskie już wykorzystują nowe technologie do poprawy skuteczności kontroli zakupów krajowych w celach podatkowych; rozumie, że te środki krajowe muszą zostać uwzględnione w reformie systemu VAT jako dobre praktyki, które należy wziąć pod uwagę; opowiada się za lepszą koordynacją między państwami członkowskimi pod tym względem w celu ułatwiania przeprowadzania transakcji transgranicznych, bez nadmiernych kosztów dla przedsiębiorców i konsumentów; wzywa Komisję, by przedstawiła konkretne propozycje promujące szybszy system wymiany informacji na temat wewnątrzunijnych transakcji podlegających podatkowi VAT i zapewniające interoperacyjność tego systemu z mechanizmami krajowymi; opowiada się za upowszechnieniem fakturowania elektronicznego i wzywa do wprowadzenia unijnej normy fakturowania elektronicznego, harmonizującej w szczególności informacje zawarte w fakturze elektronicznej w celu ułatwienia interoperacyjności transgranicznej, zapewnienia zgodności z prawem, zwiększenia przejrzystości transakcji handlowych, a tym samym ograniczenia oszustw i błędów;

19.

podkreśla, że należy pilnie zająć się transgranicznymi oszustwami związanymi z VAT i oszustwami karuzelowymi poprzez odpowiednie wdrożenie efektywnych mechanizmów wymiany informacji oraz zapewnienie odpowiednich zasobów (kadrowych, finansowych, technicznych i technologicznych) dla organów krajowych i innych organów takich jak OLAF; podkreśla wartościowy wkład rozwiązań takich jak Eurofisc; przypomina o roli dostawców usług płatniczych i o konieczności zapewnienia wysokich standardów sprawozdawczości w zakresie VAT; uważa, że konieczne jest uzyskanie od Komisji oceny skutków wprowadzenia ogólnego mechanizmu odwrotnego obciążenia w kilku państwach członkowskich w następstwie wdrożenia dyrektywy Rady w sprawie tymczasowego stosowania ogólnego mechanizmu odwrotnego obciążenia w związku z dostawami towarów i usług powyżej określonego progu (30), w celu zwalczania wewnątrzwspólnotowych oszustw typu „znikający podmiot gospodarczy”, oraz oceny w szczególności jego wpływu na zwalczanie wszystkich rodzajów oszustw związanych z VAT i konsekwencji dla kosztów przestrzegania przepisów ponoszonych przez przedsiębiorstwa;

20.

stwierdza, że zróżnicowanie stawek może powodować zakłócenia cen na rynku wewnętrznym, tworząc okazje do zakupów transgranicznych; zauważa, że w szczególności zróżnicowanie stawek VAT zachęca do wykorzystywania różnic w cenie w poszczególnych krajach poprzez przenoszenie konsumpcji do państw członkowskich o niższych stawkach VAT, co zakłóca pobór podatku przez rządy;

21.

przypomina, że przedsiębiorstwa potrzebują uproszczonego i scentralizowanego dostępu do informacji na temat stawek, właściwych stawek VAT na różne towary i usługi w poszczególnych państwach członkowskich oraz warunków stosowania zerowej stawki VAT, a także jasnych i jednoznacznych przepisów dotyczących VAT, aby zachęcać do prowadzenia działalności transgranicznej i zmniejszyć obciążenia administracyjne; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje uproszczoną i cyfrową metodę rejestracji – za pośrednictwem portalu internetowego – w systemie VAT dla małych przedsiębiorstw prowadzących działalność transgraniczną, co zmniejsza koszty i obciążenia administracyjne; zauważa, że 26 z 27 państw członkowskich stosuje stawki obniżone jako nieodłączny element swojej polityki podatkowej i społecznej; przypomina, że wspólny internetowy portal informacyjny na temat funkcjonowania systemów VAT w różnych państwach członkowskich zachęcałby do działalności transgranicznej i zmniejszył obciążenia administracyjne przedsiębiorstw;

22.

z zadowoleniem przyjmuje pozytywne zjawisko ograniczania kosztów przestrzegania przepisów poprzez postępującą cyfryzację przedsiębiorstw i administracji publicznej; odnotowuje, że w państwach OECD czas potrzebny, aby zapewnić zgodność z przepisami podatkowymi, skrócił się z 230 do 162 godzin w latach 2006–2020, głównie dzięki wprowadzeniu elektronicznych systemów sprawozdawczości i płatności (31);

23.

podkreśla, że dobrze zaprojektowany system VAT jest neutralny i nie powinien wpływać na handel, ale w praktyce zasada ta jest trudna do zweryfikowania na poziomie globalnym z uwagi na praktykę zwolnień z podatku VAT, niedoskonałość systemu zwrotu podatku i wielość stawek, które skutkują wyższymi kosztami przestrzegania przepisów; przypomina, że skuteczny system VAT przyczynia się do walki z uchylaniem się od opodatkowania i do optymalizacji podatkowej; podkreśla, że coraz większa liczba MŚP jest zainteresowana handlem w całej UE, zwłaszcza z wykorzystaniem transakcji internetowych, i że unijny system VAT powinien być ukierunkowany na ułatwianie wzrostu transgranicznego;

24.

odnotowuje, że jak wynika z dowodów empirycznych, jeżeli podatek VAT mierzy się jako odsetek dochodu netto, obowiązujący system VAT z wieloma stawkami jest w państwach członkowskich regresywny, ale jeśli podatek VAT mierzy się jako odsetek wydatków, w większości państw członkowskich system VAT jest proporcjonalny lub nieznacznie progresywny; ponadto odnotowuje, że w przypadku przyjęcia za punkt odniesienia wydatków obowiązujące obniżone i zerowe stawki VAT sprawiają, że podatek ten jest bardziej progresywny niż w przypadku systemów z jednolitą stawką VAT; zwraca uwagę także, że jak wskazują dowody, jedynie stawki VAT, które są obniżane w celu wsparcia gospodarstw domowych o niskich dochodach (takie jak obniżone stawki na żywność), sprawiają, że podatek VAT jest bardziej progresywny; wzywa państwa członkowskie, by przy wprowadzaniu obniżonych stawek VAT kierowały się konkretnym celem, jakim jest wspieranie gospodarstw domowych o niższych dochodach;

25.

podkreśla, że państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania zerowych stawek VAT na towary pierwszej potrzeby;

Wpływ obniżonych stawek na konsumentów oraz na cele społeczne i środowiskowe

26.

stwierdza, że stosowanie obniżonych stawek nie prowadzi systematycznie do stałego obniżania cen dla konsumentów oraz że skuteczność obniżonej stawki zależy od kilku czynników, takich jak stopień, w jakim przedsiębiorstwa przerzucają ją na konsumentów, czas jej trwania, zakres obniżki i złożoność systemu stawek; podkreśla, że całkowita transmisja ma zatem złożony charakter i nie powinna być podejmowania bez gruntownej oceny skutków; odnotowuje, że choć obowiązujące obniżone i zerowe stawki VAT przynoszą proporcjonalnie większe korzyści unijnym gospodarstwom domowym o niskich dochodach (wyrażone jako procent wydatków), w ujęciu bezwzględnym (gotówka) zwykle przynoszą większe korzyści gospodarstwom domowym o wysokich dochodach; stwierdza zatem, że należy przeprowadzić szeroko zakrojone analizy i oceny skutków, aby zagwarantować, że obniżki będą stosowane tylko tam, gdzie mogą przynieść korzyści gospodarstwom domowym o niskich dochodach;

27.

podkreśla fakt, że zwykle uzasadnionym celem stawek obniżonych jest zapewnienie wszystkim dostępności podstawowych towarów; podkreśla, że obniżone stawki VAT na artykuły pierwszej potrzeby (np. żywność) sprawiają, że VAT staje się bardziej progresywny; podkreśla, że stawki obniżone mogą być bardziej skuteczne w społeczeństwach o znacznych dysproporcjach w dochodach i o wysokim poziomie nierówności społeczno-ekonomicznych; zauważa, że dowody empiryczne dotyczące skuteczności obniżonych stawek VAT w promowaniu dóbr społecznie pożądanych lub ekologicznych są skąpe i niejednoznaczne;

28.

wyraża głębokie zaniepokojenie regresywnym charakterem podatków konsumpcyjnych; podkreśla, że należy utrzymać niskie stawki podatku VAT, ponieważ obciąża on w nieproporcjonalnym stopniu gospodarstwa domowe o niższych dochodach i pogłębia nierówności w podziale bogactwa;

29.

stwierdza, że nadal trudno ocenić skuteczność obniżonych stawek VAT dla promowania towarów przyjaznych dla środowiska ze względu na brak empirycznych dowodów, choć w niektórych badaniach sytuacyjnych i zgodnie z niektórymi modelami można zmierzyć pozytywne skutki; podkreśla jednak, że w celu promowania konsumpcji przyjaznej dla środowiska najważniejsze jest, by państwa członkowskie stopniowo wycofywały wszystkie zerowe stawki VAT i stawki obniżone na towary i usługi szkodliwe dla środowiska; wzywa państwa członkowskie do stopniowego wycofania do 2030 r. obniżonych stawek na towary i usługi powodujące duże zanieczyszczenie, aby osiągnąć cele UE w zakresie klimatu zapisane w Europejskim Zielonym Ładzie; wzywa państwa członkowskie do zbadania możliwości wdrożenia mechanizmów kompensacyjnych, aby pomóc gospodarstwom domowym o niskich dochodach w radzeniu sobie ze spadkiem dochodu do dyspozycji wynikającym z wyższych stawek VAT na towary i usługi zanieczyszczające środowisko;

30.

podkreśla w związku z tym, że stawki obniżone powinny uwzględniać stabilność finansów publicznych; zauważa, że racjonalizacja mająca na celu osiągnięcie jednolitego systemu VAT powinna uwzględniać historyczne i tymczasowe stosowanie stawek obniżonych, o ile spełnione są inne warunki;

31.

podkreśla, że jak wskazują dowody, obniżone stawki VAT są często raczej nieskutecznym instrumentem osiągania celów społecznych lub środowiskowych, ponieważ prowadzą do znacznych kosztów ponoszonych przez rządy ze względu na wielkość różnic w stawkach, spadek dochodów podatkowych, zwiększone koszty administracyjne, kosztowne kontrole i inspekcje, presję ze strony przedstawicieli społecznych i gospodarczych, koszty przestrzegania przepisów, zakłócenia gospodarcze, a nawet oszustwa podatkowe oraz trudności w dotarciu do grup docelowych;

32.

zauważa, że aby w pełni ocenić wydajność i skuteczność niestandardowych stawek VAT, konieczne jest porównanie ich z alternatywnymi instrumentami politycznymi; jest zdania, że środki te mogą być bardziej skutecznymi, elastycznymi, widocznymi i opłacalnymi narzędziami służącymi osiągnięciu tych celów społecznych i środowiskowych, jeżeli będą wykorzystywane przez rządy w efektywny sposób; zauważa jednak, że instrumenty te są kluczowym elementem suwerenności podatkowej państw członkowskich i wchodzą w zakres ich kompetencji, ponieważ nie istnieje harmonizujące je prawodawstwo UE; zwraca uwagę, że muszą one jednak przestrzegać unijnej polityki konkurencji;

33.

podkreśla, że jednolity system VAT w połączeniu z alternatywnymi instrumentami politycznymi oraz szeregiem reform społecznych i ekologicznych instrumentów podatkowych to opcje, które warto rozważyć przy opracowywaniu skutecznego gospodarczego, społecznego i ekologicznego całościowego systemu podatkowego, o ile nie stanowią nadmiernego obciążenia dla gospodarstw domowych o niskich dochodach; zauważa, że Nowa Zelandia ma jednolity system z 15-procentowym podatkiem VAT i stosuje ulgę podatkową dla gospodarstw domowych o niskich dochodach; zauważa, że próba uproszczenia lub zharmonizowania systemu VAT w UE nie doprowadziłaby do podwyższenia stawek podstawowych VAT; zaznacza, że dotacje ryczałtowe i kampanie informacyjne stwarzają możliwość promocji dobra społecznie pożądanego;

Wniosek

34.

przypomina, że wpływy z podatku VAT są jednym z najważniejszych źródeł dochodów publicznych, stanowiąc średnio około 21 % łącznych wpływów podatkowych w UE; zauważa, że luka w podatku VAT wynosi średnio 10 % oraz że VAT stanowi również źródło zasobów własnych dla budżetu UE; podkreśla, że każde obniżenie podstawy VAT może prowadzić do utraty wpływów finansów publicznych; wzywa krajowe organy podatkowe do podjęcia inicjatyw mających na celu zmniejszenie luki w podatku VAT w celu poprawy finansów publicznych, zwłaszcza w świetle spowolnienia gospodarczego spowodowanego pandemią COVID-19, oraz zwiększenia zasobów własnych UE;

35.

w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje fakt, że poczyniono znaczne postępy we współpracy między organami podatkowymi państw członkowskich osiągnięte w ciągu ostatnich dziesięciu lat; wyraża poparcie dla dalszych dyskusji między państwami członkowskimi w celu zacieśnienia współpracy administracyjnej;

36.

nawiązuje do wniosków z badania DIW ECON, które wykazuje, że w 2019 r. stawka podstawowa była stosowana średnio do 71 % całkowitej podstawy opodatkowania w państwach członkowskich; zaznacza, że można znacząco ograniczyć koszty przestrzegania przepisów zróżnicowanych systemów VAT poprzez dalszą cyfryzację przedsiębiorstw i administracji publicznych; zaznacza, że koszty zróżnicowanych systemów VAT, jakie ponoszą przedsiębiorstwa, zwłaszcza MŚP, zakłócenia, jakie te systemy mogą powodować na rynku wewnętrznym i w handlu, oraz ich wpływ na rządy pod względem utraty dochodów należy poddać dokładnej ocenie w celu stworzenia spójnego, sprawiedliwego i efektywnego systemu VAT w UE; zauważa, że obniżone stawki na artykuły pierwszej potrzeby (np. żywność) sprawiają, że podatek VAT staje się bardziej progresywny, oraz że gospodarstwa domowe o niskich dochodach korzystają z obniżonych stawek VAT, nawet jeśli są one mniej skutecznym sposobem realizacji celów w zakresie podziału dochodów lub ochrony środowiska;

37.

stwierdza, że trudności w zmniejszaniu luki w podatku VAT między państwami członkowskimi wynikają z połączenia różnych czynników, takich jak konieczność zachowania pewnej liczby zwolnień z podatku VAT przyznawanych na niektóre towary i usługi oraz chęć utrzymania przez państwa członkowskie stawek obniżonych na poziomie co najmniej 5 %; uznaje, że państwa członkowskie muszą zachować elastyczność w określaniu stosowanej stawki VAT z uwagi na znaczenie tego narzędzia jako instrumentu budżetowego;

38.

wzywa do ustanowienia uproszczonego i zmodernizowanego systemu VAT z ograniczeniem zwolnień i stawek niestandardowych w celu wspierania uczciwej i skutecznej konkurencyjności przedsiębiorstw na rynku wewnętrznym, zmniejszenia kosztów przestrzegania przepisów i poprawy dobrowolnego ich przestrzegania; zauważa, że w takim uproszczonym systemie VAT w dalszym ciągu przydatny byłby punkt kompleksowej obsługi w celu ograniczenia kosztów przestrzegania przepisów dla przedsiębiorstw z UE i pobudzenia handlu wewnątrzunijnego; przyjmuje do wiadomości propozycję byłej portugalskiej prezydencji Rady i obecnej słoweńskiej prezydencji Rady, aby na szczeblu państw członkowskich stopniowo wycofać wszystkie zerowe stawki VAT i obniżone stawki na towary i usługi szkodliwe dla środowiska, takie jak paliwa kopalne, pestycydy chemiczne i nawozy chemiczne; wzywa do przeanalizowania wdrożenia środków socjalnych dla gospodarstw domowych o niskich dochodach w celu zrekompensowania spadku dochodu do dyspozycji wynikającego z wyższych stawek VAT na towary i usługi zanieczyszczające środowisko; apeluje do państw członkowskich, by szybko przyjęły wniosek dotyczący zmienionej dyrektywy w sprawie stawek podatku VAT (32);

39.

podkreśla, że luka w podatku VAT wynika w dużej mierze z połączenia czynników w każdym państwie członkowskim, takich jak luki prawne, brak zasobów i efektywności cyfrowej administracji podatkowych oraz nieskuteczność środków dotyczących stosowania i kontroli przepisów VAT, w szczególności w odniesieniu do oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania oraz agresywnego planowania podatkowego; w tym kontekście wzywa państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy administracyjnej i poprawy skuteczności krajowych organów podatkowych; z zadowoleniem przyjmuje narzędzie analizowania sieci transakcji i opowiada się za zacieśnieniem współpracy między członkami sieci Eurofisc w celu szybkiego wykrywania oszustw karuzelowych; wzywa Konferencję w sprawie przyszłości Europy, aby zajęła się tą kwestią w kontekście ochrony interesów finansowych UE;

40.

uważa, że konieczne jest zbadanie bardziej zharmonizowanego wprowadzenia we wszystkich państwach członkowskich fakturowania elektronicznego, poza jego obecnym obowiązkowym stosowaniem w zamówieniach publicznych w całej UE, biorąc pod uwagę, że okazało się ono skutecznym narzędziem zwalczania oszustw, w tym podatkowych, w krajach, w których wprowadzono je również w odniesieniu do innych rodzajów transakcji, a także doprowadziło do większego uproszczenia i obniżenia kosztów przestrzegania przepisów;

41.

przypomina o znaczeniu niezależności i bezstronnego charakteru Europejskiego Obserwatorium Podatkowego, które zostało utworzone z inicjatywy Parlamentu; podkreśla, że program Fiscalis na lata 2021–2027 jest niezbędnym narzędziem zapewniającym sprawną i konstruktywną współpracę między organami podatkowymi;

42.

przypomina, że skuteczność obniżonych stawek jako narzędzia politycznego należy zawsze oceniać w konkretnym kontekście innych istniejących narzędzi politycznych; dodaje, że stawki obniżone są często uzupełnieniem istniejących narzędzi polityki społecznej i środowiskowej oraz że bezpośrednie zachęty podatkowe są instrumentami, które lepiej trafiają do gospodarstw domowych o niskich dochodach – np. próg zwolnienia z podatku i progresywne stawki podatkowe – i są na ogół mniej kosztowne, o ile spełnione są inne warunki;

43.

kładzie nacisk na konieczność przejścia na docelowy system VAT oparty na zasadzie opodatkowania w kraju przeznaczenia; apeluje do Rady o jak najszybsze przyjęcie wniosku dotyczącego dyrektywy z dnia 25 maja 2018 r. (COM(2018)0329), zważywszy na wielkość strat krajowych i unijnych zasobów budżetowych w obowiązującym systemie; w tym kontekście podkreśla główne zasady przyszłego ostatecznego systemu VAT w zakresie transgranicznego opodatkowania wewnątrzunijnych towarów w miejscu przeznaczenia i poboru podatku VAT przez dostawcę w państwie członkowskim przeznaczenia;

44.

wzywa Komisję, by w następstwie niniejszego sprawozdania przedstawiła konkretne wnioski ustawodawcze dotyczące szczegółowych tematów, o których mowa powyżej; wzywa Radę, by uznała wartość dialogu i współpracy z Parlamentem w dążeniu do właściwej reformy systemu VAT, pamiętając o tych wnioskach, a także o zasadniczej potrzebie zagwarantowania demokratycznego charakteru zmian w polityce podatkowej UE;

45.

popiera propozycję Trybunału Obrachunkowego (33), by rozważyć ustanowienie mechanizmu przeglądu wieloletniej średniej ważonej stawki w okresie objętym wieloletnimi ramami finansowymi w celu uniknięcia zakłóceń poziomu wkładów opartych na podatku VAT w tym okresie, jeżeli któreś państwo członkowskie postanowi zmienić swoją politykę dotyczącą VAT;

46.

zauważa, że dyrektywa VAT wymaga jednomyślnego zatwierdzenia przez Radę zgodnie z art. 113 TFUE;

47.

przypomina o zaletach numeru identyfikacji podatkowej jako użytecznego narzędzia gwarantującego przestrzeganie i wypełnianie zobowiązań podatkowych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zbadania wszystkich możliwości wykorzystania numeru identyfikacji podatkowej jako mechanizmu zabezpieczającego wysokie standardy efektywności w sprawozdawczości;

48.

popiera ideę rozszerzenia zakresu działalności punktu kompleksowej obsługi w zakresie podatku VAT, który działa od 2015 r., o deklarowanie i opłacanie VAT; podkreśla konieczność konkretnego ukierunkowania dostosowania punktu kompleksowej obsługi do rozwijającego się rynku handlu elektronicznego;

49.

wzywa Komisję do dokonania oceny obowiązujących ram i zaproponowania konkretnych wniosków ustawodawczych w sprawie weryfikacji transakcji transgranicznych, którą należy wzmocnić w celu zabezpieczenia podatku VAT; w tym kontekście podkreśla konieczność wykorzystania w szczególności możliwości wynikających ze stosowania nowych technologii cyfrowych, o wysokich standardach ochrony danych i prywatności, stanowiących gwarancję przestrzegania praw podatników;

50.

przypomina o znaczeniu zagwarantowania pełnej transpozycji i właściwego wdrożenia pakietu w sprawie podatku VAT w handlu elektronicznym; wzywa Komisję, by oceniła aktualną sytuację pod tym względem i przedstawiła konkretne propozycje dostosowania przepisów w razie konieczności, z uwzględnieniem gwałtownego rozwoju handlu elektronicznego; odnotowuje, że istnieje znaczna luka w poborze podatku VAT w sektorze handlu elektronicznego; zwraca się do Komisji o przeanalizowanie wniosków sprawozdania specjalnego Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w tej sprawie w celu wyeliminowania tej luki;

51.

przypomina, jak ważne jest zacieśnienie dialogu z partnerami międzynarodowymi, głównie najważniejszymi partnerami handlowymi, na temat podatku VAT; uważa, że punktem wyjścia i podstawą tej współpracy musi być zasada współpracy administracyjnej służącej zagwarantowaniu skutecznej logiki wymiany informacji, która może wzmocnić walkę z systemami prowadzącymi do oszustw lub uchylania się od opodatkowania;

52.

odnotowuje zamiar Komisji, by zmienić charakter swojego Komitetu ds. VAT oraz swoje cele związane z przyszłym komitetem procedury komitetowej; podkreśla konieczność polegania w tej kwestii na stanowisku Parlamentu; przypomina o potrzebie zagwarantowania pełnego przestrzegania ram instytucjonalnych UE w zakresie opodatkowania oraz podziału kompetencji w kwestiach opodatkowania pośredniego;

o o

53.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Dz.U. L 145 z 13.6.1977, s. 1.

(2) Dz.U. L 347 z 11.12.2006, s. 1.

(3) Dz.U. L 348 z 29.12.2017, s. 7.

(4) Dz.U. L 311 z 7.12.2018, s. 3.

(5) Dz.U. L 310 z 2.12.2019, s. 1.

(6) Dz.U. L 62 z 2.3.2020, s. 13.

(7) Dz.U. L 62 z 2.3.2020, s. 7.

(8) Dz.U. L 77 z 23.3.2011, s. 1.

(9) Dz.U. L 348 z 29.12.2017, s. 1.

(10) Dz.U. L 348 z 29.12.2017, s. 32.

(11) Dz.U. L 259 z 16.10.2018, s. 1.

(12) Dz.U. L 313 z 4.12.2019, s. 14.

(13) Dz.U. L 40 z 13.2.2020, s. 114.

(14) Dz.U. L 188 z 28.5.2021, s. 1.

(15) Wejście w życie przesunięte na 1 lipca 2022 r.

(16) Dz.U. C 449 z 23.12.2020, s. 295.

(17) Dz.U. C 474 z 24.11.2021, s. 182.

(18) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 270.

(19) Dz.U. C 94 E z 3.4.2013, s. 5.

(20) Dz.U. C 224 z 27.6.2018, s. 107.

(21) Dz.U. C 108 z 26.3.2021, s. 8.

(22) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 204.

(23) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0392.

(24) Dz.U. 71 z 14.4.1967, s. 1301.

(25) Dz.U. 71 z 14.4.1967, s. 1303.

(26) Jak przedstawiono w planie działań UE w sprawie jednolitego unijnego obszaru VAT.

(27) COM(2018)0329.

(28) Takie jak sztuczna inteligencja, big data i technologia blockchain.

(29) Oznacza to, że wsparcie pochodzi najpierw od państw członkowskich, a następnie od UE.

(30) Dyrektywa Rady (UE) 2018/2057 z dnia 20 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do tymczasowego stosowania ogólnego mechanizmu odwrotnego obciążenia w związku z dostawami towarów i usług powyżej określonego progu (Dz.U. L 329 z 27.12.2018, s. 3).

(31) Badanie PwC i Grupy Banku Światowego z dnia 26 listopada 2019 r. pt. „Paying Taxes 2020: The changing landscape of tax policy and administration across 190 economies” [Podatki 2020: Zmieniający się krajobraz polityki i administracji podatkowej w 190 gospodarkach], s. 27.

(32) COM(2018)0020.

(33) Opinia nr 11/2020.

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/99

P9_TA(2022)0037

Wdrożenie dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa zabawek

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/48/WE w sprawie bezpieczeństwa zabawek (dyrektywa dotycząca bezpieczeństwa zabawek) (2021/2040(INI))

(2022/C 342/11)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/48/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa zabawek (1) (dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa zabawek),

—	uwzględniając przedstawioną przez Komisję dnia 19 listopada 2020 r. ocenę dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/48/WE w sprawie bezpieczeństwa zabawek (SWD(2020)0287),

—	uwzględniając dyrektywę 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (2),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiające wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 339/93 (3),

—	uwzględniając decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 768/2008/WE z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie wspólnych ram dotyczących wprowadzania produktów do obrotu, uchylającą decyzję Rady 93/465/EWG (4),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie normalizacji europejskiej, zmieniające dyrektywy Rady 89/686/EWG i 93/15/EWG oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 94/9/WE, 94/25/WE, 95/16/WE, 97/23/WE, 98/34/WE, 2004/22/WE, 2007/23/WE, 2009/23/WE i 2009/105/WE oraz uchylające decyzję Rady 87/95/EWG i decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1673/2006/WE (5),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1020 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie nadzoru rynku i zgodności produktów oraz zmieniające dyrektywę 2004/42/WE oraz rozporządzenia (WE) nr 765/2008 i (UE) nr 305/2011 (6),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/881 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie ENISA (Agencji Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa) oraz certyfikacji cyberbezpieczeństwa w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 526/2013 (akt o cyberbezpieczeństwie) (7),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/690 z dnia 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające program na rzecz rynku wewnętrznego, konkurencyjności przedsiębiorstw, w tym małych i średnich przedsiębiorstw, dziedziny roślin, zwierząt, żywności i paszy, oraz statystyk europejskich (Program na rzecz jednolitego rynku) oraz uchylające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 99/2013, (UE) nr 1287/2013, (UE) nr 254/2014 i (UE) nr 652/2014 (8),

—

uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (9),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych (10),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (11),

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/53/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich dotyczących udostępniania na rynku urządzeń radiowych i uchylającą dyrektywę 1999/5/WE (12),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (13) (ogólne rozporządzenie o ochronie danych),

—	uwzględniając dyrektywę Rady 85/374/EWG z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe (14) (dyrektywa w sprawie odpowiedzialności za produkty),

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/65/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (15) (dyrektywa RoHS),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych (16) (rozporządzenie w sprawie kosmetyków),

—

uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylające dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG (17) (rozporządzenie w sprawie materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością),

—	uwzględniając dyrektywę 2006/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów oraz uchylająca dyrektywę 91/157/EWG (18) (dyrektywa w sprawie baterii),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (19) (rozporządzenie CLP),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1021 z dnia 20 czerwca 2019 r. dotyczące trwałych zanieczyszczeń organicznych (20) (rozporządzenie w sprawie TZO),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie zapewnienia bezpieczeństwa produktów na jednolitym rynku (21),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie dążenia do bardziej zrównoważonego jednolitego rynku dla przedsiębiorstw i konsumentów (22),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie zautomatyzowanych procesów decyzyjnych – zagwarantowanie ochrony konsumenta oraz swobodnego przepływu towarów i usług (23),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 grudnia 2018 r. w sprawie pakietu dotyczącego jednolitego rynku (24),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie norm europejskich dla XXI wieku (25),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie dłuższego cyklu życia produktów: korzyści dla konsumentów i przedsiębiorstw (26),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 maja 2016 r. w sprawie strategii jednolitego rynku (27),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 października 2020 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie aktu prawnego o usługach cyfrowych: poprawa funkcjonowania jednolitego rynku (28),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 października 2020 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie ram aspektów etycznych sztucznej inteligencji, robotyki i powiązanych z nimi technologii (29),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 18 kwietnia 2019 r. w sprawie kompleksowych ram Unii Europejskiej dotyczących substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego (30),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 lipca 2020 r. w sprawie strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności (31),

—	uwzględniając briefing Biura Analiz Parlamentu Europejskiego (EPRS) z kwietnia 2021 r. zatytułowany „Unijna dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa zabawek”,

—	uwzględniając wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych (akt o usługach cyfrowych) i zmieniającego dyrektywę 2000/31/WE (COM(2020)0825),

—	uwzględniając wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji (akt w sprawie sztucznej inteligencji) i zmieniającego niektóre akty ustawodawcze Unii (COM(2021)0206),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 10 marca 2020 r. w sprawie długofalowego planu działania na rzecz lepszego wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku (COM(2020)0094),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 października 2020 r. pt. „Strategia w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności na rzecz nietoksycznego środowiska” (COM(2020)0667),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 21 kwietnia 2021 r. pt. „Wspieranie europejskiego podejścia do sztucznej inteligencji” (COM(2021)0205),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 13 listopada 2020 r. pt. „Nowy program na rzecz konsumentów – Poprawa odporności konsumentów na potrzeby trwałej odbudowy” (COM(2020)0696),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 24 marca 2021 r.„Strategia UE na rzecz praw dziecka” (COM(2021)0142),

—	uwzględniając konkluzje Rady z dnia 15 marca 2021 r. pt. „Unijna strategia w zakresie zrównoważonych chemikaliów: czas na rezultaty”,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu, a także art. 1 ust. 1 lit. e) decyzji Konferencji Przewodniczących z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy i załącznik 3 do tej decyzji,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (A9-0349/2021),

A.	mając na uwadze, że dyrektywę w sprawie bezpieczeństwa zabawek przyjęto w 2009 r., aby zapewnić wysoki poziom ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dzieci oraz usprawnić funkcjonowanie wewnętrznego rynku zabawek dzięki usunięciu barier w handlu zabawkami między państwami członkowskimi;

B.	mając na uwadze, że rygorystyczne unijne ramy bezpieczeństwa zabawek mają na celu zagwarantowanie dzieciom jak najbezpieczniejszej zabawy i są powszechnie postrzegane jako globalny punkt odniesienia;

mając na uwadze, że zabawa jest prawem każdego dziecka na mocy Konwencji ONZ o prawach dziecka, której sygnatariuszami są wszystkie państwa członkowskie UE; mając na uwadze, że zabawa przyczynia się do rozwoju dzieci, wpływa na ich zdrowie i dobrostan oraz jest zasadniczym elementem dorastania, mając na uwadze, że według badań zabawki mogą wzbogacać zabawę i sprawiać, że dzieci dłużej będą poświęcać czas zabawie;

mając na uwadze, że dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa zabawek jest aktem służącym maksymalnej harmonizacji, co oznacza, że państwa członkowskie nie mogą wprowadzić żadnych innych wymogów niż wymogi przewidziane w tej dyrektywie; mając na uwadze, że przepisy i wymogi dotyczące zabawek w wielu przypadkach są bardziej rygorystyczne niż przepisy dotyczące innych produktów ze względu na podatność konsumentów, dla których są przeznaczone, na zagrożenia;

E.	mając na uwadze, że skuteczność unijnej dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa zabawek zbyt często osłabiają działania nieuczciwych przedsiębiorców i sprzedaż niezgodnych z wymogami produktów przez internet;

mając na uwadze, że choć brakuje kompletnych danych na temat całościowych skutków dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa zabawek, to wciąż w dużej mierze skutecznie gwarantuje ona swobodny przepływ zabawek na jednolitym rynku, a także mając na uwadze, że od rozpoczęcia jej pełnego stosowania liczba przedsiębiorstw działających na rynku wzrosła w latach 2013–2017 o 10 %, a od jej wejścia w życie obroty unijnego przemysłu zabawkarskiego stale rosną; mając na uwadze, że 99 % przedsiębiorstw w tym sektorze to MŚP, a większość z nich to mikroprzedsiębiorstwa;

mając na uwadze, że dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa zabawek wymaga, by zabawki udostępniane na rynku UE były bezpieczne i zapewniały wysoki poziom ochrony dzieci przed zagrożeniami powodowanymi przez substancje chemiczne w zabawkach; mając na uwadze, że w razie gdyby rozwój naukowy i technologiczny ujawnił wcześniej nieznane zagrożenia i wyzwania związane z zabawkami, mogłoby być konieczne pilne dostosowanie konkretnych wymogów i norm;

mając na uwadze, że w strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności Komisja podkreśliła potrzebę wprowadzenia lub wzmocnienia pewnych przepisów, aby uwzględnić połączone oddziaływanie chemikaliów, w tym w przypadku zabawek, oraz potrzebę rozszerzenia ogólnego podejścia do zarządzania ryzykiem w celu zadbania o to, by produkty konsumpcyjne, w tym zabawki, nie zawierały chemikaliów powodujących nowotwory, mutacje genowe, wpływających na układ rozrodczy lub hormonalny bądź charakteryzujących się trwałością i wykazujących zdolność do bioakumulacji; mając na uwadze, że w ramach strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności Komisja jest ponadto zobowiązana do oceny warunków i harmonogramu rozszerzenia tego samego ogólnego podejścia w odniesieniu do produktów konsumpcyjnych na kolejne szkodliwe chemikalia, w tym na substancje mające wpływ na układ odpornościowy, neurologiczny lub oddechowy oraz na substancje chemiczne toksyczne dla określonych narządów;

I.	mając na uwadze, że chociaż większa zrównoważoność jest ważna, bezpieczeństwo zabawek powinno zawsze mieć przed nią pierwszeństwo; mając na uwadze, że wymogi dotyczące większej zrównoważoności nie powinny obniżać poziomu bezpieczeństwa;

z zadowoleniem przyjmuje sporządzone przez Komisję sprawozdanie z oceny na temat dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek, analizujące jej funkcjonowanie od czasu wejścia w życie;

docenia wartość dodaną dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek polegającą na poprawie – w stosunku do poprzedniej dyrektywy – bezpieczeństwa dzieci i zapewnieniu jednakowo wysokiego poziomu ochrony na całym jednolitym rynku, a także jej rolę w stworzeniu pewności prawa i równych warunków działania przedsiębiorstw; ubolewa, że niektórzy producenci z państw trzecich sprzedający produkty na jednolitym rynku, zwłaszcza za pośrednictwem internetowych platform handlowych, nie przestrzegają przepisów unijnych, oraz że wiele zabawek sprzedawanych w UE nadal stanowi poważne zagrożenie dla dzieci;

dostrzega kluczową rolę norm, które umożliwiają skuteczne i elastyczne stosowanie dyrektywy przez producentów, a także rolę jednostek notyfikowanych, które zapewniają zgodność produktów, jeśli nie ma norm lub nie są one stosowane; podkreśla konieczność zwiększenia liczby jednostek notyfikowanych w niektórych regionach; podkreśla, że państwa członkowskie powinny mieć otwarte, inkluzywne, zrównoważone, przejrzyste i wysokiej jakości normy; podkreśla, że normy powinny być także neutralne technologicznie i oparte na wynikach i zapewniać równe warunki konkurencji wśród podmiotów gospodarczych, w szczególności MŚP;

podkreśla, że należy opracować ambitne normy dotyczące zabawek adaptacyjnych, pozwalających na zabawę i interakcję dzieciom z niepełnosprawnościami, które inaczej nie miałyby takiej możliwości;

zauważa, że niektóre organy nadzoru rynku mają problemy z egzekwowaniem przepisów art. 11 dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek, zobowiązującego producentów do umieszczania na zabawkach ostrzeżeń w sposób wyraźnie widoczny, łatwo czytelny, zrozumiały i dokładny; podkreśla, że takie problemy wynikają z braku sprecyzowanych wymogów i powiązanych norm; wzywa w związku z tym Komisję, aby wprowadziła szczegółowe wymogi dotyczące widoczności i czytelności ostrzeżeń na zabawkach w celu umożliwienia państwom członkowskim jednolitego egzekwowania tych wymogów;

dostrzega, że wdrożenie dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek i przygotowanie do jej właściwego stosowania było żmudnym procesem rozłożonym na wiele lat i wymagającym znacznych nakładów finansowych ze strony europejskich producentów zabawek; podkreśla znaczenie stabilności prawa dla stabilnego rozwoju rodzimych przedsiębiorstw, szczególnie małych i średnich firm rodzinnych;

zauważa jednak, że wciąż jeszcze występują niespójności, które wymagają zmiany dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek; zwraca się w związku z tym do Komisji o kontynuowanie analizy i przeprowadzenie wyczerpującej oceny skutków, aby sprawdzić, czy i jak wyeliminować te niespójności; podkreśla, że konieczne są dalsze wysiłki, zwłaszcza ze strony organów ścigania, aby zapewnić stosowanie rygorystycznych wymogów bezpieczeństwa przez wszystkie podmioty gospodarcze, które wprowadzają zabawki do obrotu w UE; podkreśla, że należy brać pod uwagę wyzwania wynikające ze sprzedaży niespełniających wymogów, niebezpiecznych i podrobionych zabawek, które pochodzą głównie z państw trzecich, oraz związane z tym szczególne zagrożenia i negatywny wpływ na przedsiębiorstwa produkujące zabawki zgodne z przepisami, a także zwraca uwagę, że należy zająć się zagrożeniami wynikającymi ze stosowania nowych technologii;

Substancje chemiczne

dostrzega, że obecna dyrektywa dotycząca bezpieczeństwa zabawek jest elastyczna i w zasadzie dostosowana do przyszłych wyzwań z uwagi na to, że w latach 2012–2019 dyrektywę zmieniano 14 razy, aby dostosować ją do nowych dowodów naukowych wskazujących na nieznane wcześniej zagrożenia dla dzieci, zwłaszcza w obszarze substancji chemicznych; jest jednak zaniepokojony, że nadal istnieją problemy, które mogą zagrażać bezpieczeństwu dzieci i które można rozwiązać w drodze aktów wykonawczych jedynie częściowo;

podkreśla, że zabawki wprowadzane do obrotu na rynku UE, niezależnie od miejsca ich produkcji, muszą być zgodne z przepisami dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek, a także ze stosownymi przepisami UE dotyczącymi chemikaliów, w szczególności z rozporządzeniem REACH i dyrektywą RoHS, rozporządzeniem dotyczącym kosmetyków, rozporządzeniem w sprawie materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, dyrektywą w sprawie baterii, rozporządzeniem CLP i rozporządzeniem dotyczącym TZO;

10.

podkreśla, że rozrzucenie wymogów po kilku aktach prawnych oraz wyznaczenie różnych wartości dopuszczalnych może być uciążliwe, w szczególności dla MŚP, i w niektórych przypadkach może wymagać powielenia pomiarów substancji, tak jak w przypadku limitów migracji i dopuszczalnej zawartości; wzywa zatem Komisję, aby zastanowiła się nad ujednoliceniem – w oparciu o dalsze oceny – wszystkich obowiązujących wartości dopuszczalnych dla zabawek w jednym akcie prawnym, żeby usprawnić oceny zgodności oraz ułatwić przestrzeganie wszystkich wymogów i zmniejszyć związane z tym obciążenia; wzywa ponadto Komisję, aby rozważyła usprawnienie dostępu do informacji, w tym za pośrednictwem portalu internetowego, dzięki któremu można by wyjaśniać, co jest wymagane w jakich okolicznościach, a przeglądanie różnych aktów prawnych dotyczących nadzoru rynku, podmiotów gospodarczych i konsumentów byłoby łatwiejsze;

11.

wyraża zaniepokojenie, że ustanowione w dyrektywie dotyczącej bezpieczeństwa zabawek odstępstwo od zakazu stosowania rakotwórczych, mutagennych lub działających szkodliwie na rozrodczość (CMR) substancji chemicznych powoduje, że w szczególnych przypadkach chemikalia te mogą być obecne w stężeniach, które wydają się zbyt wysokie, by zagwarantować ochronę dzieci; wzywa Komisję do przeprowadzenia oceny skutków, aby przeanalizować, czy ogólne limity substancji CMR objętych odstępstwem w dyrektywie dotyczącej bezpieczeństwa zabawek powinny zostać zmniejszone, zgodnie z zaleceniami właściwego komitetu naukowego, oraz zbadać, czy zgodnie ze strategią w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności należy usunąć możliwość odstępstwa od przepisów dotyczących obecności substancji CMR, które są niedostępne dla dziecka w zabawkach, oraz czy należy wprowadzić odpowiednie przepisy mające zapobiegać narażeniu dzieci na kontakt z substancjami niebezpiecznymi, toksycznymi, szkodliwymi, żrącymi i drażniącymi; wzywa Komisję, aby uwzględniła łączne narażenie dzieci na substancje chemiczne, a także ewentualne skutki działania niskich dawek;

12.

podkreśla, że niższe w stosunku do wartości ustalonych w dyrektywie dotyczącej bezpieczeństwa zabawek wartości dopuszczalne chemikaliów, takich jak nitrozoaminy i substancje zdolne do tworzenia nitrozoamin, obecnych w zabawkach dla dzieci w wieku poniżej 36 miesięcy lub w zabawkach przeznaczonych do wkładania do ust, określone na szczeblu krajowym powodują brak spójności, nawet gdy Komisja uzna je za uzasadnione; zauważa jednak, że wszystkie dzieci w UE powinny cieszyć się tak samo wysokim poziomem ochrony; odnotowuje, że tej wartości dopuszczalnej nie można zmienić w drodze aktu wykonawczego, lecz wymaga to procedury ustawodawczej; wzywa w związku z tym Komisję, aby podczas przeglądu dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek przeanalizowała, po przeprowadzeniu wyczerpującej oceny skutków, czy należy dostosować wartości dopuszczalne do najsurowszej wartości obowiązującej na szczeblu krajowym oraz przewidzieć elastyczny mechanizm pozwalający szybko dostosowywać wartości dopuszczalne dla niebezpiecznych substancji chemicznych i zapobiegać ustalaniu na szczeblu krajowym różnych wartości, co zapewni równe warunki działania na rynku wewnętrznym z korzyścią dla konsumentów i podmiotów gospodarczych; podkreśla konieczność utrzymania dogłębnej kontroli przez Parlament aktów wykonawczych, które mają zostać przyjęte w tym celu;

13.

wyraża zadowolenie, że Komisja zobowiązała się rozszerzyć podejście do CMR uwzględniające ogólne ryzyko na substancje zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego, na podstawie definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), oraz przeanalizować w ocenie skutków, czy zastosować to podejście podczas przyszłego przeglądu dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek, żeby natychmiast po wykryciu substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego wprowadzać zakaz ich stosowania w zabawkach, a także, że zobowiązała się zastanowić nad wprowadzeniem w tym celu przepisów horyzontalnych, wielokrotnie postulowanych przez Parlament i Radę, przy jednoczesnym poszanowaniu zasady „jedna substancja, jedna ocena” zapisanej w strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności; z zadowoleniem przyjmuje zatem zobowiązanie do oceny rozszerzenia tego podejścia na substancje chemiczne wpływające na układ odpornościowy, neurologiczny lub oddechowy oraz toksyczne dla określonego narządu, aby zagwarantować wysoki poziom ochrony przed tymi substancjami, a także zapewnić zachowującą aktualność reakcję regulacyjną na ich stosowanie w zabawkach, zgodnie z zamiarem Komisji dotyczącym priorytetowego obejmowania wszystkich zastosowań tych substancji chemicznych ograniczeniami określonymi w rozporządzeniu REACH;

14.

jest zaniepokojony tym, że surowsze przepisy dotyczące substancji chemicznych w zabawkach przeznaczonych dla dzieci w wieku poniżej 36 miesięcy nie uwzględniają faktu, że starsze dzieci również są podatne na zagrożenia powodowane przez niebezpieczne substancje; zauważa, że takie zróżnicowanie może sprawić, że producenci będą obchodzić przepisy i wskazywać, że zabawka jest przeznaczona dla dzieci w wieku powyżej 36 miesięcy, nawet jeśli tak nie jest; podkreśla, że wiele zainteresowanych stron, Komisja i państwa członkowskie wskazały, że to zróżnicowanie jest wyraźnie nieodpowiednie, ponieważ może tworzyć luki prawne i ograniczać skuteczność dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek, i zwróciły się o jego wyeliminowanie; wzywa zatem Komisję, aby przeanalizowała ten problem w ramach oceny skutków związanej z przeglądem dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek i w pełnej zgodności z najnowszymi dowodami naukowymi oraz zadecydowała, czy należy usunąć to zróżnicowanie, a także aby ustaliła konkretne wartości dopuszczalne dla substancji chemicznych w zabawkach; wyraża opinię, że w przypadku gdy pojawiają się dowody naukowe wskazujące, że dana substancja chemiczna jest niebezpieczna dla dzieci, jej stosowanie w zabawkach i we wszystkich produktach dziecięcych powinno zostać ograniczone;

Nadzór rynku i nowe technologie

15.

zauważa, że dyrektywa dotycząca bezpieczeństwa zabawek nakłada na właściwy organ państwa członkowskiego obowiązek prowadzenia nadzoru rynku z należytym uwzględnieniem zasady ostrożności, testowania zabawek dostępnych na rynku i weryfikacji dokumentacji producentów w celu wycofywania z obrotu zabawek niebezpiecznych oraz podejmowania działań przeciwko osobom odpowiedzialnym za wprowadzanie ich do obrotu; jest zaniepokojony, że skuteczność nadzoru rynku prowadzonego na podstawie dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek jest ograniczona, choć pozostaje on kluczowy dla ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dzieci narażonych na niebezpieczeństwo, a także że zmniejsza on szanse i konkurencyjność podmiotów gospodarczych, które przestrzegają prawa, z korzyścią dla nieuczciwych przedsiębiorców, którzy nie stosują przepisów UE; odnotowuje, że nadal zgłaszane są trudności z uzyskiwaniem informacji i dokumentacji od niektórych podmiotów gospodarczych;

16.

wyraża zadowolenie z przyjęcia rozporządzenia (UE) 2019/1020, które ma poprawić nadzór rynku poprzez wzmocnienie i ujednolicenie kontroli prowadzonych przez organy krajowe, aby dopilnować, żeby produkty wprowadzane na jednolity rynek, w tym zabawki, były bezpieczne i zgodne z przepisami, oraz apeluje do państw członkowskich o szybkie wdrożenie tego rozporządzenia i wyposażenie organów celnych i organów nadzoru rynku w odpowiednie zasoby ludzkie, finansowe i techniczne pozwalające zwiększyć liczbę i skuteczność kontroli, tak aby można było zapewnić skuteczne egzekwowanie dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek i zapobiec rozprzestrzenianiu w UE niebezpiecznych i niespełniających wymogów zabawek;

17.

wzywa Komisję, aby oceniła wdrażanie i stosowanie przez państwa członkowskie rozporządzenia (UE) 2019/1020 oraz zapewniła państwom członkowskim aktywne wsparcie w egzekwowaniu krajowych strategii nadzoru rynku; nalega na Komisję, aby przyjęła akty wykonawcze określające poziomy odniesienia i techniki kontroli na podstawie wspólnej analizy ryzyka na poziomie UE, żeby zapewnić spójne egzekwowanie prawa UE, wzmocnić kontrole produktów wprowadzanych na rynek UE i zapobiegać różnicom oraz osiągnąć skuteczny i jednolity poziom takich kontroli; wzywa Komisję, aby przyjęła akty wykonawcze określające procedury wyznaczania jednostek badawczych UE, zgodnie z art. 21 rozporządzenia (UE) 2019/1020;

18.

wzywa Komisję, aby stale badała możliwości wykorzystania nowych technologii, takich jak e-oznakowanie, blockchain i sztuczna inteligencja, do wykrywania niebezpiecznych produktów, ograniczania ryzyka i poprawy zgodności z dyrektywą dotyczącą bezpieczeństwa zabawek, oraz możliwości ułatwienia pracy organów nadzoru rynku dzięki dostarczaniu łatwo dostępnych, aktualnych, ustrukturyzowanych i w miarę możliwości cyfrowych informacji na temat produktów i ich identyfikowalności w łańcuchu dostaw;

19.

ponownie zwraca uwagę na ograniczone zasoby finansowe i kadrowe, które w ostatnich latach zmniejszyły skuteczność i zasięg wielu organów nadzoru rynku; wyraża w związku z tym zadowolenie z przyjęcia Programu na rzecz jednolitego rynku i wprowadzenia szczególnego celu, ze specjalną linią budżetową i środkami przeznaczonymi na potrzeby nadzoru rynku, co pomoże wesprzeć działania państw członkowskich mające zagwarantować, że na rynek UE będą trafiać jedynie bezpieczne i zgodne z wymogami zabawki;

20.

podkreśla, że skuteczny nadzór rynku ma zasadnicze znaczenie dla wykrywania niebezpiecznych zabawek i zapewnienia właściwego stosowania dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek; apeluje zatem do państw członkowskich o szybszą koordynację działań w zakresie nadzoru rynku, m.in. w drodze wymiany najlepszych praktyk i cyfryzacji systemów krajowych, oraz o zacieśnienie współpracy między organami nadzoru rynku a innymi organami, takimi jak organy celne, organy ds. telekomunikacji i organy ochrony danych; wzywa w związku z tym organy nadzoru rynku i organy celne do aktywnej wymiany doświadczeń oraz do wzmocnienia wzajemnej koordynacji i współpracy, w tym na szczeblu transgranicznym, tak aby umożliwić szybkie przekazywanie informacji na temat niebezpiecznych zabawek i skutecznie blokować import niebezpiecznych zabawek; podkreśla, że utrzymanie w całej UE stałych i skutecznych kontroli zabawek wprowadzanych na rynek wewnętrzny pozostaje kluczowe do zapewnienia ich zgodności z wymogami UE; wzywa Komisję, aby organizowała i finansowała wspólne działania w zakresie nadzoru rynku, w tym działania szkoleniowe, w celu lepszego egzekwowania przepisów Unii dotyczących zabawek, oraz współpracowała z właściwymi organami państw trzecich w celu wymiany informacji na temat niebezpiecznych zabawek; wzywa ponadto państwa członkowskie, aby w celu lepszego egzekwowania przepisów określiły minimalną częstotliwość pobierania próbek lub kontroli;

21.

podkreśla, że aby skuteczniej wykrywać niebezpieczne zabawki, organy nadzoru rynku powinny regularnie, a co najmniej raz w roku prowadzić badania typu Tajemniczy Klient, w tym na internetowych platformach handlowych, w szczególności dlatego, że zabawki są produktami najczęściej zgłaszanymi w systemie wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach nieżywnościowych (Safety Gate);

22.

wyraża zaniepokojenie nowymi słabymi punktami i zagrożeniami, jakie stwarzają zabawki podłączone do internetu, pod względem bezpieczeństwa, ochrony, prywatności i zdrowia psychicznego dzieci; podkreśla, że należy chronić prywatność dzieci korzystających z zabawek podłączonych do internetu; wyraża zaniepokojenie, że w przypadku niektórych z tych zabawek już wprowadzonych do obrotu w UE wykazano brak wystarczających środków bezpieczeństwa, a także ograniczone zabezpieczenia przed cyberzagrożeniami lub brak takich zabezpieczeń; zachęca producentów zabawek podłączonych do internetu, aby uwzględniali mechanizmy bezpieczeństwa i ochrony swoich zabawek już na etapie projektowania; wzywa Komisję, aby zbadała różne opcje działania, jeśli chodzi o poziom ryzyka i zasadę proporcjonalności, np. rozszerzenie zakresu dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek o przepisy w zakresie prywatności i bezpieczeństwa informacji, przyjęcie przepisów horyzontalnych dotyczących wymogów w zakresie cyberbezpieczeństwa w odniesieniu do produktów podłączonych do internetu i powiązanych usług, takich jak europejski akt o cyberodporności, lub wzmocnienie odpowiednich przepisów horyzontalnych, takich jak dyrektywa w sprawie urządzeń radiowych, a także RODO, przy jednoczesnym zaangażowaniu Parlamentu w podejmowanie decyzji;

23.

jest zaniepokojony, że konsumenci słabo reagują na akcje wycofywania zabawek i że dzieci nadal bawią się niebezpiecznymi zabawkami, nawet jeśli zostały wycofane; zwraca się w związku z tym do Komisji, aby opublikowała wytyczne dotyczące procedur wycofywania produktów od konsumentów, w tym listę kontrolną zawierającą konkretne wymogi, oraz zwraca się do internetowych platform handlowych o ustanowienie skutecznych mechanizmów gwarantujących, że będą one mogły skontaktować się ze swoimi użytkownikami, kupującymi i sprzedającymi, aby jak najszybciej poinformować ich o konieczności wycofania produktu oraz zwiększyć liczbę konsumentów, do których dociera informacja o wycofaniu;

Handel elektroniczny

24.

dostrzega pozytywną rolę handlu elektronicznego, w tym rolę internetowych platform handlowych, które umożliwiły rozwój unijnych producentów zabawek; podkreśla w tym kontekście zwiększoną aktywność tych przedsiębiorstw zarówno w UE, jak i poza nią; podkreśla, że rozwój handlu elektronicznego przynosi korzyści konsumentom, lecz także stawia przed organami nadzoru rynku wyzwania, jeśli chodzi o zapewnienie zgodności produktów sprzedawanych w internecie; zauważa, że wiele produktów zakupionych w internecie nie spełnia unijnych wymogów bezpieczeństwa, oraz wyraża zaniepokojenie dużą liczbą niebezpiecznych zabawek sprzedawanych w internecie przez nieuczciwych sprzedawców; uważa, że koniecznie należy wyeliminować sprzedaż w internecie zabawek niespełniających wymogów i niebezpiecznych;

25.

z zadowoleniem przyjmuje wytyczne Komisji dotyczące art. 4 rozporządzenia (UE) 2019/1020, wyjaśniające zadania podmiotów gospodarczych, w szczególności jeśli chodzi o produkty z państw trzecich sprzedawane w internecie i wprowadzane do obrotu w UE; podkreśla konieczność zajęcia się problemem, jaki stwarzają niespełniające wymogów produkty z państw trzecich sprzedawane bezpośrednio konsumentom za pośrednictwem internetowych platform handlowych; przypomina, że podmioty gospodarcze mogą wprowadzać do obrotu w UE jedynie bezpieczne produkty; podkreśla, że przestrzeganie przepisów UE przez wszystkie podmioty gospodarcze ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa dzieci i równych warunków działania przedsiębiorstw; wzywa organy nadzoru rynku i organy celne, aby zacieśniły współpracę, w tym zwiększyły wymianę informacji o ustaleniach dotyczących niezgodności, oraz podjęły energiczne działania w zakresie egzekwowania prawa mające powstrzymać nieuczciwych przedsiębiorców od wykorzystywania rynku UE;

26.

podkreśla wartość dodaną zasady „znaj swojego klienta biznesowego”, jeśli chodzi o zwiększenie zgodności z wymogami i identyfikowalności zabawek sprzedawanych w internecie; zwraca uwagę na dobrowolny charakter systemu zobowiązań do zapewnienia bezpieczeństwa produktów oraz na ograniczony udział w nim podmiotów rynkowych; ubolewa, że efekty zobowiązania do zapewnienia bezpieczeństwa produktów są jak dotąd ograniczone;

27.

podkreśla, że internetowe platformy handlowe mogą odgrywać ogromną rolę w ograniczaniu obiegu niebezpiecznych zabawek; uważa w związku z tym, że powinny być one zobowiązane do przyjęcia większej odpowiedzialności za zapewnienie bezpieczeństwa i zgodności zabawek sprzedawanych na platformach, w szczególności za identyfikację i usuwanie zabawek niezgodnych z wymogami, m.in. w wyniku korzystania z systemu Safety Gate, oraz do skutecznej współpracy z organami nadzoru rynku w zakresie usuwania zabawek niezgodnych z wymogami i zapobiegania ponownemu pojawianiu się niebezpiecznych zabawek; w związku z tym w najmocniejszych słowach podkreśla, że dla zagwarantowania najwyższych standardów bezpieczeństwa i praw podstawowych fundamentalne znaczenie ma zapewnienie skutecznego i przewidywalnego egzekwowania przepisów oraz pełnej spójności między dyrektywą dotyczącą bezpieczeństwa zabawek a różnymi instrumentami, takimi jak akt o usługach cyfrowych, akt w sprawie sztucznej inteligencji, rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów i przyszły akt ustawodawczy zmieniający dyrektywę w sprawie odpowiedzialności za produkty; apeluje o rozwiązania umożliwiające zgłaszanie zabawek niespełniających wymogów przez organizacje konsumenckie i zaufane podmioty sygnalizujące;

28.

podkreśla, że należy nasilić współpracę z państwami trzecimi, aby zapobiegać wprowadzaniu do obrotu w UE niebezpiecznych i niespełniających wymogów zabawek, a jednocześnie zapewnić przedsiębiorstwom równe warunki działania; wzywa Komisję, aby publikowała informacje o swoich działaniach monitorujących;

Instrument prawny i dalsze działania

29.

wzywa Komisję, aby w związku z tym, że dyrektywa dotycząca bezpieczeństwa zabawek stanowi de facto rozporządzenie, rozważyła, czy jej przegląd mógłby stanowić okazję do przekształcenia jej w rozporządzenie, żeby zwiększyć jej skuteczność i efektywność oraz zapobiec niespójności we wdrażaniu przez państwa członkowskie i fragmentacji rynku;

30.

wzywa Komisję, aby oceniła potrzebę szerszego zakresu zmian w przyszłym przeglądzie, popartych dogłębną oceną skutków w celu przeanalizowania, czy i w jaki sposób wymogi mechaniczne i fizyczne, substancje CMR, wartości dopuszczalne dla nitrozoamin i substancji zdolnych do tworzenia nitrozoamin, a także przepisy dotyczące etykietowania alergennych substancji zapachowych i niebezpiecznych chemikaliów mogą zostać włączone do przyszłego przeglądu dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek, aby umożliwić łatwe i elastyczne zmiany;

31.

jest zaniepokojony, że niektórzy producenci unikają przestrzegania dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek, twierdząc, że ich produkty nie są zabawkami, podczas gdy ewidentnie są one używane w tym charakterze; podkreśla, że wytyczne Komisji pomagają sprecyzować, czy dany produkt jest zabawką, oraz zapewnić zharmonizowane wdrażanie dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek z korzyścią zarówno dla organów nadzoru rynku, jak i podmiotów gospodarczych; podkreśla jednak, że pewne produkty pozostają nadal w szarej strefie, i w związku z tym wzywa Komisję, aby podczas przyszłego przeglądu dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek rozwiązała ten problem w definicji zabawek; podkreśla, że w tym celu potrzebny jest otwarty i konstruktywny dialog z odpowiednimi zainteresowanymi stronami;

32.

podkreśla ważną rolę zabawek w rozwoju dzieci i nabywaniu przez nie umiejętności, a także wsparcie pedagogiczne, jakie dają zabawki przy wykonywaniu nowych zadań oraz doskonaleniu i uczeniu się umiejętności od bardzo młodego wieku; apeluje do Komisji, aby zmieniła dyrektywę o zabawkach w celu poprawy bezpieczeństwa zabawek, przy jednoczesnym ograniczeniu obciążeń oraz kosztów administracyjnych i prawnych ponoszonych przez producentów, tak by wytyczyć jasną drogę do bezpiecznych i przystępnych cenowo zabawek dla wszystkich dzieci w Unii Europejskiej;

33.

uważa, że należy przekazywać informacje konsumentom i podmiotom w łańcuchach wartości, aby stymulować bardziej zrównoważone zachowania; wzywa w związku z tym Komisję, aby przeanalizowała w ocenie skutków, czy trwałość i możliwość naprawy zabawek mogą mieć wpływ na ich bezpieczeństwo, a jeśli taki wpływ zostanie udowodniony, przeanalizowała, czy do przepisów dotyczących etykietowania można by dodać w sposób proporcjonalny i nieograniczający lepsze informacje na temat trwałości i możliwości naprawy zabawek; uważa w związku z tym, że do udostępniania tych informacji konsumentom można by wykorzystać innowacyjne i cyfrowe rozwiązania, przy czym należałoby zapewnić wyraźną identyfikację informacji dotyczących bezpieczeństwa oraz zapobiec nadmiernym obciążeniom dla przedsiębiorstw i zminimalizować ilość materiałów opakowaniowych;

34.

uważa, że ostrzeżenia i informacje dotyczące bezpieczeństwa są ważne dla konsumentów; zauważa, że dodatkowe wymogi w zakresie etykietowania należy ograniczyć do minimum, aby uniknąć odwracania uwagi od takich informacji; apeluje do Komisji, aby zbadała możliwość podawania w formie elektronicznej informacji o zgodności, które nie są przeznaczone dla konsumenta końcowego;

Dane

35.

podkreśla, że brak spójnych ogólnounijnych statystyk dotyczących wypadków powodowanych przez zabawki utrudnia ilościową ocenę poziomu ochrony, jaką daje dyrektywa dotycząca bezpieczeństwa zabawek, oraz wykorzystanie statystyk w pracach normalizacyjnych dotyczących zabawek; uważa, że niewystarczająca koordynacja i niewystarczające finansowanie na szczeblu UE są podstawową przyczyną braku spójnych danych, oraz wzywa Komisję, aby rozwiązała ten problem podczas przyszłego przeglądu dyrektywy; wzywa Komisję, aby zbadała możliwość utworzenia ogólnoeuropejskiej bazy danych o wypadkach i urazach zawierającej specjalną sekcję poświęconą zabawkom, która to baza byłaby ogólnodostępna i przyjazna dla użytkownika, mogłyby z niej korzystać organy publiczne, konsumenci i producenci oraz umożliwiałaby wprowadzanie i gromadzenie informacji na temat wypadków i urazów spowodowanych niebezpiecznymi zabawkami, w tym sprzedawanymi w internecie; uważa ponadto, że dodatkową opcją byłoby wykorzystanie wskaźników i danych, takich jak te zebrane z systemu informacyjnego i komunikacyjnego do celów nadzoru rynku, systemu Safety Gate i wspólnych działań służących ocenie skuteczności dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek, i zwraca się do Komisji, aby zbadała możliwość wprowadzenia rozwiązań cyfrowych, które mogłyby poprawić identyfikowalność w całym łańcuchu dostaw i przyczynić się do podniesienia poziomu bezpieczeństwa zabawek;

36.

wzywa państwa członkowskie, aby zintensyfikowały gromadzenie danych na temat dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek, ponieważ obecnie są one niejednakowe i niekompletne, a także aby wymieniały się informacjami na temat zagrożeń i słabych punktów w odniesieniu do bezpieczeństwa zabawek; wzywa przedsiębiorstwa, aby zacieśniły współpracę z państwami członkowskimi w drodze wymiany większej ilości danych na temat wypadków związanych z zabawkami w celu zwiększenia bezpieczeństwa dzieci oraz zaufania do zabawek wprowadzanych na rynek wewnętrzny;

37.

wzywa Komisję, aby wykorzystała okazję, jaką daje obecny przegląd dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa zabawek, i opracowała wskaźniki służące monitorowaniu jej prawidłowego wdrożenia przez państwa członkowskie i jej ogólnej skuteczności; wzywa Komisję, aby usprawniła gromadzenie danych, które mają być regularnie przekazywane przez państwa członkowskie, organy nadzoru rynku i jednostki notyfikowane; zaleca, aby Komisja opracowała ogólne sprawozdanie na szczeblu UE w oparciu o sprawozdania krajowe oraz by podała je do wiadomości publicznej i zadbała o ich dostępność dla wszystkich zainteresowanych stron;

o o

38.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 170 z 30.6.2009, s. 1.

(2) Dz.U. L 11 z 15.1.2002, s. 4.

(3) Dz.U. L 218 z 13.8.2008, s. 30.

(4) Dz.U. L 218 z 13.8.2008, s. 82.

(5) Dz.U. L 316 z 14.11.2012, s. 12.

(6) Dz.U. L 169 z 25.6.2019, s. 1.

(7) Dz.U. L 151 z 7.6.2019, s. 15.

(8) Dz.U. L 153 z 3.5.2021, s. 1.

(9) Dz.U. L 396 z 30.12.2006, s. 1.

(10) Dz.U. L 342 z 22.12.2009, s. 59.

(11) Dz.U. L 353 z 31.12.2008, s. 1.

(12) Dz.U. L 153 z 22.5.2014, s. 62.

(13) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.

(14) Dz.U. L 210 z 7.8.1985, s. 29.

(15) Dz.U. L 174 z 1.7.2011, s. 88.

(16) Dz.U. L 342 z 22.12.2009, s. 59.

(17) Dz.U. L 338 z 13.11.2004, s. 4.

(18) Dz.U. L 266 z 26.9.2006, s. 1.

(19) Dz.U. L 353 z 31.12.2008, s. 1.

(20) Dz.U. L 169 z 25.6.2019, s. 45.

(21) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 19.

(22) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 10.

(23) Dz.U. C 294 z 23.7.2021, s. 14.

(24) Dz.U. C 388 z 13.11.2020, s. 39.

(25) Dz.U. C 334 z 19.9.2018, s. 2.

(26) Dz.U. C 334 z 19.9.2018, s. 60.

(27) Dz.U. C 76 z 28.2.2018, s. 112.

(28) Dz.U. C 404 z 6.10.2021, s. 2.

(29) Dz.U. C 404 z 6.10.2021, s. 63.

(30) Dz.U. C 158 z 30.4.2021, s. 18.

(31) Dz.U. C 371 z 15.9.2021, s. 75.

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/109

P9_TA(2022)0038

Wzmocnienie Europy w walce z chorobami nowotworowymi

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie wzmocnienia Europy w walce z chorobami nowotworowymi – w kierunku kompleksowej i skoordynowanej strategii (2020/2267(INI))

(2022/C 342/12)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając swoją decyzję z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie powołania, kompetencji, składu liczbowego i długości kadencji Komisji Specjalnej ds. Walki z Rakiem (1),

—	uwzględniając dokument roboczy Komisji Specjalnej ds. Walki z Rakiem z dnia 27 października 2020 r. w sprawie wkładu Komisji Specjalnej ds. Walki z Rakiem (BECA) w kształtowanie przyszłego europejskiego planu walki z rakiem (2),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 lutego 2021 r. pt. „Europejski plan walki z rakiem” (COM(2021)0044),

—	uwzględniając unijny program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa” na lata 2021–2027 (3) oraz specjalną misję badawczą dotyczącą chorób nowotworowych w ramach tego programu (4),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r.„Europejski Zielony Ład” (COM(2019)0640),

—	uwzględniając konkluzje Rady z dnia 15 czerwca 2021 r. w sprawie dostępu do leków i wyrobów medycznych z myślą o silniejszej i odpornej UE (5),

—	uwzględniając przewodniki opracowane w ramach wspólnych działań na rzecz walki z rakiem (EPAAC, CANCON, iPAAC) i program na rzecz walki z rzadkimi chorobami nowotworowymi 2030 ustanowiony w ramach wspólnego działania na rzecz walki z rzadkimi nowotworami (JARC),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 30 września 2020 r. w sprawie nowej europejskiej przestrzeni badawczej na rzecz badań naukowych i innowacji (COM(2020)0628),

—	uwzględniając zalecenie Rady 2003/878/WE z dnia 2 grudnia 2003 r. w sprawie badań przesiewowych w kierunku raka (6),

—	uwzględniając sprawozdanie Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) z maja 2017 r. dotyczące wdrażania zalecenia Rady w sprawie badań przesiewowych w kierunku raka (7),

—	uwzględniając Europejskie wytyczne w zakresie zapewniania jakości badań przesiewowych w kierunku raka sutka, szyjki macicy i jelita grubego oraz ich diagnostyki,

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. pt. „Strategia »od pola do stołu« na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego” (COM(2020)0381),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 28 czerwca 2021 r. w sprawie strategicznych ram UE dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2021–2027 (COM(2021)0323),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie strategii farmaceutycznej dla Europy (COM(2020)0761),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 października 2020 r. pt. „Strategia w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności na rzecz nietoksycznego środowiska” (COM(2020)0667),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 12 maja 2021 r. pt. „Droga do zdrowej planety dla wszystkich – Plan działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby” (COM(2021)0400),

—

uwzględniając dyrektywę 2004/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (dyrektywa w sprawie czynników rakotwórczych i mutagenów) (8), w tym trzy dyrektywy zmieniające tę dyrektywę oraz wniosek Komisji dotyczący czwartej dyrektywy zmieniającej (COM(2020)0571),

—	uwzględniając dyrektywę Rady 98/24/WE z dnia 7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy (9),

—

uwzględniając sprawozdanie zbiorcze z konsultacji publicznych Komisji Specjalnej ds. Walki z Rakiem z dnia 19 kwietnia 2021 r. pt. „The impact of the COVID-19 pandemic on cancer prevention, health services, cancer patients and research: lessons from a public health crisis” [Wpływ pandemii COVID-19 na profilaktykę nowotworów, świadczenia zdrowotne, pacjentów onkologicznych i badania naukowe: wnioski z kryzysu w dziedzinie zdrowia publicznego],

—

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 listopada 2020 r. pt. „Budowanie Europejskiej Unii Zdrowotnej: Zwiększenie odporności UE na transgraniczne zagrożenia zdrowia” (COM(2020)0724) oraz powiązane wnioski Komisji i wstępne porozumienia dotyczące rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 listopada 2020 r. w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia (COM(2020)0727), w sprawie wzmocnienia roli Europejskiej Agencji Leków w zakresie gotowości na wypadek sytuacji kryzysowej i zarządzania kryzysowego w odniesieniu do produktów leczniczych i wyrobów medycznych (COM(2020)0725) oraz rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 851/2004 ustanawiające Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (COM(2020)0726),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/522 z dnia 24 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia Programu działań Unii w dziedzinie zdrowia („Program UE dla zdrowia”) na lata 2021–2027 (10),

—	uwzględniając wniosek Komisji i porozumienie dotyczące rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oceny technologii medycznych i zmiany dyrektywy 2011/24/UE (COM(2018)0051),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 536/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie badań klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi oraz uchylenia dyrektywy 2001/20/WE (11) (rozporządzenie w sprawie badań klinicznych) oraz system informacji o badaniach klinicznych ustanowiony zgodnie z tym rozporządzeniem,

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/694 z dnia 29 kwietnia 2021 r. ustanawiające program „Cyfrowa Europa” (12),

—	uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) nr 21/2019 pt. „Healthy environment, healthy lives: how the environment influences health and well-being in Europe” [„Zdrowe środowisko – zdrowe życie: jak środowisko wpływa na zdrowie i dobrostan w Europie”] (13),

—	uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 9 czerwca 2021 r. w sprawie europejskiego planu walki z rakiem (14),

—	uwzględniając konkluzje i zalecenia przedstawione w ramach analizy przygotowanej w lipcu 2021 r. na potrzeby Zespołu ds. Przyszłości Nauki i Techniki (STOA) Parlamentu Europejskiego, dotyczącej wpływu technologii 5G na zdrowie (15),

—	uwzględniając cele zrównoważonego rozwoju ONZ, zwłaszcza cel 3 „Dobre zdrowie i jakość życia”,

—	uwzględniając czwartą wersję Europejskiego kodeksu walki z rakiem (16),

—	uwzględniając Europejski kodeks postępowania onkologicznego (17),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 24 marca 2021 r. pt. „Strategia UE na rzecz praw dziecka” (COM(2021)0142),

—	uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z dnia 19 lipca 2018 r. w sprawie zwalczania HIV/AIDS, wirusowego zapalenia wątroby i gruźlicy w Unii Europejskiej i w krajach sąsiadujących – aktualna sytuacja, instrumenty polityczne i dobre praktyki (SWD(2018)0387),

—	uwzględniając sprawozdanie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2020 r. pt. „Alcohol and cancer in the WHO European Region: An appeal for better prevention” [Alkohol i rak w regionie europejskim WHO: apel o lepsze zapobieganie] (18),

—	uwzględniając działalność i konkluzje międzypartyjnej grupy interesu „Posłowie do PE przeciwko rakowi” (MAC),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu (19),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 2 marca 2017 r. w sprawie unijnych możliwości zwiększenia dostępu do leków (20),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 lipca 2020 r. w sprawie strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności (21),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie wdrażania dyrektywy w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej (22),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 stycznia 2019 r. w sprawie unijnej procedury wydawania zezwoleń na dopuszczenie pestycydów do obrotu (23),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 lipca 2020 r. w sprawie unijnej strategii w zakresie zdrowia publicznego po pandemii COVID-19 (24),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 września 2020 r. w sprawie braku leków – jak poradzić sobie z narastającym problemem (25),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie rozporządzenia w sprawie produktów leczniczych stosowanych w pediatrii (26) oraz przedstawioną przez Komisję wstępną ocenę skutków dotyczącą przeglądu ustawodawstwa UE odnoszącego się do leków dla dzieci i osób cierpiących na choroby rzadkie,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Specjalnej ds. Walki z Rakiem (A9-0001/2022),

mając na uwadze, że europejski plan walki z rakiem (zwany dalej „planem”) powinien realnie odpowiadać na apel o poczynienie postępów wystosowany przez rodziny i lekarzy 1,3 miliona osób, w tym 6 000 dzieci, które każdego roku umierają na raka w Europie, na kluczowe potrzeby pacjentów wymagających obecnie terminowej diagnostyki oraz skutecznych, innowacyjnych i przystępnych cenowo metod leczenia raka, powikłań związanych z rakiem i chorób współistniejących oraz opieki w tym zakresie, na słuszne oczekiwania ponad 12 milionów osób żyjących z rakiem lub wyleczonych i ich rodzin mierzących się z wyzwaniem trudnego powrotu do „normalnego życia”, na wyraźną wolę przyszłych pokoleń dotyczącą ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i czynnikami ryzyka, a także na obawy rządów stojących w obliczu rosnącego obciążenia ekonomicznego i społecznego związanego z chorobami nowotworowymi i ich leczeniem; mając na uwadze, że celem działań Unii w ramach walki z rakiem powinno być zwiększenie wynoszącego obecnie pięć lat wskaźnika przeżycia pacjentów, u których zdiagnozowano raka;

mając na uwadze, że w Europie żyje mniej niż 10 % ludności świata, ale odnotowuje się w niej jedną czwartą wszystkich zachorowań na raka, a także mając na uwadze, że rak jest drugą główną przyczyną zgonów w Europie po chorobach układu krążenia oraz główną przyczyną zgonów spowodowanych chorobami u dzieci w wieku powyżej roku; mając na uwadze, że szczególne potrzeby dzieci i nastolatków cierpiących na raka wymagają stałej uwagi i wsparcia na całym świecie, a onkologię dziecięcą należy odróżnić od leczenia nowotworów u dorosłych; mając na uwadze, że wprawdzie dzięki kampaniom badań przesiewowych, poprawie diagnozowania i innowacyjnym terapiom nastąpił niewielki spadek wskaźnika umieralności, to jednak liczba diagnozowanych przypadków wzrasta, przede wszystkim z powodu wydłużenia średniego trwania życia, które skutkuje starzeniem się społeczeństwa; mając na uwadze, że prawie trzy czwarte wszystkich przypadków zachorowań na raka w UE dotyczy osób w wieku 60 lat lub starszych;

mając na uwadze, że rak uwidacznia niesprawiedliwość społeczną i nierówność w opiece zdrowotnej, ponieważ różnice we wskaźnikach przeżyć w przypadku nowotworów w poszczególnych państwach członkowskich UE przekraczają 25 %; mając na uwadze, że obywatele UE mają nierówny dostęp do profilaktyki, ochrony przed czynnikami ryzyka, edukacji w zakresie zdrowych nawyków oraz zasobów umożliwiających ochronę przed informacjami wprowadzającymi w błąd; mając na uwadze, że obywatele UE mają nierówny dostęp do terminowych, przystępnych cenowo i odznaczających się wysoką jakością terapii i opieki w poszczególnych państwach członkowskich i ich regionach; mając na uwadze, że dostęp do w pełni multidyscyplinarnych zespołów medycznych obejmujących specjalistów z różnych dziedzin jest w Europie bardzo zróżnicowany; mając na uwadze, że po wyzdrowieniu lub w okresie remisji obywatele UE mają nierówne szanse na powrót do pracy, na niezależność finansową oraz na powrót do harmonijnego życia rodzinnego, społecznego i emocjonalnego; mając na uwadze, że klasa i płeć to ważne czynniki i przyczyny nierówności i niesprawiedliwości na wszystkich etapach choroby;

mając na uwadze, że w większości państw członkowskich wdrożono specjalne krajowe lub regionalne strategie polityczne przeciwdziałania nowotworom, o zróżnicowanych zadaniach, potencjale i budżetach; mając na uwadze, że niektóre regiony stały się ośrodkami walki z rakiem i posiadają wiedzę specjalistyczną, która powinna być udostępniona w całej Unii;

mając na uwadze, że celem planu powinna być nie tylko walka z kluczowym problemem zdrowia publicznego i zapewnienie pacjentom dłuższego i lepszego życia, lecz także zapoczątkowanie procesu zmniejszania nierówności i dysproporcji w zakresie zdrowia oraz obniżenie społecznego i ekonomicznego obciążenia związanego z chorobą; mając na uwadze, że Komisja powinna promować podejście skoncentrowane na pacjencie i oparte na prawach obywateli, poprzez uznanie rozważań dotyczących sprawiedliwości, zrównoważonego rozwoju, równości, solidarności, innowacji i współpracy za kluczowe elementy planu, w tym zawartej w nim inicjatywy na rzecz pomocy dzieciom chorym na nowotwór;

mając na uwadze, że pandemia COVID-19 spowodowała i nadal powoduje poważne zakłócenia w programach badań przesiewowych w kierunku raka, leczeniu, badaniach naukowych oraz w usługach dla osób wyleczonych i w dalszej opiece nad nimi, co ma wpływ na pacjentów chorych na raka, rodziny i pracowników służby zdrowia; mając na uwadze, że z powodu pandemii pilnie potrzebna stała się odbudowa usług związanych z nowotworami we wszystkich krajach europejskich oraz uporanie się z wysoce niepokojącymi zaległościami w zakresie działań profilaktycznych, a także w zakresie wczesnego wykrywania i diagnozowania; mając na uwadze, że zgodnie z szacunkami w Europie podczas pandemii nie wykonano 100 mln badań przesiewowych i niezdiagnozowanych pozostaje 1 mln zachorowań na raka; mając na uwadze, że 1 na 5 pacjentów onkologicznych nie został poddany na czas potrzebnym zabiegom chirurgicznym lub chemioterapii (27); mając na uwadze, że pracownicy służby zdrowia mierzą się z ciężarem pandemii i muszą pracować w wysoce stresującym otoczeniu;

mając na uwadze, że kompetencje zdrowotne obejmują pozyskiwanie wiedzy i umiejętności, wiedzę na temat praw oraz pewność siebie w zakresie podejmowania działań na rzecz poprawy własnego stanu zdrowia oraz stanu zdrowia społeczności; mając na uwadze, że działania ukierunkowane na promowanie kompetencji zdrowotnych w ramach planu powinny koncentrować się na wzmacnianiu pozycji pacjentów i obywateli, przy wykorzystaniu najnowszych narzędzi komunikacji oraz poszukiwaniu wiedzy specjalistycznej, którą dysponują organizacje pacjentów i inne organizacje pozarządowe działające od lat na rzecz szerzenia i upowszechniania kompetencji zdrowotnych, a także we współpracy z tymi organizacjami; mając na uwadze, że wzmocnienie pozycji pacjentów wymaga, by pomóc pacjentom zrozumieć przysługujące im prawa; mając na uwadze, że we wszelkich działaniach na rzecz zwiększenia kompetencji zdrowotnych, w tym umiejętności cyfrowych, należy uwzględniać osoby doświadczające wykluczenia oraz potrzeby osób mających problemy z uczeniem się; mając na uwadze, że należy uwzględnić nierówności w zakresie wiedzy na temat technologii informatycznych, dostępu do nich i korzystania z nich, a także rozbieżności regionalne, krajowe, społeczne i gospodarcze; mając na uwadze, że niezbędne informacje powinny być powszechnie dostępne w językach spoza UE, aby dotrzeć do migrantów, osób nowo przybyłych oraz innych szczególnie narażonych grup i mniejszości; mając na uwadze, że w działaniach ukierunkowanych na zwiększanie kompetencji zdrowotnych powinno się uwzględniać potrzebę pomagania obywatelom w identyfikowaniu informacji wprowadzających w błąd, ze wskazaniem szkodliwego wpływu, jaki mogą one mieć we wszystkich obszarach opieki onkologicznej, w tym profilaktyki, szczepień i leczenia;

mając na uwadze, że około 40 % przypadków raka w UE można zapobiec; mając na uwadze, że zapobieganie jest skuteczniejsze niż jakiekolwiek leczenie, a także jest najbardziej opłacalną długoterminową strategią kontroli zachorowań na raka; mając na uwadze, że plan powinien uwzględniać wszystkie główne czynniki ryzyka i społeczne uwarunkowania raka; mając na uwadze, że szczebel UE ma kluczowe znaczenie w profilaktyce nowotworów, ponieważ UE posiada znaczne kompetencje mające wpływ na większość czynników ryzyka zachorowania na raka;

mając na uwadze, że według sprawozdania nr 21/2019 EEA rak to najczęstsza choroba niezakaźna powodowana czynnikami środowiskowymi – w roku 2016 w 32 krajach europejskich o wysokim poziomie dochodów czynniki te przyczyniły się do 250 000 zgonów z powodu raka; mając na uwadze, że jako środowiskowe czynniki ryzyka zachorowania na raka EEA wskazała zanieczyszczenie powietrza, chemikalia, spalanie paliwa we wnętrzach i promieniowanie;

J.	mając na uwadze, że zanieczyszczenie powietrza, pochodzące z szerokiego zakresu źródeł, takich jak energetyka, transport, rolnictwo i przemysł, to główna przyczyna umieralności, prowadząca corocznie do 400 000 przedwczesnych zgonów, w tym z powodu raka płuc, chorób układu krążenia i udarów;

mając na uwadze, że w komunikacie w sprawie ściślejszej współpracy w zakresie przeciwdziałania chorobom zwalczanym drogą szczepień (COM(2018)0245) Komisja zaleca opracowanie unijnych wytycznych dotyczących utworzenia kompleksowych elektronicznych systemów informacji na temat immunizacji na szczeblu krajowym, aby skutecznie monitorować programy immunizacji; mając na uwadze, że należy przy tym w pełni przestrzegać przepisów o ochronie danych; mając na uwadze, że wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) jest zakażeniem przenoszonym drogą płciową powiązanym z prawie 5 % wszystkich nowotworów u kobiet i mężczyzn na całym świecie, w tym z rakiem szyjki macicy i rakiem ustogardła, ale także rakiem odbytu, prącia, pochwy i sromu; mając na uwadze, że osiągnięcie celów w zakresie szczepień przeciwko HPV u dziewcząt oraz ustanowienie wysokiej jakości zorganizowanych badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy jest konieczne, aby osiągnąć cele WHO na 2030 r. dotyczące wyeliminowania raka szyjki macicy jako problemu zdrowia publicznego; mając na uwadze, że wskaźniki wyszczepienia przeciwko VHP są w państwach członkowskich niepokojąco niskie; mając na uwadze, że niestety występują znaczne rozbieżności we wskaźnikach wyszczepienia w poszczególnych państwach członkowskich, które to wskaźniki wynoszą od mniej niż 30 % do ponad 70 % (przy czym wymagany poziom odporności populacji wynosi 70 %); mając na uwadze, że Helicobacter pylori stanowi główną zakaźną przyczynę nowotworów na całym świecie, przede wszystkim gruczolakoraka żołądka typu non-cardia;

mając na uwadze, że coraz częściej występują niektóre nowotwory neuroendokrynne (np. rak tarczycy, sutka, jąder); mając na uwadze, że endokrynologiczne leczenie nowotworów hormonozależnych może mieć endokrynologiczne efekty uboczne; mając na uwadze, że leczenie raka może mieć długoterminowe efekty uboczne, takie jak endokrynologiczne choroby współistniejące u osób żyjących z rakiem lub wyleczonych; mając na uwadze, że otyłość to znany czynnik ryzyka w przypadku wielu rodzajów raka, w tym nowotworów neuroendokrynnych; mając na uwadze, że zgodnie z dostępną wiedzą narażenie na substancje zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego wpływa na rozwój otyłości i raka; mając na uwadze, że takie substancje kosztują państwa członkowskie od 157 do 270 mld EUR rocznie (do 2 % europejskiego PKB) (28) w postaci wydatków na służbę zdrowia i utraconej możliwości dochodów, w dużej mierze ze względu na zaburzenia neurorozwojowe i metaboliczne oraz raka;

mając na uwadze, że narażenie na działanie niebezpiecznych substancji w miejscu pracy jest przyczyną około 120 000 zachorowań na raka związanych z pracą rocznie, co prowadzi do około 80 000 zgonów rocznie i stanowi 8 % wszystkich zgonów związanych z nowotworami (12 % zgonów wśród mężczyzn i 7 % zgonów wśród kobiet); mając jednak na uwadze, że ustalenie związków przyczynowo-skutkowych może być trudne ze względu na długie okresy utajnienia; mając na uwadze, że Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem przy WHO zidentyfikowała 50 priorytetowych czynników rakotwórczych i wykazała, że pracownicy w Europie są na nie narażeni w dużej mierze; mając na uwadze, że zdecydowana większość nowotworów wywołanych czynnikami rakotwórczymi w miejscu pracy wydaje się możliwa do uniknięcia, jeżeli obowiązują odpowiednie przepisy dotyczące substancji rakotwórczych, ale zgodnie z dyrektywą 2004/37/WE wiążące dopuszczalne wartości narażenia zawodowego istnieją dotychczas tylko dla 27 z nich; mając na uwadze, że niezbędne są dalsze działania w celu zapobiegania nowotworom pochodzenia zawodowego związanym z pracą na nocną zmianę i promieniowaniem UV (w przypadku pracowników pracujących na zewnątrz), ich wykrywania i lepszego rozpoznawania;

mając na uwadze, że ewolucja rynku pracy w powiązaniu ze zmianami demograficznymi, nowymi technologiami oraz nowymi rodzajami miejsc pracy może mieć wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy; mając na uwadze, że pracownicy przechodzą na pracę za pośrednictwem platform internetowych, nietradycyjne formy pracy lub niestandardowe zatrudnienie; mając na uwadze, że wszystkie czynniki takie jak promieniowanie, stres, organizacja pracy i warunki pracy powiązano z nowotworami pochodzenia zawodowego (29); mając na uwadze, że obecnie brakuje wiarygodnych i porównywalnych danych na poziomie UE dotyczących narażenia w miejscu pracy na czynniki ryzyka zachorowania na raka (30);

mając na uwadze, że w przeciwieństwie do wypadków przy pracy, po których łatwiej jest ocenić urazy i przyznać odszkodowania, mogą minąć lata lub dziesięciolecia zanim nowotwory pochodzenia zawodowego zostaną zdiagnozowane, a ich przyczyna należycie zidentyfikowana; mając na uwadze, że w swoim zaleceniu dotyczącym chorób zawodowych (31) Komisja zaleca państwom członkowskim, aby możliwie najszybciej wprowadziły krajowe przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne dotyczące chorób zawodowych, za które należy się odszkodowanie, wyszczególnionych w europejskim wykazie zawartym w załączniku I do wspomnianego zalecenia; mając na uwadze, że z powodu różnic między państwami członkowskimi pod względem wskaźników uznawania chorób zawodowych choroby, na które cierpi wielu pracowników, nigdy nie zostaną uznane;

mając na uwadze, że radon jest bezbarwnym i bezwonnym gazem promieniotwórczym ulegającym rozpadowi w powietrzu i uwalniającym promieniowanie, które może uszkodzić DNA komórek wewnątrz ciała; mając na uwadze, że poziomy radonu znacznie różnią się w poszczególnych regionach lub nawet na obszarach mieszkalnych oraz że może być on obecny w powietrzu zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz pomieszczeń;

wskazuje, że w 2011 r. IARC sklasyfikowała pola elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej jako potencjalnie rakotwórcze dla ludzi ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia glejaka związane z korzystaniem z telefonów komórkowych; mając na uwadze, że w 2015 r. i 2018 r. opublikowano wyniki badań wykazujących znaczny (ponad dwukrotny) wzrost występowania glejaków w okresie dwudziestu lat (1995–2015) we wszystkich grupach wiekowych oraz innych badań pokazujących zwiększone ryzyko wystąpienia glejaka związane z korzystaniem z telefonów komórkowych i bezprzewodowych u osób w wieku 18–80 lat; mając na uwadze, że potrzebne są dalsze badania w celu ustalenia tych powiązanych zagrożeń;

mając na uwadze, że co roku w całej Europie 24 % wszystkich nowo zdiagnozowanych zachorowań na raka, w tym na wszystkie nowotwory wieku dziecięcego, stanowią rzadkie nowotwory, które są wyzwaniem dla sektora zdrowia publicznego; mając na uwadze, że pacjenci cierpiący na rzadkie nowotwory stoją w obliczu wyzwań związanych z późną lub nieprawidłową diagnozą, brakiem dostępu do odpowiednich terapii i wiedzy specjalistycznej, brakiem zrozumienia wyjaśnień naukowych, brakiem komercyjnej opłacalności rozwoju nowych terapii, niewielką liczbą dostępnych banków tkanek, trudnościami w prowadzeniu badań klinicznych z wystarczającą liczbą uczestników oraz poczuciem izolacji;

mając na uwadze, że plan powinien być wdrażany w ścisłym związku z zaleceniami i działaniami IARC, celami zrównoważonego rozwoju ONZ w zakresie zdrowia na świecie, w tym celem polegającym na osiągnięciu powszechnego zabezpieczenia zdrowotnego, zaleceniami i wytycznymi WHO, międzynarodowymi porozumieniami zdrowotnymi, w tym Ramową konwencją WHO o ograniczeniu użycia tytoniu i globalną inicjatywą WHO na rzecz walki z rakiem u dzieci, wspólnymi działaniami UE w zakresie walki z rakiem, a także zaleceniami i wytycznymi ekspertów i stowarzyszeń pacjentów; mając na uwadze, że w planie należy uznać za priorytet solidarność i partnerstwo UE z krajami o niskim i średnim dochodzie, w tym z krajami w szerzej pojętym europejskim regionie WHO;

T.	mając na uwadze, że Akt dotyczący warunków przystąpienia Austrii, Finlandii i Szwecji przyznaje Szwecji zwolnienie z ogólnounijnego zakazu sprzedaży niektórych rodzajów tytoniu do stosowania doustnego;

U.	mając na uwadze, że dieta śródziemnomorska jest znana jako zdrowa, zrównoważona dieta, która odgrywa rolę ochronną w profilaktyce pierwotnej i wtórnej głównych przewlekłych chorób zwyrodnieniowych;

mając na uwadze, że choć w planie zwrócono szczególną uwagę na szereg potrzeb politycznych w zakresie badań przesiewowych w kierunku raka, to zaproponowano mniej inicjatyw dotyczących wczesnego wykrywania nowotworów nieobjętych programami badań przesiewowych; mając na uwadze, że w związku z tym konieczne jest podjęcie ukierunkowanych działań w celu zwiększenia świadomości obywateli i pracowników służby zdrowia na temat sygnałów ostrzegających o nowotworze;

mając na uwadze, że ceny leków przeciwnowotworowych wzrosły bardziej niż łączne wydatki związane z rakiem, a nowe, drogie leki przeciwnowotworowe trafiające na rynek zidentyfikowano jako istotny czynnik powodujący wzrost wydatków na opiekę onkologiczną; mając na uwadze, że – jak dostrzeżono w sprawozdaniu technicznym WHO z 2018 r. w sprawie cen leków przeciwnowotworowych i ich skutków (32) – ceny tych leków były wyższe niż ceny leków na inne choroby, a ich koszt rósł szybciej, co skutkowało brakiem dostępu do leczenia dla wielu pacjentów na całym świecie oraz ograniczeniem zdolności rządów do zapewnienia wszystkim dostępu do leczenia po przystępnych cenach;

mając na uwadze, że walkę z rakiem w ramach kompleksowej strategii, takiej jak przedstawiony przez Komisję plan walki z rakiem, można wykorzystać jako model w przypadku innych chorób niezakaźnych, a także mając na uwadze, że pacjenci cierpiący na inne choroby przewlekłe powinni w związku z tym również skorzystać z osiągnięć i zasad planu oraz że należy opracować podobne plany dotyczące innych schorzeń odznaczających się wysokim wskaźnikiem umieralności;

mając na uwadze, że koordynacja między krajami europejskimi, wspólna polityka prowadzona na szczeblu europejskim i transgraniczne przekazywanie wiedzy są absolutnie niezbędne, by poczynić postępy w dziedzinie nowotworów; mając na uwadze, że główna odpowiedzialność za ochronę zdrowia i systemy opieki zdrowotnej spoczywa na państwach członkowskich;

mając na uwadze, że potrzebne jest kompleksowe, wielodyscyplinarne i skoordynowane podejście do behawioralnych, biologicznych, środowiskowych, związanych z pracą, społeczno-ekonomicznych i handlowych uwarunkowań zdrowia na szczeblu regionalnym, krajowym i europejskim, aby wspierać działania ukierunkowane na wszystkie aspekty nowotworów (profilaktyka, wykrywanie, leczenie, opieka paliatywna, dalsza opieka nad osobami żyjącymi z rakiem lub wyleczonymi i reintegracja) poprzez skuteczne wykorzystywanie kluczowych narzędzi, takich jak odpowiednie zasoby i finansowanie, ustawodawstwo, badania naukowe i dzielenie się wiedzą; mając na uwadze, że, jak wykazano, skoncentrowane na pacjencie podejścia do leczenia poprawiają jakość życia i ogólną przeżywalność pacjentów; mając na uwadze, że nowe technologie i sztuczna inteligencja mają duży potencjał w zakresie przyspieszenia postępów w dziedzinie badań nad nowotworami, ich leczenia i opieki;

AA.

mając na uwadze, że badania naukowe i innowacje to jedyna nadzieja na to, aby kiedyś definitywnie pokonać raka; mając na uwadze, że potrzebne jest stałe i skuteczne finansowanie wspierające ambitne projekty oraz dobre i stabilne warunki pracy dla badaczy zajmujących się rakiem; mając na uwadze, że przedsiębiorstwa farmaceutyczne, w tym MŚP, są podmiotami kluczowymi dla innowacji w dziedzinie raka;

AB.	mając na uwadze, że należy dalej promować podejście „Zdrowie we wszystkich politykach” oraz „Jedno zdrowie”, a wysiłki na rzecz walki z rakiem powinny zostać włączone do wszystkich obszarów polityki UE;

AC.	mając na uwadze, że UE i jej państwa członkowskie powinny zmobilizować swoje siły oraz zapewnić odpowiednie zachęty i zrównoważone budżety, aby osiągnąć ambitny cel, jakim jest pokonanie obciążenia związanego z chorobami nowotworowymi i obniżenie śmiertelności z powodu nowotworów w Europie;

AD.	mając na uwadze, że w związku z powyższym plan może być ważnym krokiem w kierunku prawdziwej Europejskiej Unii Zdrowotnej oraz publicznie pokazać obywatelom, że unijna współpraca w dziedzinie zdrowia może okazać się sukcesem;

z zadowoleniem przyjmuje plan i wzywa Komisję do poszukiwania nowych synergii między planem a Programem UE dla zdrowia, strategią farmaceutyczną dla Europy, strategią w zakresie chemikaliów i zaktualizowaną europejską strategią przemysłową; uważa, że takie kompleksowe ramy walki z rakiem przyczyniłyby się do profilaktyki, wczesnego wykrywania i leczenia nowotworów; wzywa Komisję do podjęcia działań na rzecz opracowania wspólnej polityki walki z rakiem, obejmującej, w razie potrzeby, wnioski dotyczące projektów aktów prawnych;

A. Obszary działania

I. Profilaktyka nowotworów we wszystkich politykach europejskich

wyraża silne przekonanie, że kompleksowe działania profilaktyczne przeciwko nowotworom uzupełnione środkami wspierającymi eliminację lub ograniczanie szkód związanych z modyfikowalnymi czynnikami ryzyka należy prowadzić w ramach wszystkich europejskich strategii politycznych i programów finansowania; wzywa Komisję i państwa członkowskie do włączenia publicznych kampanii uświadamiających na temat profilaktyki nowotworów do wszystkich odpowiednich strategii politycznych; wzywa Komisję do uwzględnienia celów planu we wszystkich odpowiednich politykach sektorowych; jest głęboko przekonany, że działania profilaktyczne powinny opierać się na dowodach; wzywa zatem Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia finansowania badań naukowych nad przyczynami raka oraz skuteczności i wdrażania środków zapobiegawczych;

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby opracowały i wdrożyły skuteczne środki profilaktyczne na szczeblu krajowym i unijnym w oparciu o niezależną wiedzę specjalistyczną, najlepsze praktyki, zdobyte doświadczenia i wytyczne kliniczne; w związku z powyższym wzywa w szczególności do wdrożenia Europejskiego kodeksu walki z rakiem w celu zmniejszenia ryzyka zachorowań na raka na podstawie najnowszych wyników badań naukowych oraz do regularnego uaktualniania tego kodeksu w ramach cyklu opartego na ciągłym monitorowaniu i ocenie;

przyznaje, że można zapobiec ponad 40 % wszystkich nowotworów poprzez skoordynowane działania dotyczące behawioralnych, biologicznych, środowiskowych, związanych z pracą, społeczno-ekonomicznych i handlowych uwarunkowań zdrowia; wzywa do poświęcenia większej uwagi prowadzeniu zdrowego stylu życia, aby zapobiegać nowotworom i ograniczyć ponowne wystąpienie niektórych nowotworów;

popiera cel europejskiej misji badawczej dotyczącej chorób nowotworowych w ramach programu „Horyzont Europa”, jakim jest uniknięcie ponad 3 milionów dodatkowych przedwczesnych zgonów w latach 2021–2030 poprzez przyspieszenie postępów w programach profilaktyki i kontroli nowotworów w dążeniu do stworzenia możliwości równego dostępu do tych programów; apeluje do Komisji, aby przydzieliła adekwatne finansowanie na rzecz misji badawczej dotyczącej chorób nowotworowych w ramach programu „Horyzont Europa” oraz wszelkich innych odpowiednich programów (takich jak „Nauka i polityka na rzecz zdrowej przyszłości” – HBM4EU) z myślą o osiągnięciu tego celu;

ubolewa nad poważnymi rozbieżnościami i nierównością w zakresie zdrowia w UE w odniesieniu do profilaktyki nowotworów; podkreśla potrzebę zidentyfikowania wrażliwych i zmarginalizowanych, wykluczonych społecznie grup społeczeństwa oraz osób mieszkających na obszarach oddalonych (np. na obszarach wiejskich i odizolowanych, daleko od ośrodków medycznych) oraz zwrócenia szczególnej uwagi na te grupy i osoby, aby zapewnić im dostęp do usług w zakresie profilaktyki nowotworów; uważa w związku z powyższym, że profilaktyka nowotworów powinna być także rozpatrywana w kontekście sprawiedliwości społecznej, co pociągnie za sobą potrzebę zmian systemowych wprowadzanych za pośrednictwem obejmującej całą ludność polityki publicznej, wykraczającej poza zmianę indywidualnych zachowań;

przyznaje, że używanie tytoniu jest w UE zdecydowanie główną przyczyną nowotworów, którym można zapobiegać, jako że powoduje 15–20 % chorób nowotworowych w Europie i jest głównym czynnikiem ryzyka zgonów z powodu raka w Europie (27 % zgonów z powodu raka, co odpowiada 700 000 ofiarom śmiertelnym nowotworów rocznie w UE); przypomina o znacznych różnicach w UE, gdzie odsetek palaczy między państwami różni się ponad pięciokrotnie;

zdecydowanie popiera zdefiniowany w planie cel „pokolenia wolnego od tytoniu”, zgodnie z którym do 2040 r. tytoniu używać będzie mniej niż 5 % populacji, w porównaniu z około 25 % obecnie; wzywa Komisję do ustanowienia celów pośrednich, których realizacja będzie stale monitorowana i promowana, także na szczeblu krajowym, oraz odnotowywana w rejestrze nierówności w przeciwdziałaniu nowotworom, aby optymalnie ukierunkować wysiłki z myślą o osiągnięciu celu głównego; wzywa Komisję do finansowania programów wspierających rzucenie palenia tytoniu; wzywa Komisję do wspierania współpracy między państwami członkowskimi w zakresie wymiany najlepszych i najbardziej efektywnych praktyk w zakresie ograniczania palenia tytoniu;

z zadowoleniem przyjmuje zamiar dokonania przez Komisję przeglądu dyrektywy w sprawie wyrobów tytoniowych (33), dyrektywy w sprawie stawek akcyzy stosowanych do wyrobów tytoniowych (34) oraz ram prawnych dotyczących transgranicznego nabywania tytoniu przez osoby prywatne, a także apeluje do Komisji o podjęcie odpowiednich działań i przedstawienie wniosków ustawodawczych w celu wprowadzenia następujących zmian:

a)	zwiększenie i pozytywna konwergencja minimalnych stawek akcyzy na wszystkie wyroby tytoniowe oraz ich ostatecznej ceny rynkowej, co usprawniłoby profilaktykę przez ograniczenie używania i upowszechniania tytoniu, zwłaszcza wśród osób młodych,

b)	wprowadzenie wymogu stosowania standardowych opakowań oraz obowiązek umieszczania ostrzeżeń zdrowotnych, w tym ostrzeżeń obrazkowych, na 80 % przedniej i tylnej części opakowania papierosów, a także

c)	ścisłe egzekwowanie zakazu stosowania charakterystycznych środków aromatyzujących we wszystkich wyrobach tytoniowych w celu zmniejszenia atrakcyjności tych wyrobów dla osób palących, niepalących i osób młodych;

10.

wzywa do przeprowadzenia oceny i przeglądu stosowanych obecnie metod pomiaru zawartości substancji smolistych, nikotyny i tlenku węgla w tytoniu i powiązanych wyrobach, na podstawie niezależnych i najnowszych badań naukowych;

11.

wzywa państwa członkowskie do wypełnienia obowiązków wynikających z dyrektywy (UE) 2019/904 (35) w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w odniesieniu do filtrów w wyrobach tytoniowych zawierających tworzywa sztuczne w celu rozwiązania problemów środowiskowych i zdrowotnych związanych z tymi filtrami;

12.

wzywa Komisję do podjęcia działań następczych w związku z ocenami naukowymi zagrożeń dla zdrowia związanych z papierosami elektronicznymi, podgrzewanymi wyrobami tytoniowymi i nowatorskimi wyrobami tytoniowymi, w tym oceny ryzyka związanego ze stosowaniem tych wyrobów w porównaniu z używaniem innych wyrobów tytoniowych, a także do opracowania na szczeblu europejskim wykazu substancji zawartych w tych wyrobach i przez nie emitowanych; uważa, że papierosy elektroniczne mogłyby umożliwić niektórym palaczom stopniowe porzucenie palenia; uważa jednocześnie, że papierosy elektroniczne nie powinny być atrakcyjne dla osób niepełnoletnich i niepalących; apeluje zatem do Komisji, by w ramach dyrektywy w sprawie wyrobów tytoniowych oceniła, które aromaty w papierosach elektronicznych są szczególnie atrakcyjne dla osób niepełnoletnich i niepalących, oraz by przedstawiła propozycję wprowadzenia zakazu stosowania tych aromatów, a ponadto do zaproponowała, by zakazać stosowania wszystkich charakterystycznych aromatów w podgrzewanych wyrobach tytoniowych i nowatorskich wyrobach tytoniowych;

13.

wzywa do szybkiego i pełnego wdrożenia Ramowej konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o ograniczeniu użycia tytoniu (FCTC) (36) oraz Protokołu WHO w sprawie wyeliminowania nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi (37) i do zwrócenia przy tym szczególnej uwagi na art. 5 ust. 3 FCTC oraz zawarte tam wytyczne dotyczące ochrony polityki zdrowia publicznego przed partykularnymi interesami przemysłu tytoniowego; wzywa Komisję do wdrożenia obowiązujących wszystkich urzędników i innych pracowników szczegółowych zasad postępowania podczas kontaktów z przemysłem tytoniowym, zgodnie z decyzją Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie 852/2014/LP (38);

14.

popiera wniosek Komisji dotyczący aktualizacji zalecenia Rady z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie środowisk wolnych od dymu tytoniowego (39) w celu objęcia zaleceniem nowych produktów, takich jak papierosy elektroniczne i podgrzewane wyroby tytoniowe, oraz zwiększenia zakresu stref wolnych od dymu tytoniowego, w tym na świeżym powietrzu;

15.

przypomina, że etanol i aldehyd octowy powstający w wyniku metabolizmu etanolu w napojach alkoholowych są sklasyfikowane przez IARC jako rakotwórcze dla ludzi, a w Europie szacuje się, że spożycie alkoholu jest przyczyną 10 % wszystkich przypadków zachorowań na raka u mężczyzn i 3 % wszystkich przypadków zachorowań na raka u kobiet (40); podkreśla, że im mniejsza jest ilość spożywanego alkoholu, tym mniejsze ryzyko zachorowania na raka; podkreśla, że szkodliwe spożycie alkoholu stanowi czynnik ryzyka zachorowania na wiele różnych nowotworów, w tym raka jamy ustnej, gardła, przełyku, wątroby, jelita grubego i raka piersi u kobiet; przypomina o badaniu, do którego odsyła WHO (41) i w którym uznano, że nie ma takiego poziomu spożycia alkoholu, który byłby najbezpieczniejszy, jeśli chodzi o profilaktykę nowotworową, oraz podkreśla, że należy brać to pod uwagę przy projektowaniu i wdrażaniu polityki walki z rakiem (42);

16.

z zadowoleniem przyjmuje cel Komisji, jakim jest zmniejszenie szkodliwego używania alkoholu o co najmniej 10 % do 2025 r.; zachęca Komisję i państwa członkowskie do wspierania działań mających na celu ograniczenie szkód spowodowanych spożyciem alkoholu i zapobieganie im w ramach zmienionej strategii UE w zakresie wspierania państw członkowskich w ograniczaniu szkodliwych skutków spożywania alkoholu (43), w tym europejskiej strategii zerowego spożycia alkoholu przez nieletnich, którym to strategiom powinny towarzyszyć w stosownych przypadkach wnioski ustawodawcze, z poszanowaniem zasady pomocniczości i obowiązujących przepisów krajowych w sprawie limitów wiekowych dotyczących spożycia alkoholu; opowiada się za rzetelniejszym informowaniem konsumentów poprzez lepsze oznakowanie napojów alkoholowych, tak aby zawierały one informacje o umiarkowanym i odpowiedzialnym spożyciu, oraz za wprowadzeniem obowiązku podawania wykazu składników i informacji o wartości odżywczej z wykorzystaniem etykiet cyfrowych; zwraca się do Komisji o podjęcie konkretnych działań ukierunkowanych na nadmierne spożywanie alkoholu związane z ryzykiem (44); uważa, że należy chronić osoby niepełnoletnie przed informacjami handlowymi dotyczącymi spożywania alkoholu, a także lokowaniem produktu i sponsorowaniem marek alkoholowych, w tym w środowisku cyfrowym, ponieważ reklamy nie mogą być ukierunkowane szczególnie na nieletnich ani zachęcać do spożywania alkoholu; wzywa do zakazu reklamowania alkoholu podczas imprez sportowych i sponsorowania przez branżę alkoholową imprez sportowych, gdy uczestniczą w nich głównie osoby niepełnoletnie, oraz do zakazu sponsorowania sportu przez producentów alkoholu; wzywa do ścisłego monitorowania wdrażania zmienionej dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych (45); domaga się, by przyszły wniosek dotyczący aktu o usługach cyfrowych zwiększał zdolność państw członkowskich do utrzymywania i egzekwowania przepisów mających na celu ochronę nieletnich i innych grup społeczeństwa podatnych na zagrożenia przed informacjami handlowymi dotyczącymi napojów alkoholowych; zachęca do przydzielania funduszy publicznych na kampanie uświadamiające o zasięgu krajowym i europejskim; popiera planowany przegląd prawodawstwa UE dotyczącego opodatkowania alkoholu i transgranicznego nabywania alkoholu przez osoby prywatne oraz przegląd polityki cenowej dotyczącej alkoholu, w tym rozważenie podniesienia podatków od napojów alkoholowych;

17.

podkreśla, że żywność wywiera istotny wpływ na zdrowie ludzi oraz że dowody naukowe pokazują, iż spożycie porcji żywności nieodpowiedniej wielkości wywiera negatywny wpływ na zdrowie i może zwiększać ryzyko rozwoju nowotworów; domaga się opracowania kompleksowych kampanii dotyczących odżywiania, zgodnych ze strategią Unii Europejskiej „Od pola do stołu”;

18.

zachęca państwa członkowskie, by rozważyły udostępnianie porad dotyczących odżywiania w ramach podstawowej opieki zdrowotnej;

19.

podkreśla rolę zdrowej diety w profilaktyce i ograniczaniu zachorowalności na nowotwory i nawrotów nowotworów oraz zaznacza, że można zmniejszyć indywidualne ryzyko zachorowania na raka poprzez częstsze spożywanie roślin produkowanych w sposób zrównoważony i żywności pochodzenia roślinnego, takiej jak świeże owoce i warzywa, całe ziarna i rośliny strączkowe; podkreśla ponadto potrzebę zajęcia się problemem nadmiernego spożycia mięsa i produktów wysoko przetworzonych oraz produktów o wysokiej zawartości cukrów, soli i tłuszczów; w związku z powyższym przyjmuje z zadowoleniem zbliżający się przegląd unijnego programu „Owoce, warzywa i mleko w szkole” oraz polityki UE w zakresie promocji produktów rolnych; zwraca się do Komisji i państw członkowskich o zachęcanie i wspieranie konsumentów w dokonywaniu świadomych, zdrowych i zrównoważonych wyborów dotyczących produktów spożywczych poprzez przyjęcie obowiązkowego i zharmonizowanego w UE etykietowania z przodu opakowania, dotyczącego wartości odżywczej zarówno, które jest opracowywane na podstawie wyników solidnych i niezależnych badań naukowych; z zadowoleniem przyjmuje priorytet związany ze zdrowym odżywianiem określony w europejskiej gwarancji dla dzieci (46) i wzywa do opracowania nowego planu działania UE w sprawie otyłości u dzieci; popiera środki polityki budżetowej mające na celu obniżenie cen i zwiększenie dostępności świeżej żywności (takiej jak owoce i warzywa, nasiona roślin strączkowych, rośliny strączkowe i pełne ziarna zbóż) na szczeblu krajowym, zwłaszcza dla osób o niskim dochodzie; zachęca państwa członkowskie do stosowania polityki cenowej, takiej jak zróżnicowanie podatku od wartości dodanej, oraz środków kontroli rynku, aby wpływać na popyt na żywność i napoje o niskiej zawartości tłuszczów nasyconych, tłuszczów trans, soli i cukru, na dostęp do nich oraz na ich przystępność cenową; wspiera państwa członkowskie w przeglądzie odpowiednich przepisów w celu ograniczenia reklamy napojów słodzonych i przetworzonych produktów spożywczych o wysokiej zawartości tłuszczów, soli i cukru, w tym reklamy w mediach społecznościowych, oraz wzywa Komisję do przedstawienia wniosku dotyczącego kompleksowego ogólnounijnego rozporządzenia zakazującego takiej reklamy skierowanej do osób niepełnoletnich;

20.

dostrzega, że otyłość stanowi czynnik ryzyka w przypadku wielu typów nowotworów, takich jak między innymi rak jelita grubego, rak nerki lub rak piersi; apeluje do państw członkowskich o aktywne zwalczanie otyłości nie tylko przez udostępnianie zdrowych wyborów żywieniowych i możliwości uprawiania sportu oraz przez edukowanie obywateli i zachęcanie ich do dokonywania właściwych wyborów, ale również przez włączanie do podstawowej opieki zdrowotnej całościowych programów, które pomagają pacjentom cierpiącym na otyłość zrzucić wagę w zdrowy sposób; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by wspierały badania naukowe i innowacje związane z otyłością, aby opisać wpływ między innymi czynników genetycznych, mikroflory człowieka lub stanu psychologicznego na masę ciała oraz przeanalizować najskuteczniejsze interwencje;

21.

z zadowoleniem przyjmuje zamiar zajęcia się przez Komisję kwestią obecności zanieczyszczeń rakotwórczych w żywności; przypomina Komisji swoją rezolucję z dnia 8 października 2020 r. (47), w której wezwano do ustanowienia przepisami rygorystycznych najwyższych dopuszczalnych poziomów akryloamidu w żywności w celu odpowiedniej ochrony konsumentów, w szczególności najbardziej podatnych na zagrożenia, takich jak niemowlęta i dzieci; pilnie oczekuje od Komisji szybkiego przedstawienia wniosków regulacyjnych;

22.

wzywa Komisję do zastosowania się do różnych postulatów Parlamentu zawartych w jego rezolucji z 16 stycznia 2019 r. w celu udoskonalenia unijnej procedury wydawania zezwoleń na dopuszczenie pestycydów do obrotu;

23.

wzywa państwa członkowskie, władze regionalne i lokalne, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz pracodawców do promowania i ułatwiania aktywności fizycznej i uprawiania sportu przez całe życie, gdyż, jak wiadomo, ograniczają one zarówno zachorowalność, jak i nawroty nowotworów oraz problemy ze zdrowiem psychicznym, a także sprzyjają włączeniu społecznemu; podkreśla, że należy sprawić, aby dzięki finansowaniu infrastruktury publicznej, sprzętu i programów uprawianie sportu było inkluzywne i dostępne dla wszystkich od najmłodszych lat, a zwłaszcza dla grup podatnych na zagrożenia; wzywa państwa członkowskie, aby ułatwiały hospitalizowanym pacjentom dostęp do aktywności fizycznej, jeżeli jest to zgodne z zaleceniami klinicznymi;

24.

z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie unijnej kampanii „HealthLifestyle4all”, która zakłada promowanie sportu, aktywności fizycznej i zdrowego odżywiania, a także porusza inne kluczowe zagadnienia; zaleca, aby szkoły włączyły edukację zdrowotną do swoich programów nauczania w celu zapewnienia, aby dzieci i młodzież uczyły się, jak prowadzić zdrowy styl życia, i były świadome istnienia Europejskiego kodeksu walki z rakiem, oraz apeluje, aby edukacja zdrowotna stanowiła integralną część polityki edukacyjnej w zakresie pomocy społecznej;

25.

zwraca uwagę, że promieniowanie słoneczne zawiera niewidzialne promieniowanie ultrafioletowe (UV), które może powodować raka skóry; wzywa w związku z tym Komisję do przeglądu dyrektywy 2006/25/WE w sprawie narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (sztucznym promieniowaniem optycznym) (48) oraz do włączenia w zakres tej dyrektywy promieniowania słonecznego; popiera wzmocnienie ochrony przed narażeniem na promieniowanie ultrafioletowe na szczeblu UE, zwłaszcza poprzez przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy odnoszące się do osób pracujących na zewnątrz; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do przeanalizowania środków dotyczących narażenia na promieniowanie ultrafioletowe, w tym w urządzeniach do opalania się za pomocą promieni UV (solariach) (49); podkreśla znaczenie kampanii informacyjnych, aby uświadomić ludziom ryzyko związane z nadmierną ekspozycją na słońce oraz nauczyć ich, jak rozpoznawać możliwe znaki ostrzegawcze; wzywa do podjęcia konkretnych środków w celu ograniczenia narażenia dzieci i młodzieży na promieniowanie ultrafioletowe; wzywa do wprowadzenia surowszych przepisów dotyczących korzystania z solariów do celów kosmetycznych oraz zakazu korzystania z nich przez osoby niepełnoletnie; wzywa państwa członkowskie, by do krajowych rejestrów nowotworów włączyły dane na temat czerniakowych nowotworów złośliwych skóry;

26.

przyznaje, że około 2 % obciążenia związanego z chorobami nowotworowymi w Europie można przypisać promieniowaniu jonizującemu oraz że narażenie na radon i produkty jego rozpadu w pomieszczeniach jest drugą główną przyczyną raka płuc w Europie; oczekuje na wyniki programu badawczo-szkoleniowego Euratomu (50), które poprawią stan wiedzy na temat narażenia na radon oraz pozwolą opracować środki zaradcze mające na celu ograniczenie akumulacji radonu w lokalach mieszkalnych; przypomina, że promieniowanie jonizujące może być obecne również w prywatnych gospodarstwach domowych; zachęca zatem Komisję i państwa członkowskie do określenia obecnych i potencjalnych obszarów krytycznych w celu skutecznego reagowania na to zagrożenie; wzywa Komisję do przeznaczenia funduszy na stworzenie takiej mapy prognostycznej oraz do promowania kampanii informacyjnych skierowanych do społeczeństwa w celu zwiększenia świadomości w tej kwestii; zachęca państwa członkowskie do regularnego aktualizowania krajowych planów ograniczania narażenia na radon, zgodnie z wymogami dyrektywy w sprawie narażenia na źródła promieniotwórcze (51), oraz do uaktualnienia wytycznych dla nowych budynków dotyczących zmniejszania narażenia na radon; wzywa Komisję, by oceniła wdrożenie i skuteczność obecnych środków ochrony pracowników narażonych na promieniowanie jonizujące, takich jak załogi linii lotniczych, pracownicy elektrowni jądrowych, pracownicy odnośnych zakładów przemysłowych oraz badacze, pracownicy służby zdrowia i lekarze weterynarii pracujący w sektorze radiologii, radioterapii lub medycyny nuklearnej, a także by dokonała przeglądu tych środków, jeżeli jest to konieczne i proporcjonalne;

27.

apeluje do Komisji o promowanie multidyscyplinarnych badań naukowych dotyczących istnienia powiązań między polami elektromagnetycznymi (EMF), w tym 5G, a nowotworami, w celu zebrania dowodów naukowych dotyczących długoterminowych skutków pól elektromagnetycznych, oraz o terminowe informowanie opinii publicznej o wynikach tych badań; wzywa do wspierania badań nad rozwojem technologii, które zmniejszają narażenie na częstotliwości radiowe;

28.

postrzega Europejski Zielony Ład jako istotny czynnik sprzyjający profilaktyce nowotworów w Europie, dzięki temu, że jego celem jest zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, żywności, wody i gleby oraz narażenia na działanie substancji chemicznych; wzywa do włączenia oceny wpływu polityki na zachorowalność na raka do strategii „Od pola do stołu” oraz strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności, strategii „zero zanieczyszczeń” oraz strategii dotyczącej nietoksycznego środowiska; z zadowoleniem przyjmuje zbliżający się przegląd unijnych norm jakości powietrza i wzywa Komisję do dostosowania ich do wytycznych WHO, o których mowa w rezolucji Parlamentu z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie wdrożenia dyrektyw w sprawie jakości powietrza (52); wzywa Komisję do zagwarantowania, by wspólna polityka rolna pomagała rolnikom ograniczać stosowanie pestycydów; zachęca do prowadzenia badań nad lekami bezpieczniejszymi dla środowiska, do ich stosowania i opracowywania oraz zachęca do wdrażania skutecznych mechanizmów usuwania odpadów, które zapobiegają zanieczyszczaniu środowiska, zgodnie z celami strategii farmaceutycznej dla Europy;

29.

podkreśla potrzebę pełnego wdrożenia zmienionej dyrektywy w sprawie wody pitnej (53) oraz wdrożenia i egzekwowania ramowej dyrektywy wodnej (54), co przyczyni się do zmniejszenia w wodach powierzchniowych i gruntowych stężenia niektórych substancji zanieczyszczających, które mogą przyczyniać się do zachorowalności na raka;

30.

wzywa w szczególności, aby zaostrzyć wymogi informacyjne na temat działania rakotwórczego w ramach rozporządzenia w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) (55) w celu umożliwienia identyfikacji wszystkich produkowanych lub przywożonych substancji rakotwórczych, niezależnie od ich ilości, zgodnie ze strategią w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności, oraz apeluje, aby rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowane ograniczenia w zakresie chemikaliów, w tym substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego, w ramach rozporządzenia REACH były przeprowadzane w powiązaniu z ocenami Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem i WHO; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie wyrażone w strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności do rozszerzenia ogólnego podejścia do zarządzania ryzykiem w celu sprawienia, by produkty konsumenckie nie zawierały chemikaliów, które powodują nowotwory i mutacje genowe, wpływają na układ rozrodczy lub hormonalny bądź są trwałe i wykazują zdolność do bioakumulacji oraz są toksyczne; wzywa Komisję do szybkiego wdrożenia środków planowanych w strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności w celu zmniejszenia narażenia obywateli na substancje rakotwórcze i zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego z uwzględnieniem wszystkich dróg narażenia; apeluje do Komisji o zwrócenie szczególnej uwagi na grupy ludności szczególnie podatne na zagrożenia związane z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi oraz o lepsze uwzględnianie tych grup w ocenach ryzyka chemicznego; podkreśla, że informacje dla konsumentów na temat dróg narażenia w codziennym życiu mają kluczowe znaczenie dla poprawy profilaktyki, w związku z czym z zadowoleniem przyjmuje w tym względzie ustanowienie bazy danych substancji potencjalnie niebezpiecznych w produktach; zwraca się do Europejskiej Agencji Środowiska o sporządzenie wraz z Europejską Agencją Chemikaliów sprawozdania na temat chemikaliów w środowisku w Europie; apeluje, by sprawozdanie zawierało ocenę systemowego charakteru substancji rakotwórczych i zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego w europejskich systemach produkcji i konsumpcji oraz ocenę ich stosowania w produktach, występowania w europejskim środowisku i szkód dla zdrowia ludzi, w szczególności w postaci nowotworów;

31.

uważa, że kolejna edycja Europejskiego kodeksu walki z rakiem będzie musiała uwzględniać najnowszą wiedzę na temat środowiskowych czynników rakotwórczych; wzywa Komisję do bezzwłocznego zaproponowania przeglądu art. 68 ust. 2 rozporządzenia REACH, rozporządzenia w sprawie materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (56), rozporządzenia dotyczącego produktów kosmetycznych (57), dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa zabawek (58) oraz innych odpowiednich przepisów w sprawie produktów konsumpcyjnych w celu zapewnienia, by produkty konsumpcyjne nie zawierały substancji chemicznych, które powodują nowotwory, zgodnie ze strategią w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności; wzywa ponadto do regularnego przeglądu tych przepisów w celu uwzględnienia rozwoju nowych materiałów, tendencji i produktów; podkreśla, że substancje zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego są obecne w żywności, materiałach przeznaczonych do kontaktu z żywnością, kosmetykach, towarach konsumpcyjnych, zabawkach i wodzie pitnej oraz że narażenie na nie, nawet w niewielkich dawkach, może mieć niekorzystne skutki w perspektywie krótko- i długoterminowej, obejmujące również nowotwory (59); podkreśla, że ze względu na powszechne narażenie ludności w UE na wiele podejrzewanych i znanych substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego oraz fakt, że łączna ekspozycja na kilka takich substancji poprzez podobne lub różne drogi narażenia może prowadzić do skumulowanych skutków, konieczne jest zminimalizowanie narażenia na substancje zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego i zapewnienie większej spójności rozporządzenia UE w różnych sektorach; zachęca do prowadzenia dalszych badań, aby określić stopień, w jakim substancje chemiczne mogą zaburzać funkcjonowanie układu hormonalnego;

32.

w pełni popiera zobowiązanie Komisji wyrażone w strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności do zmiany rozporządzenia w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania chemikaliów (rozporządzenie (WE) nr 1272/2008 (60)) w celu wprowadzenia nowych klas zagrożenia dla między innymi substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego, w tym substancji o takim podejrzewanym działaniu, oraz do zaktualizowania wymogów informacyjnych we wszystkich odpowiednich przepisach, aby umożliwić ich identyfikację;

33.

apeluje do Komisji o włączenie podejścia „braku szkodliwości już na etapie projektowania” do wymogów regulacyjnych związanych z produkcją substancji chemicznych i farmaceutycznych, aby przyjąć prawdziwie ostrożnościowe podejście do łagodzenia zagrożeń dla naszego zdrowia, społeczeństwa i środowiska;

34.

z zadowoleniem przyjmuje publikację nowych strategicznych ram UE dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2021–2027, w szczególności zaś podejście oparte na „wizji zero” do zgonów związanych z pracą, a także planowany szczyt poświęcony przeglądowi kwestii dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w 2023 r. w celu oceny postępów w realizacji „wizji zero”; podkreśla potrzebę ścisłego i regularnego zaangażowania partnerów społecznych i zainteresowanych stron w tę strategię; ubolewa jednak nad ograniczoną liczbą substancji uwzględnionych w strategii; zachęca do ciągłych analiz i badań dotyczących nowych substancji o podejrzewanym działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym, do ustanowienia dopuszczalnych wartości narażenia zawodowego dla środków chemicznych, dla których wartości takie nie zostały jeszcze ustalone, oraz do okresowych przeglądów w razie potrzeby, w świetle nowszych danych naukowych i rozwoju technicznego; z zadowoleniem przyjmuje badanie wśród pracowników dotyczące narażenia na czynniki ryzyka zachorowania na raka przygotowane przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA); podkreśla, że bardziej systematyczne programy biomonitoringu człowieka, w pełni zgodne ze środkami ochrony danych, zarówno w kontekście zawodowym, jak i niezawodowym, mogą stanowić jedno z kilku odpowiednich źródeł informacji na temat ogólnych skutków narażenia chemicznego i wpływu na zdrowie; wzywa zatem Komisje do pilnego wykazania się większymi ambicjami w zakresie ambitnych i regularnych aktualizacji dyrektywy 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy; w tym celu wzywa Komisję, aby po konsultacji z Komitetem Doradczym ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa, przedstawiła plan działania w celu osiągnięcia do 2024 r. wartości OEL dla co najmniej 25 dodatkowych substancji, grup substancji lub substancji powstających w wyniku procesów; podkreśla w tym względzie potrzebę zwiększenia przez Komisję zdolności do przeglądu dopuszczalnych wartości stężenia w środowisku pracy oraz dodania nowych, w tym przez zwiększenie liczby pracowników w odpowiednich jednostkach i organach; przypomina w tym kontekście, że trwające negocjacje w sprawie czwartego przeglądu dyrektywy 2004/37/WE stanowią okazję do włączenia do załącznika 1 również prac związanych z narażeniem na działanie niebezpiecznych produktów leczniczych spełniających kryteria klasyfikacji jako rakotwórcze, mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość, kategorii 1A lub 1B, określonych w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008, aby zapewnić jak najlepsze ogólne i indywidualne środki ochrony pracowników mających do czynienia z tymi produktami; powtarza swoje apele o ustanowienie nowego spójnego, przejrzystego i opartego na ryzyku systemu w celu ustalania dopuszczalnych wartości narażenia oraz lepszego uwzględnienia narażenia pracowników na kombinację substancji; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do dodania substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego jako kategorii substancji wzbudzających szczególnie duże obawy w ramach rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (rozporządzenie REACH), a także do sklasyfikowania ich w ramach rozporządzenia (WE) nr 1272/2008; podkreśla, że pracownicy powinni być również chronieni przed narażeniem na działanie substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do przedstawienia w 2022 r. wniosku ustawodawczego mającego na celu dalsze ograniczenie narażenia pracowników na azbest, w opinii Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem czynnik rakotwórczy o udowodnionym działaniu (grupa 1), który nadal odpowiada za około połowę wszystkich nowotworów pochodzenia zawodowego w Europie; w związku z tym ponawia wnioski Parlamentu zawarte w rezolucji z dnia 20 października 2021 r. w sprawie ochrony pracowników przed azbestem (61), w szczególności apel o opracowanie europejskiej strategii na rzecz usunięcia całego azbestu oraz propozycje dotyczące lepszej oceny zagrożeń związanych z narażeniem na działanie azbestu innych niż zawodowe; zwraca się do państw członkowskich o ułatwienie uznawania potwierdzonych nowotworów związanych z pracą i odszkodowań za nie oraz o wzmocnienie monitorowania narażenia związanego z pracą przez inspektoraty pracy;

35.

zachęca Komisję i państwa członkowskie do realizacji celów zrównoważonego rozwoju ONZ w zakresie chorób zakaźnych w celu promowania profilaktyki nowotworów związanych z chorobami zakaźnymi; z zadowoleniem przyjmuje programy szczepień mające na celu zapobieganie przenoszeniu wirusa HPV; domaga się wdrożenia w państwach członkowskich neutralnego pod względem płci i finansowanego ze środków publicznych programu szczepień przeciwko HPV, aby zapewnić wyeliminowanie wszystkich nowotworów związanych z HPV, oraz wzywa do pełnego zaszczepienia 90 % dziewcząt oraz do znacznego zwiększenia liczby szczepień chłopców w wieku do 15 lat przy użyciu szczepionki HPV do 2030 r.; domaga się, by postępy w osiąganiu celów europejskiego planu walki z rakiem w zakresie szczepień przeciwko HPV zgłaszano w ramach rejestru nierówności w przeciwdziałaniu nowotworom; apeluje do państw członkowskich o wdrożenie zalecenia Rady z dnia 7 grudnia 2018 r. w sprawie ściślejszej współpracy w zakresie przeciwdziałania chorobom zwalczanym drogą szczepień (62), aby zmniejszyć nierówności pod względem szczepień w grupach podatnych na zagrożenia oraz podnieść wyszczepialność dzieci; z zadowoleniem przyjmuje zamiar zaproponowania przez Komisję zalecenia Rady w sprawie nowotworów zwalczanych drogą szczepień; podkreśla w tym kontekście potrzebę skoordynowanych działań ukierunkowanych na rakotwórcze wirusy, takie jak wirus HPV i wirus zapalenia wątroby typu B (HBV), aby zapobiec ich przenoszeniu; wzywa do większej harmonizacji szczepień przeciwko HPV i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B w ramach krajowych programów państw członkowskich, przy jednoczesnym zapewnieniu informacji o szczepieniach i promowaniu równego dostępu dla wrażliwych i podatnych na zagrożenia grup dorosłych; zachęca do regularnego monitorowania obecnych szczepień przeciwko HPV i HBV na szczeblu UE z wykorzystaniem systemu podobnego do systemu monitorowania szczepień przeciwko COVID-19, opracowanego przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), co zachęci również państwa członkowskie do przyjęcia najlepszych praktyk i utrzymania dynamiki; wzywa państwa członkowskie do harmonizacji danych, zapewnienia ich interoperacyjności i do lepszego rozwoju krajowych systemów danych dotyczących szczepienia; podkreśla, że ECDC powinno odgrywać kluczową rolę w monitorowaniu postępów państw członkowskich; popiera prowadzenie dalszych badań nad rozwojem szczepionek przeciwko innym wirusom, takim jak wirus zapalenia wątroby typu C i ludzki wirus niedoboru odporności (HIV); uważa, że do tego czasu należy na masową skalę stosować rozwiązania terapeutyczne, aby osiągnąć cel WHO, jakim jest zwalczenie wirusowego zapalenia wątroby typu C do 2030 r., oraz apeluje do Komisji o wykorzystanie zasobów finansowych Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, aby osiągnąć te cele w drodze finansowania badań przesiewowych; wzywa do współpracy z państwami członkowskimi i organizacjami międzynarodowymi w celu zwalczania wpływu informacji wprowadzających w błąd na szczepienia i zajęcia się problemem uchylania się od szczepień; domaga się wykorzystania Programu UE dla zdrowia i innych unijnych strumieni finansowania w tym celu, w tym do wsparcia starań o zwiększanie świadomości obywateli, personelu placówek edukacyjnych i pracowników służby zdrowia, a także wsparcia badań behawioralnych w ramach programu „Horyzont Europa”; zaleca szersze stosowanie unijnego kodeksu postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji, w szczególności w związku z informacjami wprowadzających w błąd na temat szczepionek;

36.

wskazuje, że jak potwierdzają najnowsze dane, osoby cierpiące na przewlekłe stany zapalne, w tym spowodowane chorobami reumatycznymi i chorobami układu mięśniowo-szkieletowego, są bardziej zagrożone nowotworami i innymi chorobami złośliwymi; apeluje do Komisji i państw członkowskich o rozszerzenie badań nad związkiem między przewlekłymi stanami zapalnymi, nowotworami oraz chorobami reumatycznymi i chorobami układu mięśniowo-szkieletowego;

37.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, by zwiększyły nakłady na badania nad przyczynami nowotworów u osób dorosłych oraz u dzieci i młodzieży;

38.

podkreśla wagę przeznaczenia odpowiednich środków finansowych na badania naukowe i społeczne badania humanistyczne w celu oceny nierówności w dostępie do standardów opieki i innowacji w zakresie nowotworów wieku dziecięcego w Europie, które są przyczyną różnic we wskaźnikach przeżywalności pacjentów z nowotworami wieku dziecięcego wynoszących do 20 % w poszczególnych państwach członkowskich, oraz sformułowania środków łagodzących w celu zagwarantowania równych praw i dostępu do leczenia wszystkim dzieciom i młodzieży chorym na raka w Europie; w związku z powyższym ubolewa nad dysproporcjami w zakresie dostępu do wysokiej jakości usług opieki zdrowotnej między państwami członkowskimi i między regionami w poszczególnych państwach członkowskich oraz apeluje do Komisji o przeciwdziałanie tym dysproporcjom za pomocą odpowiednich środków ustawodawczych, aby zapewnić równe prawa w UE;

39.

zaleca promowanie karmienia piersią w celu ograniczenia ryzyka zachorowania na raka piersi u kobiet poprzez informowanie i edukowanie matek na temat korzyści wynikających z karmienia piersią;

40.

wskazuje, że wykazano istnienie genetycznych predyspozycji do zachorowania na raka, które wynikają z mutacji określonych genów; podkreśla, że dostępne są metody wykrywania tych mutacji, albo przy porodzie w ramach wczesnego wykrywania niektórych nowotworów wieku dziecięcego, albo w późniejszym okresie życia, zwłaszcza w przypadku raka sutka, raka jajnika i raka jelita grubego, oraz że wykrywanie tych mutacji może pomóc w zapobieganiu rakowi lub wykrywaniu raka we wczesnym stadium oraz wpływać na wybór metody leczenia; zaleca w związku z tym, aby państwa członkowskie wspierały poprawę dostępu pacjentów we wszystkich grupach wiekowych do badań genetycznych w połączeniu z doradztwem medycznym i zaawansowaną diagnostyką w dziedzinie sekwencjonowania poprzez przeznaczanie środków finansowych i tworzenie jasnych sposobów szybkiego i skutecznego zwrotu kosztów, a także podnoszenie świadomości na temat zakresu, w jakim obywatele mogą uzyskać dostęp do takich usług w Unii; zaleca zwiększenie inwestycji w infrastrukturę i umiejętności związane z platformami sekwencjonowania genetycznego oraz w szkolenie wyspecjalizowanych doradców genetycznych w określonych jednostkach, takich jak te, które istnieją już w niektórych ośrodkach; wzywa Komisję do wspierania badań nad genetykami w celu znalezienia genotypów o wyższym prawdopodobieństwie rozwoju niektórych nowotworów, w tym nowotworów dziecięcych, jako chorób o krótkim narażeniu na działanie czynników zewnętrznych;

41.

podkreśla, że w porównaniu z standardową epidemiologią techniki takie jak epidemiologia molekularna mogą być źródłem nowych informacji na temat interakcji genotyp-środowisko w przypadku nowotworów; wskazuje, że informacje te – wraz z dalszymi badaniami w obszarze epigenetyki – można wykorzystywać do lepszego zrozumienia czynników ryzyka przyczyniających się do rozwoju nowotworów i do podniesienia poziomu wczesnego wykrywania;

42.

zdecydowanie popiera planowany przegląd Europejskiego kodeksu walki z rakiem w celu opracowywania, wymiany i wdrażania najlepszych praktyk w programach profilaktyki nowotworów, ze szczególnym uwzględnieniem grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, oraz uruchomienie w UE przyjaznej dla użytkownika aplikacji mobilnej, która będzie wsparciem dla ludzi i obejmie profilaktykę nowotworową, edukację i opiekę, zgodnie z zapowiedzią zawartą w planie; podkreśla, że oprócz dostępności w aplikacjach mobilnych wszystkie aktualne informacje powinny być również udostępniane w formatach niecyfrowych, aby zapewnić inkluzywność; podkreśla, że Europejski kodeks walki z rakiem powinien być systematycznie oceniany przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem, a prace związane z oceną w dalszym ciągu powinna koordynować Komisja;

43.

zachęca Komisję i państwa członkowskie do dalszego promowania kompetencji zdrowotnych w odniesieniu do zagrożeń i uwarunkowań związanych z nowotworami oraz umiejętności cyfrowych w tym zakresie, do opracowania narzędzi edukacyjnych w zakresie profilaktyki oraz do wspierania tworzenia platform i aplikacji do e-uczenia się; wzywa do zwrócenia szczególnej uwagi na osoby znajdujące się w niekorzystnej sytuacji, podatne na zagrożenia, wykluczone społecznie i marginalizowane, a także podkreśla, że niezbędne są specjalne kampanie uświadamiające skierowane do grup o szczególnych potrzebach w zakresie kompetencji zdrowotnych; zwraca uwagę na znaczenie zwiększania kompetencji zdrowotnych w odniesieniu do substancji rakotwórczych w miejscu pracy, i wzywa Komisję oraz państwa członkowskie, by zapewniły pracodawcom odpowiednie szkolenia; podkreśla, że świadczeniodawcy podstawowej opieki zdrowotnej odgrywają ważną rolę w promocji zdrowia różnych grup ludności, ponieważ mogą dostosowywać swoje działania promujące zdrowie do potrzeb pacjentów w zależności od ich umiejętności cyfrowych lub nawet w przypadku nieposiadania przez nich takich umiejętności; uważa profilaktykę nowotworów za pierwszy krok w kierunku europejskiej polityki edukacyjnej w zakresie zdrowia publicznego;

44.

wzywa do ciągłego wzmacniania centrum wiedzy na temat raka, które powinno otrzymać zadanie utworzenia europejskiego planu działania na rzecz opracowania i koordynowania zakrojonych na szeroką skalę kampanii profilaktycznych w stosunku synergii z innymi programami krajowymi oraz skutecznych kampanii komunikacyjnych w zakresie promocji zdrowia w programach edukacyjnych (zachowania nieszkodliwe, zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna, drogi przenoszenia rakotwórczych wirusów oraz możliwości szczepień i leczenia takich zakażeń itp.), ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży i grup w niekorzystnej sytuacji; zwraca uwagę na znaczenie współpracy z krajowymi i lokalnymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego przy opracowywaniu przekazu tych kampanii;

45.

podkreśla, że spożywanie tytoniu i szkodliwe spożywanie alkoholu, niewłaściwe odżywianie, wysoki wskaźnik masy ciała, siedzący tryb życia i zanieczyszczenia środowiska to czynniki ryzyka wspólne dla innych chorób przewlekłych; uważa zatem, że środki w zakresie profilaktyki nowotworów i ograniczania ryzyka muszą być wdrażane w kontekście zintegrowanego programu profilaktyki chorób przewlekłych, w ścisłej współpracy z Grupą Sterującą ds. Promocji Zdrowia, Profilaktyki Chorób i Zarządzania Chorobami Niezakaźnymi; wzywa do zorganizowania szczytu podsumowującego dotyczącego profilaktyki, koncentrującego się na komercyjnych uwarunkowaniach raka i innych chorób przewlekłych, z udziałem instytucji Unii, państw członkowskich, stowarzyszeń pacjentów i organizacji społeczeństwa obywatelskiego działających w dziedzinie zdrowia;

46.

wzywa, by wdrażanie programów profilaktyki miało charakter integracyjny, by na wszystkich etapach angażowano w nie gminy i regiony, obywateli, partnerów społecznych, społeczeństwo obywatelskie i stowarzyszenia pacjentów, zwłaszcza za pośrednictwem Konferencji w sprawie przyszłości Europy;

II. Badania przesiewowe w kierunku raka i wykrywanie nowotworów dostępne dla wszystkich

47.

wyraża ubolewanie z powodu częstych opóźnień i uchybień w terminowym diagnozowaniu nowotworów dających objawy, związanych z brakiem informacji lub brakiem realizacji programów badań przesiewowych w kierunku raka i wykrywania nowotworów; uznaje potrzebę zwrócenia szczególnej uwagi na ciągłość programów badań przesiewowych i wczesnego wykrywania oraz opieki onkologicznej podczas kryzysu zdrowotnego (takiego jak kryzys związany z COVID-19) lub w sytuacjach, gdy wydajność systemów opieki zdrowotnej spada; zachęca Komisję i państwa członkowskie, by organizowały, we współpracy ze stronami zainteresowanymi tematyką nowotworów, kampanie na rzecz zdrowia publicznego w celu wyeliminowania wszelkich opóźnień w badaniach przesiewowych, we wczesnym wykrywaniu i opiece, które może spowodować kryzys zdrowotny; podkreśla znaczenie szybkich i aktualnych danych na temat programów badań przesiewowych w kierunku raka dla szybkiej reakcji i kontroli w przypadku, gdy regularne prowadzenie badań przesiewowych jest zakłócone, co pozwoli ograniczyć liczbę odroczonych badań przesiewowych do absolutnego minimum;

48.

ubolewa, że nierówny dostęp w państwach członkowskich do badań przesiewowych skutkuje mniejszymi szansami na przeżycie ze względu na późne rozpoznanie nowotworu, co stanowi niedopuszczalną dyskryminację obywateli UE ze względu na ich kraj zamieszkania; podkreśla, że według Eurostatu w przypadku badań przesiewowych w kierunku raka piersi różnice pod względem zasięgu w całej UE są co najmniej dziesięciokrotne; zwraca uwagę, że w publikacji „Zdrowie i opieka zdrowotna w zarysie – Europa 2018” stwierdzono, iż w przypadku badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy różnica między państwami członkowskimi pod względem zasięgu populacji docelowej waha się od 25 do 80 %; zauważa, że w najnowszym raporcie Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem na temat realizacji zaleceń Rady z 2003 r. w sprawie badań przesiewowych odnotowano, że na przykład tylko 18 państw członkowskich posiada krajowe lub regionalne programy badań przesiewowych populacji w kierunku raka piersi, szyjki macicy i jelita grubego; wzywa Komisję, by wspierała projekty, na przykład poprzez Program UE dla zdrowia, misję badawczą dotyczącą chorób nowotworowych w ramach programu „Horyzont Europa” lub inne odpowiednie programy, w celu analizowania barier ograniczających wczesne wykrywanie i wczesne diagnozowanie raka w Europie;

49.

zachęca państwa członkowskie do współpracy, zwłaszcza w regionach transgranicznych i na obszarach odizolowanych (w tym na obszarach górskich i miejskich oddalonych od ośrodków badań przesiewowych), w celu zmniejszenia nierówności społecznej i geograficznej w zakresie badań przesiewowych w kierunku raka i usług w zakresie wczesnej diagnostyki;

50.

popiera uruchomienie nowego, wspieranego przez UE programu badań przesiewowych w kierunku raka, zgodnie z zapowiedzią zawartą w planie, którego celem będzie pomoc państwom członkowskim w zapewnieniu, aby 90 % populacji UE kwalifikującej się do badań przesiewowych w kierunku raka sutka, raka szyjki macicy oraz raka jelita grubego uzyskało dostęp do takich badań do 2025 r.; wzywa Komisję do uwzględnienia w programie innych nowotworów, a to w oparciu o najnowsze dowody naukowe, oraz jasnych celów dla każdego rodzaju nowotworów; popiera prowadzenie dalszych badań nad innymi rodzajami nowotworów, które mogą być skutecznie wykrywane za pomocą badań przesiewowych; wzywa Komisję, aby analizowała co dwa lata wyniki programu badań przesiewowych w kierunku raka pod kątem równego dostępu populacji docelowej, monitorowała nierówności między państwami członkowskimi i regionami, zaproponowała odpowiednie nowe środki oraz skorelowała programy badań przesiewowych z najnowszymi wynikami badań przesiewowych w kierunku raka, a w razie konieczności – przedstawiła środki poprawy zasięgu badań przesiewowych i usług profilaktycznych w państwach członkowskich; wzywa państwa członkowskie i Komisję do składania sprawozdań i monitorowania realizacji celów badań przesiewowych w rejestrze nierówności w przeciwdziałaniu nowotworom;

51.

zachęca państwa członkowskie do promowania badań przesiewowych w kierunku raka sutka, raka szyjki macicy i raka jelita grubego w ramach zorganizowanych krajowych i regionalnych programów badań przesiewowych populacji, w tym w regionach oddalonych i najbardziej oddalonych, oraz do zapewnienia odpowiednich środków na ten cel; podkreśla jednocześnie, że w ramach planu potrzebne jest większe ukierunkowanie na inicjatywy z zakresu badań przesiewowych, diagnozowania i leczenia nowotworów, którym nie można zapobiegać; zachęca Komisję i państwa członkowskie, by promowały ukierunkowane badania przesiewowe dla grup wysokiego ryzyka; zdecydowanie zaleca państwom członkowskim, by opracowały kompleksową politykę badań przesiewowych, która umożliwi terminowe przeprowadzenie badań przesiewowych w przypadku wykrycia nowotworu dziedzicznego; zaleca, aby państwa członkowskie ustanowiły programy badawcze w zakresie skutecznych, dokładnych, nieinwazyjnych i innowacyjnych metod wczesnego diagnozowania, takich jak biomarkery, w odniesieniu do różnych rodzajów nowotworów, a także rozwijały te metody;

52.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do pełnego wdrożenia europejskich wytycznych zapewnienia jakości dotyczących badań przesiewowych w kierunku raka sutka, raka szyjki macicy i raka jelita grubego oraz usług wczesnego wykrywania, aby zminimalizować czas potrzebny na diagnozowanie tych nowotworów; zaleca, by zająć się problemem nierówności w zakresie badań przesiewowych w państwach członkowskich, na przykład poprzez zaostrzenie kryteriów badań przesiewowych w kierunku raka, a także ram prawnych oraz struktur zarządzania i zapewniania jakości oraz oparcie ich na podstawach naukowych; uważa, że aby wyeliminować rozbieżności w badaniach przesiewowych w kierunku raka, potrzebne są wspólne znormalizowane protokoły badań przesiewowych na szczeblu UE, wykraczające poza wytyczne dotyczące najlepszych praktyk, np. dotyczące algorytmów organizacji programów badań przesiewowych i wskaźników oceny jakości programów badań przesiewowych;

53.

zachęca do lepszego i ujednoliconego gromadzenia danych dotyczących badań przesiewowych w kierunku raka, aby umożliwić sporządzanie rocznego sprawozdania europejskiego; ponadto zachęca do regularnego monitorowania obecnych programów badań przesiewowych na szczeblu UE; podkreśla, że należy powiązać zbiory danych z programów badań przesiewowych pod kątem zachorowalności na raka z kategoriami zawodowymi, co może pomóc w określeniu odpowiednich działań profilaktycznych; uważa, że należy ulepszyć publiczną służbę zdrowia (w tym pod względem finansowania, infrastruktury i aspektów dotyczących personelu służby zdrowia), co ma kluczowe znaczenie dla poprawy działań w zakresie profilaktyki nowotworowej, badań przesiewowych w kierunku raka i diagnostyki nowotworów; podkreśla znaczenie badań przesiewowych i gromadzenia danych na temat chorób często współistniejących z rakiem, by umożliwić ich jak najlepsze prognozowanie; podkreśla, że postęp naukowy w przewidywaniu ryzyka zachorowania na raka powinien umożliwić opracowanie programów badań przesiewowych dostosowanych do ryzyka;

54.

podkreśla, że należy ściśle monitorować obecnych i byłych pacjentów z wirusowym zapaleniem wątroby typu B i C, tak by zapobiegać rozwojowi raka;

55.

zachęca Komisję, by rozważyła możliwość usprawnienia systemu „drugiej opinii” w dyrektywie w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej (63) w przypadku trudnych lub nietypowych przypadków zachorowań na raka, i zaleca państwom członkowskim, aby wprowadziły prawo pacjentów do żądania, by specjaliści z jednego państwa członkowskiego zasięgali porady specjalistów z innego państwa członkowskiego w jednym spójnym systemie;

56.

z zadowoleniem przyjmuje proces zainicjowany przez Grupę Głównych Doradców Naukowych Komisji oraz mechanizm doradztwa naukowego dotyczący zbliżającej się aktualizacji zalecenia Rady z 2003 r. w sprawie badań przesiewowych w kierunku raka piersi, raka szyjki macicy i raka jelita grubego, aby uwzględnić nowe badania przesiewowe i najnowsze dane dotyczące najlepszych protokołów badań przesiewowych (obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego, testy na obecność wirusa HPV, podejście uwzględniające stratyfikację ryzyka oraz kalkulatory ryzyka); podkreśla, że informacje na temat tych programów badań przesiewowych powinny być przekazywane do centrum wiedzy na temat raka przy Wspólnym Centrum Badawczym (wiek rozpoczęcia i późniejsza absorpcja, wpływ na przeżycie, opłacalność itp.) oraz że powinny one być regularnie oceniane przez właściwe organy krajowe; wzywa Komisję do opracowania wytycznych UE dotyczących wspierania wysiłków badawczych w celu oceny włączenia nowych, opartych na podstawach naukowych programów badań przesiewowych w kierunku raka (w tym raka płuc, prostaty, żołądka i jajnika) oraz roli sztucznej inteligencji w ramach aktualizacji zalecenia Rady w 2022 r., w ścisłej współpracy z Międzynarodową Agencją Badań nad Rakiem, WHO, pracownikami służby zdrowia i organizacjami pacjentów; wzywa do uznania dowodów potwierdzających pozytywny wpływ ukierunkowanych badań przesiewowych w kierunku raka płuc na śmiertelność; zachęca Radę, by w oparciu o wynik wspomnianej wyżej oceny uwzględniła badania przesiewowe w kierunku raka płuc i prostaty w aktualizacji swojego zalecenia w 2022 r.; w związku z opinią grupy głównych doradców naukowych Komisji oraz aktualizacją w 2022 r. zalecenia Rady w sprawie badań przesiewowych w kierunku raka wzywa do wyznaczenia jasnych i konkretnych celów dotyczących wszelkich nowych nowotworów, którymi należy się zająć;

57.

opowiada się za uruchomieniem przez Komisję i państwa członkowskie unijnej platformy dla krajowych ośrodków badań przesiewowych przy wykorzystaniu doświadczeń podobnych platform wymiany i współpracy, takich jak europejska sieć ds. oceny technologii medycznych (EUnetHTA) i szefowie agencji leków; zaleca, aby platforma ta służyła wymianie wiedzy fachowej, wdrażaniu najlepszych praktyk i dyskusjom o wspólnych wyzwaniach, zachęcała do współpracy, szkoleń i budowania zdolności w celu poprawy jakości programów badań przesiewowych, pełniła rolę centrum projektów i inicjatyw dotyczących badań przesiewowych w kierunku raka wspieranych przez UE oraz utrzymywała w perspektywie długoterminowej sieć dostawców danych do sprawozdania Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem z realizacji badań przesiewowych w kierunku raka;

58.

podkreśla znaczenie zwiększania świadomości na temat badań przesiewowych w kierunku raka i wczesnego wykrywania w UE i zwiększania liczby osób korzystających z takich możliwości poprzez organizację ogólnounijnej kampanii uświadamiającej w ramach europejskich dni wiedzy, przeprowadzanie badań motywacji i lepsze wdrażanie istniejących kampanii komunikacyjnych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania, finansowania i wdrażania dalszych działań mających na celu podnoszenie świadomości na temat badań przesiewowych w kierunku raka oraz promowanie udziału w badaniach przesiewowych zarówno wśród ogółu społeczeństwa, jak i wśród kwalifikujących się mieszkańców poprzez bezpośrednie powiadomienia; zachęca państwa członkowskie do aktywnej pracy nad strategiami edukacyjnymi w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej; zachęca do prowadzenia badań, wspieranych przez finansowanie ze środków UE, takie jak program badawczy „Horyzont Europa”, nad behawioralnymi czynnikami sprzyjającymi stosowaniu się do programów badań przesiewowych oraz nad przeszkodami utrudniającymi wczesne wykrywanie i diagnozowanie nowotworów, tak by zwiększyć udział w takich programach;

59.

wzywa do zacieśnienia współpracy z krajami spoza UE, zwłaszcza z szerzej pojętym regionem europejskim, w celu zachęcania do organizowania kampanii przesiewowych i programów wczesnej diagnostyki, w szczególności w odniesieniu do nowotworów u kobiet, zwłaszcza w krajach o niskich i średnich dochodach, oraz w odniesieniu do społeczności mniejszościowych, przy jednoczesnym uwzględnieniu specyfiki nowotworów u kobiet w tych krajach; podkreśla, że może to stanowić istotny wkład UE w osiągnięcie międzynarodowych celów dotyczących walki z rakiem, takich jak cel WHO dotyczący wyeliminowania raka szyjki macicy jako problemu zdrowia publicznego;

60.

uznaje znaczenie mediatorów zdrowotnych, nawigatorów pacjenta i organizacji pozarządowych oraz wzywa do włączenia ich w procesy decyzyjne i strategie przydziału zasobów; uznaje zasadniczą rolę, jaką odgrywają, zwłaszcza w kampaniach profilaktycznych i kampaniach szczepień, pomagając w przełamywaniu barier między władzami a społeczeństwem, w tym grupami szczególnie wrażliwymi;

61.

wzywa UE i państwa członkowskie, by zacieśniły współpracę z WHO oraz pracowały na rzecz wdrożenia zaleceń i wytycznych WHO dotyczących polityki;

IIIa. Równy dostęp do opieki onkologicznej: w kierunku opieki najlepszej jakości

62.

ubolewa nad faktem, że pacjenci w UE nadal napotykają trudności w dostępie do usług opieki zdrowotnej i udziale w badaniach klinicznych w innych państwach członkowskich oraz że jedynie niewielka liczba pacjentów i nie wszyscy pracownicy służby zdrowia wiedzą o prawie pacjentów do korzystania z transgranicznej opieki zdrowotnej na podstawie istniejących ram: dyrektywy w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej oraz rozporządzenia w sprawie zabezpieczenia społecznego (64); wzywa do reformy dyrektywy w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej, w szczególności w celu umożliwienia mobilności i dostępu do wysoce specjalistycznego sprzętu i opieki poprzez wzmocnienie krajowych punktów kontaktowych dzięki zapewnieniu im większych środków budżetowych, a także w celu umożliwienia opracowania wytycznych Komisji określających akceptowalne i zharmonizowane terminy przeglądu i zatwierdzania w celu skrócenia czasu oczekiwania na leczenie w UE na mocy rozporządzenia w sprawie zabezpieczenia społecznego; wzywa do zwiększenia liczby kampanii informacyjnych na temat praw pacjentów do transgranicznej opieki zdrowotnej, w tym kampanii skierowanych do pracowników służby zdrowia, a także do utworzenia punktu kompleksowej obsługi udzielającego informacji na temat transgranicznych możliwości dostępu w UE; podkreśla, że należy ograniczać bariery logistyczne i językowe, z jakimi borykają się pacjenci w dostępie do opieki zdrowotnej w innym państwie członkowskim; podkreśla, że należy dostarczać pacjentom jasnych informacji na temat wymogów dotyczących uzyskania uprzedniego zezwolenia, które mają zastosowanie do niektórych państw członkowskich; zaznacza, że niezbędne jest zapewnienie szczególnego wsparcia finansowego rodzicom o niskich dochodach udającym się z dzieckiem za granicę w celu leczenia; podkreśla potrzebę ułatwienia dostępu do takiej opieki – poprzez całościowy przegląd ram transgranicznej opieki zdrowotnej, z uwzględnieniem w równym stopniu dyrektywy w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej i rozporządzenia w sprawie zabezpieczenia społecznego – dla pacjentów, którzy z powodu niezaspokojonych potrzeb i potencjalnych korzyści wyjeżdżają za granicę na badania kliniczne i mogą mieć do czynienia z takimi problemami, jak brak jasności co do zasad dalszej opieki po powrocie do kraju oraz pokrycia przez krajowe agencje ubezpieczeniowe kosztów związanych z ich udziałem w badaniach klinicznych; podkreśla potrzebę wyjaśnienia kwestii dostępu do transgranicznych badań klinicznych, który nie jest jasny w dyrektywie w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej; podkreśla, że wszystkie koszty związane z leczeniem powinny być finansowane przed jego rozpoczęciem, aby uniknąć wykluczenia pacjentów o niskich dochodach; wzywa Komisję do rozważenia, w kontekście kolejnego przeglądu istniejących ram prawnych, możliwości ustanowienia jednolitego zbioru zasad udzielania zezwoleń i zwrotu kosztów w odniesieniu do dostępu do transgranicznej opieki zdrowotnej, w tym prawa do drugiej opinii; wzywa Komisję i państwa członkowskie do współpracy w celu przeprowadzania regularnych ocen strategii Komisji w dziedzinie e-zdrowia od 2018 r., aby wdrożyć wzajemnie połączoną elektroniczną dokumentację medyczną, zapewnić lepszą interoperacyjność oraz poprawić jakość danych, ochronę prywatności i bezpieczeństwo w przypadku pacjentów onkologicznych na szczeblu regionalnym, krajowym i unijnym, przy czym należy jednocześnie zapewnić rygorystyczne przestrzeganie zasad prywatności danych dotyczących zdrowia pacjentów oraz zasad bezpieczeństwa; zauważa potencjał rejestru nierówności w przeciwdziałaniu nowotworom jako metody zgłaszania i pomiaru poprawy sytuacji w tych dziedzinach;

63.

zwraca uwagę na znaczenie szybkiego leczenia i terminowych wyników odpowiednich badań lekarskich dla pacjentów onkologicznych, ponieważ choroba postępuje wraz z upływem czasu, zagrażając przeżyciu pacjenta; ubolewa, że w niektórych państwach członkowskich środki publiczne są niewystarczające, aby zagwarantować terminowe wykrywanie i leczenie, co naraża pacjentów zależnych od publicznego ubezpieczenia społecznego na mniejsze szanse na przeżycie i nie pozostawia im innej możliwości jak korzystanie z usług sektora prywatnego;

64.

wzywa do wzajemnego uznawania kwalifikacji związanych ze zdrowiem w opiece onkologicznej w całej UE oraz ustanowienia wspólnego systemu uznawania kwalifikacji dla krajów spoza UE, zgodnie z wymogami dyrektywy 2005/36/WE (65), co zapewni, że będzie on korzystny dla specjalizacji związanych z onkologią; wzywa do opracowania programów doskonalenia zawodowego, dzięki którym osoby chcące pracować w dziedzinie onkologii będą mogły przejść do niej na dowolnym etapie kariery;

65.

wzywa do pełnego uznania onkologii medycznej i dziecięcej za dziedziny specjalistyczne, do ustanowienia ogólnoeuropejskich norm jakości w zakresie prowadzenia i nadzorowania leczenia nowotworów, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, oraz do ułatwiania pacjentom dostępu do specjalistów w dziedzinie nowotworów, dzięki czemu będą mogli korzystać z innowacji i dostępu do wczesnych badań klinicznych nad nowymi obiecującymi lekami, technologii zdrowotnych i ośrodków referencyjnych w przypadku złożonego leczenia, takiego jak np. terapia komórkowa czy genowa; podkreśla potrzebę zapewnienia, aby dostęp do innowacji we wczesnych badaniach klinicznych dotyczących powracających lub trudnych do leczenia nowotworów złośliwych był objęty odpowiednimi przepisami;

66.

wzywa do podnoszenia poziomu umiejętności chirurgicznych w UE poprzez uznanie chirurgii onkologicznej za dyscyplinę specjalistyczną, ustanowienie ogólnoeuropejskich norm jakości w zakresie chirurgicznego leczenia raka, a także ułatwianie pacjentom dostępu do ośrodków chirurgii onkologicznej przeprowadzających najwięcej zabiegów oraz do innowacyjnych zabiegów chirurgicznych; apeluje o uznawanie wysokiej jakości operacji chirurgicznych i podkreśla ich znaczenie w leczeniu nowotworów wykrytych we wczesnym stadium; podkreśla, że należy promować opracowanie minimum programowego dla chirurgii onkologicznej oraz indywidualnych szkoleń specjalistycznych w zakresie chirurgii onkologicznej, i wzywa do opracowania programów umożliwiających harmonizację kształcenia w dziedzinie chirurgii onkologicznej w UE; wspiera rozwój badań klinicznych w chirurgii onkologicznej w ramach leczenia lokalnego i regionalnego oraz zachęca do większych inwestycji środków z unijnych i krajowych funduszy na rzecz badań i innowacji w badania w dziedzinie chirurgii onkologicznej; podkreśla znaczenie standaryzacji onkologicznych zabiegów chirurgicznych dla poprawy długoterminowej jakości życia osób żyjących z rakiem lub wyleczonych;

67.

wspiera udoskonalanie wysokiej jakości radioterapii w UE i zwiększanie równego dostępu do niej poprzez uznanie fizyki medycznej i radioterapii za dyscypliny specjalistyczne, promowanie wspólnych standardów kształcenia i szkolenia, zwiększanie środków finansowych dla państw członkowskich na rozwój infrastruktury radioterapii oraz przeznaczanie większych środków z unijnych i krajowych funduszy w zakresie badań naukowych i innowacji na badania w dziedzinie radioterapii;

68.

wzywa do wspierania onkologii geriatrycznej jako dziedziny, która zasługuje na szczególną uwagę i musi być wzbogacona o badania naukowe w celu ustalenia najlepszych metod leczenia i diagnostyki dla starszych pacjentów; przypomina, że w UE ponad 60 % nowych przypadków zachorowań na raka i ponad 70 % zgonów z powodu raka dotyczy osób w wieku 65 lat i starszych; zauważa, że odsetek ten ma wzrosnąć, gdyż ludność w UE starzeje się, co stanowi kluczowe wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej; wzywa Komisję i państwa członkowskie do pilnego zajęcia się tą sytuacją w drodze konkretnych działań; w szczególności zwraca się do Komisji i państw członkowskich o podjęcie działań mających na celu ułatwienie badań klinicznych u osób starszych, wdrożenie multidyscyplinarnych i kompleksowych modeli opieki onkologiczno-geriatrycznej w rutynowych działaniach klinicznych oraz utworzenie centrów doskonałości w dziedzinie onkologii geriatrycznej; apeluje do Komisji i państw członkowskich o wspieranie możliwości szkolenia i podnoszenia kwalifikacji pracowników onkologii w zakresie zasad geriatrii;

69.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, by zaplanowały działania, które promują, w kontekście opieki i leczenia, zwrócenie większej uwagi na ochronę płodności pacjentów, w szczególności w przypadku nowotworów u dzieci i młodzieży;

70.

z zadowoleniem przyjmuje nowy plan działania w ramach strategicznego programu dotyczącego medycznych zastosowań promieniowania jonizującego (66), który będzie wspierał bezpieczeństwo zdolności produkcyjnych i dostaw izotopów promieniotwórczych poprzez zastąpienie obecnej starzejącej się floty i wdrożenie istniejących technologii, zwłaszcza reaktorów i akceleratorów cząstek, w ramach istniejących instrumentów finansowych, pozwoli uniknąć niedoborów izotopów promieniotwórczych poprzez ułatwienie przekraczania granic i zwolnień w transporcie oraz poprawi jakość i bezpieczeństwo technologii promieniowania w medycynie, która obecnie nie jest w równym stopniu dostępna we wszystkich państwach członkowskich UE, poprzez ocenę izotopów promieniotwórczych w drodze ocen technologii medycznych, poprzez harmonizację dostępu do rynku, uznanie medycyny nuklearnej za w pełni niezależną specjalizację medyczną, promowanie standardów szkoleniowych oraz inwestycje w badania w dziedzinie medycyny nuklearnej;

71.

wzywa Komisję do promowania, a państwa członkowskie do wzmacniania roli lekarzy pierwszego kontaktu, pediatrów, pielęgniarek, pracowników podstawowej opieki zdrowotnej i specjalistów, zważywszy na ich znaczenie w kierowaniu pacjentów na badania diagnostyczne i do specjalistów w dziedzinie onkologii, a także roli specjalistów do spraw żywienia lub dietetyków, psychologów i rehabilitantów podczas leczenia nowotworów i dalszej opieki, aby zapewnić dostęp do odpowiedniego leczenia i opieki w odpowiednim czasie dzięki optymalnemu planowi opieki; wzywa do zorganizowania multidyscyplinarnych zespołów na potrzeby zarządzania leczeniem pacjentów onkologicznych oraz multidyscyplinarnego procesu decyzyjnego w ramach specjalnych interdyscyplinarnych spotkań konsultacyjnych (konsyliów) z udziałem różnych specjalistów w dziedzinie nowotworów i pracowników podstawowej opieki zdrowotnej; podkreśla znaczenie ciągłego szkolenia pracowników służby zdrowia, by informować ich na bieżąco o nowych możliwościach leczenia nowotworów; wzywa do upowszechnienia funkcji koordynatora leczenia w celu odpowiedniego koordynowania leczenia pacjentów i umożliwienia im łatwego dostępu do aktualnych informacji związanych z diagnozowaniem nowotworów oraz do doradztwa w zakresie korzystania z systemu opieki zdrowotnej;

72.

uważa, że należy dokonać przeglądu dyrektywy 2005/36/WE, aby umożliwić wzajemne uznawanie kształcenia w zakresie pielęgniarstwa onkologicznego oraz kształcenia pozostałego personelu medycznego wspierającego proces leczenia;

73.

wzywa państwa członkowskie do opracowania, w ramach krajowych programów zwalczania chorób nowotworowych, strategii obejmujących i wdrażających działania zapobiegawcze przeciwko ryzyku wypalenia zawodowego wśród osób zawodowo zajmujących się opieką onkologiczną; wzywa Komisję i EU-OSHA do zwrócenia uwagi na tę kwestię i podkreśla, że należy je uznać za ważnych partnerów wdrażających plan w tym zakresie;

74.

zachęca, tam gdzie jest to wykonalne i bezpieczne, do stosowania ambulatoryjnych metod leczenia nowotworów w celu zachowania jakości życia pacjentów i ich rodzin; podkreśla w szczególności, że należy wspierać leczenie ambulatoryjne dzieci, pod warunkiem że odpowiednie miejsca i środowisko oraz dostępne urządzenia medyczne zostaną zaprojektowane w sposób odpowiadający potrzebom pacjentów pediatrycznych; podkreśla rolę farmaceutów, onkologów i pielęgniarek w multidyscyplinarnym monitorowaniu pacjentów przyjmujących doustne leki przeciwnowotworowe; wzywa państwa członkowskie do wdrożenia lub udoskonalenia technologii e-zdrowia oraz usług telemedycyny i teleopieki w celu zapewnienia ciągłości stacjonarnej i ambulatoryjnej opieki onkologicznej i opieki środowiskowej; nalega, by Komisja wdrożyła finansowanie badań z programu „Horyzont Europa”, tak by wesprzeć wykorzystanie telemedycyny oraz pomóc w opracowaniu wytycznych opartych na dowodach; apeluje o działania służące zapewnieniu równego dostępu do usług telemedycznych we wszystkich państwach członkowskich oraz o wsparcie finansowe z Programu UE dla zdrowia i programu „Cyfrowa Europa”, tak by zwiększyć umiejętności cyfrowe pacjentów i pracowników służby zdrowia;

75.

wzywa państwa członkowskie do zapewnienia integralnej i multidyscyplinarnej opieki paliatywnej dla pacjentów onkologicznych w celu łagodzenia ich bólu i dyskomfortu, promowania opieki zapewniającej komfort i zagwarantowania obecności pielęgniarek lub opiekunów, przy jednoczesnym zachowaniu ich godności i z uwzględnieniem wcześniejszego planowania opieki i autonomii pacjenta; wzywa Komisję, by wspierała i koordynowała regularną wymianę informacji oraz wdrażała najlepsze praktyki w zakresie hospicyjnej i domowej opieki paliatywnej na szczeblu UE; apeluje o rozwój opieki paliatywnej dla dzieci, zwłaszcza w państwach członkowskich, w których taka opieka nie jest jeszcze powszechnie zapewniana; zachęca państwa członkowskie do rozwiązania kwestii opieki paliatywnej w krajowych programach zwalczania chorób nowotworowych, maksymalnego podniesienia liczby oddziałów paliatywnych w każdym regionie w celu adekwatnego dostosowania ich liczby do potrzeb pacjentów, jak również do maksymalnego ograniczenia czasu oczekiwania oraz do zapewnienia trwałego finansowania, a także wystarczającej liczby dobrze wyszkolonych pracowników; uważa, że ramy prawne UE dotyczące uznawania kwalifikacji zawodowych powinny zostać rozszerzone, aby umożliwić standaryzację kształcenia w zakresie opieki paliatywnej i najlepszych praktyk pracowników opieki zdrowotnej; podkreśla, że należy utworzyć sieci referencyjne dla opieki paliatywnej i zintegrować je ze ścieżkami onkologicznymi na wszystkich poziomach, mianowicie szpitalami specjalistycznymi, ośrodkami podstawowej opieki zdrowotnej, hospicjami i opieką domową, a także podkreśla potrzebę terytorialnej integracji szpitali; podkreśla, że dostęp pacjentów do leczenia podtrzymującego i opieki paliatywnej (w tym usług psychoonkologicznych) w całej UE powinien być mierzony i zgłaszany za pośrednictwem rejestru nierówności w przeciwdziałaniu nowotworom; apeluje o pogłębioną współpracę między systemami opieki zdrowotnej a systemami pomocy społecznej we wszystkich państwach członkowskich;

76.

zachęca Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia konkretnych kryteriów i programów zapewniania jakości (obejmujących wspólne standardy opieki, odpowiednią organizację, infrastrukturę i kompetencje, wielodyscyplinarne praktyki, kształcenie ustawiczne dla specjalistów, edukowanie pacjentów i udział w badaniach klinicznych), jak również wspólnych wytycznych klinicznych, aby dopilnować, by normy akredytacyjne były stosowane w publicznych i prywatnych szpitalach leczących pacjentów onkologicznych, co pozwoli zagwarantować skuteczne, bezpieczne i jednakowe leczenie nowotworów w całej UE; podkreśla z mocą, że kryteria te muszą być zgodne z najwyższymi dostępnymi standardami nauki opartej na dowodach, które zostały opublikowane w recenzowanych czasopismach naukowych; nalega, aby zarówno instytucje publiczne, jak i prywatne, które spełniają kryteria zapewniania jakości, zostały uwzględnione w krajowych programach zwalczania chorób nowotworowych w ramach planu w celu zapewnienia wszystkim pacjentom w całej UE najwyższej jakości leczenia nowotworów; wzywa państwa członkowskie, by stworzyły mapy potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii i powiązały je z realistycznymi mapami i inwentarzami istniejącej infrastruktury onkologicznej; jest zdania, że taka analiza pozwoli państwom członkowskim lepiej planować dostęp do istniejącej infrastruktury medycznej, określić jasne obszary działania i nadać priorytet przydziałowi zasobów, a także zaplanować współpracę transgraniczną między referencyjnymi ośrodkami onkologicznymi;

77.

z zadowoleniem przyjmuje planowane utworzenie – zgodnie z zapowiedzią zamieszczoną w planie – unijnej sieci łączącej uznane krajowe kompleksowe ośrodki onkologiczne (ośrodki referencyjne) w każdym państwie członkowskim, aby ułatwić wdrażanie sprawdzonych pod względem jakości procesów diagnostyki i leczenia, w tym poprzez szkolenia, badania naukowe i promowanie badań klinicznych w całej UE; wzywa państwa członkowskie i Komisję, by wspierały tworzenie takich ośrodków zajmujących się rzadkimi nowotworami i nowotworami, które wymagają złożonego leczenia; wzywa Komisję do zidentyfikowania istniejących ośrodków tego typy w UE, do promowania utworzenia przynajmniej jednego krajowego kompleksowego ośrodka onkologicznego w każdym państwie członkowskim oraz do wspierania koordynacji sieci tych ośrodków; podkreśla, że cele tej sieci powinny obejmować zmniejszenie nierówności oraz wzmocnienie badań translacyjnych, klinicznych i wynikowych; podkreśla, że promowanie i rozwój badań typu translacyjnego należy uznać za ważny podstawowy cel unijnej sieci kompleksowych ośrodków onkologicznych; zauważa, że w trakcie rozwoju tej unijnej sieci Komisja powinna wziąć pod uwagę potrzebę inwestowania w najnowocześniejszy sprzęt i dobrze wyszkolonych lekarzy i innych specjalistów opieki zdrowotnej w różnych dziedzinach, oraz zaleca, aby różnorodni dobrze wyszkoleni specjaliści w dziedzinie onkologii oraz innych dyscyplin medycznych od samego początku uczestniczyli w pracach przewidywanej unijnej sieci krajowych kompleksowych ośrodków onkologicznych w celu zacieśnienia współpracy multidyscyplinarnej i w ten sposób poprawienia wyników dla dobra pacjentów; apeluje do Komisji i państw członkowskich o wspieranie trwałości istniejącej wcześniej współpracy transgranicznej, na przykład europejskich sieci referencyjnych i współpracy w sektorze leczenia nowotworów wieku dziecięcego; apeluje do Komisji o wspieranie państw członkowskich przez przeznaczenie części budżetu z funduszy spójności i funduszy regionalnych na tworzenie tych ośrodków, tak aby uwzględnić całą ludność;

78.

wzywa do opracowania, wzmocnienia lub uruchomienia w każdym państwie członkowskim krajowego programu zwalczania nowotworów, zgodnie z wytycznymi WTO dotyczącymi krajowych programów zwalczania nowotworów, posiadającego unikalną strukturę, w której krajowy instytut nowotworów mógłby być odpowiedzialny za wdrażanie i monitorowanie odpowiednich poszczególnych programów, realizując odpowiednie cele i mając do dyspozycji odpowiednie zasoby; wzywa do jak najściślejszego dostosowania treści krajowych programów zwalczania nowotworów do planu, aby ułatwić jego pomyślne wdrożenie; zaleca, aby krajowe programy zwalczania nowotworów były tworzone zgodnie z europejskim przewodnikiem dotyczącym jakości krajowych programów zwalczania nowotworów opracowanym przez Europejskie Partnerstwo na rzecz Walki z Rakiem (EPAAC) oraz apeluje o włączenie dedykowanego komponentu dotyczącego nowotworów wieku dziecięcego i rzadkich nowotworów do wszystkich krajowych programów zwalczania nowotworów w celu zagwarantowania, by z myślą o konkretnych potrzebach tych pacjentów przygotowano odpowiednie zasoby i wprowadzono odpowiednie programy wdrożeniowe; popiera utworzenie sieci tych organizacji; podkreśla, że krajowe programy zwalczania nowotworów powinny obejmować przepisy dotyczące odpowiednich zdolności kadrowych, aby zagwarantować wystarczającą liczbę pracowników onkologicznych w każdym państwie członkowskim, proporcjonalną do ogólnej liczby ludności;

IIIb. Równy dostęp do opieki onkologicznej i leków onkologicznych w UE

79.

wzywa Komisję do wzmocnienia rynku leków UE w celu wyrównania dostępu do leczenia, w tym do innowacji i spersonalizowanych produktów leczniczych, zmniejszenia niedoborów leków, rozwiązania problemu wysokich cen innowacyjnych technologii i metod leczenia, zachęcania do stosowania leków generycznych i biopodobnych oraz lepszego leczenia nowotworów u dorosłych i dzieci; wzywa Komisję i krajowe organy ochrony konkurencji do oceny unijnego rynku leków i zwrócenie przy tym uwagi na przejmowanie MŚP przez duże firmy farmaceutyczne – zjawisko, które podważa zasady uczciwej konkurencji; zachęca do wielostronnego dialogu na temat dostępu do leków i innowacji w oparciu o modele takie jak ACCELERATE (67) w sektorze leczenia nowotworów wieku dziecięcego z zaangażowaniem wszystkich odpowiednich podmiotów, w tym środowiska akademickiego, przedstawicieli przemysłu, pracowników służby zdrowia i pacjentów;

80.

apeluje do państw członkowskich o zwiększenie krajowych zdolności badawczych i produkcyjnych w dziedzinie leków i innych wyrobów medycznych, w tym przez ustanowienie krajowych laboratoriów farmaceutycznych, w celu zapewnienia równego dostępu do leczenia, ograniczenia niedoboru leków i zależności od przemysłu farmaceutycznego, zagwarantowania nieodpłatnego dostępu do innowacyjnych terapii i ulepszenia leczenia onkologicznego dorosłych i dzieci; ponadto wzywa państwa członkowskie, by zapewniły w ramach publicznej służby zdrowia nieodpłatny dostęp do terapii i leków stosowanych przez pacjentów onkologicznych oraz by rozważyły zastosowanie rozwiązań pozwalających na nieodpłatny dostęp do leków dla pacjentów powyżej 65. roku życia, przewlekle chorych i osób w trudnej sytuacji finansowej;

81.

wzywa Komisję do dokonania przeglądu dyrektywy 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 listopada 2001 r. ustanawiającej wspólnotowy kodeks odnoszący się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi (68) oraz rozporządzenia (WE) nr 726/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. ustanawiającego wspólnotowe procedury wydawania pozwoleń dla produktów leczniczych stosowanych u ludzi i do celów weterynaryjnych i nadzoru nad nimi oraz ustanawiającego Europejską Agencję Leków (69) (EMA) w celu ugruntowania ram wydawania pozwoleń na dopuszczenie do obrotu oraz zwiększenia dostępności leków i konkurencji na rynku leków generycznych i biopodobnych;

82.

zauważa, że pacjenci onkologiczni często muszą mierzyć się z niedoborem leków oraz że poważne zakłócenia w zapewnianiu terapii onkologicznych są bardzo szkodliwe dla pacjentów onkologicznych, ich opiekunów i rodzin; wzywa Komisję i państwa członkowskie do współpracy w celu zapobiegania niedoborom i zarządzania niedoborami wszystkich leków i produktów leczniczych, a w szczególności leków przeciwnowotworowych, w tym ze zwróceniem uwagi na niedobory niedrogich podstawowych leków przeciwnowotworowych; opowiada się za opracowaniem wspólnego koszyka leków przeciwnowotworowych, w których podaży mogą wystąpić braki, tak aby zapewnić pacjentom stały dostęp do odpowiedniego leczenia, w oparciu o przejrzyście i odpowiednio określone potrzeby pacjentów;

83.

wzywa do wzmocnienia i zróżnicowania łańcucha dostaw, w szczególności leków przeciwnowotworowych, w UE, ścisłego monitorowania deficytów i niedoborów dostaw oraz strategicznych zapasów krytycznych leków, substancji czynnych lub surowców, zwłaszcza gdy liczba dostawców jest ograniczona; apeluje, aby w prawodawstwie farmaceutycznym UE nałożono na przedsiębiorstwa farmaceutyczne prawny obowiązek przekazywania EMA informacji na temat odpowiednich zapasów bezpiecznych podstawowych leków przeciwnowotworowych; podkreśla znaczenie zrównoważonych praktyk zamówień publicznych w zapobieganiu niedoborom leków; wzywa Komisję, aby w związku z unijną dyrektywą w sprawie zamówień publicznych (70) opracowała wytyczne służące wspieraniu praktyk udzielania zamówień publicznych na rynku farmaceutycznym leków przeciwnowotworowych, zwłaszcza dotyczące stosowania kryteriów oferty najkorzystniejszej ekonomicznie, i mające na celu zapewnienie długoterminowej zrównoważoności, konkurencji i bezpieczeństwa dostaw oraz promowanie inwestycji w produkcję;

84.

zauważa, że leki generyczne i biopodobne umożliwiają skuteczną i bezpieczną opiekę onkologiczną, podnoszą konkurencyjność, stymulują innowacje i przynoszą większe oszczędności dla systemów opieki zdrowotnej, a tym samym zwiększają dostęp do leków; apeluje o wprowadzenie do planu, a także do krajowych planów zwalczania nowotworów celu strategicznego, aby aktywnie promować stosowanie leków niechronionych patentem, gdy jest to właściwe i korzystne dla pacjentów; podkreśla, że ich wprowadzenie na rynek nie powinno być utrudniane ani opóźniane oraz że należy promować i finansować proces ich opracowywania; wzywa Komisję, by w trybie pilnym zapewniła zdrową konkurencję po wygaśnięciu praw własności intelektualnej poprzez zapewnienie dostępu do leków biopodobnych od pierwszego dnia oraz poprzez usunięcie wszystkich barier w dostępie do konkurencji, na przykład poprzez powiązania patentowe, oraz poprzez zakazanie praktyk nadmiernego przedłużania obowiązywania praw własności intelektualnej, które nadmiernie opóźniają dostęp do leków, i poprzez umożliwienie jednolitego światowego rozwoju;

85.

uważa, że państwa członkowskie powinny przyjąć wspólne stanowisko w sprawie oceny technologii medycznych; z zadowoleniem przyjmuje zatem porozumienie dotyczące rozporządzenia w sprawie oceny technologii medycznych osiągnięte przez Parlament Europejski i Radę w dniu 22 czerwca 2021 r. jako poparcie dla zharmonizowanej oceny i szybszego dostępu do innowacyjnych metod diagnozowania i leczenia nowotworów oraz uważa, że bardziej efektywny proces decyzyjny mógłby, oprócz innych środków, odegrać rolę w ułatwianiu tych zmian; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że leki przeciwnowotworowe są jedną z pierwszych grup produktów leczniczych podlegających wspólnej ocenie na podstawie rozporządzenia w sprawie oceny technologii medycznych; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by podjęły dalsze środki mające na celu zachęcanie do przyjmowania i wykorzystywania wspólnych ocen klinicznych, które mają być przeprowadzane na podstawie tego rozporządzenia; podkreśla istnienie narzędzi wykorzystywanych przez WHO w celu włączenia leków przeciwnowotworowych do wykazu leków podstawowych WHO;

86.

przypomina, że wszyscy pacjenci mają prawo do optymalnego leczenia, niezależnie od środków finansowych, płci, wieku czy narodowości; zauważa z zaniepokojeniem, że istnieją duże różnice w dostępie do różnych terapii przeciwnowotworowych, przy czym jednym z głównych powodów jest brak przystępności cenowej; nalega zatem na konieczność zapewnienia w UE równego dostępu do bezpiecznych, skutecznych i przystępnych cenowo leków, w szczególności leków przeciwnowotworowych; wzywa państwa członkowskie do rozważenia wspólnych negocjacji cenowych z przedsiębiorstwami farmaceutycznymi, zgodnie z inicjatywą Beneluxa w sprawie polityki farmaceutycznej i deklaracją z Valletty; wzywa Komisję, by uczyniła uczciwe ceny i przystępność cenową nowych metod leczenia podstawowym elementem planu i strategii farmaceutycznej dla Europy, w szczególności przez powiązanie zasad warunkowości z europejskim finansowaniem publicznym (np. w ramach programu „Horyzont Europa” oraz europejskiego partnerstwa na rzecz innowacji w ochronie zdrowia), a także zapewniła rozliczalność inwestycji publicznych w badania i rozwój oraz dostępność leków opracowanych w wyniku badań finansowanych ze środków publicznych po uczciwej i przystępnej cenie; podkreśla, że powinno to dotyczyć również leków podlegających szczególnej ochronie regulacyjnej lub ochronie na rynku, takich jak leki przeznaczone do leczenia rzadkich nowotworów lub nowotworów wieku dziecięcego; apeluje o większą przejrzystość w całym systemie farmaceutycznym, zwłaszcza w przypadku elementów cenowych, kryteriów refundacji i rzeczywistych cen (netto) leków w różnych państwach członkowskich, aby zagwarantować bardziej uczciwe ceny i odpowiedzialność publiczną w sektorze farmaceutycznym;

87.

zdecydowanie opowiada się za rozszerzeniem zakresu wspólnie prowadzonych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, zwłaszcza w odniesieniu do leków i terapii przeciwnowotworowych, procedur diagnostycznych oraz towarzyszących badań diagnostycznych w przypadku (ultra)rzadkich rodzajów nowotworów i nowotworów wieku dziecięcego, oraz szczepionek zapobiegających nowotworom, takich jak szczepionki przeciw HPV i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, aby przeciwdziałać niedoborom i zwiększyć przystępność cenową i dostęp do terapii przeciwnowotworowych na szczeblu UE; zauważa, że wspólne procedury udzielania zamówień powinny skrócić czas reakcji i być przejrzyste; podkreśla, że wspólne zamówienia publiczne nie powinny utrudniać dostępu dla pacjentów ani innowacji medycznych;

88.

wzywa Komisję do wspierania ram regulacyjnych zwiększających zachęty do leczenia rzadkich nowotworów w UE, aby skutecznie zaradzić obecnym niedociągnięciom; podkreśla, że systemy patentowe na całym świecie są skonstruowane tak, że przez określony czas, tylko w okresie obowiązywania patentu, jedynie wynalazca może wykorzystywać patent do celów komercyjnych, a po upływie tego czasu każdy może swobodnie produkować w oparciu o wynalazek; wzywa Komisję, by opracowała nowe ukierunkowane zachęty w celu zapewnienia sprawiedliwego dostępu do leków przeciwnowotworowych również w obszarach, w których rozwój produktów bez takich zachęt nie byłby zrównoważony dla przedsiębiorstw;

89.

wzywa Komisję do przedłożenia wniosku dotyczącego przeglądu dyrektywy Rady 89/105/EWG dotyczącej przejrzystości środków regulujących ustalanie cen na produkty lecznicze (71), aby zapewnić skuteczną kontrolę i pełną przejrzystość procedur stosowanych przy ustalaniu ceny i kwoty zwrotu kosztów leków, w szczególności leków przeciwnowotworowych, w państwach członkowskich; zachęca właściwe organy do zwracania się do firm farmaceutycznych o informacje na temat kosztów badań i rozwoju, w tym na temat finansowania ze środków publicznych, przed uzyskaniem pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, a także na temat korzyści podatkowych i dotacji, z których firmy te skorzystały; domaga się, by przy obliczaniu kosztów leków uwzględniano wykorzystanie środków publicznych; wzywa EMA do zwiększenia liczby audytów w celu oceny przestrzegania przez firmy farmaceutyczne wymogów przejrzystości;

90.

zauważa, że ogromny postęp w biologii wykazał, że termin „rak” obejmuje ponad 200 chorób oraz że ukierunkowanie leków na różne mutacje może umożliwić stosowanie terapii z zakresu medycyny precyzyjnej lub personalizowanej; uważa, że medycyna precyzyjna lub personalizowana, polegająca na wyborze leczenia w oparciu o indywidualne biomarkery nowotworowe odzwierciedlające genotypy lub fenotypy, jest obiecującą metodą, która może pomóc w lepszym leczeniu nowotworów; zachęca zatem państwa członkowskie do rozwijania medycyny personalizowanej w całej UE poprzez współpracę między państwami członkowskimi oraz do wspierania wdrażania regionalnych platform genetyki molekularnej oraz do ułatwiania pacjentom równego i szybkiego dostępu do zaawansowanych metod diagnostycznych i spersonalizowanego leczenia, z poszanowaniem prywatności danych oraz dopilnowaniem, by pacjenci byli informowani o wykorzystaniu ich danych dotyczących zdrowia do celów badawczych i wyrażali na to zgodę; zauważa, że fragmentacja i klasyfikacja nowotworów w oparciu o określone genotypy nie powinny prowadzić do definiowania nowotworów jako „sztuczne choroby rzadkie” w celu zwiększenia rekompensaty finansowej;

91.

przypomina, że w kontekście medycyny personalizowanej medycynę i terapie oparte na płci uważa się za skuteczne strategie leczenia w przypadku leczenia nowotworów, uwzględniające różnice na poziomie biologicznym, genetycznym i mięśniowo-szkieletowym między mężczyznami a kobietami; wzywa Komisję i państwa członkowskie do ułatwiania rozwoju leczenia raka w oparciu o płeć, zgodnie ze wskazaniami lekarzy i praktyków medycznych;

92.

z zadowoleniem przyjmuje projekt „Genomika dla zdrowia publicznego” oraz ustanowienie „planu działania na rzecz spersonalizowanej profilaktyki” w ramach europejskiego planu walki z rakiem, w celu zidentyfikowania luk w badaniach i innowacjach oraz wsparcia „podejścia mającego na celu określenie wszystkich znanych anomalii biologicznych zwiększających podatność na nowotwory, w tym nowotworów dziedzicznych”, które stanowią 5–10 % przypadków nowotworów;

93.

postuluje, aby szybko i w pełni rozpocząć stosowanie rozporządzenia (UE) nr 536/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie badań klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi (72); uważa, że stosowanie rozporządzenia ułatwiłoby prowadzenie dużych badań klinicznych w całej Europie w sposób zharmonizowany, skuteczny i skoordynowany na szczeblu europejskim, co z kolei usprawniłoby badania nad lekami przeciwnowotworowymi oraz wpłynęłoby na poprawę jakości życia pacjentów onkologicznych i ich rodzin; uważa ponadto, że rozporządzenie powinno być stosowane w spójny sposób we wszystkich państwach członkowskich, aby zracjonalizować procedury związane z badaniami klinicznymi; podkreśla znaczenie przeanalizowania na nowo możliwości zmniejszenia biurokracji związanej z badaniami klinicznymi; apeluje o perspektywiczne wyciągnięcie wniosków z pandemii COVID-19 z myślą o przyszłych formach międzynarodowej współpracy w dziedzinie badań i wymiany informacji;

94.

zwraca uwagę, że program PRIME uruchomiony przez EMA może być bardzo skutecznym instrumentem zwiększającym wsparcie dla rozwoju innowacyjnych leków w onkologii, aby mogły one szybciej dotrzeć do pacjentów;

95.

wzywa do stworzenia bardziej zrównoważonego środowiska, w tym w odniesieniu do wsparcia finansowego, dla prowadzenia badań i analizy obecnych badań nad repozycjonowaniem leków w leczeniu nowotworów, w szczególności przez podmioty trzecie bez zamiaru komercyjnego, oraz do uruchomienia dodatkowego projektu wykorzystującego obliczenia wielkiej skali do szybkiego testowania istniejących cząsteczek i nowych kombinacji leków, począwszy od wysoce niezaspokojonych potrzeb, takich jak leczenie nowotworów ze złymi rokowaniami, nowotworów z przerzutami i rzadkich nowotworów;

96.

podkreśla znaczenie zajęcia się kwestią stosowania leków poza wskazaniami rejestracyjnymi, w tym leków niedrogich i leków stosowanych w leczeniu rzadkich nowotworów; wzywa Komisję, by przeanalizowała obecną sytuację dotyczącą stosowania leków poza wskazaniami rejestracyjnymi;

97.

przyznaje, że wiele nowych technologii będzie wymagało złożonych regulacji (na przykład terapie komórkowe i genowe); uważa, że UE powinna finansować, wspierać i zapewniać proces regulacyjny, który aktywnie zachęca do prowadzenia badań naukowych i wprowadzania innowacji, przewiduje potrzeby naukowców ze środowisk akademickich, przemysłowych i klinicznych, aktywnie informuje ich o procesach regulacyjnych i zapewnia wytyczne w tym zakresie, przygotowuje grunt dla przyszłych technologii i ocenia je krok po kroku oraz sprzyja wprowadzaniu na rynek nowych, bezpiecznych i skutecznych metod leczenia;

98.

ponownie podkreśla znaczenie gromadzenia i zgłaszania mocnych dowodów dotyczących profilu skuteczności i bezpieczeństwa leków, zarówno w badaniach klinicznych, jak i w badaniach kontrolnych po wprowadzeniu do obrotu; wspiera prowadzenie badań klinicznych dotyczących stosowania nowych i przystępnych cenowo leków przeciwnowotworowych u dorosłych i dzieci; popiera prowadzenie wieloośrodkowych badań klinicznych w całej Europie w celu opracowania ulepszonych form leczenia pacjentów, w tym dzieci i starszych pacjentów, oraz opieki nad nimi; podkreśla, że organy muszą zapewnić przejrzystość, zgodność z wymogami dotyczącymi prowadzenia badań oraz wczesne przekazywanie odpowiednich danych EMA i opinii publicznej;

99.

przyjmuje do wiadomości wniosek ustawodawczy Komisji dotyczący ustanowienia Urzędu ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA); zauważa, że do 2023 r., a następnie co dwa lata, Komisja powinna przeprowadzać szczegółowy przegląd realizacji działań HERA, w tym jego struktury, zarządzania, finansowania i zasobów ludzkich. zauważa, że przeglądy te dotyczyć muszą w szczególności wszelkich potrzeb w zakresie zmiany struktury HERA, w tym m.in. możliwości przekształcenia HERA w odrębną agencję, zmiany mandatu HERA, z uwzględnieniem skutków finansowych wszelkich takich zmian; zauważa, że Komisja powinna przedstawiać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z wyników przeglądów oraz że wyniki te powinny być podawane do wiadomości publicznej; zauważa, że przeglądom tym towarzyszyć powinien, w stosownych przypadkach, wniosek ustawodawczy poświęcony wyodrębnionym kwestiom, przy czym rola Parlamentu Europejskiego jako współprawodawcy musi zostać w pełni uszanowana; uważa, że jeśli HERA ma zostać przekształcona w odrębną agencję, mogłaby wówczas przewidywać, promować, opracowywać w ramach współpracy i ułatwiać szybki, równy i trwały dostęp pacjentów onkologicznych do innowacyjnych rozwiązań w zakresie leczenia nowotworów, w tym procedur diagnostycznych oraz towarzyszących testów diagnostycznych; uważa, że HERA mogłaby, w perspektywie długoterminowej, ściśle współpracować z podmiotami publicznymi i prywatnymi w celu planowania, koordynowania i budowania ekosystemu obejmującego zdolności prywatne i publiczne i mogącego zapewnić odpowiednie ramy działania w sytuacjach nadzwyczajnych w celu zagwarantowania UE dostępu do kluczowych surowców w przypadku globalnych zakłóceń w dostawach;

100.

podkreśla potrzebę promowania innowacji w dziedzinie ratujących życie terapii przeciwnowotworowych; w związku z tym apeluje do Komisji o stworzenie ramowych przepisów farmaceutycznych dla leków oraz terapii onkologicznych, które promować będą prawdziwie przełomowe innowacje, a nie opracowywanie leków typu „me too”, które zawierają jedynie inną substancję na to samo wskazanie i nie przynoszą znaczących korzyści lub są bardzo drogimi lekami zapewniającymi jedynie niewielkie ulepszenia dla pacjentów; wzywa do stworzenia dużego konsorcjum złożonego z organów publicznych, przedsiębiorstw prywatnych i organizacji pozarządowych, w tym stowarzyszeń pacjentów oraz osób żyjących z rakiem lub wyleczonych i środowiska naukowego, współpracujących ze sobą, aby zagwarantować dostępność i przystępność cenową opcji leczenia nowotworów wymagających zastosowania złożonych technologii, na przykład skomplikowanej terapii komórkowej (CAR T), terapii genowej, immunoterapii adoptywnej z wykorzystaniem ekstraktów genomu guza (mRNA) oraz nanotechnologii; podkreśla, że aby ułatwić szersze wykorzystanie innowacyjnych terapii, UE i państwa członkowskie muszą nie tylko dołożyć wszelkich starań w celu finansowania dostępnych obecnie terapii, ale także wspierać rozwój metod, które są bardziej racjonalne pod względem kosztów; uważa, że obniżenie kosztów najbardziej innowacyjnych i skutecznych terapii zwiększy ich dostępność z korzyścią dla pacjentów w UE i poza nią; apeluje o zapewnienie równego dostępu do innowacyjnych terapii, zarówno w gęsto zaludnionych regionach miejskich, jak i na mniejszych obszarach wiejskich lub oddalonych;

IIIc. Równy dostęp do multidyscyplinarnej opieki onkologicznej o wysokiej jakości: w kierunku lepszego reagowania na wpływ kryzysów zdrowotnych na pacjentów onkologicznych

101.

podkreśla, że kryzys związany z COVID-19 miał i nadal ma znaczny wpływ na przeżywalność i jakość życia pacjentów onkologicznych we wszystkich stadiach choroby z powodu opóźnień w działaniach profilaktycznych takich jak szczepienia, opóźnień w realizacji programów profilaktyki, badaniach klinicznych, badaniach przesiewowych, skierowaniach na badania, diagnostyce, procedurach i leczenia, braków w zaopatrzeniu w leki i inne środki medyczne, niedoboru wyspecjalizowanych pracowników, ograniczonego kontaktu z pracownikami służby zdrowia i obaw pacjentów przed zarażeniem się; podkreśla dowody sugerujące, że w pierwszym roku pandemii lekarze praktycy w całej Europie przyjęli o 1,5 mln mniej pacjentów onkologicznych, i szacuje się, że w Europie przeprowadzono o 100 mln mniej badań przesiewowych w kierunku raka, a w efekcie tego 1 milion obywateli UE może obecnie mieć niezdiagnozowany nowotwór wskutek pandemii Covid-19; (73)

102.

uważa, że pandemia COVID-19 była prawdziwym testem wytrzymałościowym dla systemów opieki zdrowotnej w UE; podkreśla, że głównym wnioskiem, jaki należy wyciągnąć, jest potrzeba inwestowania w sektor zdrowia publicznego i stworzenia strategii kryzysowej, która pozwoli państwom członkowskim reagować w skoordynowany sposób w przypadku przyszłych kryzysów zdrowotnych; podkreśla, że grupy szczególnie wrażliwe, w tym pacjenci onkologiczni, są szczególnie narażone podczas kryzysu zdrowotnego; podkreśla, że szczególne środki w ramach takiej strategii kryzysowej powinny być ukierunkowane na ochronę grup szczególnie wrażliwych, w tym pacjentów onkologicznych, którzy nie mogą czekać do zakończenia kryzysu; podkreśla, że te szczególne środki powinny wspierać rozwój, produkcję i gromadzenie zapasów produktów w celu ochrony tych słabszych grup;

103.

apeluje do Komisji i państw członkowskich o staranne gromadzenie danych za pośrednictwem odpowiednich rejestrów w celu monitorowania wpływu szczepionek przeciwko COVID-19 na wrażliwą populację, w tym pacjentów onkologicznych, i ich odpowiedzi immunologicznej w następstwie podania szczepionki;

104.

zauważa z niepokojem, że pandemia COVID-19 pogłębiła już istniejące niedobory pracowników sektora zdrowia; uznaje pilną potrzebę zapewnienia wystarczającej liczby wyspecjalizowanych pracowników służby zdrowia zajmujących się opieką onkologiczną; ponownie podkreśla, że szczególne środki w ramach strategii kryzysowej powinny być ukierunkowane na rozwiązanie problemu niedoboru pracowników poprzez rekrutację pracowników służby zdrowia zarówno w podstawowej, jak i specjalistycznej opiece zdrowotnej i ich przekwalifikowanie, jeśli są specjalistami w innych dziedzinach; sugeruje, że rejestr nierówności w przeciwdziałaniu nowotworom może służyć jako narzędzie pomiaru i sprawozdawczości obserwowanych już wcześniej niedoborów pracowników; podkreśla, że potrzebne są nowe podejścia do opieki zdrowotnej skoncentrowanej na człowieku, aby zapewnić wszystkim dostęp do diagnostyki, terapii i wysokiej jakości usług zdrowia publicznego; podkreśla potrzebę pracy nad tzw. „skill-mix”, w celu zoptymalizowania odpowiedzi na potrzeby kadrowe w sektorze ochrony zdrowia; wspiera wymianę dobrych praktyk między państwami członkowskimi w tym zakresie; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by stworzyły internetowe platformy szkoleniowe dla pracowników ochrony zdrowia, takich jak opiekunowie, oraz programy opieki terapeutycznej umożliwiające im uzyskanie kwalifikacji i uznanie kompetencji;

105.

ubolewa nad faktem, że pacjenci nadal napotykają wiele trudności w dostępie do wysokiej jakości publicznych usług opieki zdrowotnej, ponieważ na wielu oddziałach onkologii w szpitalach publicznych występuje problem niedoboru personelu i braku zdolności; wzywa zatem do tworzenia wysokiej jakości oddziałów radioterapii i nowoczesnych ośrodków onkologicznych w szpitalach publicznych, w oparciu o europejskie wytyczne i zgodnie z najnowszymi dowodami naukowymi;

106.

apeluje do państw członkowskich i odpowiednich organów o uznanie zasadniczej roli nieformalnych opiekunów, włączenie ich do zespołów opieki zdrowotnej oraz umożliwienie im dokonywania świadomych wyborów dostępnych środków wsparcia przy pomocy ze strony pracowników służby zdrowia; przyznaje, że pandemia wyeksponowała kluczową rolę nieformalnych opiekunów, którzy zapewniają większość codziennej opieki nad pacjentami chorymi na raka i zmagają się z wyraźnym brakiem wsparcia politycznego i praktycznego, w tym w zakresie praw socjalnych, szkoleń, pomocy psychologicznej, informacji i uznania; zwraca uwagę na wysoki odsetek nieformalnych opiekunów w UE oraz na różnice między państwami członkowskimi pod względem sposobu ich wspierania i uznawania ich praw; apeluje do Komisji, by rozważyła sformalizowanie statusu nieformalnych opiekunów, które zapewniłoby uznanie pewnego minimalnego standardu praw, zwłaszcza dla osób świadczących opiekę długoterminową;

107.

opowiada się za rozwojem cyfrowego systemu komunikacji w dziedzinie zdrowia w celu zdalnego monitorowania objawów i zapewnienia ciągłego leczenia nowotworów w ramach opieki ambulatoryjnej; wzywa do zagwarantowania stałego dostępu do konsultacji lekarskich i usług psychospołecznych oraz kontaktu pacjenta z pracownikami opieki zdrowotnej i między lekarzem prowadzącym a rodziną pacjenta za pomocą telemedycyny lub teleopieki, oraz o włączenie tych rozwiązań do systemów opieki zdrowotnej, w środowisku pozbawionym zagrożeń zdrowotnych w szpitalach, lub – w przypadku gdy jest to możliwe i bezpieczne – w aptekach; apeluje o stymulowanie rozwoju terapii, które mogą wspomagać przejście do opieki w domu;

108.

zwraca się o poprawę komunikacji między pracownikami służby zdrowia, pacjentami, osobami żyjącymi z rakiem lub wyleczonymi, opiekunami, rodzicami i organami publicznymi w zakresie skuteczności i bezpieczeństwa interwencji zdrowotnych, w szczególności badań przesiewowych w kierunku raka oraz diagnozowania i leczenia nowotworów, oraz o zintensyfikowanie kampanii uświadamiających w celu prewencji w czasach kryzysu;

109.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia europejskich planów zapobiegania i zarządzania w ramach spójnej i całościowej strategii postępowania w sytuacjach awaryjnych w celu zapobiegania niedoborom leków, urządzeń, wyrobów i pracowników w czasie kryzysu zdrowotnego oraz rozwiązania tego problemu; podkreśla obowiązki posiadaczy pozwoleń na dopuszczenie do obrotu i dystrybutorów hurtowych wynikające z odpowiednich przepisów UE;

IV. Silne wsparcie dla pacjentów onkologicznych, osób żyjących z rakiem lub wyleczonych i opiekunów

110.

podkreśla, że pacjenci onkologiczni nie powinni ponosić „podwójnej kary” w swoim codziennym życiu; wzywa do przyjęcia dyrektywy antydyskryminacyjnej, a także do sprawiedliwego i równego wdrażania dyrektyw dotyczących usług finansowych, takich jak dyrektywa w sprawie kredytu konsumenckiego (74), bez żadnej dyskryminacji pacjentów onkologicznych oraz osób żyjących z rakiem lub wyleczonych;

111.

dostrzega potrzebę poświęcenia większej uwagi kwestii jakości życia coraz większej liczby pacjentów z przewlekłą chorobą nowotworową, której nie można wyleczyć, ale którą można na kilka lat ustabilizować; podkreśla znaczenie konkretnych zaleceń UE mających na celu poprawę jakości życia pacjentów onkologicznych, osób żyjących z rakiem lub wyleczonych, w tym poprzez wszechstronne leczenie podtrzymujące stanowiące część opieki onkologicznej zapewnianej od diagnozy przez cały przebieg choroby (w tym łagodzenie bólu, usługi psychologiczne, dostosowana aktywność fizyczna, oparte na dowodach naukowych terapie uzupełniające, dostęp do kształcenia, wsparcie żywieniowe, pomoc społeczna obejmująca wszystkie codzienne czynności, jak pomoc domowa czy opieka nad dzieckiem, dostęp do produktów z zakresu zdrowia reprodukcyjnego oraz przywrócenie integralności estetycznej) oraz dostęp do specjalistycznych ośrodków zajmujących się leczeniem podtrzymującym; zwraca się do państw członkowskich o uznanie następstw choroby (niepełnosprawność fizyczna lub zaburzenia psychiczne) oraz realiów dyskryminacji społecznej, w tym w miejscu pracy; zwraca się do Komisji o zaproponowanie wytycznych dla państw członkowskich, aby uwzględnić znaczenie ustanowienia kompleksowych systemów ubezpieczeń, które zagwarantują zaspokojenie takich potrzeb; uznaje, że nowotwór jest chorobą obciążającą finansowo, nawet poza leczeniem onkologicznym; apeluje do Komisji o utworzenie platformy wymiany najlepszych praktyk w opiece paliatywnej i wspieranie badań w dziedzinie opieki paliatywnej;

112.

wzywa Komisję, by rozważyła strategię UE dotyczącą opieki, z myślą o zapewnieniu odpowiedniej i dostępnej opieki długoterminowej o wysokiej jakości;

113.

podkreśla, że naukowo potwierdzona medycyna integracyjna uznawana przez organy zdrowia publicznego może przynosić korzyści pacjentom w łagodzeniu równoległych skutków wielu chorób, takich jak nowotwory, i ich leczeniu; podkreśla znaczenie rozwoju całościowego, integracyjnego i ukierunkowanego na pacjenta podejścia oraz zachęca, w odpowiednich przypadkach, do uzupełniającego stosowania tych metod leczenia pod nadzorem pracowników służby zdrowia;

114.

podkreśla, że wyniki leczenia raka mogą być ograniczone ze względu na niedożywienie, zatem optymalna opieka żywieniowa ma zasadnicze znaczenie w opiece onkologicznej; wzywa państwa członkowskie do opracowania zaleceń dotyczących włączenia żywienia klinicznego do wszystkich aspektów opieki onkologicznej, w tym leczenia, wsparcia i badań; uważa, że wszędzie tam, gdzie jest to wskazane, pacjenci chorzy na raka muszą otrzymać kliniczne wsparcie żywieniowe od specjalisty dietetyka, którego należy włączyć do zespołu multidyscyplinarnego; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje planowane szkolenia międzyspecjalistyczne w zakresie wsparcia żywieniowego oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do opracowania minimalnych norm mających zastosowanie do szkolenia ustawicznego w zakresie opieki żywieniowej dla pracowników wielodyscyplinarnych; zaleca, aby zarządzanie żywieniem było integralną i etyczną częścią wszystkich badań klinicznych z udziałem pacjentów onkologicznych; zaleca ponadto włączenie odpowiedniego wsparcia żywieniowego do karty praw pacjentów onkologicznych;

115.

stanowczo wzywa państwa członkowskie do zapewnienia, by wszyscy pacjenci onkologiczni byli w pełni poinformowani o możliwości przeprowadzenia zabiegów mających na celu zachowanie płodności przed rozpoczęciem aktywnego leczenia; apeluje o opracowanie na szczeblu UE wytycznych dla pracowników służby zdrowia określających wiek, w jakim pacjenci onkologiczni powinni być informowani o dostępności zabiegów związanych ze zdrowiem reprodukcyjnym; ponadto zachęca państwa członkowskie do zapewnienia wszystkim pacjentom objętym obowiązkowym krajowym ubezpieczeniem zdrowotnym refundacji takich zabiegów przez krajowe systemy ubezpieczenia zdrowotnego;

116.

zachęca państwa członkowskie do wzięcia pod uwagę częstego wyczerpania rodzin i bliskich pacjentów onkologicznych oraz do zapewniania im przez cały okres choroby pomocy psychologicznej oraz społeczno-ekonomicznej, w szczególności osobom wymagającym szczególnej troski, i czasów odpoczynku w miejscu pracy oraz wsparcia w żałobie; zachęca również do rozwoju zintegrowanych, odpowiednich i dostępnych systemów wsparcia dla pacjentów onkologicznych i ich rodzin, uwzględniających usługi zdrowotne, społeczne i środowiskowe;

117.

przypomina, że wzmacnianie pozycji pacjentów i kompetencji zdrowotnych ma zasadnicze znaczenie dla europejskiej strategii walki z rakiem oraz że koncentracja na pacjencie i partycypacyjne podejmowanie decyzji muszą znajdować się w centrum procesów opracowywania sposobów leczenia i opieki; zachęca do promowania idei dobrze poinformowanych pacjentów, którzy są aktywnie zaangażowani we własne leczenie, i wzywa do edukacji terapeutycznej opiekunów i pacjentów oraz do wzmocnienia ich pozycji w programach opieki; uważa, że w procesie szkolenia i wzmacniania pozycji pacjentów pediatrycznych należy stosować specjalnie dostosowaną metodykę, biorąc pod uwagę szczególne cechy i potrzeby tych pacjentów; apeluje o partycypacyjne podejmowanie decyzji z wykorzystaniem spersonalizowanych, zrozumiałych i opartych na dowodach informacji, które mają być dostarczane pacjentom, przy czym elementy te mają być integralną częścią krajowych programów zwalczania nowotworów przy wsparciu europejskiego planu walki z rakiem; apeluje o wsparcie takich inicjatyw i działań w celu wzmocnienia pozycji pacjentów onkologicznych z wykorzystaniem środków finansowych UE, na przykład w ramach Programu działań Unii w dziedzinie zdrowia;

118.

uznaje zasadniczą rolę niezależnych stowarzyszeń pacjentów i opiekunów w zakresie podejmowania działań rzeczniczych w imieniu pacjentów i pomagania im, świadczenia usług na rzecz pacjentów onkologicznych i opiekunów, rozpowszechniania wiedzy na temat zdrowia oraz uświadamiania i stałego wspierania zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym; wzywa Komisję i państwa członkowskie do uwzględniania formalnego udziału tych stowarzyszeń oraz ich wniosków i zaleceń podczas opracowywania polityki i przepisów dotyczących nowotworów oraz do zapewniania im wsparcia publicznego w formie zarówno dotacji na działalność, jak i dotacji związanych z projektami, w celu zagwarantowania ich niezależności od prywatnego finansowania; apeluje do Komisji o ustanowienie jasnych kryteriów przyznawania publicznego wsparcia finansowego; uważa, że pacjenci pediatryczni powinni uczestniczyć, zarówno indywidualnie, jak i zbiorowo, w ulepszaniu opieki zdrowotnej i procedur badawczych dla wszystkich pacjentów poprzez wkład wynikający z konkretnych doświadczeń; jest zatem zdania, że należy opracować odpowiednie narzędzia edukacyjne oraz odpowiednio je finansować, aby zaplanować i zapewnić udział dzieci;

119.

podkreśla znaczenie zapewniania odpowiednich opcji roszczeń o odszkodowanie dla pracowników w przypadkach zawodowych chorób nowotworowych; apeluje do państw członkowskich o pełne wdrożenie zalecenia Komisji z 19 września 2003 r. dotyczącego chorób zawodowych oraz zagwarantowanie pracownikom odpowiednich możliwości ubiegania się o odszkodowanie w przypadku nowotworu pochodzenia zawodowego, dzięki któremu każdemu pracownikowi zapewniona zostanie szansa na odpowiednie odszkodowanie po narażeniu na działanie szkodliwych substancji lub zachorowaniu na nowotwór pochodzenia zawodowego; wzywa Komisję, by stworzyła minimalny wykaz chorób zawodowych z porównywalnymi kryteriami uznawania w całej UE;

120.

wzywa państwa członkowskie do poprawy procesu reintegracji zawodowej i społecznej osób żyjących z rakiem lub wyleczonych, udzielania im pomocy w okresie przejściowym prowadzącym do przyjęcia nowych zadań zawodowych w przypadku gdy następstwa choroby miałyby uniemożliwić im kontynuowanie pracy na dotychczasowym stanowisku, oraz do ułatwiania powrotu do szkoły lub na uczelnię dzieciom i młodym ludziom żyjącym z rakiem lub wyleczonym; zauważa, że opieka rekonwalescencyjna jest równie istotna jak profilaktyka nowotworów, ale ogólnie poświęca się jej mniej uwagi; przypomina o zaleceniach i narzędziach opracowanych w ramach wspólnego działania CHRODIS+, mających na celu wspieranie pacjentów w utrzymaniu zatrudnienia, powrocie do pracy i reintegracji na rynku pracy oraz zachęca Komisję do wspierania wdrażania tych zaleceń i narzędzi we wszystkich państwach członkowskich; opowiada się za opracowaniem konkretnych zaleceń UE dotyczących środków dla osób żyjących z rakiem lub wyleczonych, mających na celu zapobieganie nawrotom raka pierwotnego i rozwojowi nowych nowotworów oraz środków służących rehabilitacji takich osób, w tym szczegółowych regulacji dotyczących dalszej długoterminowej opieki nad osobami, które wkraczają w dorosłość, a w dzieciństwie przebyły chorobę nowotworową; podkreśla potrzebę medycznej i psychologicznej opieki rekonwalescencyjnej dla osób żyjących z rakiem lub wyleczonych;

121.

uważa, że EU-OSHA powinna zostać upoważniona do odgrywania większej roli w promowaniu dobrych praktyk w państwach członkowskich w odniesieniu do integracji zawodowej pacjentów onkologicznych i osób żyjących z rakiem lub wyleczonych oraz ich ochrony przed dyskryminacją; oczekuje na zapowiedziane w planie na nowe badanie dotyczące powrotu do pracy osób żyjących z rakiem lub wyleczonych, w ramach którego powstanie mapa krajowych polityk z zakresu zatrudnienia i ochrony socjalnej oraz wykaz przeszkód i pozostałych wyzwań;

122.

podkreśla zasadniczą rolę inspektoratów pracy w zapewnieniu zgodności z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w zapobieganiu nowotworom pochodzenia zawodowego; wzywa państwa członkowskie do wzmocnienia inspektoratów pracy oraz do dopilnowania, by otrzymywały odpowiednie finansowanie; podkreśla, że monitorowanie i kontrola mają szczególne znaczenie dla pracowników mobilnych; wzywa do jak najszybszego wdrożenia Europejskiego Urzędu ds. Pracy i uczynienia go operacyjnym, a także domaga się, by urząd ten zapewniał rzeczywiste uprawnienia inspekcji pracy w przypadkach transgranicznych oraz kontrolę przestrzegania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zaangażowania Europejskiego Urzędu ds. Pracy w sytuacje transgraniczne w celu zapewnienia właściwego egzekwowania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy;

123.

wzywa Komisję do zwrócenia uwagi na zmiany na rynku pracy UE, z zapewnieniem wystarczających środków na właściwe gromadzenie danych; uważa, że szeroko zakrojone i dokładne gromadzenie informacji i danych musi mieć bezwzględne znaczenie i stanowić stały priorytet dla Komisji, aby mogła ona reagować za pomocą niezbędnych inicjatyw o charakterze ustawodawczym i nieustawodawczym w odniesieniu do profilaktyki nowotworów pochodzenia zawodowego; podkreśla potrzebę ustanowienia kompleksowych rejestrów krajowych dla wszystkich państw członkowskich, umożliwiających gromadzenie w całej UE danych na temat narażenia na substancje rakotwórcze, oraz podkreśla, że rejestry te powinny obejmować wszystkie istotne substancje rakotwórcze; wzywa do ścisłej współpracy między instytucjami UE, państwami członkowskimi, EU-OSHA i odpowiednimi zainteresowanymi stronami, przy jednoczesnym silnym zaangażowaniu partnerów społecznych; wzywa do wykorzystywania zgromadzonych danych do prowadzenia działań następczych za pomocą niezbędnych środków ustawodawczych i nieustawodawczych mających na celu zwalczanie nowotworów pochodzenia zawodowego;

124.

popiera planowane wprowadzenie inteligentnej karty osoby żyjącej z rakiem lub wyleczonej, zgodnie z poczynioną w planie zapowiedzią, dla wszystkich osób żyjących z rakiem lub wyleczonych w Europie, dla których zasadniczo powstał model paszportu osoby żyjącej z rakiem lub wyleczonej, zwłaszcza dzieci i nastolatków, która to karta będzie zawierać podsumowanie ich historii klinicznej, w tym doświadczenia pacjentów, oraz ułatwiać i monitorować dalszą opiekę; podkreśla wrażliwy charakter indywidualnych danych zdrowotnych i w związku z tym konieczność pełnej ochrony inteligentnej karty zgodnie z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych (RODO) (75);

125.

uważa, że ubezpieczyciele i banki nie powinni brać pod uwagę wywiadu chorobowego osób dotkniętych rakiem; wzywa do opracowania przepisów krajowych gwarantujących, że osoby żyjące z rakiem lub wyleczone nie będą dyskryminowane w porównaniu z innymi konsumentami; odnotowuje, że Komisja zamierza nawiązać współpracę z przedsiębiorstwami w celu opracowania kodeksu postępowania, który zagwarantuje, że postępy w terapiach nowotworowych i ich większa skuteczność znajdą odzwierciedlenie w praktykach biznesowych podmiotów świadczących usługi finansowe; wspiera tym samym promowanie postępów poczynionych we Francji, w Belgii, Luksemburgu i Niderlandach, gdzie osoby żyjące z rakiem lub wyleczone korzystają z „prawa do bycia zapomnianym”; domaga się, by najpóźniej do 2025 r. wszystkie państwa członkowskie zagwarantowały wszystkim europejskim pacjentom prawo do bycia zapomnianym po upływie 10 lat od zakończenia leczenia oraz do pięciu lat od zakończenia leczenia w przypadku pacjentów, u których diagnozę postawiono przed ukończeniem 18 roku życia; wzywa do wprowadzenia wspólnych norm w zakresie prawa do bycia zapomnianym na mocy odpowiednich przepisów dotyczących polityki ochrony konsumentów zawartych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, aby rozwiązać problem rozdrobnionych praktyk krajowych w zakresie oceny zdolności kredytowej i zapewnić równy dostęp do kredytów osobom żyjącym z rakiem lub wyleczonym; wzywa do włączenia prawa do bycia zapomnianym dla osób żyjących z rakiem lub wyleczonych do odpowiedniego prawodawstwa UE w celu zapobiegania dyskryminacji i poprawy dostępu osób żyjących z rakiem lub wyleczonych do usług finansowych;

126.

wzywa Komisję do promowania Europejskiego Kodeksu Postępowania Onkologicznego opracowanego przez Europejską Organizację ds. Nowotworów, który jest narzędziem wspierającym i informacyjnym, ukierunkowanym na zapewnienie europejskim pacjentom najlepszej możliwej opieki;

127.

dostrzega pilną potrzebę opracowania europejskiej karty praw pacjentów onkologicznych; wzywa do uwzględnienia w tej karcie na każdym etapie ścieżki leczenia (tj. od dostępu do profilaktyki i diagnozy wstępnej przez cały proces leczenia) oraz do stosowania jej w równym stopniu do wszystkich obywateli UE, niezależnie od kraju lub regionu, w którym mieszkają;

V. Wyzwania związane z nowotworami u dzieci, nastolatków i młodych dorosłych

128.

z zadowoleniem przyjmuje zapowiedziane przez Komisję inicjatywy na rzecz zwrócenia uwagi na nowotwory wieku dziecięcego; wzywa do wprowadzenia jasnych wymogów politycznych dotyczących potrzeb w zakresie badań nad nowotworami wieku dziecięcego; wzywa państwa członkowskie i Komisję do rozwiązania problemu nierównego przydziału środków na nowotwory wieku dziecięcego; uważa, że należy przeznaczyć jasną i konkretną pulę środków finansowych UE na badania nad nowotworami wieku dziecięcego i leczenie ich oraz przydzielić środki budżetowe we wszystkich powiązanych programach UE; podkreśla znaczenie wspierania międzynarodowych akademickich platform badawczych skupiających się na nowotworach wieku dziecięcego i polegających na informacjach uzyskanych w drodze badań naukowych prowadzonych przez inne właściwe podmioty;

129.

zauważa, że obecne wymagania biurokratyczne związane z uruchomieniem badań w Europie są zbyt uciążliwe w przypadku wielu rzadkich chorób, w tym nowotworów wieku dziecięcego, ponieważ badania prowadzone przez badaczy cierpią na brak sponsorowania ze strony podmiotów komercyjnych, a wiele organizacji niekomercyjnych nadal nie chce podjąć się roli sponsora na szczeblu ogólnoeuropejskim w przypadku wielonarodowych badań z udziałem dzieci; wzywa Komisję do dokonania przeglądu obowiązującego prawodawstwa w tym zakresie oraz do ułatwienia przeprowadzania wielonarodowych badań z udziałem dzieci;

130.

wzywa do propagowania dawstwa szpiku kostnego w państwach członkowskich, aby można było uratować życie tysiącom osób, u których zdiagnozowano białaczkę, biorąc pod uwagę fakt, że liczba ta stale rośnie, a wiele z tych osób to dzieci, ponieważ jest to najczęstszy nowotwór wieku dziecięcego; podkreśla, że przeszczep szpiku kostnego jest jedyną nadzieją dla wielu osób dotkniętych białaczką i innymi chorobami krwi, a trzech na czterech pacjentów nie ma zgodnego członka rodziny, więc potrzebują dawcy;

131.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do skoncentrowania się na zapewnianiu równego i zrównoważonego pod względem geograficznym dostępu do najlepszej specjalistycznej diagnostyki i wielodyscyplinarnego leczenia dzieci chorych na raka oraz do poprawy wyników leczenia nowotworów we wszystkich państwach członkowskich; uważa, że wszystkie państwa członkowskie powinny uznać specjalizację naukową i pozycję onkologa dziecięcego; uważa, że każdy pacjent, który przeszedł chorobę nowotworową jako dziecko, lub w młodości, powinien zostać objęty stałą opieką i kontrolą lekarską także po osiągnięciu pełnoletniości i z tego powodu apeluje o podjęcie działań uelastyczniających współpracę pracowników służby zdrowia dla dzieci i dorosłych; wspiera wymianę wiedzy na temat przebiegów chorób nowotworowych wśród dzieci i młodzieży;

132.

podkreśla potrzebę prowadzenia kompleksowych populacyjnych rejestrów nowotworów wieku dziecięcego w oparciu o uzgodnione na szczeblu międzynarodowym systemy klasyfikacji nowotworów wieku dziecięcego, aby zapewnić porównywalne dane wysokiej jakości w całej Europie; przypomina, że trzeba co najmniej co rok publikować dane dotyczące liczby zachorowań na nowotwory u dzieci i nastolatków w Unii i w każdym państwie członkowskim;

133.

wzywa do tego, by na szczeblu UE uznać nastolatków i młodych dorosłych chorych na raka za szczególną grupę o szczególnych potrzebach medycznych i psychospołecznych oraz do stworzenia specjalnych programów szkolnych dla tych osób;

134.

podkreśla potrzebę skutecznego rozwiązania problemów dotyczących zdrowia psychicznego dzieci, nastolatków i młodych dorosłych chorych na raka lub wyleczonych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia równego dostępu i dostępności odpowiednich środków wsparcia psychospołecznego dla tej grupy pacjentów;

135.

podkreśla potrzebę wzmocnienia prawa do opieki transgranicznej dla dzieci, nastolatków i młodych dorosłych chorych na raka, gdy najlepsze leczenie nie jest dostępne w ich kraju zamieszkania, oraz zapewnienia, że dostęp do innowacji za pomocą badań klinicznych dotyczących nawrotów lub trudnych do leczenia nowotworów złośliwych będzie objęty odpowiednimi przepisami, poprzez zacieśnienie istniejącej współpracy transgranicznej, w tym europejskich sieci referencyjnych (ESR), w szczególności europejskiej sieci referencyjnej ds. nowotworów u dzieci i młodzieży; podkreśla potrzebę wyjaśnienia kwestii dostępu do transgranicznych badań klinicznych, który nie jest jasno określony w dyrektywie w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej;

136.

zauważa, że oba rozporządzenia w sprawie pediatrycznych (76) i sierocych (77) produktów leczniczych przyczyniły się do rozwoju i dostępności leków dla pacjentów z rzadkimi chorobami i dla dzieci, i przekierowały inwestycje prywatne i publiczne na obszary wcześniej zaniedbane; wzywa do ambitnego przeglądu przepisów dotyczących pediatrycznych i sierocych produktów leczniczych, tak aby zapewnić rozwój i przystępny cenowo dostęp do innowacyjnych leków przeciwnowotworowych, wskazać najważniejsze leki zaspokajające potrzeby dzieci cierpiących na nowotwory o złym rokowaniu, wesprzeć badania akademickie i zaangażowanie MŚP, zmniejszyć opóźnienia, tak aby dzieci miały szybszy dostęp do produktów leczniczych oraz terapii genowych i komórkowych stosowanych w pediatrii, pobudzać konkurencję poprzez dostosowanie ram regulacyjnych i wspieranie inwestycji w nieopatentowane leki sieroce i pediatryczne, oraz rozwiązać problem ograniczonego dostępu do niektórych podstawowych leków z powodu niedoboru leków i wysokiej ceny innowacyjnych leków; zaleca 20-procentowe zwiększenie dostępności nowych leków na nowotwory wieku dziecięcego do 2027 r., a także zwiększenie dostępności medycyny spersonalizowanej; uważa w związku z tym, że warunkiem wstępnym ubiegania się o finansowanie powinno być jasne zobowiązanie się do uwzględnienia badań pediatrycznych; wzywa Komisję, by w stosownych przypadkach, w porozumieniu z państwami członkowskimi, pracowała nad systemem, który sprzyjałby dostępowi pacjentów z nowotworami wieku dziecięcego do prawdziwie przełomowych innowacji; wzywa Komisję, aby ułatwiła repozycjonowanie leków, które nie działają u osób dorosłych, gdy istnieją ku temu przesłanki naukowe i przedkliniczne, a także aby zapewniła skuteczniejsze i bardziej dostosowane zachęty do wspierania opracowywania leków przeciwnowotworowych u dzieci oraz do opracowywania pediatrycznych leków przeciwnowotworowych metodą pierwszego podania u dziecka; wzywa Komisję, aby zachęcała do terminowego opracowywania leków pediatrycznych i ograniczała opóźnienia, np. za pomocą wczesnych proporcjonalnych nagród przyznawanych stopniowo, a nie wyłącznie po wygaśnięciu dodatkowego świadectwa ochronnego; wzywa Komisję do usunięcia art. 11 lit. b) rozporządzenia pediatrycznego w nadchodzącym przeglądzie, aby umożliwić rozwój pediatrycznych leków przeciwnowotworowych w oparciu o naukę i mechanizm działania leku;

137.

wzywa do utworzenia unijnej grupy doradczej zainteresowanych stron, która zajmowałaby się nowotworami u dzieci, nastolatków i młodych dorosłych i wspierałaby ukierunkowane na cel i spójne wdrażanie odpowiednich działań w ramach planu, programu „Horyzont Europa”, strategii farmaceutycznej UE oraz Programu UE dla zdrowia;

138.

podkreśla znaczenie wdrażania i monitorowania europejskiego filaru praw socjalnych i wzywa państwa członkowskie do pełnej transpozycji dyrektywy (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (78), która wprowadza urlop dla opiekunów oraz możliwość wnioskowania o elastyczną organizację pracy, tak aby pracownicy mieli prawo do urlopu opiekuńczego w wymiarze pięciu dni roboczych rocznie w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia krewnemu lub osobie, która mieszka w tym samym gospodarstwie domowym, co pracownik, i która wymaga znacznej opieki lub wsparcia z poważnych przyczyn medycznych, zgodnie z definicją każdego państwa członkowskiego;

139.

z zadowoleniem przyjmuje zapowiedziane przez Komisję utworzenie unijnej sieci młodzieży żyjącej z rakiem lub wyleczonej;

140.

popiera zalecenie JARC dotyczące wprowadzenia europejskiego unikalnego identyfikatora pacjenta, paszportu osoby żyjącej z rakiem lub wyleczonej, oraz wytycznych w sprawie długoterminowego nadzoru i przejścia z opieki pediatrycznej do opieki nad dorosłymi, aby zapewnić monitorowanie długoterminowych wyników u dzieci żyjących z rakiem lub wyleczonych w kontekście transgranicznym; podkreśla, że prawo do bycia zapomnianym należy dostosować do potrzeb tej populacji;

VI. Wyzwania związane z rzadkimi nowotworami u dorosłych

141.

przyznaje, że rzadkie nowotwory u dorosłych stanowią wyzwanie dla zdrowia publicznego; przypomina, że dorośli pacjenci z rzadkimi nowotworami zmagają się z wyzwaniami związanymi z rzadkością i nietypowym charakterem choroby, w tym z dużymi opóźnieniami w diagnozowaniu, a czasem z błędną diagnozą, a także z trudnościami w dostępie do terminowej i odpowiedniej opieki i leczenia; zauważa, że pacjenci często czują się osamotnieni, odizolowani i skarżą się na znacznie niższą jakość życia; także ich opiekunowie odczuwają poważne negatywne skutki tej sytuacji; wzywa do włączenia do rejestru nierówności w przeciwdziałaniu nowotworom informacji na temat rzadkich nowotworów, które stanowią około 24 % nowych przypadków nowotworów występujących we wszystkich grupach wiekowych;

142.

popiera wprowadzenie w planie specjalnej inicjatywy przewodniej dotyczącej rzadkich nowotworów u dorosłych, mającej na celu stawienie czoła szczególnym wyzwaniom stojącym przed tą społecznością pacjentów oraz jak najlepsze wykorzystanie zaleceń określonych w programie zwalczania rzadkich chorób nowotworowych 2030 w celu wspierania badań i poprawy opieki na każdym etapie leczenia pacjentów z rzadkimi nowotworami; podkreśla, jak ważne jest dopilnowanie, aby uwzględniać rzadkie nowotwory u dorosłych we wszystkich inicjatywach w ramach czterech filarów planu;

143.

wzywa do przeznaczenia specjalnych funduszy na projekty badawcze dotyczące rzadkich nowotworów u dorosłych w ramach programu „Horyzont Europa” , w tym w ramach misji dotyczącej raka (np. w ramach UNCAN.eu – europejskiej inicjatywy na rzecz zrozumienia raka), w celu opracowania terapii celowanych oraz wspierania rozwoju baz danych, rejestrów i biobanków związanych z rzadkimi nowotworami u dorosłych;

144.

podkreśla trudności z wcześniejszym diagnozowaniem rzadkich nowotworów u dorosłych; w związku z tym zaleca łatwiejsze i szybsze udostępnienie badań molekularnych, które mogą pomóc pacjentom w uzyskaniu dokładnej diagnozy i ukierunkowanego leczenia, a w stosownych przypadkach nawet w dostępie do odpowiednich badań klinicznych; podkreśla ponadto, że badania nad biomarkerami mają zasadnicze znaczenie w tej dziedzinie;

145.

wzywa do szerzenia świadomości na temat rzadkich nowotworów u dorosłych wśród pracowników podstawowej i wtórnej opieki zdrowotnej oraz do wprowadzenia odpowiednich skierowań do specjalistycznych multidyscyplinarnych ośrodków eksperckich zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim;

146.

zachęca państwa członkowskie do ustanowienia krajowych sieci ds. rzadkich nowotworów u dorosłych w celu optymalizacji kierowania pacjentów do wyspecjalizowanych ośrodków w odpowiednim czasie oraz ułatwienia współdziałania z europejskimi sieciami referencyjnymi w celu maksymalizacji wymiany multidyscyplinarnej wiedzy i wysokiej jakości opieki, a także do wspierania badań klinicznych;

147.

wzywa do poprawy dostępu do badań klinicznych i programów dostępu rozszerzonego dla dorosłych pacjentów z rzadkimi nowotworami; ubolewa, że w wielu krajach dorośli pacjenci z rzadkimi chorobami nowotworowymi wciąż mają bardzo utrudniony dostęp do programów dostępu rozszerzonego dla dorosłych pacjentów z rzadkimi nowotworami oraz do badań za granicą; wzywa do lepszego wdrażania unijnych systemów dostępu dorosłych pacjentów z rzadkimi nowotworami do opieki zdrowotnej za granicą; uważa również, że krajowe systemy opieki zdrowotnej powinny ułatwiać dostęp do badań i programów dostępu rozszerzonego dla dorosłych pacjentów z rzadkimi nowotworami, którzy mają niewiele możliwości leczenia;

148.

zachęca do nowatorskich podejść regulacyjnych, aby umożliwić dorosłym pacjentom cierpiącym na rzadkie choroby nowotworowe dostęp do nowych innowacyjnych terapii pod bezpiecznym nadzorem, ułatwiając jednocześnie gromadzenie rzeczywistych danych w uzupełnieniu do danych pochodzących z badań klinicznych;

149.

podkreśla potrzebę włączenia rzadkich nowotworów u dorosłych do „międzyspecjalistycznego programu szkoleń w zakresie nowotworów”, który obejmuje również specjalistyczne szkolenie pielęgniarek, w powiązaniu z europejskimi sieciami referencyjnymi zajmującymi się rzadkimi nowotworami u dorosłych; podkreśla potrzebę wspierania programów edukacyjnych skierowanych do dorosłych pacjentów z rzadkimi chorobami nowotworowymi, opiekunów i przedstawicieli pacjentów w powiązaniu z europejskimi sieciami referencyjnymi, aby zwiększyć poziom wiedzy na temat zdrowia i docelowo pomóc pacjentom i ich rodzinom w dokonywaniu świadomych wyborów dotyczących możliwości leczenia i dalszej opieki;

150.

przyjmuje do wiadomości wyszczególnienie rzadkich nowotworów osób dorosłych w programach poświęconych poprawie jakości życia pacjentów chorych na raka, osób żyjących z rakiem lub wyleczonych oraz ich opiekunów; wzywa Komisję i państwa członkowskie do wdrożenia specjalnych szkoleń dla specjalistów innych niż pracownicy służby zdrowia (np. pracowników socjalnych, osób nadzorujących proces leczenia itp.), którzy opiekują się dorosłymi pacjentami z rzadkimi nowotworami; podkreśla, że dorośli pacjenci z rzadkimi nowotworami muszą otrzymywać odpowiednie wsparcie psychologiczne i rehabilitację, a długoterminowe skutki uboczne leczenia powinny być monitorowane przez specjalistów, którzy rozumieją ich rzadką chorobę i jej specyfikę; zaleca, by wszyscy dorośli pacjenci z rzadkimi nowotworami otrzymali również plan opieki dla osób żyjących z rakiem lub wyleczonych; uważa, że opiekunowie dorosłych pacjentów z rzadkimi nowotworami (często członkowie rodziny) również potrzebują dostępu do szczególnego wsparcia psychospołecznego, aby poradzić sobie z ciężarem i złożonością choroby oraz znacznym obciążeniem związanym z opieką, które na siebie biorą;

151.

wzywa państwa członkowskie do włączenia do krajowych programów zwalczania nowotworów specjalnej sekcji poświęconej postępowaniu w przypadku rzadkich nowotworów u dorosłych (wraz ze specjalną sekcją dotyczącą nowotworów u dzieci), zgodnie z zaleceniami zawartymi w Planie walki z rzadkimi chorobami nowotworowymi 2030; uważa, że trzeba uwzględnić specyfikę tych chorób w specjalnych sekcjach wszystkich krajowych programów zwalczania nowotworów, w tym odpowiednie synergie z krajowymi planami zwalczania rzadkich chorób, tak aby wesprzeć badania i usprawnić zarządzanie opieką i sposoby opieki nad tymi pacjentami, począwszy od podstawowej opieki zdrowotnej aż po wysokospecjalistyczne wielodyscyplinarne ośrodki opieki zdrowotnej, które należą do odpowiedniej europejskiej sieci referencyjnej lub pozostają z nią w ścisłym kontakcie; zauważa, że jak dotąd wiele państw członkowskich nie uwzględniło w wystarczającym stopniu rzadkich nowotworów u dorosłych i nowotworów u dzieci w krajowych planach zwalczania chorób nowotworowych;

152.

wzywa właściwe organy krajowe do zaangażowania organizacji dorosłych pacjentów z nowotworami rzadkimi jako partnerów w krajowych programach zwalczania chorób nowotworowych, aby wyrazili oni potrzeby i oczekiwania dorosłych pacjentów z rzadkimi nowotworami, a także do wzięcia aktywnego udziału we wdrażaniu środków dotyczących rzadkich nowotworów u dorosłych;

B. Metody działania

I. Całościowe podejście do badań i jego skutki

153.

podkreśla, że plan trzeba wdrażać w ścisłej współpracy z misją badawczą dotyczącą chorób nowotworowych w ramach programu „Horyzont Europa” i zgodnie z jej celami ukierunkowanymi na promowanie unijnych inwestycji w badania naukowe, produkcję publiczną i innowacje w dziedzinie raka; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w ramach programu „Horyzont Europa” finansowane będą infrastruktury badawcze, chmury obliczeniowe i działania Europejskiej Rady ds. Innowacji; wzywa Komisję do uznania nowotworów dziecięcych za jeden z tematów europejskiego partnerstwa w ramach kolejnego programu strategicznego programu „Horyzont Europa”; zaleca, by odpowiednie środki na badania nad rakiem w programie „Horyzont Europa” przeznaczyć na nowe leki na nowotwory wieku dziecięcego w celu wypełnienia istniejącej luki w produktach leczniczych stosowanych u dzieci;

154.

przypomina, że multidyscyplinarne badania nad rakiem i ich przełożenie na codzienną praktykę kliniczną mają podstawowe znaczenie dla zapewnienia ciągłego doskonalenia w zakresie profilaktyki, diagnozowania, leczenia i dalszej opieki nad osobami żyjącymi z rakiem lub wyleczonymi; z zadowoleniem przyjmuje zatem uruchomienie partnerstw w ramach programu „Horyzont Europa” w celu przełożenia wiedzy naukowej na innowacje, które dotrą do pacjentów; zwraca się do Komisji o uważne śledzenie partnerstw w ramach programu „Horyzont Europa” oraz o przełożenie badań na rzeczywiste wsparcie o wartości dodanej dla bieżącej praktyki medycznej;

155.

z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji w sprawie nowej europejskiej przestrzeni badawczej na rzecz badań naukowych i innowacji, w którym określono cele strategiczne i działania, jakie należy podjąć w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi; popiera cel inwestowania 3 % PKB UE w badania i rozwój, co pomoże wspierać badania najwyższej jakości w całej UE i umożliwi dotarcie wyników badań do społeczności naukowej, społeczeństwa i gospodarki realnej; ubolewa nad znacznymi nierównościami w finansowaniu badań w UE; wzywa państwa członkowskie do przyjęcia paktu na rzecz badań i innowacji w Europie, który zawierałby zobowiązanie do zwiększenia wydatków publicznych na badania i innowacje do 1,25 % PKB do 2030 r. w sposób skoordynowany w całej UE;

156.

wzywa państwa członkowskie do propagowania i zapewnienia atrakcyjnych ścieżek kariery naukowej dla naukowców w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet; wzywa państwa członkowskie do stworzenia dobrze zorganizowanej kadry naukowej i infrastruktury oraz do zapewnienia stałego finansowania ośrodków badawczych; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że proponowana inicjatywa na rzecz innowacyjnej opieki zdrowotnej pomoże stworzyć ogólnounijny ekosystem badań i innowacji, wspierający współpracę między sektorem opieki zdrowotnej, środowiskiem akademickim i innymi zainteresowanymi stronami w celu przełożenia wiedzy naukowej na innowacje, które dotyczą profilaktyki, diagnozowania, leczenia i zarządzania chorobami, w tym nowotworami;

157.

ponawia swój apel o trwałe i odpowiednie finansowanie konkurencyjnych europejskich badań nad rakiem; podkreśla, że takie badania powinny być ukierunkowane na obszary o wysokim poziomie niezaspokojonych potrzeb; powinny one być prowadzone na wszystkich etapach kontinuum opieki nad chorymi na raka, w tym w odniesieniu do wszystkich metod leczenia; wzywa państwa członkowskie do zwiększenia o co najmniej 20 % mobilizacji publicznych badań nad innowacjami w zakresie leczenia, diagnostyki i badań przesiewowych dotyczących raka, z uwzględnieniem wszystkich zainteresowanych grupy pacjentów; wzywa ponadto, by program „Horyzont Europa” i krajowe programy badawcze wspierały badania nad lekami pediatrycznymi i sierocymi poprzez fundusze przyznające nagrody za innowacyjność; uważa, że należy dokonać przeglądu warunków dostępu do finansowania publicznego, aby zapewnić przejrzystość umów zawieranych między podmiotami publicznymi i prywatnymi, a także warunków dostępności i przystępności cenowej nowych innowacji, gdy projekty zakończą się sukcesem;

158.

popiera zalecenie rady ds. misji badawczej dotyczącej chorób nowotworowych pt. „Walka z rakiem” dotyczące ustanowienia programu badawczego, którego zadaniem będzie określenie skutecznych strategii i metod profilaktyki nowotworowej w odniesieniu do komercyjnych wyznaczników zdrowia i narażenia zawodowego na substancje rakotwórcze (79); popiera zalecenie dotyczące utworzenia instrumentu wspierania polityki w celu usprawnienia wymiany wiedzy i wsparcia wdrażania strategii politycznych w zakresie profilaktyki nowotworów na szczeblu unijnym, krajowym i lokalnym;

159.

wzywa państwa członkowskie i Komisję do ustanowienia programów mających na celu zapewnienie niezbędnego wsparcia niedawno skonsolidowanej europejskiej społeczności zajmującej się opartą na komórkach medycyną interceptywną, która stworzy i zintegruje przełomowe technologie komórkowe i technologie sztucznej inteligencji w celu zrozumienia wczesnych etapów rozwoju nowotworów i reakcji na leczenie oraz wykorzystania tej wiedzy do poprawy wyników pacjentów; popiera utworzenie platformy opartej na komórkach medycyny interceptywnej w celu koordynowania i tworzenia synergii między badaniami, innowacjami i działaniami wielosektorowymi; podkreśla potrzebę inwestowania w badania naukowe i innowacyjne podejścia w celu stworzenia innowacyjnych strategii wczesnego wykrywania i zindywidualizowanego leczenia nowotworów opartego na komórkach;

160.

podkreśla potrzebę prowadzenia niezależnych i wielodyscyplinarnych badań nad rakiem metodą „od stołu laboratoryjnego do łóżka chorego”, tj. od prac laboratoryjnych do badań przeprowadzanych na pacjentach, a także regularnej ponownej oceny skuteczności leków już dostępnych na rynku; podkreśla potrzebę przekazywania do wiadomości publicznej wyników tych badań w sposób przejrzysty i prosty w odbiorze; wzywa do opracowania środków mających na celu ograniczanie zagrożeń dla zdrowia wynikających z dezinformacji i informacji wprowadzających w błąd, zwłaszcza w mediach społecznościowych, ze szczególnym uwzględnieniem środków ochrony dzieci i młodzieży; wzywa do wspierania inicjatyw w zakresie upowszechniania wiedzy naukowej;

161.

podkreśla znaczenie inwestycji w rozwój nowych metod badawczych bez udziału zwierząt, takich jak in silico i organoidy, aby skrócić czas obserwacji przedklinicznych, zwiększyć wydajność badań oraz ograniczyć zbędne i często mniej wiarygodne eksperymenty na zwierzętach; podkreśla, że metody badania rakotwórczości chemikaliów środowiskowych niewykorzystujące zwierząt, takie jak strategie badań skoncentrowane na podstawowych mechanizmach biologicznych prowadzących do powstawania nowotworów, powinny dostarczać bardziej istotnych informacji niż metody wykorzystujące zwierzęta, stosowane obecnie do oceny bezpieczeństwa chemicznego, umożliwiając tym samym władzom szybsze podejmowanie środków mających na celu ograniczenie narażenia na szkodliwe substancje chemiczne, które mogą prowadzić do nowotworów;

162.

wzywa państwa członkowskie do zdecydowanego popierania współpracy publiczno-prywatnej, której siłą napędową będą potrzeby w zakresie zdrowia publicznego, i przełamywania barier dla konkurencyjności w całej UE;

163.

zwraca uwagę na potencjalnie duży wpływ wykorzystania sztucznej inteligencji, analizy algorytmicznej dużych zbiorów danych i innych nowoczesnych technologii w diagnostyce i podejmowaniu decyzji dotyczących nowotworów w najbliższych latach; podkreśla, że połączenie danych zebranych w warunkach rzeczywistej praktyki klinicznej, modelowania matematycznego, sztucznej inteligencji i narzędzi cyfrowych znacznie ułatwi opracowanie innowacyjnych metod leczenia w bardziej opłacalny sposób, a także potencjalnie ograniczy liczbę pacjentów potrzebnych do udziału w próbach klinicznych oraz wykorzystywanie zwierząt do badań; zachęca Komisję i państwa członkowskie do promowania wiedzy z zakresu biologii nowotworów poprzez wdrażanie infrastruktury genomicznej i informatycznej; wzywa wszystkich partnerów wdrażających do nieustannego pamiętania o zasadach prywatności i bezpieczeństwie danych, zaufaniu, przejrzystości, ukierunkowania na pacjenta i jego zaangażowania na każdym etapie leczenia;

164.

podkreśla kluczowe znaczenie badań klinicznych i wzywa państwa członkowskie do ułatwienia pogodzenia opieki nad pacjentami z inicjatywami w zakresie badań i innowacji, zwłaszcza w mniejszych ośrodkach, co zmniejszy obciążenie pracą i stosunek liczby pacjentów do liczby pracowników służby zdrowia;

165.

wzywa do prowadzenia badań nad potencjalnym pozytywnym wpływem sztucznej inteligencji i nowoczesnych technologii w diagnostyce, monitorowaniu, podejmowaniu decyzji i opiece nad chorymi na raka; z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie projektu „Genomics for Public Health” [Genomika dla zdrowia publicznego], co zapewni bezpieczny dostęp do dużej ilości danych genomicznych, które będzie można wykorzystywać w medycynie P4 (prewencyjnej, predyktywnej, personalizowanej i partycypacyjnej);

166.

popiera tworzenie nowych zasobów i platform cyfrowych, takich jak europejska inicjatywa dotycząca obrazowania raka, oraz wzmocnienie europejskiego systemu informacji o raku, co w nadchodzących latach umożliwi właściwym organom skuteczne wykorzystywanie sztucznej inteligencji stosowanej w odniesieniu do dużych zbiorów danych; podkreśla konieczność zapewnienia równego i przejrzystego dostępu do informacji zawartych na tych platformach;

167.

z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie przewodniej inicjatywy „Diagnostyka i leczenie nowotworów dla wszystkich” w ramach planu, którego celem jest poprawa dostępu do innowacyjnej diagnostyki i innowacyjnego leczenia nowotworów oraz promowanie wykorzystania technologii sekwencjonowania nowej generacji do szybkiego i skutecznego tworzenia profili genetycznych komórek nowotworowych, dzięki czemu naukowcy i klinicyści będą mogli udostępniać sobie wzajemnie profile nowotworowe i stosować takie same lub podobne metody diagnostyczne i lecznicze u pacjentów z porównywalnymi profilami nowotworowymi; podkreśla potrzebę rozważenia zindywidualizowanych metod leczenia opartych na dobrze zaprojektowanych badaniach klinicznych o udowodnionej dodanej wartości leczniczej dla pacjentów;

168.

z zadowoleniem przyjmuje planowane partnerstwo na rzecz medycyny personalizowanej, zapowiedziane w planie i finansowane w ramach programu „Horyzont Europa”, które określi priorytety w zakresie badań i edukacji w dziedzinie medycyny personalizowanej, będzie wspierać projekty badawcze dotyczące profilaktyki, diagnozowania i leczenia nowotworów, a także opracuje zalecenia dotyczące wprowadzenia podejść opartych na medycynie personalizowanej do codziennej praktyki medycznej; podkreśla potrzebę ustanowienia dobrze zdefiniowanej, spójnej na całym świecie terminologii „leków personalizowanych”, która usprawniłaby inwestycje w badania naukowe i przyczyniłaby się do poprawy świadomości zdrowotnej pacjentów; popiera opracowanie planu działania na rzecz spersonalizowanej profilaktyki, co przyczyni się do wskazania luk w badaniach naukowych i innowacjach oraz określenia wszystkich znanych anomalii biologicznych zwiększających podatność na nowotwory, w tym czynników dziedzicznych i środowiskowych oraz kwestii pediatrycznych; apeluje, aby ewentualnie umożliwić dostęp do tych rozwiązań w ramach publicznych systemów ochrony zdrowia;

169.

wzywa do zwiększenia budowania potencjału, infrastruktury, współpracy i finansowania badań nad niekomercyjnymi badaniami klinicznymi w celu udoskonalenia strategii leczenia, ze szczególnym uwzględnieniem osób starszych oraz szczególnie wrażliwych i niedostatecznie reprezentowanych grup pacjentów, w tym kobiet i dzieci; wzywa do wsparcia przez UE programu optymalizacji systemów opieki zdrowotnej i leczenia;

170.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do promowania badań poświęconych naukom humanistycznym i społecznym, w szczególności badań dotyczących nierówności w zakresie zdrowia w różnych stadiach chorób nowotworowych, jak również badań nad optymalizacją organizacji leczenia raka, finansowania świadczeń i usługodawców opieki zdrowotnej, organizacji świadczenia usług opieki zdrowotnej oraz funkcjonowania instytucji zarządzających; wzywa do uwzględnienia w badaniach nierówności w opiece onkologicznej, które są związane z takimi czynnikami, jak płeć, wiek i status społeczno-ekonomiczny, ze szczególnym uwzględnieniem zmarginalizowanych i szczególnie wrażliwych grup społecznych;

171.

apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby wspierały rozwój europejskich wieloośrodkowych badań klinicznych, zwłaszcza w przypadku nowotworów o niskiej zachorowalności lub nowotworów o ograniczonych możliwościach leczenia, a także aby zacieśniły współpracę międzynarodową i wzmogły transgraniczne badania kliniczne, opierając się w stosownych przypadkach na istniejących strukturach, takich jak Europejska Rada ds. Badań Klinicznych w sektorze nowotworów wieku dziecięcego; wzywa je także do zachęcania mniejszych państw do udziału; podkreśla także potrzebę koordynacji wszystkich inicjatyw politycznych UE w zakresie nowotworów w celu osiągnięcia określonych i wspólnych celów;

172.

wspiera prowadzenie badań klinicznych mających na celu ocenę wykonalności, skuteczności i opłacalności interwencji niezwiązanych z leczeniem, takich jak badania uwarunkowań zdrowia (w tym czynników środowiskowych) oraz jakości życia;

173.

wyraża silne przekonanie, że pacjenci i niezależne stowarzyszenia pacjentów, a także rodzice i opiekunowie, powinny uczestniczyć w definiowaniu priorytetów i punktów końcowych badań klinicznych, aby w ten sposób zagwarantować, by badania odpowiadały na niezaspokojone potrzeby europejskich pacjentów, z uwzględnieniem poprawy jakości życia jako priorytetowego punktu końcowego; uważa, że o ostatecznych wynikach badań należy informować uczestniczących w nich pacjentów oraz opinię publiczną; apeluje o zaangażowanie pacjentów pediatrycznych w określanie niezaspokojonych potrzeb, tak aby wnieść wkład w projektowanie protokołu prób klinicznych, poprawić komunikację z populacją docelową oraz udoskonalić metody rozpowszechniania wyników; podkreśla, że stopień realizacji postanowień dotyczących przejrzystości w ramach rozporządzenia w sprawie badań klinicznych trzeba stale monitorować i sporządzać w tej sprawie regularne sprawozdania;

174.

opowiada się za wzmożoną kontrolą badań klinicznych i większą przejrzystością procesu badań i rozwoju metod leczenia nowotworów, w tym za utworzeniem portalu umożliwiającego pacjentom dostęp do informacji na temat dostępnych badań klinicznych w Europie; wzywa do zapewnienia przejrzystości dostępu do danych z badań klinicznych na szczeblu UE, w tym badań zaniechanych, oraz przejrzystości w zakresie korzystania z tych danych; podkreśla, że powinno to również obejmować informacje dostosowane do potrzeb dzieci i młodych pacjentów;

175.

zaleca, aby badania stanowiły jeden z parametrów rejestru nierówności w przeciwdziałaniu nowotworom w celu pomiaru i monitorowania nierówności w dostępie do badań klinicznych, a także w celu lepszego zrozumienia regionalnych i krajowych różnic w działalności badawczej i reagowania na nie oraz śledzenia poprawy w ramach inicjatyw, które mają zostać podjęte w ramach planu, takich jak unijna sieć kompleksowych ośrodków onkologicznych;

176.

podkreśla, że różnice związane z płcią w badaniach nad nowotworami powinny być brane pod uwagę, zarówno na etapie przedklinicznym, jak i klinicznym, w celu opisania różnic m.in. w fizjopatologii choroby i związanych z nią chorób współistniejących oraz w farmakokinetyce/farmakodynamice leków;

177.

pochwala deklarację z Porto z 2021 r. w sprawie badań nad rakiem, w której podkreślono możliwości przyjęcia kompleksowego podejścia do badań nad rakiem przekładającego się na praktyczne zastosowania, co może doprowadzić do dziesięcioletniej przeżywalności w przypadku 75 % pacjentów zdiagnozowanych w 2030 r. w państwach członkowskich o dobrze rozwiniętym systemie opieki zdrowotnej; wzywa Komisję, aby czynnie zaangażowała się w dążenie do osiągnięcia tego celu i odgrywała w tym zakresie wiodącą rolę;

178.

za zadowoleniem przyjmuje fakt, że w ramach działań „Maria Skłodowska-Curie” nadal będzie się kształcić i szkolić naukowców w zakresie profilaktyki, przewidywania, wykrywania, diagnozowania i leczenia nowotworów;

II. Dzielenie się wiedzą

179.

uważa, że dzielenie się wiedzą fachową, danymi, programami szkoleniowymi i narzędziami komunikacyjnymi jest potrzebne do powiększania stanu wiedzy na temat nowotworów wśród pracowników służby zdrowia, naukowców i pacjentów; podkreśla, że współpraca międzysektorowa i międzynarodowa oraz dzielenie się wiedzą mają kluczowe znaczenie dla dalszego podnoszenia poziomu jakości opieki onkologicznej w UE; zauważa, że udostępnianie danych ma kluczowe znaczenie dla stosowania sztucznej inteligencji i narzędzi uczenia maszynowego w badaniach naukowych, aby umożliwić cyfrową transformację opieki zdrowotnej, zlikwidować rozbieżności w profilaktyce, diagnozowaniu i leczeniu nowotworów w Europie oraz zoptymalizować wykorzystanie zasobów systemów opieki zdrowotnej poprzez zwiększenie efektywności, a tym samym zwiększenie dostępności do danych dotyczących opieki onkologicznej, także na obszarach mniej zurbanizowanych i bardziej oddalonych; podkreśla wrażliwy charakter danych dotyczących zdrowia; apeluje o pełne przestrzeganie rozporządzenia (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (80), aby uniknąć niepotrzebnych ograniczeń transgranicznej opieki zdrowotnej; podkreśla potrzebę zharmonizowanej wykładni i zharmonizowanego wdrażania RODO, zwłaszcza przez organy ochrony danych, w tym punktów preambuły 33 i 157, oraz jego interakcji z rozporządzeniem w sprawie badań klinicznych, gdy będzie ono miało zastosowanie, w tym punktu preambuły 29 i art. 28 ust. 2 tego rozporządzenia, w całej UE, aby ułatwić badania naukowe; zwraca się do Europejskiej Rady Ochrony Danych o zapewnienie, by jej wytyczne dotyczące badań dotyczących zdrowia były aktualizowane w celu wspierania badań; wzywa także Komisję do przedstawienia konkretnych propozycji do końca roku 2022;

180.

zwraca się do Komisji o dokonanie oceny funkcjonowania ESR, a zwłaszcza ich roli w gromadzeniu i dzieleniu się wiedzą fachową i najlepszymi praktykami, co usprawni proces kierowania na leczenie pacjentów z rzadkimi nowotworami, które dotykają około 5,1 miliona pacjentów w całej Europie i wymagają współpracy na dużą skalę; podkreśla znaczenie europejskich sieci referencyjnych dla przezwyciężania nierówności w zakresie opieki zdrowotnej i zapewnienia bezpieczniejszego leczenia wysokiej jakości ponad granicami UE;

181.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia ESR odpowiedniego, trwałego i długoterminowego finansowania oraz do włączenia ich w krajowe systemy opieki zdrowotnej; apeluje, aby finansowanie pokrywało między innymi wynagrodzenia za konsultacje zdalne, wsparcie programów partnerskich i edukacyjnych oraz skuteczny zwrot kosztów podróży pacjentów zgodnie z dyrektywą w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej, gdy jest to wymagane, aby wesprzeć lepsze standardy opieki i równy dostęp do najlepszego możliwego leczenia dla wszystkich pacjentów, którzy go potrzebują w całej Europie; wzywa również do wspierania rozwoju, modernizacji i sprawnego funkcjonowania infrastruktury cyfrowej, która upraszcza i ułatwia dostęp do ESR, a także do opracowania unijnej strategii w zakresie danych dotyczących zdrowia w celu poprawy obecnych rejestrów chorób rzadkich we wspólnej i jednolitej przestrzeni danych; podkreśla potrzebę zagwarantowania finansowania dalszego funkcjonowania ESR poprzez Program UE dla zdrowia, program „Horyzont Europa”, program europejskiego semestru, fundusze strukturalne oraz w drodze art. 195 rozporządzenia finansowego; popiera rozszerzenie czterech istniejących ESR, czyli PaedCan (nowotwory wieku dziecięcego), EURACAN (rzadkie nowotwory lite u dorosłych), EuroBloodNet (rzadkie choroby hematologiczne, w tym rzadkie nowotwory złośliwe) oraz GENTURIS (zespoły genetycznego ryzyka nowotworów), tak aby obejmowały one nowotwory rzadkie, złożone, słabo uleczalne oraz nowotwory wieku dziecięcego, ponieważ mogłoby to ułatwić równy dostęp pacjentów, w tym dzieci, nastolatków i młodych dorosłych, do najlepszej dostępnej opieki w całej Europie, a także poprawić funkcjonalność ESR i wyniki zdrowotne w populacjach pacjentów cierpiących na rzadkie choroby;

182.

uważa, że dalszy rozwój i optymalizacja ESR będzie wymagać udziału wszystkich państw członkowskich w istniejących ESR, przy czym każde państwo członkowskie powinno mieć co najmniej jednego „pełnego” lub „stowarzyszonego” członka w każdej ESR i w każdej podklinicznej dziedzinie/sieci tematycznej ESR, ułatwi dostęp pacjentów; uważa także, że taka reorganizacja powinna zakładać ułatwianie pacjentom ich indywidualnej drogi leczenia poprzez skuteczną współpracę krajowych punktów kontaktowych z ESR, ocenę funkcjonowania ESR poprzez wymianę danych na temat ich wyników i tworzenia sieci kontaktów w dziedzinie rzadkich nowotworów, wprowadzenie skutecznych narzędzi telemedycyny umożliwiających wymianę dokumentacji i wyników badań obrazowych w bezpieczny sposób w celu omówienia złożonych przypadków rzadkich nowotworów, oraz przyznanie odpowiedniego i długoterminowego finansowania, zarówno na poziomie unijnym (Program UE dla zdrowia), jak i krajowym.

183.

wzywa państwa członkowskie do należytego uwzględnienia znaczenia pozarządowych organizacji lokalnych, regionalnych i krajowych zrzeszających pacjentów chorych na raka, osoby żyjące z rakiem lub wyleczone oraz ich krewnych, pod względem ich udziału w procesie dzielenia się wiedzą, w walce z rakiem, pod względem wsparcia legislacyjnego oraz pod względem zapewnienia tym organizacjom odrębnego finansowania, zwłaszcza tym, które są zaangażowane w programy walki z rakiem;

184.

zachęca państwa członkowskie do wspierania specjalnego i dostosowanego do potrzeb podejścia do rzadkich nowotworów u dorosłych i nowotworów wieku dziecięcego, z uwzględnieniem inicjatyw UE, oraz do pełnego włączenia ESR do krajowych systemów opieki zdrowotnej; wzywa do stworzenia wspólnych i spójnych protokołów regulujących zbieranie danych oraz do opracowania jednolitego zbioru definicji wyjaśniających gromadzone dane; wzywa do włączenia organizacji pacjentów cierpiących na rzadkie choroby nowotworowe do ESR i europejskiego ośrodka referencyjnego;

185.

przypomina, że Wspólne Centrum Badawcze odgrywa aktywną rolę we wspieraniu działań i wykorzystywaniu danych z rejestrów chorób nowotworowych; uważa, że należy wzmocnić mandat, finansowanie i wsparcie polityczne dla Wspólnego Centrum Badawczego, aby mogło ono kontynuować i przyspieszyć prace koordynacyjne związane z rejestrami chorób nowotworowych, zwłaszcza w zakresie gromadzenia wyników badań pacjentów i dowodów zebranych w warunkach rzeczywistej praktyki klinicznej, oraz identyfikacji klastrów nowotworowych i ich integracji z istniejącymi rejestrami nowotworów;

186.

z zadowoleniem przyjmuje rozwój europejskiej infrastruktury badawczej w całości poświęconej badaniom pediatrycznym, w tym onkologii; ułatwi ona podstawowe, przedkliniczne i międzynarodowe badania pediatryczne, które stanowią podstawę dostępności badań klinicznych i leków dla dzieci;

187.

z zadowoleniem przyjmuje utworzenie w 2021 r. centrum wiedzy na temat raka, które ma przyczynić się do wymiany i koordynacji inicjatyw naukowych i technicznych związanych z rakiem na szczeblu UE; uważa, że centrum wiedzy powinno zrzeszać wszystkie zainteresowane strony – przedstawicieli każdego krajowego programu zwalczania nowotworów, stowarzyszeń pacjentów i opiekunów, towarzystw naukowych, odpowiednich organów i agencji UE itp.; uważa, że takie centrum wiedzy powinno opierać się na przeglądzie danych, sprawozdaniach ESR i rejestrach chorób nowotworowych; uważa, że trzeba jasno określić jego zadania, które powinny obejmować:

a)	koordynowanie sieci wszystkich krajowych programów zwalczania nowotworów;

b)	opracowanie europejskiego planu działania w celu uruchomienia zakrojonych na szeroką skalę kampanii profilaktycznych i programów edukacyjnych w zakresie promocji zdrowia;

c)	koordynowanie opracowania wspólnych kryteriów jakości dla krajowych jednostek akredytujących programy badań przesiewowych, rejestry chorób nowotworowych i ośrodki opieki onkologicznej;

d)	opracowanie wytycznych dotyczących praktyki klinicznej i systemów zapewniania jakości na podstawie najnowszych dowodów naukowych, w celu poprawy całej ścieżki opieki w odniesieniu do wszystkich rodzajów nowotworów, a w szczególności nowotworów rzadkich i nowotworów wieku dziecięcego;

e)	sporządzanie rocznych sprawozdań i określanie ram lepszego gromadzenia danych z programów badań przesiewowych, rejestrów chorób nowotworowych i ESR na szczeblu UE;

f)	przedstawianie badań dotyczących wpływu profilaktyki i diagnostyki, w tym szacunków dotyczących zmniejszenia kosztów gospodarczych powstałych w wyniku zwiększenia inwestycji w profilaktykę i diagnostykę;

g)	koordynowanie wymiany najlepszych praktyk i wyników między ESR a kompleksowymi ośrodkami onkologicznymi;

h)	opracowanie kompleksowego modelu opartego na planie i programie „Horyzont Europa”, z uwzględnieniem wkładu ze strony pacjentów i opiekunów, tak aby określić priorytety badawcze i przyczynić się do powstania w Europie skoordynowanej i wydajnej sieci ds. badań nad nowotworami;

i)	ułatwienie klinicystom, badaczom oraz podmiotom rozwijającym świadczenia zdrowotne i nowoczesne rozwiązania technologiczne dla pacjentów z rakiem, dzielenia się zanonimizowanymi danymi zebranymi w europejskiej chmurze danych o nowotworach;

j)	wspieranie wspólnych programów szkoleniowych dla pracowników służby zdrowia, pacjentów i opiekunów;

k)	dostarczanie obywatelom i specjalistom aktualnych, certyfikowanych i przejrzystych informacji na temat przyczyn nowotworów, sposobów leczenia i prawodawstwa UE;

l)	monitorowanie poziomu wdrożenia odpowiednich zaleceń w krajowych programach zwalczania nowotworów państw członkowskich, a także regularne udostępnianie wyników tego monitorowania;

m)	wskazywanie mierzalnych i odtwarzalnych wskaźników dla głównych wyników określonych w planie;

188.

przypomina, że naukowcy muszą współpracować, aby znaleźć najlepszą możliwą metodę leczenia, zwłaszcza dla pacjentów cierpiących na rzadkie nowotwory, lecz napotykają na poważne przeszkody; w związku z tym wzywa Komisję do systematycznego analizowania – za pomocą mechanizmu doradztwa naukowego lub powołując specjalnego wysłannika ds. transgranicznych badań nad rakiem – wszystkich przeszkód w transgranicznych badaniach nad rakiem i współpracy, z uwzględnieniem regulacji, w celu promowania transgranicznych badań nad rakiem;

189.

zaleca utworzenie co najmniej jednego rejestru chorób nowotworowych w każdym regionie UE, w tym w regionach oddalonych i najbardziej oddalonych; uważa, że kluczowe znaczenie ma zapewnienie sprawnego funkcjonowania rejestrów nowotworów; wspiera zwiększanie zdolności krajowych rejestrów chorób nowotworowych do gromadzenia znormalizowanych wyników zgłaszanych przez pacjentów, do lepszego odwzorowania stylu życia i warunków społeczno-ekonomicznych obywateli UE, w tym warunków społeczno-ekonomicznych, informacji o pracy, czynników środowiskowych i innych danych, a także do identyfikowania przyczyn nierówności pod względem zachorowalności na raka, częstości występowania i przeżywalności; podkreśla zasadniczą potrzebę wspólnego gromadzenia danych we wszystkich państwach członkowskich; apeluje o zapewnienie porównywalności źródeł danych oraz interoperacyjności regionalnych i krajowych rejestrów chorób nowotworowych dzięki harmonizacji zakresu i jakości gromadzenia danych, a także o bezpieczny dostęp do takich danych; wzywa do upoważnienia krajowych rejestrów nowotworów do przeprowadzania analiz różnic w zachorowalności oraz do przedstawiania krajowym radom ds. nowotworów i Wspólnemu Centrum Badawczemu zaleceń dotyczących potrzeby podjęcia działań; wzywa do stosowania nowoczesnych metod epidemiologicznych i genetyki molekularnej w celu analizowania częstości występowania nowotworów i określania ich przyczyn; wzywa do wdrożenia specjalnych rejestrów nowotworów wieku dziecięcego zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Nowotworów Wieku Dziecięcego; apeluje o lepszy dostęp do badań klinicznych i dostęp rozszerzony dla dorosłych pacjentów z rzadkimi nowotworami;

190.

zdecydowanie popiera utworzenie rejestru nierówności w przeciwdziałaniu nowotworom na szczeblu europejskim, zapowiedziane w planie, by wskazywać tendencje, różnice, nierówności i dysproporcje między państwami członkowskimi i w ich obrębie; uważa, że taki rejestr pomoże określić wyzwania i konkretne obszary działań w celu ukierunkowania inwestycji i interwencji, a także ułatwi badania nad nierównościami na poziomie unijnym, krajowym i regionalnym; wzywa do publicznego udostępnienia rejestru; podkreśla również potrzebę objęcia rejestrem nierówności społecznych, takich jak te związane ze statusem społeczno-ekonomicznym, zawodem i płcią;

191.

wzywa Komisję do wspierania publikacji wyników badań naukowych w otwartym dostępie, aby były one łatwo dostępne dla wszystkich pracowników służby zdrowia i badaczy;

192.

popiera zamiar Komisji, aby umożliwić pacjentom onkologicznym bezpieczny dostęp do elektronicznej dokumentacji medycznej i jej udostępnianie ponad granicami; uważa, że Komisja, we współpracy z Digital Health Europe, mogłaby stworzyć podstawy dla europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia poprzez gromadzenie, analizowanie i wymianę zanonimizowanych danych medycznych (z rejestrów chorób nowotworowych, szpitali, akademickich badań klinicznych i kohort) oraz danych biologicznych (z próbek krwi i guzów) w europejskiej chmurze nowotworów; podkreśla, że zharmonizowana wykładania RODO we wszystkich państwach członkowskich stanowi podstawę nowych inicjatyw w zakresie wymiany danych, takich jak europejska przestrzeń danych dotyczących zdrowia; zachęca do wykorzystywania danych dotyczących zdrowia do celów badawczych („altruistyczne traktowanie danych”); z zadowoleniem przyjmuje planowane utworzenie wirtualnego Europejskiego cyfrowego centrum pacjenta onkologicznego w ramach misji badawczej dotyczącej chorób nowotworowych programu „Horyzont Europa”, aby wspierać zharmonizowane podejście do udziału chętnych pacjentów w gromadzeniu i wymianie ustandaryzowanych i jednolicie zdefiniowanych danych dotyczących ich zdrowia; zaleca włączenie pacjentów do wszelkich działań związanych z przechowywaniem i wykorzystywaniem danych dotyczących zdrowia do celów kształtowania polityki i prowadzenia badań naukowych; z zadowoleniem przyjmuje planowaną rozbudowę europejskiego systemu informacji o raku przed 2022 r.;

193.

wzywa do udoskonalenia standardów w zakresie kształcenia i szkolenia pracowników służby zdrowia; zachęca do prowadzenia wspólnych i wielodyscyplinarnych programów szkoleniowych dla pracowników służby zdrowia w ścisłej współpracy z europejskimi towarzystwami naukowymi; z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie międzyspecjalistycznego programu szkoleń na temat nowotworów na każdym etapie leczenia i ścieżki opieki, w tym diagnozowania, leczenia, powikłań i chorób współistniejących, życie z rakiem lub wyleczenie i opiekę u schyłku życia;

III. Finansowanie europejskiego planu walki z rakiem

194.

podkreśla, że plan należy postrzegać nie tylko jako polityczne zobowiązanie pobudzające do zmian, ale jako zbiór konkretnych i ambitnych inicjatyw, które będą wspierać, koordynować i uzupełniać wysiłki państw członkowskich na rzecz zmniejszenia cierpienia fizycznego i psychicznego spowodowanego chorobą nowotworową; zachęca Komisję do optymalizacji spójnego wdrażania inicjatyw przedstawionych w europejskim planie walki z rakiem, z jasnymi wytycznymi dla państw członkowskich w zakresie konkretnych działań przeciwko nierównemu dostępowi do diagnostyki i leczenia nowotworów, a także odpowiedniego finansowania, zwłaszcza w celu rozwiązania problemu nierównego dostępu; zwraca jednak uwagę na jak dotąd zróżnicowaną zdolność państw członkowskich do wykorzystania środków przeznaczonych na programy opieki zdrowotnej; wzywa Komisję do przedstawienia państwom członkowskim wytycznych i jasnego przeglądu dedykowanych zasobów UE, konkretnie określonych ścieżek łączących działania nakreślone w planie z określonymi w nim mechanizmami finansowania UE oraz możliwych synergii i komplementarności między Programem UE dla zdrowia i innymi programami, takimi jak „Cyfrowa Europa”, „Horyzont Europa”, NextGenerationEU, Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, fundusze strukturalne i Fundusz Spójności, w celu zwiększenia sprawiedliwego dostępu do wysokiej jakości diagnostyki i opieki, zapewnienia odpowiednich inwestycji w profilaktykę i innowacje w zakresie nowotworów oraz poprawy odporności systemów opieki zdrowotnej; podkreśla znaczenie funduszy spójności dla osiągnięcia równego dostępu do opieki zdrowotnej, zwłaszcza w słabiej rozwiniętych częściach UE, w tym w regionach wiejskich, poprzez inwestowanie w infrastrukturę zdrowotną i pracowników służby zdrowia;

195.

wzywa państwa członkowskie do zapewnienia, by przeznaczono wystarczające środki na odpowiednie wdrożenie europejskiego planu walki z rakiem i krajowych programów zwalczania nowotworów; uważa, że na realizację krajowych programów zwalczania nowotworów należy przeznaczyć nie więcej niż 30 % środków przewidzianych w planie;

196.

z zadowoleniem przyjmuje przeznaczenie 4 mld EUR na realizację planu i zwraca uwagę na komplementarność źródeł finansowania, zgodnie z informacjami zawartymi w planie; zauważa, że zaproponowany budżet trzeba traktować jako pierwszy krok w kierunku zrealizowania wszystkich działań przewidzianych w planie; przypomina, że europejski plan walki z rakiem będzie realizowany dzięki różnym źródłom finansowania, takim jak Program UE dla zdrowia, programy „Horyzont Europa” i „Cyfrowa Europa”, fundusze polityki spójności oraz Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności; podkreśla potrzebę uwzględnienia walki z rakiem we wszystkich źródłach finansowania w sposób spójny i przejrzysty; podkreśla w szczególności znaczenie zintensyfikowania badań nad rakiem, innowacji i profilaktyki oraz potrzebę przeznaczania na nie większych środków finansowych; podkreśla potrzebę regularnej rewizji zaproponowanej alokacji budżetowej na rzecz planu w celu ewentualnego jej zwiększenia, gdy będzie taka możliwość; podkreśla, że państwa członkowskie powinny uruchomić te fundusze, tak aby były one zgodne z potrzebami określonymi przez każdy kraj i ukierunkowane na korzyści dla interesu publicznego i publicznej służby zdrowia;

o o

197.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu, Europejskiemu Komitetowi Regionów, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz Światowej Organizacji Zdrowia.

(1) Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 182.

(2) Dokument roboczy z dnia 27 października 2020 r.

(3) Rozporządzenie (UE) 2021/695 z dnia 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa” oraz zasady uczestnictwa i upowszechniania obowiązujące w tym programie, Dz.U. L 170 z 12.5.2021, s. 1).

(4) Wstępne sprawozdanie rady ds. misji badawczej dotyczącej chorób nowotworowych pt. „Conquering cancer: Mission possible” [„Walka z rakiem: misja możliwa do zrealizowania”].

(5) Dz.U. C 269 I z 7.7.2021, s. 3.

(6) Dz.U. L 327 z 16.12.2003, s. 34.

(7) https://ec.europa.eu/health/sites/default/files/major_chronic_diseases/docs/2017_cancerscreening_2ndreportimplementation_en.pdf

(8) Dz.U. L 158 z 30.4.2004, s. 50.

(9) Dz.U. L 131 z 5.5.1998, s. 11.

(10) Dz.U. L 107 z 26.3.2021, s. 1.

(11) Dz.U. L 158 z 27.5.2014, s. 1.

(12) Dz.U. L 166 z 11.5.2021, s. 1.

(13) https://www.eea.europa.eu/publications/healthy-environment-healthy-lives

(14) Dz.U. C 341 z 24.8.2021, s. 76.

(15) https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2021/690012 /EPRS_STU(2021)690012_EN.pdf

(16) https://cancer-code-europe.iarc.fr/index.php/en/

(17) https://www.europeancancer.org/2-standard/66-european-code-of-cancer-practice

(18) https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/336595/WHO-EURO-2020-1435-41185-56004-eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y

(19) Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 2.

(20) Dz.U. C 263 z 25.7.2018, s. 4.

(21) Dz.U. C 371 z 15.9.2021, s. 75.

(22) Dz.U. C 449 z 23.12.2020, s. 71.

(23) Dz.U. C 411 z 27.11.2020, s. 48.

(24) Dz.U. C 371 z 15.9.2021, s. 102.

(25) Dz.U. C 385 z 22.9.2021, s. 83.

(26) Dz.U. C 238 z 6.7.2018, s. 128.

(27) https://www.europeancancer.org/resources/201:time-to-act.html

https://www.europeancancer.org/timetoact/impact/data-intelligence

(28) https://www.endocrine.org/news-and-advocacy/news-room/2015/estimated-costs-of-endocrine-disrupting-chemical-exposure-exceed-150-billion-annually-in-eu

(29) EU-OSHA: https://osha.europa.eu/pl/themes/work-related-diseases/work-related-cancer

(30) EU-OSHA: https://osha.europa.eu/pl/publications/worker-survey-exposure-cancer-risk-factors/view

(31) Zalecenie Komisji z dnia 19 września 2003 r. dotyczące europejskiego wykazu chorób zawodowych (Dz.U. L 238 z 25.9.2003, s. 28).

(32) https://www.who.int/publications/m/item/technical-report-on-pricing-of-cancer-medicines-and-its-impacts

(33) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów (Dz.U. L 127 z 29.4.2014, s. 1).

(34) Dyrektywa Rady 2011/64/UE z dnia 21 czerwca 2011 r. w sprawie struktury oraz stawek akcyzy stosowanych do wyrobów tytoniowych (Dz.U. L 176 z 5.7.2011, s. 24).

(35) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (Dz.U. L 155 z 12.6.2019, s. 1).

(36) https://fctc.who.int/who-fctc/overview

(37) https://fctc.who.int/protocol/overview

(38) https://www.ombudsman.europa.eu/en/decision/en/73774

(39) Dz.U. C 296 z 5.12.2009, s. 4.

(40) Scoccianti C., Cecchini M., Anderson A.S. i in., „Europejski kodeks walki z rakiem. Wydanie czwarte: Picie alkoholu i nowotwory”, Cancer Epidemiol., grudzień 2016 r.; 45: s. 181–188. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27816465/

(41) https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/alcohol-use/news/news/2018/09/there-is-no-safe-level-of-alcohol,-new-study-confirms

(42) https://www.thelancet.com/action/showPdf?pii=S0140-6736%2818%2931310-2

(43) Komunikat Komisji z dnia 24 października 2006 r.„Strategia UE w zakresie wspierania państw członkowskich w ograniczaniu szkodliwych skutków spożywania alkoholu” (COM(2006)0625).

(44) https://www.thelancet.com/journals/lanonc/article/PIIS1470-2045(21)00279-5/fulltext

(45) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1808 z dnia 14 listopada 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/13/UE w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych) ze względu na zmianę sytuacji na rynku (Dz.U. L 303 z 28.11.2018, s. 69).

(46) Wniosek Komisji z dnia 24 marca 2021 r. dotyczący zalecenia Rady ustanawiającego europejską gwarancję dla dzieci (COM(2021)0137).

(47) Dz.U. C 395 z 29.9.2021, s. 32.

(48) Dz.U. L 114 z 27.4.2006, s. 38.

(49) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/35/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku sprzętu elektrycznego przewidzianego do stosowania w określonych granicach napięcia (Dz.U. L 96 z 29.3.2014, s. 357).

(50) Rozporządzenie Rady (Euratom) 2021/765 z dnia 10 maja 2021 r. ustanawiające program badawczo-szkoleniowy Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej na lata 2021–2025 uzupełniający program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa” oraz uchylające rozporządzenie (Euratom) 2018/1563 (Dz.U. L 167 I z 12.5.2021, s. 81).

(51) Dyrektywa Rady 2013/59/Euratom z dnia 5 grudnia 2013 r. ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego oraz uchylająca dyrektywy 89/618/Euratom, 90/641/Euratom, 96/29/Euratom, 97/43/Euratom i 2003/122/Euratom (Dz.U. L 13 z 17.1.2014, s. 1).

(52) Dz.U. C 494 z 8.12.2021, s. 64.

(53) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. L 435 z 23.12.2020, s. 1).

(54) Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1).

(55) Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów (Dz.U. L 396 z 30.12.2006, s. 1).

(56) Rozporządzenie (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (Dz.U. L 338 z 13.11.2004, s. 4).

(57) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych (Dz.U. L 342 z 22.12.2009, s. 59).

(58) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/48/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa zabawek (Dz.U. L 170 z 30.6.2009, s. 1).

(59) https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2019/608866 /IPOL_STU(2019)608866_EN.pdf

(60) Dz.U. L 353 z 31.12.2008, s. 1.

(61) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0427.

(62) Dz.U. C 466 z 28.12.2018, s. 1.

(63) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/24/UE z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej (Dz.U. L 88 z 4.4.2011, s. 45).

(64) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L 166 z 30.4.2004, s. 1).

(65) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/36/WE z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz.U. L 255 z 30.9.2005, s. 22).

(66) Dokument roboczy służb Komisji pt. „Strategiczny program dotyczący medycznych zastosowań promieniowania jonizującego (SAMIRA)” (SWD(2021)0014).

(67) https://www.accelerate-platform.org/

(68) Dz.U. L 311 z 28.11.2001, s. 67.

(69) Dz.U. L 136 z 30.4.2004, s. 1.

(70) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych (Dz.U. L 94 z 28.3.2014, s. 65).

(71) Dyrektywa Rady 89/105/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. dotycząca przejrzystości środków regulujących ustalanie cen na produkty lecznicze przeznaczone do użytku przez człowieka oraz włączenia ich w zakres krajowego systemu ubezpieczeń zdrowotnych (Dz.U. L 40 z 11.2.1989, s. 8).

(72) Dz.U. L 158 z 27.5.2014, s. 1.

(73) Europejska Organizacja ds. Walki z Rakiem, „Cancer Will Not Wait for the COVID-19 Pandemic to End. It is Time to Act” [Nowotwory nie będą czekać na koniec pandemii COVID-19. Czas na podjęcie działań] 11 maja 2021 r., dostęp w dniu 21 grudnia 2021 r.

(74) Dz.U. L 133 z 22.5.2008, s. 66.

(75) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.

(76) Dz.U. L 378 z 27.12.2006, s. 1.

(77) Dz.U. L 18 z 22.1.2000, s. 1.

(78) Dz.U. L 188 z 12.7.2019, s. 79.

(79) Rada ds. misji badawczej dotyczącej chorób nowotworowych, „Conquering Cancer – Mission Possible” [Pokonać raka – misja możliwa], Komisja Europejska, 2020 r.

(80) Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/148

P9_TA(2022)0039

Realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – sprawozdanie roczne za 2021 r.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – sprawozdanie roczne za 2021 r. (2021/2182(INI))

(2022/C 342/13)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej (TUE), w szczególności jego art. 21 i 36,

—	uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych, Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza, akt końcowy z Helsinek z 1 sierpnia 1975 r. i powiązane z nim późniejsze dokumenty oraz Paryską kartę dla nowej Europy z 19–21 listopada 1990 r.,

—	uwzględniając sprawozdanie wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa („wiceprzewodniczący / wysoki przedstawiciel”) z dnia 16 czerwca 2021 r. zatytułowane „Sprawozdanie WPZiB – Nasze priorytety w 2021 r.” (HR(2021)0094),

—	uwzględniając rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ 1325(2000) z 31 października 2000 r. w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa,

—	uwzględniając swoje zalecenie w sprawie rozwoju stosunków politycznych między UE a Rosją z 16 września 2021 r. (1) oraz swoją rezolucję z dnia 16 grudnia 2021 r. w sprawie sytuacji na granicy ukraińskiej i na terytoriach Ukrainy okupowanych przez Rosję (2),

—	uwzględniając wspólne deklaracje w sprawie współpracy UE-NATO z 10 lipca 2016 r. i z 8 lipca 2018 r.,

—

uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie sytuacji w Hongkongu, w tym rezolucję z dnia 8 lipca 2021 r. w sprawie dziennika Apple Daily (3) oraz rezolucję z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie ustawy Chińskiej Republiki Ludowej o bezpieczeństwie narodowym Hongkongu i konieczności obrony wysokiego stopnia autonomii Hongkongu przez UE (4),

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0354/2021),

mając na uwadze, że Parlament ma obowiązek sprawowania nadzoru demokratycznego i kontroli nad wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa (WPZiB) i wspólną polityką bezpieczeństwa i obrony oraz że powinien otrzymywać w sposób przejrzysty i terminowy niezbędne informacje i dysponować skutecznymi środkami umożliwiającymi pełne i skuteczne wywiązywanie się z tej roli;

mając na uwadze, że ostatnie wydarzenia międzynarodowe i wielowymiarowe wyzwania oraz szybko zmieniające się otoczenie geopolityczne przyspieszyły istniejące tendencje mające wpływ na kluczowe aspekty unijnej WPZiB, ujawniły podatność UE na zewnętrzne wydarzenia i naciski, uwypukliły potrzebę bardziej zdecydowanych, ambitnych, wiarygodnych, strategicznych i jednolitych działań UE na arenie międzynarodowej oraz podkreśliły konieczność samodzielnego wyznaczania przez UE własnych celów strategicznych i rozwijania zdolności do ich realizacji;

mając na uwadze, że do tych wydarzeń i wyzwań należą: bezprecedensowa pandemia COVID-19, która wybuchła w Wuhan w Chinach, oraz jej konsekwencje, ewoluująca rola USA na arenie międzynarodowej, działania Rosji zmierzające do demontażu europejskiej struktury bezpieczeństwa oraz ciągłe ataki na Ukrainę i okupacja terytoriów w Gruzji i na Ukrainie, ataki hybrydowe na państwa członkowskie UE, takie jak instrumentalizacja migrantów, mające na celu podważenie naszych demokratycznych fundamentów, ciągłe łamanie prawa międzynarodowego przez Białoruś, rosnąca asertywność Komunistycznej Partii Chin oraz innych autorytarnych i totalitarnych reżimów, niedawne gwałtowne załamanie się struktur państwowych w Afganistanie, a następnie przejęcie kraju przez talibów, napięcia w regionie Indo-Pacyfiku, zwłaszcza na Morzu Południowochińskim i Wschodniochińskim, a także w Cieśninie Tajwańskiej, rozprzestrzenianie broni masowego rażenia, kwestionowanie porozumień w sprawie kontroli zbrojeń, zmiana klimatu, przestępstwa finansowe, zaostrzenie konfliktów regionalnych, które doprowadziły do wysiedlenia ludności, rywalizacja o zasoby naturalne, niedobór energii i wody, państwa upadłe, terroryzm, międzynarodowa przestępczość zorganizowana, cyberataki oraz kampanie dezinformacyjne;

mając na uwadze, że te istniejące tendencje są wynikiem zmiany globalnej równowagi sił w kierunku wielobiegunowego świata o zaostrzonej konkurencji geopolitycznej, która utrudnia utrzymanie globalnego ładu i dostarczanie międzynarodowych dóbr publicznych w czasie, gdy są one coraz bardziej potrzebne;

E.	mając na uwadze, że świat wkroczył w nową erę „braku pokoju”, czasu rosnącej niepewności geopolitycznej z mnożącymi się konfliktami regionalnymi i rywalizacją wielkich mocarstw, które mają znaczący wpływ na bezpieczeństwo UE;

mając na uwadze, że trwająca koncentracja rosyjskich sił wojskowych wzdłuż granicy z Ukrainą i na jej nielegalnie okupowanych terytoriach, a także na Białorusi i w obwodzie kaliningradzkim stanowi wiarygodne i poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa Ukrainy i Europy; mając na uwadze, że jakiekolwiek dalsze działania wojskowe i ataki hybrydowe ze strony Federacji Rosyjskiej powinny prowadzić do przyjęcia surowych sankcji gospodarczych i finansowych w ścisłej koordynacji ze Stanami Zjednoczonymi, NATO i innymi partnerami;

G.	mając na uwadze, że coraz wyraźniejszy staje się negatywny wpływ zmian klimatu na bezpieczeństwo UE;

mając na uwadze, że według szacunków ponad połowa przyrostu demograficznego na świecie do roku 2050 ma przypaść ma na Afrykę – całkowity przyrost na świecie ma wynieść 2,4 mld osób, z czego 1,3 mld w Afryce; mając na uwadze, że koncentracja tego przyrostu w części najbiedniejszych krajów w połączeniu ze skutkami zmiany klimatu doprowadzi do szeregu nowych wyzwań, które – w przypadku braku natychmiastowej reakcji – będą miały skrajnie problematyczne skutki zarówno dla tych krajów, jak i dla UE; mając na uwadze, że w sprawozdaniu Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju z 2019 r. (5) przewidziano dodatkowe 2,5 bln USD rocznie na zapewnienie realizacji zobowiązań Agendy ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030;

mając na uwadze, że UE, działając na arenie międzynarodowej, powinna mówić jednym spójnym głosem, zakorzenionym we wspólnej kulturze strategicznej, rozwinąć swoją rolę lidera oraz ożywić i zreformować multilateralizm oparty na jej demokratycznych wartościach, praworządności, sprawiedliwości społecznej, prawach podstawowych, w tym równości płci i wsparciu dla wolności na świecie, a także na jej wizji zrównoważonej i inkluzywnej przyszłości;

mając na uwadze, że znaczna większość obywateli UE, a także autorów uwag zamieszczonych do tej pory na platformie cyfrowej Konferencji w sprawie przyszłości Europy popiera wzmocnienie roli UE oraz wspólne europejskie podejście w kwestiach polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, a także domaga się większej spójności i skuteczności unijnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa;

podkreśla, że aby osiągnąć strategiczny cel, jakim jest rozwój jej roli światowego lidera, UE powinna kształtować swoją WPZiB na podstawie następujących sześciu działań:

—	obrona porządku międzynarodowego opartego na zasadach i zobowiązaniach zapisanych w Karcie Narodów Zjednoczonych, akcie końcowym z Helsinek i Paryskiej karcie dla nowej Europy,

—	odgrywanie wiodącej roli we wzmacnianiu wielostronnych partnerstw w zakresie globalnych priorytetów, w szczególności partnerstwa z ONZ, oraz w ochronie i promowaniu demokracji i praw człowieka na szczeblu globalnym,

—	wyeksponowanie działań UE i usprawnienie jej procesu decyzyjnego oraz pełne i skuteczniejsze wykorzystywanie instrumentów twardej i miękkiej siły UE, w tym przez wprowadzenie głosowania większością kwalifikowaną w procesie decyzyjnym dotyczącym polityki zagranicznej UE,

—	osiągnięcie suwerenności europejskiej przez spójne powiązanie zewnętrznych i wewnętrznych działań UE, połączenie zdolności do samodzielnego działania w razie potrzeby z gotowością do realizowania strategicznej solidarności z partnerami o podobnych poglądach,

—	dalsze rozwijanie strategii regionalnych, w tym zaangażowania dyplomatycznego i gospodarczego oraz współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa,

—	wzmacnianie demokratycznego nadzoru i kontroli nad unijną WPZiB, poprawa jej rozliczalności i wzmacnianie jej wymiaru parlamentarnego;

Odgrywanie wiodącej roli we wzmacnianiu wielostronnych partnerstw w zakresie globalnych priorytetów, w szczególności partnerstwa z ONZ, oraz w ochronie i promowaniu demokracji i praw człowieka na szczeblu globalnym

z zadowoleniem przyjmuje rosnące ambicje i inicjatywy UE dotyczące przejęcia wiodącej roli w promowaniu globalnych partnerstw w zakresie kluczowych priorytetów oraz we wzmacnianiu opartego na zasadach i wartościach wielostronnego ładu przez reformę kluczowych instytucji i organizacji, tak aby podnieść ich skuteczność i odporność, a także przez lepsze wykorzystanie istniejących mechanizmów i instytucji wielostronnego globalnego ładu; zauważa, że inicjatywy te umożliwiają społeczności międzynarodowej, podlegającej prawu międzynarodowemu, skuteczne stawienie czoła globalnym wyzwaniom, takim jak zmiana klimatu, pandemie, kryzys energetyczny i zagrożenia terrorystyczne, a także zwalczanie wpływu podmiotów autorytarnych działających w złej wierze; przypomina, że unijna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa musi zapewniać realizację celów zrównoważonego rozwoju ONZ na 2030 r.;

podkreśla potrzebę rozwijania prawdziwie strategicznego partnerstwa między UE a ONZ w zakresie działań na rzecz klimatu i praw człowieka oraz w kontekście zarządzania kryzysowego; wzywa państwa członkowskie i rządy na całym świecie do przyznania organom ONZ większych kompetencji, zasobów i możliwości interwencji; ubolewa, że Chiny i Rosja uniemożliwiają Radzie Bezpieczeństwa ONZ potępienie opresyjnych reżimów za ich działania, utrudniają wspólną międzynarodową reakcję na różne kryzysy oraz blokują wdrożenie decyzji G7 na szczeblu ONZ; ponownie wyraża zdecydowane poparcie dla Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) oraz wzywa UE i państwa członkowskie, aby zapewniły odpowiednie wsparcie finansowe umożliwiające MTK realizację jego zadań;

podkreśla, że UE musi bronić demokracji i propagować ją globalnie, dając przykład, w tym przez zapewnienie ścisłego przestrzegania zasad demokracji, praw człowieka i praworządności we wszystkich państwach członkowskich; wzywa UE do propagowania sojuszu demokratycznych państw na całym świecie; wskazuje na potrzebę łączenia zasobów, wymiany najlepszych praktyk, koordynacji wspólnych działań i opracowania wspólnych strategii przeciwdziałania szkodliwej ingerencji i dezinformacji ze strony autorytarnych państw i ich popleczników, wrogich podmiotów niepaństwowych oraz podmiotów antydemokratycznych w społeczeństwach demokratycznych; uważa, że aby to osiągnąć, UE i jej państwa członkowskie powinny promować, między innymi poprzez ścisłą współpracę z NATO, podejście do przeciwdziałania zagrożeniom hybrydowym obejmujące całą administrację rządową i całe społeczeństwo, w połączeniu z ambitnym programem wspierania demokracji koncentrującym się na zachowaniu i propagowaniu wolności słowa i niezależności mediów; wyraża w związku z tym pełne poparcie dla szczytów na rzecz demokracji, których gospodarzem są Stany Zjednoczone i które skupiają się na konkretnych działaniach dotyczących obrony powszechnych praw człowieka, zapobiegania erozji demokracji i walki z korupcją;

wzywa UE, aby opracowała unijny zestaw narzędzi służących przeciwdziałaniu zagranicznym ingerencjom, propagandzie i działaniom związanym z wywieraniem wpływu, w tym nowe instrumenty umożliwiające nakładanie kosztów na sprawców, a także wzmocnienie odpowiednich struktur, zwłaszcza grup zadaniowych Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) ds. komunikacji strategicznej; z zadowoleniem przyjmuje trwający przegląd kodeksu postępowania Komisji w zakresie zwalczania dezinformacji; podkreśla, że UE powinna bardziej wyeksponować swoje działania przez lepszą i bardziej strategiczną komunikację na temat jej działań zewnętrznych z własnymi obywatelami oraz z obywatelami spoza UE;

jest głęboko zaniepokojony ciągłą erozją demokracji i pogorszeniem sytuacji w obszarze praw człowieka w coraz większej liczbie krajów spoza UE, w tym atakami na prawa polityczne i integralność wyborów; potwierdza znaczenie stałego wsparcia UE dla procesów wyborczych na świecie, m.in. przez misje obserwacji wyborów, i przypomina o podstawowej roli Parlamentu w tym zakresie; podkreśla znaczenie zapewnienia krajowym obserwatorom wyborów najwyższego poziomu ochrony; wzywa UE, by jeszcze bardziej zacieśniła współpracę w dziedzinie obserwacji wyborów z wszystkimi właściwymi partnerami, takimi jak Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), Rada Europy i organizacje, które zatwierdziły Deklarację zasad międzynarodowej obserwacji wyborów oraz Kodeks postępowania międzynarodowych obserwatorów wyborów;

zachęca UE do dalszego rozwijania jej roli lidera w dziedzinie obrony oraz do propagowania wolności, demokracji i praw człowieka na forach wielostronnych, a w szczególności na forum ONZ; uważa, że UE powinna zapewnić przejrzyste i skuteczne wykorzystanie globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka (tzw. unijna ustawa Magnickiego), w tym poprzez rozszerzenie zakresu tego systemu na przestępstwa związane z korupcją; przypomina, że UE powinna lepiej egzekwować postanowienia dotyczące praw człowieka przewidziane w zawartych przez nią umowach międzynarodowych; przypomina o politycznym charakterze globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka, który jest częścią zintegrowanego i kompleksowego podejścia politycznego UE;

nalega na pełne wdrożenie i systematyczne włączanie uwzględniania aspektu płci oraz trzeciego unijnego planu działania w sprawie równości płci (GAP III) do wszystkich działań zewnętrznych UE, na wszystkich poziomach zaangażowania oraz we wszystkich odnośnych działaniach i koncepcjach, w tym po zakończeniu okresu obowiązywania GAP III; wzywa UE i państwa członkowskie do odegrania wiodącej roli we wdrażaniu rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 (2000) w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa; nalega, aby ESDZ zwiększyła swoją równowagę geograficzną, aby zapewnić właściwą reprezentację krajów, odzwierciedlającą różnorodność wszystkich państw członkowskich, zgodnie z art. 27 regulaminu pracowniczego (6);

wzywa do skutecznego wdrożenia koncepcji dotyczącej unijnej mediacji pokojowej z 2020 r. w celu konsolidacji pozycji UE jako wpływowego podmiotu światowego, który inwestuje w zapobieganie konfliktom i mediację oraz jako wiodącego podmiotu w propagowaniu i wprowadzaniu pokoju na szczeblu międzynarodowym; przypomina o przewadze komparatywnej UE w dziedzinie zapobiegania konfliktom i ich rozwiązywania względem poszczególnych państw członkowskich; podkreśla kluczową rolę, jaką odgrywa w tej dziedzinie Parlament poprzez dyplomację parlamentarną; dostrzega rolę organizacji młodzieżowych w budowaniu pokojowych społeczeństw i w propagowaniu kultury pokoju, tolerancji oraz dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego;

10.

ponownie apeluje o większe poparcie dla unijnej strategii bezpieczeństwa morskiego ze względu na coraz większe wyzwania dotyczące utrzymania wolności żeglugi, zarówno na świecie, jak i w sąsiedztwie; podkreśla konieczność stałego poszanowania wolności żeglugi; wzywa UE, by w większym stopniu skoncentrowała się na zapewnieniu wolności żeglugi oraz na środkach mających na celu deeskalację konfliktów zbrojnych i incydentów wojskowych na morzu oraz zapobieganie im;

11.

wzywa do opracowania we współpracy z kluczowymi partnerami ambitnego programu UE dotyczącego wspierania wolności religii lub przekonań poza UE oraz zajmującego się kwestią prześladowania ze względu na religię lub przekonania; zauważa, że wspieranie wolności religii lub przekonań przyczynia się do umacniania trwałego pokoju, a zatem do sprostania wielu wyzwaniom, przed którymi stoi UE i jej kraje partnerskie; wzywa Komisję, by jak najszybciej wyznaczyła nowego specjalnego wysłannika UE ds. promowania wolności religii lub przekonań;

12.

z zadowoleniem przyjmuje wysiłki UE jako światowego lidera w walce ze zmianą klimatu oraz zachęca Komisję i ESDZ, by zaproponowały nowe inicjatywy, takie jak umiędzynarodowienie Europejskiego Zielonego Ładu, a także inicjatywy mające na celu reagowanie na zagrożenia dla bezpieczeństwa związane z klimatem i zwalczanie skutków zmiany klimatu na szczeblu lokalnym, zwłaszcza w grupach społecznie wrażliwych i najbardziej dotkniętych społecznościach; uważa, że UE powinna wspierać ambitne cele redukcji emisji CO2 w krajach trzecich, a także podkreśla, że dyplomacja klimatyczna powinna odgrywać kluczową rolę; oczekuje, że wdrażanie Europejskiego Zielonego Ładu będzie miało istotne skutki geopolityczne i wpłynie na stosunki UE z niektórymi spośród jej partnerów, np. dzięki rozwiązaniu problemu zależności UE od rosyjskich dostaw paliw kopalnych;

13.

z zadowoleniem przyjmuje podejście i rolę UE jako światowego lidera w dostarczaniu szczepionek przeciwko COVID-19 i radzeniu sobie ze społecznymi i gospodarczymi skutkami pandemii poprzez mechanizm COVAX i pakiet na rzecz globalnej odbudowy „Drużyna Europy”; wzywa UE do przedstawienia solidnej globalnej strategii w dziedzinie zdrowia, która obejmie globalne i unijne wysiłki na rzecz zapewnienia większej globalnej gotowości i skutecznego reagowania na przyszłe kryzysy oraz swobodnego, sprawiedliwego, przystępnego cenowo i równego dostępu do szczepionek na całym świecie; ponownie podkreśla, że UE musi zyskać większą autonomię w kwestiach zdrowotnych i zdywersyfikować swoje łańcuchy dostaw, aby położyć kres zależności od reżimów autorytarnych i totalitarnych; z zadowoleniem przyjmuje partnerstwo UE i USA w dziedzinie globalnej kampanii szczepień przeciwko COVID-19;

14.

dostrzega, że technologia, łączność i przepływy danych stanowią kluczowy wymiar stosunków zewnętrznych UE i umów o partnerstwie oraz mają istotne implikacje geopolityczne; zachęca UE do rozwijania globalnych partnerstw na rzecz ustanowienia sprawiedliwych, otwartych i opartych na wartościach norm i standardów w zakresie wykorzystywania technologii szanującej prywatność indywidualnych użytkowników w sposób etyczny, ukierunkowany na człowieka i opierający się na zasadach, w szczególności w odniesieniu do sztucznej inteligencji i zarządzania internetem przez umieszczenie dyplomacji cyfrowej w centrum swoich działań zewnętrznych; podkreśla, że UE musi zapewnić współpracę i koordynację między demokracjami w tym zakresie oraz zapewnić poszanowanie prawa międzynarodowego i humanitarnego przy rozwiązywaniu konfliktów; podkreśla szczególne zagrożenie, jakie nowe technologie cyfrowe mogą stwarzać dla obrońców praw człowieka i innych osób poprzez kontrolowanie, ograniczanie i podważanie ich działalności, co ostatnio zilustrowały rewelacje na temat Pegasusa; wzywa UE, by podjęła inicjatywę na rzecz propagowania moratorium na eksport technologii oprogramowania szpiegowskiego do celów represji oraz przyjęcia solidnych międzynarodowych ram regulacyjnych w tej dziedzinie; apeluje do UE i państw członkowskich o zapewnienie należytej staranności w dziedzinie praw człowieka oraz właściwej weryfikacji eksportu europejskich technologii nadzoru i pomocy technicznej zgodnie z rozporządzeniem w sprawie produktów podwójnego zastosowania (7); apeluje do UE i państw członkowskich o współpracę z rządami spoza UE w celu eliminacji represyjnych praktyk ustawodawczych i przepisów w dziedzinie cyberbezpieczeństwa i walki z terroryzmem; podkreśla potrzebę ochrony praw jednostki przez UE; w związku z tym podkreśla, że systemy scoringu obywateli są niezgodne z podstawowymi wartościami UE; podkreśla, że takie strategie polityczne i narzędzia nadzoru pod żadnym pozorem nie powinny być stosowane w UE; w związku z tym podkreśla, że UE musi dążyć do ograniczenia ponadnarodowego zasięgu cyfrowych represji i przeciwdziałania im; zauważa, że eksport technologii obronnych i broni nadal należy do kompetencji państw członkowskich;

15.

przypomina, że UE powinna opracować i wdrożyć globalną strategię na rzecz konektywności, która stanowiłaby rozszerzenie obecnej strategii na rzecz konektywności Europa-Azja i która byłaby strategiczną odpowiedzią umożliwiającą zwiększenie wpływu UE w wielu regionach świata, takich jak Ameryka Łacińska, Afryka i Azja; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje ambitną i wieloaspektową inicjatywę „Global Gateway” przedstawioną przez Komisję 1 grudnia 2021 r., której celem jest inwestowanie między innymi w sieci cyfrowe i wysokiej jakości infrastrukturę w sprawiedliwy i zrównoważony sposób we współpracy z partnerami na całym świecie, a także dążenie do silniejszych partnerstw bez tworzenia zależności; zwraca uwagę, że Komisja powinna uzależniać projekty w zakresie konektywności realizowane z krajami spoza UE od przestrzegania rygorystycznych praw socjalnych i pracowniczych, przejrzystości, praw człowieka, należytej staranności, interoperacyjności, dobrego zarządzania i demokratycznych standardów oraz etycznego wykorzystywania technologii zarówno w kraju, jak i za granicą; zauważa w związku z tym, że Komisja powinna opracować strategię na rzecz poprawy dostępu partnerów do niezawodnej i bezpiecznej technologii; podkreśla, że inwestycje w konektywność muszą sprzyjać odporności gospodarczej i dekarbonizacji gospodarki zgodnej z porozumieniem paryskim; wzywa do zwiększenia wysiłków na rzecz realizacji partnerstw UE w zakresie konektywności oraz zachęca Komisję, by opracowywała projekty w zakresie konektywności w porozumieniu i we współpracy z partnerami o podobnych poglądach; z zadowoleniem przyjąłby ustanowienie partnerstwa w zakresie konektywności z Unią Afrykańską na następnym szczycie UA-UE;

16.

z zadowoleniem przyjmuje globalną inicjatywę grupy G-7 „Build Back Better World” („Odbudujmy lepszy świat”) i zachęca UE do odgrywania aktywnej roli w dalszym rozwijaniu tej inicjatywy, w tym przez określenie powiązań z inicjatywą „Global Gateway” i w sposób wzajemnie się uzupełniający;

Wyeksponowanie działań UE i usprawnienie jej procesu decyzyjnego oraz pełne i skuteczniejsze wykorzystywanie instrumentów twardej i miękkiej siły UE, w tym przez wprowadzenie głosowania większością kwalifikowaną w procesie decyzyjnym dotyczącym polityki zagranicznej UE

17.

przypomina, że UE potrzebuje przede wszystkim jedności oraz silniejszej i rzeczywistej woli politycznej swoich państw członkowskich, aby móc wspólnie uzgadniać i propagować wspólne cele unijnej polityki zagranicznej oraz unijną współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony z myślą o realizacji celów, wartości, zasad i norm określonych w art. 21 TUE; podkreśla potrzebę utworzenia Unii bezpieczeństwa i obrony, która stanowiłaby punkt wyjścia do wdrożenia wspólnej europejskiej polityki obronnej zgodnie z postanowieniami art. 42 ust. 2 TUE;

18.

podkreśla, że polityka zagraniczna UE musi posiadać własne instrumenty w dziedzinie spraw zagranicznych, praw człowieka oraz bezpieczeństwa i obrony; przypomina, że stała współpraca strukturalna (PESCO) została zapisana w Traktacie z Lizbony, ale ustanowiona dopiero w 2017 r.; w związku z tym wzywa państwa członkowskie i Radę, by wykazały się odwagą i jak najskuteczniej korzystały z wszystkich instrumentów polityki zagranicznej dostępnych w traktatach;

19.

podkreśla, że UE powinna – we współpracy z państwami członkowskimi – zwiększyć swoją zdolność do działania w sposób skuteczny, terminowy, proaktywny i niezależny, a także do kształtowania swojej reakcji na bieżące i przyszłe wyzwania; podkreśla, że UE powinna pilnie ustanowić mechanizm automatycznej wymiany informacji i danych wywiadowczych między państwami członkowskimi a UE na temat spraw zagranicznych i kwestii bezpieczeństwa występujących poza UE, w tym na temat terroryzmu, który nadal stanowi zagrożenie dla europejskich wartości i bezpieczeństwa oraz wymaga wielowymiarowego podejścia; z zadowoleniem przyjmuje prace prowadzone nad Strategicznym kompasem, traktując je jako punkt wyjścia dla postępów w kierunku utworzenia Europejskiej Unii Bezpieczeństwa i Obrony oraz dla strategicznej suwerenności UE w zakresie jej bezpieczeństwa i obrony, a także dla utworzenia wspólnej europejskiej kultury strategicznego bezpieczeństwa i obrony, opartej na naszych wspólnych wartościach i celach, wspólnym rozumieniu zagrożeń oraz poszanowaniu polityk bezpieczeństwa i obrony państw członkowskich; oczekuje, że Strategiczny kompas pomoże kształtować wspólną wizję bezpieczeństwa i obrony UE pod względem osiągnięcia autonomii strategicznej; zwraca uwagę, że wyniki tych prac powinny znaleźć odzwierciedlenie w zmienionej wersji globalnej strategii UE z 2016 r., która uwzględnia kluczowe zagrożenia, wyzwania i możliwości oraz oferuje ścieżki, dzięki którym UE będzie mogła odgrywać bardziej proaktywną rolę w świecie; podkreśla ponadto, że ustalenia te powinny stanowić podstawę do przeglądu innych dokumentów, takich jak plan rozwoju zdolności z 2018 r.;

20.

podkreśla znaczenie praw człowieka jako integralnego elementu zestawu narzędzi UE w dziedzinie spraw zagranicznych i podkreśla ich komplementarność; zachęca UE, by koordynowała z krajami partnerskimi działania dotyczące obrony praw człowieka i stosowania sankcji w celu zwiększenia ich wpływu; przypomina, że spójne i jednolite stosowanie środków ograniczających we wszystkich państwach członkowskich jest wstępnym warunkiem uzyskania wiarygodności i skuteczności unijnej polityki zagranicznej; wzywa Komisję jako strażniczkę traktatów oraz Radę i wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela jako podmioty odpowiedzialne za jednolity charakter, spójność i skuteczność polityki zagranicznej UE, do dopilnowania, by krajowe reakcje na naruszenia środków ograniczających przyjętych przez UE były skuteczne, proporcjonalne i odstraszające; w związku z tym wzywa UE, aby zadbała o skuteczność i pełne przestrzeganie unijnych środków ograniczających nałożonych w odpowiedzi na agresję Rosji wobec Ukrainy i nielegalną aneksję Krymu przez Rosję; wzywa UE do utrzymywania ścisłej koordynacji i współpracy z USA w stosowaniu sankcji przy realizacji wspólnych celów polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa, przy jednoczesnym unikaniu potencjalnych niepożądanych konsekwencji dla interesów obu stron;

21.

podkreśla ponadto, że po przyjęciu przez Radę Strategiczny kompas powinien mieć znaczącą wartość dodaną dla WPZiB i wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) UE oraz powinien dalej zwiększać solidarność między państwami członkowskimi; wyraża zadowolenie, że Strategiczny kompas opiera się na wspólnej analizie zagrożeń i wyzwań, przed którymi stoi UE i jej państwa członkowskie; określa obecne i przyszłe braki w zdolnościach – zarówno instytucjonalnych, jak i dotyczących zasobów – oraz przedstawia jasny plan działania mający na celu usunięcie tych braków; ponawia chęć zaangażowania się Parlamentu w ten proces, zwłaszcza poprzez korzystanie z przysługującego mu prawa do kontroli i ustanowienie regularnej procedury przeglądu; oczekuje, że ostateczny projekt Strategicznego kompasu i koncepcja strategiczna NATO będą ze sobą spójne, , aby zapewnić wzmocnioną współpracę i podział obciążeń, a także określić sposoby zacieśnienia współpracy między UE a NATO; przypomina o zasadzie jednolitego zasobu sił; nalega, aby po zakończeniu prac nad Strategicznym kompasem państwa członkowskie stworzyły wspólną kulturę strategiczną oraz osiągnęły ambitne wspólne porozumienie w sprawie art. 42 ust. 7 TUE i art. 222 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz ich związku z art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego; oczekuje, że Strategiczny kompas da więcej możliwości krajom partnerskim, w tym krajom Partnerstwa Wschodniego, związanych ze zwiększeniem odporności na współczesne zagrożenia i wyzwania dla bezpieczeństwa; uważa, że obecna agresywna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Rosji powinna zostać wskazana w niniejszym dokumencie jako poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa kontynentu europejskiego;

22.

przypomina, że traktaty przewidują możliwość usprawnienia procedur decyzyjnych w odniesieniu do WPZiB; przypomina, że art. 31 ust. 2 TUE umożliwia Radzie podejmowanie określonych decyzji dotyczących WPZiB większością kwalifikowaną, a klauzula pomostowa zawarta w art. 31 ust. 3 TUE przewiduje możliwość stopniowego przechodzenia na głosowanie większością kwalifikowaną w przypadku decyzji dotyczących WPZiB, które nie mają wpływu na kwestie wojskowe ani obronne, lecz wzmacniają solidarność i wzajemną pomoc UE w razie kryzysu; zwraca uwagę, że zasada jednomyślności ogranicza zdolność UE do działania, i w związku z tym wzywa państwa członkowskie, aby w procesie decyzyjnym WPZiB przeprowadzały głosowanie większością kwalifikowaną; w szczególności ponawia swój apel o wprowadzenie głosowania większością kwalifikowaną w przypadku przyjmowania oświadczeń w sprawie międzynarodowych kwestii dotyczących praw człowieka i decyzji dotyczących praw człowieka, wprowadzania i wdrażania sankcji w ramach globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka oraz wszystkich decyzji dotyczących cywilnych misji w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO); podkreśla, że stosowanie art. 31 i 44 TUE mogłoby zwiększyć elastyczność UE i jej zdolność do działania w szerokim zakresie kwestii związanych z polityką zagraniczną;

23.

wzywa do ściślejszych konsultacji między UE a NATO na szczeblu Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa oraz Rady Północnoatlantyckiej;

24.

ponawia swój apel o ustanowienie nowych form współpracy, takich jak Europejska Rada Bezpieczeństwa, z myślą o opracowaniu zintegrowanego podejścia do konfliktów i kryzysów; podkreśla, że należy przeanalizować skład i ewentualny zakres tej współpracy; przypomina, że trwająca Konferencja w sprawie przyszłości Europy zapewnia odpowiednie ramy kształtowania innowacyjnych propozycji w tym zakresie; apeluje do konferencji o bardziej ambitne podejście do zewnętrznego wymiaru polityki UE, w tym do bezpieczeństwa i obrony, np. poprzez ustanowienie stałych wielonarodowych jednostek wojskowych UE i wprowadzenie głosowania większością kwalifikowaną w procesie decyzyjnym dotyczącym polityki zagranicznej UE; zauważa jednak, że same nowe ramy instytucjonalne nie rozwiążą strukturalnych i politycznych wyzwań stojących przed WPBiO; ponawia swój apel o powołanie Rady Ministrów Obrony;

25.

podkreśla, że instrumenty własne UE powinny obejmować utworzenie Europejskiej Akademii Dyplomatycznej, w której dyplomaci UE byliby przygotowywani do pełnienia tej funkcji od samego początku i zbliżyliby się do wspólnych wartości i interesów UE, zmierzając w kierunku prawdziwego esprit de corps określanego przez wspólną kulturę dyplomatyczną z perspektywy europejskiej; wzywa do pełnego wdrożenia projektu pilotażowego „W kierunku utworzenia Europejskiej Akademii Dyplomatycznej”, który mógłby otworzyć drogę do utworzenia tej Akademii i który powinien obejmować ustanowienie procesu selekcji przy przyjmowaniu do ESDZ i delegatur UE; podkreśla, jak ważne jest wzmocnienie reprezentacji dyplomatycznej UE w krajach spoza UE oraz dążenie do pełnoprawnej reprezentacji dyplomatycznej w organizacjach wielostronnych w ogóle, a w szczególności w ONZ; podkreśla, że silniejsza reprezentacja UE w krajach spoza UE i organizacjach wielostronnych znacznie przyczyniłaby się do tak potrzebnej jedności między instytucjami UE i państwami członkowskimi, jeśli chodzi o stawianie czoła globalnym wyzwaniom w dziedzinie WPZiB;

26.

zwraca uwagę na to, że całościowe podejście do WPZiB wymaga synergii wszystkich dostępnych zasobów UE w dziedzinie działań zewnętrznych; w tym kontekście podkreśla kluczową rolę i przewagę komparatywną, jaką w unijnej dyplomacji odgrywa Parlament Europejski, zwłaszcza dzięki stosunkom międzyparlamentarnym i szerokiemu zaangażowaniu Parlamentu za pośrednictwem programów wspierających demokrację ze stronami trzecimi; wzywa Komisję, ESDZ i państwa członkowskie do uznania Parlamentu za integralną część „Drużyny Europy” i do uwzględnienia tego faktu w strukturach operacyjnych; podkreśla, że kultura stała się użytecznym narzędziem dyplomatycznym i podstawowym elementem miękkiej siły UE; podkreśla, że kultura ma duży potencjał w zakresie propagowania wartości UE;

27.

wzywa ESDZ i Radę, aby podjęły kroki w celu dokonania przeglądu zakresu działania i mandatu specjalnych przedstawicieli i specjalnych wysłanników UE oraz w celu zapewnienia przejrzystej i kompleksowej oceny skuteczności i wartości dodanej tych stanowisk, o co Parlament postulował w zaleceniu z 13 marca 2019 r. (8); wzywa ESDZ i Radę do podjęcia wszelkich niezbędnych kroków w celu zastosowania się do zalecenia Parlamentu w jak najkrótszym czasie;

28.

z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Komisji na rzecz zwiększenia zdolności UE w zakresie prognozowania, w tym w odniesieniu do WPZiB, które ilustruje drugie roczne sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej „Zdolności i swoboda działania UE”; proponuje podjęcie międzyinstytucjonalnych działań prognostycznych na szczeblu politycznym w celu uwzględnienia prognozowania w kształtowaniu polityki i w celu poprawy gotowości UE na przyszłe wyzwania, takie jak kryzysy i konflikty spowodowane zmianą klimatu, oraz wzmocnienia jej zdolności do kształtowania rozwoju sytuacji na świecie i w regionie;

29.

podkreśla, że zewnętrzny wymiar budżetu UE musi być odpowiednio finansowany i przygotowany do niezwłocznego reagowania na obecne, pojawiające się oraz przyszłe wyzwania; podkreśla, że budżet na działania zewnętrzne powinien koncentrować się na obszarach priorytetowych, zarówno pod względem geograficznym, jak i tematycznym, oraz na obszarach, w których działania UE mogą przynieść największą wartość dodaną;

Osiągnięcie suwerenności europejskiej przez spójne powiązanie zewnętrznych i wewnętrznych działań UE, połączenie zdolności do samodzielnego działania w razie potrzeby z gotowością do realizowania strategicznej solidarności z partnerami o podobnych poglądach

30.

wzywa UE do zwiększenia jej strategicznej suwerenności w konkretnych obszarach, które mają podstawowe znaczenie dla trwałej przewagi Unii na arenie międzynarodowej, takich jak propagowanie wartości unijnych, prawa podstawowe, sprawiedliwy handel, gospodarka, bezpieczeństwo i technologia, sprawiedliwość społeczna, zielona i cyfrowa transformacja, energia i jej rola w przeciwdziałaniu asertywności reżimów autorytarnych i totalitarnych; podkreśla konieczność spójnego powiązania unijnych działań zewnętrznych i polityki wewnętrznej; ponawia swój apel o utworzenie Europejskiej Unii Bezpieczeństwa i Obrony, która stanowiłaby punkt wyjścia do wdrożenia wspólnej europejskiej obrony zgodnie z postanowieniami art. 42 ust. 2 TUE, i która umożliwiłaby UE samodzielne działanie w celu ochrony jej interesów bezpieczeństwa w razie potrzeby, a także przyczyniłaby się do uczynienia z UE bardziej zdolnego i wiarygodnego partnera strategicznego dla jej sojuszników, w tym NATO i USA; wzywa do zacieśnienia i usprawnienia współpracy w dziedzinie obronności, na przykład w kwestiach związanych z wyposażeniem obronnym;

31.

podkreśla, że autonomia UE w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony oznacza rozwój, koordynację i szybkie wdrożenie niezawodnych i interoperacyjnych zdolności strategicznych, niezbędnych do skutecznego zarządzania kryzysowego, ochrony UE i jej obywateli, szkolenia kluczowych partnerów, skutecznej współpracy, podejmowania decyzji i podziału pracy, rozwoju i zdolności produkcyjnych między państwami członkowskimi w pełnej solidarności i na szczeblu UE a innymi organizacjami międzynarodowymi, takimi jak ONZ i NATO, a także zdolności do podejmowania decyzji i działania w sposób autonomiczny i niezależny, w razie potrzeby i zgodnie z własnymi interesami, zasadami i wartościami określonymi w art. 21 TUE, w szczególności przez zapewnienie sobie statusu skutecznego podmiotu globalnego oraz przy pełnym poszanowaniu prawa międzynarodowego; podkreśla, że należy priorytetowo traktować budowę silnych i niezawodnych sojuszy, partnerstw i porozumień wielostronnych, a także rozwijanie solidarności strategicznej z krajami o podobnych poglądach; podkreśla, że podejście to powinno dodatkowo wzmocnić współpracę z partnerami, w szczególności w ramach NATO; zauważa, że te wzmocnione europejskie zdolności i struktury strategiczne powinny być zgodne i kompatybilne z NATO; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź przewodniczącej Komisji, że w trakcie francuskiej prezydencji w Radzie odbędzie się szczyt w sprawie europejskiej obronności; podkreśla, że UE i NATO przedstawią przed końcem 2021 r. wspólną deklarację w sprawie współpracy; wzywa do zbudowania „zdolności szybkiego rozmieszczania” zgodnie z propozycją przedstawioną przez wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela, które stanowiłyby pierwszy krok w kierunku utworzenia stałych wielonarodowych jednostek wojskowych UE; podkreśla, że takie siły musiałyby zapewniać wartość dodaną w porównaniu z grupami bojowymi UE, których nigdy nie wykorzystano; wzywa w związku z tym Radę i Komisję, aby oceniły i opracowały warianty utworzenia stałych wielonarodowych jednostek wojskowych UE, finansowanych zarówno z Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju, jak i z budżetu Unii, przez pełne wykorzystanie obecnych możliwości oferowanych przez traktaty UE;

32.

uznaje NATO za trwałą podstawę wspólnego europejskiego bezpieczeństwa i obrony oraz zachęca sojuszników po obu stronach Atlantyku, aby potwierdzili swoje zaangażowanie na rzecz NATO jako głównej instytucji służącej obronie obszaru euroatlantyckiego; ponawia swój apel do sojuszników o utrzymanie i spełnienie uzgodnionych wymogów dotyczących podziału obciążeń, w tym wydatków na obronność w wysokości 2 % PKB, jak uzgodniono na szczycie NATO w Newport w 2014 r.;

33.

apeluje do państw członkowskich, aby dostosowały swoją politykę wywozu broni do postanowień wspólnego stanowiska Rady 2008/944/WPZiB z 8 grudnia 2008 r. określającego wspólne zasady kontroli wywozu technologii wojskowych i sprzętu wojskowego (9), a także by przyjęły ścisłe stosowanie wszystkich kryteriów; ponawia swój apel do wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela o nadanie priorytetowego znaczenia obszarowi nieproliferacji, rozbrojenia i kontroli zbrojeń, ponieważ niektóre systemy kontroli są kwestionowane przez nieprzychylne podmioty państwowe, a inne są w dużej mierze ignorowane, a ponadto rozwijane i wdrażane są nowe technologie, które można zakwalifikować nie tylko jako przełomowe, lecz jako rewolucyjne w kwestiach wojskowości;

34.

podkreśla, że Unia musi dalej rozwijać i wzmacniać swoją suwerenność technologiczną, operacyjną i cyfrową oraz wiedzę fachową poprzez wzmocnienie silnego europejskiego przemysłu obronnego i rynku obronnego, rozwój europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego, zintensyfikowanie wspólnych wojskowych działań badawczo-rozwojowych, zamówienia publiczne, szkolenia, utrzymanie, wspólne podejście do bezpieczeństwa dostaw oraz ambitniejszą współpracę z demokratycznymi sojusznikami; podkreśla potrzebę zwrócenia szczególnej uwagi na pojawiające się przełomowe technologie, środki w zakresie cyberbezpieczeństwa i cyberobrony, ochronę i odporność infrastruktury krytycznej oraz bezpieczeństwo dostaw kluczowych komponentów technologicznych, takich jak mikroprzewodniki; przypomina o możliwościach oferowanych przez istniejące instrumenty i mechanizmy, takie jak PESCO, Europejski Fundusz Obronny i skoordynowany roczny przegląd w zakresie obronności; apeluje do państw członkowskich, aby w pełni wykorzystały takie instrumenty i mechanizmy; z zadowoleniem odnotowuje pierwsze zaproszenia do składania wniosków w ramach Europejskiego Funduszu Obronnego, który jest podstawowym instrumentem wzmacniania europejskiego bezpieczeństwa i obrony, a także strategicznej suwerenności UE;

35.

wyraża zaniepokojenie technologiczną zależnością UE od dostawców spoza UE, w szczególności z państw niedemokratycznych; wyraża zaniepokojenie uzależnieniem Europy od zagranicznych narzędzi cyfrowych w zapewnianiu cyberbezpieczeństwa; apeluje do instytucji UE, by wypracowały ogólnounijny konsensus dotyczący potrzeby zachowania przez Europę niezależności w poszczególnych kluczowych obszarach technologii oraz zaproponowały pragmatyczne i autonomiczne podejście do unikania zależności i geopolitycznego przymusu w krytycznych sektorach technologicznych; podkreśla w szczególności strategiczne znaczenie infrastruktury 5G i kabli podmorskich;

36.

podkreśla, że wspólna polityka i znaczne zdolności w dziedzinie cyberobrony to najważniejsze elementy rozwoju pogłębionej i wzmocnionej Europejskiej Unii Bezpieczeństwa i Obrony; podkreśla pilną potrzebę rozwoju i wzmocnienia zarówno zdolności wspólnych, jak i zdolności państw członkowskich w zakresie cyberobrony na płaszczyźnie wojskowej; podkreśla, że wszystkie instytucje UE i państwa członkowskie muszą współpracować na wszystkich szczeblach, aby opracować strategię cyberbezpieczeństwa; apeluje do ESDZ, aby zapewniła odpowiedni poziom cyberbezpieczeństwa swoich zasobów, obiektów i działań, w tym swojej siedziby, oraz delegatur UE;

37.

podkreśla, że europejski sektor kosmiczny jest kluczowym czynnikiem umożliwiającym osiągnięcie autonomii UE na szczeblu globalnym, a także dobrobytu i bezpieczeństwa naszych społeczeństw; wyraża głębokie zaniepokojenie faktem, że przestrzeń kosmiczna szybko staje się areną polityczną odzwierciedlającą geopolityczną konkurencję na Ziemi, a także nową granicą technologiczną oraz może szybko przekształcić się w arenę wojskową, jeżeli nie zostaną wdrożone odpowiednie międzynarodowe instrumenty prawne; wspiera inicjatywy mające na celu wzmocnienie unijnej polityki kosmicznej, w tym ambitny nowy unijny program kosmiczny, który musi dążyć do ochrony obecnych i przyszłych europejskich aktywów kosmicznych; nalega, aby UE dostosowała zobowiązania polityczne i finansowe do swoich ambicji w dziedzinie przestrzeni kosmicznej; apeluje o zwiększone zaangażowanie UE na rzecz kompleksowych międzynarodowych uregulowań dotyczących przestrzeni kosmicznej, aby zapobiec uzbrojeniu przestrzeni kosmicznej; wspiera Centrum Satelitarne Unii Europejskiej w wydawaniu decydentom wczesnych ostrzeżeń o potencjalnych kryzysach oraz globalnej orientacji sytuacyjnej;

Dalsze rozwijanie strategii regionalnych, w tym zaangażowania dyplomatycznego i gospodarczego oraz współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa

38.

z zadowoleniem przyjmuje konkluzje szczytu UE–Bałkany Zachodnie, który odbył się w Brdzie pri Kranju w trakcie słoweńskiej prezydencji w Radzie; ponownie wyraża poparcie dla europejskiej perspektywy krajów Bałkanów Zachodnich i w związku z tym ponawia swój apel o przyspieszenie procesu rozszerzenia i określenie jasnej ścieżki dla krajów starających się o przystąpienie do UE; wzywa państwa członkowskie, aby wreszcie wywiązały się ze swoich obietnic, i podkreśla pilną potrzebę natychmiastowego zorganizowania pierwszych konferencji międzyrządowych z Albanią i Macedonią Północną oraz liberalizacji reżimu wizowego dla Kosowa; podkreśla, że proces rozszerzenia pozostaje zdecydowanie uzależniony od spełnienia przez kraje kandydujące wszystkich odnośnych kryteriów zdefiniowanych przez Radę Europejską, z silnym naciskiem na wzmacnianie demokracji, praworządności oraz praw człowieka i praw mniejszości, jak również na wspieranie pojednania i postępu gospodarczego na Bałkanach Zachodnich, będących warunkiem wstępnym trwałego pokoju, stabilności i dobrobytu; podkreśla potrzebę ściślejszej współpracy w pokonywaniu wspólnych wyzwań; podkreśla, że należy wyciągnąć wnioski z polityki rozszerzenia oraz że potrzebna jest zwiększona widoczność oraz dalsze inwestycje w tym regionie, aby wzmacniać świadomość publiczną, a co za tym idzie wiarygodność i zaangażowanie UE; apeluje do UE o współpracę z krajami Bałkanów Zachodnich w celu znalezienia rozwiązań dla problemów utrudniających dalsze reformy, w tym wdrożenia 14 kluczowych priorytetów w Bośni i Hercegowinie oraz dopilnowania, aby wdrożono porozumienie pokojowe z Dayton; podkreśla, jak ważna jest integracja europejska tych państw partnerskich dla stabilności i bezpieczeństwa kontynentu jako całości; apeluje do UE, aby wsparła społeczeństwo obywatelskie na Bałkanach Zachodnich w promowaniu i upowszechnianiu wartości europejskich; wyraża uznanie dla działań operacji EUFOR ALTHEA, które przyczyniły się do zapewnienia pokoju, stabilizacji i integracji europejskiej Bośni i Hercegowiny; przypomina, że operacja ta ma nadal zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa i stabilności Bośni i Hercegowiny oraz całego regionu; w związku z możliwym przyszłym rozszerzeniem podkreśla potrzebę bardziej efektywnego podejmowania decyzji na szczeblu UE; zdecydowanie potępia niekonstytucyjne secesjonistyczne działania władz Republiki Serbskiej zmierzające do stworzenia równoległych instytucji w dziedzinie medycyny i wyrobów medycznych, wymiaru sprawiedliwości, obrony, bezpieczeństwa i opodatkowania, co prowadzi do podważania struktur państwowych Bośni i Hercegowiny i stwarza egzystencjalne zagrożenie dla jej jedności i integralności terytorialnej; potępia szkodliwą rolę podmiotów regionalnych i zagraniczną ingerencję Rosji; wzywa Radę, aby nałożyła ukierunkowane sankcje na Milorada Dodika i jego sojuszników za działania korupcyjne, stałą destabilizację kraju oraz podważanie suwerenności i integralności terytorialnej Bośni i Hercegowiny;

39.

podkreśla, że niedawno przyjęty Instrument Pomocy Przedakcesyjnej na lata 2021–2027 (IPA III) powinien wspierać długoterminowe inwestycje w europejską przyszłość regionu oraz że należy skutecznie wykorzystywać zwiększoną warunkowość tego instrumentu w celu osiągnięcia konkretnych rezultatów; z zadowoleniem przyjmuje wzmocnioną warunkowość w odniesieniu do demokracji, praw człowieka i praworządności w zmodernizowanym instrumencie IPA III; z zadowoleniem odnotowuje plan gospodarczo-inwestycyjny dla Bałkanów Zachodnich oraz apeluje o jego bezzwłoczne wdrożenie, by ułatwić długoterminową odbudowę i wzrost gospodarczy w regionie oraz jego zrównoważoną łączność, co zbliży Bałkany Zachodnie do jednolitego rynku UE;

40.

potwierdza swoje niezmienne poparcie dla krajów Partnerstwa Wschodniego, zwłaszcza w odniesieniu do ich niepodległości, suwerenności i integralności terytorialnej w ich uznanych przez społeczność międzynarodową granicach, a także poszanowania woli ludności, by decydować o własnej przyszłości oraz polityce zagranicznej bez ingerencji z zewnątrz; apeluje o pełne wdrożenie układów o stowarzyszeniu z Gruzją, Mołdawią i Ukrainą oraz kompleksowej i wzmocnionej umowy o partnerstwie z Armenią; podkreśla, że należy kontynuować negocjacje w sprawie kompleksowej i wzmocnionej umowy o partnerstwie między UE a Azerbejdżanem zgodnie z warunkami określonymi przez Parlament Europejski w zaleceniu z 4 lipca 2018 r. dotyczącym negocjacji w sprawie kompleksowej umowy między UE a Azerbejdżanem (10); zachęca kraje Partnerstwa Wschodniego, w szczególności te spośród nich, które zdecydowały się podążać drogą demokracji i integracji europejskiej, aby zapewniały przestrzeganie podstawowych wolności, praw człowieka i praworządności i dalej wdrażały niezbędne reformy społeczne, gospodarcze i polityczne; z zadowoleniem przyjmuje wspólny komunikat Komisji z 18 marca 2020 r. zatytułowany „Polityka Partnerstwa Wschodniego po 2020 r.: wzmacnianie odporności – Partnerstwo Wschodnie, które służy wszystkim” (JOIN(2020)0007); przypomina, że wsparcie ze strony UE dla dalszej integracji jest uzależnione od konkretnych postępów w realizacji tych reform; popiera unijną zasadę warunkowości i zróżnicowania, obejmującą zachęty; podkreśla, że sukces krajów Partnerstwa Wschodniego można wykazać i skonsolidować tylko przez proces integracji z UE i że może on także pokazać mieszkańcom Rosji, jakie rodzaju korzyści społeczno-gospodarcze mogą przynieść reformy w stylu europejskim; wzywa Komisję i Radę, aby wykorzystały zbliżający się szczyt Partnerstwa Wschodniego do wysłania jasnego sygnału poparcia dla naszych partnerów; wzywa liderów UE do zadbania o to, aby pięć celów długoterminowych i 10 nowych celów na 2025 r., wraz z finansowaniem w ramach planu gospodarczo-inwestycyjnego, zaproponowanego w czerwcu 2021 r., rzeczywiście przyczyniło się do odbudowy społecznej i gospodarczej po pandemii COVID-19, wzmocniło więzi ekonomiczne i doprowadziło do ustanowienia relacji handlowych między UE a krajami partnerskimi;

41.

potępia bezpośrednie i pośrednie zaangażowanie Rosji i innych podmiotów zewnętrznych w konflikty zbrojne, a także ataki hybrydowe, okupowanie terenów i koncentrację sił wojskowych w regionie lub na jej granicach z regionem; podkreśla, że ciągłe zagrożenie w naszym pobliżu wymaga fizycznej obecności zarówno UE, jak i NATO w regionie; popiera wzmocnienie współpracy między UE a krajami Partnerstwa Wschodniego w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony, w szczególności jeśli chodzi o propagowanie pokojowego rozstrzygania konfliktów regionalnych, przeciwdziałanie zagrożeniom hybrydowym, cyberatakom, dezinformacji i kampaniom propagandowym, zapobieganie ingerencjom stron trzecich w procesy demokratyczne oraz zwiększanie odporności społeczeństw; dostrzega konwergencję trzech stowarzyszonych partnerów z WPZiB i popiera wzmocnioną współpracę w dziedzinie WPBiO, w tym udział w PESCO, jeżeli są spełnione warunki;

42.

wyraża głębokie zaniepokojenie sytuacją na Białorusi; potępia z całą stanowczością akty przemocy wobec protestujących pokojowo osób oraz apeluje o bezzwłoczne i bezwarunkowe zwolnienie wszystkich więźniów politycznych zatrzymanych przed tzw. wyborami prezydenckimi z 9 sierpnia 2020 r. i po nich, a także o wycofanie wszystkich stawianych im zarzutów; ponownie stwierdza, że nie uznaje Aleksandra Łukaszenki za prezydenta Białorusi; wzywa Radę, aby bezzwłocznie i w ścisłej koordynacji z partnerami międzynarodowymi wdrożyła najsurowsze i możliwie najszersze sankcje wobec wszystkich Białorusinów, którzy dopuścili się oszustw wyborczych, przemocy i represji na Białorusi, oraz wobec osób i podmiotów organizujących działania ułatwiające nielegalne przekraczanie granic zewnętrznych UE lub przyczyniających się do takich działań; wzywa Radę, aby nadal dążyła do koordynacji w skali międzynarodowej działań mających zwiększyć izolację dyktatora i jego reżimu; zdecydowanie potępia ataki hybrydowe wymierzone przez reżim Łukaszenki przeciwko UE, w tym wykorzystywanie migrantów o nieuregulowanym statusie na granicach zewnętrznych UE oraz instrumentalizację istot ludzkich do celów politycznych, z naruszeniem norm międzynarodowych; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby szybko reagowały na pojawiające się zagrożenia zgodnie z prawem UE i zobowiązaniami międzynarodowymi, a także dostosowały WPZiB oraz politykę migracyjną i azylową do nowych wyzwań; solidaryzuje się z państwami członkowskimi, które stoją w obliczu takich zagrożeń; wyraża zaniepokojenie rozmieszczeniem na dużą skalę rosyjskich oddziałów na Białorusi, uważa, że stanowi to zagrożenie dla bezpieczeństwa europejskiego i suwerenności Białorusi, oraz wzywa do ich natychmiastowego wycofania i poszanowania tej suwerenności; podkreśla swoje niezachwiane poparcie dla demokratycznej Białorusi oraz zwraca uwagę na to, jak ważna jest wzmocniona współpraca z przedstawicielami białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego i opozycji demokratycznej; podkreśla, jak ważna jest platforma Parlamentu w walce z bezkarnością na Białorusi, oraz opowiada się za wykorzystaniem wszystkich dostępnych środków prawnych, by postawić Aleksandra Łukaszenkę i członków jego reżimu przed sądem;

43.

podkreśla potrzebę większego zaangażowania UE i państw członkowskich na Zakaukaziu na rzecz stabilności i dobrobytu regionu, a także przeciwdziałania wpływom i ingerencjom mocarstw regionalnych; wyraża zadowolenie z zaangażowania się przewodniczącego Rady Europejskiej w łagodzenie kryzysu politycznego w Gruzji; uważa to za akt przywództwa UE i apeluje o podobne podejście do sytuacji kryzysowych i konfliktowych w regionie Partnerstwa Wschodniego i poza nim; popiera integralność terytorialną Gruzji i potępia rosyjską okupację terytoriów gruzińskich, w tym Abchazji i Regionu Cchinwali/Osetii Południowej; przypomina Rosji o jej międzynarodowych zobowiązaniach wynikających z porozumienia o zawieszeniu broni zawartego w 2008 r. w wyniku mediacji ze strony UE pod przewodnictwem prezydencji francuskiej; apeluje do Rosji, aby postępowała konstruktywnie i umożliwiła postępy w międzynarodowych rozmowach genewskich; wzywa Rosję, aby zaprzestała naruszeń praw człowieka na okupowanych terytoriach Gruzji, oraz przypomina Federacji Rosyjskiej o jej obowiązku prawnym jako państwa sprawującego „efektywną kontrolę”, jak zauważono w wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Gruzja przeciwko Rosji (II) (11); potępia prowokacje ze strony sił okupacyjnych, w tym porwania obywateli Gruzji, zabójstwa, nielegalne zatrzymania, a także uporczywą borderyzację; wzywa UE, jej państwa członkowskie i wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela, aby aktywnie zaangażowali się w znalezienie trwałego porozumienia między Armenią a Azerbejdżanem w sprawie Górskiego Karabachu i zapobiegli dalszej eskalacji napięć w regionie, zwłaszcza przez wywarcie presji na Azerbejdżan i Armenię, aby uporały się z problemami powojennymi, w tym demarkacją granic i uwolnieniem wszystkich nadal przetrzymywanych jeńców wojennych; zauważa, że Grupa Mińska OBWE pozostaje jedynym uznanym przez społeczność międzynarodową formatem do rozstrzygnięcia tego konfliktu, na zasadach integralności terytorialnej, niestosowania siły, samostanowienia i równych praw oraz pokojowego rozstrzygania konfliktów; apeluje o bezzwłoczny powrót do jej roli mediacyjnej;

44.

ponownie zdecydowanie potępia agresywną politykę Rosji wobec Ukrainy, zwłaszcza bezprecedensową koncentrację sił wojskowych na granicach z Ukrainą, w okupowanym Donbasie i na bezprawnie anektowanym Krymie oraz na Białorusi, stałe finansowe i wojskowe wsparcie dla nielegalnych zbrojnych formacji w Donbasie, nielegalną okupację Republiki Autonomicznej Krymu i miasta Sewastopola, blokadę Morza Azowskiego i ciągłe cyberataki i ataki hybrydowe przeciwko Ukrainie; podkreśla, że koncentracja rosyjskich sił wojskowych stanowi zagrożenie dla pokoju, stabilności i bezpieczeństwa w Europie; wzywa rząd rosyjski, aby wycofał siły zbrojne z ukraińskich granic i zaprzestał gróźb wobec swoich sąsiadów; podkreśla, że dalsza agresja Rosji na Ukrainę doprowadzi do surowych sankcji politycznych, gospodarczych, finansowych i osobistych wobec Federacji Rosyjskiej, jej gospodarki i decydentów;; z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie Platformy Krymskiej oraz apeluje do instytucji UE, państw członkowskich i wszystkich partnerów o podobnych poglądach, aby czynnie zaangażowali się w tę inicjatywę mającą na celu przywrócenie terytorialnej integralności Ukrainy; ponownie wyraża poparcie dla Medżlisu Tatarów krymskich jako jedynego uznanego przez społeczność międzynarodową organu przedstawicielskiego Tatarów krymskich i z uznaniem przyjmuje nieugiętą postawę obywateli ukraińskich, w szczególności Tatarów krymskich, na okupowanym Krymie; apeluje o ożywienie procesu mińskiego mającego na celu zakończenie konfrontacji militarnej we wschodniej Ukrainie; popiera stałe apele o zwiększoną i wiarygodną pomoc dla Ukrainy w jej reformach sektora bezpieczeństwa i wojska oraz rozważa organizację szkoleń wojskowych dla oficerów ukraińskich sił zbrojnych; odnotowuje pierwsze spotkanie w ramach dialogu w sprawach cyberprzestrzeni między UE a Ukrainą i apeluje o zwiększenie pomocy UE dla Ukrainy w zakresie cyberbezpieczeństwa; z zadowoleniem przyjmuje dyskusję na temat wojskowej misji doradczej i szkoleniowej na Ukrainie i wyraża swoje poparcie;

45.

zdecydowanie potępia powszechne akty przemocy, do których doszło po pokojowych protestach w Kazachstanie w styczniu 2022 r.; wzywa władze Kazachstanu, aby wszczęły pełne i niezależne międzynarodowe dochodzenie w sprawie naruszeń praw człowieka i podstawowych wolności, które miały miejsce podczas zamieszek;

46.

podkreśla pilny charakter trwającego dialogu na temat bezpieczeństwa w Europie między Stanami Zjednoczonymi, ich europejskimi sojusznikami i Rosją; podkreśla, że UE musi być integralnym partnerem tych dyskusji, aby utrzymać niezależność, suwerenność i integralność terytorialną wszystkich państw europejskich, wspierać środki budowy zaufania i łagodzić napięcia na kontynencie europejskim; podkreśla jednocześnie, że jeżeli Federacja Rosyjska dokona inwazji na Ukrainę, UE musi być gotowa, aby w porozumieniu ze Stanami Zjednoczonymi i innymi sojusznikami i bliskimi partnerami nałożyć daleko idące sankcje na Rosję;

47.

przypomina, że zgodnie z art. 49 TUE Gruzja i Ukraina mają możliwość integracji z Unią i mogą ubiegać się o członkostwo w Unii, o ile spełniają wszystkie kryteria kopenhaskie, przestrzegają zasad demokracji i respektują podstawowe wolności oraz prawa człowieka i mniejszości, a także szanują praworządność; w związku z tym wzywa UE i jej państwa członkowskie, by uznały europejską perspektywę Gruzji i Ukrainy, która jest uważana za niezwykle ważną dla bezpieczeństwa i stabilności tych krajów, a także za siłę napędową dla dalszego wdrażania reform wewnętrznych;

48.

z zadowoleniem przyjmuje wspólny komunikat Komisji i wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela z 9 lutego 2021 r. w sprawie odnowionego partnerstwa z południowym sąsiedztwem (12) oraz opowiada się za pokojem, stabilnością, dobrobytem i zasadami demokratycznymi w regionie; apeluje do Komisji o pełne wdrożenie inicjatyw przedstawionych w tym wspólnym komunikacie; ubolewa, że po 25 latach od rozpoczęcia procesu barcelońskiego wciąż nie zakończono budowy wspólnej przestrzeni dobrobytu, stabilności i wolności z krajami śródziemnomorskimi południowego sąsiedztwa; ponawia jednak swój apel o przeprowadzenie szeroko zakrojonego przeglądu całej europejskiej polityki sąsiedztwa pod kątem finansowania i pomocy udzielanej obcym państwom sąsiadującym z UE, aby zapewnić postępy reform w sąsiadujących krajach partnerskich i zaangażować je w ścisły dialog i ścisłą współpracę z UE, z zagwarantowaniem dostosowanej do potrzeb polityki;

49.

przypomina o zobowiązaniu UE dotyczącym bliskowschodniego procesu pokojowego i zawarcia porozumienia między obiema stronami, obejmującego kwestie uzgodnienia ostatecznego statusu, ze szczególnym uwzględnieniem konieczności utrzymania warunków na gruncie pokojowego rozwiązania dwupaństwowego, na podstawie granic z 1967 r., z Jerozolimą jako stolicą obu państw, z bezpiecznym państwem Izrael i niezależnym, demokratycznym, sąsiednim i zdolnym do przetrwania państwem palestyńskim, żyjącymi obok siebie w pokoju i poczuciu bezpieczeństwa, w oparciu o prawo do samostanowienia i przy pełnym poszanowaniu prawa międzynarodowego; apeluje w związku z tym o wznowienie prawdziwych wysiłków na rzecz pokoju, służących osiągnięciu konkretnych wyników przez obie strony z pomocą społeczności międzynarodowej; apeluje do UE o większe zaangażowanie na rzecz ożywienia procesu pokojowego między Izraelczykami a Palestyńczykami, w tym przez środki budowy zaufania, dialog regionalny i wzmocnioną współpracę transatlantycką w regionie, a także przez lepsze wykorzystanie wpływów UE w stosunku do obu stron; podkreśla, że nadal trzeba wspierać świadczenie podstawowych usług milionom palestyńskich uchodźców na całym Bliskim Wschodzie; apeluje w związku z tym o dalsze wsparcie unijne i międzynarodowe – zarówno polityczne, jak i finansowe – Agencji Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA);

50.

apeluje o zakończenie prowadzonych na miejscu działań, które mogłyby podważyć trwałość rozwiązania dwupaństwowego, takich jak budowa izraelskich osiedli oraz wyburzanie palestyńskich domów i infrastruktury na okupowanym Zachodnim Brzegu, w tym we Wschodniej Jerozolimie; apeluje o polityczne rozwiązanie prowadzące do zakończenia blokady i złagodzenia kryzysu humanitarnego w Strefie Gazy, w tym niezbędne gwarancje bezpieczeństwa, aby zapobiec przemocy wobec Izraela; zdecydowanie potępia terroryzm; podkreśla, jak ważne są palestyńskie wybory dla przywrócenia demokratycznej legitymacji powszechnego poparcia dla instytucji politycznych w Palestynie;

51.

zwraca uwagę na pierwszą rocznicę porozumień abrahamowych i podkreśla ich znaczenie dla pokoju, stabilności i współpracy w regionie; apeluje do Komisji i Rady, aby wspierały normalizację stosunków między Izraelem i państwami arabskimi poprzez wdrożenie i rozszerzenie porozumień abrahamowych jako ważnego wkładu w osiągnięcie trwałego pokoju na Bliskim Wschodzie; uznaje ważną rolę, jaką odegrały Stany Zjednoczone;

52.

wyraża poważne zaniepokojenie sytuacją w Libanie i zdecydowanie wzywa rząd libański, aby działał w sposób ukierunkowany na realizację celów, wiarygodny i rozliczalny oraz wolny od wpływów zewnętrznych; podkreśla szczególną odpowiedzialność Hezbollahu i innych frakcji za represje wobec libańskiego ruchu ludowego w 2019 r. oraz za kryzys polityczny i gospodarczy w Libanie; wzywa Iran, aby powstrzymał się od mieszania się w wewnętrzne sprawy Libanu, oraz apeluje o poszanowanie suwerenności i niezależności politycznej Libanu; zdecydowanie potępia ataki rakietowe Hezbollahu z południowego Libanu na obszary cywilne w Izraelu; nie zgadza się, aby prezydent Baszar al-Assad odgrywał jakąkolwiek rolę w Syrii po zakończeniu konfliktu w związku z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2254 (2015); z zadowoleniem przyjmuje i popiera dochodzenia karne wymierzone w Baszara al-Assada i jego współpracowników w związku z użyciem broni chemicznej i odpowiedzialnością za wiele zbrodni wojennych; zaleca, aby państwa członkowskie rozszerzyły listę osób objętych ukierunkowanymi sankcjami o urzędników cywilnych i wojskowych w reżimie Assada, którzy według wiarygodnych danych są zamieszani w zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości i inne poważne przestępstwa; ponownie wzywa Komisję, aby przedstawiła plan działania UE w sprawie bezkarności, który będzie zawierał specjalny rozdział poświęcony Syrii; podkreśla, że ten plan działania powinien poprawić koordynację i harmonizację zasobów i działań państw członkowskich w celu ścigania zbrodniarzy wojennych w UE;

53.

jest nadal głęboko zaniepokojony coraz bardziej asertywną polityką zagraniczną rządu tureckiego, która prowadzi do powtarzających się napięć między Turcją a całą UE, jej poszczególnymi państwami członkowskimi oraz krajami w sąsiedztwie; zauważa, że według sprawozdania Komisji z 19 października 2021 r. w sprawie Turcji (13) w sierpniu 2021 r. wskaźnik dostosowania Turcji do WPBiO nadal był bardzo niski i wynosił około 14 %; przypomina o długotrwałym pogarszaniu się sytuacji w zakresie praw człowieka i demokracji w Turcji; zauważa, że unijne finansowanie Turcji będzie podlegało zasadom warunkowości, obejmującym przestrzeganie zasad Karty Narodów Zjednoczonych, prawa międzynarodowego oraz zasad i wartości europejskich; apeluje o wznowienie dialogu dyplomatycznego, by znaleźć trwałe rozwiązania sporów we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego; przyznaje, że Turcja będzie nadal krajem o kluczowym znaczeniu strategicznym dla UE oraz że należy intensyfikować kontakty w obszarach wspólnego zainteresowania, ze szczególnym uwzględnieniem niektórych obszarów polityki, takich jak zmiana klimatu, walka z terroryzmem, migracja, bezpieczeństwo i gospodarka; z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym niedawny, pierwszy dialog na wysokim szczeblu na temat migracji i bezpieczeństwa oraz ponownie wyraża uznanie dla Turcji za przyjęcie milionów syryjskich migrantów i uchodźców; stwierdza, że obecnie perspektywa przystąpienia Turcji do UE jest nierealistyczna; dlatego też jeżeli obecna negatywna tendencja nie zostanie szybko i konsekwentnie odwrócona, silnie nalega, aby Komisja zaleciła, zgodnie z ramami negocjacyjnymi z października 2005 r., formalne zawieszenie negocjacji akcesyjnych z Turcją, żeby umożliwić obu stronom – w drodze zorganizowanego i kompleksowego dialogu na wysokim szczeblu – dokonanie realistycznego przeglądu stosowności obecnych ram i ich zdolności do funkcjonowania oraz zbadanie możliwych nowych, alternatywnych kompleksowych modeli przyszłych stosunków; przypomina, że UE jest gotowa skorzystać z wszystkich dostępnych jej instrumentów, w tym sankcji, by bronić swoich interesów i interesów państw członkowskich oraz utrzymać stabilność w regionie;

54.

podkreśla znaczenie pełnego wdrożenia umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z UE, w tym Protokołu w sprawie Irlandii i Irlandii Północnej, oraz umowy o handlu i współpracy; podkreśla znaczenie tego protokołu dla utrzymania pokoju i stabilności oraz dla integralności i należytego funkcjonowania europejskiego jednolitego rynku; z zadowoleniem przyjmuje działania na rzecz ustanowienia – zgodnie z umową – Zgromadzenia Parlamentarnego Partnerstwa, w skład którego wejdą posłowie do Parlamentu Europejskiego i posłowie do Parlamentu Zjednoczonego Królestwa; pozostaje otwarty na dalsze rozwijanie i wzmacnianie ram współpracy między UE a Zjednoczonym Królestwem, które mogłyby doprowadzić do porozumienia w sprawie polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony oraz w kwestiach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania; podkreśla w związku z tym znaczenie bliskiej współpracy między UE i Zjednoczonym Królestwem na forach międzynarodowych, w szczególności w ONZ, z uwagi na wielość wspólnych wartości i interesów oraz bliskość geograficzną;

55.

podkreśla, że należy wzmocnić współpracę transatlantycką między UE a USA na zasadach partnerstwa równych stron, w oparciu o wspólne wartości i cele oraz zasadę partnerstwa w przywództwie i odpowiedzialności, przy poszanowaniu autonomii, interesów i aspiracji drugiej strony; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje oświadczenie „W kierunku odnowionego partnerstwa transatlantyckiego”, przyjęte na zorganizowanym w 2021 r. szczycie UE–USA, które stanowi dobrą podstawę ambitnej agendy transatlantyckiej; w pełni popiera synergie i wspólne cele polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz zobowiązuje się do nich dążyć poprzez dalsze pogłębianie współpracy w ramach dialogu transatlantyckiego UE–USA, żeby poradzić sobie z wieloma głównymi wyzwaniami na świecie, np. zmianą klimatu i zagrożeniem stwarzanym przy autorytarne i totalitarne reżimy; z zadowoleniem przyjmuje inaugurację Transatlantyckiej Rady ds. Handlu i Technologii; zaleca regularne organizowanie szczytów UE–USA, aby stale pobudzać na jak najwyższym szczeblu konieczną współpracę transatlantycką; ponownie wyraża poparcie dla utworzenia Transatlantyckiej Rady Politycznej pod przewodnictwem szefów polityki zagranicznej obu stron; podkreśla, że silne relacje transatlantyckie wymagają także, aby UE dalej rozwijała swoje zdolności do działania; podkreśla, że UE musi szybko dostosować się do zmieniającej się roli USA na arenie międzynarodowej, aby chronić swoje żywotne interesy i realizować cele polityki zagranicznej; podkreśla, że UE i USA muszą koordynować działania w obszarze zwalczania terroryzmu i radykalizacji oraz zagwarantować, aby podejmowane starania były wspierane odpowiednimi zasobami; apeluje, by UE i USA wspólnie zajęły się nieustannymi i rosnącymi zagrożeniami dla ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego, w szczególności w strefach konfliktów;

56.

podkreśla, że stosunki UE z Afryką są niezwykle istotne dla reagowania na potrzeby i rozwijania wielkiego potencjału krajów partnerskich, a także dla realizacji wspólnych interesów; podkreśla, że te stosunki z sąsiednim kontynentem UE powinny odzwierciedlać wspólny los i koncentrować się na tworzeniu wiarygodnej perspektywy, w szczególności dla najmłodszych pokoleń; z zadowoleniem przyjmuje wspólny komunikat Komisji i wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela z 9 marca 2020 r. pt. „W kierunku kompleksowej strategii współpracy z Afryką” (14) oraz ponawia apel o wyjście poza relację darczyńca-odbiorca i sprzyjanie prawdziwemu partnerstwu, u którego podstaw leżą rozwój społeczny i ochrona zasobów naturalnych; utrzymuje w związku z tym, że należy wezwać Komisję i wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela do pogłębienia dyskusji z afrykańskimi partnerami UE, zarówno z poszczególnymi krajami, jak i z organizacjami regionalnymi, takimi jak regionalne mechanizmy gospodarcze i regionalne wspólnoty gospodarcze tworzące Unię Afrykańską (UA); podkreśla, jak ważne jest wspieranie UA i jej regionalnych komponentów w wysiłkach zmierzających do stworzenia skutecznej architektury bezpieczeństwa pozwalającej zapobiegać konfliktom i zarządzać nimi, m.in. przez kompleksowe wsparcie na rzecz zapewnienia operacyjności afrykańskich sił reagowania i ich komponentów regionalnych; apeluje o ścisłe wdrożenie celów zrównoważonego rozwoju (SDG) we wszystkich obszarach relacji między UE i Afryką; z zadowoleniem przyjmuje zawarcie w kwietniu 2021 r. porozumienia zastępującego umowę z Kotonu i wzmocnienie związków UE z krajami Organizacji Państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku oraz nasiloną współpracę na forach wielostronnych w zakresie agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju i działań w dziedzinie klimatu; wyraża zaniepokojenie z powodu opóźnień w podpisywaniu porozumienia zastępującego umowę z Kotonu; odnotowuje umowy o readmisji z krajami afrykańskimi;

57.

wyraża poważne zaniepokojenie pogłębiającym się brakiem bezpieczeństwa w regionie Sahelu, wpływającym na poczucie bezpieczeństwa i warunki życia niezliczonych osób cywilnych, oraz rosnącą liczbą ataków przeprowadzanych przez islamistycznych bojowników, które mają niekorzystny wpływ na stabilność w regionie, w szczególności w Mali i Burkina Faso; apeluje do UE i Grupy Pięciu na rzecz Sahelu o interwencję, która zapobiegnie załamaniu się bezpieczeństwa w szerszym regionie; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje odnowione partnerstwo między NATO a Mauretanią, która jest głównym regionalnym sojusznikiem UE i której siły zbrojne znajdują się na pierwszej linii walki z terroryzmem w regionie; potępia obecność prywatnych firm wojskowych i ochroniarskich w Afryce, w szczególności wspieranej przez Kreml rosyjskiej grupy Wagnera, która dopuściła się łamania praw człowieka na szeroką skalę, działając na rzecz interesów państw niedemokratycznych kosztem niewinnych cywilów oraz bezpieczeństwa, stabilności i dobrobytu ogarniętych wojną krajów afrykańskich; podkreśla, że trzeba zaktualizować strategię UE-Afryka w drodze zintegrowanego podejścia, które może zapewnić bezpieczeństwo i rozwój, aby doprowadzić do ustabilizowania niepokojącej sytuacji w regionie Sahelu, z uwzględnieniem wydarzeń zaobserwowanych w 2021 r. i z uwagi na pogłębiającą się tam niestabilność oraz istotny wpływ, jaki wydarzenia w tym regionie wywierają nie tylko na Afrykę, ale również na UE i jej państwa członkowskie; w świetle powyższego uwypukla potrzebę współpracy nad strategią w obszarach obrony, rozwoju i budowania pokoju, by przeciwdziałać nasilającemu się ruchowi dżihadystów w regionie Sahelu i w innych częściach Afryki;

58.

jest głęboko zaniepokojony wydarzeniami w Rosji i przypomina, że w interesie UE leży utrzymanie wolności, stabilności i pokoju na kontynencie europejskim i poza jego granicami; uważa, że UE powinna ściśle współpracować i koordynować działania z NATO i innymi partnerami, aby powstrzymywać Rosję od podejmowania destabilizujących i wywrotowych działań w Europie, zwłaszcza w krajach bałtyckich i Europie Wschodniej, m.in. w formie ingerencji w wybory, kampanii dezinformacyjnych i wspierania partii skrajnie prawicowych; podkreśla, że trzeba zwiększyć cenę, jaką władze rosyjskie muszą ponieść za represjonowanie własnych obywateli; ubolewa, że rosyjskie siły zbrojne nadal okupują części Ukrainy i Gruzji z naruszeniem prawa międzynarodowego, że nadal są obecne w Republice Mołdawii oraz że Rosja nadal destabilizuje pokój i bezpieczeństwo w regionie i czynnie wykorzystuje środki hybrydowe przeciwko demokracjom w Europie; wyraża zaniepokojenie rosyjską ingerencją w regionie Bałkanów Zachodnich, prowadzoną z zastosowaniem taktyki hybrydowej, obejmującą kampanie dezinformacyjne mające osłabić rolę UE i jej zaangażowanie na rzecz europejskiej przyszłości poszczególnych krajów; podkreśla, że należy przemawiać jednym głosem w sprawie polityki UE w tym kontekście, w tym w sprawie egzekwowania sankcji; apeluje zatem do Komisji, aby swoją strategię dotyczącą Rosji ściślej koordynowała z państwami członkowskimi, dzięki czemu UE będzie występować wobec gróźb rosyjskich zgodnym frontem; podkreśla, że Parlament zalecił, aby UE wraz z państwami członkowskimi przeprowadziła przegląd unijnej polityki wobec Rosji i opracowała kompleksową strategię unijną w stosunku do Rosji; apeluje do UE, aby opracowała strategię przyszłych stosunków UE z demokratyczną Rosją, w której jasno pokazano by Rosjanom korzyści, jakie mogą przynieść takie stosunki; podkreśla, że nie może dojść do istotnych zmian w stosunkach z Rosją, dopóki prowadzić ona będzie agresywną politykę wobec UE i jej sąsiadów; przypomina, że UE musi jasno stwierdzić, że jeżeli Rosja będzie kontynuować obecną politykę wobec Białorusi, UE będzie musiała wprowadzić dodatkowe środki powstrzymujące i odstraszające wobec Rosji; wyraża zaniepokojenie powtarzającym się łamaniem przez Rosję porozumień i norm dotyczących kontroli zbrojeń, co prowadzi do załamania układu o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych pośredniego zasięgu, a także naruszaniem przez Rosję konwencji o broni chemicznej przez stosowanie militarnych środków paralityczno-drgawkowych, zarówno wewnątrz kraju, jak i na terytorium UE; podkreśla potrzebę wywarcia presji na Federację Rosyjską, aby przestrzegała prawa międzynarodowego i międzynarodowych porozumień; ubolewa, że Rosja wykorzystuje zasoby energetyczne jako geopolityczne narzędzie nacisku, w szczególności dostawy gazu do państw członkowskich przez Ukrainę, i wzywa do zminimalizowania zależności energetycznej od Rosji poprzez zachęcanie do dywersyfikacji źródeł energii i dróg dostaw, w tym przez wstrzymanie projektu Nord Stream 2; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zwiększyły europejskie bezpieczeństwo energetyczne, zwłaszcza w świetle obecnego gwałtownego wzrostu cen gazu i energii elektrycznej; zachęca UE do zacieśnienia kontaktów z obywatelami Rosji, w tym poprzez opracowanie jasno określonego celu „zaangażowanie”, który powinien koncentrować się nie tylko na tradycyjnych selektywnych kontaktach z Kremlem, ale również na „strategicznym” i bardziej dynamicznym zaangażowaniu w kontakty z rosyjską opozycją i społeczeństwem obywatelskim;

59.

zwraca uwagę, że Arktyka ma dla UE znaczenie strategiczne i geopolityczne, oraz podkreśla, że UE zobowiązała się być odpowiedzialnym podmiotem, dążącym do zapewnienia długoterminowego zrównoważonego i pokojowego rozwoju tego regionu; podkreśla wyjątkową złożoność wyzwań, przed którymi stoi region Arktyki, wymagających większego zaangażowania UE i rozwiązań, także z uwzględnieniem wiedzy i woli mieszkańców Arktyki, w tym ludów tubylczych; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje wspólny komunikat Komisji i wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela z 13 października 2021 r. w sprawie silniejszego zaangażowania UE na rzecz pokojowej, zrównoważonej i prosperującej Arktyki (15); wzywa wszystkie zainteresowane strony, aby reagowały na bardzo niepokojące skutki i konsekwencje zmiany klimatu w Arktyce; podkreśla, że perspektywa militaryzacji Arktyki niesie ze sobą znaczne zagrożenia dla bezpieczeństwa w regionie i poza nim, oraz wyraża zaniepokojenie potencjalnym rozprzestrzenianiem się globalnych problemów bezpieczeństwa na Arktykę i postępującą, znaczną koncentracją rosyjskich sił zbrojnych w Arktyce, a także wpływem daleko idących chińskich inicjatyw rozwojowych i infrastrukturalnych oraz ambicji w tym regionie; zauważa, że Arktyka odgrywa kluczową rolę pod względem bezpieczeństwa całej Europy; podkreśla, że UE musi mieć jasną wizję swojej roli w sprawach bezpieczeństwa w Arktyce, a także dobrą współpracę z NATO; zwraca uwagę na to, jak ważne jest poszanowanie prawa międzynarodowego i obowiązujących umów, aby Arktyka pozostała obszarem o niskim poziomie napięć; apeluje o zwrócenie baczniejszej uwagi na pierwszy arktyczny przewód światłowodowy, będący elementem układu nerwowego internetu, który w coraz większym stopniu staje się przedmiotem międzynarodowych operacji wywiadowczych; zachęca członków Rady Arktycznej, aby podjęły problem zwiększonej militaryzacji i poszukiwały platform do odpowiedniego zajęcia się tą kwestią zarówno z członkami Rady Arktycznej, jak i z podmiotami niewchodzącymi w jej skład; opowiada się za wzmożonymi wysiłkami UE na rzecz osiągnięcia statusu obserwatora przy Radzie Arktycznej, co pozwoliłoby wywierać silniejszy wpływ geopolityczny;

60.

podkreśla, że Chiny są partnerem, z którym UE współpracuje i negocjuje, ale są także konkurentem w coraz liczniejszych dziedzinach oraz systemowym rywalem; ponawia apel do UE, zawarty w rezolucji z 16 września 2021 r. w sprawie nowej strategii UE–Chiny (16), o opracowanie bardziej asertywnej, kompleksowej i spójnej strategii UE–Chiny, która łączy wszystkie państwa członkowskie i kształtuje stosunki z coraz bardziej asertywnymi i interwencjonistycznymi Chinami w interesie UE jako całości; podkreśla, że strategia ta powinna propagować wielostronny ład oparty na zasadach, stawiać w centralnym punkcie obronę unijnych wartości i interesów oraz opierać się na trzech zasadach: współpracy, gdy jest to możliwe, konkurowania, gdy jest to potrzebne, i konfrontacji, gdy jest to konieczne; apeluje o ściślejszą współpracę między krajami demokratycznymi, aby sprostać coraz większej asertywności i represyjności Komunistycznej Partii Chin (KPCh);

61.

zdecydowanie opowiada się za znaczącym udziałem Tajwanu w charakterze obserwatora w spotkaniach, mechanizmach i działaniach organizacji międzynarodowych oraz za pogłębioną współpracą między UE a Tajwanem, w tym dwustronną umową inwestycyjną; wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i Komisję do pilnego rozpoczęcia oceny skutków dwustronnej umowy inwestycyjnej, konsultacji publicznych w jej sprawie i określenia jej zakresu z władzami tajwańskimi jako przygotowania do negocjacji mających pogłębić dwustronne powiązania gospodarcze; odnotowuje z poważnym zaniepokojeniem niedawny pokaz siły i eskalację napięć w punktach zapalnych regionu, takich jak Morze Południowochińskie, Morze Wschodniochińskie oraz Cieśnina Tajwańska; wyraża poważne zaniepokojenie ciągłymi chińskimi manewrami wojskowymi w Cieśninie Tajwańskiej, w tym wymierzonymi w Tajwan lub odbywającymi się w tajwańskiej strefie identyfikacyjnej obrony powietrznej; apeluje do Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) o zaprzestanie takich demonstracji siły wojskowej, które stanowią poważne zagrożenia dla pokoju i stabilności w Cieśninie Tajwańskiej oraz w regionie Indo-Pacyfiku; powtarza, że stosunki między Chinami a Tajwanem powinny być rozwijane w sposób konstruktywny w drodze dialogu; podkreśla swój sprzeciw wobec wszelkich jednostronnych działań, które mogą podważyć status quo w Cieśninie Tajwańskiej; podkreśla, że nie można dokonywać żadnych zmian stosunków po obu stronach Cieśniny Tajwańskiej wbrew woli obywateli Tajwanu; wzywa UE i jej państwa członkowskie do przyjęcia aktywnej roli we współpracy z międzynarodowymi partnerami o podobnych poglądach, aby zapewnić pokój i stabilność w Cieśninie Tajwańskiej oraz ustanowić partnerstwo z demokratycznym rządem Tajwanu;

62.

zdecydowanie potępia ciągłe łamanie praw człowieka w Chinach, zwłaszcza mniejszości etnicznych i religijnych, wymierzone głównie w muzułmańskich Ujgurów, chrześcijan i Tybetańczyków, ale potępia również tłumienie demokracji i wolności w Makau i Hongkongu, w tym poprzez narzucenie w 2020 r. drakońskiej ustawy o bezpieczeństwie narodowym; potępia agresywne zachowanie Chin na Morzu Południowochińskim i Morzu Wschodniochińskim, mające wpływ na wolność żeglugi, a także rewizjonistyczne stanowisko Chin w Azji Wschodniej, które doprowadziło do szeregu starć granicznych z sąsiadami;

63.

ponownie zdecydowanie potępia bezpodstawne i arbitralne sankcje nałożone przez władze chińskie na szereg osób i podmiotów z Europy, w tym na pięciu posłów do PE; ponawia apel do rządu chińskiego o zniesienie tych całkowicie nieuzasadnionych środków ograniczających;

64.

potępia działania podejmowane przez ChRL w Hongkongu i podkreśla, że trwające podkopywanie autonomii Hongkongu nie tylko jest sprzeczne z zobowiązaniami Chin wynikającymi z umów dwustronnych i prawa międzynarodowego, lecz także każe kwestionować rolę Pekinu jako wiarygodnego partnera; wzmacnia swoje stanowisko dotyczące ukierunkowanych sankcji wobec chińskich urzędników zamieszanych w łamanie praw człowieka w Hongkongu i Sinciangu, nakładanych w oparciu o globalny system sankcji UE za naruszenia praw człowieka, i dalej wzywa Radę, aby przyjęła ukierunkowane sankcje, w tym wprowadziła w życie zakaz podróży i zamrożenie aktywów, wobec osób i podmiotów w Hongkongu i ChRL za poważne naruszenia praw człowieka i prawa międzynarodowego w Hongkongu; wzywa państwa członkowskie, które nadal mają traktaty o ekstradycji z Chinami i Hongkongiem, aby zawiesiły poszczególne procedury ekstradycji, jeżeli ekstradycja danej osoby naraża ją na tortury lub okrutne, nieludzkie lub poniżające traktowanie albo karanie, jeżeli osobie tej groziłyby zarzuty z powodów politycznych, w innych sytuacjach, w których ekstradycja dotyczyłaby mniejszości etnicznych, przedstawicieli prodemokratycznej opozycji w Hongkongu i ogólnie dysydentów, a także ilekroć naruszałaby zobowiązania UE wynikające z europejskiej konwencji praw człowieka;

65.

podkreśla, jak ważne jest, aby UE dołączyła do prowadzonego przez partnerów transatlantyckich zewnętrznego niezależnego dochodzenia dotyczącego pochodzenia wirusa COVID-19, który pojawił się w chińskim mieście Wuhan, w celu uzyskania bardzo potrzebnych odpowiedzi i wiedzy mogących zapobiec przyszłym światowym katastrofom mającym bezpośredni wpływ na politykę zagraniczną i politykę bezpieczeństwa;

66.

potępia przymus stosowany przez KPCh w stosunku do Litwy oraz innych państw członkowskich i partnerów UE oraz apeluje o większą solidarność z krajami, wobec których KPCh stosuje przymus, w tym przez współpracę z naszymi demokratycznymi sojusznikami polegającą na otwieraniu naszych rynków dla gospodarek cierpiących w wyniku przymusu gospodarczego ze strony KPCh; wyraża zadowolenie, że Komisja postanowiła wnieść do Światowej Organizacji Handlu sprawę przeciwko Chinom w obronie Litwy;

67.

z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź przewodniczącej Komisji, która zamierza przedstawić nowy wspólny komunikat w sprawie partnerstwa z regionem Zatoki Perskiej; wzywa UE do przedstawienia spójnej strategii na rzecz zrównoważonego zaangażowania UE w regionie, której kluczowym strategicznym celem będzie propagowanie regionalnego bezpieczeństwa i współpracy; zauważa, że w takim zaangażowaniu należy dążyć do budowania synergii z partnerami regionalnymi, m.in. na forum konferencji na rzecz współpracy i partnerstwa w Bagdadzie oraz przez większe wsparcie UE dla inicjatyw na rzecz dialogu w ramach dyplomacji drugiego toru, angażujących naukowców, społeczeństwo obywatelskie, przywódców religijnych i inne podmioty; jest podbudowany deeskalacją napięć między Iranem a Arabią Saudyjską oraz wzywa oba kraje do szybkiej finalizacji procesu pełnego wznowienia stosunków dyplomatycznych; przypomina, że priorytetem UE jest odnowienie Wspólnego kompleksowego planu działania (JCPOA), ponieważ może on pomóc zapewnić bezpieczeństwo w Europie i regionie; przypomina, że JCPOA pozostaje jedyną drogą do powstrzymania niepokojącej działalności jądrowej Iranu; pochwala rolę odgrywaną przez wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela oraz ESDZ w mediacjach między USA a Iranem prowadzonych z myślą o odnowieniu JCPOA; wzywa Stany Zjednoczone i Iran, aby prowadziły konstruktywne negocjacje, które doprowadzą do powrotu do pełnego przestrzegania JCPOA; podkreśla, że droga do ożywienia JCPOA łączy powrót Iranu do wywiązywania się w pełni z jego zobowiązań wynikających z JCPOA ze zniesieniem wszystkich amerykańskich sankcji związanych z JCPOA; zauważa, że należy zająć się szerszą wrogą i destabilizującą aktywnością Iranu na Bliskim Wschodzie i poza nim, w tym na terytorium państw członkowskich UE, i przeciwdziałać takiej aktywności; podkreśla, że każde porozumienie z Iranem musi obejmować wystarczające zabezpieczenia uniemożliwiające Iranowi nabywanie broni jądrowej; wyraża poważne zaniepokojenie doniesieniami, że Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) nie ma dostępu do sprzętu służącego do monitorowania i nadzoru w obiektach i lokalizacjach w Iranie, co poważnie ogranicza zdolność MAEA do weryfikacji i monitorowania działalności jądrowej Iranu, a także tym, że przez ostatnie dwa lata nie udało się rozwiązać problemów z zabezpieczeniami; potępia naruszenia prawa człowieka, których Iran dopuszcza się wobec własnej ludności, program budowy pocisków balistycznych oraz działania terrorystyczne w regionie;

68.

podkreśla, że sytuacja w Afganistanie jest sygnałem alarmowym dla UE, aby ponownie ocenić międzynarodowe podejście do budowania tożsamości narodowej za granicą i strategicznie przekształcić zintegrowane podejście w polityce zewnętrznej, zwiększyć swoją odpowiedzialność za bezpieczeństwo globalne oraz dążyć do większej suwerenności w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa; jest zaniepokojony dramatyczną sytuacją humanitarną, polityczną, gospodarczą i sytuacją w zakresie bezpieczeństwa w Afganistanie, zwłaszcza dlatego że co trzeciemu Afgańczykowi grozi skrajny głód; apeluje do Komisji i ESDZ o zwiększenie pomocy humanitarnej oraz o wykorzystanie wszystkich dostępnych narzędzi, by zapewnić zagrożonym Afgańczykom ochronę; podkreśla, że reżim talibów musi ponosić odpowiedzialność za ochronę życia ludzkiego i mienia oraz za przywrócenie bezpieczeństwa, porządku publicznego i usług publicznych oraz musi być z tego rozliczany; ponownie stwierdza, że afgańskie kobiety i dziewczęta, przedstawiciele zawodów związanych z afgańskim społeczeństwem obywatelskim, obrońcy praw człowieka, działacze polityczni, dziennikarze, naukowcy, artyści, mniejszości religijne i etniczne oraz inne zagrożone grupy, podobnie jak wszyscy Afgańczycy, zasługują na życie w warunkach ochrony, bezpieczeństwa i godności oraz na pełny dostęp do edukacji i życia publicznego, i z zadowoleniem przyjmuje szerokie poparcie międzynarodowe dla ich praw i wolności; apeluje o dalszą ewakuację zagrożonych Afgańczyków, zwłaszcza kobiet będących sędziami, obrońców praw człowieka, dziennikarzy, miejscowego personelu i innych osób narażonych ze względu na swoją działalność na rzecz promowania demokracji i podstawowych wolności; wzywa UE do ochrony osiągnięć ostatnich 20 lat oraz do dopilnowania, aby Afganistan nie stał się ponownie bezpiecznym schronieniem dla grup terrorystycznych; wzywa UE, aby przeprowadziła dogłębną analizę 20-letniego zaangażowania w Afganistanie i wyciągnęła z niego wnioski oraz aby niezwłocznie opracowała kompleksową, opartą na doświadczeniach strategię UE dla Afganistanu i sąsiednich krajów; podkreśla znaczenie współpracy z krajami w sąsiedztwie i regionie dla zapewnienia globalnego bezpieczeństwa i stabilności regionu, przy czym należy pamiętać, że nie wszyscy sąsiedzi Afganistanu i potęgi regionalne mają te same cele co koalicja pod przywództwem USA; podkreśla w związku z tym ważną rolę, jaką niektóre kraje odegrały w repatriacji obywateli europejskich i ewakuacji Afgańczyków znajdujących się w trudnej sytuacji, w szczególności przez wywieranie znacznego nacisku dyplomatycznego na siły talibów;

69.

z zadowoleniem przyjmuje odnowione zaangażowanie UE na rzecz regionu Indo-Pacyfiku i uznanie jego rosnącego znaczenia dla interesów UE, o czym mowa we wspólnym komunikacie wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i Komisji z 16 września 2021 r. dotyczącym unijnej strategii współpracy w regionie Indo-Pacyfiku (17), a także w konkluzjach Rady w tej samej sprawie z 19 kwietnia 2021 r.; opowiada się za wzmocnioną współpracą z krajami regionu, w szczególności z Japonią, krajami Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN), Australią, Nową Zelandią i Koreą; dostrzega intensywną konkurencję geopolityczną i spory terytorialne w regionie, podsycane w dużej mierze rosnącą asertywnością Chin wobec sąsiadów; wzywa wszystkie strony, aby przestrzegały zasad prawa międzynarodowego, zwłaszcza Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza; podkreśla potrzebę strategicznego długoterminowego zaangażowania w regionie Indo-Pacyfiku oraz ustanowienia kompleksowych, strategicznych mechanizmów dwustronnego i wielostronnego dialogu z krajami tego regionu i ich społeczeństwami, w szczególności z krajami o podobnych poglądach, takimi jak m.in. Japonia, Korea Południowa, Australia i Nowa Zelandia; podkreśla znaczenie, jakie bezpieczeństwo i stabilność w regionie Indo-Pacyfiku mają dla dobrobytu i bezpieczeństwa w UE; odnotowuje powstające w regionie nowe partnerstwa, takie jak ustanowienie trójstronnego sojuszu wojskowego między Australią, Zjednoczonym Królestwem i USA (AUKUS), i wyraża ubolewanie, że partnerstwo to powstało przy niskim poziomie koordynacji;

70.

zwraca uwagę na rosnący wpływ regionalny i geopolityczny Indii; podkreśla, że potrzebne jest większe zaangażowanie polityczne w celu wzmocnienia partnerstwa UE–Indie i wykorzystania pełnego potencjału stosunków dwustronnych; przypomina o potrzebie pogłębionego partnerstwa opartego na wspólnych wartościach i pełnym poszanowaniu praw człowieka; dostrzega, że Indie są dla UE kluczowym partnerem ze względu na ich położenie i czołową rolę odgrywaną przez nie w podstawowych obszarach; podkreśla, że państwa sąsiadujące z Indiami i region Indo-Pacyfiku w coraz większym stopniu stają się przestrzenią, w której Chiny – z uwagi na ich ekspansjonizm i ambicje – stawiają nowe i rosnące wyzwania pod względem strategicznym, geopolitycznym, gospodarczym i handlowym;

71.

wzywa do wzmocnienia i zacieśnienia współpracy z naszymi partnerami w Ameryce Łacińskiej; uważa, że wzmocnione stosunki z Ameryką Łacińską i Karaibami mają bardzo duże znaczenie dla strategii geopolitycznej UE na świecie; zwraca uwagę na potrzebę wzmocnienia przez Unię więzi, które łączą ją z krajami Ameryki Łacińskiej i Karaibów, w szczególności w celu ochrony wielostronnego ładu opartego na zasadach; wzywa UE do wykorzystania wszystkich dostępnych narzędzi w celu pogłębienia współpracy z partnerami z Ameryki Łacińskiej i Karaibów; nalega na UE, aby odzyskała pozycję preferowanego partnera krajów Ameryki Łacińskiej z uwagi na to, że inne podmioty geopolityczne zajmują coraz większą przestrzeń w regionie, zwłaszcza w wyniku pandemii COVID-19 i dyplomacji szczepionkowej; apeluje do UE i państw członkowskich, aby stosowały bardziej asertywną politykę wobec reżimów autorytarnych, które czerpią korzyści ze stosunków z UE i które ograniczyły, naruszyły lub wprost zniosły prawa i wolności swoich obywateli;

Wzmacnianie demokratycznego nadzoru i kontroli nad unijną WPZiB, poprawa jej rozliczalności i wzmacnianie jej wymiaru parlamentarnego

72.

zwraca uwagę na szczególny wkład Parlamentu Europejskiego w unijną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, możliwy dzięki mocnym stronom jego dyplomacji parlamentarnej, na przykład w formie jego sprawozdań i rezolucji, gęstej sieci stałych organów międzyparlamentarnych, dialogu politycznego prowadzonego z urzędnikami na całym świecie oraz wspierania demokracji czy prowadzenia mediacji i obserwacji wyborów; wskazuje swoją misję informacyjną na Ukrainie w styczniu i lutym 2022 r. jako przykład zdolności reagowania dyplomacji parlamentarnej; potwierdza, że Parlament powinien w pełni wykorzystywać swoje uprawnienia nadzorcze i budżetowe przy podejmowaniu przez Unię decyzji na arenie międzynarodowej; podkreśla znaczenie programów Parlamentu wspierających demokrację, które mają duży potencjał wzmocnienia roli UE na świecie dzięki zaangażowaniu kluczowych podmiotów politycznych i ułatwieniu trwałych demokratycznych rządów w państwach trzecich;

73.

podkreśla, że dialog polityczny i techniczny między parlamentami ma zasadnicze znaczenie i musi być dobrze skoordynowany z działaniami władzy wykonawczej; w związku z tym podkreśla, jak ważne jest to, by instytucje sprawnie wymieniały między sobą wszystkie istotne informacje w dziedzinie WPZiB, w tym stosowne informacje poufne, w celu zapewnienia skuteczności unijnych działań zewnętrznych jako całości i bardziej odpowiedzialnej WPZiB;

74.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby umożliwiały i wzmacniały nadzór parlamentarny nad działaniami zewnętrznymi UE, w tym poprzez kontynuowanie regularnych konsultacji z wiceprzewodniczącym / wysokim przedstawicielem i z Komisją; podkreśla, że taki nadzór odgrywa ważną rolę w zapewnianiu prawidłowego funkcjonowania demokracji europejskiej i zaufania publicznego; podkreśla, że taki nadzór może służyć jako punkt wyjścia do wzmocnienia roli instytucjonalnej Parlamentu w WPZiB; apeluje o szybkie zakończenie negocjacji dotyczących zastąpienia porozumienia międzyinstytucjonalnego z 2002 r. w sprawie dostępu Parlamentu do szczególnie chronionych informacji Rady w dziedzinie polityki bezpieczeństwa i obrony (18); apeluje o koordynację służb bezpieczeństwa i służb informacyjnych państw członkowskich;

75.

zwraca uwagę na znaczenie zgromadzeń parlamentarnych jako przestrzeni współpracy i dialogu instytucjonalnego oraz na ich cenny wkład w europejskie działania zagraniczne w kwestiach bezpieczeństwa, a także podkreśla, że należy wspierać ich działalność oraz zagwarantować ich należyte funkcjonowanie i rozwój; apeluje o wzmocnienie nadzoru sprawowanego przez Parlament nad pracą delegatur Unii polegającą na reprezentowaniu za granicą wartości i zasad UE oraz dążeniu do realizacji interesów UE i niepomijaniu przy tym podejścia ukierunkowanego na prawa człowieka; podkreśla, że delegatury UE powinny mieć wszystkie niezbędne i stosowne zasoby i umiejętności, aby skutecznie realizować te zadania;

76.

apeluje, aby wykorzystać w pełni zwiększone zaangażowanie Parlamentu Europejskiego w prace nad programem „Globalny wymiar Europy” i nad instrumentem IPA III; z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie odbywającego się dwa razy w roku dialogu geopolitycznego na wysokim szczeblu na temat instrumentów finansowania zewnętrznego jako kluczowego narzędzia służącego nie tylko do kontroli, ale także do aktywnego kształtowania priorytetów polityki zagranicznej UE; podkreśla, że te dialogi geopolityczne służą temu, by Parlament mógł wytyczać kierunki, sprawować strategiczne kierownictwo i przedstawiać wytyczne w zakresie programowania i wdrażania tematycznych i geograficznych priorytetów programu „Globalny wymiar Europy” i instrumentu IPA III; utrzymuje jednak, że Parlament, by prowadzić wnikliwą kontrolę, powinien otrzymywać odpowiednie dokumenty przygotowawcze z wystarczającym wyprzedzeniem i o odpowiednim poziomie szczegółowości; apeluje o zwiększenie przejrzystości we wdrażaniu instrumentów finansowych przez utworzenie jednej wspólnej i przejrzystej publicznej bazy danych obejmującej projekty i działania;

77.

przypomina Radzie, że Parlament ma prawo do bycia informowanym o wszystkich etapach procedur związanych z negocjowaniem i zawieraniem umów międzynarodowych, a jego prerogatywą jest udzielanie lub wstrzymywanie zgody na takie umowy; jest zdeterminowany korzystać z tych uprawnień, zdefiniowanych w traktatach, aby zapewnić przejrzystość i demokratyczny nadzór nad międzynarodowymi umowami negocjowanymi w imieniu UE, a także nad wdrażaniem Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju, zgodnie ze swoim zaleceniem z 28 marca 2019 r. (19), w tym jeśli chodzi o komplementarność tego instrumentu z innymi unijnymi instrumentami w dziedzinie działań zewnętrznych;

78.

ponownie przypomina, że jego zdaniem nadszedł czas na zweryfikowanie deklaracji z 2010 r. w sprawie odpowiedzialności politycznej, tak by poprawić tę podstawę stosunków między Parlamentem a wiceprzewodniczącym / wysokim przedstawicielem;

o o

79.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji przewodniczącemu Rady Europejskiej, Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0383.

(2) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0515.

(3) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0356.

(4) Dz.U. C 362 z 8.9.2021, s. 71.

(5) Konferencja Narodów Zjednoczonych do spraw handlu i rozwoju, Sprawozdanie na temat handlu i rozwoju za 2019 r. – finansowanie globalnego zielonego ładu, 2019 r.

(6) Dz.U. L 56 z 4.3.1968, s. 1.

(7) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/821 z 20 maja 2021 r. ustanawiające unijny system kontroli wywozu, pośrednictwa, pomocy technicznej, tranzytu i transferu produktów podwójnego zastosowania (Dz.U. L 206 z 11.6.2021, s. 1).

(8) Zalecenie Parlamentu Europejskiego z 13 marca 2019 r. dla Rady, Komisji oraz wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w sprawie zakresu działania i mandatu specjalnych przedstawicieli UE (Dz.U. C 23 z 21.1.2021, s. 146).

(9) Dz.U. L 335 z 13.12.2008, s. 99.

(10) Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 158.

(11) Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 21 stycznia 2021 r., Gruzja przeciwko Rosji (II).

(12) JOIN(2021)0002.

(13) SWD(2021)0290.

(14) JOIN(2020)0004.

(15) JOIN(2021)0027.

(16) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0382.

(17) JOIN(2021)0024.

(18) Dz.U. C 298 z 30.11.2002, s. 1.

(19) Zalecenie Parlamentu Europejskiego z dnia 28 marca 2019 r. dla Rady i Wiceprzewodniczącego Komisji / Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa w sprawie wniosku Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, przy wsparciu Komisji, skierowanego do Rady i dotyczącego decyzji Rady ustanawiającej Europejski Instrument na rzecz Pokoju (Dz.U. C 108 z 26.3.2021, s. 141).

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/167

P9_TA(2022)0040

Realizacja wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony – sprawozdanie roczne za 2021 r.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony – sprawozdanie roczne za 2021 r. (2021/2183(INI))

(2022/C 342/14)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

—	uwzględniając tytuł V Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 27 lutego 2014 r. w sprawie stosowania uzbrojonych dronów (1),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 11 grudnia 2018 r. w sprawie mobilności wojskowej (2),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 12 września 2018 r. w sprawie autonomicznych systemów uzbrojenia,

—

uwzględniając swoje stanowisko z 26 listopada 2019 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej i dyrektywę 2008/118/WE w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego w odniesieniu do działań obronnych w ramach Unii (3),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 15 stycznia 2020 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony – sprawozdanie roczne (4),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 15 stycznia 2020 r. w sprawie sprawozdania rocznego w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – sprawozdanie roczne (5),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 17 września 2020 r. w sprawie wywozu broni: wdrażanie wspólnego stanowiska 2008/944/WPZiB (6),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 23 października 2020 r. w sprawie równouprawnienia płci w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE (7),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 25 marca 2021 r. w sprawie wdrożenia dyrektywy 2009/81/WE w sprawie zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa oraz dyrektywy 2009/43/WE w sprawie transferów produktów związanych z obronnością (8),

—

uwzględniając swoje stanowisko z 28 kwietnia 2021 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii, Umowy o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony, oraz Umowy między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych (9),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 7 lipca 2021 r. na temat współpracy między UE a NATO w kontekście stosunków transatlantyckich (10),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 7 października 2021 r. w sprawie stanu zdolności cyberobronnych UE (11),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/697 z dnia 29 kwietnia 2021 r. ustanawiające Europejski Fundusz Obronny i uchylające rozporządzenie (UE) 2018/1092 (12),

—

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947 z dnia 9 czerwca 2021 r. ustanawiające Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – Globalny Wymiar Europy, zmieniające i uchylające decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 466/2014/UE oraz uchylające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1601 i rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 480/2009 (13),

—

uwzględniając dokument zatytułowany „Plan realizacji globalnej strategii w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony” przedstawiony Radzie przez wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa 14 listopada 2016 r., oraz konkluzje Rady z 14 listopada 2016 r. w sprawie realizacji globalnej strategii UE w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony, w których określono poziom ambicji UE w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony,

—	uwzględniając konkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie 19 listopada 2018 r. w sprawie ustanowienia umowy w zakresie cywilnego wymiaru wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO),

—	uwzględniając konkluzje Rady w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa z 10 grudnia 2018 r.,

—	uwzględniając konkluzje Rady w sprawie młodzieży, pokoju i bezpieczeństwa z 7 czerwca 2018 r. oraz konkluzje Rady w sprawie młodzieży w działaniach zewnętrznych z 5 czerwca 2020 r.,

—	uwzględniając konkluzje Rady z 20 listopada 2020 r. w sprawie przeglądu strategicznego stałej współpracy strukturalnej (PESCO) 2020,

—	uwzględniając oświadczenie członków Rady Europejskiej z 26 lutego 2021 r. w sprawie bezpieczeństwa i obrony,

—	uwzględniając Konkluzje Rady w sprawie odnowionego partnerstwa z południowym sąsiedztwem – nowy program na rzecz regionu śródziemnomorskiego z 16 kwietnia 2021 r.,

—	uwzględniając Konkluzje Rady Europejskiej w sprawie zintegrowanej strategii Unii Europejskiej w Sahelu z 16 kwietnia 2021 r.,

—

uwzględniając konkluzje Rady w sprawie WPBiO z 25 listopada 2013 r., 18 listopada 2014 r., 18 maja 2015 r., 27 czerwca 2016 r., 14 listopada 2016 r., 18 maja 2017 r., 17 lipca 2017 r., 25 czerwca 2018 r., 17 czerwca 2019 r., 10 grudnia 2019 r., 17 czerwca 2020 r., 12 października 2020 r., 20 listopada 2020 r., 7 grudnia 2020 r. i 10 maja 2021 r.,

—	uwzględniając konkluzje Rady z 18 października 2021 r. w sprawie operacji EUFOR ALTHEA,

—	uwzględniając konkluzje Rady z 22 października 2021 r. w sprawie ataków hybrydowych instrumentalnie wykorzystujących migrantów, prowadzonych przez reżim białoruski,

—	uwzględniając nowy program strategiczny na lata 2019–2024 przyjęty przez Radę Europejską 20 czerwca 2019 r.,

—	uwzględniając wspólną deklarację członków Rady Europejskiej i państw należących do Grupy Pięciu na Rzecz Sahelu z 28 kwietnia 2020 r.,

—	uwzględniając koncepcję Rady w sprawie zintegrowanego podejścia do zmiany klimatu i bezpieczeństwa przyjętą 5 października 2021 r.,

—	uwzględniając plan działania Rady w zakresie zmian klimatu i obronności z 9 listopada 2020 r.,

—	uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Agencji Obrony dotyczące rocznego przeglądu w zakresie obronności przedstawione Radzie na jej posiedzeniu w 20 listopada 2020 r.,

—	uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2019/797 z dnia 17 maja 2019 r. w sprawie środków ograniczających w celu zwalczania cyberataków zagrażających Unii lub jej państwom członkowskim (14),

—	uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2017/2315 z dnia 11 grudnia 2017 r. w sprawie ustanowienia stałej współpracy strukturalnej (PESCO) oraz ustalenia listy uczestniczących w niej państw członkowskich (15),

—	uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2021/509 z dnia 22 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju oraz uchylenia decyzji (WPZiB) 2015/528 (16),

—	uwzględniając decyzje Rady (WPZiB) 2021/748, 2021/749, 2021/750 z dnia 6 maja 2021 r. w sprawie udziału Kanady, Królestwa Norwegii i Stanów Zjednoczonych Ameryki w projekcie PESCO pt. „Mobilność wojskowa”,

—	uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2021/1143 z dnia 12 lipca 2021 r. w sprawie szkoleniowej misji wojskowej Unii Europejskiej w Mozambiku (EUTM Mozambique),

—	uwzględniając globalną strategię zatytułowaną „Wspólna wizja, wspólne działanie: silniejsza Europa. Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej”, przedstawioną przez wiceprzewodniczącą / wysoką przedstawiciel 28 czerwca 2016 r.,

—	uwzględniając wspólny komunikat Komisji oraz Wysokiej Przedstawiciel Unii do Spraw Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa z 6 marca 2014 r. w sprawie otwartego i bezpiecznego światowego obszaru morskiego: elementy strategii Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa morskiego (JOIN(2014)0009),

—	uwzględniając wspólny komunikat Komisji oraz wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z 7 czerwca 2017 r. pt. „Strategiczne podejście do kwestii odporności w ramach działań zewnętrznych UE” (JOIN(2017)0021),

—	uwzględniając wspólny komunikat Komisji oraz Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki bezpieczeństwa z 16 grudnia 2020 r. pt. „Strategia UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę” (JOIN(2020)0018),

—	uwzględniając orędzia przewodniczącej Ursuli von der Leyen o stanie Unii z 2020 i 2021 r. oraz towarzyszące im listy intencyjne,

—	uwzględniając roczny program prac Europejskiego Funduszu Obronnego na 2021 rok, przyjęty przez Komisję 30 czerwca 2021 r.,

—	uwzględniając przegląd Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 09/2019 z 12 września 2019 r. w sprawie obronności europejskiej,

—	uwzględniając Traktat Północnoatlantycki,

—	uwzględniając dwie wspólne deklaracje w sprawie współpracy UE–NATO, podpisane w Brukseli 8 lipca 2014 r. i 10 lipca 2018 r.,

—	uwzględniając szóste sprawozdanie z 17 maja 2021 r. z postępów w realizacji wspólnego zestawu propozycji zatwierdzonych przez Radę UE i Radę Północnoatlantycką 6 grudnia 2016 r. i 5 grudnia 2017 r.,

—	uwzględniając wspólny zestaw 74 propozycji w zakresie realizacji podpisanej w Warszawie wspólnej deklaracji zatwierdzonej przez Radę UE i Radę Północnoatlantycką 6 grudnia 2016 r. i 5 grudnia 2017 r.,

—	uwzględniając oświadczenie ze szczytu UE–USA z 15 czerwca 2021 r. zatytułowane „W kierunku odnowionego partnerstwa transatlantyckiego”,

—	uwzględniając nielegalną inwazję Rosji na Krym i aneksję Krymu przez Rosję

—	uwzględniając naruszanie przez Rosję przestrzeni powietrznej i granic morskich państw członkowskich,

—	uwzględniając coraz większą obecność gospodarczą i wojskową Chin w krajach śródziemnomorskich i afrykańskich,

—	uwzględniając zagrożenie terroryzmem wewnętrznym i zewnętrznym, głównie ze strony grup takich jak ISIS,

—	uwzględniając nowe technologie, takie jak sztuczna inteligencja, zdolności kosmiczne i komputery kwantowe, które stwarzają nowe możliwości dla ludzkości, ale również stawiają polityce obronnej i zagranicznej nowe wyzwania wymagające jasnej strategii i konsensusu między sojusznikami,

—	uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych i akt końcowy z Helsinek Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) z 1975 r.,

—	uwzględniając Konwencje Narodów Zjednoczonych o prawie morza,

—	uwzględniając komunikat końcowy z nadzwyczajnego szczytu Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS) z 8 września 2021 r.,

—	uwzględniając cele zrównoważonego rozwoju ONZ, zwłaszcza cel 16 dotyczący promowania pokojowych i inkluzywnych społeczeństw sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Spraw Konstytucyjnych,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0358/2021),

A.	mając na uwadze, że w 2020 r. pandemia COVID-19 uwypukliła wzrost globalnych zagrożeń i podatność Unii ze względu na zależność od czynników zewnętrznych; mając na uwadze, że pandemia poszerzyła pojęcie bezpieczeństwa i strategicznej autonomii o kwestie zdrowotne, technologiczne i gospodarcze;

mając na uwadze, że Europa stoi w obliczu szybkiego i trwałego pogorszenia swojego otoczenia strategicznego; mając na uwadze, że terroryzm jest nadal jednym z poważnych zagrożeń; mając na uwadze, że państwa wykazują mocarstwowe ambicje i realizują strategię ekspansji zakładającą użycie siły zbrojnej; mając na uwadze, że strategia ta powoduje ryzyko militaryzacji mórz, kosmosu, Arktyki lub cyberprzestrzeni, a także wznowienia wyścigu zbrojeń;

mając na uwadze, że rozprzestrzenianie się cyberataków na infrastrukturę strategiczną podczas kryzysu związanego z COVID-19, a ostatnio również afera Pegasusa, to przykłady uzasadniające potrzebę szybkiego opracowania środków ochronnych przeciwko najnowszym formom zagrożeń cybernetycznych i najbardziej zaawansowanym technikom szpiegowskim; mając na uwadze, że UE zobowiązała się do zainwestowania 1,6 mld EUR w zdolność reagowania i wdrażanie narzędzi cyberbezpieczeństwa dla administracji publicznej, przedsiębiorstw i osób fizycznych, a także do rozwoju współpracy w tej dziedzinie między sektorem publicznym i prywatnym;

D.	mając na uwadze, że Parlament jako miejsce wyrażania demokracji europejskiej stanowi potencjalny cel; mając na uwadze, że cyfryzacja działalności w związku z telepracą podczas pandemii COVID-19 tylko zwiększyła nasze narażenie na obecne zagrożenia;

E.	mając na uwadze, że UE dysponuje łącznym budżetem w wysokości 395 mld EUR na zdolności wojskowe swoich państw członkowskich, co plasuje ją na drugim miejscu na świecie; mając na uwadze, że potencjał Europy jest rozdrobniony i osłabiony z powodu powielania, luk i braku interoperacyjności;

mając na uwadze, że rosnąca złożoność zagrożeń jest związana z rozwojem technologicznym, cyfryzacją społeczeństw i integracją międzynarodowych gospodarek; mając na uwadze, że w konsekwencji powyższego mnożą się zagrożenia hybrydowe, łączące środki militarne lub niemilitarne, takie jak dezinformacja, wykorzystywanie migracji do szantażu, cyberataki lub presja gospodarcza, które są sprzeczne z europejskimi interesami i wartościami i stanowią rosnące zagrożenie dla bezpieczeństwa UE, jej przedsiębiorstw, usług publicznych i obywateli;

mając na uwadze, że aby stawić czoła zagrożeniom kryzysowym, które licznie występują na granicach Unii lub w obszarach jej zainteresowania, państwa członkowskie zobowiązały się do zapewnienia zdolności szybkiego reagowania zgodnie z celami podstawowymi UE, w szczególności grup bojowych; mając na uwadze, że grupy te mają liczne ograniczenia, zarówno polityczne, jak i organizacyjne czy finansowe; mając na uwadze, że w rezultacie nigdy nie zostały wykorzystane;

H.	mając na uwadze, że bezprecedensowa koncentracja sił rosyjskich na Ukrainie i wokół niej, związana z żądaniami Kremla, mogłaby – jeśli się jej nie powstrzyma – doprowadzić do powrotu stref wpływów w Europie i uniemożliwić partnerom wschodnim UE, takim jak Ukraina i Gruzja, przystąpienie do NATO;

mając na uwadze zaangażowanie społeczności międzynarodowej, zwłaszcza UE, w regionie Sahelu, a w szczególności w Mali; mając na, że junta malijska z zadowoleniem przyjęła i już wykorzystuje rosyjskich instruktorów wojskowych i najemników związanych z tzw. grupą Wagnera do udziału w działaniach wojskowych w Mali; mając na uwadze akty przemocy, których firma ta się dopuszczała, gdziekolwiek interweniowała;

mając na uwadze, że wycofanie się z Afganistanu i powrót do władzy talibów zwiększa zagrożenie terrorystyczne w regionie i poza nim; mając na uwadze, że UE prowadziła misję WPBiO, misję policyjną Unii Europejskiej w Afganistanie (EUPOL Afganistan) w latach 2007–2016, i przyznała Afganistanowi 17 mld EUR; mając na uwadze, że podczas ewakuacji państwa członkowskie były zależne od Stanów Zjednoczonych, które w bardzo krótkim czasie rozmieściły 6 000 żołnierzy w celu zabezpieczenia lotniska w Kabulu, co umożliwiło ewakuację zagrożonych obywateli europejskich oraz obywateli afgańskich; mając na uwadze, że w tej sytuacji UE nie była w stanie utworzyć mostu powietrznego ani koordynować ewakuacji; mając na uwadze, że gdyby Unia miała przeprowadzić operację podobną do ewakuacji z Kabulu, w obecnej sytuacji nie byłaby w stanie szybko podejmować decyzji, rozmieszczać wojsk, przeprowadzać ewakuacji i tworzyć mostów powietrznych sprawnie i szybko; mając na uwadze, że w związku z tym Unia i jej państwa członkowskie muszą pilnie wyciągnąć wszystkie wnioski z kryzysu afgańskiego, aby zwiększyć zdolność Unii do niezależnego działania w podobnych okolicznościach; mając na uwadze, że Strategiczny kompas powinien umożliwić określenie poziomu ambicji Unii, w szczególności w świetle wniosków wyciągniętych z porażki w Afganistanie;

Opracowanie doktryny bezpieczeństwa i obrony UE z wykorzystaniem Strategicznego kompasu w celu zwiększenia strategicznej autonomii

podkreśla, że UE stoi w obliczu:

—

nowych i ewoluujących zagrożeń zarówno ze strony podmiotów państwowych, jak i niepaństwowych w wielobiegunowym świecie, takich jak terroryzm, wzrost autorytaryzmu, zagrożenia hybrydowe w wyniku stosowania środków wojny hybrydowej, takich jak ataki cybernetyczne, oraz instrumentalizacji migracji, dezinformacji i obcych ingerencji, które zatarły granice między wojną a pokojem, rosnących zagrożeń dla zasobów naturalnych, bezpieczeństwa energetycznego i zmiany klimatu;

—

wzrostu militaryzacji na świecie, powracającej globalnej rywalizacji o władzę z coraz większym wymiarem militarnym i rosnących napięć geopolitycznych, ery „braku pokoju” charakteryzującej się wrogą rywalizacją, mniejszych wysiłków w zakresie rozbrojenia i międzynarodowych systemów kontroli zbrojeń, rozprzestrzeniania broni masowego rażenia (BMR), w tym broni jądrowej, oraz stosowania broni chemicznej;

—	wciąż niestabilnej sytuacji w krajach sąsiedzkich, zarówno na wschodzie, jak i na południu;

uważa, że niestabilna i nieprzewidywalna sytuacja na granicach Unii i w jej bezpośrednim sąsiedztwie (Afryka Północna, Bliski Wschód, Kaukaz, Bałkany, wschodnia część Morza Śródziemnego, itp.), jak również w jej dalszym sąsiedztwie (Sahel, Róg Afryki itp.), wraz z rosyjską agresją na Ukrainę i Gruzję stanowi zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa kontynentu; podkreśla nierozerwalny związek między bezpieczeństwem wewnętrznym i zewnętrznym; uznaje, że aktywne zaangażowanie w sąsiedztwie leży w interesie Unii Europejskiej; podkreśla znaczenie stabilnej sytuacji na Bałkanach Zachodnich; z zaniepokojeniem odnotowuje rosnącą militaryzację Półwyspu Krymskiego i podejmowane przez Federację Rosyjską próby destabilizacji regionu Morza Czarnego;

zdecydowanie potępia koncentrację rosyjskich sił zbrojnych na Ukrainie i wokół niej a także apel Kremla o powstrzymanie dalszej ekspansji NATO i przekształcenie europejskiej struktury bezpieczeństwa w oparciu o przestarzałą ideę „stref wpływów”; podkreśla, że każdy kraj demokratyczny ma swobodę wyboru własnych sojuszy, i w związku z tym zdecydowanie popiera prozachodnie aspiracje Ukrainy i Gruzji, w tym ich członkostwo w NATO i przyszłe przystąpienie do UE;

zauważa, że rok 2020 upłynął pod znakiem pandemii COVID-19 i licznych wyzwań dla polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony Unii, co uwydatniło naszą niewystarczającą koordynację i zależność od reszty świata; podkreśla, że UE musi wyciągnąć z tego wnioski, w szczególności w celu wzmocnienia suwerenności cyfrowej i technologicznej oraz ogólnej strategicznej autonomii jako podmiotu międzynarodowego, a także jej zdolności i gotowości do autonomicznego podejmowania decyzji i działania, w razie potrzeby, w sprawach zagranicznych, bezpieczeństwa i obrony, a także ponownej oceny swojej zależności od podmiotów, które nie podzielają tych samych wartości; powtarza, że konieczne jest, aby Unia wzmocniła swoją autonomię w zakresie opieki zdrowotnej;

z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie prac nad Strategicznym kompasem – bezprecedensową strategiczną refleksją – które powinny zakończyć się w marcu 2022 r.; podkreśla, że rozwój Strategicznego kompasu jest punktem wyjścia dla wdrożenia wspólnej europejskiej obrony zgodnie z postanowieniami art. 42 ust. 2 TUE i dla zdefiniowania WPBiO oraz że powinien on stanowić ważny krok w kierunku prawdziwej Europejskiej unii obrony, uwzględniającej specyficzną sytuację konstytucyjną niektórych państw członkowskich; uważa, że Strategiczny kompas powinien rozwijać większą spójność w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony; podkreśla, że w wysoce wielobiegunowym świecie, w którym nasila się rywalizacja między supermocarstwami, połączone siły Unii mogą przyczynić się do zapewnienia bezpieczeństwa członkom UE oraz że solidna polityka obronna UE jest konieczna, aby UE dysponowała środkami pozwalającymi jej prowadzić skuteczne działania na rzecz pokoju, bezpieczeństwa ludzi, zrównoważonego rozwoju i demokracji; podkreśla, że Europejska unia obrony stanowiłaby element deklarowanego przez UE celu, jakim jest osiągnięcie autonomii strategicznej; zauważa, że w tym kontekście odpowiedź na wyzwania w zakresie bezpieczeństwa zewnętrznego Unii i jej państw członkowskich polega przede wszystkim na potwierdzeniu i praktycznym wdrożeniu zdolności umożliwiających lepszą ocenę sytuacji kryzysowych, szybsze podejmowanie decyzji i bardziej zdecydowane działania, gdy wymagają tego okoliczności, w razie potrzeby w sposób autonomiczny, w celu obrony interesów i wartości unijnych oraz z poszanowaniem sojuszy i partnerstw; zauważa, że przyczyniłoby się to do większej spójności Unii w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony; uważa, że istnieje pilna potrzeba stworzenia prawdziwej Europejskiej unii bezpieczeństwa i obrony, która obejmowałaby wszystkie wojskowe i cywilne aspekty bezpieczeństwa, instrumenty, budżety i zdolności oraz cały cykl konfliktu, od zapobiegania do stabilizacji po zakończeniu konfliktu, i która opierałaby się na nowoczesnej, postępowej i silnej koncepcji bezpieczeństwa ludzi, uwzględniającej potrzeby bezpieczeństwa obywateli UE, ludności lokalnej oraz bezpieczeństwa i stabilności instytucji państwowych; wzywa UE, by zwiększyła swoje możliwości instytucjonalne w zakresie zapobiegania konfliktom, prowadzenia mediacji, dialogu i deeskalacji;

kładzie nacisk na konieczność uwzględnienia całościowej analizy zagrożeń; podkreśla, że Strategiczny kompas powinien być ambitną odpowiedzią Unii na tę analizę, której wyniki należy poddawać regularnemu i realistycznemu przeglądowi w celu opracowania mechanizmu stałej oceny zagrożeń i konsultacji parlamentarnych;

podkreśla, że Strategiczny kompas musi umożliwić wzmocnienie zdolności Unii do działania jako coraz bardziej wiarygodnego partnera strategicznego i globalnego podmiotu działającego na rzecz pokoju, który umacnia i broni międzynarodowego systemu opartego na zasadach oraz współpracy wielostronnej, jak również zdolności do działania w sposób autonomiczny, jeżeli zajdzie taka potrzeba; zaznacza, że to zadanie powinno być regularnie aktualizowane i musi wyznaczać ambitny kierunek, który powinien być realistyczny i operacyjny, a także obejmować harmonogram wdrażania decyzji i mechanizmy monitorowania; podkreśla, że to zadanie musi umożliwić Unii poczynienie konsekwentnych i skutecznych postępów w kierunku spójnej polityki obronnej, wspólnej kultury strategicznej, wspólnego rozumienia strategicznych wyzwań stojących przed UE oraz możliwości przewidywania zagrożeń, a także zapewnić szybkie i skoordynowane reagowanie, przyszłe scenariusze interwencji i zdolność do autonomicznej odporności, tak aby UE była w stanie zmobilizować zasoby na zasadzie solidarności, zgodnie z traktatami, w przypadku zagrożenia jednego z państw członkowskich oraz w przypadku zagrożenia międzynarodowego pokoju, bezpieczeństwa i stabilności poza UE, a ostatecznie w celu zapewnienia ochrony europejskich obywateli, interesów i wartości; przypomina, że obecny poziom ambicji UE w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony, określony w konkluzjach Rady z 14 listopada 2016 r., obejmuje reagowanie na zewnętrzne konflikty i kryzysy, budowanie zdolności partnerów oraz „ochronę Unii i jej obywateli”; podkreśla znaczenie zintegrowanego podejścia jako podstawy reakcji UE na konflikty i kryzysy;

podkreśla znaczenie otrzymywania przez Parlament, a zwłaszcza jego Podkomisję Bezpieczeństwa i Obrony, regularnych aktualizacji i sprawozdań Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) dotyczących wdrażania Strategicznego kompasu po zatwierdzeniu Strategicznego kompasu w marcu 2022 r.;

Misje i operacje WPBiO w 2020 r. – ocena i zalecenia

przypomina, że Unia prowadzi obecnie jedenaście misji cywilnych oraz siedem misji i operacji wojskowych; przypomina, że spośród nich tylko trzy operacje mają mandat wykonawczy: siły morskie dowodzone przez Unię Europejską (EUNAVFOR), operacja u wybrzeży Somalii (ATALANTA), operacja wojskowa Unii Europejskiej na Morzu Śródziemnym (EUNAVFOR MED IRINI) oraz operacja wojskowa Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie (EUFOR ALTHEA); przypomina o ogólnym zaangażowaniu UE w regionie Sahelu i w Rogu Afryki poprzez sześć misji cywilnych (misja UE dotycząca budowania zdolności w Mali (EUCAP Sahel Mali), EUCAP Sahel Niger, EUCAP Somalia) i sześć misji wojskowych (misja szkoleniowa Unii Europejskiej w Mali (EUTM Mali), EUTM Somalia, EUNAVFOR ATALANTA, EUNAVFOR MED IRINI); zauważa, że potencjał tych misji i operacji nie jest jeszcze w pełni wykorzystywany i że borykają się one ze skutkami pandemii COVID-19, która ograniczyła ich działalność i skuteczność; proponuje, by budżet, planowanie i wyposażenie unijnych misji i operacji w dziedzinie WPBiO były rozpatrywane w świetle doświadczeń zdobytych podczas pandemii COVID-19 i w związku z tym rozważa przegląd ich wyników i ewentualne dostosowanie ich mandatu w ramach standardowego przeglądu strategicznego misji;

podkreśla znaczenie trwałej stabilności, bezpieczeństwa ludzi i dobrobytu w krajach sąsiadujących z Unią; stwierdza, że misje wojskowe WPBiO koncentrują się obecnie prawie wyłącznie na szkoleniu sił zbrojnych (EUTM), bez wymiaru wykonawczego i z ograniczonym wsparciem; uważa, że nie naruszając niewykonawczego wymiaru tych misji, należy wzmocnić ich mandat, z naciskiem na coaching, tak aby doradcy europejscy mogli jak najdokładniej sprawdzić na miejscu, czy programy szkoleniowe zostały właściwie wdrożone i czy są zgodne z potrzebami operacyjnymi lokalnych sił zbrojnych;

10.

podkreśla, że dostawy broni w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju powinny być w pełni zgodne ze wspólnym stanowiskiem UE w sprawie wywozu broni, międzynarodowym prawem dotyczącym praw człowieka i prawem humanitarnym oraz obejmować skuteczne przepisy dotyczące przejrzystości;

11.

ubolewa nad działaniami puczystów w Mali; jest głęboko zaniepokojony niewystarczającą obecnością podstawowych służb państwowych na terytorium Mali i ogólnie w regionie Sahelu; wyraża głęboki niepokój wobec pogarszającej się sytuacji w zakresie bezpieczeństwa w regionie; jest głęboko zaniepokojony doniesieniami Sekretarza Generalnego ONZ, w których wymieniono poważne dawne i obecne przypadki łamania praw człowieka oraz poważne naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego, w tym domniemane zbrodnie wojenne, popełnione przez ugrupowania zbrojne, w tym grupy terrorystyczne, malijskie siły zbrojne i inne siły zbrojne Grupy Pięciu na rzecz Sahelu; głęboko ubolewa nad bezkarnością w tym względzie i podkreśla, że takie utrzymujące się przestępstwa również podważają europejskie i międzynarodowe wysiłki na rzecz stworzenia bezpiecznego środowiska oraz zwalczania grup zbrojnych i terrorystów; podkreśla rosnące zaangażowanie wrogich podmiotów w regionie, który ma zasadnicze znaczenie dla naszego bezpieczeństwa, co może zagrozić wspólnemu celowi UE i Mali, jakim jest bezpieczeństwo ludzi, pokój, stabilność i zrównoważony rozwój kraju, gdzie inne podmioty, które niekoniecznie podzielają te same zasady etyczne co UE i jej państwa członkowskie, są gotowe wypełnić braki w zdolnościach, bez względu na poszanowanie praworządności, norm międzynarodowych czy prawa wojennego; wyraża poważne zaniepokojenie rosnącym wpływem zagranicznych prywatnych firm wojskowych oraz ewentualnymi planami rządu malijskiego dotyczącymi nawiązania współpracy z prywatną rosyjską firmą wojskową, związaną z Kremlem grupą Wagnera, w zakresie szkolenia sił zbrojnych tego kraju; zwraca uwagę, że taka współpraca jest niezgodna ze współpracą z UE w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony, szczególnie z EUTM Mali, a zatem wymagałaby od UE ponownej oceny jej zaangażowania w Mali; apeluje do obecnych władz malijskich o powstrzymanie się od zawierania umów z grupą Wagnera i zezwalania jej pracownikom na wjazd na terytorium Mali; podkreśla, bardziej ogólnie, potrzebę ścisłego monitorowania działań prywatnych firm ochroniarskich i wojskowych, które zwiększają swoje globalne działania na obszarach szczególnie narażonych, takich jak Afryka, Ameryka Łacińska i Europa Wschodnia, oraz przypomina o znaczeniu informowania Parlamentu o tej sprawie;

12.

odnotowuje zapowiedź przeformowania francuskiej akcji wojskowej w regionie Sahelu, wspólnie i w porozumieniu z naszymi partnerami międzynarodowymi i afrykańskimi; podkreśla, że zmiany te powinny odbywać się w ścisłym porozumieniu ze wszystkimi partnerami międzynarodowymi, zwłaszcza europejskimi, obecnymi w regionie Sahelu; z zadowoleniem przyjmuje stałe zaangażowanie UE i państw członkowskich w stabilizację krajów Grupy Pięciu na rzecz Sahelu, w szczególności poprzez wsparcie dla wspólnych sił Grupy Pięciu na rzecz Sahelu, wzmocnienie misji UE w dziedzinie WPBiO oraz rosnące zaangażowanie sił zbrojnych europejskich państw członkowskich w Grupie Zadaniowej Takuba (TF Takuba);

13.

z zadowoleniem przyjmuje dostosowanie nowego rozszerzonego mandatu EUTM Mali; wzywa do wzmocnienia współpracy strukturalnej i wsparcia niewykonawczego dla sił zbrojnych oraz do przyspieszenia procesu regionalizacji, który umożliwi misji niesienie pomocy wojskowej siłom zbrojnym państw Grupy Pięciu, a w szczególności Burkiny Faso i Nigru, co będzie miało konsekwencje dla partnerów międzynarodowych, europejskich i afrykańskich; podkreśla możliwości, jakie otwiera Europejski Instrument na rzecz Pokoju w zakresie dostarczania sprzętu przeznaczonego do szkolenia malijskich sił zbrojnych, co będzie miało kluczowe znaczenie dla wzmocnienia działań oraz skuteczności działań europejskich; jest przekonany, że UE musi szybko i skutecznie zwiększyć swoje możliwości w zakresie dostarczania sprzętu, tak aby misje EUCAP i EUTM nie straciły wiarygodności w oczach władz lokalnych, pod warunkiem, że te siły bezpieczeństwa przestrzegają międzynarodowego prawa humanitarnego i międzynarodowych praw człowieka oraz znajdują się pod demokratyczną kontrolą;

14.

wzywa państwa członkowskie do wniesienia znaczącego wkładu w działalność doradczą EUTM Mali i do wysłania personelu, który może przyczynić się do jej rozwoju; przypomina, że w regionie Sahelu proces regionalizacji WPBiO musi postępować, aby wzmacniać współpracę i koordynację z podmiotami międzynarodowymi, a także z państwami członkowskimi UE zaangażowanymi w regionie, poprzez bieżące inicjatywy, takie jak partnerstwo na rzecz bezpieczeństwa i stabilności w Sahelu (inicjatywa P3S); podkreśla, że UE zapewnia również solidne wsparcie na rzecz operacjonalizacji połączonych sił Grupy Pięciu na rzecz Sahelu i powiązanego z nimi komponentu policyjnego; z zadowoleniem przyjmuje zintegrowaną strategię Unii Europejskiej na rzecz Sahelu, która zakłada szersze podejście skupione na wzmocnieniu sprawowania rządów i kładzie szczególny nacisk na konieczność wzmocnienia obecności państwa i usług publicznych w krajach tego rejonu; podkreśla wysiłki podejmowane przez EUCAP Sahel Mali w celu wsparcia rozmieszczenia malijskich sił bezpieczeństwa w środkowym Mali; podkreśla starania EUCAP Sahel Niger na rzecz wspierania Nigru w opracowywaniu krajowej polityki obrony i bezpieczeństwa; przypomina, że regionalizacja działań WPBiO jest spójna ze zintegrowanym podejściem UE do regionu Sahelu i że w związku z tym działania RACC muszą być kontynuowane; przypomina, że regionalizacja działań w ramach WPBiO wspiera zintegrowane podejście UE do regionu Sahelu i że w związku z tym należy kontynuować działania Komórki Doradztwa i Koordynacji Regionalnej (RACC); jest zdania, że regionalizacja podejścia WPBiO w Sahelu jest istotna, ale wymaga jaśniejszej organizacji i koordynacji między obecnymi misjami cywilnymi i wojskowymi w ramach WPBiO, podmiotami lokalnymi i innymi organizacjami międzynarodowymi takimi jak misja pokojowa ONZ – Wszechstronna Zintegrowana Misja Stabilizacyjna ONZ w Mali (MINUSMA) – i operacje prowadzone przez wojsko francuskie; nalega na podjęcie znacznych wysiłków na rzecz wspierania Burkina Faso, biorąc pod uwagę intensywność zagrożeń, jakim ten kraj musi stawić czoła przy ograniczonych możliwościach; przypomina, że aby reakcje wojskowe i działania w zakresie bezpieczeństwa były trwale skuteczne, muszą im towarzyszyć konkretne i widoczne środki na rzecz zapewnienia podstawowych usług dla ludności; podkreśla, że ważne jest, by móc aktywniej wspierać państwa położone nad Zatoką Gwinejską, tak by mogły one przeciwdziałać rosnącemu zagrożeniu terrorystycznemu, z którym mają do czynienia; podkreśla konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na rosnącą niestabilność w rejonie Sahelu, Afryki Zachodniej, Rogu Afryki oraz na istotny wpływ jaki wywiera sytuacja w tych rejonach nie tylko na kontynent afrykański, ale również na Unię Europejską;

15.

z zadowoleniem przyjmuje toczące się dyskusje na temat udziału Mozambiku i Indii w misjach i operacjach WPBiO w Afryce; z zadowoleniem przyjmuje aktywny udział Gruzji w działaniach WPBiO, a zwłaszcza jej udziału w misjach szkoleniowych w Republice Środkowoafrykańskiej i w Mali;

16.

przypomina, że sytuacja w zakresie bezpieczeństwa w Somalii jest bardzo niepokojąca i stanowi źródło destabilizacji w całym Rogu Afryki, a nawet poza nim; podkreśla, że Al-Shabab pozostaje jedną z najpotężniejszych organizacji terrorystycznych powiązanych z Al-Kaidą i że fakt ten powinien skłonić państwa członkowskie do rozważenia większego udziału w europejskich misjach i operacjach w tym strategicznym regionie oraz zapewnienia potrzebnych do tego zasobów; podkreśla, że wzmocnienie EUTM Somalia w zakresie doradztwa przy strukturach dowodzenia umożliwi wywieranie znacznego wpływu na prowadzenie operacji w ramach wielostronnego instrumentu wsparcia wojskowego; podkreśla, że EUNAVFOR ATALANTA, EUCAP i EUTM Somalia tworzą spójną całość, wspierając strategiczne ramy UE na rzecz Rogu Afryki; z zadowoleniem przyjmuje decydującą rolę operacji ATALANTA w walce z piractwem i nielegalnym handlem w krajach Rogu Afryki, co umożliwiło skuteczną ochronę statków Światowego Programu Żywnościowego, a także operacji EUCAP Somalia w doradzaniu władzom federalnym i regionalnym Puntlandu i Somalilandu w zakresie rozwoju działań straży przybrzeżnej i policji morskiej; podkreśla, że zaangażowanie UE w regionie Rogu Afryki pozostaje istotne dla wzmocnienia zdolności somalijskich sił bezpieczeństwa, a także zauważa potrzebę poprawy ich skuteczności; z zadowoleniem przyjmuje udział partnerów o podobnych poglądach w celu zapewnienia bezpiecznych dróg wodnych w Zatoce Adeńskiej i na Oceanie Indyjskim oraz zachęca do kontynuowania tego udziału; wzywa do przyjęcia zintegrowanego podejścia w celu rozwiązania problemów związanych z rozwojem i sprawowaniem rządów, które przyczyniają się do istnienia piractwa;

17.

z niepokojem odnotowuje pogorszenie się środowiska politycznego i bezpieczeństwa w Republice Środkowoafrykańskiej (RCA); wzywa do przywrócenia integracyjnego dialogu między rządem, opozycją demokratyczną i społeczeństwem obywatelskim oraz do odnowienia porozumienia pokojowego; wyraża ubolewanie, że od 2018 r. prezydent RCA korzysta z usług grupy Wagnera, tj. prywatnej firmy wojskowej powiązanej z Rosją, która jest odpowiedzialna za zbrodnie wojenne i poważne naruszenia praw człowieka w RCA; jest zaniepokojony wpływem tej decyzji na wykonalność i skuteczność misji szkoleniowej oddziałów środkowoafrykańskich; potępia coraz częstsze groźby i wrogie incydenty, które są wymierzone w Wszechstronną Zintegrowaną Misję Stabilizacyjną ONZ w Republice Środkowoafrykańskiej (MINUSCA) i za które odpowiadają niektóre lokalne i zagraniczne siły zbrojne, w tym zagraniczne firmy ochroniarskie; potępia również kampanie dezinformacyjne dotyczące działań Unii; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie misji doradczej Unii Europejskiej w Republice Środkowoafrykańskiej (EUAM RCA) i udziela jej pełnego wsparcia; z zadowoleniem przyjmuje działania misji EUTM, w szczególności szkolenie oficerów i podoficerów Środkowoafrykańskich Sił Zbrojnych (FACA), oraz jej wkład w ogólny proces reformy sektora bezpieczeństwa koordynowany przez MINUSCA i udziela jej pełnego wsparcia; podkreśla potrzebę informowania ludności o celach i postępach misji; podkreśla znaczenie oceny rzeczywistej zdolności UE do reagowania na potrzeby sprzętowe FACA w ramach przeglądu strategicznego, który ma się odbyć w pierwszej połowie 2022 r.; nalega, aby wsparcie w ramach Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju dla jednostek utworzonych przez EUTM było uzależnione od wspierania przez władze RCA pozytywnych zmian w sytuacji politycznej, wewnętrznej i regionalnej;

18.

przypomina o strategicznym znaczeniu Kanału Mozambickiego; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie się państw członkowskich i wysokiego przedstawiciela / wiceprzewodniczącego do reakcji na wzrost zagrożenia terrorystycznego w regionie Cabo Delgado i wyraża zaniepokojenie ryzykiem rozprzestrzenienia się tego zagrożenia na tym obszarze; z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady w sprawie uruchomienia szkoleniowej misji wojskowej Unii Europejskiej w Mozambiku (EUTM Mozambique); odnotowuje wykorzystanie środków z Europejskiego Funduszu na rzecz Pokoju na pokrycie wspólnych kosztów misji EUTM Mozambique oraz na zapewnienie sprzętu wojskowego; wzywa Radę i ESDZ do jak najlepszego wykorzystania Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju oraz do spożytkowania tych doświadczeń w celu ulepszenia i rozszerzenia Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju w przyszłości; zauważa, że EUTM spełnia konkretny cel, jakim jest szkolenie jednostek sił specjalnych do walki z islamistyczną rewoltą w regionie Cabo Delgado, w tym z ruchem dżihadystycznym Ansar al-Sunna; zważywszy na sytuację, wzywa do jak najszybszego jej rozmieszczenia; wzywa państwa członkowskie do bardziej sprawiedliwego udziału w tworzeniu sił na potrzeby misji; podkreśla potrzebę kompleksowej, długoterminowej i spójnej strategii dla Mozambiku, która musi również zwalczać islamistyczne rewolty, zająć się niedostatkami w sprawowaniu rządów i potrzebami rozwojowymi, aby doprowadzić do trwałego rozwiązania konfliktu; podkreśla potrzebę dopilnowania, by siły rządowe przestrzegały międzynarodowego prawa humanitarnego oraz by sprawcy pozasądowych egzekucji, tortur, grabieży i innych nadużyć zostali postawieni przed sądem;

19.

z zadowoleniem przyjmuje jednoznaczne zaangażowanie Rady w operację EUFOR Althea, o którym mowa w konkluzjach z 18 października 2021 r., wraz z odnowieniem operacji Althea w 2020 r. i ponownym ukierunkowaniem jej mandatu na wspieraniewładz Bośni i Hercegowiny w celu utrzymania sytuacji w regionie na bezpiecznym i pewnym poziomie, a także poprzez trzeci przegląd strategiczny operacji przedstawiony w czerwcu 2021 r.; przypomina, że misja ta utorowała drogę ku pokojowi, stabilizacji i integracji europejskiej Bośni i Hercegowiny i że misja ta nadal odgrywa kluczową rolę dla bezpieczeństwa i stabilności Bośni i Hercegowiny oraz regionu; przypomina, że doświadczenia i wnioski wyciągnięte z tej misji wnoszą istotną wartość dodaną dla wszystkich obecnych i przyszłych wojskowych i cywilnych misji i operacji w ramach WPBiO; wyraża zaniepokojenie możliwymi niekonstytucyjnymi i secesjonistycznymi działaniami serbskiego członka Prezydium Bośni i Hercegowiny, Milorada Dodika, które podważają porozumienie pokojowe z Dayton, a tym samym bezpieczeństwo i pokój w całym regionie; podkreśla, że należy nadal utrzymywać wystarczającą zdolność do wzmocnienia sił zbrojnych stacjonujących poza obszarem działań, aby umożliwić szybką reakcję w przypadku pogorszenia się sytuacji w zakresie bezpieczeństwa; zauważa, że misję tę można by udoskonalić dzięki bezpiecznym kanałom informacji i komunikacji ze stolicami państw członkowskich oraz poprawie zdolności gromadzenia i analizy danych wywiadowczych ze źródeł otwartych; podkreśla znaczenie kontynuowania pomocniczej akcji rozminowywania i zbiorowego szkolenia sił zbrojnych Bośni i Hercegowiny; wzywa państwa członkowskie do wywiązania się ze swoich zobowiązań dotyczących wzmocnienia sił wojskowych w ramach operacji Althea; oczekuje na udział Ukrainy w misji Althea; dostrzega ważną współpracę między UE a NATO na Bałkanach Zachodnich, szczególnie w ramach misji EUFOR Althea, której kwatera główna dzięki porozumieniu Berlin Plus zlokalizowana jest w Naczelnym Dowództwie Połączonych Sił Zbrojnych NATO w Europie (SHAPE);

20.

odnotowuje z zadowoleniem wyniki Misji Obserwacyjnej Unii Europejskiej w Gruzji (EUMM Georgia); pochwala jej przedłużenie na okres dwóch lat; zwraca uwagę na potrzebę dalszego zastanowienia się nad zobowiązaniami WPBiO w tym regionie; stanowczo potępia nielegalną okupację i militaryzację przez Rosję gruzińskich regionów Abchazji i Cchinwali / Osetii Południowej z naruszeniem prawa międzynarodowego, co stanowi poważne zagrożenie dla regionu Partnerstwa Wschodniego i całej Europy; jest zaniepokojony pogarszającą się sytuacją w zakresie bezpieczeństwa na okupowanych terytoriach Gruzji oraz działaniami Federacji Rosyjskiej, które destabilizują pokój i bezpieczeństwo w regionie objętym Partnerstwem Wschodnim; wzywa UE, by w dalszym ciągu domagała się od Rosji konstruktywnego zaangażowania w międzynarodowe rozmowy w Genewie i proces normandzki oraz wypełnienia zobowiązań wynikających z wynegocjowanego za pośrednictwem UE porozumienia o zawieszeniu broni z 12 sierpnia 2008 r., w szczególności do wycofania wszystkich sił zbrojnych z okupowanych terytoriów Gruzji i umożliwienia misji obserwacyjnej UE nieograniczonego dostępu do całego terytorium Gruzji; potępia nielegalne zatrzymania i porwania obywateli gruzińskich oraz nasilone działania w zakresie borderyzacji wzdłuż granicy administracyjnej; jest zaniepokojony kampaniami dezinformacyjnymi wymierzonymi w misję EUMM Georgia i wzywa do wzmocnienia jej zdolności w zakresie monitorowania, analizy i komunikacji strategicznej; potwierdza swoje niezmienne poparcie dla krajów Partnerstwa Wschodniego, zwłaszcza dla ich niepodległości, suwerenności i integralności terytorialnej w ich uznanych przez społeczność międzynarodową granicach; zachęca UE do zwiększenia zaangażowania w pokojowe rozwiązywanie konfliktów w całym regionie Partnerstwa Wschodniego; ponawia apel, by UE zapewniła należyte uwzględnienie wymiaru bezpieczeństwa krajów Partnerstwa Wschodniego w Strategicznym kompasie, a także rozważyła uruchomienie szeregu porozumień dotyczących bezpieczeństwa – ram zwiększenia inwestycji i pomocy w dziedzinie bezpieczeństwa, wojskowości, wywiadu i współpracy cybernetycznej – z Gruzją, Mołdawią i Ukrainą jako krajami stowarzyszonymi, z myślą o zwiększeniu ich odporności;

21.

odnotowuje wzmocnienie misji doradczej UE w Iraku (EUAM) poprzez włączenie wsparcia dla wdrożenia reformy bezpieczeństwa wewnętrznego oraz krajowych strategii walki z terroryzmem (w tym walki z brutalnym ekstremizmem) i przestępczością zorganizowaną oraz zapobiegania im, ze szczególnym uwzględnieniem zarządzania granicami, przestępczości finansowej, w szczególności korupcji, prania pieniędzy i handlu dobrami dziedzictwa kulturowego;

22.

apeluje, by UE zajęła się nieustannymi i rosnącymi zagrożeniami dla ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego oraz by ukróciła przemyt dóbr kultury, zwłaszcza w strefach konfliktów; zauważa, że w Iraku pozbawianie poszczególnych społeczeństw ich dziedzictwa kulturowego i korzeni historycznych sprawiło, że są one bardziej narażone na radykalizację; przypomina, że EUAM Iraq jest jedyną misją / operacją w ramach WPBiO, której mandat obejmuje element ochrony dziedzictwa kulturowego, aby zapewnić lokalnym partnerom pomoc i edukację w zakresie rozwiązywania problemów dotyczących bezpieczeństwa związanych z zachowaniem i ochroną dziedzictwa kulturowego; apeluje do Rady i ESDZ o włączenie podobnego elementu do mandatu innych misji i operacji;

23.

zachęca do rozmieszczenia w Trypolisie członków misji Unii Europejskiej dotyczącej pomocy w zintegrowanym zarządzaniu granicami w Libii (EUBAM Libya), skąd będzie ona prowadzić swoje działania; proponuje, aby misja ta, która zaangażowana jest we wspieranie władz libijskich w likwidacji zorganizowanych siatek przestępczych zajmujących się przemytem migrantów, handlem ludźmi i terroryzmem w obszarach zarządzania granicami, nadal badała, w ramach strategii regionalnej, możliwości wsparcia prowadzonego przez UE rozwoju zdolności granicznych państw Sahelu w połączeniu z misjami WPBiO w Sahelu (w szczególności EUCAP Sahel Niger); wyraża zaniepokojenie losem migrantów, osób ubiegających się o azyl i uchodźców w Libii; wzywa libijskie władze i milicje do zamknięcia ośrodków przetrzymywania migrantów;

24.

z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie operacji WPBiO na Morzu Śródziemnym – EUNAVFOR MED IRINI, oraz jej przedłużenie do 31 marca 2023 r.; zwraca uwagę na jej zasadniczą rolę we wprowadzeniu embarga na broń nałożonego na Libię zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2526 (2020); podkreśla, że budowanie potencjału przerywa handel ludźmi i bronią; ubolewa, że w 2020 r. EUNAVFOR MED IRINI często odmawiano zgody na przeprowadzenie kontroli, nawet na statkach tureckich; wzywa ESDZ do przejrzystej komunikacji w tym zakresie; zauważa, że jak dotąd EUNAVFOR MED dysponuje bardzo niewielkimi zasobami, co znacznie ogranicza jej możliwości; wyraża zaniepokojenie, że NATO, które działa na tym obszarze w ramach operacji Sea Guardian, nie współpracuje skutecznie poprzez ściślejszą współpracę lub dzielenie się informacjami i zasobami; podkreśla strategiczne znaczenie publicznego informowania o misji i kontrolowaniu statków, pokojowych abordażach i inspekcjach, w tym odmowach; podkreśla międzynarodowe zobowiązania w zakresie poszukiwania i ratowania osób znajdujących się w niebezpieczeństwie na morzu, w pełnej zgodności z prawem morskim; wzywa UE do odegrania znaczącej roli w regionie Morza Śródziemnego, jako że stała się ona podmiotem zdolnym do zagwarantowania stabilności regionu; z zadowoleniem przyjmuje wyniki działań komórki UE ds. łączności i planowania (EULPC) w zakresie zapewniania wiedzy fachowej dotyczącej bezpieczeństwa, wywiadu i planowania podmiotom UE w Brukseli, jak i tym, które znajdują się na obszarach działań (delegatura UE, EUBAM, EUNAVFOR MED) oraz misji ONZ ds. wspierania Libii (UNSMIL);

25.

wyraża ubolewanie z powodu ogólnej destabilizującej roli Turcji w wielu dziedzinach będących przedmiotem zaniepokojenia UE i jej sąsiadów, co zagraża pokojowi, bezpieczeństwu i stabilności w regionie; z największym zaniepokojeniem przyjmuje do wiadomości i zdecydowanie potępia nielegalne działania Turcji i groźby podjęcia przez nią działań wojskowych przeciwko państwom członkowskim UE, zwłaszcza Grecji i Cyprowi, we wschodniej części regionu Morza Śródziemnego oraz nowo ogłoszone nielegalne działania na cypryjskich i greckich obszarach morskich; odnotowuje wysiłki na rzecz złagodzenia napięcia, ale ubolewa nad prowokacyjnymi działaniami i groźbami agresywnych działań tureckich okrętów wobec operacji MED IRINI, co stanowi naruszenie prawa międzynarodowego i suwerennych praw państw członkowskich UE; potwierdza gotowość Unii do wykorzystania wszystkich dostępnych jej instrumentów i opcji, w tym tych wynikających z art. 29 TUE i art. 215 TFUE, w celu obrony swoich interesów i interesów państw członkowskich oraz utrzymania stabilności w regionie;

26.

pochwala prace misji doradczej Unii Europejskiej na rzecz reformy cywilnego sektora bezpieczeństwa na Ukrainie (EUAM Ukraine); przyjmuje do wiadomości sprawozdanie ESDZ z oceny potrzeb dotyczące sektora zawodowego szkolnictwa wojskowego na Ukrainie i z zadowoleniem przyjmuje trwające prace nad określeniem na jego podstawie ewentualnego zaangażowania UE na Ukrainie, uzupełniającego wysiłki podejmowane przez Ukrainę i jej partnerów międzynarodowych w zakresie reformy zawodowego szkolnictwa wojskowego w tym kraju;

27.

wzywa do ożywienia cywilnego wymiaru WPBiO poprzez realizację 22 zobowiązań umowy w zakresie cywilnego wymiaru WPBiO; podkreśla, że Strategiczny kompas musi określać ambicje dotyczące odnowienia cywilnego wymiaru WPBiO oraz że umowa 2.0 powinna zostać przyjęta w odpowiednim czasie; popiera pomysł, by w kompasie nakreślić podstawowe aspekty cywilnego wymiaru WPBiO, w tym rozwój zdolności cywilnych po 2023 r.; popiera pomysł, by priorytety strategiczne dla cywilnego wymiaru WPBiO były powiązane z corocznym przeglądem umowy; podkreśla potrzebę silniejszego powiązania WPBiO, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych z działaniami prowadzonymi przez Komisję, w stosownych przypadkach i z należytym poszanowaniem różnych zadań i procedur obu strategii politycznych przewidzianych w traktacie, oraz z innymi właściwymi podmiotami zajmującymi się zarządzaniem kryzysowym w celu zwiększenia wkładu WPBiO w reakcje Unii na wyzwania związane z bezpieczeństwem; apeluje do UE o zastanowienie się nad obecnymi procedurami rozmieszczania misji i podjęcie działań w tym zakresie w celu przyspieszenia procesu decyzyjnego i zwiększenia jego skuteczności; uważa, że UE musi kontynuować kompleksową ocenę misji cywilnych EUCAP Sahel Mali, EUCAP Sahel Niger, EUCAP Somalia i EUAM RCA, oraz dokonać przeglądu ich mandatu, budżetu i zasobów ludzkich, dbając o to, by odpowiadały one rzeczywistym potrzebom, w celu zwiększenia ich zdolności operacyjnych i skuteczności;

28.

uznaje wkład misji i operacji w ramach WPBiO w pokój, bezpieczeństwo i stabilność, ale wskazuje na utrzymujące się słabości strukturalne i długotrwałe procesy decyzyjne dotyczące cywilnych i wojskowych misji i operacji w ramach WPBiO; podkreśla, jak ważne jest, by nadawać misjom wojskowym bardziej elastyczne i solidne mandaty, dostosowane do sytuacji w terenie; wzywa do wprowadzenia zmian w strukturach i procedurach WPBiO, tak aby misje mogły być przeprowadzane szybciej, w sposób bardziej elastyczny i spójny; podkreśla pilną potrzebę ściślejszego powiązania obecnych europejskich operacji ad hoc z misjami lub operacjami wojskowymi w ramach WPBiO, zwłaszcza gdy chodzi o radzenie sobie z nagłym kryzysem lub zagwarantowanie dostępu do spornych obszarów strategicznych; podkreśla, że wszelkie przyszłe mandaty muszą zawierać jasną i kompleksową strategię wyjścia wraz z wykazem zasobów potrzebnych do tego celu; podkreśla, że wszystkie misje, a w szczególności misje wojskowe, powinny współpracować z miejscową ludnością w celu budowania zdolności w rozsądnym czasie, aby umożliwić trwałe wyjście;

29.

podkreśla potrzebę regularnej, systematycznej i przejrzystej oceny wszystkich misji i operacji WPBiO na podstawie odpowiednich kryteriów strategicznych i operacyjnych; wzywa wysokiego przedstawiciela / wiceprzewodniczącego do rozpoczęcia procesu wyciągania wniosków z dotychczasowych i obecnych misji, operacji i działań oraz do skoncentrowania się na tym, jakie okoliczności polityczne, instytucjonalne, ale także społeczno-gospodarcze muszą zostać osiągnięte, aby działania w zakresie bezpieczeństwa i obrony skutecznie wspierały trwałe budowanie pokoju oraz wzmacnianie trwałych i demokratycznych struktur rządzenia; uważa, że konieczne jest przekazanie ich dowództwu wojskowemu większej odpowiedzialności operacyjnej w zakresie prowadzenia misji i operacji oraz zarządzania nimi; wzywa w sposób bardziej ogólny do systematycznego angażowania struktur wojskowych UE we wszystkie strategie polityczne i instrumenty mające wpływ na zaangażowanie operacyjne europejskich sił zbrojnych, a w szczególności w prace komitetu programowego Europejskiego Funduszu Obronnego;

30.

jest bardzo zaniepokojony niewielką liczbą sił biorących udział w operacjach i misjach i zdecydowanie wzywa państwa członkowskie do jak najszybszego zajęcia się tym problemem; wzywa UE i jej państwa członkowskie do zapewnienia misjom i operacjom WPBiO niezbędnego personelu, szkoleń i zdolności, aby mogły one wypełniać swoje mandaty oraz stać się bardziej czujne i odporne w mniej sprzyjających warunkach; w związku z tym zwraca uwagę na będący obecnie przedmiotem dyskusji projekt PESCO „Centrum ds. operacji reagowania kryzysowego”, który ma na celu usprawnienie procesu formowania sił; jednocześnie wyraża ubolewanie, że w projekcie PESCO uczestniczy jak dotąd tylko sześć państw członkowskich; wzywa Radę i Komisję do pełnego wykorzystania Europejskiego Funduszu na rzecz Pokoju oraz możliwości finansowania z budżetu Unii przewidzianych w traktatach, aby ułatwić formowanie sił zbrojnych i ich rozmieszczanie; wspiera udział państw trzecich w operacjach i misjach WPBiO, jeżeli jest to zgodne z interesami i wartościami europejskimi; uważa, że udział ten należy rozszerzać we właściwym czasie i w miarę potrzeb;

31.

jest zaniepokojony nasileniem się zjawisk manipulowania informacjami, dezinformacji i zagrożeń hybrydowych, w szczególności ze strony Rosji i Chin, ale także innych podmiotów, co ma bezpośredni wpływ na szereg teatrów działań oraz na misje i operacje WPBiO, oraz destabilizuje całe regiony i delegitymizuje misje UE za granicą; wzywa do pilnego podjęcia zorganizowanych działań w odpowiedzi na te zagrożenia w ramach misji i operacji WPBiO; podkreśla w związku z tym potrzebę wspólnych wysiłków UE, państw członkowskich i krajów partnerskich, w tym w zakresie przewidywania zagrożeń hybrydowych, cyberataków oraz zagrożeń chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych (CBRJ); z zadowoleniem przyjmuje utworzenie rezerwy zdolności w zakresie reagowania kryzysowego na wypadek incydentów CBRJ; wzywa ESDZ do zapewnienia konkretnego wsparcia misjom i operacjom WPBiO poprzez strategiczną komunikację;

32.

wzywa do wzmocnienia struktur dowodzenia Unii, w szczególności Sztabu Wojskowego Unii Europejskiej (EUMS) oraz Komórki Planowania i Prowadzenia Operacji Wojskowych (MPCC), które muszą jak najszybciej zostać wyposażone w konieczny personel, sprzęt i zasoby, a także możliwość wymiany informacji niejawnych, w tym z państwami członkowskimi i misjami lub operacjami, w bezpieczny sposób; w związku z tym wyraża ubolewanie z powodu odroczenia przejścia do fazy 2 MPCC i wzywa państwa członkowskie do pełnego wywiązania się ze swoich zobowiązań, aby to umożliwić; podkreśla znaczenie jak najszybszego uczynienia z MPCC prawdziwej, w pełni rozwiniętej struktury dowodzenia i centrali operacyjnej, zdolnej do pełnienia funkcji planowania i przewidywania strategicznego, kierowania operacjami i misjami europejskimi wraz z wymaganą w danym kontekście strategicznym zdolnością reagowania i elastycznością oraz do wzmocnienia strategicznej autonomii operacyjnej Europejczyków;

33.

podkreśla, że udział kobiet w misjach w dziedzinie WPBiO przyczynia się do skuteczności misji i stanowi czynnik zwiększający wiarygodność UE jako orędownika równości kobiet i mężczyzn na całym świecie; wzywa do bardziej systematycznego wdrażania rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa oraz rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2250 w sprawie młodzieży, pokoju i bezpieczeństwa, a także do wzmocnienia programu działań UE w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa oraz na rzecz młodzieży, pokoju i bezpieczeństwa; zwraca się o uwzględnienie aspektu płci podczas opracowywania WPBiO, w szczególności poprzez zapewnienie większej równowagi płci wśród personelu i kierownictwa misji i operacji WPBiO oraz specjalne szkolenia dla personelu biorącego w nich udział; wzywa do przyjęcia środków zapewniających środowisko pracy wolne od molestowania seksualnego i molestowania ze względu na płeć; ponawia swój apel dotyczący włączenia analizy dotyczącej płci do nowych instrumentów WPBiO, w tym do Europejskiego Funduszu Obronnego (EDF) i Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju; wyraża zadowolenie, że we wszystkich misjach cywilnych w dziedzinie WPBiO wyznaczono już doradcę ds. problematyki płci, i apeluje o to samo w przypadku wojskowych misji w dziedzinie WPBiO; zachęca państwa członkowskie UE do przedstawiania kandydatur kobiet na istniejące wolne stanowiska; ubolewa, że liczba kobiet pracujących w misjach w dziedzinie WPBiO, a zwłaszcza w operacjach wojskowych, pozostaje na bardzo niskim poziomie; wzywa ESDZ do propagowania konkretnego poziomu docelowego w kontekście zwiększenia liczby kobiet w unijnych misjach i operacjach zarządzania kryzysowego; wzywa państwa członkowskie, by poszukiwały sposobów na poprawę polityki rekrutacji i zatrzymywania pracowników, a także na promowanie uczestnictwa kobiet w misjach budowania i utrzymywania pokoju; podkreśla potrzebę uwzględnienia nowej linii w budżecie UE przeznaczonej na finansowanie stanowiska doradców ds. problematyki płci w wojskowych misjach w dziedzinie WPBiO;

34.

oczekuje wspólnego komunikatu w sprawie strategicznego podejścia do wspierania rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji byłych bojowników, ogłoszonego w liście intencyjnym do orędzia o stanie Unii z 2020 r., który będzie stanowił aktualny przegląd koncepcji UE z 2006 r. dotyczącej wsparcia dla rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji; podkreśla znaczenie reform sektora bezpieczeństwa jako priorytetu, w szczególności dla naszych misji w ramach WPBiO; wzywa zatem Komisję i ESDZ do rozbudowania przygotowywanego wspólnego komunikatu w sprawie strategicznego podejścia do rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji o reformę sektora bezpieczeństwa i budowanie zdolności na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju w celu osiągnięcia jednolitego, spójnego i dogłębnie odnowionego podejścia Unii do pomocy w zakresie bezpieczeństwa dla państw trzecich; wzywa do zapewnienia spójności między instrumentami WPBiO a pomocą rozwojową UE;

Przewidywanie kryzysów i zarządzanie nimi

35.

z zadowoleniem przyjmuje zdolność armii europejskich do współpracy w służbie obywateli w walce z pandemią w 2020 r.; jest zdania, że cenny wkład sił zbrojnych podczas pandemii COVID-19 dowiódł, jak ważne jest wykorzystanie zasobów i zdolności wojskowych państw członkowskich w celu wsparcia Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności; wzywa UE i państwa członkowskie do poważnego rozważenia i pełnego wykorzystania szczegółowych ustaleń dotyczących wdrażania art. 44 TUE, tak aby umożliwić Unii szybkie i skuteczne reagowanie na kryzysy bezpieczeństwa o silnym zbiorowym wymiarze unijnym, w tym poprzez umożliwienie późniejszego zatwierdzenia przez UE operacji ad hoc prowadzonej już przez grupę państw członkowskich; z zadowoleniem przyjmuje pozytywną rolę, jaką odegrały siły powietrzne w łączeniu i koordynowaniu zasobów podczas pandemii COVID-19, zwłaszcza w odniesieniu do transportu medycznego i dostaw sprzętu między państwami członkowskimi, a także synergię stworzoną z sojusznikami NATO oraz infrastrukturą i zasobami NATO w odniesieniu do transportu lotniczego i transportu niezbędnego sprzętu; wyraża szczególne zadowolenie z roli Europejskiego Dowództwa Transportu Powietrznego (EATC) w ewakuacji, transportowaniu chorych i dostarczaniu środków medycznych podczas pandemii; ogólnie zachęca do korzystania z wojskowej mobilności lotniczej, w tym transportu, uzupełniania paliwa podczas lotu i ewakuacji lotniczo-medycznej w Europie, co zapewnia skuteczność i efektywność wysiłków w zakresie wojskowego transportu lotniczego w Europie; w związku z tym zachęca państwa członkowskie do rozważenia wspólnego rozwoju tego strategicznego sprzętu obronnego, a także zachęca do utworzenia kryzysowej jednostki wojskowej UE w celu ułatwienia transgranicznego wykorzystania wojskowych zdolności logistycznych w obliczu sytuacji kryzysowych, aby umożliwić większą koordynację, synergię i solidarność przy udzielaniu pomocy operacjom wsparcia cywilnego;

36.

popiera wolę stworzenia „sił szybkiego reagowania”, za czym opowiada się wiceprzewodniczący / wysoki przedstawiciel, w skład których powinna wchodzić wielonarodowa brygada lądowa licząca około 5 000 żołnierzy oraz oddziały powietrzne, morskie i siły specjalne, które można zmobilizować w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa; przypomina, że obecnie UE nie dysponuje wiedzą fachową ani zdolnościami lądowymi, morskimi i powietrznymi niezbędnymi do przeprowadzenia operacji pierwszego reagowania w celu przywrócenia bezpieczeństwa na danym obszarze; uważa, że realistyczne i konieczne jest, aby w pierwszej kolejności państwa członkowskie uzgodniły, w ramach Strategicznego kompasu, w jakich okolicznościach konieczne byłoby zmobilizowanie takich sił oraz ustaliły jeden lub kilka scenariuszy operacyjnych, w tym działania w bardzo krótkich ramach czasowych; przypomina jednak, że w ciągu ponad 15 lat istnienia grupy bojowe UE nigdy nie zostały wykorzystane, w szczególności ze względu na brak konsensusu politycznego między państwami członkowskimi oraz złożoność procesu wdrażania i finansowania, pomimo kilkukrotnej możliwości ich rozmieszczenia; przypomina o potrzebie uczynienia ich operacyjnymi poprzez regularne ćwiczenia w terenie; ubolewa nad małym zaangażowaniem państw członkowskich w powyższej kwestii, zarówno z punktu widzenia politycznego, jak i praktycznego; krytykuje fakt, że tylko jedna grupa bojowa, dowodzona przez Włochy, była gotowa do działania w 2021 r.; wyraża zaniepokojenie w związku ze słabością planowania na lata 2022 i 2023 i apeluje o jego przegląd; wzywa państwa członkowskie do zwiększenia swojego zaangażowania na rzecz zdolności wojskowych UE; stwierdza, że koncepcja sił szybkiego rozmieszczenia musi wnieść wartość dodaną w porównaniu z grupami bojowymi UE; w związku z tym apeluje do Rady i Komisji, by dokonały gruntownej oceny, zbadały i opracowały możliwości utworzenia stałych sił stacjonujących i szkolących się wspólnie; jest zdania, że nowe „siły szybkiego reagowania” powinny powstać na skutek ambitnej reformy grup bojowych albo całkowicie je zastąpić, aby uniknąć dalszego powielania zdolności w ramach unijnej WPBiO; podziela wizję poziomu ambicji określoną przez wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela w zakresie solidności narzędzi wojskowych UE, zwłaszcza instrumentów ad hoc; wzywa Radę i ESDZ do zbadania, jak najlepiej zorganizować rozmieszczenie grup bojowych UE lub nowych „sił szybkiego reagowania”, wdrożenie art. 44 TUE oraz wciąż niewykorzystany komponent operacyjny PESCO; oczekuje, że powiązanie tych elementów musi umożliwić UE i jej państwom członkowskim szybkie i skuteczne reagowanie na kryzysy w krajach sąsiednich, z wykorzystaniem środków wojskowych, oraz realizację zadań przewidzianych w art. 43 ust. 1 TUE, nazywanych także zadaniami petersberskimi;

37.

podkreśla znaczenie pozyskiwania dokładnych i aktualnych danych wywiadowczych dla wsparcia procesu decyzyjnego, zabezpieczenia misji i operacji oraz lepszego zwalczania skierowanych przeciwko nim kampanii wywierania wpływu i kampanii dezinformacyjnych; wzywa ESDZ do zapewnienia zdolności wywiadowczych na obszarach działań poprzez utworzenie jednostek wywiadowczych przy wszystkich misjach i operacjach WPBiO; jednostki te w czasie rzeczywistym przekazywałyby dane Centrum Analiz Wywiadowczych UE (INTCEN), EUMS i Komórce Planowania i Prowadzenia Operacji Cywilnych (CPCC) w celu wspierania procesu decyzyjnego; podkreśla, że, ogólniej rzecz biorąc, prace INTCEN i Dyrekcji Wywiadu przy Sztabie Wojskowym Unii Europejskiej (EUMS INT) zależą od gotowości państw członkowskich do wymiany informacji, i wzywa do zwiększenia zasobów finansowych i technicznych INTCEN; zgadza się z analizą przedstawioną przez przewodniczącą Komisji w orędziu o stanie UE w 2021 r., z której to analizy wynika, że UE musi poprawić współpracę w dziedzinie wywiadu; podkreśla znaczenie orientacji sytuacyjnej i koordynacji między krajowymi służbami wywiadowczymi oraz z zadowoleniem przyjmuje apel przewodniczącej Komisji o utworzenie wspólnego unijnego centrum orientacji sytuacyjnej, które jest kluczowym narzędziem poprawy prognoz strategicznych i strategicznej autonomii UE;

38.

z zadowoleniem przyjmuje utworzenie Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju (EPF) w 2020 r.; przypomina, że EPF będzie mógł zapewnić Unii zdolność do szybszej i bardziej efektywnej reakcji na obecne wyzwania w zakresie bezpieczeństwa, w związku z czym wzywa do jego szybkiego wdrożenia operacyjnego; podkreśla, że na odpowiednich obszarach działań należy dostarczać wymagany sprzęt, w tym sprzęt śmiercionośny, w stosownych przypadkach i w razie potrzeby, oraz zapewniać szkolenia, z uwzględnieniem zrównoważonego pod względem geograficznym charakteru EPF i przy pełnym poszanowaniu ośmiu kryteriów wspólnego stanowiska 944, praw człowieka i prawa humanitarnego, a także z zastrzeżeniem kompleksowej oceny ryzyka ex ante i stałego monitorowania na szczeblu UE dostaw technologii wojskowych na rzecz podmiotów z państw trzecich oraz skutecznych przepisów dotyczących przejrzystości; podkreśla, że ESDZ musi ściśle monitorować oraz zapewniać identyfikowalność i właściwe wykorzystanie materiałów dostarczanych naszym partnerom w ramach EPF, mając na uwadze przyjęte dla EPF podejście 360 stopni; zaznacza, że EPF nie dotyczy wyłącznie dostarczania sprzętu partnerom, lecz funkcjonuje również jako opcja finansowania wspólnych kosztów operacji wojskowych w ramach WPBiO, która powinna być wykorzystywana w niezbędnym zakresie; zobowiązuje się do zapewnienia spójności i komplementarności między misjami i operacjami WPBiO, instrumentem finansowym Unii ISWMR i EPF; ponawia apel o utworzenie nowego działu administracyjnego w ramach ESDZ, który zarządzałby tym nowym instrumentem; podkreśla, że należy wykorzystać Strategiczny kompas do opracowania jasnej wizji sposobu, w jaki państwa członkowskie chcą korzystać z EPF w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej;

39.

z zadowoleniem przyjmuje plan działania ESDZ z listopada 2020 r. w zakresie zmiany klimatu i obronności, w którym określono konkretne działania dotyczące coraz istotniejszego związku między klimatem a bezpieczeństwem; zwraca uwagę na coraz częściej występujące klęski żywiołowe, globalne pandemie lub katastrofy spowodowane przez człowieka, które, podobnie jak cyberzagrożenia i zagrożenia hybrydowe, potęgują istniejące wyzwania w zakresie bezpieczeństwa, a zatem wymagają dodatkowych zasobów; zachęca Unię i państwa członkowskie do rozwijania zdolności do sprostania tym nowym wyzwaniom; podkreśla, że stawianie czoła tym nowym wyzwaniom w zakresie bezpieczeństwa nie powinno prowadzić do zmniejszenia zasobów przeznaczonych na tradycyjne, konwencjonalne zdolności w zakresie obrony i bezpieczeństwa;

40.

uznaje, że instrumentalizacja przepływów migracyjnych na wschodnich granicach zewnętrznych UE, w połączeniu z kampaniami dezinformacyjnymi, stanowi formę wojny hybrydowej, której celem jest zastraszenie i destabilizacja UE; zwraca się do Unii o opracowanie odpowiednich przepisów zapewniających niezbędne gwarancje, aby skutecznie reagować i odpowiadać na instrumentalizowanie migracji do celów politycznych przez państwa trzecie, zapewnić skuteczną ochronę granic zewnętrznych UE oraz ochronę praw człowieka i godności ludzkiej, a także wprowadzić środki zapobiegające niedozwolonemu przekraczaniu granicy; ponownie wyraża solidarność z Łotwą, Litwą i Polską wobec instrumentalizowania migracji przez reżim Łukaszenki w celu destabilizacji UE;

Bardziej odporna Unia: zapewnienie dostępu do spornych obszarów strategicznych oraz wzmocnienie wzajemnej pomocy i bezpieczeństwa między państwami członkowskimi

Obrona swobody poruszania się po morzu

41.

wskazuje, że w obliczu obecnych napięć geopolitycznych w sferze morskiej Unia musi bronić uniwersalnych wartości i zasad, Karty Narodów Zjednoczonych, prawa międzynarodowego, np. Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS), multilateralizmu i współpracy międzynarodowej, a także chronić swoje interesy poprzez zagwarantowanie swobody żeglugi oraz bezpieczeństwa morskich linii komunikacyjnych i infrastruktury morskiej; przypomina, że interesy morskie Unii są ściśle związane z dobrostanem, dobrobytem i bezpieczeństwem jej obywateli oraz że około 90 % handlu zagranicznego Unii i 40 % jej handlu wewnętrznego odbywa się drogą morską; podkreśla uprawnienia i kompetencje Unii Europejskiej, zwłaszcza normatywne, w dziedzinie odporności;

42.

ponownie podkreśla potrzebę zwiększenia roli UE jako międzynarodowego podmiotu gwarantującego bezpieczeństwo morskie; wzywa Unię do wykorzystywania i rozwijania operacji morskich w ramach WPBiO w celu stworzenia solidnej platformy do dalszego rozwoju bardziej trwałego zaangażowania operacyjnego na szczeblu międzynarodowym; zachęca do zbadania możliwości organizowania regularnych ćwiczeń morskich, które w miarę możliwości powinny łączyć środki załogowe i bezzałogowe w celu zwiększenia interoperacyjności; uważa, że dla Unii bardzo ważne jest utrzymanie stabilnego i bezpiecznego środowiska na otaczających ją morzach; zauważa z zaniepokojeniem, że w skoordynowanym rocznym przeglądzie w zakresie obronności (CARD) uznano, że zdolności w zakresie dowodzenia i kontroli, wywiadu, nadzoru i rozpoznawania na morzu mają „poważne braki”; z zadowoleniem przyjmuje sześć projektów PESCO koncentrujących się na rozwijaniu zdolności morskich, a także wspólne programy rozwoju zdolności morskich; podkreśla, że UE i NATO powinny ściśle współpracować w celu przyjęcia wspólnego i skutecznego podejścia do zagrożeń dla bezpieczeństwa morskiego, takich jak przestępczość transgraniczna i zorganizowana, w tym siatki przestępczości zorganizowanej zaangażowane w handel ludźmi, bronią i narkotykami oraz przemyt i nielegalne połowy;

43.

w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie realizacji koncepcji skoordynowanej obecności na morzu oraz pilotażowego projektu w Zatoce Gwinejskiej; wzywa do rozszerzenia tej koncepcji, w oparciu o analizę potrzeb i z uwzględnieniem możliwości przyczynienia się do deeskalacji napięć regionalnych, na inne rejony zainteresowania, w szczególności na region Indo-Pacyfiku, w celu zapewnienia i ochrony międzynarodowej pozycji i wartości Europy; apeluje o ocenę i omówienie tej koncepcji i odnośnych bieżących misji w Parlamencie; wzywa również Komisję do zwrócenia szczególnej uwagi na bezpieczeństwo i obronność w kolejnej aktualizacji komunikatu w sprawie międzynarodowego zarządzania oceanami, przewidzianej na 2022 r.; wzywa nadmorskie państwa członkowskie, aby umacniały zdolności marynarki wojennej w celu przeciwdziałania zarówno asymetrycznym, jak i konwencjonalnym zagrożeniom dla bezpieczeństwa morskiego, swobody żeglugi i niebieskiej gospodarki UE; wzywa Unię do zaktualizowania strategii bezpieczeństwa morskiego do 2022 r.; z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie na początku 2020 r. europejskiej inicjatywy na rzecz morskiej orientacji sytuacyjnej w Ormuzie (EMASOH) i popiera jej dwojaki cel: „zapewnienie bezpiecznego środowiska nawigacji i złagodzenie obecnych napięć w regionie”; z zadowoleniem przyjmuje kompleksowy i skoordynowany strategiczny przegląd operacji EUNAVFOR ATALANTA, EUTM Somalia i EUCAP Somalia oraz rozszerzenie ich zakresu, aby uwzględnić wszystkie aspekty bezpieczeństwa;

Przeciwdziałanie zagrożeniom hybrydowym

44.

potępia czyny popełnione w złej wierze przeciwko państwom członkowskim, takie jak ataki hybrydowe instrumentalizujące migrację; wzywa Unię i państwa członkowskie do poprawy zdolności do identyfikowania zagrożeń hybrydowych; nalega, aby Unia i państwa członkowskie reagowały w zdecydowany i skoordynowany sposób na wszelkie nowe szkodliwe, nielegalne i destabilizujące działania w cyberprzestrzeni przy użyciu wszystkich instrumentów, którymi dysponuje UE, oraz w koordynacji z jej partnerami; wzywa państwa członkowskie do poprawy krajowych zdolności w zakresie cyberobrony; wzywa Unię do prac nad stworzeniem instrumentu prawnego umożliwiającego reagowanie na zagrożenia hybrydowe oraz do rozwinięcia wszechstronnych zdolności cyfrowych, w tym jeśli chodzi o zabezpieczenia sieci, komunikacji i wymiany informacji, prowadzenie szkoleń i ćwiczeń, również za pośrednictwem projektów PESCO, oraz do właściwego wykorzystania unijnego zestawu narzędzi dla dyplomacji cyfrowej; wzywa do pilnego przeglądu ram polityki w zakresie cyberobrony, aby zwiększyć zdolności Unii i jej państw członkowskich w odniesieniu do zapobiegania atakom i reagowania na nie, a także atrybucji ataków i odstraszania dzięki wzmocnieniu ich pozycji, orientacji sytuacyjnej, narzędzi i procedur; podkreśla, że wszystkie instytucje UE i państwa członkowskie UE muszą współpracować na wszystkich szczeblach, aby stworzyć strategię cyberbezpieczeństwa, której głównym celem powinno być dalsze wzmacnianie odporności, oraz rozwijać współpracę i wspólne, ale również lepsze, solidne krajowe zdolności cywilne i wojskowe w zakresie cyberbezpieczeństwa, żeby móc reagować na stałe wyzwania w dziedzinie bezpieczeństwa; w związku z tym wyraża zadowolenie, że w orędziu o stanie Unii z 2021 r. zapowiedziano ustanowienie europejskiej polityki w zakresie cyberobrony; z zadowoleniem przyjmuje zacieśnienie współpracy między państwami członkowskimi w dziedzinie cyberobrony w ramach PESCO, w tym zespołów szybkiego reagowania na cyberincydenty; przypomina, że pomyślna realizacja misji i operacji UE w coraz większym stopniu zależy od nieprzerwanego dostępu do bezpiecznej cyberprzestrzeni, a tym samym wymaga solidnych i odpornych zdolności cyberoperacyjnych, a także adekwatnych reakcji na ataki wymierzone w obiekty, misje i operacje wojskowe; uznaje, że cyberobrona jest do pewnego stopnia skuteczniejsza, jeżeli obejmuje również pewne środki i działania ofensywne, pod warunkiem że ich stosowanie jest zgodne z prawem międzynarodowym; jest zaniepokojony tym, że przy gwarantowaniu swojego cyberbezpieczeństwa UE i jej państwa członkowskie są zależne od narzędzi zagranicznych; podkreśla, że trzeba wspierać kulturę cyberbezpieczeństwa w europejskich podmiotach publicznych i prywatnych, m.in. poprzez wprowadzenie specjalnych kursów i programów nauczania; odnotowuje ważne działania szkoleniowe w dziedzinie cyberobrony prowadzone przez Europejskie Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony (EKBiO) i w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie platformy kształcenia, szkolenia, oceny i ćwiczeń w zakresie cyberbezpieczeństwa (ETEE); podkreśla, że EKBiO powinno korzystać ze strukturalnego finansowania Unii, aby móc zwiększyć wkład w działania mające na celu rozwijanie w UE umiejętności cyberobrony, zwłaszcza z uwagi na zwiększone zapotrzebowanie na najlepszych ekspertów w dziedzinie cyberprzestrzeni; uznaje rosnące znaczenie zdolności w zakresie cyberwywiadu i zautomatyzowanej działalności wywiadowczej; podkreśla, że stanowią one zagrożenie dla wszystkich państw członkowskich i instytucji UE; wzywa wszystkie instytucje UE i państwa członkowskie do dalszego ulepszania cybertechnologii i automatyki, a ponadto zachęca do współpracy nad tym postępem technologicznym; zaleca zbadanie, jak można wspomóc budowanie cyberzdolności u naszych partnerów, jak na przykład poprzez rozszerzenie mandatu unijnych misji szkoleniowych, tak aby obejmowały również aspekty cyberobrony, lub uruchomienie cybermisji cywilnych; z zadowoleniem przyjmuje nałożenie sankcji na rosyjskich, chińskich i północnokoreańskich sprawców cyberataków, takich jak WannaCry, NotPetya i Operation Cloud Hopper;

45.

wzywa ESDZ do stworzenia unijnego zestawu narzędzi, zgodnie z europejskim planem działania na rzecz demokracji, mającego na celu nie tylko skupienie się na zwiększeniu odporności państw członkowskich i zainteresowanych stron na dezinformację, ale również ustanowienie obowiązkowych wymogów dla platform społecznościowych i umożliwienie obywatelom podejmowania świadomych decyzji, a także zwiększenie zdolności UE do wzmocnienia walki z dezinformacją i celowymi szkodliwymi zachowaniami, tak by można było identyfikować takie zachowania, zniechęcać do nich, zwalczać je i karać za nie, a także dokonywać ich atrybucji;

46.

z uwagi na rozwijające się zagrożenia i konieczność dostosowania naszych instytucji nalega, by wprowadzić w instytucjach europejskich, w tym w Parlamencie, środki na rzecz konsolidacji ich zdolności wewnętrznych; podkreśla, jak ważna jest koordynacja międzyinstytucjonalna wprowadzonej przez zespół reagowania na incydenty komputerowe w instytucjach, organach i agencjach UE (CERT-UE); wzywa instytucje europejskie, w szczególności Komisję, do zapewnienia zasobów ludzkich niezbędnych do umocnienia CERT-UE; w związku z tym wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i państwa członkowskie do zwiększenia zasobów finansowych i kadrowych, aby wzmocnić zdolności UE do obrony przed cyberatakami;

47.

zachęca do zwiększenia wzajemnej pomocy operacyjnej między państwami członkowskimi; podkreśla, że trzeba przeprowadzić dodatkowe ćwiczenia w oparciu o scenariusze zarządzania kryzysowego; apeluje do państw członkowskich, aby po zakończeniu prac nad Strategicznym kompasem wypracowały ambitne wspólne porozumienie w sprawie art. 42 ust. 7 TUE i art. 222 TFUE, w tym uruchamiania art. 222 TFUE i art. 42 ust. 7 TUE, gdyby miało dojść do cyberataku; podkreśla w związku z tym, że warunki uruchomienia art. 42 ust. 7 TUE oraz warunki wymaganej pomocy nigdy nie zostały jasno określone, i wzywa do bardziej operacyjnego wdrożenia tego narzędzia;

Zachowanie suwerenności Unii w przestrzeni kosmicznej i w powietrzu

48.

wzywa Unię do opracowania strategii obrony kosmicznej w celu zachowania przez cały czas autonomicznego i niezakłóconego dostępu UE i jej państw członkowskich do aktywów kosmicznych; nalega, że należy wspierać powstawanie wspólnej europejskiej kultury strategicznej bezpieczeństwa i obrony w przestrzeni kosmicznej, zmniejszyć strategiczne zależności i poprawić zarządzanie operacyjne europejskimi programami kosmicznymi, dążąc ostatecznie do osiągnięcia strategicznej autonomii we wszystkich innych dziedzinach; popiera inicjatywy mające wzmocnić politykę kosmiczną UE, w tym ambitny nowy program kosmiczny UE, który musi mieć na celu ochronę obecnych i przeszłych europejskich aktywów kosmicznych; zachęca Unię do poprawienia poziomu orientacji sytuacyjnej i udzielania większego wsparcia wywiadowi geoprzestrzennemu poprzez wzmocnienie specjalistycznych zdolności Unii za pośrednictwem Centrum Satelitarnego Unii Europejskiej (Satcen) oraz zdolności państw członkowskich, aby zapewnić powiązanie WPBiO z unijnym programem kosmicznym za pośrednictwem Galileo, w szczególności PRS i Copernicus, oraz do wykorzystania możliwości inwestycyjnych (zwłaszcza w ramach programu „Horyzont Europa” i EFO) oraz zbadania innych możliwych synergii między przestrzenią kosmiczną a obronnością (w tym zdolności); podkreśla, jak ważne jest, by Unia posiadała niezależny dostęp do przestrzeni kosmicznej i własne wyrzutnie; nalega, aby Unia wytyczyła drogę w kierunku wzmocnienia międzynarodowego prawa kosmicznego, które jest coraz bardziej kwestionowane; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby aktywnie wspierały międzynarodowe inicjatywy dotyczące rozbrojenia w przestrzeni kosmicznej;

49.

ostrzega, że przestrzeń kosmiczna może szybko przekształcić się w arenę wojskową, jeżeli nie zostaną wprowadzone właściwe międzynarodowe instrumenty prawne; nalega, aby Unia wytyczyła drogę w kierunku wzmocnienia międzynarodowego prawa kosmicznego, które jest coraz bardziej kwestionowane, a także dążyła do zapobiegania uzbrojeniu przestrzeni kosmicznej, próbując wypracować kompleksowy międzynarodowy instrument prawny, oraz wspierała sojusze, współpracę międzynarodową i wielostronne rozwiązanie w tej dziedzinie;

50.

z zadowoleniem przyjmuje wniosek dotyczący projektu na rzecz nowej europejskiej bezpiecznej łączności, w tym satelitów kwantowych; wzywa do szybkiego sfinalizowania tego projektu, aby podnieść poziom bezpieczeństwa telekomunikacji w Unii; podkreśla rosnące ryzyko cyberataków i ataków fizycznych na satelity europejskie i satelity państw członkowskich; podkreśla potrzebę zapobiegania takim atakom i wprowadzenia mechanizmów chroniących przed nimi;

51.

jest zaniepokojony ciągłym wzrostem ilości śmieci kosmicznych, zwłaszcza na niskiej orbicie, ponieważ zagrażają one naszym zdolnościom satelitarnym; wyraża zaniepokojenie także liczbą mikrosatelitów; podkreśla, że nowe megakonstelacje satelitów jeszcze bardziej zwiększają ryzyko kolizji; z zadowoleniem przyjmuje trwające prace nad opracowaniem europejskiej polityki zarządzania ruchem kosmicznym i wzywa do intensyfikacji negocjacji w celu wypracowania międzynarodowych rozwiązań w tym względzie; uważa, że jednym z konkretnych osiągnięć takiej polityki powinna być poprawa zdolności monitorowania śmieci kosmicznych; sugeruje, by zlecić Satcen przeprowadzenie analizy i sporządzenie sprawozdania na temat bezpieczeństwa lub podatności satelitów UE i państw członkowskich na śmieci kosmiczne, cyberataki i bezpośredni atak rakietowy;

52.

odnotowuje ważne prace prowadzone przez Satcen UE; ubolewa, że finansowanie misji Satcen nie może być uwzględniane w długoterminowym programowaniu budżetu UE, i podkreśla, że Satcen UE powinien korzystać ze strukturalnego finansowania Unii, aby być w stanie w dalszym ciągu wnosić wkład w działania Unii, zwłaszcza aby dostarczać zdjęcia satelitarne o wysokiej rozdzielczości na potrzeby misji i operacji WPBiO; uważa, że w programie prac EFO należy uwzględnić potrzeby Satcen w zakresie rozwoju technologicznego; proponuje, aby w ramach PESCO utworzyć wspólnotę ds. analizy danych dotyczących geoprzestrzeni; uważa, że Satcen musi odgrywać w tym kontekście ważną rolę; sugeruje podpisanie przez Parlament i Satcen umowy umożliwiającej Parlamentowi dostęp do usług centrum w zakresie obrazowania i analiz, które uzna on za przydatne do celów informacyjnych oraz do opracowywania stanowisk i podejmowania decyzji, w pełnej zgodności z procedurami Satcen dotyczącymi poufności i bezpieczeństwa;

53.

podkreśla, że trzeba nadal zapewniać swobodę ruchu lotniczego; wzywa Unię, by chroniła się przed zagrożeniami dla lotnictwa cywilnego lub naruszaniem jej przestrzeni powietrznej oraz by występowała w obronie międzynarodowego bezpieczeństwa lotniczego we współpracy z natowską misją kontroli przestrzeni powietrznej i partnerami UE; wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela do rozpoczęcia prac nad oceną zasadności rozszerzenia koncepcji skoordynowanej obecności na morzu na środowisko powietrzne;

Ochrona infrastruktury strategicznej

54.

zwraca uwagę na nowe zagrożenia, przed którymi stoi Europa, w tym na naciski gospodarcze, kampanie dezinformacyjne, ingerencję w wybory i kradzież własności intelektualnej; zauważa, że zagrożenia te jak na razie nie prowadzą do uruchomienia art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego ani art. 42 ust. 7 TUE, ale że należy zapewnić wspólną reakcję na takie zagrożenia; apeluje o zwiększenie koordynacji na szczeblu europejskim w celu oceny i analizy ataków hybrydowych ze strony niektórych podmiotów międzynarodowych oraz zapobiegania dalszym takim atakom; wzywa do zapewnienia operacyjności istniejących instrumentów Unii, aby w większym stopniu służyły zapobieganiu oraz przeciwdziałaniu zagrożeniom hybrydowym, a także ochronie infrastruktury krytycznej oraz funkcjonowania naszych instytucji demokratycznych, jak również zabezpieczeniu naszych łańcuchów dostaw, przy czym należy również uwzględnić obecne struktury i nową możliwość stosowania wspólnych środków zaradczych w ramach szerszego zestawu instrumentów hybrydowych; podkreśla, że europejskie instytucje, agencje i inne organy muszą pilnie rozwijać zdolności w zakresie komunikacji strategicznej, wyposażyć się w bezpieczne systemy komunikacji i zapewnić sobie zdolności szybkiego reagowania na ataki oraz znacznie zwiększyć odporność;

55.

wzywa Unię do wdrożenia wniosków wyciągniętych z ćwiczeń opartych na scenariuszach, o których mowa w art. 42 ust. 7 TUE, oraz do opracowania elastycznej i nieograniczającej analizy na rzecz jego uruchomienia, tak aby zwiększyć wzajemną pomoc i solidarność między państwami członkowskimi;

56.

podkreśla, że przewody światłowodowe stanowią trzon naszej światowej gospodarki cyfrowej i że 97 % całego ruchu internetowego odbywa się za ich pośrednictwem; podkreśla, że pomimo iż przewody te są głównym i niezbędnym elementem infrastruktury krytycznej UE, a zatem mają ogromne znaczenie geopolityczne, stały się ostatnio przedmiotem sabotażu i celem zagranicznych operacji szpiegowskich; uważa, że UE powinna priorytetowo traktować bezpieczeństwo i ochronę tych przewodów; wzywa UE do wprowadzenia unijnego programu bezpieczeństwa przewodów światłowodowych, obejmującego badania naukowe, koordynację, rozwijanie polityki, zgłaszanie i monitorowanie incydentów oraz prowadzenie dochodzeń w ich sprawie, a także szkolenie straży przybrzeżnej; wskazuje, że ogólnie nasze nowoczesne gospodarki, a w szczególności przemysł obronny i branża bezpieczeństwa, zależą w dużym stopniu od półprzewodników; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź przewodniczącej Komisji Europejskiej, zgodnie z którą problem niedoboru półprzewodników należy rozwiązać poprzez wzmocnienie badań, projektowania i produkcji w UE dzięki europejskiemu aktowi o mikroczipach; w tym kontekście zdecydowanie podkreśla rolę europejskiego sektora obronności i bezpieczeństwa dla UE, ponieważ zapewnia on środki gwarantujące bezpieczeństwo obywateli europejskich, a także zrównoważony rozwój gospodarczy Unii; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki UE na rzecz osiągnięcia tych celów oraz utworzenie europejskiego sojuszu na rzecz surowców (ERMA);

Rozwijanie zdolności cywilnych i wojskowych, ulepszanie procesów i rozwoju oraz zapewnienie ich spójności

57.

zauważa, że pandemia ujawniła nasze słabe punkty, zagrożenia i aktualne wyzwania; zwraca uwagę, że UE nie miała pełnego potencjału i możliwości, aby zapewnić bezpieczną i skoordynowaną ewakuację swoich obywateli z Afganistanu podczas chaotycznej wojskowej ewakuacji z międzynarodowego lotniska w Kabulu; w związku z tym apeluje o przeprowadzenie dogłębnej oceny; wzywa do zapewnienia politycznej gotowości do działania również w sytuacjach nadzwyczajnych i kryzysowych w szybki, skuteczny i jasny sposób oraz do zmniejszenia strategicznych zależności Europy, w tym gdy wpływają one na zdolność Europy do prowadzenia działań wojskowych; przypomina o celu, jakim jest wzmocnienie strategicznej autonomii Unii Europejskiej, tak aby mogła ona być wiarygodnym, wymagającym i zdolnym do obrony własnych interesów i wartości partnerem strategicznym; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje prace i inicjatywy Komisji oraz działalność ESDZ;

58.

z zadowoleniem przyjmuje postępy poczynione z myślą o rozwijaniu nowych europejskich zdolności wojskowych w powiązaniu z Europejskim programem rozwoju przemysłu obronnego oraz działaniem przygotowawczym w zakresie badań nad obronnością, poprzez wzmacnianie europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego (EDTIB), która ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia strategicznej autonomii; podkreśla znaczenie silnej, konkurencyjnej i innowacyjnej EDTIB, w połączeniu z kształtowaniem się unijnego rynku sprzętu obronnego, w pełni zgodnego z zasadami rynku wewnętrznego oraz wspólnym stanowiskiem UE w sprawie wywozu broni; wzywa Komisję do wyciągnięcia z tych instrumentów konkretnych wniosków dla EFO z myślą o pozytywnym wyniku operacyjnym; z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie rozporządzenia w sprawie EFO i zawarte w nim jasne zasady; przypomina o wysoce newralgicznym i strategicznym charakterze badań w dziedzinie obronności, zarówno z punktu widzenia konkurencyjności przemysłowej, jak i strategicznej autonomii UE; uważa, że w celu zachowania konkurencyjności EDTIB konieczne jest wspieranie dostępu jej przedsiębiorstw do finansowania bankowego i pozabankowego; podkreśla, żeprodukcja związana z obronnością ma w dużej mierze dwojaki charakter i służy sferze cywilnej; wzywa Komisję do zagwarantowania, że europejskie oznakowanie ekologiczne, które sprzyja bardziej przyjaznej dla środowiska naturalnego orientacji przemysłu, chroni również konkurencyjność europejskiego przemysłu obronnego, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że odgrywa on ważną rolę w zapewnianiu strategicznej autonomii UE;

59.

zachęca do ustanowienia sprawnego modelu zarządzania angażującego Komisję i państwa członkowskie w odniesieniu do kierowania projektami zarówno na szczeblu państwowym, jak i na szczeblu sektora przemysłu; zaleca Komisji, by zbadała możliwości zmniejszenia obciążeń biurokratycznych w celu ułatwienia udziału przedsiębiorstw, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), w projektach EFO; zachęca, by w inicjatywach takich jak Europejski program rozwoju przemysłu obronnego, PESCO i EFO ułatwiać zaangażowanie MŚP przez wzmożenie wysiłków sprzyjających inkubacji i inwestycjom kapitałowym; zaleca ustanowienie wspólnego mechanizmu testowania w terenie zdolności opracowanych w ramach Europejskiego programu rozwoju przemysłu obronnego i EFO z myślą o łatwiejszej integracji tych zdolności w armiach krajowych; z zadowoleniem przyjmuje postanowienia dyrektywy w sprawie zamówień w dziedzinie obronności (dyrektywa 2009/81/WE), które mają na celu wspieranie wspólnych zamówień w dziedzinie obronności, a także wzywa państwa członkowskie, aby w pełni wykorzystały wysiłki rozwojowe podejmowane w ramach EFO, a także zapewniły osiągnięcie odpowiedniego poziomu korzyści skali;

60.

zobowiązuje Komisję do kontynuowania wysiłków na rzecz przeciwdziałania fragmentaryzacji unijnego rynku wewnętrznego produktów obronnych, która wciąż prowadzi do niepotrzebnego powielania działań i nieefektywnego mnożenia wydatków państw członkowskie na obronność;

61.

ubolewa nad zmniejszeniem kwot przeznaczonych w WRF na EFO i mobilność wojskową i zaznacza, że w związku z tym jeszcze bardziej potrzebna jest spójność między unijnymi inicjatywami w dziedzinie obronności (PESCO, CARD, EFO i instrument „Łącząc Europę”); podkreśla w tym kontekście rolę Europejskiej Agencji Obrony (EDA); przypomina wnioski pierwszego CARD, a w szczególności znaczenie zwiększenia spójności między europejskimi inicjatywami dotyczącymi ustalania priorytetów w zakresie zdolności a krajowymi procesami planowania, zwłaszcza w perspektywie długoterminowej, aby rzeczywiście zaspokoić potrzeby sił zbrojnych; wzywa Radę i Komisję do dalszego włączania zaleceń CARD do przyszłych programów prac EFO i projektów PESCO, aby poprawić spójność między tymi instrumentami; przypomina w związku z tym o ostatecznej odpowiedzialności państw członkowskich za osiągnięcie celu, jakim jest spójność europejskich zdolności, zwłaszcza w obszarach wskazanych w sprawozdaniu CARD; przypomina również, jak ważne jest zaangażowanie państw członkowskich na różnych płaszczyznach na rzecz utrzymania stałego tempa inwestycji w obronność oraz wykorzystania możliwości EFO do pobudzenia nowych inwestycji; podkreśla, że niezbędny jest odpowiedni poziom zasobów finansowych, personelu i aktywów, aby zapewnić Unii siłę i zdolność do wspierania pokoju i bezpieczeństwa na jej terytorium oraz na świecie; wzywa do zwiększenia budżetu EFO po 2027 r.;

62.

przyjmuje do wiadomości zainicjowanie funduszu innowacji NATO w zakresie nowych i przełomowych technologii, zatwierdzonego przez 16 państw członkowskich UE i Zjednoczone Królestwo; podkreśla, że fundusz ten dotyczy kwestii, którymi zajmuje się także EFO, i w związku z tym wzywa wszystkie uczestniczące państwa członkowskie UE do zapewnienia komplementarności z EFO, aby uniknąć niepotrzebnego powielania działań; podkreśla w tym kontekście konieczność ścisłej współpracy między UE a Zjednoczonym Królestwem w kwestiach bezpieczeństwa i obrony;

63.

wzywa państwa członkowskie UE, które są sojusznikami NATO, aby dążyły do zagwarantowania, że ich krajowe budżety obronne będą wynosiły co najmniej 2 % ich PKB;

64.

podkreśla, że PESCO i EFO to narzędzia, które powinny przede wszystkim służyć Unii i jej państwom członkowskim; podkreśla, że PESCO i EFO muszą umożliwiać wzmocnienie zapewniającej wysoką europejską wartość dodaną współpracy między państwami członkowskimi w zakresie obronności; przypomina zatem o celach wzmocnienia strategicznej autonomii Unii, zwiększenia operacyjności sił europejskich i interoperacyjności systemów obronnych, zmniejszenia fragmentacji krajobrazu zdolności i europejskiego rynku obronnego w odniesieniu do tych inicjatyw, wspierania konkurencyjności EDTIB, wzmocnienia strategicznej autonomii i suwerenności technologicznej, poprawy zdolności operacyjnych i zmniejszenia fragmentacji europejskiego rynku obronnego;

65.

ubolewa nad opóźnieniem w przeglądzie decyzji w sprawie zarządzania PESCO; przypomina, że trzeba opracować zachęty finansowe; przypomina, że decyzja o udziale państw trzecich w poszczególnych projektach PESCO musi być podejmowana indywidualnie dla każdego przypadku, a udział taki musi leżeć w strategicznym interesie Unii, w szczególności w zakresie zapewniania fachowej wiedzy technicznej lub dodatkowych zdolności, oraz musi podlegać ścisłym warunkom i opierać się na ustalonej i skutecznej wzajemności; apeluje o bycie zaangażowanym w podejmowanie decyzji o otwarciu wszystkich projektów PESCO na udział państw trzecich; z zadowoleniem przyjmuje pierwsze etapy projektów na rzecz mobilności wojskowej i wzywa do szybkiego wdrożenia kolejnych etapów; z zadowoleniem przyjmuje udział Stanów Zjednoczonych, Norwegii i Kanady w projekcie mobilności wojskowej; jest zadowolony z dwustronnych partnerstw dotyczących dialogu w zakresie bezpieczeństwa i obrony, zwłaszcza z Kanadą i Norwegią, które aktywnie uczestniczą w misjach i operacjach WPBiO;

66.

podkreśla, że EFO musi promować tworzenie i konsolidowanie europejskich sektorów przemysłowych i europejskich liderów przemysłowych oraz wspierać konkurencyjność MŚP dzięki logice wieloletniego programowania uwzględniającego opracowywanie planów działania dotyczących technologii i zdolności, aby zapewnić niezbędną przewidywalność, która jest konieczna w przypadku złożonych długoterminowych projektów, oraz wykorzystywać synergię cywilno-obronną; podkreśla w związku z tym, że należy stworzyć synergie z różnymi strategiami politycznymi Unii, w szczególności z programem „Horyzont Europa” i europejskim programem kosmicznym, aby umożliwić skuteczne skupienie zasobów EFO na kwestiach ściśle wojskowych; z zadowoleniem przyjmuje plan działania Komisji Europejskiej na rzecz synergii między przemysłem cywilnym, obronnym i kosmicznym, który to plan promuje innowacje w zakresie produktów podwójnego zastosowania; wzywa Unię i Komisję do systematycznego uwzględniania wkładu EDTIB w strategiczną autonomię Unii we wszystkich jej strategiach politycznych; wzywa również Komisję do przedstawienia specjalnej strategii przemysłowej dla EDTIB;

67.

przyjmuje z zadowoleniem, że strategiczny przegląd PESCO doprowadził do redukcji liczby projektów, które są teraz bardzie ukierunkowane, i do intensyfikacji ich politycznej kontroli; przypomina państwom członkowskim, jak ważne jest, by przestrzegały swoich zobowiązań w tym zakresie, aby zapewnić skuteczną realizację tych projektów i osiągnąć pełną zdolność operacyjną w przewidzianym terminie, czyli do 2025 r.; oczekuje zatem, że następny przegląd strategiczny będzie obejmował również gruntowną ocenę, która musi prowadzić do osiągnięcia rezultatów projektu PESCO;

68.

popiera propozycję Komisji, aby zwolnić z VAT sprzęt wojskowy zaprojektowany i wyprodukowany w UE, gdyż byłby to pozytywny krok w kierunku ujednolicenia praktyk globalnych i promocji strategicznej autonomii Europy;

69.

uważa, że koszyk zdolności Strategicznego kompasu powinien mieć następujące cele:

—	określenie jasnych priorytetów rewizji planu rozwoju zdolności (CDP) i następujących po niej cykli celów podstawowych (HLG, ang. „headline goals”),

—	usprawnienie procesów planowania i rozwoju zdolności (CDP, HLG/cele zdolnościowe o dużym oddziaływaniu (HICG), PESCO, CARD) oraz utrzymanie spójności wyników z odpowiednimi procesami NATO, a w szczególności z procesem planowania obronnego NATO (NDPP),

—	integracja procesów rozwoju zdolności wojskowych Unii i procesów planowania obronnego oraz jak najskuteczniejsze wykorzystanie inicjatyw obronnych UE za pośrednictwem PESCO i CARD,

—	skupienie się na niewielkiej liczbie projektów o charakterze operacyjnym, które są zgodne z celami WPBiO i potrzebne do osiągnięcia poziomu ambicji UE oraz wzmacniają zdolności państw członkowskich i wnoszą europejską wartość dodaną;

70.

podkreśla, że sektor cyfrowy to przestrzeń nowych możliwości, ale także poważnych zagrożeń w postaci podejmowanych przez podmioty państwowe i niepaństwowe szkodliwych działań przeciwko naszemu bezpieczeństwu i naszym demokracjom; poza tym sektor ten jest transgraniczny i zacierają się w nim granice wyznaczone w prawie konfliktów zbrojnych; uważa, że należy pójść o krok dalej, aby zagwarantować Europejczykom dostęp do tego obecnie kwestionowanego sektora oraz rozwijać kulturę bezpieczeństwa i solidarności między Europejczykami, a także skuteczne narzędzia do osiągnięcia tego celu; wzywa do zwrócenia szczególnej uwagi na wpływ wywierany przez powstające technologie, aby zapewnić ich stosowanie i wykorzystywanie w całej Unii, ułatwić badania i wprowadzanie innowacji oraz zwiększyć odporność Unii, przy czym należy pamiętać o konieczności kontroli wykorzystywania tych technologii, a zwłaszcza o konieczności:

—	badania wpływu sztucznej inteligencji (SI) na bezpieczeństwo i obronność, w tym złośliwego wykorzystywania tego typu technologii i stosowania SI przez państwa członkowskie do zwalczania tego rodzaju zagrożeń;

—	podkreślania znaczenia innowacyjnej i konkurencyjnej EDTIB (która umożliwia reagowanie na określone potrzeby państw członkowskich i UE) oraz identyfikacji zalet i wad;

—	zagwarantowania bezpieczeństwa łańcuchów dostaw (w UE i poza nią), w tym surowców, kluczowych składników i technologii;

—	dzielenia się w czasie rzeczywistym ostrzeżeniami, informacjami i zagrożeniami dzięki łączności między ośrodkami operacyjnymi;

71.

wzywa zatem UE do przejęcia wiodącej roli w światowych wysiłkach na rzecz ustanowienia kompleksowych ram regulacyjnych dla opracowywania i wykorzystywania broni wspomaganej przez sztuczną inteligencję; wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela Komisji, państwa członkowskie i Radę Europejską do przyjęcia wspólnego stanowiska w sprawie autonomicznych systemów uzbrojenia, które zapewni istotną kontrolę człowieka nad funkcjami krytycznymi systemów uzbrojenia; domaga się rozpoczęcia międzynarodowych negocjacji w sprawie prawnie wiążącego instrumentu, który zakazałby w pełni autonomicznej broni; popiera prace nad autonomicznymi śmiercionośnymi systemami uzbrojenia w ramach konwencji o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych (konwencji CCW), która jest obecnie jedynym forum międzynarodowym, na którym omawiane są te kwestie;

72.

z zadowoleniem przyjmuje ponowione zobowiązanie się państw członkowskich do stosowania wspólnego stanowiska zmienionego decyzją Rady (WPZiB) 2019/1560 oraz podkreśla znaczenie dogłębnej oceny wniosków o zezwolenie na wywóz technologii wojskowych i sprzętu wojskowego zgodnie z kryteriami w nim przewidzianymi; zwraca uwagę, że decyzja Rady (WPZiB) 2019/1560 i odnoszące się do niej konkluzje z 16 września 2019 r. odzwierciedlają rosnącą wśród państw członkowskich świadomość, że konieczna jest większa krajowa i ogólnounijna przejrzystość i koordynacja działań w obszarze wywozu broni; z zadowoleniem odnotowuje starania na rzecz zwiększenia stopnia przejrzystości oraz publicznej i parlamentarnej kontroli wywozu broni; wzywa do podjęcia wspólnych działań na rzecz poprawy oceny ryzyka, kontroli użytkowników końcowych i weryfikacji po wysyłce;

73.

wyraża głębokie przekonanie, że w związku z rosnącymi ambicjami UE w dziedzinie obronności istnieje potrzeba większej zbieżności i spójności polityki państw członkowskich w zakresie wywozu broni; wzywa państwa członkowskie do pełnego przestrzegania wspólnego stanowiska 2008/944/WPZiB w sprawie wspólnych zasad kontroli wywozu technologii wojskowych i sprzętu wojskowego, zmienionego decyzją Rady (WPZiB) 2019/1560, oraz do ścisłego wdrożenia kryterium 4 dotyczącego stabilności w regionie; apeluje o ustanowienie między państwami członkowskimi mechanizmu konsultacji umożliwiającego ocenę zgodności ze wspólnym stanowiskiem;

74.

przyjmuje do wiadomości wspólne wysiłki niektórych państw członkowskich na rzecz rozwoju podstawowych przyszłych zdolności poza ramami UE, w szczególności przyszłościowego systemu walki powietrznej (FCAS) oraz głównego systemu walki naziemnej (MGCS); podkreśla, że projekty te są istotne dla ogólnego wzmocnienia europejskich zdolności wojskowych; podkreśla, że w wynikach pierwszego CARD jako główny obszar współpracy wskazano modernizację i zakup systemów czołgów podstawowych; zaleca odnośnym państwom członkowskim zbadanie dodatkowych możliwości współpracy i finansowania na szczeblu europejskim, w szczególności w ramach EFO, aby w pełni wykorzystać innowacyjny potencjał europejskiego przemysłu obronnego i osiągnąć wyższy poziom korzyści skali; w tym kontekście uważa, że prowadzony przez Zjednoczone Królestwo projekt TEMPEST, w którym uczestniczą również państwa członkowskie UE, stanowi niepotrzebne powielanie FCAS, i w związku z tym zachęca państwa uczestniczące w obu projektach do połączenia tych projektów w celu osiągnięcia korzyści skali oraz zapewnienia interoperacyjności między UE a Zjednoczonym Królestwem; podkreśla w tym kontekście konieczność ścisłej współpracy między UE a Zjednoczonym Królestwem w kwestiach bezpieczeństwa i obrony, a także budowania silniejszych partnerstw w dziedzinie obronności oraz wspierania autonomii krajów partnerskich;

Wzmocnienie partnerstw w dziedzinie obronności i wspieranie suwerenności krajów partnerskich

Obrona multilateralizmu w zakresie kontroli zbrojeń, rozbrojenia i nieproliferacji

75.

wzywa do działań na rzecz wzmacniania i zachowania struktury kontroli zbrojeń w Europie w kontekście postępującego rozpadu naznaczonego wycofaniem się Stanów Zjednoczonych i Rosji z Traktatu o otwartych przestworzach; wzywa do aktywnego wsparcia i wzmocnienia systemów i forów dotyczących rozbrojenia we wszystkich aspektach: uniwersalizacji, wsparcia wdrożeniowego, poparcia politycznego i instytucjonalnego oraz wsparcia finansowego; wzywa Unię do zwrócenia szczególnej uwagi na ryzyko chemiczne, biologiczne, radiologiczne i jądrowe (CBRJ) w kontekście Organizacji ds. Zakazu Broni Chemicznej OPCW, ze szczególnym uwzględnieniem systemu zakazu i obowiązków umownych nałożonych przez konwencję o zakazie broni chemicznej (CWC) oraz przeciwdziałania bezkarności;

76.

z zadowoleniem przyjmuje przedłużenie okresu obowiązywania nowego układu o ograniczeniu zbrojeń strategicznych (nowy START) i ubolewa nad zaprzestaniem wdrażania układu o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych pośredniego zasięgu (INF); odnotowuje rozprzestrzenianie się pocisków hipersonicznych; uważa, że Unia Europejska powinna przyczynić się do zapobiegania międzynarodowemu wyścigowi zbrojeń hipersonicznych; potwierdza pełne poparcie dla zaangażowania UE i jej państw członkowskich na rzecz Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT), który stanowi podstawę systemu nierozprzestrzeniania broni jądrowej i rozbrojenia; ponawia apel o przyjęcie konkretnych i skutecznych środków podczas 10. konferencji przeglądowej NPT; kładzie nacisk na potrzebę zadbania o to, by UE odgrywała istotną i konstruktywną rolę w rozwijaniu i wzmacnianiu ogólnoświatowych oraz opartych na zasadach działań na rzecz nierozprzestrzeniania broni, a także struktury kontroli zbrojeń i rozbrojenia;

77.

ponownie wyraża stałe poparcie dla Wspólnego kompleksowego planu działania (JCPOA) jako najlepszego możliwego sposobu uzyskania zapewnień o nierozprzestrzenianiu broni w Iranie; z zadowoleniem przyjmuje wznowienie rozmów i wzywa wszystkie strony do powrotu do pełnego wypełniania postanowień planu działania; wzywa Unię do dopilnowania, by wszystkie strony wywiązywały się z zobowiązań wynikających z konwencji o zakazie broni chemicznej (CWC), oraz do zwalczania bezkarności; wzywa UE i jej państwa członkowskie do dążenia do zawarcia protokołu do konwencji o zakazie broni chemicznej, ustanawiającego mechanizmy weryfikacji;

Zacieśnienie dialogu, partnerstwa i współpracy w zakresie bezpieczeństwa i obrony

78.

podkreśla, że Unia powinna przyjąć strategiczne podejście do swoich wzajemnie korzystnych partnerstw, oparte w szczególności na wspólnych wartościach i zasadach oraz obronie własnych interesów i celu osiągnięcia strategicznej autonomii; podkreśla, że w interesie Unii leży współdziałanie z partnerami, przy pełnym poszanowaniu sojuszy, a autonomia strategiczna powinna stanowić część wielostronnych ram;

79.

wzywa do jeszcze ściślejszej współpracy z organizacjami międzynarodowymi, zwłaszcza z ONZ, w tym w kontekście misji WPBiO i operacji pokojowych, w szczególności na wspólnych obszarach działań; podkreśla znaczenie współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa z Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE);

80.

podkreśla potrzebę wzmocnienia transatlantyckiej współpracy UE-USA w oparciu o równe partnerstwo bazujące na wspólnych wartościach i celach, przy jednoczesnym poszanowaniu autonomii, interesów i aspiracji drugiej strony; z zadowoleniem przyjmuje nawiązany przez Unię i Stany Zjednoczone strategiczny dialog na temat bezpieczeństwa i obrony z myślą o wzajemnie korzystnych i wyważonych stosunkach transatlantyckich; z zadowoleniem przyjmuje w szczególności toczące się lub zbliżające się dialogi UE-USA na temat Chin, Rosji i Indo-Pacyfiku; kładzie nacisk na operacyjny wymiar partnerstwa i znaczenie zachowania strategicznej autonomii Unii, w szczególności w odniesieniu do amerykańskich przepisów międzynarodowego handlu bronią (ITAR); z zadowoleniem przyjmuje taką formę współpracy, ponieważ ułatwia ona zwalczanie zagrożeń hybrydowych; w tym względzie z zadowoleniem przyjmuje nawiązanie współpracy z EDA przez państwa trzecie na podstawie umów administracyjnych, pod warunkiem że współpracy takiej będą towarzyszyć prawnie wiążące środki oparte na wzajemności i zabezpieczenia umożliwiające ochronę interesów związanych z obronnością i bezpieczeństwem Unii i jej państw członkowskich; ubolewa z powodu niewielkiej liczby konsultacji i informacji ze strony sojuszników UE w sprawie wycofania się z Afganistanu i trójstronnego paktu bezpieczeństwa AUKUS; podkreśla, że powinno to ponownie przypomnieć UE o pilnej potrzebie podjęcia działań w zakresie obrony UE, aby zapewnić UE zdolność do bycia globalnym graczem na rzecz pokoju;

81.

zwraca uwagę, że niezbędna współpraca z NATO zapisana w art. 42 ust. 2 Traktatu Północnoatlantyckiego musi rozwijać się z należytym uwzględnieniem specyfiki i roli NATO i UE, przy pełnym poszanowaniu autonomii decyzyjnej obu organizacji; apeluje o silniejsze NATO wspierane przez wzmocnioną Unię Europejską (europejski filar w NATO) i ma nadzieję, że partnerstwo UE-NATO będzie rozwijać się w konkretnym kierunku, zwłaszcza jeśli chodzi o coraz większą hybrydyzację zagrożenia i przy uwzględnieniu czynników pozawojskowych w strategicznej konkurencji w czasie pokoju; przyznaje, że w przypadku nowych zagrożeń na europejskim terytorium, takich jak dezinformacja, kradzież własności intelektualnej, przymus gospodarczy lub cybersabotaż, Unia Europejska rozwija swoje zdolności, aby stać się gwarantem bezpieczeństwa; podkreśla, że aktualna sytuacja strategiczna wymaga jednoznacznego wsparcia NATO dla inicjatyw europejskich w dziedzinie obronności, w tym zdolności, z poszanowaniem prerogatyw każdej organizacji; przypomina, jak ważne jest pełne wdrożenie porozumienia Berlin Plus oraz umożliwienie przekazywania dokumentów poufnych między obiema organizacjami; uważa, że prace prowadzone równolegle nad Strategicznym kompasem UE i przewidywanym uaktualnieniem koncepcji strategicznej NATO stanowią wyjątkową szansę na ustalenie jasnych priorytetów i zapewnienie spójności, a także określenie dodatkowej synergii w celu wzmocnienia transatlantyckich więzi i pogłębiania współpracy UE-NATO; w tym kontekście apeluje o to, by nowa koncepcja strategiczna NATO została sformułowana w sposób spójny ze Strategicznym kompasem Unii i w pełni go uwzględniała; uznaje rolę NATO jako fundamentu zbiorowego bezpieczeństwa tych państw członkowskich, które są również członkami NATO; zauważa jednak z zaniepokojeniem, że głębokie i trwałe rozbieżności z jednym z sojuszników NATO, który nie należy do UE, zakłócają współpracę tych organizacji i osłabiają solidarność państw członkowskich, zwłaszcza na strategicznym obszarze wschodniej części Morza Śródziemnego; oczekuje na nową wspólną deklarację UE-NATO;

82.

odnotowuje potencjalny gwałtowny wzrost zagrożeń ze strony ekstremistów po wycofaniu się NATO i przejęciu władzy przez talibów w Afganistanie; apeluje o dogłębną refleksję na temat doświadczeń z Afganistanu oraz o przyjęcie aktywnej strategii w regionie w celu złagodzenia skutków faktu, że Afganistan stanie się nową bazą niezakłóconego rozwoju ekstremizmu i terroryzmu; potwierdza, że należy dołożyć wszelkich starań, by zagwarantować bezpieczeństwo i prawa człowieka Afgańczyków i chronić ich przed przemocą, prześladowaniami i zabójstwami; podkreśla konieczność kontynuowania ewakuacji, szczególnie osób, które pracowały dla UE; zauważa, że wycofanie się z Afganistanu uwydatniło potrzebę zwiększenia zakresu odpowiedzialności UE za bezpieczeństwo na świecie oraz wniesienia znaczącego wkładu we wzmocnienie zdolności i potencjału UE;

83.

wzywa do zacieśnienia stosunków z demokratycznymi państwami w regionie Indo-Pacyfiku oraz w określonych obszarach tematycznych (cyberbezpieczeństwo, zagrożenia hybrydowe, morskie, kontrola zbrojeń itp.) a także ze Stowarzyszeniem Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN) i z partnerami z Ameryki Łacińskiej; zwraca uwagę na wyzwania w zakresie bezpieczeństwa w regionie Indo-Pacyfiku, który ma istotne znaczenie dla UE; z rosnącym zaniepokojeniem odnotowuje stale intensyfikowane działania zbrojeniowe Chin i rosnącą pozycję militarną tego kraju, w szczególności doniesienia o teście pocisku hipersonicznego oraz coraz częstsze naruszenia tajwańskiej strefy identyfikacyjnej obrony powietrznej; apeluje do wszystkich zaangażowanych stron o pokojowe rozwiązywanie sporów i deeskalację napięć, jak również o powstrzymanie się od podejmowania jednostronnych działań w celu zmiany status quo; wzywa wszystkie strony, aby przestrzegały zasad prawa międzynarodowego, zwłaszcza UNCLOS; podkreśla rosnące znaczenie dezinformacji pochodzącej z Indo-Pacyfiku, która grozi osłabieniem działań UE w tym regionie, i w związku z tym wzywa Radę i Komisję do zajęcia się tym wyzwaniem w podobny sposób jak w przypadku dezinformacji pochodzącej zza wschodniej granicy UE; z poważnym zaniepokojeniem odnotowuje niedawny pokaz siły i eskalację napięć w regionalnych punktach zapalnych, takich jak Morze Południowo- i Wschodniochińskie oraz Cieśnina Tajwańska; podkreśla, że pokój i stabilność w regionie Indo-Pacyfiku są ogromnie ważne dla UE i jej państw członkowskich; wyraża poważne zaniepokojenie ciągłymi manewrami wojskowymi Chin w Cieśninie Tajwańskiej, zwłaszcza tymi, które są ukierunkowane na Tajwan lub odbywają się w tajwańskiej strefie identyfikacyjnej obrony powietrznej; wzywa Chiny do zaprzestania tej demonstracji siły wojskowej, ponieważ stanowi ona poważne zagrożenie dla pokoju i stabilności w Cieśninie Tajwańskiej i w regionie Indo-Pacyfiku; ponownie podkreśla potrzebę dialogu, bez stosowania przymusu lub destabilizującej taktyki przez żadną ze stron; podkreśla swój sprzeciw wobec wszelkich jednostronnych działań, które mogą podważyć status quo w Cieśninie Tajwańskiej, oraz podkreśla, że nie wolno dokonywać żadnych zmian w stosunkach między państwami po obu stronach cieśniny wbrew woli obywateli Tajwanu; podkreśla, że coraz bardziej agresywna postawa Chin wobec niektórych państw i terytoriów stanowi powód do niepokoju; podkreśla, że UE powinna przeprowadzić ocenę ewentualnego wpływu konfliktu regionalnego na bezpieczeństwo UE, w której należy również ocenić, w jaki sposób UE powinna zareagować na pogarszającą się sytuację w zakresie bezpieczeństwa w regionie Indo-Pacyfiku i poza nim; z zadowoleniem przyjmuje toczącą się obecnie dyskusję na temat udziału Japonii w EUTM Mali i EUTM Mozambique oraz udziału Indii w afrykańskich operacjach i misjach WPBiO;

84.

z zadowoleniem przyjmuje podpisanie umowy o strategicznej współpracy wojskowej i obronnej między Grecją a Francją jako krok w kierunku europejskiej autonomii strategicznej oraz utworzenia prawdziwej i sprawnie funkcjonującej Europejskiej Unii Obrony; wzywa do zacieśnienia współpracy z krajami partnerskimi w regionie Morza Śródziemnego w celu zwalczania ekstremizmu, terroryzmu, nielegalnego handlu bronią i handlu ludźmi;

85.

podkreśla, że z geopolitycznego punktu widzenia ważne jest, by Unia była głównym podmiotem odpowiedzialnym za stabilność, bezpieczeństwo i dobrobyt w regionie oraz by zapobiegała destabilizacji w swoim sąsiedztwie na wschodzie i południu, a także w Arktyce; uznaje rosnącą wartość polityczną, gospodarczą i środowiskową, a także wartość w zakresie bezpieczeństwa i wartość strategiczną koła podbiegunowego, wzywa państwa członkowskie do kontynuowania współpracy z Radą Arktyczną we wszystkich kwestiach będących przedmiotem zainteresowania UE oraz do sformułowania kompleksowej strategii dla tego regionu; odnotowuje nadchodzące wyzwania dla bezpieczeństwa w Arktyce, spowodowane zmianami środowiska naturalnego oraz rosnącym zainteresowaniem geopolitycznym tym regionem; podkreśla potrzebę włączenia polityki UE wobec Arktyki do WPBiO; podkreśla, że UE musi mieć jasną wizję swojej roli w kwestiach bezpieczeństwa w Arktyce oraz angażować się w skuteczną współpracę z NATO; podkreśla, że Arktyka musi pozostać obszarem pokojowej współpracy, i ostrzega przed zwiększoną militaryzacją tego regionu;

86.

uznaje znaczenie zaangażowania w ramach WPBiO we wschodnim sąsiedztwie; popiera pogłębienie współpracy wojskowej i współpracy w zakresie bezpieczeństwa z krajami należącymi do Partnerstwa Wschodniego, aby utrzymać stabilność na granicach Unii; ponawia swój apel o aktywniejszą rolę UE w pokojowym rozwiązywaniu trwających konfliktów i zapobieganiu wszelkim przyszłym konfliktom w regionie; wzywa do zapewnienia wsparcia krajom należącym do Partnerstwa Wschodniego i do zaangażowania zainteresowanych krajów Partnerstwa Wschodniego w działalność Europejskiego Centrum ds. Zwalczania Zagrożeń Hybrydowych; wzywa do utworzenia platformy współpracy między unijną grupą zadaniową ds. komunikacji strategicznej a Partnerstwem Wschodnim, aby zajmować się kwestiami związanymi z walką z dezinformacją w celu wzmocnienia odporności krajów Partnerstwa Wschodniego;

87.

docenia wkład Gruzji, Republiki Mołdawii i Ukrainy w misje i operacje w ramach WPBiO; popiera ściślejszą współpracę w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa z tymi cenionymi partnerami;

88.

ponownie zdecydowanie potępia agresywne zachowanie Rosji wobec Ukrainy, zwłaszcza znaczną koncentrację sił wojskowych na granicach z Ukrainą oraz w Donbasie, na okupowanym Krymie oraz na Białorusi, stałe finansowe i wojskowe wsparcie dla ugrupowań zbrojnych w Donbasie, nielegalną okupację Republiki Autonomicznej Krymu i Sewastopola, blokadę Morza Azowskiego i ciągłe cyberataki i inne ataki hybrydowe przeciwko Ukrainie; podkreśla, że koncentracja rosyjskich sił wojskowych i powtarzające się naruszanie przez Rosję porozumienia o zawieszeniu broni stanowią zagrożenie dla pokoju, stabilności i bezpieczeństwa w Europie; wzywa rząd rosyjski, aby wycofał siły zbrojne z ukraińskich granic i zaprzestał gróźb wobec swoich sąsiadów; przypomina, że czwórka normandzka i porozumienia mińskie I i II są jedynymi inicjatywami dyplomatycznymi mającymi na celu położenie kresu działaniom wojennym między Ukrainą a wspieranymi przez Rosję separatystami w Doniecku i Ługańsku, oraz wzywa do wsparcia wysiłków na rzecz wznowienia rozmów w formacie normandzkim i osiągnięcia wymiernych rezultatów; pochwala znaczne wysiłki na rzecz utrzymania intensywnej współpracy między UE, jej państwami członkowskimi i Stanami Zjednoczonymi oraz między państwami członkowskimi w odniesieniu do sytuacji; apeluje o zwiększoną i wiarygodną pomoc wojskową i w zakresie bezpieczeństwa dla Ukrainy zgodnie z jej potrzebami, w tym poprzez uruchomienie Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju; zachęca państwa członkowskie do zwiększenia dwustronnej pomocy wojskowej i pomocy w zakresie bezpieczeństwa dla Ukrainy; odnotowuje pierwsze spotkanie w ramach dialogu w sprawach cyberprzestrzeni między UE a Ukrainą i jest gotów wesprzeć w razie potrzeby zwiększenie pomocy UE dla Ukrainy w zakresie cyberbezpieczeństwa; z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie dialogu UE-Ukraina na temat cyberbezpieczeństwa i zachęca do podobnej współpracy z innymi zainteresowanymi krajami Partnerstwa Wschodniego;

89.

ubolewa z powodu braku partnerstwa między Zjednoczonym Królestwem a Unią Europejską w zakresie współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony ze względu na brak zainteresowania ze strony brytyjskiego rządu, i to pomimo zapewnień zawartych w deklaracji politycznej określającej ramy przyszłych relacji między UE a Zjednoczonym Królestwem; podkreśla potrzebę zawarcia porozumienia o współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa między UE a Zjednoczonym Królestwem, aby móc lepiej stawić czoła wspólnym globalnym wyzwaniom w zakresie bezpieczeństwa; wzywa rząd Zjednoczonego Królestwa do rozpoczęcia negocjacji w celu nawiązania ścisłej współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej, bezpieczeństwa, obrony i rozwoju zdolności; wzywa do zacieśnienia współpracy i partnerstwa z odpowiednimi organizacjami afrykańskimi, takimi jak Unia Afrykańska, ECOWAS, Południowoafrykańska Wspólnota Rozwoju (SADC), Grupa Pięciu na rzecz Sahelu i Parlament Panafrykański, aby promować większą rolę parlamentarną w Afryce; wzywa ponadto UE do wywiązania się z zobowiązań podjętych na czwartym szczycie UE-Afryka w odniesieniu do wspierania stabilności gospodarczej i politycznej oraz dalszego wspierania zdolności afrykańskich sił reagowania; zważywszy na cykliczny charakter konfliktów w tym regionie, podkreśla potrzebę wzmocnienia dialogu politycznego z rządami wspieranymi przez UE w celu zapewnienia większej przejrzystości, zwalczania korupcji, pielęgnowania włączenia społecznego i zaangażowania obywateli w wysiłki na rzecz ograniczenia wybuchów konfliktów zbrojnych i etnicznych w Afryce;

90.

wzywa do współpracy w zakresie szkoleń i budowania zdolności wojskowych z krajami partnerskimi osłabionymi konfliktami lub zagrożeniami regionalnymi bądź będącymi ofiarami szkodliwej ingerencji zagranicznej;

91.

zwraca uwagę na rolę zwiększonego przepływu nielegalnych środków finansowych do rajów podatkowych oraz na związane z tym ryzyko wzrostu militaryzacji, finansowania działalności terrorystycznej i pogłębienia niestabilności na świecie; wzywa do podjęcia intensywniejszych działań w celu ograniczenia prania pieniędzy i wyposażenia partnerów, zwłaszcza w Afryce i Ameryce Łacińskiej, w mechanizmy pozwalające ograniczyć podejrzane transakcje finansowe, w które zaangażowane są władze w rajach podatkowych;

Poprawa europejskiego zarządzania WPBiO

92.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Dyrekcja Generalna ds. Przemysłu Obronnego i Przestrzeni Kosmicznej (DG DEFIS) rozpoczęła działalność; z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź zorganizowania szczytu europejskiej obronności na początku 2022 r., a także fakt, że przewodniczący Rady Europejskiej ogłosił rok 2022 rokiem europejskiej obronności; oczekuje, że obie inicjatywy przyniosą nowe impulsy dla dalszego rozwoju Europejskiej Unii Obrony; zachęca obywateli, przedstawicieli środowiska akademickiego, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i sektor prywatny, by podczas Konferencji w sprawie przyszłości Europy wyrazili swoje oczekiwania dotyczące struktury WPBiO, pokoju, obronności, agendy bezpieczeństwa, Strategicznego kompasu oraz roli UE na świecie; wzywa instytucje unijne, by uwzględniły te oczekiwania i przełożyły je na konkretne propozycje i działania; podkreśla znaczenie usprawnienia narzędzi, jakimi dysponuje społeczeństwo obywatelskie, aby zapewnić jego znaczące zaangażowanie w formułowanie polityki obronnej i nadzór nad nią; wzywa do utworzenia w Parlamencie pełnoprawnej komisji bezpieczeństwa i obrony oraz do nadania formalnego statusu Radzie ministrów obrony Unii;

93.

przypomina o roli odgrywanej przez wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa; wzywa państwa członkowskie, by przeprowadziły ocenę reformy procesu decyzyjnego, w szczególności art. 31 TUE, polegającej na rozszerzeniu głosowania większością kwalifikowaną na politykę zagraniczną i bezpieczeństwa UE w obszarach związanych z WPBiO, a także by zbadały możliwości pełnego wykorzystania klauzul pomostowych i zakres artykułów wzmacniających solidarność i wzajemną pomoc UE w czasach kryzysu;

94.

wskazuje, że należy z wyprzedzeniem konsultować się z Parlamentem w sprawie planowania, modyfikacji i możliwości zakończenia misji WPBiO oraz że należy odpowiednio informować Parlament w tym zakresie; podkreśla, że Parlament należy aktywnie angażować w ocenę misji i operacji w dziedzinie WPBiO w celu zwiększenia ich przejrzystości oraz poparcia politycznego i publicznego dla nich; jest zdania, że zalecenia Parlamentu powinno się należycie uwzględniać; pragnie wypełnić swoją rolę kontrolną wobec instrumentu Globalny wymiar Europy, w szczególności wobec jego założeń dotyczących pokoju i bezpieczeństwa, a także wobec wdrażania EFO;

95.

podkreśla, że należy rozwijać coraz bliższą współpracę z parlamentami narodowymi w zakresie kwestii dotyczących WPBiO w celu zwiększenia odpowiedzialności oraz wzmocnienia kontroli i dyplomacji obronnej;

96.

nalega, aby regularnie informować Parlament i konsultować się z nim w sprawie wdrażania PESCO z uwagi na niezbędne powiązania tego mechanizmu z różnymi instrumentami finansowymi WPBiO, w szczególności z EFO, nad którym Parlament Europejski sprawuje kontrolę;

97.

podkreśla znaczenie skutecznych powiązań między różnymi strukturami zarządzania UE (Komisją, ESDZ, EDA itp.) oraz potrzebę wspierania dobrych stosunków z Parlamentem Europejskim, jako jedynym organem reprezentującym obywateli Unii, zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Traktatów;

98.

będzie zwracał szczególną uwagę na to, aby specjalny charakter kwestii wojskowych był lepiej uwzględniany w prawie Unii Europejskiej; w tym celu przypomina, że Parlament opowiada się za utrzymaniem statusu wojskowego, który spełnia bardzo szczegółowe wymogi zawodu żołnierza i gwarantuje skuteczność sił zbrojnych w państwach członkowskich; wzywa do zachowania zdolności działania sił wywiadowczych, ponieważ siły te nie mogą skutecznie chronić bezpieczeństwa narodowego bez pełnego dostępu do danych o łączności, prewencyjnie, przez wystarczająco długi czas, pod nadzorem sądów krajowych i z poszanowaniem europejskiej konwencji praw człowieka; odnotowuje przyjęcie przez Radę ogólnego podejścia do pakietu dotyczącego jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej; przypomina o konieczności ochrony suwerenności państw członkowskich i swobody działania europejskich sił zbrojnych; przypomina, że jeśli chodzi o świadczenie usług, istotne są gwarancje dotyczące bezpieczeństwa narodowego w zakresie dostępu do danych, ich wiarygodności i integralności, oraz podkreśla, że włączenie klauzul zabezpieczenia militarnego do przepisów UE powinno umożliwić sprostanie temu podwójnemu wyzwaniu;

o o

99.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie Europejskiej, Radzie, wysokiemu przedstawicielowi Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz wiceprzewodniczącemu Komisji, przewodniczącej Komisji Europejskiej i właściwym komisarzom (np. komisarzowi ds. rynku wewnętrznego), sekretarzowi generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, sekretarzowi generalnemu NATO, agencjom Unii Europejskiej działającym w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, bezpieczeństwa i obrony, a także rządom i parlamentom państw członkowskich.

(1) Dz.U. C 285 z 29.8.2017, s. 110.

(2) Dz.U. C 388 z 13.11.2020, s. 22.

(3) Dz.U. C 232 z 16.6.2021, s. 71.

(4) Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 54.

(5) Dz.U. C 270 z 7.7.2021, s. 41.

(6) Dz.U. C 385 z 22.9.2021, s. 47.

(7) Dz.U. C 404 z 6.10.2021, s. 202.

(8) Dz.U. C 494 z 8.12.2021, s. 54.

(9) Dz.U. C 506 z 15.12.2021, s. 159.

(10) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0346.

(11) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0412.

(12) Dz.U. L 170 z 12.5.2021, s. 149.

(13) Dz.U. L 209 z 14.6.2021, s. 1.

(14) Dz.U. L 129 I z 17.5.2019, s. 13.

(15) Dz.U. L 331 z 14.12.2017, s. 57.

(16) Dz.U. L 102 z 24.3.2021, s. 14.

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/191

P9_TA(2022)0041

Prawa człowieka i demokracja na świecie

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie praw człowieka i demokracji na świecie oraz polityki Unii Europejskiej w tym zakresie – sprawozdanie roczne za 2021 r. (2021/2181(INI))

(2022/C 342/15)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,

—	uwzględniając europejską konwencję praw człowieka,

—	uwzględniając art. 2, 3, 8, 21 i 23 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),

—	uwzględniając art. 17 i 207 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

—	uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka oraz inne traktaty i instrumenty Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczące praw człowieka,

—	uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,

—	uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 1948 r. oraz rezolucję Rady Praw Człowieka ONZ 43/29 z 22 czerwca 2020 r. w sprawie zapobiegania ludobójstwu,

—	uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet z 18 grudnia 1979 r.,

—	uwzględniając Deklarację w sprawie eliminacji wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji opartych na religii lub przekonaniach ogłoszoną przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją 36/55 z 25 listopada 1981 r.,

—	uwzględniając Deklarację ONZ z dnia 18 grudnia 1992 r. o prawach osób należących do mniejszości narodowych lub etnicznych, religijnych i językowych,

—	uwzględniając deklarację ONZ o obrońcach praw człowieka, przyjętą w drodze konsensusu 10 grudnia 1998 r.,

—	uwzględniając Konwencję ONZ o prawach dziecka z 20 listopada 1989 r. i dwa protokoły fakultatywne do niej przyjęte 25 maja 2000 r.,

—	uwzględniając traktat ONZ o handlu bronią w sprawie eksportu i oceny eksportu oraz Kodeks postępowania UE w sprawie wywozu uzbrojenia,

—	uwzględniając deklarację pekińską z września 1995 r.,

—

uwzględniając Konwencję Rady Europy o ochronie praw człowieka i godności ludzkiej w związku ze stosowaniem biologii i medycyny (CETS nr 164), przyjętą 4 kwietnia 1997 r., oraz protokoły do niej, Konwencję w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi (CETS nr 197), przyjętą 16 maja 2005 r., oraz Konwencję o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych (CETS nr 201), przyjętą 25 października 2007 r.,

—	uwzględniając Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (zwaną dalej „konwencją stambulską”) z 11 maja 2011 r., która nie została ratyfikowana przez wszystkie państwa członkowskie,

—	uwzględniając Protokół nr 6 Rady Europy do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności dotyczący zniesienia kary śmierci,

—	uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2020/1998 z dnia 7 grudnia 2020 r. w sprawie środków ograniczających stosowanych w sytuacji poważnych pogwałceń i naruszeń praw człowieka (1),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/821 z dnia 20 maja 2021 r. ustanawiające unijny system kontroli wywozu, pośrednictwa, pomocy technicznej, tranzytu i transferu produktów podwójnego zastosowania (2),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947 z dnia 9 czerwca 2021 r. ustanawiające Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – Globalny wymiar Europy (3),

—	uwzględniając Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2020–2024 przyjęty przez Radę 18 listopada 2020 r.,

—	uwzględniając wezwanie sekretarza generalnego ONZ do działania na rzecz praw człowieka,

—	uwzględniając konkluzje Rady z 16 listopada 2015 r. w sprawie wsparcia UE dla sprawiedliwości okresu przejściowego,

—	uwzględniając konkluzje Rady z 17 lutego 2020 r. w sprawie priorytetów UE w 2020 r. na forach ONZ ds. praw człowieka oraz konkluzje Rady z 22 lutego 2021 r. w sprawie priorytetów UE w 2021 r. na forach ONZ ds. praw człowieka,

—

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 13 lipca 2020 r. w sprawie priorytetów UE na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych i na 75. posiedzenie jej Zgromadzenia Ogólnego (wrzesień 2020 – wrzesień 2021) oraz konkluzje Rady z dnia 12 lipca 2021 r. w sprawie priorytetów UE na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych na 76. sesję jej Zgromadzenia Ogólnego (wrzesień 2021 – wrzesień 2022),

—	uwzględniając Agendę na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 przyjętą 25 września 2015 r., a w szczególności cele nr 1, 4, 5, 8 i 10,

—	uwzględniając rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325, 1820, 1888, 1889, 1960, 2106, 2122 i 2242 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa,

—	uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 28 maja 2019 r. ustanawiającą Międzynarodowy Dzień Upamiętniający Ofiary Aktów Przemocy ze względu na Religię lub Wyznanie” oraz rezolucję z 19 grudnia 2017 r. ustanawiającą Międzynarodowy Dzień Pamięci i Hołdu dla Ofiar Terroryzmu,

—	uwzględniając sprawozdanie specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. prawa do wolności pokojowego zgromadzania i zrzeszania się z dnia 17 maja 2019 r. w sprawie korzystania z tych praw w epoce cyfrowej,

—	uwzględniając notę informacyjną specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. prawa do wolności pokojowego zgromadzania i zrzeszania się, poświęconą kwestii strategicznego powództwa zmierzającego do stłumienia debaty publicznej oraz praw do wolności zgromadzania i zrzeszania się,

—	uwzględniając sprawozdanie specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. promocji i ochrony prawa do wolności opinii i wypowiedzi z 28 maja 2019 r., poświęcone negatywnemu wpływowi branży inwigilacji na wolność wypowiedzi,

—	uwzględniając unijny plan działania na rzecz równouprawnienia płci i wzmocnienia pozycji kobiet w działaniach zewnętrznych na lata 2021–2025 (GAP III),

—	uwzględniając strategię UE na rzecz praw dziecka (2021–2024),

—	uwzględniając komentarz Komisarza Rady Europy ds. Praw Człowieka z 27 października 2020 r., dotyczący praw człowieka i zatytułowany „Time to take action against SLAPPs” [Czas podjąć działania przeciwko powództwu typu SLAPP],

—	uwzględniając zmienione wytyczne Rady z 16 września 2019 r. w sprawie polityki UE wobec państw trzecich dotyczącej tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania,

—	uwzględniając wytyczne UE dotyczące propagowania i ochrony wolności religii lub przekonań z dnia 24 czerwca 2013 r.,

—	uwzględniając komunikat Komisji z 12 września 2012 r. pt. „Korzenie demokracji i zrównoważonego rozwoju – współpraca Europy ze społeczeństwem obywatelskim w dziedzinie stosunków zewnętrznych” (COM(2012)0492),

—	uwzględniając wspólny komunikat Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z 8 kwietnia 2020 r. w sprawie światowej reakcji UE na COVID-19 (JOIN(2020)0011),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 23 września 2020 r. dotyczący nowego paktu o migracji i azylu (COM(2020)0609),

—	uwzględniając komunikat Komisji z dnia 12 listopada 2020 r. pt. „Unia równości: strategia na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025” (COM(2020)0698),

—	uwzględniając wspólny komunikat Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z 17 lutego 2021 r. w sprawie zwiększenia wkładu UE w multilateralizm oparty na zasadach (JOIN(2021)0003),

—	uwzględniając coroczne sprawozdanie UE na temat praw człowieka i demokracji na świecie w 2020 r.,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 3 lipca 2018 r. w sprawie łamania praw rdzennej ludności na świecie, w tym masowego wykupu gruntów rolnych (4),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2019 r. w sprawie wytycznych UE i mandatu specjalnego wysłannika UE ds. propagowania wolności religii lub przekonań poza UE (5),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 23 października 2020 r. w sprawie równouprawnienia płci w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE (6),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 stycznia 2021 r. w sprawie praw człowieka i demokracji na świecie oraz polityki Unii Europejskiej w tym zakresie – sprawozdanie roczne za 2019 r. (7), a także swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie sprawozdań rocznych za lata poprzednie,

—	uwzględniając swoją rezolucję z 10 marca 2021 r. zawierającą zalecenia dla Komisji dotyczące należytej staranności i odpowiedzialności przedsiębiorstw (8),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 maja 2021 r. w sprawie wpływu zmiany klimatu na prawa człowieka i roli obrońców środowiska w tej kwestii (9),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 września 2021 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie uznania przemocy ze względu na płeć za nową dziedzinę przestępczości wśród wymienionych w art. 83 ust. 1 TFUE (10),

—	uwzględniając wszystkie swoje rezolucje przyjęte w 2020 i 2021 r. zgodnie z art. 144 Regulaminu dotyczące łamania praw człowieka, demokracji i praworządności (znane jako rezolucje w trybie pilnym),

—	uwzględniając przyznawaną przez siebie Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli, którą w 2020 r. otrzymała opozycja demokratyczna na Białorusi, a w 2021 r. – Aleksiej Nawalny,

—	uwzględniając definicję organizacji społeczeństwa obywatelskiego w glosariuszu streszczeń prawodawstwa UE,

—	uwzględniając unijne ramy polityki dotyczące wsparcia sprawiedliwości okresu przejściowego,

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Praw Kobiet i Równouprawnienia,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0353/2021),

mając na uwadze, że zgodnie z art. 2 TUE Unia Europejska opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka; mając na uwadze, że nikt nie może być prześladowany ani nękany za zaangażowanie w działania na rzecz ochrony i promowania praw człowieka lub demokracji; mając na uwadze, że wyciszanie głosów sprzeciwu oraz ograniczanie udziału społeczeństwa i dostępu do informacji mają bezpośredni wpływ na prawa człowieka i demokrację;

mając na uwadze, że obecne poważne zagrożenia dla multilateralizmu i prawa międzynarodowego wymagają, aby UE odgrywała jeszcze większą rolę w promowaniu i ochronie praw człowieka na całym świecie; mając na uwadze, że polityka i działania UE w dziedzinie praw człowieka powinny prowadzić do bardziej asertywnych, zdecydowanych i skutecznych działań przy pomocy wszystkich dostępnych jej instrumentów; mając na uwadze, że UE powinna stale badać najlepsze sposoby skutecznego działania, wykorzystując najbardziej odpowiednie instrumenty w celu przeciwdziałania naruszeniom i nadużywaniu praw człowieka na całym świecie, oraz powinna w tym celu regularnie oceniać swój zestaw narzędzi w zakresie praw człowieka;

C.	mając na uwadze, że Parlament Europejski odgrywa kluczową rolę jako instytucja UE głośno wypowiadająca się w obronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz gorący zwolennik obrońców praw człowieka z całego świata;

mając na uwadze, że Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2020–2024 dotyczy priorytetów UE w obszarze praw człowieka i powinien znaleźć się w centrum wszystkich polityk zewnętrznych UE; mając na uwadze, że w celu skutecznego wspierania praw człowieka na całym świecie UE musi zapewnić spójność między swoimi rozmaitymi wewnętrznymi i zewnętrznymi strategiami politycznymi;

Ogólne wyzwania i narzędzia polityki

wyraża głębokie zaniepokojenie obserwowanymi na całym świecie wyzwaniami stojącymi przed prawami człowieka i demokracją, które skutkują osłabieniem ochrony rządów i instytucji demokratycznych i powszechnych praw człowieka oraz powodują kurczenie się przestrzeni dla społeczeństwa obywatelskiego; podkreśla związek między praworządnością, demokracją i łamaniem praw człowieka; wzywa UE i jej państwa członkowskie do zintensyfikowania skoordynowanych wysiłków, aby sprostać wyzwaniom związanym z prawami człowieka na świecie, zarówno indywidualnie, jak i we współpracy z partnerami międzynarodowymi o podobnych poglądach, w tym z ONZ; apeluje do UE i jej państw członkowskich o danie dobrego przykładu i objęcie roli prawdziwie światowego lidera w propagowaniu i ochronie praw człowieka, równości płci i praworządności, a także o stanowcze sprzeciwianie się atakom na zasadę powszechności, niezbywalności i niepodzielności, współzależności i wzajemnego powiązania praw człowieka;

w kontekście tego celu podkreśla znaczenie zarówno nowego Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (ISWMR) – „Globalny wymiar Europy”, jak i Planu działania UE dotyczącego praw człowieka i demokracji na lata 2020–2024; przypomina, że zastosowanie zasady głosowania większością kwalifikowaną w Radzie w kwestiach dotyczących praw człowieka doprowadziłoby do bardziej skutecznej i proaktywnej unijnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz wzmocniłoby współpracę w kwestiach o kluczowym znaczeniu strategicznym dla UE, a jednocześnie odzwierciedliło jej podstawowe wartości; podkreśla potrzebę wypracowania wspólnych stanowisk i konsensusu między państwami członkowskimi; podkreśla znaczenie przyjęcia przez państwa członkowskie odpowiedzialności za plan działania UE i składania dostępnych publicznie sprawozdań z działań podjętych na postawie tego strategicznego dokumentu; zachęca parlamenty narodowe i regionalne, krajowe instytucje zajmujące się prawami człowieka i lokalne organizacje społeczeństwa obywatelskiego do współpracy z władzami na szczeblu państw członkowskich w sprawie wkładu w prowadzenie polityki zewnętrznej UE dotyczącej praw człowieka;

jest głęboko zaniepokojony rosnącą liczbą nieliberalnych demokracji i reżimów autokratycznych, które po raz pierwszy od 20 lat stanowią większość na świecie i dążą do stłumienia własnych obywateli i osłabienia wolności, demokratycznych rządów i norm międzynarodowych; wzywa UE i jej państwa członkowskie do pełnego wykorzystania dostępnych im narzędzi, w tym ich ekonomicznego wpływu we wzajemnych stosunkach handlowych, w celu ambitniejszego wspierania wolności, dobrych rządów, praworządności i instytucji demokratycznych, a także pomocy w rozwijaniu przestrzeni dla społeczeństwa obywatelskiego na całym świecie;

apeluje do UE o dalsze zacieśnianie współpracy ze Stanami Zjednoczonymi i innymi demokratycznymi partnerami o podobnych poglądach w celu wspierania wolności i demokracji na całym świecie oraz odpierania autorytarnych i totalitarnych reżimów; wzywa do przyjęcia nowych międzynarodowych narzędzi i instrumentów w celu obrony demokracji; apeluje do Komisji o przegląd, aktualizację i dalszy rozwój unijnych programów budowania państwowości w celu zwiększenia ich skuteczności oraz poprawy trwałości osiąganych wyników;

podkreśla, że ambitne zobowiązanie i retoryka polityki zewnętrznej UE w zakresie praw człowieka wymagają jej spójności i dawania przez nią przykładu, aby nie podważać jej wiarygodności w przeciwdziałaniu globalnemu zanikowi wartości demokratycznych; w związku z tym wzywa UE do zwrócenia szczególnej uwagi na ocenę wszelkich naruszeń związanych z jej polityką, projektami i finansowaniem w państwach trzecich oraz zapobiegania takim naruszeniom, do zapewnienia przejrzystości w celu uniknięcia niespójnego podejścia do porównywalnych sytuacji w zakresie praw człowieka na całym świecie, a także do ustanowienia mechanizmu składania skarg dla osób, których prawa mogły zostać naruszone w wyniku działań UE;

podkreśla znaczenie wsparcia UE dla mediacji i procesów wyborczych w postaci unijnej pomocy dla obserwatorów krajowych oraz misji obserwacji wyborów, w których Parlament odgrywa aktywną rolę; podkreśla znaczenie zapewnienia najwyższego poziomu ochrony lokalnym obserwatorom wyborów i apeluje o dalsze wsparcie w tej dziedzinie; podkreśla potrzebę skutecznych działań następczych w odpowiedzi na sprawozdania i zalecenia tych misji, aby wzmocnić standardy demokratyczne i ułatwić przyszłe pokojowe przemiany demokratyczne i rozwój demokratyczny w określonych krajach; przypomina o posiadanych przez Parlament narzędziach mediacji politycznej, które można dalej rozwijać, aby ułatwić wdrażanie tego całościowego podejścia; podkreśla, jak ważne jest, aby Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa i Europejska Służba Działań Zewnętrznych (ESDZ) w dalszym ciągu przekazywali Parlamentowi Europejskiemu w terminie i we właściwej formie, zgodnie z uzgodnioną praktyką, sprawozdania opracowywane przez misje rozpoznawcze;

wzywa UE do ścisłej współpracy z organizacjami krajowymi i międzynarodowymi, takimi jak Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), Rada Europy i organizacje, które zatwierdziły Deklarację zasad międzynarodowej obserwacji wyborów, aby skutecznie identyfikować przeszkody utrudniające kampanie wyborcze kandydatów, oszustwa wyborcze, nieprawidłowości w głosowaniu i prześladowanie wolnych mediów za relacjonowanie przez nie procesów wyborczych;

podkreśla, że Parlament Europejski powinien dążyć do skuteczniejszej komunikacji na temat ochrony praw człowieka, w tym poprzez tłumaczenie pilnych rezolucji w sprawie naruszeń praw człowieka na języki lokalne odnośnych krajów oraz ich odpowiednie publikowanie i rozpowszechnianie;

Program tematyczny dotyczący praw człowieka i demokracji

przypomina, że zgodnie z art. 3 (Cele) rozporządzenia poszanowanie praw człowieka, demokracji i praworządności jest celem horyzontalnym w całym instrumencie ISWMR – „Globalny wymiar Europy”; podkreśla znaczenie programu tematycznego dotyczącego praw człowieka i demokracji przyjętego w ramach ISWMR – „Globalny wymiar Europy” na rzecz ochrony praw człowieka oraz promowania wolności i demokracji na całym świecie;

10.

ponownie podkreśla, że dywersyfikacja i maksymalizacja ustaleń i mechanizmów finansowych dla podmiotów społeczeństwa obywatelskiego w ramach ISWMR to zasadnicze elementy i należy do nich zachęcać poprzez uwzględnienie specyfiki tych podmiotów i dopilnowanie, by nie ograniczano ich możliwości działania ani liczby potencjalnych partnerów, a także poprzez dalsze działania na rzecz większej autonomii przestrzeni obywatelskiej zgodnie z zasadą spójności polityki na rzecz rozwoju; apeluje, aby poziom i elastyczność finansowania społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka w ramach programu tematycznego ISWMR – „Globalny wymiar Europy” dotyczącego praw człowieka i demokracji, w tym ProtectDefenders.eu i Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji, odzwierciedlały powagę obecnych nieliberalnych tendencji i kurczenia się przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego na świecie;

11.

apeluje o większą przejrzystość postanowień dotyczących praw człowieka w umowach w sprawie finansowania z instrumentu ISWMR – „Globalny wymiar Europy” oraz o doprecyzowanie mechanizmu i kryteriów zawieszania takich umów w razie naruszenia praw człowieka, zasad demokracji i praworządności oraz w poważnych przypadkach korupcji; apeluje do Komisji, aby całkowicie zrezygnowała z wykorzystania wsparcia budżetowego dla rządów państw trzecich jako operacyjnego sposobu świadczenia pomocy w krajach, w których dochodzi do powszechnych naruszeń praw człowieka, a obrońcy praw człowieka są represjonowani;

12.

z zadowoleniem przyjmuje strategiczny dialog między Komisją a Parlamentem dotyczący wszystkich elementów ISWMR – „Globalny wymiar Europy” i wzywa Komisję do pełnego uwzględnienia wkładu Parlamentu w priorytety w obszarze praw człowieka, zarówno w programie tematycznym, jak i we wszystkich programach geograficznych; podkreśla, że pełny potencjał instrumentu można wykorzystać tylko pod warunkiem uwzględnienia agendy praw człowieka we wszystkich zewnętrznych politykach i programach UE oraz uspójnienia jej z unijną polityką wewnętrzną oraz jeżeli UE będzie postrzegana jako wiarygodny, międzynarodowy podmiot zaangażowany w obronę i wspieranie praw człowieka;

13.

wyraża uznanie dla działań Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji wspierających społeczeństwo obywatelskie i wolne media w południowym i wschodnim sąsiedztwie UE, a także na Bałkanach Zachodnich; apeluje do Komisji o wzmocnienie mechanizmów ponownego przyznawania dotacji z unijnych programów wspierania demokracji, by wspierać oddolne podejście do propagowania demokracji i zapewnić również mniejszym inicjatywom na szczeblu regionalnym lub lokalnym możliwość korzystania ze wsparcia UE;

14.

ponownie wyraża poparcie dla pracy europejskich fundacji politycznych na rzecz wspierania i wzmacniania pozycji kolejnego pokolenia przywódców politycznych w sąsiedztwie UE i poza jego granicami;

Specjalny Przedstawiciel UE ds. Praw Człowieka

15.

z zadowoleniem przyjmuje wkład Specjalnego Przedstawiciela UE ds. Praw Człowieka (SPUE) w obronę i wspieranie praw człowieka na świecie; podkreśla ważną rolę SPUE w podnoszeniu skuteczności polityki UE w dziedzinie praw człowieka poprzez współpracę z państwami trzecimi i partnerami o podobnych poglądach, ukierunkowaną na wspieranie agendy praw człowieka oraz wewnętrzne i zewnętrzne uspójnienie polityki UE w tym obszarze; przypomina, że mianowanie specjalnego przedstawiciela UE ds. praw człowieka powinno być poprzedzone wysłuchaniem przed Parlamentem;

16.

zauważa, że należy wyeksponować mandat i rolę specjalnego przedstawiciela, aby mógł on wywierać znaczący wpływ w dziedzinie praw człowieka; podkreśla, że specjalny przedstawiciel dysponuje elastycznym mandatem, który można dostosowywać do zmieniającej się sytuacji; jest zdania, że wzmocnienie działań w obszarze komunikacji i nadanie SPUE bardziej publicznego wymiaru może poprawić jego skuteczność, między innymi poprzez publikowanie oficjalnych deklaracji poparcia dla zagrożonych obrońców praw człowieka, w tym laureatów i finalistów Nagrody im. Sacharowa, oraz obrońców praw człowieka długotrwale pozbawionych wolności, aby chronić ich integralność fizyczną i bezcenną pracę; podkreśla znaczenie ścisłej współpracy specjalnego przedstawiciela UE z innymi specjalnymi przedstawicielami ds. krajów i regionów w celu uwzględnienia praw człowieka w polityce regionalnej UE;

17.

zaleca, aby specjalny przedstawiciel UE poświęcił szczególną uwagę krajom i tematom poruszanym w comiesięcznych pilnych rezolucjach Parlamentu w sprawie naruszeń praw człowieka, a także wszelkim naruszeniom praw człowieka, zwłaszcza popełnianym przez reżimy autorytarne;

18.

wzywa Komisję, wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i państwa członkowskie do zapewnienia specjalnym przedstawicielom UE i ich zespołom wsparcia politycznego i odpowiednich zasobów ludzkich i finansowych;

19.

zachęca specjalnego przedstawiciela UE do kontynuowania dyplomatycznych starań o większe wsparcie UE dla międzynarodowego prawa humanitarnego i międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości; ponawia apel o powołanie specjalnego przedstawiciela UE w tej dziedzinie;

Dialogi UE na temat praw człowieka

20.

przyznaje, że dialogi UE na temat praw człowieka mogą potencjalnie promować prawa człowieka i demokrację w stosunkach dwustronnych z państwami trzecimi, ale wskazuje też, że aby były skuteczne, dialogi te muszą być prowadzone w sposób zorientowany na wyniki i w oparciu o jasno określone punkty odniesienia umożliwiające ocenę ich efektów; wyraża ubolewanie, że podczas ustalania celów szczegółowych ujętych w zmienionych wytycznych UE w sprawie dialogu na temat praw człowieka prowadzonego z państwami partnerskimi/państwami trzecimi nie określono żadnych wskaźników, które umożliwiłyby przeprowadzenie właściwej oceny; wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych do przeprowadzania takich ocen w odniesieniu do każdego dialogu, zgodnie z wytycznymi UE i z uwzględnieniem działań następczych dotyczących konkretnych przypadków podniesionych zarówno w kontekście dialogów na temat praw człowieka, jak i przez Parlament; jest zdania, że nieosiągnięcie konkretnych rezultatów w ramach dialogów dotyczących praw człowieka z państwami trzecimi wymagałoby dalszej oceny sposobu prowadzenia stosunków dwustronnych;

21.

przypomina o podjętym w wytycznych UE w sprawie obrońców praw człowieka zobowiązaniu do poruszania kwestii indywidualnych przypadków zagrożonych obrońców praw człowieka podczas dialogów UE dotyczących praw człowieka z krajami partnerskimi i państwami trzecimi, a także podkreśla potrzebę spójności w dążeniu do tego, by zwracano uwagę na takie przypadki w tego rodzaju sytuacjach; oczekuje, że Europejska Służba Działań Zewnętrznych zwróci specjalną uwagę na poszczególne sprawy podniesione przez Parlament, zwłaszcza w jego pilnych rezolucjach, a także na zagrożonych laureatów Nagrody im. Sacharowa, oraz że złoży sprawozdanie z podjętych działań;

22.

podkreśla, że dialogi powinny być jednym z narzędzi wszechstronnego zaangażowania UE w prawa człowieka i nie powinno się ich postrzegać jako substytutu dyskusji na temat praw człowieka na forach wysokiego szczebla ze wszystkimi odpowiednimi podmiotami, a w szczególności z partnerami strategicznymi UE; wzywa ESDZ do przekazywania z odpowiednim wyprzedzeniem Komisji Spraw Zagranicznych, parlamentarnej Podkomisji Praw Człowieka i organizacjom społeczeństwa obywatelskiego informacji o planowanych dialogach, zarówno dwustronnych, jak i prowadzonych na forach międzynarodowych;

23.

podkreśla, że zasadniczą rolę do odegrania w tych dialogach mają wszystkie podmioty społeczeństwa obywatelskiego, w tym niezależne organizacje społeczeństwa obywatelskiego, organizacje wyznaniowe, związki zawodowe, organizacje kierowane przez społeczności i obrońcy praw człowieka, gdyż wnoszą wkład zarówno do dialogów, jak i do oceny ich efektów; podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie powinny – w miarę możliwości i w stosownych przypadkach – zapewnić rzeczywiste, dostępne i inkluzywne konsultacje z takimi organizacjami w ramach oficjalnych i nieformalnych dialogów, a także rozmów wstępnych, oraz ich udział w takich dialogach i rozmowach; wzywa ESDZ i Komisję do poprawy komunikacji i przejrzystości w odniesieniu do społeczeństwa obywatelskiego; w związku z tym wzywa ESDZ i Komisję do wzmocnienia i zwiększenia widoczności punktów kontaktowych ds. praw człowieka w geograficznych oddziałach ich siedzib oraz do zwiększenia wsparcia dla społeczeństwa obywatelskiego, w tym wsparcia technicznego, zwłaszcza w krajach, w których reżimy represyjne dążą do uniemożliwienia działalności społeczeństwa obywatelskiego;

24.

podkreśla, że dialogi na temat praw człowieka mają stanowić centralny element zestawu narzędzi w ramach polityki zagranicznej UE, a zatem nie mogą być celem samym w sobie; ponownie podkreśla, że zgodnie z art. 21 TUE wartości, na których opiera się Unia, muszą przyświecać wszystkim aspektom jej polityki zewnętrznej; wzywa zatem ESDZ i Radę do wypracowania lepszej równowagi między dyplomacją, interesami i wartościami, lepiej odzwierciedlającej cele w dziedzinie praw człowieka przyświecające działaniom zewnętrznym UE, z większym naciskiem na perspektywę długoterminową; przypomina w związku z tym, że poszanowanie praw człowieka musi być jednym z podstawowych warunków wsparcia UE dla państw trzecich;

Multilateralizm i sprawiedliwość międzynarodowa

25.

zauważa, że Organizacja Narodów Zjednoczonych, podstawowe i powszechne forum budowania międzynarodowego konsensusu w sprawie pokoju i bezpieczeństwa, zrównoważonego rozwoju oraz poszanowania praw człowieka i prawa międzynarodowego, obchodziła w 2020 r. 75. rocznicę istnienia; wzywa UE i jej państwa członkowskie do utrzymania żywotnego poparcia dla ONZ oraz do kontynuowania wysiłków na rzecz tego, aby na forum ONZ i na innych forach wielostronnych przemawiać jednym głosem; zwraca uwagę na wyzwania związane z powszechnym korzystaniem z praw człowieka i podkreśla potrzebę bardziej inkluzywnego i efektywnego multilateralizmu i współpracy międzynarodowej; podkreśla kluczową rolę organów ONZ jako forum na rzecz pokoju, rozwiązywania konfliktów i ochrony praw człowieka oraz apeluje o wzmożenie działań i zwiększenie zasobów w tej dziedzinie; z zadowoleniem przyjmuje wezwanie sekretarza generalnego ONZ do działania na rzecz praw człowieka;

26.

wyraża ubolewanie z powodu utrzymującej się praktyki stosowania podwójnych standardów przez niektóre kraje w zakresie traktowania sytuacji w zakresie praw człowieka na świecie; potępia coraz liczniejsze próby podważania funkcjonowania organów ONZ, w szczególności Rady Praw Człowieka, poprzez kwestionowanie powszechnego charakteru praw człowieka oraz próby zakłócania międzynarodowego ładu opartego na zasadach; ubolewa, że kraje, w których panują reżimy autokratyczne i gdzie powtarzają się przypadki łamania praw człowieka, stały się częścią Rady Praw Człowieka, a także ubolewa nad ich rażącym lekceważeniem zobowiązań w zakresie praw człowieka i ich godnymi ubolewania wynikami we współpracy w ramach mechanizmów ONZ ustanowionych przez Radę Praw Człowieka; apeluje w związku z tym o gruntowną reformę Rady Praw Człowieka, w tym ustalenie jasnych kryteriów dla jej członków; apeluje w szczególności do ESDZ, aby zainicjowała działania na rzecz przyjęcia skoordynowanego stanowiska przez UE i państwa członkowskie w sprawie członkostwa w Radzie Praw Człowieka ONZ oraz by przewodziła tym działaniom, co sprzyjałoby większej przejrzystości w procesie wyborczym, zwłaszcza przez upublicznienie sposobu głosowania przez państwa członkowskie i uzasadnienie dla oddawanych przez nie głosów; podkreśla ponadto potrzebę prawdziwie konkurencyjnego procesu poprzez zagwarantowanie, że trzy regionalne bloki, w których obecne są państwa członkowskie, będą wystawiać więcej kandydatów niż liczba dostępnych mandatów, oraz poprzez zwiększenie odpowiedzialności kandydatów dzięki kontroli ich dobrowolnych zobowiązań i osiągnięć we współpracy z Radą Praw Człowieka i organami traktatowymi ONZ oraz w ramach specjalnych procedur;

27.

zdecydowanie potępia wszelkie ataki na osoby sprawujące mandat w ramach specjalnych procedur ONZ oraz na niezależność i bezstronność ich mandatów; podkreśla, że suwerenność państwa nie może służyć jako pretekst do unikania monitorowania praw człowieka przez społeczność międzynarodową, ponieważ zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych i rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 60/251 na każdym państwie, niezależnie od jego systemu politycznego, gospodarczego i kulturowego, ciąży obowiązek i odpowiedzialność za promowanie i ochronę wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności dla wszystkich, a Rada Praw Człowieka powinna zajmować się przypadkami łamania praw człowieka;

28.

wzywa państwa członkowskie i demokratycznych partnerów UE do zdecydowanego przeciwdziałania takim próbom i bardziej stanowczych reakcji na poważne pogwałcenia międzynarodowych praw człowieka; wzywa Radę i państwa członkowskie do przeprowadzenia reformy instytucji wielostronnych w celu zwiększenia ich odporności i zdolności do podejmowania bardziej spójnych i elastycznych decyzji;

29.

podkreśla potrzebę odpowiedniego finansowania wszystkich organów ONZ zajmujących się prawami człowieka, zwłaszcza organów traktatowych i specjalnych procedur; w tym celu wzywa sekretarza generalnego ONZ do zapewnienia odpowiednich środków z budżetu ONZ i wzywa państwa członkowskie UE do zwiększenia ich dobrowolnych wkładów;

30.

podkreśla potrzebę przeprowadzenia bezstronnego, sprawiedliwego i przejrzystego przeglądu wniosków o status konsultacyjny w Radzie Społeczno-Gospodarczej ONZ, składanych przez organizacje pozarządowe; popiera apel UE o zatwierdzenie długo oczekujących wniosków niektórych renomowanych organizacji pozarządowych;

31.

potępia represje i akty zastraszania około 240 członków społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka i dziennikarzy w 45 krajach za współpracę z ONZ w ostatnim roku, jak donosi sekretarz generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych; wzywa UE i państwa członkowskie, aby podjęły zdecydowane działania przeciwko takim represjom, w tym poprzez globalne démarche wobec tych krajów, oraz by wprowadziły wszelkie możliwe środki przyczyniające się do zapewnienia bezpiecznej i otwartej przestrzeni do interakcji osób i organizacji społeczeństwa obywatelskiego z ONZ, jej przedstawicielami i mechanizmami;

32.

ponownie wyraża niezachwiane poparcie dla Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) jako jedynej instytucji międzynarodowej zdolnej do ścigania sprawców niektórych z najbardziej odrażających zbrodni na świecie i zadośćuczynienia ofiarom; podkreśla niezależność i bezstronność MTK; wzywa UE i państwa członkowskie do zapewnienia MTK odpowiednich środków finansowych, by umożliwić mu realizację jego zadań; popiera powszechność statutu rzymskiego i wzywa UE do włączenia do umów zawieranych z państwami trzecimi specjalnej klauzuli dotyczącej jego ratyfikacji i wdrożenia; zwraca się do UE o zacieśnienie współpracy z krajami, które nie przystąpiły jeszcze do statutu rzymskiego; zdecydowanie potępia wszelkie ataki na personel lub niezależność MTK; stwierdza, że próby podważenia wiarygodności i zasadniczej roli MTK stanowią ataki na multilateralizm i jako takie powinny być kwestionowane przez UE i jej państwa członkowskie, również w przypadku, gdy są inicjowane ze strony bliskich krajów partnerskich; podkreśla, że aby MTK mógł wykonywać swoje zadania, musi zyskać pełny dostęp do państw, które są przedmiotem postępowania; podkreśla potencjał innych innowacyjnych narzędzi do pociągania do odpowiedzialności sprawców zbrodni międzynarodowych, w tym jurysdykcji uniwersalnej w sądach na szczeblu krajowym; w tym kontekście zwraca uwagę na toczące się dyskusje w Komisji Prawa Międzynarodowego ONZ w sprawie immunitetu urzędników państwowych i wzywa do podjęcia działań następczych; wzywa UE do dalszego budowania zdolności na szczeblu krajowym w państwach trzecich, przy jednoczesnym wspieraniu międzynarodowych trybunałów i mechanizmów karnych, a także platform i organizacji zajmujących się zwalczaniem bezkarności, takich jak Koalicja na rzecz Międzynarodowego Trybunału Karnego;

33.

ponawia apel o podjęcie działań w celu zwalczania bezkarności i promowania rozliczalności w regionach i krajach dotkniętych konfliktami; odnotowuje przyjęcie przez Parlament i Radę projektu pilotażowego dotyczącego europejskiego obserwatorium ds. walki z bezkarnością; w związku z tym wzywa Komisję i ESDZ do wdrożenia podobnych narzędzi w celu wzmocnienia pozycji ofiar i wspierania ich poprzez dostęp do środków odwoławczych i odszkodowań, w tym również w związku z korupcją;

Konkretne wyzwania dotyczące praw człowieka

COVID-19

34.

podkreśla, że COVID-19 znacznie nasilił współczesne tendencje w nieliberalnych demokracjach i reżimach autokratycznych do osłabiania demokracji; ubolewa nad nadużywaniem przez te reżimy kryzysu epidemiologicznego w celu dalszego ograniczania wolności słowa, zgromadzeń, religii i przekonań poprzez ograniczanie funkcjonowania instytucji demokratycznych i tłumienie sprzeciwu, w tym ograniczanie wolności mediów zarówno w internecie, jak i poza nim, a także kampanie zniesławiające wymierzone w krytyków i sygnalistów; ubolewa również nad faktem, że systemy te dążą też do dyskryminacji zmarginalizowanych grup społecznych, zwłaszcza ludności tubylczej i innych mniejszości, do masowego korzystania z narzędzi inwigilacji i kampanii dezinformacyjnych, ograniczania dostępu do informacji, w szczególności pochodzących z pluralistycznych i niezależnych mediów, poprzez powszechne wyłączanie internetu, ograniczanie przepustowości pasma i blokowanie treści, a także do wdrażania środków nadzwyczajnych bez jasnych kryteriów ich odwoływania, ograniczania demokratycznego przebiegu wyborów oraz wykorzystywania selektywnego dostępu do opieki zdrowotnej jako środka dyskryminacji niektórych grup ludności;

35.

dostrzega istotną rolę odgrywaną przez obrońców praw człowieka w reagowaniu na pandemię COVID-19 przez podejmowanie wielu nowych działań oprócz codziennej pracy na rzecz praw człowieka, a to pomimo znaczącego i nieproporcjonalnego ryzyka, z jakim mają do czynienia; z zaniepokojeniem zauważa, że rządy na całym świecie wykorzystały pandemię, aby podjąć działania wymierzone przeciwko obrońcom praw człowieka: odmawiały uwolnienia ich z więzień, przedłużały ich zatrzymanie bez prawa kontaktu, ograniczały wizyty w więzieniach oraz skazywały ich na podstawie sfabrykowanych oskarżeń na rozprawach przy drzwiach zamkniętych;

36.

podkreśla, że pandemia COVID-19 negatywnie wpłynęła na prawa gospodarcze i społeczne w większości państw na świecie, a kryzys zdrowotny i następujący po nim kryzys gospodarczy spowodowały wzrost nierówności w obrębie krajów i między nimi; potępia podejmowane ciągle przez władze próby uniemożliwienia międzynarodowym śledczym uzyskania istotnych informacji na temat przyczyn i rozprzestrzeniania się COVID-19; zwraca uwagę na wysoce negatywne konsekwencje COVID-19, które w niewspółmiernie dotkliwszy sposób wpłynął na grupy znajdujące się w trudnej sytuacji, w tym na kobiety, osoby LGBTIQ, osoby ubogie, dzieci, osoby z niepełnosprawnościami, migrantów, uchodźców, osoby ubiegające się o azyl, mniejszości religijne, wyznaniowe i inne, pracowników nieformalnych oraz osoby przebywające w więzieniach lub aresztach; podkreśla, że grupy znajdujące się w trudnej sytuacji są również bardziej dotknięte negatywnymi skutkami gospodarczymi i społecznymi pandemii, a także ograniczeniami w dostępie do opieki zdrowotnej i edukacji; z zaniepokojeniem odnotowuje nasilenie nietolerancji, dyskryminacji i mowy nienawiści wobec niektórych grup szczególnie wrażliwych, w szczególności grup mniejszościowych, a także ograniczanie podstawowych wolności;

37.

podkreśla, że UE powinna zwiększyć swoje wsparcie, aby przeciwdziałać negatywnym skutkom COVID-19, zwłaszcza wśród grup znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji; w tym celu wzywa UE, aby w trybie pilnym zintensyfikowała wysiłki zmierzające do wyeliminowania alarmującej nierównowagi w globalnej dystrybucji szczepionek poprzez m.in. transfer technologii i wzrost produkcji lokalnej, w tym również za pośrednictwem bazy danych o technologiach związanych z COVID-19 (C-TAP), aby sprawić, że szczepionki będą dostępne i przystępne dla jak największej liczby ludzi, a tym samym aby UE wypełniła swoje wcześniejsze zobowiązanie do uznania szczepionki przeciwko COVID-19 za światowe dobro publiczne; podkreśla znaczenie wysiłków na rzecz wzmocnienia systemów edukacji i opieki zdrowotnej, aby były odporne na zagrożenia w przyszłości; apeluje do UE i jej państw członkowskich o większe finansowanie świadczenia podstawowych publicznych usług zdrowotnych; podkreśla w tym kontekście znaczenie ochrony socjalnej; w tym celu wzywa do zwiększenia wsparcia dla innowacyjnych technologii i z zadowoleniem przyjmuje odpowiedź inicjatywy „Drużyna Europy”; uznaje prawo do zdrowia fizycznego i psychicznego, które w wielu krajach nadal jest przyczyną napiętnowania i dyskryminacji, oraz wskazuje, że pandemia COVID-19 ujawniła ogromne zaniedbania w zapewnieniu opieki w zakresie zdrowia psychicznego;

Obrońcy praw człowieka

38.

pochwala ważną pracę podejmowaną na całym świecie przez wszystkich obrońców praw człowieka, którzy czasami ponoszą najwyższe koszty, i korzysta z tej okazji, aby docenić wkład wszystkich obrońców praw człowieka w ruch na rzecz praw człowieka; ponownie podkreśla, że obrońcy praw człowieka są często jedynymi interlokutorami zdolnymi do prowadzenia monitoringu na miejscu i ochrony praw człowieka na terytoriach okupowanych lub zaanektowanych, zwłaszcza na obszarach objętych tzw. zamrożonymi konfliktami, gdzie zarówno społeczność międzynarodowa, jak i UE mają ograniczone możliwości działania;

39.

wyraża poważne zaniepokojenie niepewną sytuacją obrońców praw człowieka i ubolewa nad faktem, że są oni ofiarami narastającej przemocy, w tym celowych zabójstw; zwraca uwagę, że w niektórych krajach występują niepokojące przypadki prześladowania, nękania, zastraszania, porywania i pozasądowych egzekucji obrońców praw człowieka; podkreśla szczególnie trudną sytuację obrońców praw kobiet i pracowników, praw środowiskowych i praw ludów tubylczych, którą to sytuację dodatkowo pogorszyła pandemia COVID-19; wyraża ubolewanie z powodu coraz częstszego wykorzystywania technik, takich jak kampanie nękania, kryminalizacji i zniesławienia, bezpodstawnych aresztowań i nieograniczonego przetrzymywania w nieludzkich warunkach, do uciszania obrońców praw człowieka, często na podstawie niejasno sformułowanych zarzutów o terroryzm; ponawia swój apel do delegatur UE i ambasad państw członkowskich w państwach trzecich o śledzenie rozwoju sytuacji i analizę wyzwań związanych z prawem do propagowania i ochrony praw człowieka oraz o poszukiwanie i pozyskiwanie informacji na temat sytuacji obrońców praw człowieka i reagowanie na nie, regularne odwiedzanie obrońców praw człowieka w więzieniach, monitorowanie ich procesów oraz wspieranie ich dostępu do wymiaru sprawiedliwości i ochrony; ponadto wzywa UE i jej państwa członkowskie, by opracowały strategię ambitnych działań UE w odpowiedzi na rosnącą liczbę ataków na obrońców praw człowieka;

40.

pilnie apeluje o utworzenie ogólnounijnego programu wydawania wiz krótkoterminowych w celu tymczasowej relokacji obrońców praw człowieka, w szczególności przez włączenie instrukcji do podręcznika wizowego UE oraz zmianę instrumentów prawnych dotyczących wiz, zwłaszcza unijnego kodeksu wizowego; ubolewa nad brakiem postępów w tej kwestii w ciągu ostatniego roku i wzywa do dokonania ponownej merytorycznej analizy bardziej skoordynowanej polityki UE w zakresie wydawania przez państwa członkowskie wiz nadzwyczajnych obrońcom praw człowieka;

41.

apeluje o zwiększenie nadzoru Parlamentu Europejskiego nad działaniami delegatur UE skierowanymi przeciwko łamaniu i naruszaniu praw człowieka w państwach trzecich oraz o podejmowanie konkretnych i stanowczych środków wówczas, gdy nie są one w stanie wywiązywać się z obowiązków w tej dziedzinie; podkreśla potrzebę zagwarantowania delegaturom UE wszelkich niezbędnych i odpowiednich zasobów oraz zdolności do skutecznego działania na rzecz praw człowieka w państwach trzecich;

42.

zdecydowanie potępia zabójstwa obrońców praw człowieka na całym świecie i domaga się wymierzenia sprawiedliwości i egzekwowania rozliczalności za te ataki na najwyższym szczeblu podejmowania decyzji; podkreśla, że większość z tych obrońców praw człowieka była zaangażowana w ochronę swojej ziemi i środowiska naturalnego oraz obronę praw społeczności tubylczych; ponawia swój apel o zapewnienie pełnego przestrzegania zasady dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody, zgodnie z konwencją nr 169 Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) dotyczącą ludności tubylczej i plemiennej; podkreśla potrzebę poprawy dostępu do wymiaru sprawiedliwości na całym świecie w celu zwalczania powszechnej bezkarności za takie zabójstwa; zauważa jednak, że potrzebne są znacznie szerzej zakrojone działania nie tylko w kwestii reparacji i zadośćuczynienia, ale także prewencji, m.in. poprzez wzmocnienie krajowych planów ochrony obrońców praw człowieka w państwach trzecich;

Wolność wypowiedzi, pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się

43.

podkreśla, że niedawne rewelacje, na przykład dotyczące systemu Pegasus firmy NSO, potwierdzają, że szpiegowanie między innymi obrońców praw człowieka i dziennikarzy jest niezwykle niepokojące i wydaje się potwierdzać niebezpieczeństwa związane z niewłaściwym wykorzystywaniem technologii nadzoru do naruszania praw człowieka; wzywa do promowania bezpiecznej i otwartej przestrzeni oraz zwiększenia zdolności organizacji społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka, dziennikarzy i innych zainteresowanych osób w celu ochrony ich przed cyberinwigilacją i ingerencją; podkreśla potrzebę solidniejszych przepisów krajowych i międzynarodowych w tej dziedzinie;

44.

wyraża poważne zaniepokojenie szczególnymi ograniczeniami wolności wypowiedzi, pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się oraz podkreśla potrzebę ich zagwarantowania i poszanowania; przypomina o konkretnych wyzwaniach dotyczących wolności opinii i wypowiedzi oraz ich związku ze swobodnym dostępem do informacji, w tym dostępem do niezależnych i wiarygodnych informacji w internecie i poza nim;

45.

zauważa, że niezależne dziennikarstwo i istnienie wiarygodnych kanałów medialnych nigdy wcześniej nie były tak istotne dla utrzymania bezpiecznych, zdrowych i dobrze funkcjonujących społeczeństw, a także podkreśla potrzebę większego wsparcia publicznego na rzecz niezależnego dziennikarstwa na całym świecie; potępia nasilenie się nękania prawnego i restrykcyjne przepisy jako środki uciszania krytycznych głosów, np. za pomocą strategicznego powództwa zmierzającego do stłumienia debaty publicznej oraz kryminalizacji zniesławienia w internecie i poza nim, co jest wykorzystywane do skłonienia dziennikarzy, sygnalistów i obrońców praw człowieka do zaprzestania dochodzeń w sprawie korupcji i innych kwestii leżących w interesie publicznym w wielu krajach oraz do nieujawniania takich przypadków; przypomina o potrzebie zapewnienia przejrzystości własności mediów, w tym akcjonariuszy, z uwagi na ich rolę w gwarantowaniu pluralizmu mediów;

46.

ponownie zwraca uwagę na konkretne wyzwania związane z wolnością zrzeszania się, wynikające z restrykcyjnego ustawodawstwa, takiego jak ustawodawstwo antyterrorystyczne, antyekstremistyczne i antykorupcyjne skierowane przeciwko organizacjom społeczeństwa obywatelskiego, oraz wynikające z tego ryzyko nakładania uciążliwych wymogów rejestracji, finansowania i sprawozdawczości jako formy kontroli państwowej, a także inne środki, takie jak tłumienie demonstracji przy użyciu siły, nękanie i arbitralne zatrzymania; potępia tego rodzaju nadużywanie uprawnień ustawodawczych i policyjnych lub środków bezpieczeństwa w celu ograniczenia prawa do protestów; podkreśla, że w latach 2020 i 2021 stłumiono dziesiątki demonstracji, w tym również dochodziło do zabójstw demonstrantów i arbitralnych zatrzymań setek pokojowych demonstrantów, z których wielu było poddawanych torturom i brutalnemu traktowaniu oraz zmuszonych do zapłaty wysokich grzywien w procesach bez gwarancji minimalnych standardów proceduralnych; potępia naruszenia prawa do rokowań zbiorowych, konsultacji i uczestnictwa pracowników i związków zawodowych;

47.

wyraża poważne zaniepokojenie ograniczaniem wolności akademickiej oraz nasileniem cenzury i pozbawiania wolności naukowców na całym świecie, co w sposób istotny wpływa na prawo do edukacji; wzywa UE i jej państwa członkowskie do nasilenia wysiłków dyplomatycznych przez dwustronne i wielostronne zaangażowanie wobec gróźb lub ataków na wolność akademicką ze strony podmiotów państwowych i niepaństwowych; wzywa ESDZ i Komisję do ponownego rozpatrzenia mechanizmów wsparcia i ochrony dostępnych dla obrońców praw człowieka, aby rozwinąć zdolność do identyfikacji i udzielania pomocy, w tym nadzwyczajnej ochrony i wsparcia, w przypadkach ataków na wolność nauki; apeluje do Komisji o zapewnienie stałego wsparcia na wysokim szczeblu Wspólnemu Centrum Uniwersytetów Europejskich na rzecz Praw Człowieka i Demokratyzacji oraz organizacji Global Campus of Human Rights, będącym sztandarowym wyrazem wsparcia UE dla edukacji w dziedzinie praw człowieka na całym świecie;

48.

potępia coraz częściej stosowaną przez państwa autorytarne praktykę polegającą na organizacji największych wydarzeń sportowych lub kulturalnych w celu zwiększenia swojej międzynarodowej legitymacji przy jednoczesnym dalszym nakładaniu ograniczeń na krajowych przeciwników politycznych; wzywa UE i jej państwa członkowskie do współpracy z krajowymi federacjami sportowymi, podmiotami korporacyjnymi i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w zakresie sposobów ich udziału w takich wydarzeniach, w tym w zimowych igrzyskach olimpijskich w Pekinie w 2022 r.; apeluje o opracowanie unijnych ram polityki dotyczących sportu i praw człowieka;

Prawo do bezpiecznego i zdrowego środowiska

49.

przyznaje, że zmiana klimatu jest jednym z największych zagrożeń dla praw człowieka naszego pokolenia i przyszłych pokoleń, stwarzającym poważne ryzyko dla podstawowych praw: do życia, zdrowia, pożywienia, mieszkania i odpowiedniego standardu życia jednostek i społeczności; podkreśla, że rządy mają obowiązki w zakresie praw człowieka i zrównoważonego rozwoju; ma świadomość bliskiej zależności między prawami człowieka, zdrowym środowiskiem, różnorodnością biologiczną i przeciwdziałaniem zmianie klimatu oraz z zadowoleniem przyjmuje apel ONZ o globalne uznanie prawa do bezpiecznego, czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska; podkreśla kluczową rolę, jaką w ochronie środowiska naturalnego odgrywają obrońcy praw człowieka w dziedzinie środowiska naturalnego oraz ludność lokalna i tubylcza, pomimo częstych gróźb użycia przemocy ze strony podmiotów odpowiedzialnych za praktyki szkodliwe dla środowiska i czerpiących z nich korzyści; zachęca UE i jej państwa członkowskie, aby propagowały uznanie ekobójstwa za przestępstwo międzynarodowe na mocy Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego, oraz zwraca się do Komisji o zbadanie znaczenia ekobójstwa w kontekście prawa i dyplomacji UE; apeluje do UE i państw członkowskich o podjęcie odważnych inicjatyw na rzecz zwalczania bezkarności sprawców przestępstw przeciwko środowisku na szczeblu globalnym;

50.

podkreśla obowiązki i odpowiedzialność państw i innych podmiotów odpowiedzialnych, w tym przedsiębiorstw, w zakresie łagodzenia skutków zmiany klimatu, zapobiegania jej negatywnym skutkom dla praw człowieka oraz degradacji i utraty różnorodności biologicznej, a także promowania odpowiednich, wystarczająco ambitnych i niedyskryminacyjnych strategii politycznych zapewniających udział obywateli i dostęp do skutecznych środków zaradczych oraz współmiernych do zobowiązań w zakresie praw człowieka; wzywa UE, by dążyła do przeciwdziałania skutkom globalnego kryzysu klimatycznego, m.in. przez wprowadzanie skutecznych i zrównoważonych działań politycznych, oraz by przestrzegała celów porozumienia paryskiego; ponawia swój apel do UE i jej państw członkowskich o wzmocnienie powiązań między prawami człowieka a środowiskiem w ich działaniach zewnętrznych oraz o zapewnienie skutecznej ochrony obrońcom praw człowieka i praw środowiskowych;

51.

zwraca szczególną uwagę na związek między eksploatacją zasobów a finansowaniem konfliktów, wojen i przemocy oraz uznaje, że środowiskowe skutki zmiany klimatu mogą pogłębić zjawisko migracji i przymusowych wysiedleń;

52.

podkreśla, że ludy tubylcze są często pierwszymi ofiarami wylesiania, które zagraża ich prawom m.in. do ziemi i dostępowi do kluczowych zasobów; podkreśla w związku z powyższym prawo do określania i ustanawiania priorytetów i strategii własnego rozwoju oraz korzystania z własnej ziemi, własnego terytorium i innych zasobów; przypomina, że bezkarność w przypadku naruszeń praw ludów tubylczych przyczynia się do wylesiania, w związku z czym uważa, że niezbędne jest pociąganie do odpowiedzialności podmiotów winnych tych naruszeń;

Prawa kobiet, wzmocnienia pozycji kobiet i równość płci

53.

podkreśla kluczowe znaczenie wspierania praw kobiet i z zadowoleniem przyjmuje plan działania na rzecz równouprawnienia płci i wzmocnienia pozycji kobiet w działaniach zewnętrznych na lata 2021–2025 (GAP III) jako znak zaangażowania UE w tej dziedzinie; podkreśla ważną rolę liderek politycznych i aktywistek obywatelskich w ruchach politycznych, społecznych i ekologicznych oraz ubolewa nad faktem, że kobiety często stają się ofiarami przemocy zarówno ze względu na płeć, jak i z powodu swojej działalności, która może ich kosztować życie;

54.

przypomina, że konwencja stambulska, jako pierwszy powszechnie wiążący traktat na rzecz walki z przemocą wobec kobiet i dziewcząt oraz przemocą domową, stanowi punkt odniesienia dla standardów międzynarodowych, które należy jeszcze ratyfikować i wdrożyć;

55.

uznaje nieproporcjonalny wpływ, jaki pandemia wywarła na kobiety, zwłaszcza w odniesieniu do nasilenia przemocy motywowanej płcią w wyniku wprowadzenia ograniczeń w przemieszczaniu się; ubolewa nad faktem, że również w UE kobiety nadal stanowią większość ofiar przemocy ze względu na płeć, takiej jak przemoc domowa oraz przemoc seksualna i wykorzystywanie seksualne, w tym okaleczanie żeńskich narządów płciowych, oraz spotykają się z dyskryminacją w życiu politycznym i zawodowym, a także w dostępie do edukacji i opieki zdrowotnej; podkreśla, że świadczenie opieki, ochrona i dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla ofiar przemocy uwarunkowanej płcią i handlu ludźmi znacznie się pogorszyły w wyniku pandemii; wzywa UE do promowania opracowywania planów i protokołów pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych zarówno w ONZ, jak i w krajach partnerskich w celu dostosowania programów pomocy do okoliczności pandemii, jej następstw i przyszłych kryzysów; z zadowoleniem przyjmuje wspólne wysiłki i inwestycje UE, wraz z ONZ, na rzecz uruchomienia inicjatywy „Spotlight”, która ma wyeliminować wszelkie formy przemocy wobec kobiet i dziewcząt;

56.

wyraża ubolewanie, że ogólny postęp w obszarze praw kobiet znacznie odbiega od zobowiązań państw członkowskich ONZ zawartych w deklaracji pekińskiej z 1995 r. i wyraża zaniepokojenie tendencją do regresu osiągniętych dotąd postępów; jest niezwykle zaniepokojony ograniczaniem prawa każdej jednostki do samodzielnego decydowania w kwestiach związanych z własną seksualnością, a także zdrowiem i prawami seksualnymi i reprodukcyjnymi, bez przymusu i dyskryminacji, w szczególności w odniesieniu do bezpieczeństwa i wolnego dostępu do legalnej aborcji; potępia wszelkie próby wycofania dotychczasowych uprawnień i zabezpieczeń w dziedzinie praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, a także przepisy, strategie polityczne i praktyki, które nadal odbierają lub ograniczają takie prawa w wielu krajach na świecie; podkreśla, że wszystkim ludziom należy zagwarantować dostęp do praw reprodukcyjnych i seksualnych oraz zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz prawo do edukacji, informacji, planowania rodziny, nowoczesnych metod antykoncepcji, bezpiecznej i legalnej aborcji oraz opieki zdrowotnej nad matkami oraz w okresie przed- i pourodzeniowym; zwraca się do UE i jej państw członkowskich o potwierdzenie niezbywalnych praw kobiet do integralności cielesnej, godności i samodzielnego decydowania oraz o obronę uniwersalności i niepodzielności wszystkich praw człowieka we wszystkich kontekstach, a także o promowanie praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego w ramach międzynarodowych zobowiązań i w zgodzie z celami zrównoważonego rozwoju ONZ;

57.

wyraża poważne zaniepokojenie stosowaniem przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć jako narzędzia wojny; podkreśla, że przestępstwa seksualne oraz przemoc uwarunkowana płcią zostały sklasyfikowane w statucie rzymskim jako zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości lub czyny mające znamiona ludobójstwa lub tortur; apeluje o skoordynowane działanie zmierzające do tego, aby położyć kres stosowaniu przemocy seksualnej jako narzędzia wojny; apeluje do UE o zwalczanie bezkarności w przypadku naruszeń praw seksualnych i reprodukcyjnych w sytuacjach konfliktu oraz popiera prawa kobiet i dziewcząt do prawdziwych, skutecznych środków odwoławczych i odszkodowań za naruszenia tych praw;

58.

podkreśla, że według szacunków opublikowanych przez Światową Organizację Zdrowia średnio co trzecia kobieta (30 %) na całym świecie doświadcza na przestrzeni swojego życia przemocy fizycznej lub seksualnej w związku intymnym lub przemocy seksualnej ze strony osoby niebędącej partnerem; podkreśla, że najczęściej do tej przemocy dochodzi w związkach intymnych; podkreśla, że każdego dnia 137 kobiet ginie z rąk członków rodziny; wzywa UE i podmioty globalne, aby zdecydowanie potępiły przemoc w związkach intymnych oraz by wykorzystały wszystkie dostępne instrumenty w celu zapobiegania tej formie przemocy, ochrony ofiar i ścigania sprawców; potępia przestępstwa popełniane wobec dziewcząt i kobiet przez członków rodziny w następstwie jakoby niewłaściwego zachowania lub rzekomego naruszenia dobrego imienia rodziny;

59.

zauważa, że w 2020 r. doszło do znacznego pogorszenia się sytuacji ofiar handlu ludźmi, z których większość to kobiety, ponieważ wskutek pandemii COVID-19 osoby te znalazły się w jeszcze trudniejszej sytuacji; z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie unijnej strategii zwalczania handlu ludźmi (2021–2025); podkreśla szczególną potrzebę nasilenia walki z handlem ludźmi i zaangażowanymi weń zorganizowanymi grupami przestępczymi; podkreśla, że identyfikacja ofiar handlu ludźmi stała się jeszcze bardziej skomplikowana podczas pandemii COVID-19; wobec tego wzywa UE i jej państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków na rzecz międzynarodowej współpracy sądowej i organów ścigania, aby zapobiegać handlowi ludźmi i rozpoznawać jego ofiary bez ich kryminalizacji oraz zapewniać im niezbędne wsparcie zdrowotne i psychologiczne, w ścisłej współpracy z Biurem NZ ds. Narkotyków i Przestępczości, organizacjami pozarządowymi i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego zajmującymi się ochroną ofiar;

60.

potępia komercyjną praktykę macierzyństwa zastępczego – globalne zjawisko, które naraża kobiety na całym świecie na wykorzystywanie i handel ludźmi, szczególnie kobiety w trudnej sytuacji finansowej i społecznej; podkreśla poważny wpływ tej praktyki na kobiety, prawa kobiet, zdrowie kobiet i równość płci oraz zwraca uwagę na jej skutki transgraniczne; apeluje o europejskie ramy prawne w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom komercyjnego macierzyństwa zastępczego;

Prawa dziecka

61.

przypomina, że prawa dziecka nie mają granic, i wzywa do stosowania systematycznego i spójnego podejścia do promowania i obrony praw dziecka w Europie i poza nią, zgodnie z Konwencją ONZ o prawach dziecka i Agendą 2030;

62.

ponawia swój apel do UE i jej państw członkowskich o zwiększenie starań na rzecz wyeliminowania wszelkich form wykorzystywania dzieci; wyraża zadowolenie z powodu przyjętej niedawno strategii UE na rzecz praw dziecka (2021–2024); podkreśla jednak, że dzieci nadal padają ofiarą przemocy, przedwczesnych i przymusowych małżeństw, przymusowego nawracania, prostytucji, pornografii dziecięcej i pedofilii, wykorzystywania seksualnego, w tym okaleczania narządów płciowych, handlu ludźmi, przymusowego odbierania rodzicom, pracy dzieci i werbunku dzieci-żołnierzy, cierpią też nadal z powodu braku dostępu do edukacji i opieki zdrowotnej oraz z powodu niedożywienia i ubóstwa, w szczególności podczas kryzysów humanitarnych i konfliktów zbrojnych; przypomina, że rok 2021 jest Międzynarodowym Rokiem Eliminacji Pracy Dzieci; wzywa do włączenia praw dziecka i agendy ONZ w sprawie dzieci w konfliktach zbrojnych do wszystkich polityk zewnętrznych UE; apeluje do UE o zapewnienie pełnej spójności polityki handlowej i rozwojowej w celu wyeliminowania pracy dzieci; w związku z tym podkreśla pilotażowy wielostronny dialog na temat zrównoważonej gospodarki kakaowej; wzywa państwa członkowskie do wypełnienia swoich zobowiązań w kwestii ochrony dzieci zagranicznych bojowników będących obywatelami UE;

63.

apeluje do UE o uwzględnianie praw dziecka i ochrony dzieci we wszystkich obszarach polityki zewnętrznej UE, w tym w kontekście dialogów dotyczących praw człowieka, umów międzynarodowych i handlowych, Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej oraz Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – „Globalny wymiar Europy” (ISWMR – „Globalny wymiar Europy”); podkreśla potrzebę śledzenia wszystkich interwencji UE mających znaczenie dla dzieci oraz zapewnienia pełnego wdrożenia podejścia do praw dziecka opartego na zasadzie „nie szkodzić”;

Handel ludźmi i praca przymusowa

64.

potępia wszelkie formy handlu ludźmi, pracy przymusowej i współczesnego niewolnictwa, których ofiarami są liczne zróżnicowane społeczności, w tym kobiety, dzieci, imigranci i pracownicy wykwalifikowani; przypomina państwom członkowskim o konieczności ścigania i karania sprawców tego rodzaju działań zarówno w państwach pochodzenia, jak i w społecznościach o międzynarodowej mobilności; podkreśla konieczność starannego monitorowania i audytu poszanowania praw człowieka i praw pracowniczych przy wnoszeniu wkładów na niezbędne usługi w państwach trzecich, które ich potrzebują, aby zapobiec ich świadczeniu na niepewnych warunkach i z naruszeniem praw człowieka; apeluje do UE i jej państw członkowskich o przewodzenie działaniom na forach międzynarodowych w celu wyeliminowania wszelkich form handlu ludźmi, pracy przymusowej i współczesnego niewolnictwa, które oprócz tego, że są godnymi potępienia przestępstwami, stanowią również przyczynę przepływów migracyjnych odbywających się w niepewnych warunkach powodujących zagrożenia i cierpienia; z uwagi na poważny charakter tych aktów przemocy apeluje do UE o włączenie do umów już zawartych oraz negocjowanych z państwami trzecimi specjalnej klauzuli potępiającej i odrzucającej wszelkie formy handlu ludźmi, pracy przymusowej i współczesnego niewolnictwa w bardzo zróżnicowanych społecznościach, obejmujących między innymi kobiety, dzieci, imigrantów i pracowników wykwalifikowanych;

Nietolerancja i dyskryminacja

65.

ponownie zdecydowanie potępia dyskryminację, ksenofobię, nietolerancję, prześladowania i zabójstwa ze względu na rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, klasę społeczną, niepełnosprawność, kastę, religię, przekonania, wiek, orientację seksualną i tożsamość płciową, które nadal stanowią poważny problem w wielu krajach; podkreśla głęboko nieproporcjonalny wpływ pandemii COVID-19 na dyskryminację rasową i etniczną, ksenofobię i powiązaną z nią nietolerancję; z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie unijnego planu działania na rzecz zwalczania rasizmu na lata 2020–2025, w którym uwzględniono nie tylko wymiar indywidualny i społeczny, ale także strukturalny charakter tego zjawiska; podkreśla, że rasizm, dyskryminacja, ksenofobia i związana z nimi nietolerancja nadal stanowią plagę w wielu państwach na świecie, pomimo 20 lat wysiłków od momentu przyjęcia deklaracji durbańskiej i programu działania w 2001 r., oraz wzywa do stosowania wobec tych zjawisk podejścia „zero tolerancji”; wzywa rządy, organizacje regionalne, społeczeństwo obywatelskie i inne zainteresowane strony, by podwoiły wysiłki na rzecz skutecznego wdrożenia deklaracji oraz by opracowały i wdrożyły plany działania służące zwalczaniu rasizmu, dyskryminacji rasowej, ksenofobii i związanej z nimi nietolerancji; wzywa UE, by zorganizowała światowy szczyt przeciw rasizmowi, który będzie poświęcony zwalczaniu rasizmu i dyskryminacji na świecie, we współpracy z partnerami o podobnych poglądach i organizacjami międzynarodowymi, takimi jak OBWE, ONZ, Unia Afrykańska, Organizacja Państw Amerykańskich i Rada Europy;

66.

ubolewa, że ludy tubylcze na całym świecie nadal padają ofiarą powszechnej i systematycznej dyskryminacji i prześladowań, w tym przymusowych wysiedleń, arbitralnych aresztowań i zabójstw obrońców praw człowieka i osób zajmujących się obroną ziemi; ponownie apeluje do UE, państw członkowskich i ich partnerów będących członkami społeczności międzynarodowej o podjęcie wszelkich niezbędnych środków mających na celu uznanie, ochronę i wspieranie praw ludów tubylczych, w tym ich praw do ich języka, ziemi, terytoriów i zasobów, a także utworzenie mechanizmu rozpatrywania skarg składanych w związku z łamaniem praw i nadużyciami; z zadowoleniem przyjmuje pracę społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych w tym zakresie; wskazuje na powołanie w Parlamencie stałego sprawozdawcy ds. ludów tubylczych w celu monitorowania sytuacji tych ludów w zakresie praw człowieka; zachęca państwa do ratyfikacji postanowień konwencji nr 169 MOP dotyczącej ludności tubylczej i plemiennej; zaleca, by UE i jej państwa członkowskie włączyły odniesienia do ludów tubylczych i praw zawartych w Deklaracji praw ludów tubylczych ONZ do odpowiednich i powstających ram dotyczących należytej staranności;

67.

odnotowuje z wielkim zaniepokojeniem skalę i skutki segregacji kastowej, dyskryminacji o podłożu kastowym oraz popełnianie naruszeń praw człowieka w związku z przynależnością kastową, w tym odmowę dostępu do systemu prawnego lub zatrudnienia, ciągłą segregację, ubóstwo i stygmatyzację, a także bariery kastowe utrudniające korzystanie z podstawowych praw człowieka i rozwój społeczny; ponawia swój apel do UE i jej państw członkowskich, by zwiększyły starania i wspierały inicjatywy na szczeblu ONZ i w odpowiednich państwach trzecich służące zlikwidowaniu dyskryminacji o podłożu kastowym;

Prawa osób LGBTIQ

68.

zdecydowanie potępia przypadki łamania praw człowieka, dyskryminację, prześladowania i groźby pozbawienia życia wobec lesbijek, gejów, osób biseksualnych, transpłciowych, niebinarnych, interseksualnych i queer (LGBTIQ) na całym świecie, a także zabójstwa tych osób, które to zjawiska nasiliły się wskutek stosowania COVID-19 jako pretekstu do represji wobec obrońców osób LGBTIQ i zniesławiania na tle homofobicznym i transfobicznym; wzywa UE, by odegrała czołową rolę w obronie praw osób LGBTIQ na forach międzynarodowych, w tym by działała na rzecz depenalizacji orientacji seksualnej, tożsamości płciowej, ekspresji płciowej i cech płciowych oraz likwidacji okaleczania narządów płciowych osób interseksualnych, tzw. terapii konwersyjnej i przymusowej sterylizacji osób transpłciowych; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że strategia na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020–2025 obejmuje zobowiązanie UE do uwzględniania kwestii LGBTIQ w unijnej polityce zewnętrznej, w tym wsparcia w ramach funduszy ISWMR – „Globalny wymiar Europy” i Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej; wzywa UE i państwa członkowskie, by dokładnie i konsekwentnie stosowały wytyczne UE w sprawie promowania i ochrony praw człowieka przysługujących osobom LGBTIQ we wszystkich dziedzinach polityki zewnętrznej;

Prawo do wolności myśli, sumienia, religii lub wyznania

69.

w pełni popiera prawo do wolności myśli, sumienia i religii, wyznania lub niewyznawania żadnej religii, a także prawo do manifestowania i zmiany lub opuszczenia swojej religii lub wyznania bez narażenia na przemoc, prześladowania lub dyskryminację; podkreśla znaczenie zajęcia się prześladowaniami ze względu na religię lub przekonania i potępia prześladowanie mniejszości z tych powodów w wielu miejscach na całym świecie; wzywa państwa członkowskie i ESDZ, aby zwróciły szczególną uwagę na te przypadki i odpowiednio na nie zareagowały; potępia nadużywanie ustaw o bluźnierstwie w celu utrwalania dyskryminacji i ubolewa nad wykorzystywaniem religii i instytucji religijnych ze szkodą dla praw człowieka w drodze prześladowań, również z użyciem środków prawnych, mniejszości wyznaniowych lub religijnych, społeczności, kobiet, osób LGBTIQ i innych osób znajdujących się w trudnej sytuacji; ponownie potępia wszelkie podejmowane przez władze lub rządy próby pozbawiania możliwości wyboru przywódców religijnych lub światopoglądowych, czy też ingerencji w te wybory; podkreśla, że państwa są odpowiedzialne za promowanie i ochronę praw człowieka przysługujących osobom należącym do mniejszości wyznaniowych lub religijnych; podkreśla znaczenie inicjatyw społeczeństwa obywatelskiego w tym zakresie;

70.

wzywa Komisję i Radę do wdrożenia ambitnych programów obrony wolności religii lub przekonań na całym świecie, w tym do zachęcania i wspierania międzynarodowych wysiłków na rzecz gromadzenia dowodów zbrodni okrucieństwa, stawiania sprawców przed sądem, zapewniania skuteczności wyroków karnych i wypłacania odszkodowań ofiarom; wzywa Radę, Komisję, ESDZ i państwa członkowskie do współpracy z państwami trzecimi w celu przyjęcia środków służących zapobieganiu przestępstwom z nienawiści i ich zwalczaniu;

71.

zauważa, że stanowisko specjalnego wysłannika UE ds. propagowania wolności religii lub przekonań poza UE pozostaje nieobsadzone łącznie od ponad roku; ponawia swój apel do Rady i Komisji o jak najszybsze przeprowadzenie przejrzystej i kompleksowej oceny skuteczności i wartości dodanej stanowiska specjalnego wysłannika, o zapewnienie mu odpowiednich zasobów oraz o odpowiednie wspieranie jego mandatu, zdolności i obowiązków instytucjonalnych;

Mniejszości narodowe, etniczne i językowe

72.

przypomina o zobowiązaniach państw do ochrony praw ich mniejszości narodowych, etnicznych, kulturowych, religijnych i językowych na ich terytoriach; wzywa Komisję, by wspierała ochronę praw osób należących do mniejszości na całym świecie, również w jej programie tematycznym na rzecz praw człowieka i demokracji;

73.

wzywa rządy krajów partnerskich UE do respektowania podstawowych praw człowieka mniejszości narodowych, etnicznych i językowych, w tym ich kultury, języka, religii, tradycji i historii w celu zachowania kultur i różnorodności; ponownie podkreśla potrzebę realizacji przez te rządy obowiązków i zobowiązań podjętych w międzynarodowych porozumieniach i umowach; ubolewa nad wszelkimi próbami lekceważenia praw podstawowych i praw człowieka przysługujących mniejszościom etnicznym i językowym poprzez ich przymusową asymilację;

Prawo do udziału w wolnych i uczciwych wyborach

74.

podkreśla, że prawo do udziału w kierowaniu sprawami publicznymi, a zwłaszcza w wyborach, nie tylko jest prawem człowieka samym w sobie, ale również jest nierozerwalnie związane z szeregiem innych praw człowieka, z których korzystanie ma kluczowe znaczenie dla sensownego procesu wyborczego i które stanowią podstawę demokratycznych rządów;

75.

zdecydowanie potępia erozję wartości demokratycznych w wielu państwach trzecich oraz wyzwania związane z integralnością wyborów, przemoc wyborczą, niewłaściwe wykorzystanie zasobów administracyjnych przez partie rządzące, represje wobec przeciwników politycznych, cenzurę niezależnych mediów i groźby pod ich adresem, a także nasilenie dezinformacji; wzywa UE, by zajęła się tą niezwykle niepokojącą sytuacją i przeciwdziałała jej, a także by przedstawiła konkretne i skuteczne propozycje, dzięki którym potwierdzi swoją gotowość do podjęcia przywódczej roli w propagowaniu wartości demokratycznych oraz wolnych i uczciwych wyborów w państwach trzecich;

76.

wyraża ubolewanie, że autorytarne i nieliberalne reżimy oddalają się od dojrzałych demokracji, powszechnych praw człowieka i standardów demokratycznych, tworząc pozory legitymacji za pomocą sfałszowanych procesów wyborczych, które nie są ani wolne, ani uczciwe, ani przejrzyste; wzywa UE i jej państwa członkowskie, by intensywniej promowały za pośrednictwem Unii odporność demokratyczną w państwach trzecich przy użyciu wszystkich dostępnych instrumentów;

77.

wzywa do ustanowienia ochrony procesów demokratycznych i wyborczych głównym globalnym problemem oraz do opracowania skutecznych ram reagowania na wszelkiego rodzaju ingerencje w procesy wyborcze, w ścisłej współpracy z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak OBWE;

Korupcja a prawa człowieka

78.

uważa, że korupcja ułatwia, utrwala i instytucjonalizuje łamanie praw człowieka i w nieproporcjonalny sposób dotyka najbardziej wrażliwe i najbardziej zmarginalizowane osoby i grupy społeczne; podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie muszą należycie uwzględnić korupcję w swoich działaniach zewnętrznych, stosując najwyższe standardy przejrzystości w odniesieniu do środków finansowych przekazywanych przez nie państwom trzecim, a także wspierając antykorupcyjne działania organizacji społeczeństwa obywatelskiego, dziennikarzy i sygnalistów, promując tworzenie skutecznych instytucji antykorupcyjnych i przyjmowanie solidnych ram regulacyjnych oraz zajmując się problemem rajów podatkowych;

79.

wzywa UE do przyjęcia narzędzi przeciwko liderom autorytarnym i ich podmiotom finansowym, w tym osobom zaangażowanym w oszustwa wyborcze, w celu odkrycia i zamrożenia nielegalnych aktywów, a także do promowania stosowania powszechnej jurysdykcji w przypadkach rażących naruszeń praw człowieka;

80.

jest świadomy faktu, że Unia Europejska nie może dawać dobrego przykładu w walce z korupcją, dopóki niektóre z jej państw członkowskich i podmioty z siedzibą na jej terytorium mają niechlubną historię w tym zakresie; oczekuje, że Komisja i państwa członkowskie podejmą konkretne działania przeciwko niewłaściwym praktykom w tych dziedzinach; zaleca, aby Parlament, Komisja i państwa członkowskie udzieliły znacznego wsparcia organizacjom społeczeństwa obywatelskiego zajmującym się zwalczaniem korupcji, dziennikarzom i sygnalistom;

81.

podkreśla, że należy określić zasady i pracować nad uznaną na szczeblu międzynarodowym prawną definicją korupcji na wielką skalę, w tym jej systemowego charakteru, jako przestępstwa w prawie krajowym i międzynarodowym;

82.

wzywa do rozwiązania problemu utrzymujących się przypadków bezkarności za korupcję na wielką skalę przez bardziej zdecydowane egzekwowanie przepisów antykorupcyjnych, by zapewnić odpowiedzialność sprawców machinacji korupcyjnych na wielką skalę; apeluje o zbadanie kompleksowego podejścia obejmującego reformy międzynarodowych instytucji wymiaru sprawiedliwości, takie jak rozszerzenie jurysdykcji MTK;

Globalny system sankcji UE za naruszenia praw człowieka (unijna ustawa Magnickiego)

83.

w sprawie globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka (GHRSR — unijna ustawa Magnickiego) jako niezbędnego uzupełnienia unijnego zestawu narzędzi w dziedzinie praw człowieka i polityki zagranicznej, które wzmacnia rolę UE jako podmiotu promującego prawa człowieka na całym świecie, ponieważ umożliwia UE stosowanie środków ograniczających przeciwko osobom prawnym i fizycznym zamieszanym w poważne naruszenia praw człowieka na świecie; wyraża uznanie dla Rady za przyjęcie pierwszych ukierunkowanych sankcji w ramach tego systemu i wzywa Radę do przyjęcia w razie potrzeby dodatkowych środków; wskazuje, że stosowanie globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka nie uniemożliwia ani nie wyklucza przyjęcia innych instrumentów unijnych służących ochronie praw człowieka, które to instrumenty można łączyć i uzupełniać; potępia wszelkie arbitralne lub nieuzasadnione środki ograniczające nałożone na UE lub inne podmioty w odwecie za decyzje UE podjęte na mocy GHRSR; ubolewa nad faktem, że Rada postanowiła zastosować jednomyślność w głosowaniu, oraz ponawia swój apel o wprowadzenie głosowania większością kwalifikowaną przy nakładaniu sankcji za przypadki pogwałcenia praw człowieka;

84.

ponawia swój wniosek o rozszerzenie zakresu GHRSR, tak aby obejmował on akty korupcji, by zapewnić skuteczne zwalczanie gospodarczych i finansowych podmiotów dopuszczających się naruszeń praw człowieka; podkreśla alternatywną możliwość przedstawienia przez Komisję wniosku ustawodawczego w sprawie przyjęcia nowego systemu sankcji tematycznych w celu przeciwdziałania poważnym aktom korupcji określonym na podstawie Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji; podkreśla potrzebę skutecznej strategii wdrażania GHRSR, spójnej zarówno z innymi obszarami polityki zewnętrznej UE, w szczególności dotyczącymi polityki w dziedzinie praw człowieka, jak i z obowiązującymi międzynarodowymi ramami regulującymi nakładanie sankcji; podkreśla, że GHRSR musi przestrzegać zasady unikania negatywnego wpływu na ogół ludności kraju, w który wymierzone są działania, zgodnie z międzynarodowym prawem karnym i humanitarnym; przypomina, że spójne i jednolite stosowanie środków ograniczających we wszystkich państwach członkowskich jest warunkiem wstępnym wiarygodności i skuteczności działań zewnętrznych UE; z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź Komisji, że do końca 2021 r. przeprowadzi przegląd praktyk podważających sankcje oraz obowiązków sprawozdawczych państw członkowskich w kwestii ich wdrażania i egzekwowania; wzywa Komisję, jako strażniczkę traktatów, oraz Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, jako podmioty odpowiedzialne za jednolitość, spójność i skuteczność polityki zewnętrznej UE, do zapewnienia, aby krajowe działania podejmowane w odpowiedzi na nieprzestrzeganie środków ograniczających przyjętych przez UE były skuteczne, proporcjonalne i odstraszające;

Migracja i azyl

85.

potwierdza niezbywalne prawa człowieka należne migrantom, uchodźcom i wysiedleńcom oraz wzywa UE i jej państwa członkowskie do ich pełnego przestrzegania i uwzględniania we współpracy z państwami trzecimi, zarówno pod względem ustanowienia wysokich standardów prawnych, jak i — co równie ważne — ich operacjonalizacji w celu zapewnienia skutecznej ochrony tych praw w praktyce; przypomina, że UE i jej państwa członkowskie w swoich działaniach zewnętrznych i eksterytorialnych, umowach i współpracy w dziedzinie migracji, granic i azylu muszą przestrzegać praw człowieka i je chronić, zwłaszcza tych zapisanych w Karcie praw podstawowych, w tym prawa do życia, wolności i prawa do azylu, a zwłaszcza indywidualnej oceny wniosków o azyl;

86.

ponownie wzywa Komisję do przeprowadzenia przeglądu wpływu współpracy z państwami trzecimi w dziedzinie migracji na prawa człowieka, w tym zarówno wstępnej oceny, jak i oceny mechanizmów monitorowania, oraz do przeprowadzenia przejrzystych ocen ryzyka ex ante dotyczących wpływu formalnej, nieformalnej lub finansowej współpracy UE z państwami trzecimi na prawa migrantów, uchodźców i osób przymusowo wysiedlonych; wzywa ponadto do większej przejrzystości i odpowiedniego poziomu kontroli parlamentarnej i demokratycznego nadzoru nad jej działalnością w tej dziedzinie; podkreśla ryzyko związane z nieformalnymi ustaleniami dotyczącymi powrotów i readmisji, które nie podlegają nadzorowi sądowemu, i w związku z tym nie pozwalają na skuteczne zadośćuczynienie za naruszenia praw człowieka wobec migrantów i osób ubiegających się o azyl; ponawia zatem apel do UE o dopilnowanie, aby wszelkie porozumienia dotyczące współpracy w dziedzinie migracji i umowy o readmisji z państwami niebędącymi członkami UE były ściśle zgodne z międzynarodowymi prawami człowieka, prawem uchodźczym oraz prawem morskim, w szczególności z Konwencją dotyczącą statusu uchodźców; nalega, aby prawa człowieka były uwzględniane i monitorowane we wszystkich działaniach realizowanych przez Frontex i Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu;

87.

wzywa UE i jej państwa członkowskie do zajęcia się podstawowymi przyczynami migracji oraz do wspierania i promowania rozwoju, inwestowania w edukację i udzielania bezpośredniej pomocy w celu poprawy możliwości życiowych, co mogłoby przyczynić się do bardziej stabilnych i zrównoważonych społeczeństw; w związku z tym wzywa Komisję do zbadania najlepszych metod współpracy z państwami trzecimi; zwraca się do UE i jej państw członkowskich o wspieranie prawa uchodźców i osób ubiegających się o azyl do powrotu do ojczyzny po zakończeniu prześladowań lub przemocy, które spowodowały ich przesiedlenie, przy jednoczesnym poszanowaniu zasady non-refoulement;

88.

wzywa Komisję do przygotowania wniosków ustawodawczych w celu zapewnienia państwom członkowskim niezbędnych zabezpieczeń umożliwiających skuteczne reagowanie na instrumentalizację migracji przez państwa trzecie; wzywa kraje partnerskie i organizacje międzynarodowe, by wdrożyły ramy prawne oraz wzmogły wysiłki na rzecz współpracy w kwestii przemytu migrantów, zapewnienia ochrony migrantów i zapobiegania ich wykorzystywaniu;

89.

potępia liczne przypadki śmiertelne na szlakach migracyjnych i ponawia apel o ustanowienie skoordynowanego podejścia europejskiego, tak by wspierać proces identyfikacji osób zmarłych w drodze do UE i zadbać o to, by był on szybki i skuteczny; wyraża ubolewanie, że niektóre osoby, które mogły się ubiegać o azyl, odesłano na granicę lub wydalono do miejsc, gdzie ich życie było zagrożone, wbrew prawu międzynarodowemu, a w szczególności prawu do azylu; potępia ataki na organizacje pozarządowe, które pomagają migrantom; wzywa UE i państwa członkowskie, by zachowały pełną przejrzystość w odniesieniu do środków finansowych przyznawanych państwom trzecim na potrzeby współpracy w dziedzinie migracji oraz by zagwarantowały, że taka współpraca nie będzie przynosiła bezpośrednich ani pośrednich korzyści podmiotom państwowym biorącym udział w naruszeniach praw człowieka; zdecydowanie podkreśla, że należy koniecznie zdefiniować ramy ochrony migrantów, zwłaszcza poprzez otwarcie bezpiecznych i legalnych szlaków dla migrantów i poprawę dostępu do wiz humanitarnych, a także poprawić stosowanie tych ram; wzywa Parlament Europejski do monitorowania porozumień w sprawie migracji;

Międzynarodowe prawo humanitarne

90.

podkreśla zasadnicze znaczenie powszechnego poszanowania międzynarodowego prawa humanitarnego i międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka, oraz wzywa strony światowych konfliktów zbrojnych do zapewnienia agencjom pomocy humanitarnej pełnego, natychmiastowego i nieutrudnionego dostępu do grup ludności i obszarów szczególnie wrażliwych oraz do ochrony ludności cywilnej, zwłaszcza kobiet i dzieci, a także pracowników humanitarnych i medycznych, co gwarantują konwencje genewskie i protokoły dodatkowe do nich; wskazuje, jak ważne są wysiłki na rzecz tworzenia korytarzy humanitarnych w sytuacjach nadzwyczajnych, również jeżeli istnieje ryzyko lub bezpośrednie ryzyko, że dana sytuacja przerodzi się w powszechne i poważne naruszenia praw człowieka;

91.

przypomina, że UE i jej państwa członkowskie powinny aktywnie wspierać apel sekretarza generalnego ONZ i Rady Bezpieczeństwa ONZ o zawieszenie broni na całym świecie, w tym poprzez skuteczne środki służące walce z nielegalnym handlem bronią oraz zwiększeniu przejrzystości i odpowiedzialności państw członkowskich w zakresie wywozu broni; ubolewa nad faktem, że pandemia COVID-19 i jej skutki nasiliły przemoc polityczną, zaostrzyły konkurencję między grupami zbrojnymi i pogłębiły długotrwałe napięcia, co sprawia, że ofiary są chronione w jeszcze mniejszym stopniu; w tym kontekście wyraża poważne zaniepokojenie nasileniem przemocy seksualnej towarzyszącej konfliktom, mimo że w 2020 r. przypada 20. rocznica przyjęcia rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa;

92.

przypomina o swojej rezolucji z 27 lutego 2014 r. w sprawie wykorzystywania uzbrojonych dronów (11) i wyraża nieustanne zaniepokojenie ich stosowaniem poza międzynarodowymi ramami prawnymi; ponownie wzywa UE, by pilnie opracowała prawnie wiążące ramy dotyczące wykorzystywania uzbrojonych dronów, aby zagwarantować, że państwa członkowskie, zgodnie z ich zobowiązaniami prawnymi, nie będą popełniać bezprawnych celowych zabójstw ani ułatwiać popełniania takich zabójstw przez państwa trzecie; ponadto zwraca się do Komisji o odpowiednie informowanie Parlamentu na temat wykorzystywania funduszy UE na wszelkie projekty badawczo-rozwojowe związane z konstrukcją dronów; zwraca się o przeprowadzenie ocen wpływu na prawa człowieka w odniesieniu do dalszych projektów rozwoju dronów; przywołuje swoją rezolucję z dnia 12 września 2018 r. w sprawie autonomicznych systemów uzbrojenia (12) i apeluje do Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Wiceprzewodniczącego Komisji, jak również państw członkowskich o zakazanie rozwoju, produkcji i stosowania w pełni autonomicznej broni, w przypadku której człowiek nie ma znaczącej kontroli nad krytycznymi funkcjami wyboru celów i ich atakowania; domaga się rozpoczęcia międzynarodowych negocjacji w sprawie prawnie wiążącego instrumentu, który zakazałby śmiercionośnych autonomicznych systemów uzbrojenia bez istotnej kontroli człowieka; wzywa Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Wiceprzewodniczącego Komisji, jak również państwa członkowskie do przyjęcia wspólnego stanowiska do celów międzynarodowych negocjacji w tym względzie;

Wojny i konflikty na świecie oraz ich wpływ na prawa człowieka

93.

podkreśla wielopłaszczyznowe zagrożenie dla praw człowieka, jakie stwarzają współczesne konflikty zbrojne, w których oprócz państw często biorą udział podmioty niepaństwowe i organizacje terrorystyczne i które mają katastrofalne skutki humanitarne; podkreśla naruszenia i łamanie praw człowieka popełniane przez prywatne firmy wojskowe i ochroniarskie; podkreśla, że ofiary naruszeń praw człowieka mają bardzo ograniczony dostęp do wymiaru sprawiedliwości na terytoriach znajdujących się pod okupacją lub anektowanych, w tym na obszarach objętych zamrożonym konfliktem, gdzie brak jest rozwiniętych i zinstytucjonalizowanych struktur ochrony praw człowieka albo są one niewystarczające; ponawia swój apel do UE o bardziej stanowcze reakcje na konflikty, co wymaga od niej pełnego opracowania własnych instrumentów oraz możliwości ich autonomicznego wdrożenia, również we współpracy z krajami partnerskimi i organizacjami regionalnymi, w tym położenie silnego nacisku na pomoc humanitarną, zapobieganie konfliktom, sprawiedliwość okresu przejściowego, mediację i wysiłki w zakresie dobrych usług, pojednanie i eliminowanie pierwotnych przyczyn konfliktów, a także zapewnianie niezbędnego wsparcia do międzynarodowych misji budowania i utrzymywania pokoju, a także misji UE w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony oraz operacji odbudowy pokonfliktowej wspierających i wdrażających silną integrację i kontrolę praw człowieka oraz należyte uwzględnienie perspektywy płci;

94.

z zadowoleniem przyjmuje nową koncepcję mediacji pokojowej UE, rozszerzającą zestaw narzędzi UE w dziedzinie zarządzania kryzysowego o szerszy cel, jakim jest przekształcenie konfliktu, oraz zachęca do rozwijania dalszych narzędzi dialogu i budowania zdolności w tej dziedzinie; ponawia swój apel do państw członkowskich o pomoc w eliminowaniu konfliktów zbrojnych i poważnych naruszeń praw człowieka lub międzynarodowego prawa humanitarnego poprzez ścisłe przestrzeganie postanowień art. 7 traktatu ONZ o handlu bronią w sprawie eksportu i oceny eksportu oraz Kodeksu postępowania UE w sprawie wywozu uzbrojenia, w tym również w przypadku transferu broni i sprzętu do inwigilacji i obserwacji, który skutkowałby pojawieniem się ryzyka, że państwo przywożące lub podmioty niepaństwowe mogłyby naruszać prawa człowieka lub międzynarodowe prawo humanitarne bądź ułatwiać jego naruszanie; ponawia apel o bardziej rygorystyczne ogólnounijne kontrole wywozu broni z UE, lepszą kontrolę końcowego przeznaczenia wywożonej broni oraz lepszą koordynację krajowych decyzji w sprawie wywozu broni;

95.

wzywa wiceprzewodniczącego / wysokiego przedstawiciela i Radę do zwrócenia szczególnej uwagi na sytuację w zakresie praw człowieka na okupowanych lub przyłączonych terytoriach oraz do podjęcia skutecznych środków w celu zapobiegania poważnym naruszeniom praw człowieka w terenie; podkreśla, jak istotne jest zapewnienie spójności polityki UE w odniesieniu do okupacji lub aneksji terytorium; przypomina, że międzynarodowe prawo humanitarne powinno wyznaczać kierunek polityki UE we wszystkich takich sytuacjach, w tym w przypadku przedłużającej się okupacji; podkreśla odpowiedzialność korporacji mających siedziby w UE za stosowanie jak najbardziej rygorystycznej polityki należytej staranności w odniesieniu do wszelkiej działalności gospodarczej lub finansowej prowadzonej na tych terytoriach lub z nimi związanej oraz za zapewnienie ścisłego przestrzegania prawa międzynarodowego oraz unijnej polityki sankcji, jeżeli ma ona zastosowanie w takich sytuacjach;

Sprawiedliwość okresu przejściowego

96.

wzywa do wspierania procesów sprawiedliwości okresu przejściowego, które w równym stopniu wzmacniają pozycję społeczeństwa obywatelskiego, ofiar, grup zmarginalizowanych i szczególnie wrażliwych, kobiet, dzieci i ludzi młodych, mieszkańców wsi i miast; zachęca do tworzenia powiązań między stałymi strukturami, takimi jak krajowe systemy wymiaru sprawiedliwości i krajowe instytucje lub sieci zapobiegania aktom okrucieństwa, a inicjatywami na rzecz sprawiedliwości okresu przejściowego; podkreśla potrzebę zapewnienia ofiarom i społecznościom, których to dotyczy, narzędzi, przestrzeni i dostępu do informacji;

Należyta staranność i społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw

97.

wskazuje, że dzięki przygotowywanym wiążącym przepisom UE w dziedzinie należytej staranności i odpowiedzialności korporacyjnej, zobowiązującym przedsiębiorstwa do rozpoznawania, zgłaszania, rozliczania i skutecznego naprawiania skutków potencjalnego lub rzeczywistego negatywnego wpływu na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy w ich łańcuchach wartości oraz zapobiegania ich występowaniu, a także zapewniania ofiarom dostępu do systemów odpowiedzialności cywilnej i do wymiaru sprawiedliwości oraz zagwarantowania rozliczalności, UE dysponuje wyjątkowymi możliwościami wywierania nacisku na przedsiębiorstwa, aby skłonić je do przestrzegania praw człowieka na szczeblu światowym; wzywa, aby przepisy te miały zastosowanie do wszystkich dużych przedsiębiorstw podlegających prawu państwa członkowskiego, mających siedzibę na terytorium Unii lub działających na rynku wewnętrznym, jak również małych i średnich przedsiębiorstw notowanych na giełdzie oraz prowadzących działalność w sektorach wysokiego ryzyka, przy czym należy przestrzegać zasady proporcjonalności; podkreśla potrzebę ustanowienia i egzekwowania kontroli administracyjnych i sankcji, aby przepisy były skuteczne oraz aby zapewnić równe warunki działania dla przedsiębiorstw; uważa, że konieczne jest określenie i wdrożenie strategii należytej staranności przedsiębiorstw w drodze konstruktywnych i regularnych konsultacji z zainteresowanymi stronami oraz udostępnienie ich opinii publicznej; z zadowoleniem przyjmuje pełne wejście w życie w 2020 r. rozporządzenia w sprawie systematyki UE (13) oraz w 2021 r. rozporządzenia UE w sprawie minerałów z regionów ogarniętych konfliktami (14), które są konstruktywnymi krokami w tym obszarze;

98.

ponownie podkreśla, że według szacunków dwie trzecie obrońców praw człowieka zabitych na świecie w ubiegłym roku było zaangażowanych w ochronę swojej ziemi i środowiska naturalnego oraz obronę praw społeczności tubylczych, a kontekst był często gospodarczy; podkreśla coraz istotniejszą i wyrażaną przez obrońców praw człowieka potrzebę wdrożenia przez UE obowiązkowych przepisów dotyczących należytej staranności w zakresie praw człowieka w odniesieniu do przedsiębiorstw;

99.

ponawia apel o zwalczanie i eliminowanie pracy przymusowej i innych form łamania praw człowieka w łańcuchach dostaw, w tym naruszeń praw środowiskowych, praw ludów tubylczych i praw pracowniczych oraz gróźb i ataków na obrońców praw człowieka; wzywa instytucje UE do dawania dobrego przykładu i przeprowadzania dokładnych ocen w zakresie należytej staranności sprzedawców spoza UE, w tym podwykonawców; wzywa Komisję i Radę do zakazania – na równych zasadach – wszelkiego przywozu produktów wytworzonych w wyniku poważnych naruszeń praw człowieka, w tym pracy przymusowej; wzywa europejskie przedsiębiorstwa do wywiązywania się ze spoczywającej na nich odpowiedzialności poprzez przeprowadzenie gruntownego przeglądu ich łańcuchów dostaw w celu dopilnowania, aby nie były one elementem naruszeń praw człowieka;

100.

zauważa, że w 2021 r. przypada 10. rocznica przyjęcia Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka, ramowych uzgodnień z prawdziwego zdarzenia, których wytyczne, w szczególności te z trzeciego filaru ukierunkowanego na dostęp do środków odwoławczych i poszanowanie obrońców praw człowieka, wyznaczają niezbędne struktury współpracy z państwami trzecimi w kwestii zapobiegania, a także w sprawie dostępu ofiar do sądowych i pozasądowych mechanizmów składania skarg i dochodzenia roszczeń; podkreśla znaczenie pełnego wdrożenia przez wszystkie kraje Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka oraz wzywa te państwa członkowskie UE, które nie przyjęły jeszcze krajowych planów działania w zakresie praw handlowych, by uczyniły to jak najszybciej; podkreśla potrzebę opracowania prawnie wiążącego międzynarodowego instrumentu w celu uregulowania działalności korporacji transnarodowych i innych przedsiębiorstw w kontekście międzynarodowego prawa dotyczącego praw człowieka; zachęca UE i państwa członkowskie do konstruktywnego uczestnictwa w pracach międzyrządowej grupy roboczej ONZ ds. międzynarodowych korporacji i innych przedsiębiorstw w odniesieniu do praw człowieka; uważa to za konieczny krok naprzód na rzecz promowania i ochrony praw człowieka;

Znaczenie mocnych zapisów dotyczących praw człowieka w umowach międzynarodowych

101.

ponownie wyraża swój apel o systematyczne włączanie egzekwowalnych klauzul dotyczących praw człowieka do porozumień między UE a państwami trzecimi, w tym do umów o wolnym handlu, układów stowarzyszeniowych i autonomicznych umów o ochronie inwestycji; wzywa do lepszego wykorzystania tych klauzul, w tym przez ustanowienie specjalnych mechanizmów monitorowania i rozwiązywania problemów; wzywa do egzekwowania i monitorowania tych klauzul na podstawie jasno określonych punktów odniesienia przy zaangażowaniu Parlamentu, społeczeństwa obywatelskiego i odpowiednich organizacji międzynarodowych; podkreśla, że ustanowienie konkretnych punktów odniesienia mogłoby skłonić UE do zbadania możliwości wprowadzenia proporcjonalności w nakładaniu sankcji w odpowiedzi na naruszenia; podkreśla, że naruszenia umów powinny pociągać za sobą zdecydowane konsekwencje, w tym w ostateczności zawieszenie lub wycofanie się UE z umowy w najpoważniejszych lub najbardziej uporczywych przypadkach łamania praw człowieka; zaleca włączenie mechanizmów monitorowania praw człowieka do wszystkich umów handlowych i umów dotyczących inwestycji zagranicznych, a także mechanizmów składania skarg, aby zapewnić skuteczne środki odwoławcze dla poszkodowanych obywateli i lokalnych zainteresowanych stron;

Handel a ogólny system preferencji taryfowych (GSP)

102.

podkreśla, że handel i prawa człowieka są ze sobą silnie powiązane, a uwarunkowanie dostępu do handlu od przestrzegania przez państwa trzecie praw człowieka stanowi skuteczne narzędzie motywujące w tym zakresie; zwraca uwagę na niedawny wniosek Komisji dotyczący zmiany rozporządzenia GSP (15), co jest okazją do dalszego wzmocnienia tej zależności; podkreśla niezbędny wkład GSP w osiągnięcie celów Europejskiego Zielonego Ładu i innych strategii politycznych, a także proponuje, by rozważyć możliwość preferencyjnego traktowania zrównoważonych towarów; podkreśla, że dostęp do statusu GSP Plus jest uzależniony od poszanowania konwencji międzynarodowych i postępów w dziedzinie praw człowieka, a także wzywa do ścisłego stosowania zasady warunkowości wobec krajów partnerskich, w tym, w uzasadnionych przypadkach, do szybkiego odbierania statusu GSP Plus; wzywa Komisję do korzystania z jasnych i przejrzystych punktów odniesienia przy ocenie zgodności z zobowiązaniami wynikającymi z GSP Plus;

103.

podkreśla, że potrzebne jest stałe zaangażowanie i dialog między UE a wszystkimi zainteresowanymi stronami w krajach beneficjentach, w szczególności organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i związkami zawodowymi, a także dalsza poprawa przejrzystości i monitorowania, aby zagwarantować osiągnięcie celu GSP, jakim jest zrównoważony rozwój i dobre rządy;

Technologie cyfrowe

104.

podkreśla ważną rolę, jaką odgrywają technologie cyfrowe, zwłaszcza w okresie pandemii COVID-19; podkreśla, że po pandemii te technologie będą nadal wdrażane na całym świecie oraz że należy je odpowiednio uregulować, aby wykorzystać ich siłę, eliminując jednocześnie negatywny wpływ na prawa człowieka; podkreśla w szczególności znaczenie skutecznych gwarancji prawa do prywatności i ochrony danych w systemach masowego nadzoru związanych ze zdrowiem oraz ich proporcjonalnego stosowania, które również powinno być ograniczone w czasie; podkreśla oczywiste ryzyko niewłaściwego stosowania technologii nadzoru wobec obrońców praw człowieka, przedstawicieli opozycji, dziennikarzy, społeczeństwa obywatelskiego i innych osób, w szczególności dlatego, że technologie takie stanowią poważną przeszkodę dla obrony praw człowieka, zagrożenie dla prywatności i wolności słowa oraz narażają instytucje demokratyczne na poważne niebezpieczeństwo; wzywa UE do pilnego opracowania solidnych ram regulacyjnych w tej dziedzinie, aby zagwarantować, że korzystanie z tych technologii będzie zgodne z międzynarodowymi standardami praw człowieka; wzywa UE i jej państwa członkowskie, by zapewniły pełną należytą staranność w zakresie praw człowieka oraz właściwą kontrolę wywozu europejskiej technologii nadzoru i pomocy technicznej; apeluje do UE i jej państw członkowskich o współpracę z rządami państw trzecich, by wyeliminować represyjne praktyki ustawodawcze w dziedzinie cyberbezpieczeństwa i walki z terroryzmem; wzywa UE, by podjęła inicjatywę na rzecz propagowania natychmiastowego globalnego moratorium na sprzedaż, przekazywanie i wykorzystywanie technologii oprogramowania szpiegującego;

105.

odnotowuje korzyści płynące z coraz powszechniejszego wykorzystania sztucznej inteligencji, ale zaznacza też, że technologie te muszą być opracowywane, wdrażane i wykorzystywane pod znaczącym nadzorem człowieka, przy pełnej przejrzystości i zapewnieniu rozliczalności i niedyskryminacji, w szczególności w celu uniknięcia stronniczości w zautomatyzowanych decyzjach oraz naruszania ochrony danych;

106.

podkreśla kluczową rolę platform społecznościowych w propagowaniu wolności słowa i zrzeszania się, ale podkreśla potrzebę odpowiednich zabezpieczeń zapobiegających z jednej strony manipulacji lub nieuzasadnionemu ograniczaniu czy selekcjonowaniu treści użytkowników, w tym automatycznej cenzurze, a z drugiej strony rozpowszechnianiu mowy nienawiści, fałszywych informacji, dezinformacji oraz intencjonalnie szkodliwych treści; wzywa UE, aby zaproponowała sposoby ułatwiania pracy obrońców praw człowieka w internecie oraz propagowała uznanie dla koncepcji, zgodnie z którą debatę na temat praw człowieka powinno się wspierać i chronić w każdych okolicznościach; z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie nowych unijnych przepisów dotyczących kontroli eksportu, pośrednictwa, pomocy technicznej, tranzytu i transferu w odniesieniu do technologii podwójnego zastosowania;

107.

podkreśla, że demokracja stoi w obliczu rosnących zagrożeń ze względu na ukryte finansowanie zagraniczne, dezinformację i inne ingerencje w internecie, a także podkreśla, że w państwach autorytarnych internet i cyberprzestrzeń są często jedynym obszarem wolnym od kontroli państwa i cenzury obrońców praw człowieka, wolnych mediów i opozycji prodemokratycznej; wzywa Komisję i Radę do bardziej stanowczej reakcji UE i podjęcia działań z myślą o utworzeniu międzynarodowych zabezpieczeń w obliczu dezinformacji, ataków cybernetycznych i innych zagrożeń hybrydowych ze strony wrogich podmiotów zagranicznych, których celem jest osłabienie odporności społecznej i procesów demokratycznych w całej UE, w naszym sąsiedztwie i na całym świecie; podkreśla potrzebę większego wsparcia publicznego dla badań nad nowymi sposobami przeciwdziałania rozpowszechnianiu fałszywych informacji;

Kara śmierci, tortury i inne formy brutalnego traktowania

108.

ponownie wyraża zdecydowany sprzeciw wobec kary śmierci ze względu na jej okrutny i nieodwracalny charakter oraz wzywa UE do zintensyfikowania wysiłków na rzecz propagowania jej powszechnego zniesienia; podkreśla, że w 2020 r. odnotowano pozytywną tendencję do wprowadzenia moratorium na wykonywanie egzekucji z zamiarem całkowitego zniesienia kary śmierci, przy czym 123 państwa poparły rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ w tej sprawie; wyraża jednak głębokie zaniepokojenie dramatycznym wzrostem liczby egzekucji w niektórych krajach; apeluje do UE i jej państw członkowskich, by broniły zniesienia kary śmierci na wszystkich forach międzynarodowych i zabiegały o jak najszersze poparcie tego stanowiska;

109.

ubolewa nad faktem, że w wielu krajach nadal powszechne są tortury i nieludzkie lub poniżające traktowanie, oraz wzywa UE do wzmożenia wysiłków na rzecz wyeliminowania tych praktyk, przy jednoczesnym wspieraniu ofiar i promowaniu mechanizmów pociągania sprawców do odpowiedzialności; wzywa państwa, które jeszcze tego nie uczyniły, by ratyfikowały Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania oraz protokół fakultatywny do tej konwencji; uznaje znaczenie organizacji społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka w walce z torturami i innymi formami brutalnego traktowania; potępia w najsurowszych słowach przypadki łamania praw człowieka, które zgłoszono w miejscach przetrzymywania, i wzywa do systematycznego dochodzenia w sprawie wszystkich zarzutów dotyczących naruszeń;

o o

110.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wysokiemu przedstawicielowi Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz wiceprzewodniczącemu Komisji, specjalnemu przedstawicielowi UE ds. praw człowieka, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Bezpieczeństwa ONZ, sekretarzowi generalnemu ONZ, przewodniczącemu 76. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, przewodniczącemu Rady Praw Człowieka ONZ, wysokiej komisarz NZ ds. praw człowieka i szefom delegatur UE.

(1) Dz.U. L 410 I z 7.12.2020, s. 1.

(2) Dz.U. L 206 z 11.6.2021, s. 1.

(3) Dz.U. L 209 z 14.6.2021, s. 1.

(4) Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 15.

(5) Dz.U. C 411 z 27.11.2020, s. 30.

(6) Dz.U. C 404 z 6.10.2021, s. 202.

(7) Dz.U. C 456 z 10.11.2021, s. 94.

(8) Dz.U. C 474 z 24.11.2021, s. 11.

(9) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 111.

(10) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0388.

(11) Dz.U. C 285 z 29.8.2017, s. 110.

(12) Dz.U. C 433 z 23.12.2019, s. 86.

(13) Dz.U. L 198 z 22.6.2020, s. 13.

(14) Dz.U. L 130 z 19.5.2017, s. 1.

(15) Wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady wprowadzającego ogólny system preferencji taryfowych i uchylającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 978/2012 (COM(2021)0579).

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/212

P9_TA(2022)0043

Zwalczanie barier pozataryfowych i pozapodatkowych na jednolitym rynku

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie zwalczania barier pozataryfowych i pozapodatkowych na jednolitym rynku (2021/2043(INI))

(2022/C 342/16)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając komunikat Komisji z 10 marca 2020 r. w sprawie określenia i usuwania barier na jednolitym rynku (COM(2020)0093),

—	uwzględniając art. 3 Traktatu o Unii Europejskiej,

—	uwzględniając komunikat Komisji z 10 marca 2020 r. pt. „Długofalowy plan działania na rzecz lepszego wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku” (COM(2020)0094),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 13 listopada 2020 r. pt. „Nowy program na rzecz konsumentów – Poprawa odporności konsumentów na potrzeby trwałej odbudowy” (COM(2020)0696),

—	uwzględniając komunikat Komisji zatytułowany „Aktualizacja nowej strategii przemysłowej z 2020 r. – tworzenie silniejszego jednolitego rynku sprzyjającego odbudowie Europy” (COM(2021)0350),

—	uwzględniając komunikat Komisji z 17 marca 2021 r. pt. „Wspólna droga do bezpiecznego i trwałego ponownego otwarcia” (COM(2021)0129),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 20 stycznia 2021 r. w sprawie wzmocnienia jednolitego rynku: przyszłość swobodnego przepływu usług (1) oraz opinię Komitetu Zatrudnienia i Spraw Społecznych w tej sprawie,

—

uwzględniając rozporządzenie (UE) 2018/1724 z dnia 2 października 2018 r. w sprawie utworzenia jednolitego portalu cyfrowego w celu zapewnienia dostępu do informacji, procedur oraz usług wsparcia i rozwiązywania problemów, a także zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 (2) („rozporządzenie w sprawie jednolitego portalu cyfrowego”),

—	uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Regionów – Raport na temat barier na jednolitym rynku i plan działania na rzecz egzekwowania jednolitego rynku (COR 2020/02355),

—

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie: komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów pt. „Długofalowy plan działania na rzecz lepszego wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku” (COM(2020)0094) oraz b) komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie określenia i usuwania barier na jednolitym rynku (COM(2020)0093) (EKES 2020/01412),

—	uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z 10 marca 2020 r. pt. Business Journey on the Single Market: Practical Obstacles and Barriers [Przedsiębiorcy w drodze do jednolitego rynku: praktyczne przeszkody i bariery] (SWD(2020)0054),

—	uwzględniając dokument roboczy służb Komisji z 8 września 2020 r. zatytułowany „Evaluation of the Vertical Block Exemption Regulation” [Ocena rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych stosowanych do porozumień wertykalnych] (SWD(2020)0172),

—	uwzględniając badanie Dyrekcji Generalnej ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości i MŚP Komisji Europejskiej z lipca 2020 r. zatytułowane „Territorial supply constraints in the EU retail sector” [Terytorialne ograniczenia dostaw w unijnym sektorze handlu detalicznego];

—	uwzględniając badanie Unii Beneluksu z lutego 2018 r. zatytułowane „Territorial Supply Constraints in the Retail Trade in Belgium, The Netherlands and Luxembourg” [Terytorialne ograniczenia dostaw w handlu detalicznym w Belgii, Niderlandach i Luksemburgu];

—	uwzględniając badanie Departamentu Tematycznego ds. Polityki Gospodarczej, Naukowej i Jakości Życia Parlamentu Europejskiego z listopada 2020 r. pt. „Legal Obstacles in Member States to Single Market rules” [Przeszkody prawne w państwach członkowskich dla przepisów jednolitego rynku],

—

uwzględniając badanie Działu ds. Wspierania Zarządzania Gospodarczego Parlamentu Europejskiego z października 2020 r. pt. „Background Reader On The European Semester Autumn 2020 Edition – The European Semester from a Parliamentary perspective” [Dokument informacyjny na temat europejskiego semestru, wydanie z jesieni 2020 r. – perspektywa parlamentarna],

—	uwzględniając badanie Departamentu Tematycznego ds. Polityki Gospodarczej, Naukowej i Jakości Życia Parlamentu Europejskiego z lutego 2021 r. pt. „The impact of COVID-19 on the Internal Market” [Wpływ COVID-19 na rynek wewnętrzny],

—

uwzględniając badanie Departamentu Tematycznego ds. Polityki Gospodarczej, Naukowej i Jakości Życia Parlamentu Europejskiego z lutego 2019 r. pt. „Contribution to Growth: The Single Market for Services – Delivering economic benefits for citizens and businesses” [Wkład we wzrost gospodarczy: jednolity rynek usług. Zapewnienie korzyści gospodarczych obywatelom i przedsiębiorstwom],

—	uwzględniając sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 05/2016 z 14 marca 2016 r. pt. „Czy Komisja zapewniła skuteczne wdrożenie dyrektywy usługowej?”,

—	uwzględniając badanie Biura Analiz Parlamentu Europejskiego z kwietnia 2019 r. pt. „Mapping the Cost of Non-Europe” [Zarys kosztów braku działań na poziomie europejskim],

—	uwzględniając swoją rezolucję z 12 grudnia 2018 r. w sprawie pakietu dotyczącego jednolitego rynku (3),

—	uwzględniając art. 54 Regulaminu,

—	uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (A9-0336/2021),

A.	mając na uwadze, że handel w ramach jednolitego rynku zapewnia 56 milionów miejsc pracy w Europie i generuje 25 % PKB UE; mając na uwadze, że sektor rolno-spożywczy jest największym sektorem wytwórczym w UE pod względem zatrudnienia i wartości dodanej;

B.	mając na uwadze, że zrównoważony rozwój oraz wysokie standardy społeczne i normy środowiskowe to warunek wstępny wydajności zgodnej z celami zrównoważonego rozwoju ONZ do 2030 r. i celem neutralności klimatycznej do 2050 r.;

mając na uwadze, że ochrona i promowanie praw socjalnych, praw pracowniczych i związkowych, w tym negocjacji zbiorowych, godziwego wynagrodzenia i dobrych warunków pracy, są integralną częścią dobrze funkcjonującego, sprawiedliwego, inkluzywnego i zrównoważonego jednolitego rynku umożliwiającego dostarczanie towarów i świadczenie usług wysokiej jakości; mając na uwadze, że swobody gospodarcze związane z dostarczaniem towarów i świadczeniem usług nie mogą przeważać nad prawami podstawowymi, w tym prawami socjalnymi, prawami pracowników i prawami związkowymi, ani im zagrażać;

D.	mając na uwadze, że kompleksowa ocena barier pozataryfowych na jednolitym rynku, zwłaszcza w sektorze rolno-spożywczym, mogłaby pomóc je usuwać;

mając na uwadze, że każda ocena barier dla jednolitego rynku powinna opierać się, między innymi, na doświadczeniach i spostrzeżeniach przedsiębiorców, pracowników i konsumentów, którzy mają na co dzień w jakimś zakresie do czynienia z jednolitym rynkiem, a także uwzględniać cel zasad jednolitego rynku; mając na uwadze, że istniejące obecnie bariery na jednolitym rynku dotykają lub nawet penalizują w nieproporcjonalnie dużym stopniu MŚP i mikroprzedsiębiorstwa oraz utrudniają im działalność transgraniczną;

F.	mając na uwadze, że odpowiedzialność za funkcjonowanie jednolitego rynku, skuteczne wdrażanie obowiązujących przepisów unijnych i zniesienie barier spoczywa zarówno na Komisji, jak i na państwach członkowskich;

mając na uwadze, że wiele barier dla jednolitego rynku wynika z niewłaściwego lub niepełnego stosowania prawodawstwa UE, braku właściwej transpozycji prawa UE do krajowych ram prawnych, braku odpowiednich środków w prawie UE wymierzonych w usuwanie barier, przeszkód w dostępie do niezbędnych informacji lub z jednostronnych inicjatyw politycznych państw członkowskich; mając na uwadze, że zbędna interwencja regulacyjna na szczeblu unijnym również może negatywnie wpływać na jednolity rynek, tworząc bariery takie jak wysokie koszty lub brak pewności prawa w przypadku konsumentów indywidualnych;

mając na uwadze, że fragmentacja, restrykcyjne przepisy krajowe, nieodpowiednie lub nieprawidłowe wdrażanie, biurokracja i nadmiernie rygorystyczne wdrażanie, a także brak egzekwowania lub odpowiednich środków prawa UE eliminujących bariery mogą mieć negatywne skutki zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym, pozbawiając obywateli zatrudnienia, konsumentów wyboru, a przedsiębiorców możliwości prowadzenia działalności;

mając na uwadze, że bariery pozataryfowe to nieproporcjonalne lub dyskryminujące działanie regulacyjne, powodujące obciążenie lub koszt, który muszą ponosić firmy starające się wejść na rynek, lecz nie te już obecne na rynku, lub koszt ponoszony przez firmy spoza danego kraju, którego nie ponoszą firmy krajowe, bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do regulacji i dążenia do osiągnięcia uzasadnionych celów polityki publicznej, takich jak ochrona środowiska, praw konsumentów i praw pracowniczych; mając na uwadze, że Parlament odniósł się do barier pozataryfowych w rezolucji z 26 maja 2016 r. (4);

mając na uwadze, że nadmiernie rygorystyczne wdrażanie to praktyki skutkujące wprowadzeniem przez państwa członkowskie dodatkowych nieuzasadnionych wymogów administracyjnych niezwiązanych z celami prawnymi i mogące zagrozić sprawnemu funkcjonowaniu rynku wewnętrznego; mając jednak na uwadze, że nadmiernie rygorystyczne wdrażanie należy odróżnić od ustanawiania wyższych standardów, które wykraczają poza ogólnounijne minimalne normy ochrony środowiska i konsumentów, opieki zdrowotnej i bezpieczeństwa żywności;

mając na uwadze, że poza inicjatywami cyfrowymi obecna Komisja nie przedstawiła jeszcze kompleksowego pakietu legislacyjnego, który rozwiązywałby problem niewystarczającego egzekwowania podstawowych swobód jednolitego rynku; mając na uwadze, że Komisja nadała priorytet lepszemu egzekwowaniu obowiązujących przepisów dotyczących jednolitego rynku oraz przedstawiła szereg inicjatyw cyfrowych i ekologicznych torujących drogę dla dwojakiej transformacji;

L.	mając na uwadze, że opracowywanie i wdrażanie przepisów dotyczących rynku wewnętrznego musi zawsze odbywać się z udziałem partnerów społecznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego;

M.	mając na uwadze, że Parlament i Rada odrzuciły niektóre wnioski zawarte w pakiecie usługowym z 2016 r.;

N.	mając na uwadze, że zdecydowana większość przedsiębiorców uważa, że jednolity rynek nie jest wystarczająco zintegrowany; mając na uwadze, że fragmentacja przepisów dotyczących handlu transgranicznego znacząco wpływa na przedsiębiorstwa i konsumentów na całym rynku wewnętrznym;

O.	mając na uwadze, że pomimo podjętych wcześniej starań i stworzenia licznych programów i aplikacji przedsiębiorcy nadal często mają trudności ze znalezieniem informacji na temat przepisów i procedur dotyczących transgranicznego świadczenia usług i transgranicznej sprzedaży towarów;

mając na uwadze, że 71 % MŚP, które próbowały skorzystać z obecnego systemu wzajemnego uznawania towarów niezharmonizowanych, odmówiono dostępu do rynku i że niedawny przegląd rozporządzenia regulującego ten system miał ułatwiać przedsiębiorstwom jego stosowanie dzięki lepszej kontroli decyzji krajowych;

mając na uwadze, że dyrektywa w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (5) jest kluczowym instrumentem gwarantującym należyte funkcjonowanie jednolitego rynku, ale brak mechanizmów automatycznego uznawania kwalifikacji i umiejętności we wszystkich państwach członkowskich utrudnia mobilność wykwalifikowanych pracowników, tworząc tym samym nieuzasadnione bariery;

R.	mając na uwadze, że unijny jednolity rynek jest projektem, który nigdy nie został ukończony, i że szybkie tempo rozwoju społecznego i technologicznego może stworzyć nowe przeszkody dla jednolitego rynku, utrudniając jego pełną realizację;

mając na uwadze, że cyfryzacja i wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI) oraz nowych technologii mogą wnieść istotną wartość dodaną do jednolitego rynku, pomagając ograniczyć istniejące przeszkody i obciążenia, stwarzając nowe możliwości gospodarcze oraz umożliwiając pełne funkcjonowanie jednolitego rynku cyfrowego z korzyścią dla konsumentów i przedsiębiorstw; mając na uwadze, że wykorzystanie nowych technologii i sztucznej inteligencji może pomóc wyeliminować niektóre bariery na jednolitym rynku cyfrowym;

T.	mając na uwadze, że brak harmonizacji i niewystarczająca minimalna standaryzacja pociągają za sobą dodatkowe koszty i zmniejszają bezpieczeństwo produktów na jednolitym rynku, a jednocześnie ograniczają europejską konkurencyjność na rynkach międzynarodowych;

U.	mając na uwadze, że ramy jednolitego rynku muszą zapewniać odpowiednią równowagę między swobodami gospodarczymi, prawami socjalnymi, interesami konsumentów, pracowników i przedsiębiorców oraz interesem ogólnym;

V.	mając na uwadze, że niedawno do Komisji Petycji Parlamentu Europejskiego (PETI) wpłynęło kilka petycji dotyczących barier pozataryfowych, na przykład petycje nr 0179/2021 i 0940/2020;

mając na uwadze, że kryzys związany z COVID-19 był wstrząsem zarówno dla produkcji, jak i konsumpcji, a także spowodował zmiany w krajowej i transgranicznej działalności gospodarczej, co wywarło wpływ na konsumentów, przedsiębiorców, pracowników i świadczenie usług; mając na uwadze, że niektóre z tych skutków mogą być tymczasowe, lecz inne będą miały trwałe konsekwencje dla kształtu i potrzeb jednolitego rynku; mając na uwadze, że reakcja na pandemię przyspieszyła rozwój usług cyfrowych; mając na uwadze, że kryzys pokazał znaczenie integracji europejskiej, silnych instytucji i regulacji; mając na uwadze, że arbitralne praktyki udzielania zamówień publicznych stosowane podczas pandemii COVID-19 mocno nadszarpnęły rynek wewnętrzny i poważnie zagroziły przejrzystości; mając na uwadze, że obecna trudna sytuacja wymaga nie tylko wyeliminowania ograniczeń związanych z COVID-19, ale również barier, które istnieją na ryku wewnętrznym od wielu lat, aby ulepszyć i pogłębić jednolity rynek, co jest jedną z dróg wyjścia z kryzysu;

Stan jednolitego rynku i cele polityczne

z zadowoleniem przyjmuje pakiet dotyczący zarządzania jednolitym rynkiem z marca 2020 r., który ma poprawić wdrażanie i egzekwowanie prawodawstwa europejskiego, począwszy od przedstawienia przeglądu obecnych i zaplanowanych inicjatyw; uważa także, że nadal istnieją braki w prawodawstwie i egzekwowaniu prawa utrudniające właściwe funkcjonowanie jednolitego rynku; uważa w szczególności, że brakuje inicjatyw na rzecz usprawnienia jednolitego rynku usług;

popiera komunikat Komisji w sprawie długofalowego planu działania na rzecz lepszego wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku, a zwłaszcza propozycję wzmocnienia systemu SOLVIT jako narzędzia rozstrzygania sporów na jednolitym rynku, zwiększenia roli Komisji we wspieraniu państw członkowskich we właściwej, pełnej i terminowej transpozycji prawa Unii w celu zapewnienia jednolitej interpretacji i uniknięcia nadmiernie rygorystycznego wdrażania, stworzenia w ramach jednolitego portalu cyfrowego narzędzia do zgłaszania przeszkód w funkcjonowaniu jednolitego rynku i umożliwienia obywatelom i przedsiębiorcom anonimowego zgłaszania barier regulacyjnych napotkanych przy korzystaniu z przysługujących im praw na rynku wewnętrznym;

zwraca uwagę, że koszty niewystarczającego wdrożenia przepisów ponoszą zarówno przedsiębiorstwa, jak i konsumenci, i zachęca Komisję do nadania priorytetu odpowiednim działaniom w zakresie egzekwowania prawa;

podkreśla wysiłki na rzecz dopilnowania, aby prawidłowe funkcjonowanie jednolitego rynku szło w parze ze staraniami na rzecz osiągnięcia podstawowych celów UE w zakresie zrównoważonego rozwoju i społecznej gospodarki rynkowej, a także wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska;

podkreśla, że jednolity rynek pozostaje jednym z największych osiągnięć Unii Europejskiej; wzywa zatem Komisję do koncentracji zasobów na problemach nękających jednolity rynek, w szczególności na nieuzasadnionych barierach pozataryfowych, które nadal uniemożliwiają wykorzystanie pełnego potencjału jednolitego rynku konsumentom, pracownikom i przedsiębiorcom, zwłaszcza MŚP, ze względu na tworzenie niepotrzebnych dodatkowych barier dla swobodnego przepływu towarów i usług;

dostrzega, że skuteczna likwidacja takich barier i dalsze pogłębienie integracji jednolitego rynku będzie prawdopodobnie wymagać ściślejszego monitorowania, również przez państwa członkowskie, regulacyjnej powściągliwości, uproszczenia obowiązujących unijnych ram regulacyjnych i poświęcenia większej politycznej uwagi jednolitemu rynkowi;

docenia podstawową rolę polityki ochrony konsumentów jako czynnika wzmacniającego jednolity rynek i przyspieszającego jego integrację;

wzywa Komisję do wykorzystania zasobów programu jednolitego rynku, aby poprawić zarządzanie jednolitym rynkiem i jego funkcjonowanie, w szczególności w odniesieniu do barier pozataryfowych;

wzywa państwa członkowskie do dbałości o integralność jednolitego rynku poprzez lepszą wymianę informacji i koordynację wdrażania prawa Unii przy pomocy Komisji, do unikania w miarę możliwości wprowadzania odmiennych przepisów prawa krajowego i szukania rozwiązań na szczeblu unijnym, do stosowania wytycznych w sprawie lepszego stanowienia prawa przy wprowadzaniu przepisów krajowych, przeprowadzania odpowiednich ocen skutków i wspierania interesariuszy, aby mogli wnosić wkład do procesu decyzyjnego, a także do stosowania wszystkich przepisów w sposób uzasadniony, proporcjonalny i niedyskryminujący;

10.

podkreśla, że osiągnięcie celów Zielonego Ładu i Europejskiej agendy cyfrowej zależy głównie od skutecznego funkcjonowania jednolitego rynku i właściwej polityki publicznej, co jest kluczowym czynnikiem zwiększającym efektywność i innowacyjność rynku oraz jednym z narzędzi modernizacji gospodarek europejskich; uważa zatem, że mankamenty jednolitego rynku zasługują na taką samą uwagę jak Zielony Ład i Europejska agenda cyfrowa; podkreśla, że inne polityki europejskie powinny uwzględniać przepisy dotyczące jednolitego rynku i respektować jego zasady; potwierdza własne zaangażowanie w rozwój i ochronę silnego oraz zrównoważonego rynku wewnętrznego, przyjaznego dla konsumentów, pracowników i przedsiębiorców;

11.

wyraża ubolewanie, że niektóre bariery pozataryfowe mogą podważać cele strategii przemysłowej UE, a zwłaszcza repatriację produkcji i wzmacnianie odporności gospodarki europejskiej; podkreśla, że solidny zintegrowany jednolity rynek, na którym eliminuje się bariery pozataryfowe, jest warunkiem wstępnym osiągnięcia celów strategii przemysłowej UE;

12.

wzywa państwa członkowskie, by dbały o proporcjonalność działań i ścisłe dostosowanie do uzasadnionych celów polityki publicznej, takich jak ochrona zdrowia publicznego, środowiska, usług publicznych i interesu ogólnego; wyraża jednak ubolewanie, że niektóre państwa członkowskie wciąż powołują się na względy interesu publicznego, aby izolować swój rynek; podkreśla ponadto, że wymogi takie jak bezzasadne ograniczenia terytorialne, niepotrzebne wymogi językowe i testy potrzeb ekonomicznych stwarzają na jednolitym rynku nieuzasadnione bariery, i wzywa Komisję do lepszego monitorowania państw członkowskich w tym względzie, w tym przypominania im o obowiązku informowania o nowych przepisach;

13.

wyraża ubolewanie, że jak wykazało badanie Parlamentu, liczba postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w dziedzinie jednolitego rynku wzrosła między rokiem 2017 a 2019 do 800 w 2019 r., osiągając najwyższy poziom od 2014 r.;

Bariery dla swobodnego przepływu towarów i usług

14.

zwraca uwagę, że Komisja i interesariusze zidentyfikowali grupę kluczowych nieuzasadnionych barier dla działalności transgranicznej, wśród których znajdują się:

a)	rozbieżności regulacyjne i niespójne wdrażanie prawa UE, które komplikują wymianę transgraniczną i zmuszają przedsiębiorców do angażowania środków w żmudny proces analizy przepisów UE zamiast inwestowania w działalność, która pozwala tworzyć zatrudnienie i wspierać wzrost gospodarczy;

b)	niewystarczające egzekwowanie przepisów UE oraz długie i złożone procedury w razie naruszenia prawa UE;

uciążliwe i czasem skomplikowane wymogi administracyjne lub praktyki, takie jak wielokrotne i uporczywe inspekcje oraz sankcje nieproporcjonalne do wykroczenia, niedokładne i niedostępne informacje bądź ich brak i ograniczone możliwości komunikacji z administracją publiczną, które ograniczają również możliwości świadczenia nowych lub konkurencyjnych usług w nowych lokalizacjach, co zwiększyłoby możliwości wyboru konsumentów;

d)	terytorialne ograniczenia dostaw, które wydatnie utrudniają rozwój jednolitego rynku i ograniczają potencjalne korzyści tego rozwoju dla konsumentów;

e)	dodatkowe wymogi techniczne przyjęte na szczeblu krajowym powodujące nadmierne i nieuzasadnione obciążenia administracyjne, które mogą zagrozić sprawnemu funkcjonowaniu rynku wewnętrznego;

f)	brak skutecznych narzędzi i mechanizmów ułatwiających zapoznanie się z obowiązującymi wymogami lub brak zharmonizowanych norm technicznych, co zwiększa koszty przestrzegania przepisów przez przedsiębiorstwa prowadzące działalność transgraniczną;

g)	brak przejrzystości i informacji oraz złożone wymogi proceduralne, które potęgują trudności w dostępie do transgranicznych procedur udzielania zamówień, zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP);

h)	niewystarczające uregulowania dotyczące transgranicznego handlu elektronicznego;

i)	trudności w terminowym rozwiązywaniu sporów handlowych i administracyjnych;

15.

stwierdza, że przedsiębiorstwa unijne działające na rynku wewnętrznym zgłosiły już konkretne przykłady wyżej wymienionych barier, w tym wymóg, aby zagraniczny usługodawca rejestrował przedsiębiorstwo w rejestrze handlowym przyjmującego państwa członkowskiego, nawet jeśli wysyła pracowników jedynie tymczasowo na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego i nie posiada tam infrastruktury, z której mogliby prowadzić działalność w sposób zwyczajowy, stały i ciągły;

16.

podkreśla, że najskuteczniejszym sposobem ograniczenia fragmentacji jednolitego rynku jest dążenie, w miarę możliwości, do dalszej harmonizacji; podkreśla, że harmonizacja ta nie może jednak prowadzić do większego obciążenia regulacyjnego przedsiębiorstw;

17.

podkreśla, że przestrzeganie praworządności wzmacnia integralność jednolitego rynku i przypomina państwom członkowskim o obowiązku informowania o nowych przepisach;

18.

podkreśla, że między innymi bariery pozataryfowe mają negatywny wpływ na sektor usług, a tym samym na inne segmenty gospodarki, których podstawą jest sektor usług; podkreśla ponadto, że w swoim sprawozdaniu Komisja zidentyfikowała jeszcze 24 konkretne ograniczenia w 13 sektorach, które to ograniczenia naruszają przepisy dyrektywy usługowej (6), na przykład są dyskryminujące lub nakładają wymóg założenia firmy w danym kraju lub posiadania obywatelstwa; podkreśla, że celem badania było wykazanie istnienia ograniczeń lub ich braku, oraz że ocena proporcjonalności ograniczeń nie była objęta zakresem badania ani nie oceniano, czy dane ograniczenie jest uzasadnione lub proporcjonalne;

19.

zauważa, że w sprawozdaniu stwierdzono niewielkie obniżenie poziomu barier w prawie wszystkich ocenianych sektorach, co świadczy o zapotrzebowaniu na kolejną ocenę ze strony Komisji; podkreśla jednak, że według badania Komisji od wdrożenia dyrektywy usługowej w 2006 r. do 2017 r. usuwanie barier w różnych sektorach przebiegało powoli, a w sektorze handlu detalicznego w latach 2011–2017 liczba zidentyfikowanych barier nawet wzrosła, co zniweczyło osiągnięte postępy;

20.

wyraża ubolewanie, że niektóre ze zidentyfikowanych ograniczeń w rozumieniu dyrektywy usługowej są wynikiem braku pewności prawa spowodowanego wejściem w życie tej dyrektywy i dotyczącego jej zakresu, w szczególności dla MŚP w sektorze turystyki;

21.

przypomina, że służby publiczne korzystają ze szczególnej ochrony, jeżeli chodzi o przepisy rynku wewnętrznego, ze względu na realizowane przez nie zadania leżące w interesie ogólnym, co oznacza, że zasady ustalone przez organy publiczne w celu zapewnienia ich prawidłowego funkcjonowania nie stanowią barier pozataryfowych; przypomina w związku z tym, że służby opieki społecznej i zdrowotnej nie podlegają dyrektywie usługowej;

22.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do większych wysiłków na rzecz likwidacji barier w handlu detalicznym i do niezwłocznych działań w przypadku identyfikacji nowych barier; wzywa Komisję, aby opracowała wytyczne w sprawie proporcjonalności procedur udzielania zezwoleń w sektorze detalicznym w celu zwiększenia pewności prawa i przewidywalności w tym sektorze oraz do przedstawienia planu działania europejskiego sektora detalicznego do połowy 2022 r.;

23.

przypomina, że znaczna liczba problemów związanych z transgranicznym świadczeniem usług wynika z praktyk administracyjnych, nie zaś z niezgodności z prawem UE;

24.

wzywa Komisję do dalszego opracowywania wytycznych, aby uzupełnić nieprzynoszące spodziewanych efektów przepisy; zwraca uwagę, że brak wspólnej interpretacji przepisów UE ułatwiających swobodny przepływ pracowników może prowadzić do braku jasności prawa i obciążeń biurokratycznych dla przedsiębiorstw i pracowników świadczących usługi w różnych państwach członkowskich; wzywa Komisję do udzielenia wsparcia państwom członkowskim w procesie transpozycji w celu zapewnienia bardziej zharmonizowanego podejścia;

25.

ubolewa nad niewystarczającym wykorzystaniem procedury notyfikacji w ramach dyrektywy usługowej oraz systemu notyfikacji TRIS (7); podkreśla, że uniemożliwia to Komisji zapewnienie zgodności nowych przepisów dotyczących usług z dyrektywą usługową; wzywa państwa członkowskie do wypełniania obowiązku notyfikacji zapisanego w dyrektywie usługowej; wzywa Komisję do przedstawienia do połowy 2022 r. planu działania na rzecz ulepszenia przepisów; odnotowuje w związku z tym zamiar Komisji, by zaktualizować podręcznik wdrażania dyrektywy usługowej i uwzględnić w nim elementy wynikające z najnowszego orzecznictwa i dzięki temu poprawić egzekwowanie dyrektywy;

26.

podkreśla, że bariery mogą wynikać również z ograniczonych możliwości administracji krajowych w zakresie świadczenia usług w innych językach, a także z braku odpowiednich szkoleń i infrastruktury; wzywa państwa członkowskie do zadbania, by informacje i dokumenty związane z dostępem do rynku były dostępne nie tylko w języku urzędowym danego państwa członkowskiego, ale także w języku angielskim lub innym języku najczęściej używanym na danym rynku;

27.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do przyjęcia praktycznych, treściwych i gotowych do wykorzystania narzędzi, które umożliwią organom krajowym zwalczanie niewłaściwych praktyk i naruszeń oraz egzekwowanie przepisów dotyczących rynku wewnętrznego;

28.

przypomina, że państwo członkowskie może powoływać się na politykę publiczną, zdrowie publiczne lub bezpieczeństwo publiczne tylko wtedy, gdy jest w stanie udowodnić, że jeden z podstawowych interesów społecznych jest rzeczywiście i poważnie zagrożony; uważa zatem, że wszelkie formy sponsorowanej przez państwo dyskryminacji, na przykład wobec osób z niepełnosprawnością lub ze względu na sytuację ekonomiczną, narodowość, wiek, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub przekonania, zawód, płeć lub orientację seksualną (w tym fobia na punkcie osób LGBTIQ), są niedopuszczalne; uważa, że taka dyskryminacja może ograniczać swobody rynku wewnętrznego, a tym samym tworzyć barierę pozataryfową, która wpływa na swobodny przepływ towarów i usług, ponieważ uniemożliwia producentom towarów i usługodawcom dostarczanie takich samych towarów i usług jednakowo w całej UE, a konsumentom czerpanie korzyści z osiągnięć jednolitego rynku;

29.

z zadowoleniem przyjmuje znaczną poprawę swobodnego przepływu towarów w ostatnich latach dzięki takim rozporządzeniom jak: rozporządzenie (UE) 2018/302 (8) (rozporządzenie w sprawie blokowania geograficznego), rozporządzenie (UE) 2019/1020 (9) (rozporządzenie w sprawie nadzoru rynku i zgodności produktów), a przede wszystkim dzięki rozporządzeniu (UE) 2019/515 (10) (rozporządzenie w sprawie wzajemnego uznawania towarów); przypomina, że zasada wzajemnego uznawania ma zastosowanie jedynie do towarów niezharmonizowanych, i podkreśla znaczenie odgórnej harmonizacji w celu zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa produktów i ochrony konsumentów; uważa, że dokładne stosowanie zasady wzajemnego uznawania i nowych instrumentów określonych w rozporządzeniu (UE) 2019/515 skutecznie przyspieszyłoby realizację agendy jednolitego rynku, zwłaszcza w obszarach, w których nadal występują trudności;

30.

uważa, że przyjęcie i stosowanie rozporządzenia w sprawie blokowania geograficznego przyniosło korzyści konsumentom, ponieważ ułatwiło im zakupy transgraniczne; przypomina jednak, że nadal istnieją pewne bariery, w szczególności przy świadczeniu usług i dostarczaniu treści audiowizualnych, i że przekłada się to na mniejsze zaufanie konsumentów do internetowych zakupów transgranicznych; wzywa Komisję, by przy okazji sprawozdania oceniającego zaplanowanego na 2022 r. zaproponowała sposoby likwidacji blokady geograficznej, która jest nieuzasadniona i nieskuteczna, i dążyła do harmonizacji jednolitego rynku cyfrowego;

31.

podkreśla istnienie praktyk dyskryminacyjnych i antykonkurencyjnych, takich jak terytorialne ograniczenia dostaw, które utrudniają rozwój jednolitego rynku i osłabiają jego potencjalne korzyści dla konsumentów; wzywa Komisję do przedstawienia odpowiednich środków w celu wyeliminowania terytorialnych ograniczeń dostaw, a tym samym zmniejszenia barier dla handlu transgranicznego, aby zapewnić pełne funkcjonowanie jednolitego rynku;

32.

z zadowoleniem stwierdza, że harmonizacja kwalifikacji poprzez wzajemne uznawanie już przyspieszyła rozwój jednolitego rynku w niektórych zawodach; wyraża jednak ubolewanie, że dalszy rozwój poważnie ograniczają bariery administracyjne nakładane przez państwa członkowskie; podkreśla, że wzajemne uznawanie dyplomów, kwalifikacji, umiejętności i kompetencji przez państwa członkowskie wzmocniłoby swobodny przepływ pracowników i usług, i apeluje do państw członkowskich o rozszerzenie wzajemnego uznawania na wszystkie możliwe szczeble kształcenia i szkolenia i o jak najszybsze ulepszenie lub wprowadzenie niezbędnych procedur umożliwiających takie rozszerzenie;

33.

przypomina szczególny status zawodów regulowanych na jednolitym rynku i ich rolę w ochronie interesu publicznego, jednocześnie podkreślając, że nie należy wykorzystywać tego szczególnego statusu do utrzymywania nieuzasadnionych barier prowadzących do fragmentacji jednolitego rynku;

34.

zachęca państwa członkowskie do eliminacji niepotrzebnych ograniczeń dotyczących kwalifikacji zawodowych, a Komisję do zachowania czujności podczas postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w przypadku nieprzestrzegania przez państwa członkowskie przepisów UE dotyczących uznawania kwalifikacji;

35.

przypomina, że dyrektywa w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych opiera się na zasadzie równego traktowania i zakazie dyskryminacji ze względu na przynależność państwową;

36.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, by stale zwiększały świadomość wśród przedsiębiorców i pracowników, którzy mogą nie mieć wiedzy na temat wzajemnego uznawania i innych istotnych zasad ułatwiających działalność transgraniczną;

37.

apeluje o promowanie europejskich ram kwalifikacji i ułatwienie ich stosowania w całej UE, tak aby stały się one powszechnie przyjętym instrumentem uznawania;

38.

wyraża ubolewanie z powodu niewystarczającego dostępu do informacji na temat mobilności pracowników w sektorach usług i zaniepokojenie z powodu uciążliwych procedur uzyskiwania podstawowych dokumentów w niektórych państwach członkowskich oraz stałych problemów z terminowym wydawaniem obywatelom formularza A1; podkreśla, że na mocy dyrektywy 2014/67/UE (11) dostęp do informacji, np. na temat krajowych układów zbiorowych, tam, gdzie ma to zastosowanie i jest istotne, należy poprawić, aby ułatwić przedsiębiorcom przestrzeganie przepisów, oraz informować pracowników; nalega, aby informacje te były dostępne w jednolitym portalu cyfrowym; wzywa Komisję i Europejski Urząd ds. Pracy do podjęcia odpowiednich kroków, aby poprawić dostęp do informacji;

39.

wzywa Komisję do wprowadzenia w pierwszym kwartale 2022 r. – zgodnie z planem – cyfrowego formularza oświadczenia o delegowaniu pracowników, zgodnie ze zaktualizowaną nową strategią przemysłową z 2020 r., który będzie prosty, przyjazny dla użytkownika i interoperacyjny oraz odpowie na potrzeby europejskich przedsiębiorstw, w szczególności MŚP;

40.

przypomina, że dostęp do informacji ma kluczowe znaczenie i należy go ułatwić użytkownikom w jak największym stopniu; uważa, że środki wprowadzone w pakiecie towarowym, aby poprawić dostęp do informacji o mających zastosowanie przepisach i obowiązkach przedsiębiorstw, mogą skutecznie sprawdzić się w przypadku wymiany transgranicznej i jednocześnie pozwolić na utrzymanie wysokiej ochrony konsumentów; wzywa do przeznaczenia wystarczających zasobów na wprowadzenie punktów kompleksowej obsługi;

41.

zwraca uwagę na rosnącą liczbę przepisów regulujących wjazd pojazdów na obszary miejskie, które to przepisy mają zastosowanie zarówno do pojazdów prywatnych, jak i użytkowych; zwraca się do Komisji o ocenę, czy potrzebna jest koordynacja na szczeblu UE;

42.

zwraca uwagę na kluczową rolę właściwie funkcjonującego jednolitego rynku, który gwarantuje zaopatrzenie w przystępne i wysokiej jakości produkty, w tym rolno-spożywcze, w całej UE;

43.

podkreśla, że należy zwiększyć dynamikę i odporność unijnych systemów dostaw, w tym na poziomie regionalnym i lokalnym, a także wzmocnić krótkie, inteligentne i zintegrowane łańcuchy dostaw, aby zagwarantować stałe dostawy produktów w całej UE;

44.

zaznacza, że trzeba jak najbardziej zharmonizować jednolity rynek dzięki spójnemu unijnemu podejściu do etykiet, które pozwoli zarówno usunąć przeszkody w funkcjonowaniu jednolitego rynku, jak i zapewnić jasność, przejrzystość, identyfikowalność i zrozumiałość informacji przekazywanych konsumentom;

45.

z zadowoleniem odnotowuje przyjęcie zmienionej dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych (12) i związane z nią zachęty wprowadzone przez Komisję oraz popiera wszystkie prace i ustalenia Wspólnego Centrum Badawczego, które służą rozwiązaniu problemu podwójnej jakości;

Cyfryzacja i stosowanie sztucznej inteligencji do usuwania barier z jednolitego rynku

46.

podkreśla znaczenie pełnego funkcjonowania jednolitego rynku cyfrowego przynoszącego korzyści konsumentom i przedsiębiorstwom i zwraca się o wsparcie dla MŚP, aby mogły stawić czoła przeszkodom i trudnościom podczas transformacji cyfrowej;

47.

uważa, że cyfryzacja i powstające technologie, takie jak sztuczna inteligencja, mogą przyczynić się do osiągania celów UE i pogłębić rynek wewnętrzny; podkreśla, że jeśli takie technologie są prawidłowo wykorzystywane, mogą one przynosić pozytywne skutki, sprzyjać przemianom i rozwiązywać wiele problemów związanych z eliminacją przeszkód z jednolitego rynku;

48.

wzywa Komisję do dalszej oceny możliwości i propagowania rozwiązań cyfrowych, które mogą dostarczać obowiązkowych informacji na temat produktu lub opakowania bez konieczności powiększania rozmiaru opakowania lub przepakowywania;

49.

z zadowoleniem przyjmuje wnioski Komisji w sprawie aktu o usługach cyfrowych (COM(2020)0825) i aktu o rynkach cyfrowych (COM(2020)0842) oraz zwraca się do Komisji i państw członkowskich o przyjęcie ram, które będą spójne z innymi politykami rynku wewnętrznego i UE; uważa, że jest niezwykle ważne, by przedsiębiorstwa, a zwłaszcza MŚP i konsumenci, dysponowali jasnym, zharmonizowanym i solidnym zestawem przepisów;

50.

z zadowoleniem przyjmuje plan Komisji, by ustanowić wspólny europejski portal informacyjny dla organów kontrolujących produkty niespożywcze;

51.

wzywa właściwe organy unijne i krajowe do podjęcia odpowiednich kroków w celu opracowania jednolitego szablonu oficjalnych krajowych stron internetowych oraz do zapewnienia ich kompatybilności z jednolitym portalem cyfrowym, aby ułatwić dostęp do istotnych informacji między państwami członkowskimi;

52.

uznaje, że liczne bariery wynikają z ograniczonej zdolności administracji do świadczenia wysokiej jakości usług w kontekście transgranicznym; uważa, że cyfryzacja usług publicznych i w pełni rozwinięte możliwości administracji elektronicznej są nadal niezbędne do wyeliminowania niektórych uciążliwych barier pozataryfowych; wzywa Komisję do propagowania korzystania z narzędzi cyfrowych i apeluje do państw członkowskich, by w pełni zaangażowały się w cyfryzację usług publicznych; podkreśla potrzebę opracowywania i stosowania w sektorze administracji elektronicznej narzędzi interoperacyjnych i otwartego oprogramowania, aby wspierać projektowanie elektronicznych procedur administracyjnych, które będą kompatybilne we wszystkich państwach członkowskich; przypomina w związku z tym, że najważniejsze przepisy dotyczące jednolitego portalu cyfrowego miały zacząć obowiązywać we wszystkich państwach członkowskich UE do 12 grudnia 2020 r.; podkreśla znaczenie zasady domyślnej cyfrowości i zasady jednorazowości, które pozwolą obywatelom i przedsiębiorcom zaoszczędzić czas i pieniądze, zwłaszcza jeśli będą stosowane na szerszą skalę; z zadowoleniem przyjmuje propozycję dodania do jednolitego portalu cyfrowego narzędzia do zgłaszania przeszkód w funkcjonowaniu jednolitego rynku;

53.

wyraża ubolewanie z powodu powolnych postępów we wdrażaniu jednolitego portalu cyfrowego; wzywa państwa członkowskie, by przeznaczyły wystarczające środki na szybkie wdrożenie jednolitego portalu cyfrowego w sposób przyjazny dla MŚP, w którym znajdą się ukierunkowane na użytkownika informacje o przepisach dotyczących jednolitego rynku i procedurach administracyjnych, tak aby portal ten stał się w jak największym stopniu wirtualnym pojedynczym punktem kontaktowym; wzywa państwa członkowskie i Komisję, by rozszerzyły zakres jednolitego portalu cyfrowego na wszystkie procedury administracyjne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej;

54.

podkreśla, że SOLVIT ma duży potencjał, aby stać się głównym nieformalnym narzędziem rozwiązywania problemów przedsiębiorców i konsumentów w przypadku niewłaściwego stosowania prawa UE; z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji, aby SOLVIT stał się domyślnym narzędziem rozstrzygania sporów dotyczących jednolitego rynku; uważa, że wymaga to intensywniejszej kampanii informacyjnej o tym sposobie rozstrzygania sporów;

55.

zauważa, że mimo działań informacyjnych prowadzonych przez Komisję i państwa członkowskie SOLVIT nadal jest nieznany wielu obywatelom i przedsiębiorcom; podkreśla, że Komisja i państwa członkowskie powinny go intensywniej popularyzować;

56.

zauważa, że SOLVIT opiera się na zaleceniach, a nie na prawie i nie może podejmować prawnie wiążących decyzji; podkreśla, że działalność SOLVIT-u można znacząco ulepszyć;

57.

zauważa, że w wielu ośrodkach SOLVIT-u wciąż brakuje kadr, zasobów i odpowiednich szkoleń dla personelu, a zatem niezbędnej wiedzy; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zadbania o to, by ośrodki SOLVIT-u dysponowały odpowiednimi zasobami do działania zgodnie z komunikatem Komisji COM(2017)0255;

58.

zwraca uwagę na fakt, że nieuzasadnione, nieproporcjonalne i dyskryminujące praktyki kontroli stosowane przez państwa członkowskie, w tym nadmiernie wysokie kary finansowe czy dostęp do konkurencyjnych danych firmowych, są również barierą na rynku wewnętrznym; zauważa, że przedsiębiorstwa europejskie regularnie zgłaszają przypadki takich praktyk SOLVIT-owi, Komisji Petycji oraz Komisji Europejskiej;

59.

podkreśla zapotrzebowanie na łatwo dostępny punkt kontaktowy dla europejskich obywateli, przedsiębiorstw i ich przedstawicieli, gdzie będzie można zgłaszać przyjęte przez państwa członkowskie środki utrudniające funkcjonowanie jednolitego rynku UE; zwraca uwagę na potrzebę sprawnego rozpatrywania skarg w celu jak najszybszego wyeliminowania nieuzasadnionych barier na jednolitym rynku;

60.

przypomina, że międzynarodowy transport drogowy towarów podlega barierom pozataryfowym ograniczającym dostęp do rynków krajowych, które obniżają jego konkurencyjność

61.

podkreśla rolę harmonizacji standardów rynku wewnętrznego i większego zaangażowania zainteresowanych stron i przedsiębiorstw w proces harmonizacji, aby uniknąć niepotrzebnych przeszkód w dostępie do jednolitego rynku UE;

Egzekwowanie przepisów i monitorowanie zgodności

62.

zasadniczo z zadowoleniem przyjmuje Grupę Zadaniową ds. Egzekwowania Przepisów dotyczących Jednolitego Rynku (SMET), której celem jest ocena zgodności prawa krajowego z przepisami jednolitego rynku oraz priorytetowe potraktowanie najpilniejszych barier, przeciwdziałanie nadmiernie rygorystycznemu wdrażaniu i omawianie horyzontalnych aspektów egzekwowania przepisów; zwraca uwagę, że SMET powinna nie tylko identyfikować problemy, lecz także proponować możliwe rozwiązania; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by zapewniły większe uczestnictwo zainteresowanych stron w pracach SMET;

63.

przypomina, że jak dotąd plan Komisji, aby wzmocnić egzekwowanie prawa UE za pomocą SMET, której pierwsze posiedzenie odbyło się w kwietniu 2020 r., przyniósł jedynie ograniczone rezultaty; ubolewa, że metody pracy SMET nie są przejrzyste; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwiększenia przejrzystości SMET oraz do zaproszenia na jej posiedzenia interesariuszy, a także do dopilnowania, aby SMET publikowała listy uczestników, porządki obrad i protokoły posiedzeń na stronie internetowej Komisji; wzywa Komisję do przedstawienia konkretnych wyników prac SMET do końca 2022 r. oraz do przekazania ich Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów Parlamentu oraz Radzie ds. Konkurencyjności zgodnie z komunikatem z 10 marca 2020 r. w sprawie długofalowego planu działania na rzecz lepszego wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku (COM(2020)0094);

64.

zwraca się do Komisji, aby regularnie – co najmniej raz na trzy lata – przedstawiała roczne sprawozdanie na temat barier pozataryfowych, rozszerzyła w sposób przejrzysty obecną tabelę wyników rynku wewnętrznego i stworzyła wykaz postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom oraz przepisów krajowych, które mogą naruszać prawo UE;

65.

apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby konsekwentnie, szybko i surowo oceniły, czy przepisy krajowe szkodzą rynkowi wewnętrznemu, a jeśli tak, to by oceniły, czy są konieczne, niedyskryminujące, proporcjonalne i uzasadnione, jak przewidziano w dyrektywie (UE) 2015/1535 dotyczącej przepisów technicznych i w dyrektywie (UE) 2018/958 (13) w sprawie zawodów regulowanych; stwierdza, że brakuje odpowiednich ocen skutków i dobrze wyjaśnionych uzasadnień, zwłaszcza w odniesieniu do krajowych przepisów dotyczących produktów i usług; wzywa Komisję do szybkiego podejmowania decyzji w sprawie skarg, aby zapewnić szybkie i skuteczne rozstrzyganie kwestii istotnych z punktu widzenia użytkownika końcowego;

66.

przypomina, że przez cały cykl regulacyjny państwa członkowskie i Komisja muszą wspólnie ponosić odpowiedzialność za zapewnienie przestrzegania przepisów dotyczących jednolitego rynku – oraz z poszanowaniem porozumienia paryskiego i Europejskiego filaru praw socjalnych – i egzekwowania praw obywatelskich, w tym pracowniczych i konsumenckich; podkreśla potrzebę harmonizacji na szczeblu UE przepisów dotyczących częstotliwości i charakteru kontroli oraz innych działań związanych z nadzorem rynku, w szczególności zaś bezpieczeństwem produktów, a także promowania narzędzi wymiany informacji między organami krajowymi w celu zacieśnienia współpracy w tym obszarze;

67.

wzywa państwa członkowskie do zadbania, by wszystkie właściwe organy w ich jurysdykcji dysponowały wszystkimi minimalnymi uprawnieniami, a także odpowiednim budżetem i personelem gwarantującym właściwe stosowanie dorobku wspólnotowego w dziedzinie rynku wewnętrznego;

68.

podkreśla znaczenie proporcjonalnego nadzoru, inspekcji i sankcjonowania przez właściwe organy podmiotów gospodarczych, które nie przestrzegają przepisów, niezależnie od państwa członkowskiego siedziby; podkreśla, że aby zapobiegać naruszeniom, które zagrażają bezpieczeństwu konsumentów, kluczowe znaczenie ma stosowanie narzędzi współpracy w obszarze nadzoru rynkowego między organami krajowymi a Komisją, a także opracowanie nowych narzędzi, w szczególności zwiększających nadzór na szczeblu europejskim;

69.

podkreśla znaczenie wzrostu poziomu harmonizacji, w tym skutecznej i efektywnej współpracy właściwych organów w egzekwowaniu przepisów w celu wykrycia i badania naruszeń oraz wymuszenia ich usunięcia lub zakazu;

70.

zwraca uwagę na znaczenie monitorowania i dlatego z zadowoleniem przyjmuje tabelę wyników rynku wewnętrznego jako narzędzie monitorowania wyników; kładzie nacisk na potrzebę stałej debaty nad rezultatami tabeli wyników na najwyższych szczeblach politycznych, co zapewni polityczne zaangażowanie w usuwanie wskazanych przeszkód, nie tylko z perspektywy gospodarczej, ale również w odniesieniu do wyzwań stojących przed pracownikami, konsumentami i obywatelami, z należytym uwzględnieniem kwestii polityki społecznej i środowiskowej;

71.

z zadowoleniem przyjmuje budowanie zdolności krajowych organów administracji publicznej, specjalistów w zakresie zamówień publicznych, sędziów i innych przedstawicieli zawodu prawniczego, które może być finansowane z programu wspierania reform i inwestycji;

Bariery na jednolitym rynku wynikające z reakcji na COVID-19

72.

przypomina, że w początkowej reakcji państw członkowskich i Komisji na pandemię nie uwzględniono potrzeb jednolitego rynku, i wskazuje na poważny wpływ, jaki wywarło to na swobodny transgraniczny przepływ towarów, osób i usług; uważa, że wyciągnięcie wniosków z kryzysu związanego z COVID-19 wymaga dalszej oceny wpływu pandemii na jednolity rynek;

73.

wzywa państwa członkowskie, by w razie pogorszenia się sytuacji pandemicznej całkowicie stosowały się do wytycznych Komisji dotyczących swobodnego przepływu pracowników podczas epidemii COVID-19 oraz komunikatu Komisji pt. „Skoordynowane podejście etapowe zmierzające do przywrócenia swobody przemieszczania się i zniesienia kontroli na granicach wewnętrznych” C(2020)3250) w celu umożliwienia pracownikom, w szczególności w branży transportowej, pracownikom przygranicznym, oddelegowanym i sezonowym oraz usługodawcom przekraczania granic i nieograniczonego dostępu do miejsca pracy;

74.

z zadowoleniem przyjmuje pakiet na rzecz odbudowy NextGenerationEU, wytyczne UE dotyczące zarządzania granicami, uprzywilejowane korytarze dla transportu, unijne cyfrowe zaświadczenie COVID ułatwiające swobodne przemieszczanie się, a także dalsze środki umożliwiające normalne funkcjonowanie jednolitego rynku;

75.

wyraża ubolewanie, że niektóre państwa członkowskie wprowadziły dodatkowe ograniczenia, takie jak kwarantanna dla niektórych posiadaczy unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID; zauważa, że ograniczenia te są szczególnie uciążliwe dla pracowników transgranicznych i delegowanych oraz kierowców ciężarówek;

76.

przypomina o znaczeniu dopilnowania, by środki związane z COVID-19 nie zakłócały przepływu produktów, zwłaszcza żywności, w UE, w tym do terytoriów niepołączonych z Europą kontynentalną;

77.

zauważa, że pandemia COVID-19 spowodowała pewne ograniczenia między państwami członkowskimi i w poszczególnych państwach członkowskich, a ponadto zapaść sektora hotelarsko-gastronomicznego, co katastrofalnie wpłynęło na produkcję żywności;

78.

jest zdania, że zrównoważony rozwój, sprawiedliwa transformacja, włączenie społeczne i tworzenie wysokiej jakości zatrudnienia muszą utorować drogę do ożywienia gospodarczego;

79.

z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji stworzenia instrumentu nadzwyczajnego jednolitego rynku; wzywa Komisję, by opracowała ten instrument jako prawnie wiążące narzędzie strukturalne służące do zapewnienia swobodnego przepływu osób, towarów i usług w razie nowego kryzysu;

80.

wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby aktywnie wykorzystywały zdobyte doświadczenia oraz opracowały plan reagowania w sytuacjach kryzysowych, który zapewni spójność reakcji i zabezpieczy w jak największym stopniu swobodny przepływ usług, towarów i osób, zwłaszcza pracowników transgranicznych; przypomina o konieczności, by państwa członkowskie niezwłocznie powiadamiały o środkach krajowych, które ograniczają swobodny przepływ towarów i usług;

81.

z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia oraz uchylającego decyzję nr 1082/2013/UE (COM(2020)0727), w szczególności propozycję utworzenia mechanizmu kontroli ograniczeń wywozu sprzętu medycznego na rynku wewnętrznym;

82.

podkreśla pilną potrzebę zwiększenia dostępu do usług i technologii cyfrowych, które w sytuacjach kryzysowych są niezbędne do niezakłóconego funkcjonowania jednolitego rynku i umożliwiają obywatelom i przedsiębiorcom dostęp do usług publicznych za pośrednictwem rozwiązań administracji elektronicznej; uznaje wykluczenie cyfrowe i brak dostępu do internetu za jedne z najbardziej znaczących barier pozataryfowych dla transformacji cyfrowej jednolitego rynku UE;

o o

83.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. C 456 z 10.11.2021, s. 14.

(2) Dz.U. L 295 z 21.11.2018, s. 1.

(3) Dz.U. C 388 z 13.11.2020, s. 39.

(4) Dz.U. C 76 z 28.2.2018, s. 105.

(5) Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Dz.U. L 255 z 30.9.2005, s. 22.

(6) Dyrektywa 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym (Dz.U. L 376 z 27.12.2006, s. 36).

(7) Dyrektywa (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustanawiająca procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.U. L 241 z 17.9.2015, s. 1).

(8) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/302 z dnia 28 lutego 2018 r. w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji klientów ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym (Dz.U. L 60 I z 2.3.2018, s. 1).

(9) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1020 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie nadzoru rynku i zgodności produktów (Dz.U. L 169 z 25.6.2019, s. 1).

(10) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/515 z dnia 19 marca 2019 r. w sprawie wzajemnego uznawania towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim (Dz.U. L 91 z 29.3.2019, s. 1).

(11) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/67/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dz.U. L 159 z 28.5.2014, s. 11).

(12) Dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym (Dz.U. L 149 z 11.6.2005, s. 22).

(13) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/958 z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie analizy proporcjonalności przed przyjęciem nowych regulacji dotyczących zawodów (Dz.U. L 173 z 9.7.2018, s. 25).

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/225

P9_TA(2022)0044

Status europejskich stowarzyszeń transgranicznych i organizacji niekomercyjnych

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. zawierające zalecenia dla Komisji w sprawie statusu europejskich stowarzyszeń transgranicznych i organizacji niekomercyjnych (2020/2026(INL))

(2022/C 342/17)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

—	uwzględniając art. 114 i 352 TFUE,

—	uwzględniając art. 11 Traktatu o Unii Europejskiej,

—	uwzględniając Kartę praw podstawowych UE, zwłaszcza jej art. 12,

—	uwzględniając art. 11 europejskiej konwencji praw człowieka,

—	uwzględniając swoją opinię (1) na temat wniosku Komisji dotyczącego rozporządzenia w sprawie statutu stowarzyszenia europejskiego (2),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 marca 1987 r. w sprawie stowarzyszeń niekomercyjnych we Wspólnotach Europejskich (3),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 października 2020 r. w sprawie ustanowienia unijnego mechanizmu na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych (4),

—	uwzględniając swoje oświadczenie z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie ustanawiania europejskich statutów dla towarzystw wzajemnych, stowarzyszeń i fundacji (5),

—	uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego „Niewykorzystany potencjał europejskiej działalności filantropijnej” (opinia rozpoznawcza na wniosek prezydencji rumuńskiej),

—	uwzględniając wspólne wytyczne w sprawie wolności zrzeszania się (CDL-AD(2014)046) przyjęte przez Europejską Komisję na rzecz Demokracji przez Prawo (Komisja Wenecka) oraz Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR),

—	uwzględniając art. 47 i 54 Regulaminu,

—	uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Kultury i Edukacji oraz Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Prawnej (A9-0007/2022),

mając na uwadze, że art. 63 TFUE wraz z art. 7, 8 i 12 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”) gwarantuje wolność zrzeszania się na wszystkich poziomach oraz chroni organizacje niekomercyjne przed wszelkimi dyskryminującymi, niepotrzebnymi i nieuzasadnionymi ograniczeniami dotyczącymi finansowania ich działalności;

mając na uwadze, że do celów niniejszej rezolucji należy założyć, że termin „organizacja niekomercyjna” odzwierciedla wielorakie formy organizacji niekomercyjnych w Unii, zarówno oparte na członkostwie, jak i nieoparte na członkostwie, na przykład stowarzyszenia, organizacje dobroczynne, organizacje, których majątek przeznaczony jest na realizację określonego celu, takie jak fundacje, i inne podobne organizacje;

mając na uwadze, że Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że państwo ma obowiązek działania, by zapewnić korzystanie z prawa do wolności stowarzyszania się, i orzekł w wyroku z 21 października 2005 r. w sprawie Ouranio Toxo i in. przeciwko Grecji (6), że „rzeczywiste i skuteczne poszanowanie wolności stowarzyszania się nie może zostać ograniczone do zwykłego obowiązku nieingerowania ze strony państwa”; mając na uwadze, że w wyroku w sprawie C-78/18 (7) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) orzekł, że wolność stowarzyszania się obejmuje nie tylko zdolność do utworzenia lub rozwiązania stowarzyszenia, ale również możliwość działania stowarzyszenia w międzyczasie;

mając na uwadze, że organizacje niekomercyjne mają zasadnicze znaczenie dla reprezentowania interesów obywateli i społeczeństwa obywatelskiego, w tym poprzez świadczenie usług w często nierentownych obszarach sektora społecznego, zachęcanie do uczestnictwa w życiu społecznym i obronę praw mniejszości; mając ponadto na uwadze, że, obok rządów krajowych, regionalnych i lokalnych odgrywają one kluczową rolę w przewidywaniu wyzwań społeczno-gospodarczych i stawianiu im czoła, a także w likwidowaniu luk w usługach i działalności gospodarczej;

E.	mając na uwadze, że organizacje niekomercyjne często korzystają z wolności wypowiedzi i ją propagują, w szczególności jeśli chodzi o promowanie interesu publicznego, wspierają aktywne uczestnictwo w życiu demokratycznym i funkcjonują jako szkoły demokracji;

mając na uwadze, że kryzys związany z COVID-19 uwypuklił fundamentalną rolę organizacji niekomercyjnych polegającą na pomocy ludności w pokonywaniu licznych problemów, dzięki czemu zapewnia się spójność społeczną; mając na uwadze jednak, że kryzys związany z COVID-19 zachwiał pozycję tych organizacji, w szczególności z powodu przerwania ich działalności, a także pojawienia się nowych potrzeb i zadań;

mając na uwadze, że demokracja europejska zależy od zdolności społeczeństwa obywatelskiego i organizacji przedstawicielskich do swobodnego funkcjonowania w wymiarze transgranicznym; mając na uwadze, że zasadniczą rolę społeczeństwa obywatelskiego i organizacji przedstawicielskich polegającą na umacnianiu demokracji uważa się za podstawową wartość Unii, co uznano w szczególności w art. 11 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), i rola ta wymaga istnienia otwartego, przejrzystego i zorganizowanego dialogu;

H.	mając na uwadze, że organizacje niekomercyjne stanowią integralną część społeczeństwa obywatelskiego Unii i obejmują organizacje dobroczynne, takie jak fundacje, które wnoszą wkład w pracę jednostek i ułatwiają ją, oraz organizacje niekomercyjne działające w interesie publicznym;

I.	mając na uwadze, że wiarygodne dane statystyczne dotyczące organizacji niekomercyjnych są ograniczone lub nie są łatwo dostępne;

J.	mając na uwadze, że europejskie statuty spółek europejskich, spółdzielni europejskich lub partii europejskich nie są odpowiednie do tego, by umożliwić organizacjom niekomercyjnym współpracę transgraniczną;

K.	mając na uwadze, że przedsiębiorstwa, przedsiębiorstwa handlowe i ugrupowania interesów gospodarczych mają możliwość tworzenia europejskich ugrupowań interesów gospodarczych;

L.	mając na uwadze, że organy publiczne mogą tworzyć europejskie ugrupowania współpracy terytorialnej;

M.	mając na uwadze, że europejski statut stowarzyszenia powinien być otwarty dla organizacji i osób, które chcą się angażować w transgraniczną wymianę i wzajemne uczenie się,

N.	mając na uwadze, że apel Parlamentu o utworzenie krajowych rejestrów statystycznych podmiotów gospodarki społecznej nie obejmuje organizacji spoza gospodarki społecznej;

mając na uwadze, że wiele organizacji niekomercyjnych odgrywa pełną rolę w gospodarce i w rozwoju rynku wewnętrznego, regularnie angażując się w niektóre rodzaje działalności gospodarczej; mając na uwadze, że wielkość transgranicznych przepływów finansowych między stowarzyszeniami lub organizacjami niekomercyjnymi znacznie wzrosła w ostatnim dziesięcioleciu;

mając na uwadze, że obecnie decydenci polityczni i społeczeństwo obywatelskie mają większą świadomość potencjału organizacji niekomercyjnych pod względem świadczenia usług, uczestnictwa obywatelskiego i innowacji społecznych; mając na uwadze, że ten potencjał jest prawdopodobnie niewykorzystany w wielu obszarach, takich jak edukacja, kultura, opieka zdrowotna, usługi społeczne, badania naukowe, pomoc rozwojowa, pomoc humanitarna i gotowość na wypadek klęsk żywiołowych;

Q.	mając na uwadze, że potencjał społeczno-gospodarczy organizacji niekomercyjnych w Unii Europejskiej stale rośnie, a w wielu sektorach powstają możliwości zatrudnienia;

R.	mając na uwadze, że organizacje niekomercyjne odgrywają kluczową rolę we wspieraniu jednostek w aktywnym uczestnictwie w życiu demokratycznym;

mając na uwadze, że zdecydowana większość działalności organizacji niekomercyjnych prowadzona jest na szczeblu krajowym, choć coraz więcej organizacji niekomercyjnych działa w wymiarze transgranicznym, co wzmacnia spójność społeczną między państwami członkowskimi na szczeblu społecznym, zwłaszcza w regionach przygranicznych, które stanowią prawie 40 % terytorium Unii;

mając na uwadze, że w szczególności transgraniczne organizacje niekomercyjne znacznie przyczyniają się do osiągnięcia celów Unii oraz rozwijają wiele różnych działań w interesie ogólnym o znaczeniu transnarodowym, które służą interesowi ogólnemu w rozlicznych dziedzinach; mając na uwadze, że obejmuje to między innymi ochronę i promowanie podstawowych praw i wartości, ochronę środowiska, edukację, kulturę, pracę społeczną i pomoc rozwojową;

U.	mając na uwadze, że pomimo rosnącej liczby transgranicznych organizacji niekomercyjnych w Unii Europejskiej nie istnieją zharmonizowane ogólnoeuropejskie ramy prawne, które umożliwiałyby im prowadzenie działalności i odpowiednie organizowanie się na szczeblu transgranicznym;

V.	mając na uwadze, że obecnie ze względu na brak unijnych przepisów regulujących organizacje niekomercyjne w ich działalności transgranicznej występują różnice kulturowe, sądownicze oraz polityczne wynikające z przepisów krajowych;

W.	mając na uwadze, że już w 1987 r. w rezolucji z 13 marca 1987 r. w sprawie stowarzyszeń niekomercyjnych we Wspólnotach Europejskich Parlament podkreślał potrzebę wprowadzenia odpowiednich europejskich przepisów regulujących działalność europejskich organizacji niekomercyjnych;

X.	mając na uwadze, że każda organizacja korzystająca ze statusu europejskiego lub wspólnych minimalnych standardów europejskich powinna działać na rzecz propagowania i realizacji wspólnych wartości i celów UE zapisanych w traktatach i Karcie;

Obecna sytuacja

zauważa, że organizacje niekomercyjne nie mają na szczeblu Unii formy prawnej pozwalającej zapewnić reprezentację interesów społeczeństwa obywatelskiego na równi z reprezentacją przedsiębiorstw handlowych i grup interesów gospodarczych, dla których od dawna istnieje forma prawna na szczeblu Unii;

zauważa, że prawne, kulturowe, polityczne i gospodarcze różnice między państwami członkowskimi nadal sprawiają, że transgraniczna działalność organizacji niekomercyjnych jest bardzo skomplikowana, a obecny sposób traktowania działalności transgranicznej tych organizacji pod względem administracyjnym i podatkowym powoduje wyższe koszty transakcji niż na szczeblu krajowym;

podkreśla, że obecne ramy prawne na szczeblu unijnym i krajowym są niewystarczające, aby stworzyć i wspierać silne ogólnoeuropejskie społeczeństwo obywatelskie, którego istnienie jest niezbędne dla demokracji; w związku z tym wskazuje na potrzebę wprowadzenia nowej formy prawnej, mianowicie stowarzyszenia europejskiego, w tym zasad tworzenia, przejrzystości i rozliczalności stowarzyszenia europejskiego oraz zasad zarządzania nim;

podkreśla, że należy zapewnić koordynację na szczeblu Unii, unikać fragmentacji i wspierać zharmonizowane podejście w całej Unii do stowarzyszenia europejskiego za pośrednictwem specjalnej Rady Stowarzyszeń Europejskich; wzywa Komisję, aby w tym celu przeanalizowała różne opcje i przedstawiła wniosek dotyczący najbardziej odpowiedniej formy i statusu takiej Rady Stowarzyszeń Europejskich, w której reprezentowane są wszystkie państwa członkowskie i która posiada jasno określone uprawnienia decyzyjne;

uważa, że prawodawstwo Unii wspierające organizacje niekomercyjne jest potrzebne również do urzeczywistnienia rynku wewnętrznego;

podkreśla, że chociaż swoboda przemieszczania się i przedsiębiorczości jest zagwarantowana w traktatach, różne jurysdykcje państw członkowskich nadal nie wspierają i nie promują w pełni podstawowego prawa do zrzeszania się ze względu na brak odpowiednich form organizacyjnych i nierówne traktowanie istniejących form w całej Unii, co z jednej strony utrudnia transnarodowe działania i projekty, transgraniczne zadania i mobilność społeczeństwa obywatelskiego, a z drugiej strony powoduje brak pewności prawa;

ubolewa z powodu braku instrumentu służącego dalszemu ułatwianiu swobody przemieszczania się organizacji niekomercyjnych, niezależnie od państwa członkowskiego, w którym mają siedzibę lub zamieszkują ich członkowie, w szczególności przez usunięcie przeszkód prawnych i administracyjnych;

podkreśla, że ze względu na brak zbliżenia praktyk organizacje niekomercyjne działające w całej Unii często napotykają nieuzasadnione ograniczenia, takie jak opłaty, formalności, przeszkody administracyjne i inne, co zagraża ich codziennej działalności i zniechęca takie organizacje do rozszerzania zasięgu operacji poza granice; podkreśla, że takie przeszkody powodują również znaczne zwiększenie nakładu pracy z powodu konieczności przestrzegania wielu różnych procedur administracyjnych w więcej niż jednym państwie członkowskim;

ubolewa, że w wielu państwach członkowskich organizacje niekomercyjne wykluczono z programów pomocy w odpowiedzi na pandemię;

10.

podkreśla, że brak zbliżenia praktyk prowadzi również do nierównych warunków działania ze względu na różne uwarunkowania rynkowe i inne przeszkody, jakie napotykają organizacje niekomercyjne w poszczególnych państwach członkowskich, na przykład przy otwieraniu rachunków bankowych, pozyskiwaniu i rozliczaniu funduszy zagranicznych, korzystaniu z niektórych rozwiązań finansowych lub podatkowych lub zatrudnianiu pracowników, w szczególności w przypadku zatrudniania transgranicznego, które powinno się ułatwić zgodnie z zasadą swobodnego przepływu pracowników;

11.

wzywa Komisję, aby zbadała różne formy działalności organizacji niekomercyjnych w państwach członkowskich i sporządziła analizę porównawczą;

12.

zauważa, że organizacje niekomercyjne wnoszą wkład w innowacje, badania naukowe, rozwój gospodarczy i tworzenie miejsc pracy, w szczególności w sektorze społecznym, sektorze przedsiębiorstw, sektorze technologii i sektorze kultury;

13.

uznaje wkład organizacji niekomercyjnych w realizację niektórych celów strategicznych Unii, takich jak walka z kryzysem klimatycznym, poradzenie sobie z transformacją cyfrową i wyjście z pandemii COVID-19; podkreśla, że osiągnięcie tych celów nie będzie możliwe bez udziału społeczeństwa obywatelskiego, które promuje te kwestie w całej Europie, w szczególności jeśli chodzi o realizację niezbędnych strategii na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym, przy poszanowaniu interesów i praw zainteresowanych osób;

14.

ubolewa, że dane są ograniczone lub nieaktualne; zwraca się do państw członkowskich, aby regularnie przekazywały zdezagregowane dane, oraz do Komisji, aby stworzyła wiarygodne i często aktualizowane zasoby statystyczne w oparciu o ustaloną metodykę zapewniającą przejrzystość i porównywalność, a także aby umożliwiła włączenie tych danych do danych Eurostatu dotyczących działalności i wkładów transgranicznych; zwraca uwagę, że według zleconego przez EKES badania z 2017 r. pt. „Najnowsze zmiany w gospodarce społecznej w Unii Europejskiej” z łącznej liczby 13,6 mln płatnych stanowisk w spółdzielniach, towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych, stowarzyszeniach, fundacjach i podobnych podmiotach w Unii Europejskiej 9 mln przypadało na stowarzyszenia i fundacje, co czyni je głównym źródłem zatrudnienia w tym sektorze; podkreśla, że ukazuje to również, jak ważna jest dostępność większej ilości danych dotyczących dziedziny szerszej niż gospodarka społeczna;

15.

ubolewa, że Komisja i państwa członkowskie nie przedstawiły przepisów gwarantujących sprzyjające warunki, w których organizacje niekomercyjne mogą przyczyniać się do funkcjonowania rynku wewnętrznego, i zapewniających swobodny przepływ kapitału przez granice, oraz że pomimo kilku prób i licznych apeli społeczeństwa obywatelskiego i Parlamentu nie ustalono statusu stowarzyszenia europejskiego;

16.

z zadowoleniem oczekuje na przyszły plan działania na rzecz gospodarki społecznej i uważa, że ponieważ tylko niektóre organizacje niekomercyjne działają w gospodarce społecznej, plan ten musi zawierać zalecenia, w jaki sposób pokonywać bariery transgraniczne, i trzeba go uzupełnić odrębnymi inicjatywami ustawodawczymi mającymi wspierać organizacje niekomercyjne;

17.

uważa, że ze względu na szczególny charakter proponowanych instrumentów prawnych nie mogą one mieć wpływu na regulowanie partii politycznych; ponadto przypomina, że Unia szanuje status kościołów, organizacji lub wspólnot religijnych, a także organizacji światopoglądowych lub niewyznaniowych uznanych na mocy prawa krajowego; podkreśla, że nie wyklucza to możliwości korzystania z zakresu tych proponowanych instrumentów przez organizacje, których wartości i cele opierają się na przekonaniach religijnych, filozoficznych lub niewyznaniowych, takie jak wyznaniowe niekomercyjne organizacje charytatywne; zwraca uwagę, że związki zawodowe w kilku państwach członkowskich mają szczególny korzystny status i w związku z tym związki zawodowe powinny zostać wyłączone z proponowanych instrumentów; zwraca uwagę, że osoby pragnące założyć stowarzyszenie, które przyjmie formę stowarzyszenia europejskiego, mogą swobodnie korzystać z przepisów proponowanego rozporządzenia; zauważa, że proponowana dyrektywa w sprawie standardów minimalnych ma mieć zastosowanie do wszystkich organizacji niekomercyjnych w Unii;

Ochrona społeczeństwa obywatelskiego i wolności zrzeszania się

18.

wyraża zaniepokojenie z powodu utrudnień napotykanych przez organizacje niekomercyjne w całej Unii i z powodu rozbieżności wynikających z krajowych przepisów ustawowych i wykonawczych oraz praktyk lub polityk administracyjnych; zwraca uwagę, że może mieć to negatywny wpływ na społeczeństwo obywatelskie, nadmiernie ograniczać prawa podstawowe, zwłaszcza wolność zrzeszania się, wypowiedzi i informacji, oraz zniechęcać organizacje niekomercyjne do rozszerzania działalności poza granice;

19.

należycie bierze pod uwagę możliwości, jakie oferuje cyfryzacja i internet, ułatwiające korzystanie z prawa do wolności zrzeszania się, na przykład dzięki uproszczeniu rejestracji i tworzenia organizacji niekomercyjnych i ułatwianiu dostępu do nich w internecie;

20.

podkreśla, że organizacje niekomercyjne mają zasadnicze znaczenie dla demokracji i kształtowania polityki na wszystkich szczeblach: promują one dobro publiczne i działają na jego rzecz, są one częścią mechanizmów kontroli i równowagi niezbędnych dla praworządności oraz są one siłą napędową zaangażowania obywatelskiego; z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w rzecznictwo interesów publicznych, aktywizm i ich czynny udział w życiu społecznym;

21.

ponownie podkreśla, że organizacje niekomercyjne mają swobodę uczestniczenia w sprawach będących przedmiotem debaty politycznej lub publicznej poprzez swoje cele lub działalność; potępia próby ograniczania przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego ze względów politycznych oraz zaprzeczanie statusowi organizacji pożytku publicznego, odmawianie przyznania takiego statusu lub jego podważanie z powodu domniemanej lub rzeczywistej działalności politycznej, w przypadku gdy działalność takiej organizacji nie ma przynosić korzyści konkretnej stronie ani zastępować polityki partyjnej; uważa, że takie przypadki są niebezpieczne dla demokracji europejskiej;

22.

podkreśla znaczenie, jakie ma niezależność organizacji niekomercyjnych, oraz konieczność zapewnienia im sprzyjającego otoczenia, przy czym należy szanować ich pluralizm i dostrzegać, że organizacje pożytku publicznego wnoszą wkład w świadczenie usług w terenie, ale również bronią dobra publicznego i monitorują politykę publiczną;

23.

przypomina o znaczeniu niezależnego, bezstronnego, profesjonalnego i odpowiedzialnego dziennikarstwa, jeśli chodzi o przekazywanie informacji o działalności organizacji niekomercyjnych, zarówno w mediach prywatnych, jak i publicznych, a także o znaczeniu dostępu do pluralistycznych informacji jako kluczowych filarów demokracji; jest zaniepokojony kampaniami oszczerstw i nadużywaniem drogi sądowej stosowanymi w kilku państwach członkowskich przeciwko podmiotom zaangażowanym w życie publiczne, w tym organizacjom niekomercyjnym, prowadzonymi przez urzędników wybieranych, organy publiczne lub podmioty publiczne, a także przez osoby i podmioty prywatne; podkreśla, że 11 listopada 2021 r. Parlament przyjął rezolucję dotyczącą SLAPP (8);

24.

utrzymuje, że regulacja ram prawnych przyniesie korzyści europejskiemu społeczeństwu obywatelskiemu tylko wtedy, gdy organizacje niekomercyjne będą mogły korzystać z odpowiedniego i łatwo dostępnego finansowania, zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim; zwraca uwagę, że publiczne, a także niepubliczne finansowanie organizacji niekomercyjnych jest ważne, ponieważ mają one mniejszy dostęp do dochodów z działalności nastawionej na zysk; podkreśla w tym kontekście, że istnieje program „Obywatele, równość, prawa i wartości”, który jest skierowany między innymi do organizacji niekomercyjnych; zwraca uwagę, że zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (9) dotacje Unii mają obejmować współfinansowanie, które może mieć formę funduszy własnych, dochodów generowanych przez program działań lub prac lub wkładów finansowych lub niepieniężnych od osób trzecich; jest zdania, że w szczególności w przypadku organizacji niekomercyjnych o bardzo niewielkich zasobach finansowych należy przeanalizować ograniczenie wymogu dotyczącego funduszy własnych i uwzględnić jako takie wkłady niepieniężne, pod warunkiem że takie traktowanie nie zakłóci konkurencji przy ubieganiu się o finansowanie; zauważa, że często fundusze unijne dostępne dla organizacji niekomercyjnych wymagają współfinansowania, co z kolei sprawia, że beneficjent musi zgromadzić część wymaganych środków z innych źródeł; zwraca uwagę, że wymóg zbyt wysokiego udziału środków własnych byłby szkodliwy dla organizacji niekomercyjnych, gdyż mogą one nie być w stanie pozyskać takich środków, co prowadziłoby do wykluczenia niektórych z nich; w związku z tym uważa, że należy przeanalizować ograniczenie udziału współfinansowania i uwzględnić inne środki, które można by przełożyć na wartość finansową, takie jak czas wolontariuszy lub wkłady niepieniężne;

25.

zwraca uwagę, że ważne jest, aby organizacje niekomercyjne dostarczały społeczeństwu odpowiednich informacji; zwraca ponadto uwagę, że jeżeli organizacje niekomercyjne mają znaczny wpływ na życie publiczne i debatę publiczną, przejrzystość finansowania należy uznać za interes publiczny;

26.

uważa, że wprowadzenie statusu stowarzyszeń europejskich umożliwi organizacjom krajowym i lokalnym ściślejsze zaangażowanie się w sprawy europejskie, we wzajemne uczenie się i wymianę transgraniczną oraz ułatwi im dostęp do finansowania na szczeblu Unii; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby udostępniły podmiotom społeczeństwa obywatelskiego wystarczające fundusze, zwiększyły dostępność funduszy oraz jeszcze bardziej uprościły procedury w celu ułatwienia dostępu do funduszy podmiotom społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacjom małym i lokalnym;

27.

uważa ponadto, że proponowane przepisy należy uzupełnić o środki wspierające regularny, merytoryczny i zorganizowany dialog z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i organizacjami przedstawicielskimi, zgodnie z art. 11 TUE; wzywa w związku z tym Komisję, aby oceniła możliwość opracowania na szczeblu Unii statusu partycypacyjnego organizacji pożytku publicznego;

28.

podkreśla, że arbitralna dyskryminacja i dyskryminacja z powodów politycznych ze względu na cele i działalność organizacji niekomercyjnych, a także dyskryminacja ze względu na źródła finansowania utrudniają wolność zrzeszania się, a zatem stanowią zagrożenie dla wolności wypowiedzi;

Uznawanie stowarzyszeń, organizacji niekomercyjnych i organizacji pożytku publicznego w całej Unii

29.

uznaje, że w ustawodawstwie krajowym i tradycjach prawnych państw członkowskich istnieją różne podejścia do definiowania lub uznawania organizacji niekomercyjnych opartych na członkostwie i nieopartych na członkostwie, a także do określania, uznawania i przyznawania statusu pożytku publicznego; podkreśla, że pomimo takich różnic istnieje porozumienie co to tego, że należy ustanowić minimalne standardy europejskie oraz zapewnić organizacjom niekomercyjnym możliwość uzyskania osobowości prawnej;

30.

wzywa Komisję, aby uznała i promowała działalność pożytku publicznego organizacji komercyjnych poprzez harmonizację statusu pożytku publicznego w Unii; podkreśla, że krajowe przepisy i praktyki administracyjne regulujące działalność organizacji niekomercyjnych, w tym ich zakładanie, rejestrację, operacje, finansowanie, traktowanie finansowe i podatkowe lub ulgi podatkowe, a także działalność transgraniczną, nie powinny dyskryminować organizacji ze względu na miejsce siedziby ani żadnej grupy lub osoby z jakiegokolwiek powodu;

31.

wzywa Komisję, aby rozważyła przyjęcie wniosku w sprawie ułatwienia wzajemnego uznawania w każdym państwie członkowskim zwolnionych z podatku organizacji pożytku publicznego, w tym organizacji dobroczynnych, jeżeli w jednym z państw członkowskich zostały one uznane do celów podatkowych za zwolnione z podatku organizacje pożytku publicznego;

32.

podkreśla, że ogólnounijne przepisy dotyczące statusu i standardów minimalnych dla organizacji niekomercyjnych mogą przyczynić się do stworzenia równych warunków działania i tym samym ułatwić ukończenie budowy rynku wewnętrznego;

33.

wzywa Komisję, aby opracowała specjalną, kompleksową strategię wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego w Unii, w tym poprzez wprowadzenie środków ułatwiających działalność organizacji niekomercyjnych na wszystkich szczeblach;

34.

zwraca się do Komisji o przedłożenie, na podstawie art. 352 TFUE, wniosku dotyczącego rozporządzenia ustalającego status stowarzyszenia europejskiego, zgodnie z zaleceniami przedstawionymi w niniejszej rezolucji i w części I załącznika do niej;

35.

zwraca się do Komisji o przedłożenie, na podstawie art. 114 TFUE, wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie wspólnych minimalnych standardów dla organizacji niekomercyjnych w Unii, która dzięki określeniu minimalnych standardów stworzy równe warunki działania dla organizacji niekomercyjnych, umożliwi społeczeństwu obywatelskiemu korzystanie ze swobód i praw podstawowych, a także przyczyni się do wzmocnienia demokracji europejskiej, zgodnie z zaleceniami przedstawionymi w niniejszej rezolucji i części II załącznika do niej;

36.

zwraca się do Komisji, aby wykorzystała wyniki analizy porównawczej przeprowadzonej zgodnie z ust. 11 w celu załączenia do wniosku dotyczącego rozporządzenia zawartego w części I załącznika do niniejszego projektu rezolucji oraz do wniosku dotyczącego dyrektywy zawartego w części II załącznika do niniejszego projektu rezolucji wykazu krajowych form organizacji, które należy uznać za objęte zgodnie z art. 3 ust. 2 wniosku zawartego w części I załącznika oraz z art. 1 wniosku zawartego w części II załącznika;

o o

37.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji oraz zaleceń zawartych w załączniku Komisji i Radzie.

(1) Rezolucja ustawodawcza zawierająca opinię Parlamentu Europejskiego w sprawie wniosku Komisji dotyczącego rozporządzenia Rady (EWG) w sprawie statutu stowarzyszenia europejskiego (Dz.U. C 42 z 15.2.1993, s. 89).

(2) Wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia Rady (EWG) w sprawie statutu stowarzyszenia europejskiego (COM(1991)0273 – SYN 386).

(3) Dz.U. C 99 z 13.4.1987, s. 205.

(4) Dz.U. C 395 z 29.9.2021, s. 2.

(5) Dz.U. C 199 E z 7.7.2012, s. 187.

(6) Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 21 października 2005 r., Ouranio Toxo i in. przeciwko Grecji, n. 74989/01, ECLI:CE:ECHR:2005:1020JUD007498901.

(7) Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 18 czerwca 2020 r. w sprawie C-78/18, Komisja przeciwko Węgrom, ECLI:EU:C:2020:476, pkt 113.

(8) Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 11 listopada 2021 r. w sprawie wzmocnienia demokracji oraz wolności i pluralizmu mediów w UE – niewłaściwe wykorzystywanie postępowań cywilnych i karnych do uciszania dziennikarzy, organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego (2021/2036(INI)).

(9) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012 (Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1).

ZAŁĄCZNIK DO PROJEKTU REZOLUCJI:

ZALECENIA DOTYCZĄCE TREŚCI POSTULOWANEGO WNIOSKU

CZĘŚĆ I

Wniosek dotyczący

ROZPORZĄDZENIA RADY

w sprawie statusu stowarzyszenia europejskiego

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 352,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

Projekty transgraniczne i inne formy współpracy, w szczególności z udziałem społeczeństwa obywatelskiego, przyczyniają się w decydujący sposób do osiągnięcia celów Unii, w tym do promowania jej wartości, oraz do rozwijania wielu różnych działań o znaczeniu transnarodowym, które służą interesowi ogólnemu w rozlicznych dziedzinach.

(2)

Europejska współpraca transgraniczna między obywatelami a stowarzyszeniami przedstawicielskimi ma zasadnicze znaczenie dla stworzenia newralgicznego europejskiego społeczeństwa obywatelskiego, które jest ważnym elementem europejskiej demokracji i integracji europejskiej zgodnie z art. 11 i 15 Traktatu o Unii Europejskiej.

(3)	W dążeniu do realizacji swoich celów wiele stowarzyszeń odgrywa znaczącą rolę w gospodarce i w rozwoju rynku wewnętrznego, regularnie angażując się w działalność gospodarczą.

(4)	Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady …/… („dyrektywa w sprawie standardów minimalnych”) ma na celu zbliżenie przepisów ustawowych państw członkowskich, aby zapewnić minimalne standardy i sprzyjające otoczenie, które ułatwiają organizacjom niekomercyjnym wykonywanie ich pracy.

(5)

Stowarzyszenia są spoiwem naszego społeczeństwa. Odgrywają kluczową rolę – pomagają ludziom, zachęcają ich do aktywnego uczestnictwa w życiu demokratycznym i społecznym Unii i dają im do tego siłę, szczególnie osobom zagrożonym wykluczeniem i dyskryminacją, a także mogą odgrywać zasadniczą rolę w procesie kształtowania polityki Unii.

(6)	Unia powinna zapewnić stowarzyszeniom – które są formą organizacji ogólnie uznaną we wszystkich państwach członkowskich – odpowiedni instrument prawny mogący wspierać ich działalność transnarodową i transgraniczną, a także przyczyniający się do dialogu obywatelskiego na poziomie Unii.

(7)	Wprowadzenie pewnej formy organizacji na poziomie Unii ułatwiłoby wszystkim stowarzyszeniom realizację ich transgranicznych celów i działań na rynku wewnętrznym.

(8)

Artykuł 63 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz art. 7, 8 i 12 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”) chronią organizacje niekomercyjne przed dyskryminującymi i nieuzasadnionymi ograniczeniami dostępu do zasobów i swobodnego przepływu kapitału w Unii. Dotyczy to również możliwości poszukiwania, zabezpieczania i wykorzystywania zasobów zarówno krajowych, jak i zagranicznych, co ma zasadnicze znaczenie dla istnienia i funkcjonowania każdego podmiotu prawnego. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 18 czerwca 2020 r. w sprawie C-78/18, Komisja przeciwko Węgrom (1), ograniczenia należy nakładać tylko w odniesieniu do uzasadnionych celów, takich jak względy bezpieczeństwa narodowego, bezpieczeństwa publicznego lub porządku publicznego, i powinny one być proporcjonalne do celu, jakim jest ochrona takich interesów, oraz stanowić jak najmniej inwazyjne środki służące osiągnięciu zamierzonego celu. Odnosi się to między innymi do ograniczeń wynikających z przepisów dotyczących zwalczania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, które są stosowane zgodnie z zasadami konieczności i proporcjonalności, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązków w zakresie oceny ryzyka wynikających z prawa międzynarodowego i unijnego. W związku z tym państwa członkowskie nie mogą stosować nieuzasadnionych, zbyt inwazyjnych lub zakłócających środków, w tym wymogów w zakresie sprawozdawczości, które nakładają nadmierne lub kosztowne obciążenia na organizacje.

(9)

Osoby fizyczne i prawne mogą tworzyć spółki europejskie na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 2157/2001 (2), spółdzielnie europejskie na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 1435/2003 (3) oraz partie europejskie na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1141/2014 (4). Żaden z tych instrumentów nie przewiduje jednak możliwości współpracy transgranicznej stowarzyszeń.

(10)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1082/2006 (5) przewiduje utworzenie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT). Ugrupowania takie tworzone są głównie przez władze państwowe lub lokalne lub inne podmioty prawa publicznego. W związku z tym pozarządowe podmioty społeczeństwa obywatelskiego i obywatele nie są objęci jego zakresem.

(11)

Europejskie ugrupowanie interesów gospodarczych (EUIG), przewidziane w rozporządzeniu (EWG) nr 2137/85 (6), umożliwia przedsiębiorstwom wspólne prowadzenie niektórych działań, przy równoczesnym zachowaniu niezależności jego członków. EUIG nie zaspokaja jednak szczególnych potrzeb stowarzyszeń społeczeństwa obywatelskiego.

(12)	Konieczne jest zatem ustanowienie na poziomie Unii odpowiednich zharmonizowanych ram prawnych i przepisów, które umożliwią tworzenie stowarzyszeń europejskich posiadających osobowość prawną oraz będą regulować powstawanie i funkcjonowanie takich stowarzyszeń w wymiarze transgranicznym.

(13)

Partie polityczne i związki zawodowe, a także kościoły i inne wspólnoty religijne oraz organizacje światopoglądowe lub niewyznaniowe powinny być wyłączone z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia ze względu na brak kompetencji Unii do regulowania ich statusu oraz ze względu na ich szczególny status w prawie krajowym. Z tych powodów należy je traktować odmiennie od innych stowarzyszeń nieposiadających takiego statusu, takich jak niekomercyjne wyznaniowe organizacje charytatywne lub organizacje zwalczające dyskryminację, w tym na rynku pracy.

(14)

Niniejsze rozporządzenie nie powinno naruszać praw pracowniczych i związkowych, w tym istniejących praw i ochrony w kontekście postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych, połączeń i przejęć przedsiębiorstw oraz w zakresie informacji i wynagrodzeń. Pracodawcy powinni wypełniać swoje obowiązki niezależnie od formy, w jakiej prowadzą działalność.

(15)

Należy zadbać o koordynację na szczeblu Unii, aby uniknąć fragmentacji i wspierać zharmonizowane podejście w całej Unii do stosowania niniejszego rozporządzenia. W związku z tym należy przewidzieć w niniejszym rozporządzeniu wyznaczenie Rady Stowarzyszeń Europejskich w strukturach Komisji lub odpowiednich instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii albo powiązanych z nimi.

(16)	Rada Stowarzyszeń Europejskich powinna zapraszać na swoje posiedzenia przedstawiciela Agencji Praw Podstawowych, jeżeli dotyczą one wolności zrzeszania się lub wolności wypowiedzi, zgodnie z art. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 168/2007 (7).

(17)

W niniejszym rozporządzeniu należy wprowadzić konkretne terminy procedur administracyjnych, w tym w odniesieniu do rejestracji i procedury przyznawania statusu pożytku publicznego. Podczas oceny wdrożenia i stosowania niniejszego rozporządzenia Komisja powinna w szczególności zbadać, w jaki sposób takie terminy są stosowane w praktyce.

(18)

Do celów weryfikacji wymogów określonych w art. 6 krajowe organy ds. stowarzyszeń mogą zwrócić się o podanie nazwisk i adresów członków założycieli. Tożsamość założycieli i członków organizacji niekomercyjnych, którzy są osobami fizycznymi, może być informacją szczególnie chronioną, w związku z czym państwa członkowskie powinny dopilnować, aby jakiekolwiek wymogi, których skutkiem jest przetwarzanie takich danych osobowych, nie naruszały rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 (8) (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), a w szczególności jego art. 9.

(19)

Stowarzyszenie europejskie może chcieć wprowadzić rozróżnienie między różnymi kategoriami członków w celu przyznania prawa głosu wyłącznie członkom pełnoprawnym, przy jednoczesnym uznaniu członków stowarzyszonych, którzy popierają sprawę bez prawa głosu, lub członków honorowych zwolnionych z obowiązku uiszczania opłaty członkowskiej, ale posiadających prawo głosu. Kategoryzacja członków nie powinna prowadzić do nieuzasadnionej dyskryminacji, w szczególności ze względu na obywatelstwo.

(20)	Ponieważ zakres niniejszego rozporządzenia jest ograniczony do stowarzyszeń niekomercyjnych, TFUE nie przewiduje innej podstawy prawnej niż ta określona w art. 352.

(21)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, mianowicie ustanowienie stowarzyszenia europejskiego, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na wyżej wymienione powody możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Rozdział I

Przedmiot i przepisy ogólne

Artykuł 1

Przedmiot

1. Niniejsze rozporządzenie określa warunki i procedury regulujące tworzenie, rejestrację i regulację podmiotów prawnych w formie stowarzyszenia europejskiego oraz zarządzanie nimi.

2. Stowarzyszenie europejskie jest niezależnym i samorządnym podmiotem transgranicznym utworzonym na stałe na terytorium Unii na podstawie dobrowolnej umowy między osobami fizycznymi lub prawnymi z myślą o wspólnym niedochodowym celu.

3. Stowarzyszenie europejskie swobodnie określa swoje cele, jak również działania niezbędne do ich realizacji.

4. Cele stowarzyszenia europejskiego nie naruszają celów i wartości, na których opiera się Unia, i wspierają ich propagowanie, jak określono w art. 2 i 3 Traktatu o Unii Europejskiej.

5. Stowarzyszenie europejskie jest oparte na członkostwie i swobodnie określa strukturę swojego członkostwa. Może to obejmować określenie szczególnych wymogów dla członków w oparciu o rozsądne i obiektywne kryteria, z zastrzeżeniem zasady niedyskryminacji.

Artykuł 2

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

„niekomercyjny” oznacza, że głównym celem nie jest generowanie zysku, nawet w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej. W przypadku gdy organizacja niekomercyjna generuje zysk, jest on inwestowany w organizację, aby realizować jej cele, a nie rozdzielany między członków, założycieli lub inne podmioty prywatne. Przyznanie statusu pożytku publicznego zgodnie z art. 21 nie jest warunkiem koniecznym do uznania, że organizacja ma charakter niekomercyjny. Jednak w przypadku przyznania statusu pożytku publicznego cel organizacji uznaje się za niekomercyjny;

„niezależny” w odniesieniu do stowarzyszeń oznacza wolny od wszelkiej nieuzasadnionej ingerencji państwa i niebędący częścią struktury rządowej lub administracyjnej. W związku z tym ani otrzymanie finansowania rządowego, ani udział w organie doradczym rządu nie wyklucza uznania stowarzyszenia za niezależne, o ile takie finansowanie i taki udział nie mają wpływu na autonomię funkcjonowania stowarzyszenia i podejmowanie przez nie decyzji;

c)	„samorządny” w odniesieniu do stowarzyszeń oznacza, że stowarzyszenie ma strukturę instytucjonalną umożliwiającą mu sprawowanie wszystkich wewnętrznych i zewnętrznych funkcji organizacyjnych oraz umożliwiającą podejmowanie podstawowych decyzji w sposób niezależny;

d)	„pożytek publiczny” oznacza poprawę dobrostanu społeczeństwa lub jego części w ogólnym interesie społeczeństwa;

„transgraniczny” w odniesieniu do stowarzyszeń oznacza dążenie do osiągnięcia celu, jakim jest współpraca transnarodowa lub współpraca transgraniczna wewnątrz Unii, lub że członkowie założyciele stowarzyszenia pochodzą z co najmniej dwóch państw członkowskich, co oznacza, że są obywatelami lub rezydentami państwa członkowskiego, jeżeli są osobami fizycznymi, lub mają siedzibę statutową w państwie członkowskim, jeżeli są osobami prawnymi;

„członek” oznacza osobę fizyczną lub prawną, która dobrowolnie i celowo złożyła wniosek o przystąpienie do stowarzyszenia, aby wspierać jego cele i działania, i która została przyjęta do stowarzyszenia na podstawie statutu tego stowarzyszenia. W przypadku gdy stowarzyszenie powstaje w wyniku przekształcenia lub połączenia, można rozstrzygająco zakładać, że istnieje wola członkostwa.

Artykuł 3

Przepisy mające zastosowanie do stowarzyszeń europejskich

1. Stowarzyszenie europejskie regulują przepisy niniejszego rozporządzenia i statut stowarzyszenia. W sprawach nieuregulowanych niniejszym rozporządzeniem stowarzyszenie europejskie podlega prawu państwa członkowskiego, w którym znajduje się jego siedziba statutowa.

2. Państwa członkowskie określają podmiot prawny lub kategorię podmiotów prawnych, które można uznać za porównywalne ze stowarzyszeniem europejskim do celów określenia prawa właściwego, zgodnie z ust. 1, spójnie z przepisami i celami niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 4

Krajowy organ ds. stowarzyszeń

1. Państwa członkowskie wyznaczają niezależny organ publiczny („krajowy organ ds. stowarzyszeń”) i informują o tym Radę Stowarzyszeń Europejskich, o której mowa w art. 5, oraz Komisję. Krajowy organ ds. stowarzyszeń jest odpowiedzialny za rejestrację stowarzyszeń europejskich zgodnie z art. 10 oraz za monitorowanie stosowania niniejszego rozporządzenia w pełnej zgodności z podstawowymi prawami i wolnościami stowarzyszeń europejskich przewidzianymi w Traktatach i w Karcie.

2. Każdy krajowy organ ds. stowarzyszeń przyczynia się do spójnego stosowania niniejszego rozporządzenia w całej Unii. W tym celu krajowe organy ds. stowarzyszeń współpracują ze sobą, m.in. w Radzie Stowarzyszeń Europejskich zgodnie z art. 5 i 22 niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 5

Rada Stowarzyszeń Europejskich

1. Niniejszym wyznacza się Radę Stowarzyszeń Europejskich.

2. Radę Stowarzyszeń Europejskich wspiera sekretariat.

3. W skład Rady Stowarzyszeń Europejskich wchodzi po jednym przedstawicielu każdego krajowego organu ds. stowarzyszeń i trzech przedstawicieli Komisji.

4. Rada Stowarzyszeń Europejskich niezależnie wykonuje powierzone jej zadania i korzysta z przysługujących jej uprawnień.

5. Aby zapewnić spójne stosowanie niniejszego rozporządzenia, Rada Stowarzyszeń Europejskich:

a)	opracowuje, we współpracy z Komisją i krajowymi organami ds. stowarzyszeń, wspólne formularze lub inne narzędzia pomagające w elektronicznej rejestracji stowarzyszeń europejskich zgodnie z art. 10;

b)	tworzy cyfrową bazę danych stowarzyszeń europejskich na szczeblu Unii, służącą jako narzędzie do celów informacyjnych i statystycznych, a także do wspierania zorganizowanego dialogu obywatelskiego na temat spraw Unii, oraz zarządza tą bazą danych;

c)	przetwarza zawiadomienia o rejestracji, rozwiązaniu i innych istotnych decyzjach dotyczących stowarzyszeń europejskich do celów publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, jak przewidziano w niniejszym rozporządzeniu;

d)	ocenia adekwatność określenia przez państwa członkowskie porównywalnych podmiotów prawnych zgodnie z art. 3 ust. 2;

e)	przyjmuje i rozpatruje skargi dotyczące stosowania niniejszego rozporządzenia i podejmuje w związku z nimi działania następcze, z zastrzeżeniem zadań krajowych organów ds. stowarzyszeń;

f)	podejmuje decyzje w sprawie odwołań, w stosownych przypadkach za pośrednictwem komitetu odwoławczego zgodnie z art. 10 i 10a;

g)	bada wszelkie kwestie związane ze stosowaniem niniejszego rozporządzenia i konsultuje się z zainteresowanymi stronami oraz odpowiednimi podmiotami i ekspertami, z własnej inicjatywy lub na wniosek jednego z członków lub Komisji;

h)	wydaje wytyczne i zalecenia oraz wskazuje najlepsze praktyki dla krajowych organów ds. stowarzyszeń i stowarzyszeń europejskich, aby zapewnić spójne stosowanie niniejszego rozporządzenia;

przedstawia Komisji opinie i zalecenia, z własnej inicjatywy lub na wniosek jednego z członków lub Komisji i po konsultacji z odpowiednimi podmiotami, zainteresowanymi stronami i ekspertami, we wszelkich kwestiach związanych ze stowarzyszeniami europejskimi lub środkami wynikającymi z dyrektywy w sprawie standardów minimalnych;

przedstawia Komisji opinie i zalecenia w sprawie funduszy strukturalnych i operacyjnych mających na celu finansowanie społeczeństwa obywatelskiego, organizację dialogu obywatelskiego, a także ochronę i promowanie praw i wartości Unii zapisanych w TUE i TFUE oraz w Karcie, z myślą o wspieraniu i dalszym rozwoju otwartych, opartych na prawach, demokratycznych, równych i inkluzywnych społeczeństw kierujących się zasadą praworządności;

k)	propaguje współpracę oraz skuteczną dwustronną i wielostronną wymianę informacji i dobrych praktyk z krajowymi organami ds. stowarzyszeń i między nimi;

l)	promuje wspólne programy szkoleniowe i ułatwia wymianę personelu między krajowymi organami ds. stowarzyszeń.

6. Rada Stowarzyszeń Europejskich odpowiada przed Parlamentem Europejskim i Radą oraz co roku składa Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Komisji sprawozdanie ze swojej działalności.

7. Dyskusje Rady Stowarzyszeń Europejskich i jej członków podlegają przepisom rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1049/2001 (9).

8. Rada Stowarzyszeń Europejskich przyjmuje regulamin wewnętrzny i ustala własne zasady działania.

9. Rada Stowarzyszeń Europejskich może zapraszać na swoje posiedzenia przedstawicieli odpowiednich agencji europejskich i niezależnych ekspertów, w szczególności ze środowisk akademickich i społeczeństwa obywatelskiego, i regularnie zasięga ich opinii.

Rozdział II

Utworzenie i rejestracja

Artykuł 6

Utworzenie

1. Stowarzyszenie europejskie powstaje:

za porozumieniem co najmniej trzech członków założycieli; członkowie założyciele pochodzą z co najmniej dwóch państw członkowskich, co oznacza, że są obywatelami lub rezydentami państwa członkowskiego, jeżeli są osobami fizycznymi, lub mają siedzibę statutową w państwie członkowskim, jeżeli są osobami prawnymi; lub

b)	w wyniku przekształcenia w stowarzyszenie europejskie istniejącego podmiotu utworzonego na mocy prawa państwa członkowskiego, spełniającego warunki wymienione w lit. a) i mającego siedzibę statutową w Unii; lub

c)	w wyniku połączenia co najmniej dwóch istniejących stowarzyszeń europejskich; lub

d)	w wyniku połączenia co najmniej jednego istniejącego stowarzyszenia europejskiego i co najmniej jednego podmiotu należącego do kategorii określonych zgodnie z art. 3 ust. 2; lub

w wyniku połączenia co najmniej dwóch podmiotów określonych zgodnie z art. 3 ust. 2, utworzonych na mocy prawa państw członkowskich i mających siedzibę statutową w Unii, pod warunkiem że łącznie podmioty te mają co najmniej trzech członków i członkowie ci pochodzą z co najmniej dwóch różnych państw członkowskich.

2. Państwo członkowskie może postanowić, że podmiot, który należy do podmiotów określonych zgodnie z art. 3 ust. 2 i którego siedziba statutowa nie znajduje się w Unii, może uczestniczyć w utworzeniu stowarzyszenia europejskiego, pod warunkiem że taki podmiot utworzony jest zgodnie z prawem państwa członkowskiego, ma siedzibę statutową w tym państwie członkowskim oraz ma możliwy do wykazania, ciągły gospodarczy, społeczny lub kulturowy związek z tym państwem członkowskim.

3. Utworzenie stowarzyszenia europejskiego odbywa się na podstawie pisemnego porozumienia między wszystkimi członkami założycielami lub w formie pisemnego protokołu zebrania założycielskiego, podpisanego przez wszystkich członków założycieli i należycie sprawdzonego, jeśli prawo krajowe wymaga takiej weryfikacji w celu utworzenia stowarzyszenia.

4. Wystąpienie członka założyciela ze stowarzyszenia europejskiego nie prowadzi automatycznie do zakończenia działalności lub do rozwiązania stowarzyszenia europejskiego, pod warunkiem że stowarzyszenie to nadal prowadzi działalność na podstawie porozumienia osób, których liczba jest równa co najmniej liczbie wymienionej w ust. 1 lit. a).

5. Utworzenia stowarzyszenia europejskiego ani jakichkolwiek procesów restrukturyzacji nie można wykorzystywać do osłabienia praw pracowniczych i praw związkowych ani do pogorszenia warunków pracy. Zgodnie z obowiązującymi układami zbiorowymi oraz prawem krajowym i unijnym obowiązki wobec pracowników i wierzycieli są nadal wypełniane, a pracownicy, wolontariusze, związki zawodowe i przedstawiciele pracowników są należycie informowani i przeprowadza się z nimi konsultacje. W stosownych przypadkach respektuje się i utrzymuje w mocy układy zbiorowe i prawa pracowników do reprezentacji na szczeblu zarządu.

Artykuł 7

Członkostwo

Stowarzyszenia europejskie mogą wprowadzać rozróżnienie między pełnoprawnymi członkami a innymi kategoriami członków. Statut stowarzyszenia europejskiego określa prawa i obowiązki każdej kategorii członków, w szczególności w odniesieniu do prawa głosu.

Artykuł 8

Statut

1. Członkowie założyciele sporządzają i podpisują statut stowarzyszenia europejskiego w chwili jego utworzenia lub na zebraniu założycielskim.

2. Statut zawiera co najmniej następujące informacje dotyczące stowarzyszenia europejskiego:

a)	jego nazwę, przed którą lub po której dodaje się skrót „SE”;

b)	dokładne określenie jego celów, niekomercyjnego charakteru oraz, w stosownych przypadkach, opis celów pożytku publicznego;

c)	adres jego siedziby statutowej;

d)	jego aktywa w momencie utworzenia;

e)	nazwę i adres siedziby statutowej członków założycieli, w przypadku osób prawnych;

f)	warunki i procedury przyjmowania i wykluczania członków oraz rezygnacji z członkostwa;

g)	prawa i obowiązki jego członków oraz, w odpowiednich przypadkach, różne kategorie członków i prawa i obowiązki członków każdej kategorii;

postanowienia regulujące liczbę członków zarządu, skład, powoływanie i odwoływanie zarządu, warunki wszczynania postępowań w imieniu stowarzyszenia przeciwko członkom zarządu, jak również postanowienia regulujące funkcjonowanie, uprawnienia i obowiązki zarządu, w tym uprawnienia do reprezentacji w kontaktach z osobami trzecimi;

i)	postanowienia dotyczące funkcjonowania, uprawnień i obowiązków walnego zgromadzenia, o którym mowa w art. 16, w tym wymogi dotyczące większości i kworum;

j)	postanowienia dotyczące praw i obowiązków członków, w tym prawa głosu i prawa do składania wniosków;

k)	podstawy i procedury jego dobrowolnego rozwiązania;

l)	wyraźne zobowiązanie do poszanowania wartości Unii zapisanych w art. 2 TUE;

m)	czy zbywa ono kapitał założycielski, a jeśli tak, to jaką kwotę tego kapitału;

n)	częstotliwość zwoływania walnego zgromadzenia; oraz

o)	datę przyjęcia statutu i tryb jego zmiany.

Artykuł 9

Siedziba statutowa

1. Siedziba statutowa stowarzyszenia europejskiego znajduje się na terytorium Unii, w miejscu określonym w jego statucie. Siedziba statutowa znajduje się tam, gdzie mieści się centralna administracja stowarzyszenia europejskiego lub główne miejsce prowadzenia działalności w UE.

2. W przypadku utworzenia stowarzyszenia europejskiego w wyniku przekształcenia zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. b) jego członkowie decydują, czy pozostawić siedzibę statutową stowarzyszenia europejskiego w państwie członkowskim, w którym zarejestrowano podmiot pierwotny, czy też przenieść ją do innego państwa członkowskiego.

3. W przypadku utworzenia stowarzyszenia europejskiego w wyniku połączenia zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c), d) lub e) jego członkowie decydują, w którym z państw członkowskich, w których zarejestrowane są łączące się podmioty, ma się znajdować siedziba statutowa stowarzyszenia europejskiego.

Artykuł 10

Rejestracja

1. W terminie 30 dni od daty utworzenia stowarzyszenia europejskiego zgodnie z art. 6 ust. 3 jego członkowie założyciele składają wniosek o rejestrację do krajowego organu ds. stowarzyszeń.

2. Krajowy organ ds. stowarzyszeń, po sprawdzeniu, czy wnioskodawcy spełniają wymogi określone w niniejszym rozporządzeniu, podejmuje decyzję w sprawie rejestracji stowarzyszenia europejskiego w terminie 30 dni od otrzymania wniosku.

3. Państwo członkowskie nie nakłada dodatkowych wymogów poza wymogami określonymi w niniejszym rozporządzeniu.

4. Jeżeli wniosek zostanie przyjęty przez krajowy organ ds. stowarzyszeń, rejestruje on stowarzyszenie europejskie we właściwym rejestrze krajowym i w ciągu 15 dni powiadamia o swojej decyzji Radę Stowarzyszeń Europejskich, która wpisuje stowarzyszenie europejskie do cyfrowej bazy danych stowarzyszeń europejskich utworzonej zgodnie z art. 5 ust. 5 lit. b). W tym samym terminie krajowy organ ds. stowarzyszeń powiadamia również o swojej decyzji Urząd Publikacji Unii Europejskiej, który zapewnia niezwłoczne opublikowanie tych informacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

5. Jeżeli w ciągu 30 dni od daty złożenia wniosku o rejestrację zostanie on odrzucony lub nie zapadnie decyzja w jego sprawie, wnioskodawca może odwołać się do komitetu odwoławczego powołanego na mocy art. 11 w terminie 15 dni od daty otrzymania decyzji o odrzuceniu wniosku lub po upływie 30-dniowego terminu przewidzianego na podjęcie decyzji.

Komitet odwoławczy podejmuje decyzję w sprawie wniosku o rejestrację w terminie 30 dni od daty wniesienia odwołania.

Jeżeli komitet odwoławczy zatwierdzi wniosek o rejestrację lub nie wyda decyzji w terminie 30 dni, krajowy organ ds. stowarzyszeń przystępuje do rejestracji w terminie 15 dni od takiej decyzji lub zaniechania działania.

Każda decyzja o odrzuceniu wniosku o rejestrację jest przekazywana wnioskodawcom i zawiera należycie uzasadnione powody odrzucenia.

6. Po wpisaniu stowarzyszenia europejskiego do odpowiedniego rejestru krajowego zgodnie z ust. 4 jego rejestracja staje się skuteczna na całym terytorium Unii.

7. Rejestracja odbywa się za pośrednictwem wspólnych formularzy rejestracyjnych lub innych narzędzi, o których mowa w art. 5. Procedura rejestracji jest elektroniczna i dostępna. Wnioskodawcy mogą posługiwać się w tej procedurze językiem urzędowym lub jednym z języków urzędowych państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba statutowa stowarzyszenia europejskiego. Opłaty rejestracyjne nie mogą być wyższe niż opłaty mające zastosowanie do podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 2, i nie mogą przekraczać kosztów administracyjnych ani stanowić nadmiernego obciążenia finansowego, z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności. Krajowe organy ds. stowarzyszeń umożliwiają rejestrację za pomocą środków nieelektronicznych.

8. Po otrzymaniu wniosku o przyznanie stowarzyszeniu europejskiemu statusu organizacji pożytku publicznego krajowy organ ds. stowarzyszeń ocenia wniosek pod kątem wymogów określonych w niniejszym rozporządzeniu. Krajowy organ ds. stowarzyszeń nie nakłada innych wymogów poza wymogami określonymi w niniejszym rozporządzeniu.

9. W terminie 15 dni od otrzymania wniosku o przyznanie statusu organizacji pożytku publicznego krajowy organ ds. stowarzyszeń przyjmuje wiążącą decyzję w sprawie wniosku. W należycie uzasadnionych przypadkach termin ten można przedłużyć o 15 dni, jeżeli ocena wniosku wymaga jego dalszego rozpatrzenia lub gdy wymagana jest opinia Rady Stowarzyszeń Europejskich. Krajowy organ ds. stowarzyszeń niezwłocznie informuje stowarzyszenie europejskie o czasie trwania i powodach przedłużenia początkowego terminu 15 dni.

10. Jeżeli krajowy organ ds. stowarzyszeń przyjmie wniosek o przyznanie statusu organizacji pożytku publicznego, rejestruje tę decyzję we właściwym rejestrze krajowym i w ciągu 15 dni powiadamia o swojej decyzji Radę Stowarzyszeń Europejskich, która wpisuje status pożytku publicznego stowarzyszenia europejskiego do cyfrowej bazy danych stowarzyszeń europejskich utworzonej zgodnie z art. 5 ust. 5 lit. b). W tym samym terminie krajowy organ ds. stowarzyszeń powiadamia również o swojej decyzji Urząd Publikacji Unii Europejskiej, który zapewnia niezwłoczne opublikowanie tych informacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

11. Przyjęta decyzja dotycząca statusu organizacji pożytku publicznego staje się skuteczna w całej Unii po wpisaniu do odpowiedniego rejestru krajowego zgodnie z ust. 10.

12. W przypadku gdy wniosek o przyznanie statusu organizacji pożytku publicznego zostanie odrzucony lub nie zostanie rozpatrzony w terminie, o którym mowa w ust. 9, wnioskodawca może, w terminie 15 dni od otrzymania decyzji o odrzuceniu wniosku, odwołać się do komitetu odwoławczego lub, po upływie terminu na wydanie decyzji, przekazać wniosek komitetowi odwoławczemu ustanowionemu na mocy art. 11.

Komitet odwoławczy podejmuje decyzję w terminie 15 dni od odwołania lub przekazania wniosku lub, w należycie uzasadnionych przypadkach, w terminie 30 dni.

Jeżeli komitet odwoławczy zatwierdzi wniosek o przyznanie statusu organizacji pożytku publicznego lub nie wyda decyzji w terminie przewidzianym w akapicie pierwszym, krajowy organ ds. stowarzyszeń przyznaje statusu organizacji pożytku publicznego w terminie 15 dni od takiej decyzji lub zaniechania działania.

Każda decyzja o odrzuceniu wniosku o rejestrację jest przekazywana wnioskodawcom i zawiera należycie uzasadnione powody odrzucenia.

13. Członkowie założyciele stowarzyszenia europejskiego mogą jednocześnie podjąć decyzję o złożeniu wniosku o rejestrację i przyznanie statusu organizacji pożytku publicznego, w którym to przypadku decyzja w sprawie obu wniosków jest rozpatrywana jednocześnie i zastosowanie ma dłuższy termin.

Artykuł 11

Komitet odwoławczy

1. Do dnia… [… … miesięcy od daty wejścia w życie niniejszego rozporządzenia]. r. Rada Stowarzyszeń Europejskich powołuje komitet odwoławczy, w którego skład wchodzi po jednym przedstawicielu z każdego państwa członkowskiego oraz jeden przedstawiciel Komisji. Przedstawiciel Komisji pełni funkcję przewodniczącego.

2. Komisja zapewnia obsługę sekretariatu Rady Stowarzyszeń Europejskich.

3. Komitet odwoławczy jest zwoływany przez przewodniczącego i podejmuje decyzje bezwzględną większością głosów swoich członków.

Artykuł 12

Przeniesienie siedziby statutowej

1. Stowarzyszenie europejskie może przenieść swoją siedzibę statutową do innego państwa członkowskiego zgodnie z niniejszym artykułem. Państwa członkowskie gwarantują niezakłócony transfer aktywów i dokumentów należących do stowarzyszenia europejskiego, które przenosi siedzibę statutową. Przeniesienie to nie powoduje żadnych zmian w statucie stowarzyszenia europejskiego poza zmianami przewidzianymi w niniejszym artykule, likwidacji stowarzyszenia europejskiego ani powstania nowej osoby prawnej. Przeniesienie takie nie wpływa również na prawa i obowiązki istniejące przed przeniesieniem, z wyjątkiem praw i obowiązków nieodłącznie związanych z przeniesieniem.

2. Wniosek w sprawie przeniesienia jest sporządzany przez zarząd stowarzyszenia europejskiego i zostaje opublikowany zgodnie z przepisami krajowymi państwa członkowskiego, w którym mieści się jego siedziba statutowa.

3. Wniosek w sprawie przeniesienia sporządzony na podstawie ust. 2 zawiera szczegółowe informacje na temat:

a)	planowanej siedziby statutowej i proponowanej nazwy w przyjmującym państwie członkowskim,

b)	nazwy i adresu w państwie członkowskim pochodzenia,

c)	proponowanego zmienionego statutu, w tym, w stosownych przypadkach, nowej nazwy stowarzyszenia europejskiego,

d)	planowanego harmonogramu przeniesienia, oraz

e)	spodziewanych skutków prawnych i gospodarczych przeniesienia.

4. Decyzję o przeniesieniu można podjąć najwcześniej po upływie dwóch miesięcy od opublikowania wniosku. Decyzje o przeniesieniu podlegają warunkom przewidzianym w przypadku zmiany statutu stowarzyszenia europejskiego.

5. Wierzyciele i posiadacze innych praw wobec stowarzyszenia europejskiego, które to prawa poprzedzały publikację wniosku dotyczącego przeniesienia, mają prawo zażądać, by stowarzyszenie europejskie udzieliło im odpowiednich gwarancji. Udzielanie takich gwarancji podlega prawu krajowemu państwa członkowskiego, w którym przed przeniesieniem znajdowała się siedziba statutowa stowarzyszenia europejskiego. Państwa członkowskie mogą rozszerzyć zakres stosowania niniejszego przepisu o zobowiązania zaciągnięte przez stowarzyszenie europejskie wobec podmiotów publicznych przed datą przeniesienia.

6. Właściwy organ w państwie członkowskim, w którym znajduje się siedziba statutowa stowarzyszenia europejskiego, wydaje zaświadczenie potwierdzające, że czynności i formalności wymagane przed przeniesieniem zostały prawidłowo dopełnione.

7. Nowej rejestracji dokonuje się dopiero po przedstawieniu zaświadczenia, o którym mowa w ust. 8. Przeniesienie siedziby statutowej stowarzyszenia europejskiego oraz wynikające z tego zmiany w jego statucie stają się skuteczne od dnia rejestracji przeniesienia zgodnie z art. 10.

8. W odniesieniu do stowarzyszeń europejskich mających siedzibę statutową na terytorium danego państwa członkowskiego, państwo to może odmówić przeniesienia siedziby statutowej w przypadku formalnego sprzeciwu wniesionego przez wyznaczony właściwy organ w terminie dwóch miesięcy, o którym mowa w ust. 6. Sprzeciw taki może być wniesiony wyłącznie wtedy, gdy jest uzasadniony względami bezpieczeństwa publicznego. Informację o tym sprzeciwie przekazuje się krajowemu organowi ds. stowarzyszeń w państwie członkowskim przeznaczenia oraz Radzie Stowarzyszeń Europejskich.

9. W przypadku odmowy przeniesienia siedziby statutowej zgodnie z ust. 8 stowarzyszenie europejskie może, w terminie 15 dni od otrzymania decyzji odmownej, odwołać się do komitetu odwoławczego ustanowionego na mocy art. 11. Jeżeli ocena wniosku wymaga dalszego rozpatrzenia, komitet odwoławczy podejmuje decyzję w terminie 15 dni lub, w należycie uzasadnionych przypadkach, w terminie 30 dni.

10. Jeżeli komitet odwoławczy zatwierdzi przeniesienie lub nie dokona tego w terminie przewidzianym w ust. 11, krajowy organ ds. stowarzyszeń właściwego państwa członkowskiego zatwierdza przeniesienie w terminie 15 dni od takiej decyzji lub zaniechania działania.

Każda decyzja o odmowie przeniesienia jest przekazywana wnioskodawcom, wraz z należycie uzasadnionymi powodami podjęcia takiej decyzji.

11. Jeżeli ostatecznie zatwierdzono przeniesienie siedziby statutowej, krajowy organ ds. stowarzyszeń państwa członkowskiego, w którym stowarzyszenie europejskie miało swoją siedzibę statutową przed przeniesieniem, przekazuje tę informację w terminie 15 dni krajowemu organowi ds. stowarzyszeń państwa członkowskiego, do którego stowarzyszenie europejskie zamierza przenieść swoją siedzibę statutową, oraz Radzie Stowarzyszeń Europejskich. Nie później niż 15 dni po otrzymaniu tych informacji krajowy organ ds. stowarzyszeń w docelowym państwie członkowskim włącza stowarzyszenie europejskie do odpowiedniego rejestru krajowego. Rada Stowarzyszeń Europejskich dopilnowuje, aby szczegółowe informacje dotyczące przeniesienia były publikowane w cyfrowej bazie danych stowarzyszeń europejskich oraz w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej nie później niż 15 dni po otrzymaniu informacji od państwa członkowskiego, w którym stowarzyszenie europejskie miało swoją zarejestrowaną siedzibę statutową przed przeniesieniem. Przeniesienie siedziby statutowej stowarzyszenia europejskiego staje się skuteczne od dnia wpisania stowarzyszenia europejskiego do rejestru krajowego państwa członkowskiego jego nowej siedziby statutowej. Od tego momentu mogą się na nie powoływać osoby trzecie.

12. Stowarzyszenie europejskie, wobec którego toczy się postępowanie w sprawie rozwiązania, zamknięcia, likwidacji, upadłości, zawieszenia płatności lub inne podobne postępowanie, nie może przenieść siedziby statutowej.

Artykuł 13

Osobowość prawna

1. Stowarzyszenie europejskie nabywa osobowość prawną we wszystkich państwach członkowskich w dniu wpisania go do odpowiedniego rejestru krajowego.

2. Po złożeniu przez stowarzyszenie europejskie wniosku o rejestrację, lecz przed wpisaniem go do odpowiedniego rejestru krajowego, stowarzyszenie europejskie może korzystać z praw przysługujących mu jako osobie prawnej pod warunkiem wpisania w nazwie „stowarzyszenie europejskie w organizacji” oraz zgodnie z przepisami prawa krajowego dotyczącymi kontroli uprzedniej, które mają zastosowanie do stowarzyszeń krajowych w państwie członkowskim, w którym stowarzyszenie ma siedzibę statutową na etapie organizacji. Jeżeli przed nabyciem osobowości prawnej przez stowarzyszenie europejskie podjęto działania w jego imieniu, lecz stowarzyszenie nie wywiązuje się ze zobowiązań, które z tych działań wynikają, osoby fizyczne lub prawne, które podjęły te działania, ponoszą za nie wspólnie solidarną odpowiedzialność, chyba że przepisy krajowe państwa członkowskiego, w którym stowarzyszenie europejskie ma siedzibę statutową w trakcie organizacji, stanowią inaczej.

3. Od … [data wejścia w życie niniejszego rozporządzenia] wyłącznie stowarzyszenia europejskie utworzone i zarejestrowane zgodnie z niniejszym rozporządzeniem mogą umieszczać w swojej nazwie określenie „stowarzyszenie europejskie” w języku urzędowym lub językach urzędowych państwa członkowskiego, w którym mają siedzibę. Są one do tego upoważnione po wpisaniu do odpowiedniego rejestru krajowego zgodnie z art. 10 ust. 4.

4. Jako osoby prawne stowarzyszenia europejskie korzystają – w imieniu własnym – z uprawnień, praw i obowiązków, które są niezbędne do osiągnięcia ich celów, na takich samych warunkach jak osoby prawne określone zgodnie z art. 3 ust. 2 i założone zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba statutowa danego stowarzyszenia europejskiego.

5. Wskutek nabycia osobowości prawnej stowarzyszenie europejskie zyskuje prawo i zdolność do:

a)	zawierania umów i podejmowania innych czynności prawnych, w tym nabywania mienia ruchomego i nieruchomości;

b)	gromadzenia środków finansowych na wspieranie działalności nienastawionej na zysk;

c)	przyjmowania darowizn i zapisów;

d)	zatrudniania pracowników;

e)	występowania jako strona w postępowaniu sądowym; oraz

f)	korzystania z usług finansowych.

Artykuł 14

Zarząd i organy

1. Stowarzyszenie europejskie może swobodnie określić w swoim statucie własne wewnętrzne struktury zarządzania, z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia. Takie struktury i zarządzanie muszą być zawsze zgodne z demokratycznymi zasadami i podstawowymi wartościami Unii.

2. Stowarzyszeniem europejskim zarządzają co najmniej dwa organy: zarząd i walne zgromadzenie.

3. Zarząd lub walne zgromadzenie mogą powołać inne organy zarządzające zgodnie z warunkami i procedurami określonymi w niniejszym rozporządzeniu i statucie stowarzyszenia europejskiego.

Artykuł 15

Zarząd

1. Zarząd zarządza stowarzyszeniem europejskim w interesie stowarzyszenia i w dążeniu do realizacji jego celów, zgodnie ze statutem stowarzyszenia europejskiego.

2. Walne zgromadzenie wyznacza członków zarządu zgodnie ze statutem stowarzyszenia. Informacje o składzie zarządu są udostępniane krajowemu organowi ds. stowarzyszeń w terminie 6 miesięcy od daty jego wyboru. Krajowy organ ds. stowarzyszeń informuje o tym Radę Stowarzyszeń Europejskich. Informacje o wszelkich zmiany w składzie zarządu są udostępniane w ten sam sposób. Stowarzyszenie europejskie podaje takie informacje do wiadomości publicznej.

3. Dana osoba nie może zostać wybrana na członka zarządu i nie można jej powierzyć uprawnień ani odpowiedzialności w zakresie zarządzania lub reprezentowania stowarzyszenia zgodnie z ust. 6 poniżej, jeżeli została ona wykluczona z możliwości pełnienia funkcji w zarządzie lub innym podobnym organie zarządzającym lub nadzorczym podmiotu prawnego na podstawie:

a)	prawa unijnego lub krajowego mającego zastosowanie do tej osoby,

b)	prawa unijnego lub krajowego mającego zastosowanie do podmiotów prawnych określonych zgodnie z art. 3 ust. 2 w państwie członkowskim, w którym znajduje się siedziba statutowa stowarzyszenia europejskiego lub

c)	orzeczenia sądowego lub decyzji administracyjnej wydanych lub uznanych w jakimkolwiek państwie członkowskim.

4. W zakresie funkcji powierzonych członkom zarządu na mocy niniejszego rozporządzenia i statutu stowarzyszenia europejskiego wszyscy członkowie zarządu mają takie same prawa i obowiązki.

5. Zarząd może przekazać uprawnienia lub obowiązki zarządcze komitetom złożonym z co najmniej jednego członka stowarzyszenia europejskiego. Statut lub walne zgromadzenie określają warunki takiego przekazania uprawnień.

6. Zarząd może odbywać posiedzenia zwyczajne i nadzwyczajne. W ramach posiedzeń zwyczajnych zarząd zbiera się w odstępach czasu określonych w statucie stowarzyszenia europejskiego, nie rzadziej niż dwa razy w roku, w celu omówienia sprawozdań finansowych, działalności i przyszłych przewidywanych projektów stowarzyszenia europejskiego.

7. Raz w roku zarząd sporządza sprawozdanie dotyczące finansów i działalności stowarzyszenia europejskiego i przekazuje to sprawozdanie krajowemu organowi ds. stowarzyszeń oraz Radzie Stowarzyszeń Europejskich. Stowarzyszenie europejskie podaje również takie sprawozdanie roczne do wiadomości publicznej.

8. Z zastrzeżeniem art. 22 ust. 2 i w zakresie, w jakim ma on zastosowanie do podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 2, zarząd sporządza raz w roku sprawozdanie finansowe dotyczące finansów stowarzyszenia europejskiego, ze wskazaniem dochodów uzyskanych z działalności gospodarczej, środków takich jak kredyty i pożyczki bankowe, darowizn lub środków pieniężnych lub majątku otrzymanych bez rekompensaty w poprzednim roku kalendarzowym. W sprawozdaniu tym zawiera również preliminarz budżetowy na nadchodzący rok budżetowy. Zgodnie z prawem krajowym państwa członkowskie mogą wymagać od zarządu ujawnienia sprawozdania finansowego właściwemu organowi i członkom stowarzyszenia. W takim przypadku członkowie mogą zwrócić się do zarządu o dostarczenie dalszych informacji, w tym informacji na temat źródeł finansowania. Członkowie mogą to uczynić tylko wtedy, gdy po rozpatrzeniu rocznego sprawozdania finansowego jest to konieczne do celów przejrzystości i rozliczalności oraz pod warunkiem, że jest to proporcjonalne. W tym celu stowarzyszenie europejskie jest zobowiązane prowadzić pełną i dokładną dokumentację wszystkich transakcji finansowych, zgodnie z art. 23 ust. 1.

9. Członkowie zarządu są uprawnieni do reprezentowania stowarzyszenia europejskiego wobec osób trzecich oraz w postępowaniach sądowych, w granicach i na warunkach określonych w statucie stowarzyszenia. W przypadku gdy uprawnienie do reprezentowania stowarzyszenia europejskiego wobec osób trzecich przysługuje co najmniej dwóm członkom zarządu, osoby te wykonują to uprawnienie wspólnie.

10. Czynności podejmowane przez członków zarządu w imieniu stowarzyszenia europejskiego są wiążące dla stowarzyszenia wobec osób trzecich, z zastrzeżeniem że nie wykraczają one poza uprawnienia przyznane zarządowi na mocy obowiązującego prawa ani poza uprawnienia przyznane zarządowi zgodnie z prawem na mocy statutu stowarzyszenia europejskiego.

Artykuł 16

Walne zgromadzenie

1. Zgromadzenie ogólne stowarzyszenia europejskiego, w którym uczestniczą wszyscy członkowie, zwane jest walnym zgromadzeniem.

2. Zarząd zwołuje walne zgromadzenie zgodnie ze statutem stowarzyszenia europejskiego.

3. Członkowie są informowani o walnym zgromadzeniu nie później niż 15 dni przed wyznaczoną datą walnego zgromadzenia.

4. Zarząd może zwołać walne zgromadzenie w dowolnym momencie, z własnej inicjatywy lub na wniosek co najmniej jednej czwartej członków. W statucie można ustanowić niższy próg.

5. Członkowie mogą uczestniczyć fizycznie lub online w walnym zgromadzeniu, posiedzenie może także odbywać się w obu tych formach i nie ma to wpływu na ważność walnego zgromadzenia ani na ważność podjętych decyzji. Zarząd decyduje o tym, która z trzech form jest stosowana w odniesieniu do każdego walnego zgromadzenia, chyba że większość członków stowarzyszenia zaproponuje inną formę.

6. We wniosku o zwołanie walnego zgromadzenia określa się przyczyny jego zwołania oraz proponowane punkty porządku obrad.

7. Wszystkim członkom przysługuje prawo do informacji i wglądu do dokumentów przed każdym walnym zgromadzeniem, zgodnie z zasadami określonymi w statucie.

8. Każdy członek ma prawo uczestniczyć w walnym zgromadzeniu, zabierać na nim głos i przedkładać wnioski.

9. Członkowie korzystają z prawa głosu i prawa do przedkładania wniosków na walnym zgromadzeniu zgodnie ze statutem stowarzyszenia europejskiego, w myśl art. 8 ust. 2 lit. j).

10. Przed walnym zgromadzeniem członkowie mogą wyznaczyć innego członka do reprezentowania ich na posiedzeniu, zgodnie z procedurą określoną w statucie stowarzyszenia europejskiego. Jeden członek nie może reprezentować więcej niż dwóch innych członków.

11. Walne zgromadzenie podejmuje decyzje w sprawach bieżących większością głosów członków obecnych lub reprezentowanych na posiedzeniu, o ile nie przyjęto innych ustaleń. Głosy są dzielone zgodnie z przepisami ustanowionymi w statucie stowarzyszenia europejskiego.

Artykuł 17

Oddziały stowarzyszenia i członkowie odpowiedzialni za poszczególne projekty

1. Stowarzyszenie europejskie może posiadać oddziały regionalne. Oddziały nie mają odrębnej osobowości prawnej, ale mogą organizować swą działalność i zarządzać nią w imieniu stowarzyszenia, z zastrzeżeniem wymogów przewidzianych w statucie.

2. Zarząd stowarzyszenia europejskiego może wyznaczyć oddziały lub członków będących osobami prawnymi na członków odpowiedzialnych za wykonanie i wdrożenie projektów stowarzyszenia europejskiego. Państwa członkowskie zezwalają oddziałom lub członkom na realizację projektów, które podlegają ich właściwości, jako członkom stowarzyszenia europejskiego odpowiedzialnym w tym zakresie.

Artykuł 18

Zmiany statutu

1. Wszelkie zmiany statutu stowarzyszenia europejskiego omawia się na walnym zgromadzeniu zwołanym specjalnie w tym celu.

2. Członkowie są powiadamiani o posiedzeniach walnego zgromadzenia, których celem jest omówienie proponowanych zmian w statucie stowarzyszenia europejskiego i podjęcie decyzji w ich sprawie, co najmniej 30 dni kalendarzowych przed wyznaczonym terminem danego posiedzenia. Powiadomienie powinno zawierać propozycje tych zmian.

3. Walne zgromadzenie ma prawo dokonać zmian w statucie, jeżeli na posiedzeniu obecna lub reprezentowana jest co najmniej połowa członków stowarzyszenia europejskiego plus jeden.

4. Zmiany w statucie stowarzyszenia europejskiego przyjmuje się, jeżeli zagłosuje za nimi co najmniej dwie trzecie członków obecnych lub reprezentowanych na walnym zgromadzeniu.

5. Zmiany celu statutowego stowarzyszenia europejskiego przyjmuje się, jeżeli zagłosuje za nimi co najmniej trzy czwarte obecnych lub reprezentowanych członków walnego zgromadzenia.

6. Tekst przyjętego statutu przedkłada się w terminie sześciu miesięcy od daty jego przyjęcia krajowemu organowi ds. stowarzyszeń, który informuje Radę Stowarzyszeń Europejskich. Takie informacje są udostępniane publicznie przez stowarzyszenie europejskie i przekazywane Radzie Stowarzyszeń Europejskich w celu ich zapisania w europejskiej bazie danych, o której mowa w art. 5 ust. 5 lit. b).

Rozdział III

Przepisy dotyczące traktowania stowarzyszeń europejskich w państwach członkowskich

Artykuł 19

Zasada niedyskryminacji

1. Wszelkie dyskryminujące traktowanie stowarzyszeń europejskich jest zabronione.

2. Stowarzyszenia europejskie traktuje się tak samo jak równoważne podmioty krajowe określone zgodnie z art. 3 ust. 2.

Artykuł 20

Status organizacji pożytku publicznego

1. Stowarzyszenie europejskie może uzyskać status organizacji pożytku publicznego, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

cel organizacji i jej działalność zmierzają do osiągnięcia celu pożytku publicznego, który służy dobru społeczeństwa lub jego części, a tym samym jest korzystny dla dobra publicznego, z wyjątkiem sytuacji, gdy cel i działalność mają systematycznie i bezpośrednio przynosić korzyści strukturom określonej partii politycznej. Za cel pożytku publicznego uznaje się między innymi następujące cele:

(i)	sztuka, kultura lub ochrona miejsc o znaczeniu historycznym;

(ii)	ochrona środowiska i działania dotyczące zmiany klimatu;

(iii)

propagowanie i ochrona praw podstawowych i wartości Unii, w tym demokracji i praworządności, oraz przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, religię, niepełnosprawność, orientację seksualną lub inne względy;

(iv)	sprawiedliwość społeczna, włączenie społeczne i zapobieganie ubóstwu lub łagodzenie jego skutków;

(v)	wsparcie humanitarne i pomoc humanitarna, w tym pomoc w przypadku klęsk żywiołowych;

(vi)	pomoc rozwojowa i współpraca rozwojowa;

(vii)

ochrona słabszych grup społecznych, w tym dzieci, osób starszych, osób z niepełnosprawnościami, osób ubiegających się o ochronę międzynarodową lub korzystających z niej oraz osób w sytuacji bezdomności, a także pomoc i wsparcie dla tych grup;

(viii)

ochrona zwierząt;

(ix)	nauka, badania naukowe oraz innowacje;

(x)	kształcenie, szkolenie i angażowanie młodzieży;

(xi)	promowanie i ochrona zdrowia i dobrego samopoczucia, w tym świadczenie opieki medycznej;

(xii)

ochrona konsumentów; oraz

(xiii)

sport amatorski i jego popularyzacja.

b)	wszelka generowana przez organizację nadwyżka z jakiejkolwiek działalności gospodarczej lub innej działalności przynoszącej dochód jest wykorzystywana wyłącznie do promowania celów organizacji pożytku publicznego;

c)	w przypadku rozwiązania organizacji zabezpieczenia ustawowe gwarantują, że cały jej majątek będzie nadal służył celom pożytku publicznego;

d)	członkowie struktur zarządzających organizacją, którzy nie są jej pracownikami, nie są uprawnieni do pobierania wynagrodzenia wykraczającego poza odpowiedni zwrot kosztów.

2. Stowarzyszenie europejskie może zwrócić się do krajowego organu ds. stowarzyszeń państwa członkowskiego, w którym ma siedzibę statutową, o uznanie stowarzyszenia za organizację realizującą cele pożytku publicznego, zgodnie z wymogami określonymi w ust. 1.

3. Krajowy organ ds. stowarzyszeń podejmuje decyzję w sprawie wniosku o przyznanie statusu organizacji pożytku publicznego zgodnie z procedurą określoną w art. 10 ust. 8 i 9.

4. Państwa członkowskie traktują stowarzyszenie europejskie, które uzyskało status organizacji pożytku publicznego, tak samo jak podmioty prawa, którym nadano taki status na mocy ich przepisów krajowych.

Artykuł 21

Zasada traktowania narodowego

Stowarzyszenie europejskie podlega przepisom obowiązującego prawa krajowego, które mają zastosowanie do podmiotów prawa określonych zgodnie z art. 3 ust. 2, w państwie członkowskim siedziby statutowej stowarzyszenia.

Artykuł 22

Zasada niearbitralnego traktowania

Państwa członkowskie nie mogą traktować stowarzyszeń europejskich w inny sposób wyłącznie ze względu na polityczną atrakcyjność ich celu, dziedziny działalności lub źródeł finansowania.

Rozdział IV

Rejestracja i sprawozdawczość

Artykuł 23

Pozyskiwanie funduszy i swobodne korzystanie z aktywów

1. Stowarzyszenia europejskie mogą pozyskiwać, przyjmować, zbywać lub darować wszelkie zasoby, w tym finansowe, rzeczowe i materialne, a także pozyskiwać i przyjmować z jakiegokolwiek źródła zasoby ludzkie oraz zbywać je i przekazywać mu, niezależnie od tego, czy są one podmiotami publicznymi, osobami prywatnymi czy podmiotami prywatnymi, w dowolnym państwie członkowskim i w państwach trzecich.

2. Stowarzyszenia europejskie podlegają przepisom prawa unijnego i obowiązującego prawa krajowego dotyczącym opodatkowania, ceł, walut obcych, prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, a także przepisom regulującym finansowanie wyborów i partii politycznych, mającym zastosowanie do podmiotów prawnych, o których mowa w art. 3 ust. 2, w państwie członkowskim, w którym mają swoją siedzibę statutową.

3. Stowarzyszenia europejskie podlegają obowiązkom sprawozdawczości i publicznego ujawniania informacji zgodnie z prawem krajowym, w tym w odniesieniu do składu zarządu, przepisów statutu, finansowania i sprawozdań finansowych, o ile takie obowiązki spełniają cel interesu ogólnego, jakim jest zapewnienie przejrzystego funkcjonowania stowarzyszeń europejskich, ich rozliczalności oraz o ile takie obowiązki są konieczne i proporcjonalne.

Wywiązywanie się z obowiązków, o których mowa w akapicie pierwszym, nie może skutkować objęciem stowarzyszeń europejskich surowszymi przepisami niż te mające zastosowanie do równoważnych podmiotów krajowych określonych zgodnie z art. 3 ust. 2 oraz do podmiotów nastawionych na zysk. Takie obowiązki sprawozdawczości i publicznego ujawniania informacji nie skutkują różnym traktowaniem ani ograniczeniem praw i obowiązków stowarzyszenia europejskiego, niezależnie od tego, jak pożądany jest jego cel, i niezależnie od źródeł finansowania.

Artykuł 24

Rachunkowość i audyt

1. Stowarzyszenia europejskie prowadzą pełną i dokładną dokumentację wszystkich transakcji finansowych.

2. Stowarzyszenia europejskie sporządzają co najmniej raz w roku:

a)	roczne sprawozdania finansowe,

b)	w odpowiednich przypadkach skonsolidowane sprawozdania finansowe,

c)	preliminarz budżetowy na nadchodzący rok budżetowy oraz

d)	roczne sprawozdanie z działalności.

Zarząd przekazuje roczne sprawozdanie z działalności i sprawozdanie finansowe krajowemu organowi ds. stowarzyszeń zgodnie z art. 14 ust. 7 i 8.

3. Roczne sprawozdanie z działalności zawiera przynajmniej następujące elementy:

a)	informacje dotyczące działalności stowarzyszenia europejskiego w roku odniesienia,

b)	informacje na temat przewidywalnych perspektyw, jeżeli są dostępne, oraz

c)	opis sposobu, w jaki promowano cel pożytku publicznego w poprzednim roku, jeżeli stowarzyszeniu europejskiemu przyznano odpowiedni status.

4. Roczne sprawozdanie finansowe stowarzyszeń europejskich oraz – w stosownym przypadku – skonsolidowane sprawozdanie finansowe podlegają audytowi zgodnie z przepisami mającymi zastosowanie do podmiotów prawnych określonych w art. 3 ust. 2; audyt przeprowadza się w państwie członkowskim, w którym znajduje się siedziba statutowa danego stowarzyszenia europejskiego. Audyt przeprowadza się co najmniej raz na cztery lata, lecz nie częściej niż raz na dwa lata.

5. Sprawozdanie z audytu, o którym mowa w ust. 4, publikuje się w sposób przewidziany w prawie krajowym państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba statutowa stowarzyszenia europejskiego.

6. Organy państw członkowskich nie wymagają od stowarzyszeń europejskich zapewnienia dostępu do informacji o ich członkach będących osobami fizycznymi, chyba że jest to konieczne do celów publicznego dochodzenia w sprawie przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności w maksymalnym wymiarze co najmniej jednego roku i w następstwie orzeczenia niezależnego sądu lub trybunału.

7. Krajowy organ ds. stowarzyszeń przedstawia Radzie Stowarzyszeń Europejskich dwa razy w roku przegląd zawierający istotne informacje na temat wszystkich audytów, o których mowa w ust. 4, a Rada Stowarzyszeń Europejskich zapewnia publikację sprawozdania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej oraz na swojej stronie internetowej.

8. Zasady dotyczące rachunkowości i audytu, które mają zastosowanie do stowarzyszeń europejskich, nie mogą być mniej korzystne niż zasady mające zastosowanie do przedsiębiorstw zgodnie z dyrektywą 2006/43/WE (10) lub dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE (11).

9. Niniejszy artykuł stosuje się z zastrzeżeniem korzystniejszych odpowiednich przepisów krajowych w państwie członkowskim siedziby statutowej.

Rozdział V

Współpraca z państwami członkowskimi i odpowiedzialność

Artykuł 25

Współpraca z państwami członkowskimi

1. Krajowy organ ds. stowarzyszeń państwa członkowskiego dokonującego rejestracji konsultuje się terminowo z krajowymi organami ds. stowarzyszeń innych państw członkowskich we wszelkich istotnych kwestiach dotyczących zgodności z prawem i odpowiedzialności danego stowarzyszenia europejskiego oraz informuje o tym Radę Stowarzyszeń Europejskich.

2. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, krajowe organy ds. stowarzyszeń przekazują co roku przegląd wszelkich istotnych informacji na temat decyzji dotyczących stowarzyszeń europejskich na terytorium ich państwa członkowskiego. Przegląd ten obejmuje listę spraw, w których wszczęto postępowanie przygotowawcze przeciwko stowarzyszeniom europejskim, w tym spraw, w których wystąpiono o ujawnienie informacji dotyczących członków zgodnie z art. 24 ust. 6.

3. Jeżeli Rada Stowarzyszeń Europejskich uzna, że krajowy organ ds. stowarzyszeń nie zastosował się do niniejszego rozporządzenia, przekazuje Komisji wszystkie istotne informacje. Komisja ocenia te informacje i podejmuje odpowiednie działania.

4. Stowarzyszenia europejskie mają dostęp do skutecznych środków odwoławczych, aby zaskarżyć dotyczące ich decyzje podjęte przez krajowy organ ds. stowarzyszeń, w tym możliwość uzyskania kontroli sądowej wszelkich takich decyzji.

Artykuł 26

Odpowiedzialność stowarzyszeń europejskich i członków ich zarządów

1. Odpowiedzialność stowarzyszeń europejskich regulują przepisy mające zastosowanie do podmiotów prawnych określonych zgodnie z art. 3 ust. 2 w państwie członkowskim, w którym znajduje się ich siedziba statutowa.

2. Członkowie zarządu stowarzyszenia europejskiego ponoszą odpowiedzialność solidarną za straty lub szkody poniesione przez stowarzyszenie europejskie w wyniku naruszenia obowiązków związanych z pełnionymi przez nich funkcjami. Nie ponoszą jednak odpowiedzialności solidarnej za straty lub szkody poniesione przez stowarzyszenie europejskie, jeżeli udowodniono, że wynikały one z naruszenia szczególnych obowiązków związanych wyłącznie z funkcjami pełnionymi przez konkretnego członka.

3. Statut określa warunki wszczęcia postępowania w imieniu stowarzyszenia europejskiego przeciwko członkom zarządu.

Rozdział VI

Rozwiązanie, upadłość, likwidacja

Artykuł 27

Dobrowolne rozwiązanie

1. Stowarzyszenie europejskie może zostać rozwiązane na zasadzie dobrowolności:

a)	decyzją zarządu zgodnie z postanowieniami statutu stowarzyszenia europejskiego, za zgodą walnego zgromadzenia lub

b)	decyzją walnego zgromadzenia; walne zgromadzenie może wycofać taką decyzję, zanim rozwiązanie lub likwidacja stowarzyszenia europejskiego staną się faktycznie skuteczne.

2. Stowarzyszenie europejskie informuje krajowy organ ds. stowarzyszeń o swoim dobrowolnym rozwiązaniu zgodnie z ust. 1 nie później niż 15 dni kalendarzowych po podjęciu stosownej decyzji.

3. Krajowy organ ds. stowarzyszeń niezwłocznie usuwa stowarzyszenie europejskie z odpowiedniego rejestru krajowego i powiadamia Radę Stowarzyszeń Europejskich oraz Urząd Publikacji Unii Europejskiej o rozwiązaniu stowarzyszenia europejskiego zgodnie z ust. 1 nie później niż 15 dni po przyjęciu tego faktu do wiadomości. Niezwłocznie po takim powiadomieniu Rada Stowarzyszeń Europejskich publikuje zawiadomienie o rozwiązaniu stowarzyszenia Europejskiego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i usuwa stowarzyszenie europejskie z cyfrowej bazy danych Unii, a Urząd Publikacji Unii Europejskiej publikuje zawiadomienie o rozwiązaniu stowarzyszenia europejskiego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

4. Rozwiązanie stowarzyszenia europejskiego staje się skuteczne w całej Unii od dnia wykreślenia stowarzyszenia z odpowiedniego rejestru krajowego.

Artykuł 28

Przymusowe rozwiązanie

1. Stowarzyszenie europejskie może zostać rozwiązane wyłącznie ostatecznym orzeczeniem właściwego sądu lub trybunału państwa członkowskiego, w którym znajduje się lub ostatnio znajdowała siedziba statutowa stowarzyszenia europejskiego, jeżeli:

a)	siedziba statutowa stowarzyszenia europejskiego zostanie lub została przeniesiona poza terytorium Unii,

b)	warunki utworzenia stowarzyszenia europejskiego określone w niniejszym rozporządzeniu przestają być spełnione lub

c)	działalność stowarzyszenia europejskiego przestaje być zgodna z celami i wartościami Unii lub stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego.

2. W przypadku podjęcia decyzji o rozwiązaniu zgodnie z ust. 1 lit. a) lub b) Rada Stowarzyszeń Europejskich przyznaje stowarzyszeniu europejskiemu rozsądny termin na zlikwidowanie nieprawidłowości, zanim decyzja stanie się skuteczna.

3. Wnioskodawcy mają dostęp do skutecznych środków odwoławczych w celu odwołania się od decyzji o rozwiązaniu do właściwych sądów lub trybunałów odwoławczych.

4. Krajowy organ ds. stowarzyszeń niezwłocznie usuwa stowarzyszenie europejskie z odpowiedniego rejestru krajowego i informuje Radę Stowarzyszeń Europejskich oraz Urząd Publikacji Unii Europejskiej o przymusowym rozwiązaniu stowarzyszenia europejskiego nie później niż 15 dni po uprawomocnieniu się decyzji. Niezwłocznie po takim powiadomieniu Rada Stowarzyszeń Europejskich usuwa stowarzyszenie europejskie z cyfrowej bazy danych Unii, a Urząd Publikacji publikuje zawiadomienie o rozwiązaniu stowarzyszenia europejskiego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

5. Rozwiązanie stowarzyszenia europejskiego staje się skuteczne w całej Unii od dnia wykreślenia stowarzyszenia z odpowiedniego rejestru krajowego.

Artykuł 29

Likwidacja i upadłość

1. Rozwiązanie stowarzyszenia europejskiego pociąga za sobą jego likwidację. Likwidację taką regulują przepisy mające zastosowanie do podmiotów prawnych określonych zgodnie z art. 3 ust. 2 w państwie członkowskim, w którym znajduje się siedziba statutowa stowarzyszenia.

2. Stowarzyszenie europejskie zachowuje zdolność w rozumieniu art. 13 do czasu zakończenia likwidacji.

Artykuł 30

Przegląd i ocena

Do dnia… [pięć lat po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia] Komisja przedstawi Radzie i Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie dotyczące stosowania niniejszego rozporządzenia, jak również, w stosownym przypadku, ewentualnych propozycji zmian.

Rozdział VII

Artykuł 31

Przepisy końcowe

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie […] dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

CZĘŚĆ II

Wniosek

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie wspólnych standardów minimalnych dla organizacji niekomercyjnych w Unii (dyrektywa w sprawie standardów minimalnych)

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 114,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

Wolność zrzeszania się to prawo podstawowe uznane w Traktacie o Unii Europejskiej (TUE) i Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (dalej zwana „Kartą”) oraz w konstytucjach państw członkowskich, które ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania demokracji i stanowi zasadniczy warunek korzystania przez obywateli z innych praw podstawowych, w tym prawa do wolności wypowiedzi.

(2)	Organizacje niekomercyjne korzystają z ochrony niektórych praw, w tym praw podstawowych, w imieniu własnym, zgodnie z odpowiednim orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

(3)	Organizacje niekomercyjne wnoszą kluczowy wkład w osiąganie celów leżących w interesie publicznym i realizację celów Unii, w tym poprzez promowanie aktywnego udziału w życiu gospodarczym, demokratycznym i społecznym naszych społeczeństw.

(4)	Realizując swoje cele, organizacje niekomercyjne obecnie w pełni uczestniczą w życiu gospodarczym i w rozwoju rynku wewnętrznego. Między innymi angażują się w różne działania o znaczeniu zarówno krajowym, jak i transnarodowym oraz regularnie prowadzą działalność gospodarczą.

(5)

Organizacje niekomercyjne są w szczególności głównymi motorami rozwoju trzeciego sektora. Na podstawie wyników projektu pt. „Wkład trzeciego sektora w rozwój społeczno-gospodarczy Europy” z lat 2014–2017, koordynowanego przez Instytut Badań Społecznych (ISF) w Oslo, szacuje się, że sektor ten odpowiada za ok. 13 % siły roboczej w całej Europie (12).

(6)	Organizacje niekomercyjne odgrywają ważną rolę w opracowywaniu i wdrażaniu polityki Unii wspierającej rynek wewnętrzny, czego dowodem jest ich zaangażowanie w różne grupy ekspertów, takie jak Forum Wysokiego Szczebla do spraw Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Dostaw Żywności.

(7)

Sprawozdania, w tym te opracowywane przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej, wskazują na liczne przeszkody wynikające z krajowych przepisów ustawowych, wykonawczych lub praktyk administracyjnych regulujących tworzenie, rejestrację, operacje, finansowanie i działalność transgraniczną organizacji niekomercyjnych. Przeszkody te wpływają na zdolność osób prawnych lub fizycznych lub grup takich osób, niezależnie od ich obywatelstwa, do zakładania, rejestrowania lub prowadzenia organizacji niekomercyjnych w całej Unii.

(8)

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny wzywa państwa członkowskie do stworzenia otoczenia sprzyjającego działalności charytatywnej zgodnie z unijnymi wolnościami i prawami podstawowymi, które zachęci do filantropii i działalności obywatelskiej, prywatnych darowizn na cele pożytku publicznego i zakładania organizacji charytatywnych (13). Wzmocnienie komplementarności między pracami instytucji publicznych i organizacji charytatywnych oraz zadbanie o to, aby ustawodawstwo krajowe i polityka Unii ułatwiały przekazywanie prywatnych zasobów na rzecz wspólnego dobra poprzez swobodny przepływ kapitału w połączeniu z zasadą niedyskryminacji i równego traktowania europejskich organizacji charytatywnych pod względem podatkowym, ma zatem duże znaczenie dla wykorzystania potencjału transgranicznych darowizn i inwestycji na rzecz wspólnego dobra.

(9)	Pomimo rosnącej liczby stowarzyszeń transgranicznych i organizacji niekomercyjnych w Unii nie istnieją obecnie zharmonizowane ogólnoeuropejskie ramy prawne umożliwiające im prowadzenie działalności i odpowiednie organizowanie się na szczeblu transgranicznym.

(10)	Biorąc pod uwagę znaczenie organizacji niekomercyjnych, istotne jest, aby w prawie państw członkowskich skutecznie ułatwiano i chroniono ich tworzenie i funkcjonowanie.

(11)

W zaleceniu CM/Rec(2007)14 Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie statusu prawnego organizacji pozarządowych w Europie państwa członkowskie uznały już rolę organizacji niekomercyjnych, w szczególności organizacji pozarządowych, za zasadniczy element wkładu społeczeństwa obywatelskiego w przejrzystość i rozliczalność demokratycznych rządów oraz określiły minimalne standardy, których należy przestrzegać w odniesieniu do tworzenia takich organizacji, zarządzania nimi i ich ogólnej działalności.

(12)

Wspólne wytyczne w sprawie wolności zrzeszania się (CDL-AD(2014)046) przyjęte przez Europejską Komisję na rzecz Demokracji przez Prawo (Komisja Wenecka) oraz Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR) zawierają wytyczne dla prawodawców dotyczące transpozycji międzynarodowych standardów praw człowieka dotyczących prawa do wolności zrzeszania się do prawa krajowego.

(13)

Na poziomie Unii należy oprzeć się na istniejących standardach, zgodnie z zasadą wolności zrzeszania się i zasadą swobodnego przepływu kapitału, dla organizacji niekomercyjnych, w celu zapewnienia jednolitego poziomu ochrony i równych warunków działania wszystkim takim organizacjom mającym siedzibę w Unii. Zagwarantuje to sprzyjające warunki, w których organizacje te będą mogły bez przeszkód wnosić wkład w funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

(14)	Niniejsza dyrektywa powinna służyć zbliżeniu ustawodawstwa państw członkowskich w odniesieniu do niektórych aspektów tworzenia, rejestracji, operacji, finansowania, sprawozdawczości i działalności transgranicznej organizacji niekomercyjnych.

(15)

Niniejsza dyrektywa nie powinna mieć wpływu na przepisy państw członkowskich dotyczące opodatkowania organizacji niekomercyjnych mających siedzibę, zarejestrowanych lub działających na ich terytorium. Transponując jej przepisy, państwa członkowskie powinny mieć na uwadze, aby nie wprowadzać ani nie stosować przepisów w dziedzinie prawa podatkowego, które mają wpływ na rejestrację, operacje, finansowanie i transgraniczne przemieszczanie się organizacji niekomercyjnych w sposób pozwalający na obejście litery lub ducha przepisów określonych w niniejszej dyrektywie.

(16)

Niniejsza dyrektywa nie powinna mieć wpływu na przepisy prawa karnego państw członkowskich. Transponując jej przepisy, państwa członkowskie powinny pamiętać, aby nie wprowadzać i nie stosować przepisów prawa karnego, które w szczególny sposób regulują rejestrację, operacje, finansowanie i transgraniczne przemieszczanie się organizacji niekomercyjnych lub wpływają na nie w sposób, który obchodzi literę lub ducha przepisów określonych w niniejszej dyrektywie.

(17)

Niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie do organizacji niekomercyjnych mających siedzibę w Unii, które w zamierzeniu są dobrowolnymi stowarzyszeniami osób fizycznych lub prawnych, a także do organizacji, które nie opierają się na członkostwie i których aktywa są przeznaczane na realizację konkretnego celu, takie jak fundacje, utworzone na czas nieokreślony, które realizują podstawowy cel inny niż generowanie zysku, są niezależne i samorządne. Fakt, że organizacji nie przyznano osobowości prawnej, nie powinien wykluczać jej z ochrony przewidzianej w niniejszej dyrektywie.

(18)	Przy określaniu niedochodowego charakteru organizacji zgodnie z niniejszą dyrektywą, za podmioty prywatne nie uznaje się bezpośrednich beneficjentów organizacji, których celem jest świadczenie usług opieki nad osobami o szczególnych potrzebach społecznych lub schorzeniach.

(19)	Partie polityczne powinny być wyłączone z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy, o ile ich działalność odnosi się nie tylko do realizacji wspólnych interesów, działań lub celów, lecz także ma na celu wspólne uzyskanie i wykorzystanie władzy politycznej.

(20)

Związki zawodowe i zrzeszenia związków zawodowych powinny być wyłączone z zakresu zastosowania niniejszej dyrektywy. Państwa członkowskie nie powinny wykorzystywać tego wyłączenia, aby uzasadniać ograniczenie prerogatyw i praw związków zawodowych uznawanych w prawie krajowym, unijnym lub międzynarodowym lub w instrumentach dotyczących praw człowieka, w szczególności w Europejskiej karcie społecznej Rady Europy oraz w odpowiednich konwencjach i zaleceniach Międzynarodowej Organizacji Pracy, a także powiązanym orzecznictwie.

(21)

Niniejsza dyrektywa nie powinna wpływać na kompetencje państw członkowskich w zakresie statusu organizacji religijnych, światopoglądowych i niewyznaniowych, o których mowa w art. 17 TFUE. Dlatego też organizacje mające przede wszystkim cel religijny, światopoglądowy lub niewyznaniowy, takie jak kościoły czy wspólnoty wyznaniowe lub niewyznaniowe, powinny być wyłączone z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy. Państwa członkowskie nie powinny jednak wykorzystywać tego przepisu do wyłączania z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy innych organizacji, których wartości i cele jedynie inspirują się przekonaniami religijnymi, światopoglądowymi lub niewyznaniowymi, takich jak oparte na wierze niekomercyjne organizacje charytatywne.

(22)

Należy domniemywać istnienie uzasadnionego interesu w dostępie do mechanizmu składania skarg oraz do administracyjnego i sądowego środka ochrony prawnej w przypadku osób, które są lub były bezpośrednio zaangażowane w działalność organizacji niekomercyjnej, takich jak ich założyciele, dyrektorzy, członkowie personelu, a także wszystkie osoby, które mają legitymację procesową w postępowaniach dotyczących działalności organizacji niekomercyjnej. Domniemanie to powinno istnieć również w odniesieniu do beneficjentów działalności organizacji niekomercyjnej, w przypadku gdy tacy beneficjenci mogą nie być członkami, ale są lub byli usługobiorcami lub podlegają decyzjom organizacji mającym wpływ na ich codzienne życie. Mogą do nich należeć pacjenci lub mieszkańcy obiektów lub schronisk prowadzonych przez organizacje niekomercyjne, lub osoby otrzymujące w ramach działalności charytatywnej dary takie jak żywność lub odzież.

(23)

Krajowe instytucje praw człowieka są niezależnymi instytucjami ustanowionymi na mocy prawa i zgodnie z zasadami paryskimi przyjętymi w 1993 r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. Są upoważnione do ochrony i promowania praw człowieka na szczeblu krajowym zgodnie z międzynarodowymi normami i standardami w dziedzinie praw człowieka.

(24)

Swoboda organizacji niekomercyjnych w zakresie określania własnych celów i działalności opiera się na międzynarodowych i regionalnych standardach praw człowieka. Oznacza to również, że organizacje te mają swobodę określania zakresu swojej działalności, na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym, jak i międzynarodowym, oraz przystępowania do innych organizacji, federacji i konfederacji organizacji.

(25)

Informacje dotyczące tożsamości założycieli i członków organizacji niekomercyjnych, którzy są osobami fizycznymi, mogą stanowić informacje szczególnie chronione. Państwa członkowskie powinny dopilnować, aby jakiekolwiek wymogi, których skutkiem jest przetwarzanie takich danych osobowych, nie naruszały rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 (14) (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), a w szczególności jego art. 9;

(26)

Każda osoba powinna mieć swobodę decydowania o przystąpieniu do organizacji niekomercyjnej lub pozostaniu w niej, a organizacje powinny mieć swobodę określania zasad członkostwa, jedynie z zastrzeżeniem zasady niedyskryminacji. Członkostwo w organizacji niekomercyjnej nie powinno stanowić podstawy do stosowania kar lub środków ograniczających, chyba że jest to konsekwencją egzekwowania przepisów prawa karnego.

(27)

Zasady dotyczące organizacji niekomercyjnych powinny być zgodne z zasadą niedyskryminacji. Obejmuje to obowiązek państw członkowskich zadbania o to, by żadnej osoby lub grupy osób, które chciałyby utworzyć stowarzyszenie, nie stawiano w sytuacji nienależycie uprzywilejowanej lub niekorzystnej względem innej osoby lub grupy osób.

(28)

Wdrażania przepisów dotyczących organizacji niekomercyjnych powinny podejmować się organy regulacyjne, które działają bezstronnie, niezależnie i terminowo zgodnie z prawem do dobrej administracji. Decyzje i akty wpływające na wykonywanie przez organizacje niekomercyjne ich praw i obowiązków powinny podlegać niezależnej kontroli, w tym przez sąd lub trybunał.

(29)

Uproszczenie i złagodzenie biurokracji i wymogów regulacyjnych, poszanowanie samorządnego charakteru organizacji niekomercyjnych, zapewnienie, by wymogi te nie były nadmiernie uciążliwe, usprawnienie przepisów dotyczących tworzenia, rejestracji i wyrejestrowywania oraz modernizacja powiązanych procedur i systemów są konieczne, aby zapewnić warunki sprzyjające działalności organizacji niekomercyjnych w całej Unii oraz zwiększyć przejrzystość i zaufanie do sektora. W tym celu w niniejszej dyrektywie należy ustanowić ogólne obowiązki w odniesieniu do uproszczenia przepisów administracyjnych, jak również szczególne obowiązki w odniesieniu do niektórych aspektów ram regulacyjnych.

(30)	Organizacje niekomercyjne wnoszące wkład na rzecz pożytku publicznego odgrywają szczególnie ważną rolę i dlatego należy im przyznać uprzywilejowane traktowanie we wszystkich państwach członkowskich na jednolitych warunkach.

(31)	Zgodnie z zasadą konieczności i proporcjonalności ograniczeń prawa do zrzeszania się zakaz i rozwiązanie organizacji niekomercyjnych powinny zawsze być środkami ostatecznymi i nigdy nie powinny być konsekwencją drobnych naruszeń, które można naprawić lub usunąć.

(32)	Należy ustanowić zbiór przepisów dotyczących równego traktowania oraz przekształceń i fuzji transgranicznych w odniesieniu do organizacji niekomercyjnych, aby ułatwić ich mobilność w całej Unii.

(33)	Wolność zrzeszania się jest prawem podstawowym i chociaż prawo krajowe państw członkowskich może nie uznawać stowarzyszeń, które nie zostały formalnie utworzone, nie powinno to wpływać na prawo takich stowarzyszeń do istnienia i prowadzenia działalności na ich terytorium.

(34)	Organizacje niekomercyjne mają prawo istnienia i prowadzenia działalności zgodnie z europejską konwencją praw człowieka i Kartą, nawet jeżeli organy państwa członkowskiego, w którym prowadzą one działalność, arbitralnie odmawiają ich rejestracji.

(35)

Organizacje niekomercyjne powinny mieć swobodę poszukiwania, otrzymywania i korzystania z zasobów finansowych, materialnych i ludzkich, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, do prowadzenia swojej działalności. Organizacje niekomercyjne w całej Unii zgłaszają rosnące trudności w dostępie do zasobów, w tym do finansowania publicznego, a w coraz większej liczbie państw członkowskich pojawiają się obawy co do proporcjonalności przyjęcia rygorystycznych przepisów dotyczących dostępu organizacji niekomercyjnych do finansowania zagranicznego. W niektórych przypadkach organizacje charytatywne zgłaszają ponadto trudności w przekazywaniu darowizn lub dotacji. Konieczne jest zatem ustanowienie zasad i standardów dotyczących finansowania organizacji niekomercyjnych, w tym w odniesieniu do dostępu do zasobów prywatnych i finansowania publicznego oraz korzystania z nich, prowadzenia działalności gospodarczej oraz zakazu nieuzasadnionego ograniczania finansowania transgranicznego zgodnie z postanowieniami przepisami o swobodnym przepływie kapitału zawartymi w Traktatach.

(36)

Artykuł 63 TFUE oraz art. 7, 8 i 12 Karty chronią organizacje niekomercyjne przed dyskryminującymi, niepotrzebnymi i nieuzasadnionymi ograniczeniami dostępu do zasobów i swobodnego przepływu kapitału w Unii. Dotyczy to również możliwości poszukiwania, zabezpieczania i wykorzystywania zasobów zarówno krajowych, jak i zagranicznych, co ma zasadnicze znaczenie dla istnienia i funkcjonowania każdego podmiotu prawnego. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 18 czerwca 2020 r. w sprawie C-78/18, Komisja Europejska przeciwko Węgrom (15), ograniczenia można nakładać tylko w celu ochrony porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego i powinny być one proporcjonalne do celu, jakim jest ochrona takich interesów, oraz stanowić jak najmniej inwazyjne środki służące osiągnięciu zamierzonego celu. Odnosi się to między innymi do ograniczeń wynikających z przepisów dotyczących zwalczania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, które są stosowane zgodnie z zasadami konieczności i proporcjonalności, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązków w zakresie oceny ryzyka wynikających z prawa międzynarodowego i unijnego. W związku z tym państwa członkowskie nie powinny stosować nieuzasadnionych, zbyt inwazyjnych lub zakłócających środków, w tym wymogów w zakresie sprawozdawczości, które nakładają nadmierne lub kosztowne obciążenia na organizacje. Z uwagi na interes publiczny polegający na zapewnieniu przejrzystości, w szczególności w odniesieniu do organizacji, które mają wpływ na życie publiczne i debatę publiczną, organizacje niekomercyjne podlegają obowiązkom sprawozdawczości i publicznego ujawniania informacji dotyczących przedstawicieli organów zarządzających, postanowień statutu i finansowania. Takie obowiązki sprawozdawczości i publicznego ujawniania informacji nie mogą skutkować ograniczeniem praw i obowiązków organizacji niekomercyjnych.

(37)

W swoim orzecznictwie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) uznaje stosowanie zasady swobodnego przepływu kapitału do celów leżących w interesie publicznym; zgodnie z jego wykładnią podstawowych wolności zagwarantowanych w TUE i TFUE zasada niedyskryminacji ma zastosowanie do darczyńców i organizacji pożytku publicznego w Unii, w tym w odniesieniu do traktowania podmiotów pożytku publicznego i ich darczyńców pod względem podatkowym (16). Zatem w przypadku gdy przepisy krajowe nadal dyskryminują organizacje niekomercyjne lub stosują wobec nich kosztowne i uciążliwe procedury, stanowi to naruszenie prawa Unii.

(38)

Organizacje niekomercyjne i ich członkowie powinni w pełni korzystać z prawa do prywatności i poufności. Chociaż ochrona, jaką dają unijne i krajowe przepisy dotyczące przetwarzania danych osobowych ma już zastosowanie do organizacji niekomercyjnych, należy ustanowić minimalne gwarancje, w szczególności w odniesieniu do poufności członkostwa w organizacjach niekomercyjnych oraz publicznego ujawniania poufnych i szczególnie chronionych informacji. Państwa członkowskie powinny zakazać wszelkich form nadzoru nad organizacjami niekomercyjnymi poza ramami prawa karnego.

(39)

Należy w terminowy i znaczący sposób konsultować się z organizacjami niekomercyjnymi w sprawie wprowadzania, przeglądu i wdrażania wszelkich przepisów, polityk i praktyk mających wpływ na ich działalność, w tym w odniesieniu do transpozycji i wdrażania przepisów niniejszej dyrektywy. W tym celu należy nawiązać regularny i przejrzysty dialog obywatelski na wszystkich szczeblach rządu.

(40)	Niniejsza dyrektywa nie narusza praw pracowników, w tym praw przysługujących im w przypadku upadłości i dotyczących wynagrodzeń. Pracodawcy są zobowiązani wypełniać swoje obowiązki niezależnie od formy, w jakiej prowadzą działalność.

(41)

Na mocy niniejszej dyrektywy wprowadza się normy minimalne, a państwa członkowskie powinny mieć możliwość przyjmowania lub utrzymania w mocy przepisów korzystniejszych dla organizacji niekomercyjnych, o ile takie przepisy pozostają bez uszczerbku dla obowiązków wynikających z niniejszej dyrektywy. Transpozycja niniejszej dyrektywy nie powinna stanowić w żadnych okolicznościach podstawy uzasadniającej zmniejszenie poziomu ochrony przyznanej już na mocy prawa krajowego organizacjom niekomercyjnym w dziedzinach, do których ma ona zastosowanie.

(42)

Na mocy art. 26 ust. 2 TFUE rynek wewnętrzny ma obejmować obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów i usług. Organizacje niekomercyjne w coraz większym stopniu przyczyniają się do rozwoju rynku wewnętrznego, w tym angażując się w działalność transgraniczną i międzynarodową. Art. 114 TFUE jest zatem właściwą podstawą prawną przyjęcia środków niezbędnych do ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego.

(43)

Niniejsza dyrektywa gwarantuje poszanowanie, wsparcie i ochronę praw podstawowych i zasad wiążących Unię i jej państwa członkowskie zgodnie z art. 6 TUE, uznanych w szczególności w Karcie. Niniejsza dyrektywa ma w szczególności na celu wdrożenie art. 12 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej dotyczącego prawa do wolności zgromadzania się i stowarzyszania się oraz art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej dotyczącego prawa do wolności wypowiedzi i informacji, które należy interpretować zgodnie z odnośnymi postanowieniami europejskiej konwencji praw człowieka. W związku z tym istotne jest, aby przepisy niniejszej dyrektywy były wdrażane i stosowane zgodnie z obowiązkiem nieograniczania w nieuzasadnionych przypadkach oraz ułatwiania korzystania z prawa do wolności zgromadzania się i stowarzyszania się oraz wypowiedzi i informacji oraz zapewnienia pełnego poszanowania innych podstawowych praw i zasad, w tym między innymi prawa do ochrony danych osobowych, swobody prowadzenia działalności gospodarczej, prawa do niedyskryminacji, prawa do dobrej administracji, prawa do skutecznego środka odwoławczego i prawa do obrony.

(44)

Ponieważ cele niniejszej dyrektywy, a mianowicie ustanowienie minimalnych norm dla organizacji niekomercyjnych mających siedzibę w Unii, nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, lecz raczej z uwagi na rozmiary i skutki niniejszej dyrektywy możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie unijnym, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

Rozdział I

Przepisy ogólne

Artykuł 1

Cel

Niniejsza dyrektywa ma na celu dostarczenie wspólnego zestawu środków dla organizacji niekomercyjnych mających siedzibę w Unii, aby stworzyć im sprzyjające warunki, w których organizacje te będą mogły przyczyniać się do funkcjonowania rynku wewnętrznego. Dąży ona do zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w odniesieniu do niektórych aspektów celów i działań, rejestracji, operacji, finansowania, sprawozdawczości i transgranicznej działalności organizacji niekomercyjnych.

Artykuł 2

Zakres stosowania

1. Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do organizacji niekomercyjnych mających siedzibę w Unii.

2. Zgodnie z niniejszą dyrektywą termin „organizacja niekomercyjna” oznacza dobrowolne i stałe stowarzyszenia osób fizycznych lub prawnych mających wspólny interes, działalność lub cel, jak również organizacje, które nie opierają się na członkostwie i których aktywa są przeznaczone do osiągnięcia określonego celu, takie jak fundacje, które niezależnie od formy, w jakiej stowarzyszenia lub organizacje zostały zarejestrowane:

realizują główny cel, który nie polega na generowaniu zysku, co oznacza, że jeżeli działalność organizacji przyniesie jakiekolwiek zyski, nie mogą one jako takie być rozdzielone między jej członków, założycieli lub jakiekolwiek inne podmioty prywatne, lecz muszą być inwestowane w realizację jej celów;

są niezależne w takim sensie, że organizacje nie stanowią części struktury rządowej ani administracyjnej i są wolne od wszelkiej niezgodnej z prawem ingerencji państwa lub wpływu interesów handlowych. Finansowanie przez rząd nie wyklucza uznania organizacji za niezależną, o ile takie finansowanie nie ma wpływu na autonomię jej funkcjonowania i podejmowania przez nią decyzji;

są samorządne w takim sensie, że organizacja posiada strukturę instytucjonalną, która umożliwia jej pełne wykonywanie wewnętrznych i zewnętrznych funkcji organizacyjnych oraz podejmowanie podstawowych decyzji w sposób autonomiczny i bez niezgodnej z prawem ingerencji państwa lub innych podmiotów zewnętrznych.

3. Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do organizacji niekomercyjnych spełniających kryteria określone w ust. 2, niezależnie od tego, czy są one oparte na członkostwie, oraz niezależnie od tego, czy są zarejestrowane lub posiadają osobowość prawną na mocy prawa państwa członkowskiego, w którym mają siedzibę.

4. Partie polityczne są wyłączone z zakresu zastosowania niniejszej dyrektywy.

5. Związki zawodowe i zrzeszenia związków zawodowych są wyłączone z zakresu zastosowania niniejszej dyrektywy.

6. Organizacje mające przede wszystkim cel religijny, filozoficzny lub niewyznaniowy są wyłączone z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy. Wyłączenie to nie ma jednak zastosowania do innych organizacji niemających takiego konkretnego celu, których wartości i cele wynikają z przekonań religijnych, filozoficznych lub niewyznaniowych.

Artykuł 3

Związki z innymi przepisami prawa Unii

1. Państwa członkowskie stosują przepisy niniejszej dyrektywy zgodnie z postanowieniami traktatu dotyczącymi prawa przedsiębiorczości i swobodnego przepływu usług oraz odpowiednimi aktami Unii regulującymi wykonywanie takich praw, w tym z dyrektywą 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (17) dotyczącą usług na rynku wewnętrznym.

2. Niniejsza dyrektywa nie narusza unijnych i krajowych przepisów dotyczących ochrony danych osobowych, w szczególności rozporządzenia (UE) 2016/679, ani odnośnych przepisów prawa krajowego.

Rozdział II

Obowiązki ogólne

Artykuł 4

Normy minimalne

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacje niekomercyjne mające siedzibę w Unii korzystały z minimalnych gwarancji przewidzianych w niniejszej dyrektywie.

2. Ograniczenia minimalnych gwarancji przewidzianych w niniejszej dyrektywie można wprowadzać wyłącznie wtedy, gdy są konieczne i proporcjonalne w takim sensie, że odpowiadają celom interesu ogólnego uznawanym przez prawo Unii lub wynikają z potrzeby ochrony praw i wolności innych osób.

3. Niniejsza dyrektywa nie narusza prawa państw członkowskich do przyjmowania lub utrzymania w mocy przepisów korzystniejszych dla organizacji niekomercyjnych, o ile takie przepisy pozostają bez uszczerbku dla obowiązków wynikających z niniejszej dyrektywy.

Artykuł 5

Niedyskryminacja

1. Państwa członkowskie zapewniają, aby ich przepisy i praktyki administracyjne regulujące działalność organizacji niekomercyjnych, w tym ich zakładanie, rejestrację, operacje, finansowanie, traktowanie finansowe i podatkowe lub ulgi podatkowe oraz działalność transgraniczną, nie dyskryminowały organizacji niekomercyjnych ze względu na miejsce ich siedziby.

2. Państwa członkowskie dopilnowują, aby krajowe przepisy ustawowe, wykonawcze i praktyki administracyjne regulujące działalność organizacji niekomercyjnych, w tym ich zakładanie, rejestrację, operacje, finansowanie i działalność transgraniczną, nie dyskryminowały żadnej grupy ani żadnej osoby z jakichkolwiek względów, takich jak wiek, urodzenie, kolor skóry, płeć, orientacja seksualna, tożsamość płciowa, stan zdrowia, status imigracyjny lub status rezydenta, język, pochodzenie narodowe, etniczne lub społeczne, poglądy polityczne lub inne, niepełnosprawność fizyczna lub umysłowa, majątek, rasa, religia lub światopogląd czy inny status.

Artykuł 6

Uproszczenie procedur administracyjnych

1. Państwa członkowskie uproszczają, w możliwym zakresie, krajowe przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne regulujące zakładanie, rejestrację, operacje, finansowanie, obowiązki sprawozdawcze i działalność transgraniczną organizacji niekomercyjnych, tak aby zagwarantować ochronę prawa zrzeszania się na wszystkich szczeblach oraz aby usunąć wszelkie przeszkody i bezpodstawną dyskryminację, które wpływają na zdolność osób prawnych lub fizycznych lub grup takich osób, bez względu na ich przynależność państwową, do zakładania, rejestrowania lub prowadzenia działalności organizacji niekomercyjnej na terytorium tych państw, na przykład w celu umożliwienia dostępu do usług bankowych i finansowych, a także zagwarantowania bezpiecznych i chronionych kanałów transgranicznego przekazywania darowizn na cele filantropijne oraz alokacji aktywów zarówno w Unii, jak i poza jej terytorium.

2. Państwa członkowskie zapewniają organizacjom niekomercyjnym założonym, zarejestrowanym lub prowadzącym działalność na ich terytorium dostęp do systemów identyfikacji elektronicznej do celów przeprowadzania procedur administracyjnych, zgodnie z odpowiednimi przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 (18) (rozporządzenie eIDAS).

Artykuł 7

Prawo do dobrej administracji

1. Państwa członkowskie podejmują środki niezbędne do zapewnienia, aby stosowanie krajowych przepisów ustawowych, wykonawczych i praktyk administracyjnych regulujących zakładanie, rejestrację, operacje, finansowanie, obowiązki sprawozdawczości i działalność transgraniczną organizacji niekomercyjnych mających siedzibę, zarejestrowanych lub prowadzących działalność na ich terytorium podlegało kontroli organu regulacyjnego, którego uprawnienia i funkcje są jasno określone w prawie i wykonywane zgodnie z prawem do dobrej administracji, w tym w odniesieniu do prawa każdej osoby do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie.

2. Państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia, aby organizacje niekomercyjne, w przypadku których stwierdzono naruszenie krajowych przepisów ustawowych, wykonawczych lub praktyk administracyjnych regulujących zakładanie, rejestrację, operacje, finansowanie, obowiązki sprawozdawcze i działalność transgraniczną organizacji niekomercyjnych, otrzymywały odpowiednie powiadomienie o domniemanym naruszeniu i miały wystarczającą możliwość skorygowania naruszeń o charakterze administracyjnym.

3. Państwa członkowskie podejmują środki niezbędne do zapewnienia, aby przepisy i praktyki dotyczące kontroli organizacji niekomercyjnych i nadzoru nad nimi były przewidziane prawem i proporcjonalne do uzasadnionych celów, jakim służą. Obejmuje to dopilnowanie, aby takie przepisy i praktyki nie były, co do zasady, bardziej rygorystyczne niż te mające zastosowanie do przedsiębiorstw prywatnych, a ich wdrażanie nie kolidowało z wewnętrznym zarządzaniem organizacjami niekomercyjnymi i nie powodowało nadmiernych obciążeń administracyjnych lub finansowych dla zainteresowanych organizacji.

4. Państwa członkowskie podejmują środki niezbędne do zapewnienia, aby kontrola organizacji niekomercyjnych i ich rejestrowanie były prowadzone przez wyznaczone organy nadzorcze, których uprawnienia i funkcje są jasno określone przepisami prawa i wykonywane niezależnie i zgodnie prawem do dobrej administracji, w tym w odniesieniu do podstaw ewentualnych inspekcji i audytów, procedur, czasu trwania i zakresu inspekcji i audytów oraz uprawnień urzędników dokonujących inspekcji i audytu.

5. Państwa członkowskie podejmują środki niezbędne do zapewnienia łatwego publicznego dostępu do wyczerpujących i łatwo zrozumiałych informacji na temat krajowych przepisów ustawowych, wykonawczych i praktyk administracyjnych regulujących zakładanie, rejestrację, operacje, finansowanie, obowiązki sprawozdawczości i działalność transgraniczną organizacji niekomercyjnych mających siedzibę, zarejestrowanych lub prowadzących działalność na ich terytorium, a także kompetencji, procedur i funkcjonowania właściwych organów regulacyjnych i nadzorczych.

Artykuł 8

Prawo do skutecznego środka odwoławczego

1. Państwa członkowskie zapewniają, aby wszystkie osoby mające uzasadniony interes związany z tworzeniem, rejestracją, operacjami, finansowaniem, obowiązkami sprawozdawczymi i transgraniczną działalnością organizacji niekomercyjnych mających siedzibę, zarejestrowanych lub działających na terytorium państwa członkowskiego miały dostęp do skutecznych mechanizmów składania skarg przed właściwym niezależnym organem, takim jak rzecznik praw obywatelskich lub krajowa instytucja praw człowieka, w celu uzyskania pomocy w dochodzeniu swoich praw, oraz miały dostęp do skutecznych administracyjnych i sądowych środków odwoławczych w celu odwołania się od tych aktów lub decyzji, które mają wpływ na wykonywanie przysługujących im praw i obowiązków. Do takich osób należą organizacje niekomercyjne, ich założyciele, dyrektorzy, członkowie personelu oraz beneficjenci działalności organizacji niekomercyjnych.

2. Państwa członkowskie dopilnowują, aby odwołanie od decyzji lub zaskarżenie decyzji o zakazie prowadzenia działalności lub rozwiązaniu organizacji niekomercyjnej, o zawieszeniu jej działalności lub o zamrożeniu jej aktywów lub podważenie takiej decyzji co do zasady miały skutek zawieszający taką decyzję, chyba takie zawieszenie skutkuje uniemożliwieniem egzekwowania przepisów prawa karnego.

3. Państwa członkowskie przyjmują wszelkie środki niezbędne do zapewnienia, aby organizacjom niekomercyjnym posiadającym osobowość prawną przyznano legitymację procesową przed sądami krajowymi, w tym, w stosownych przypadkach, możliwość składania zeznań przed sądem w charakterze świadka.

4. Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacje niekomercyjne, które nie posiadają osobowości prawnej, mogły być reprezentowane przez wyznaczone osoby przed właściwymi organami krajowymi i sądami w celu uzyskania dostępu do środków odwoławczych, o których mowa w niniejszym artykule.

Rozdział III

Ramy regulacyjne

Artykuł 9

Cele i działania

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacje niekomercyjne, które działają na ich terytorium, mogły swobodnie określać swoje cele i prowadzić działalność niezbędną do ich osiągnięcia, z wyjątkiem ograniczeń wynikających z nadzwyczajnych względów bezpieczeństwa publicznego. Państwa członkowskie usuwają wszelkie przeszkody lub ograniczenia, które mają wpływ na zdolność organizacji niekomercyjnych do realizacji tych celów i prowadzenia takiej działalności.

2. Państwa członkowskie zapewniają organizacjom niekomercyjnym znajdującym się na ich terytorium swobodę określania zakresu ich działalności, niezależnie od tego, czy jest to zakres lokalny, regionalny, krajowy czy międzynarodowy.

3. Państwa członkowskie dopilnowują, aby wszelkie formalności regulujące tworzenie i działalność organizacji niekomercyjnej na ich terytorium, przewidziane w krajowych przepisach ustawowych, wykonawczych lub praktykach administracyjnych, nie stanowiły nadmiernego obciążenia finansowego ani administracyjnego. W przypadku organizacji nieopierających się na członkostwie obejmuje to możliwość zgodnego z prawem ustanowienia takich organizacji w drodze darowizny lub zapisu.

4. Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacje niekomercyjne znajdujące się na ich terytorium mogły stać się członkami innej organizacji niekomercyjnej, federacji lub konfederacji założonych lub zarejestrowanych na ich terytorium lub na terytorium innego państwa członkowskiego oraz dopilnowują, aby członkostwo takie nie powodowało żadnych niekorzystnych skutków dla danej organizacji.

Artykuł 10

Członkostwo

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby każda osoba fizyczna lub prawna mogła ubiegać się o członkostwo w organizacji niekomercyjnej założonej, zarejestrowanej lub prowadzącej działalność na ich terytorium zgodnie ze statutem i aktem założycielskim tej organizacji, o ile jest to możliwe ze względu na jej formę prawną organizacji, oraz by mogła swobodnie korzystać z praw członkowskich, z zastrzeżeniem postanowień statutu i ograniczeń regulacyjnych organizacji.

2. Państwa członkowskie dopilnowują, aby nie stosowano żadnych kar ani środków ograniczających w związku z członkostwem w organizacji niekomercyjnej założonej, zarejestrowanej lub prowadzącej działalność na ich terytorium zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi i praktykami administracyjnymi, z wyjątkiem sytuacji, gdy skutki takie wynikają z egzekwowania przepisów prawa karnego.

3. Państwa członkowskie zapewniają organizacjom niekomercyjnym założonym, zarejestrowanym lub prowadzącym działalność na ich terytorium swobodę decydowania o ich członkostwie. Może to obejmować określenie szczególnych wymogów dla członków w oparciu o rozsądne i obiektywne kryteria.

Artykuł 11

Statut

1. Państwa członkowskie zapewniają organizacjom niekomercyjnym założonym, zarejestrowanym lub prowadzącym działalność na ich terytorium swobodę przyjmowania własnych statutów, konstytucji i przepisów, w tym zasad określających ich wewnętrzną strukturę zarządzania oraz wybór ich zarządów i przedstawicieli.

2. Państwa członkowskie dopilnowują, aby krajowe przepisy ustawowe, wykonawcze i praktyki administracyjne dotyczące statutów organizacji niekomercyjnych nie nakładały na takie organizacje wymogu podawania w ich statucie informacji innych niż:

a)	nazwa i adres (siedziba statutowa) organizacji;

b)	cele i działalność organizacji;

c)	zasady zarządzania organizacją, uprawnienia jej organów zarządzających oraz, w stosownych przypadkach, wyznaczenie osoby lub osób uprawnionych do działania w jej imieniu;

d)	prawa i obowiązki członków organizacji;

e)	data przyjęcia statutu oraz nazwa i adres siedziby statutowej członków założycieli, w przypadku osób prawnych;

f)	procedura mająca zastosowanie do zmiany statutu; oraz

g)	procedury mające zastosowanie do rozwiązania organizacji lub połączenia jej z inną organizacją niekomercyjną.

3. Organizacje niekomercyjne mogą być zobowiązane do ujawniania i upubliczniania, w statucie lub przez składanie rocznych sprawozdań, dalszych informacji na temat ich operacji, funkcjonowania, składu organów zarządzających, przedstawicieli i finansowania, w zakresie, w jakim odpowiada to realizacji celu leżącego w interesie ogólnym, z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności, w szczególności w odniesieniu do celów i działalności organizacji.

Artykuł 12

Osobowość prawna

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacja niekomercyjna znajdująca się na ich terytorium miała swobodę decydowania o tym, czy nabyć osobowość prawną, niezależnie od tego, że państwa członkowskie mogą określić, które formy organizacji posiadają osobowość prawną.

2. W przypadku gdy organizacja niekomercyjna nabyła osobowość prawną, państwa członkowskie dopilnowują, aby osobowość prawna tej organizacji była wyraźnie odróżniana od osobowości prawnej jej członków, założycieli lub innych osób prawnych powiązanych z taką organizacją.

3. Państwa członkowskie podejmują środki niezbędne do zapewnienia, aby rejestracja, w razie konieczności, lub finalizacja aktu założycielskiego były wystarczające do uzyskania przez organizację niekomercyjną osobowości prawnej.

4. Państwa członkowskie dopilnowują, aby uprzednia zgoda nigdy nie była warunkiem wstępnym nabycia osobowości prawnej przez organizację niekomercyjną ani wykonywania tej zdolności prawnej.

5. Państwa członkowskie dopilnowują, aby grupy osób fizycznych lub prawnych, które współpracują ze sobą i nie dążą do uzyskania osobowości prawnej, nie były uznawane za organizację niekomercyjną posiadającą osobowość prawną wyłącznie w celu poddania tych osób krajowym przepisom ustawowym, wykonawczym lub praktykom administracyjnym i w ten sposób regulowania ich działalności, finansowania i działalności transgranicznej i wpływania na nie, chyba że istnieją podstawy do twierdzenia, że zgodnie z prawem krajowym dana organizacja niekomercyjna jest organizacją przestępczą.

Artykuł 13

Rejestracja

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby formalna rejestracja nie była warunkiem wstępnym lub przeszkodą do tworzenia lub działania organizacji niekomercyjnych mających siedzibę lub prowadzących działalność na ich terytorium.

2. Państwa członkowskie dopilnowują, aby procedury rejestracji organizacji nienastawionych na zysk na ich terytorium były dostępne, przyjazne dla użytkownika i przejrzyste.

3. Państwa członkowskie dopilnowują, aby formalności związane z rejestracją organizacji nienastawionych na zysk mających siedzibę na ich terytorium zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi lub praktykami administracyjnymi nie stanowiły nadmiernego obciążenia administracyjnego. Obejmuje to ustanowienie mechanizmu milczącej zgody mającego zastosowanie w ciągu 30 dni od złożenia wniosku o rejestrację i powstrzymanie się od wprowadzania wymogów dotyczących ponownej rejestracji i odnowienia rejestracji.

4. Państwa członkowskie dopilnowują, aby opłaty mające zastosowanie do rejestracji organizacji nienastawionych na zysk nie przekraczały związanych z tym kosztów administracyjnych i w żadnym wypadku nie stanowiły nadmiernego obciążenia finansowego, z zastrzeżeniem zasady proporcjonalności.

5. Państwa członkowskie przyjmują niezbędne środki, aby zapewnić możliwość rejestracji organizacji niekomercyjnych, które mają siedzibę na ich terytorium, za pomocą środków elektronicznych, przy czym rejestracja powinna być również możliwa za pomocą środków nieelektronicznych.

6. Państwa członkowskie dopilnowują, aby osobiste stawiennictwo przed sądem lub innym właściwym organem krajowym w celu rejestracji organizacji niekomercyjnej było wymagane jedynie wówczas, gdy jest to niezbędne do ustalenia tożsamości wnioskodawcy.

7. Państwa członkowskie dopilnowują, aby wnioskodawcy, którzy zamieszkują lub posiadają siedzibę statutową w innym państwie członkowskim i którzy są zobowiązani stawić się przed sądem lub innym właściwym organem krajowym do celów rejestracji organizacji nienastawionej na zysk, mogli to uczynić przed właściwym sądem lub innym właściwym organem w państwie członkowskim ich zamieszkania oraz aby takie stawiennictwo zostało uznane za wystarczające do celów rejestracji w rejestrującym państwie członkowskim.

8. Państwa członkowskie prowadzą publicznie dostępną bazę danych zarejestrowanych organizacji niekomercyjnych, zawierającą informacje statystyczne na temat liczby przyjętych i odrzuconych wniosków, z należytym uwzględnieniem zasad ochrony danych i prawa do prywatności.

Artykuł 14

Status organizacji pożytku publicznego

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacja niekomercyjna mająca siedzibę lub zarejestrowana w państwie członkowskim Unii mogła ubiegać się o uznanie jej za przyczyniającą się do pożytku publicznego i uzyskać odpowiedni status zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi lub praktykami administracyjnymi, wyłącznie na podstawie jej deklarowanego lub faktycznego celu, struktury i działalności związanej z terytorium państwa członkowskiego przyznającego status.

2. Państwa członkowskie przyjmują krajowe przepisy ustawowe, wykonawcze lub praktyki administracyjne, niezbędne do tego, by umożliwić uznanie organizacji niekomercyjnych za wnoszące wkład na rzecz pożytku publicznego i przyznanie im odpowiedniego statusu, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

cel organizacji i jej faktyczna działalność zmierzają do osiągnięcia celu pożytku publicznego, który służy dobru społeczeństwa lub jego części, a tym samym jest korzystny dla dobra publicznego, z wyjątkiem sytuacji, gdy taka działalność ma systematycznie i bezpośrednio przynosić korzyści strukturom określonej partii politycznej. Za cel pożytku publicznego uznaje się między innymi następujące cele:

(i)	sztuka, kultura lub ochrona miejsc o znaczeniu historycznym;

(ii)	ochrona środowiska i działania dotyczące zmiany klimatu;

(iii)

propagowanie i ochrona praw podstawowych i wartości Unii, w tym demokracji i praworządności, przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, religię, niepełnosprawność, orientację seksualną lub inne względy;

(iv)	sprawiedliwość społeczna, włączenie społeczne i ubóstwo, w tym przeciwdziałanie ubóstwu lub łagodzenie jego skutków;

(v)	pomoc humanitarna, w tym pomoc w przypadku klęsk żywiołowych;

(vi)	pomoc rozwojowa i współpraca rozwojowa;

(vii)

(viii)

ochrona zwierząt;

(ix)	nauka, badania naukowe oraz innowacje;

(x)	kształcenie, szkolenie i angażowanie młodzieży;

(xi)	promowanie i ochrona zdrowia i dobrego samopoczucia, w tym świadczenie opieki medycznej;

(xii)

ochrona konsumentów;

(xiii)

sport amatorski i jego popularyzacja.

b)	nadwyżka z jakiejkolwiek działalności gospodarczej lub innej działalności przynoszącej dochód, generowana przez organizację niekomercyjną, jest wykorzystywana wyłącznie do promowania celów organizacji pożytku publicznego;

c)	w przypadku rozwiązania organizacji niekomercyjnej zabezpieczenia ustawowe gwarantują, że cały jej majątek będzie nadal służył celom pożytku publicznego;

d)	członkowie struktur zarządzających organizacją, którzy nie są pracownikami, nie są uprawnieni do wynagrodzenia wykraczającego poza odpowiedni zwrot kosztów.

3. Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacja nienastawiona na zysk uznana za wnoszącą wkład na rzecz pożytku publicznego i posiadająca odpowiedni status zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi lub praktykami administracyjnymi mogła utracić taki status jedynie wówczas, gdy właściwy organ regulacyjny przedstawi wystarczające dowody na to, że organizacja nienastawiona na zysk przestała spełniać warunki określone w ust. 2.

Artykuł 15

Zakończenie i zakaz działalności oraz rozwiązanie

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby istnienie organizacji nienastawionej na zysk mogło zostać zakończone wyłącznie na mocy decyzji jej członków lub w drodze decyzji sądu lub trybunału.

2. Państwa członkowskie dopilnowują, aby przymusowe zakończenie działalności, jej zakaz lub rozwiązanie organizacji nienastawionej na zysk mogło być jedynie skutkiem naruszenia prawa krajowego, które nie może zostać naprawione ani usunięte.

3. Państwa członkowskie zapewniają, aby przymusowe zakończenie działalności, jej zakaz lub rozwiązanie organizacji nienastawionej na zysk mogło być jedynie skutkiem upadłości, długotrwałej nieaktywności lub poważnego naruszenia zasad bezpieczeństwa publicznego, uznanego w prawie Unii.

4. Państwa członkowskie dopilnowują, aby indywidualne nadużycia założycieli, dyrektorów, członków personelu lub członków organizacji nienastawionej na zysk, jeżeli nie działają oni w imieniu organizacji, nie skutkowały co do zasady przymusowym zakończeniem działalności, jej zakazem i rozwiązaniem organizacji.

5. Ochrona przewidziana w niniejszym artykule ma również zastosowanie do zawieszenia działalności organizacji niekomercyjnej, jeżeli takie zawieszenie może spowodować zamrożenie działalności organizacji równoznaczne z jej rozwiązaniem.

Rozdział IV

Równe traktowanie i mobilność

Artykuł 16

Równe traktowanie

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacje niekomercyjne działające w ramach ich jurysdykcji, które zostały założone lub zarejestrowane w innym państwie członkowskim, były traktowane na równi z organizacjami niekomercyjnymi założonymi lub zarejestrowanymi w ramach ich jurysdykcji, w tym w zakresie dostępu do usług takich jak usługi bankowe, udzielania zezwoleń oraz, w stosownych przypadkach, traktowania finansowego i podatkowego, z zastrzeżeniem obowiązujących krajowych przepisów ustawowych, wykonawczych i praktyk administracyjnych, jak również dostępu do finansowania działań odbywających się w ramach jurysdykcji danego państwa członkowskiego lub przynoszących korzyści dobru publicznemu tego państwa członkowskiego.

2. Do celów ust. 1 państwa członkowskie nie wymagają od organizacji niekomercyjnych, które zostały założone lub zarejestrowane w innym państwie członkowskim, lecz działają w ramach ich jurysdykcji, dostarczenia innych dowodów niż dowód siedziby lub rejestracji jako organizacja niekomercyjna w innym państwie członkowskim.

Artykuł 17

Zasada niearbitralnego traktowania

Państwa członkowskie dopilnowują, aby przepisy krajowe dotyczące organizacji niekomercyjnych mających siedzibę, zarejestrowanych lub działających na ich terytorium nie prowadziły do nieuzasadnionej dyskryminacji opartej wyłącznie na politycznie pożądanych celach organizacji, dziedzinie jej działalności lub źródłach jej finansowania.

Artykuł 18

Transgraniczna mobilność i ciągłość

1. Państwa członkowskie eliminują wszelkie przeszkody, które wpływają na korzystanie przez organizacje niekomercyjne ustanowione lub zarejestrowane w innym państwie członkowskim z prawa do swobody przedsiębiorczości, swobodnego przepływu usług i swobodnego przepływu kapitału na ich terytorium. Nie ogranicza to kompetencji państw członkowskich do wprowadzenia wymogu, aby organizacja niekomercyjna uzyskała status formalny, nabyła osobowość prawną lub została wpisana do rejestru krajowego, zgodnie z prawem krajowym państwa członkowskiego, w którym została utworzona lub zamierza prowadzić działalność.

2. Państwa członkowskie przyjmują środki niezbędne do zadbania, aby organizacja niekomercyjna zarejestrowana w innym państwie członkowskim miała prawo:

a)	przenieść siedzibę statutową na terytorium tego państwa bez konieczności założenia lub ustanowienia nowego podmiotu prawnego;

b)	dostępu do uproszczonej procedury rejestracji, która uznaje informacje i dokumenty już dostarczone przez organizację niekomercyjną państwu członkowskiemu, w którym była zarejestrowana wcześniej.

Artykuł 19

Przekształcenia i fuzje transgraniczne

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacja nienastawiona na zysk mająca siedzibę lub zarejestrowana w ramach ich jurysdykcji mogła przekształcić się w inną organizację nienastawioną na zysk mającą siedzibę lub zarejestrowaną w innym państwie członkowskim lub połączyć się z taką organizacją, przy czym taka fuzja lub przekształcenie nie będzie skutkować przymusowym zakończeniem działalności, jej zakazem ani rozwiązaniem organizacji bądź zawieszeniem jej działalności.

2. Państwa członkowskie dopilnowują, aby w przypadku przekształcenia lub fuzji, o których mowa w ust. 1, przekształcająca lub łącząca się organizacja niekomercyjna miała swobodę ustanowienia siedziby lub prowadzenia działalności w państwie członkowskim przeznaczenia.

3. Państwa członkowskie określają formę prawną, jaką ma przyjąć przekształcona lub połączona organizacja, w oparciu o zasadę równoważności.

4. Państwa członkowskie dopilnowują, aby w przypadku gdy organizacja nienastawiona na zysk, powstała w wyniku przekształcenia lub połączenia, o których mowa w ust. 1, nie spełnia warunków i wymogów określonych w krajowych przepisach ustawowych, wykonawczych lub praktykach administracyjnych przyjmującego państwa członkowskiego, organizacja ta dysponowała rozsądnym terminem na podjęcie środków niezbędnych do uregulowania swojej sytuacji.

5. Państwa członkowskie dopilnowują, aby ani przekształcenia, ani połączenia transgraniczne nie prowadziły do osłabienia praw pracowniczych i praw związkowych ani do pogorszenia warunków pracy. Dopilnowują one, aby zgodnie z obowiązującymi układami zbiorowymi oraz prawem Unii i prawem krajowym pracodawcy nadal wywiązywali się z obowiązków wobec pracowników i wierzycieli, a pracownicy, wolontariusze, związki zawodowe i przedstawiciele pracowników byli należycie informowani i aby przeprowadzano z nimi konsultacje. W stosownych przypadkach respektuje się i utrzymuje w mocy układy zbiorowe i prawa pracowników do reprezentacji na szczeblu zarządu.

Rozdział V

Finansowanie

Artykuł 20

Pozyskiwanie funduszy i swobodne korzystanie z aktywów

1. Państwa członkowskie usuwają wszelkie przeszkody, które wpływają na zdolność organizacji nienastawionych na zysk mających siedzibę, zarejestrowanych lub działających na ich terytorium do pozyskiwania, otrzymywania, zbywania lub przekazywania wszelkich zasobów, w tym finansowych, rzeczowych i materialnych, lub pozyskiwania lub przyjmowania zasobów ludzkich, z lub do dowolnego źródła, włączając podmioty krajowe, zagraniczne lub międzynarodowe, niezależnie od tego, czy są to organy publiczne, osoby fizyczne czy podmioty prywatne.

2. Państwa członkowskie dopilnowują, aby krajowe przepisy ustawowe, wykonawcze lub praktyki administracyjne nie prowadziły do różnego traktowania organizacji nienastawionych na zysk ze względu na ich źródła lub przeznaczenie finansowania.

3. Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacje nienastawione na zysk były uprawnione do posiadania własności i aktywów oraz swobodnego nimi dysponowania, z zastrzeżeniem przepisów krajowych mających zastosowanie do podobnych podmiotów podlegających ich jurysdykcji.

4. Państwa członkowskie minimalizują obciążenia administracyjne związane z transgraniczną alokacją aktywów i umożliwiają organizacjom niekomercyjnym czerpanie zysków z reinwestowania w projekty charytatywne.

Artykuł 21

Finansowanie publiczne

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby finansowanie publiczne było udostępniane i przydzielane organizacjom nienastawionym na zysk w drodze jasnych, przejrzystych i niedyskryminacyjnych procedur.

2. Ustęp 1 ma również zastosowanie do finansowania unijnego wydatkowanego przez państwa członkowskie w ramach zarządzania dzielonego, z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 (19).

Artykuł 22

Finansowanie transgraniczne

1. Zgodnie z unijnymi przepisami dotyczącymi swobodnego przepływu kapitału państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacje niekomercyjne mające siedzibę, zarejestrowane lub działające na ich terytorium nie ponosiły żadnych negatywnych konsekwencji zabiegania o finansowanie lub otrzymywania finansowania od osób fizycznych lub prawnych zamieszkałych lub posiadających siedzibę w Unii lub EWG, lecz poza ich terytorium.

2. Zgodnie z unijnymi przepisami dotyczącymi swobodnego przepływu kapitału państwa członkowskie dopilnowują, aby osoby fizyczne lub prawne nie ponosiły żadnych negatywnych konsekwencji przekazania środków finansowych organizacjom nienastawionym na zysk mającym siedzibę, zarejestrowanym lub działającym poza ich terytorium.

Artykuł 23

Działania o charakterze gospodarczym

Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacje niekomercyjne mające siedzibę, zarejestrowane lub działające na ich terytorium miały swobodę angażowania się we wszelką zgodną z prawem działalność gospodarczą, biznesową lub handlową, o ile działalność ta wspiera bezpośrednio lub pośrednio ich cele nienastawione na zysk, z zastrzeżeniem wymogów licencyjnych lub regulacyjnych mających ogólnie zastosowanie do danej działalności zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi i praktykami administracyjnymi.

Artykuł 24

Sprawozdawczość i przejrzystość finansowania

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby obowiązki w zakresie sprawozdawczości i przejrzystości mające zastosowanie do organizacji niekomercyjnych zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi i praktykami administracyjnymi nie były nadmiernie uciążliwe i były proporcjonalne do wielkości organizacji i zakresu ich działalności, przy uwzględnieniu wartości ich aktywów i dochodu.

2. Do celów ust. 1 państwa członkowskie podejmują środki niezbędne do zapewnienia, aby obowiązki w zakresie sprawozdawczości i przejrzystości mające zastosowanie do organizacji nienastawionych na zysk zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi i praktykami administracyjnymi dotyczącymi przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w tym z przepisami wdrażającymi zobowiązania unijne i międzynarodowe, opierały się na ukierunkowanej i aktualnej ocenie ryzyka sektora i odnośnych organizacji oraz nie skutkowały nieproporcjonalnymi wymogami lub nadmiernym ograniczeniem dostępu organizacji nienastawionych na zysk do usług finansowych.

3. Zgodnie z art. 11 ust. 3 organizacje niekomercyjne składają i publikują sprawozdanie roczne z działalności. Sprawozdania te zawierające informacje o finansowaniu otrzymanym w poprzednim roku kalendarzowym, informacje na temat pochodzenia i wartości finansowania, kredytów, pożyczek bankowych i darowizn lub otrzymania środków pieniężnych lub majątku bez rekompensaty.

4. Państwa członkowskie dopilnowują, aby obowiązki w zakresie sprawozdawczości i przejrzystości mające zastosowanie do organizacji niekomercyjnych zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi, wykonawczymi i praktykami administracyjnymi nie prowadziły do różnego traktowania takich organizacji ani do ograniczenia ich praw bądź obowiązków ze względu na źródła finansowania organizacji, ich cele lub działalność.

Rozdział VI

Poufność

Artykuł 25

Poufność członkostwa

1. W przypadku gdy organizacja nienastawiona na zysk jest oparta na członkostwie, państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia poufności informacji dotyczących członków.

2. Państwa członkowskie dopilnowują, aby właściwy organ mógł mieć dostęp do informacji dotyczących członkostwa w organizacji niekomercyjnej członka będącego osobą fizyczną tylko wówczas, gdy taki dostęp jest niezbędny do celów postępowania przygotowawczego prowadzonego przez organy publiczne w sprawie przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności o górnej granicy ustawowego zagrożenia w wysokości co najmniej jednego roku lub w wyniku orzeczenia niezawisłego sądu lub trybunału.

Artykuł 26

Informacje poufne i szczególnie chronione

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby krajowe przepisy ustawowe, wykonawcze lub praktyki administracyjne nie skutkowały wymaganiem od organizacji niekomercyjnych mających siedzibę, zarejestrowanych lub działających na ich terytorium publicznego ujawniania ich informacji poufnych i szczególnie chronionych, takich jak dane osobowe pracowników, wolontariuszy, członków, założycieli lub darczyńców organizacji.

2. Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacje nienastawione na zysk mające siedzibę, zarejestrowane lub działające na ich terytorium miały dostęp do skutecznych środków prawnych w celu zapobiegania bezprawnemu pozyskiwaniu, wykorzystywaniu lub ujawnianiu ich informacji poufnych lub szczególnie chronionych oraz w celu uzyskania zadośćuczynienia z tego tytułu.

3. Państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu zapewnienia, aby ochrona przed bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem lub ujawnianiem informacji poufnych lub szczególnie chronionych organizacji nienastawionych na zysk zgodnie z niniejszym artykułem miała zastosowanie w odniesieniu do kontroli, audytów i wszelkich innych działań nadzorczych prowadzonych przez właściwe organy.

Artykuł 27

Nadzór

Państwa członkowskie dopilnowują, aby organizacje niekomercyjne nie podlegały nieuzasadnionemu i nieproporcjonalnemu nadzorowi, w szczególności w odniesieniu do ich działań lub komunikacji, lub działań lub komunikacji założycieli organizacji, członków jej struktur zarządzających, innych członków, pracowników, wolontariuszy, darczyńców lub innych osób prywatnych związanych z organizacją, chyba że jest to uzasadnione względami bezpieczeństwa publicznego.

Rozdział VII

Przepisy końcowe

Artykuł 28

Korzystniejsze traktowanie i klauzula o nieobniżaniu poziomu ochrony

1. Państwa członkowskie mogą wprowadzić lub utrzymać przepisy, które zapewniają korzystniejsze traktowanie organizacji niekomercyjnych mających siedzibę, zarejestrowanych lub działających na ich terytorium niż przepisy przewidziane w niniejszej dyrektywie.

2. Wdrożenie niniejszej dyrektywy nie stanowi podstawy do obniżenia poziomu ochrony przyznanej już na mocy prawa krajowego, unijnego lub międzynarodowego, w tym w odniesieniu do praw podstawowych, w obszarach objętych niniejszą dyrektywą.

Artykuł 29

Transpozycja

1. Do dnia… [1 rok od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy] państwa członkowskie przyjmą i opublikują środki niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy. Niezwłocznie powiadamiają o tym Komisję.

2. Państwa członkowskie konsultują się w terminowy, przejrzysty i zrozumiały sposób z organizacjami nienastawionymi na zysk, które już mają siedzibę, są zarejestrowane lub działają na ich terytorium, w sprawie transpozycji i wdrożenia przepisów niniejszej dyrektywy.

Artykuł 30

Sprawozdawczość, ocena i przegląd

1. Państwa członkowskie przekazują Komisji wszelkie istotne informacje dotyczące wdrażania i stosowania niniejszej dyrektywy. Na podstawie udzielonych jej informacji Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z wdrożenia i stosowania niniejszej dyrektywy nie później niż trzy lata po terminie jej transpozycji.

2. W terminie trzech lat od daty transpozycji, uwzględniając sprawozdanie przedłożone zgodnie z ust. 1, Komisja składa Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie dotyczące wpływu prawa krajowego transponującego niniejszą dyrektywę. W sprawozdaniu ocenia ona sposób funkcjonowania niniejszej dyrektywy oraz rozważa potrzebę dodatkowych środków, w tym – w stosownych przypadkach – zmian mających na celu dalszą harmonizację prawa krajowego mającego zastosowanie do organizacji niekomercyjnych.

3. Komisja dopilnowuje, aby sprawozdania, o których mowa w ust. 1 i 2, były jawne i łatwo dostępne.

Artykuł 31

Wejście w życie

Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

(1) Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 18 czerwca 2020 r., Komisja przeciwko Węgrom, C-78/18, ECLI:EU:C:2020:476.

(2) Rozporządzenie Rady (WE) nr 2157/2001 z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej (SE) (Dz.U. L 294 z 10.11.2001, s. 1).

(3) Rozporządzenie Rady (WE) nr 1435/2003 z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie statutu spółdzielni europejskiej (SCE) (Dz.U. L 207 z 18.8.2003, s. 1).

(4) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1141/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie statusu i finansowania europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych (Dz.U. L 317 z 4.11.2014, s. 1).

(5) Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) (Dz.U. L 210 z 31.7.2006, s. 19).

(6) Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2137/85 z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie europejskiego ugrupowania interesów gospodarczych (EUIG) (Dz.U. L 199 z 31.7.1985, s. 1).

(7) Rozporządzenie Rady (WE) nr 168/2007 z dnia 15 lutego 2007 r. ustanawiające Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U. L 53 z 22.2.2007, s. 1).

(8) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1).

(9) Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz.U. L 145 z 31.5.2001, s. 43).

(10) Dyrektywa 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, zmieniająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG oraz uchylająca dyrektywę Rady 84/253/EWG (Dz.U. L 157 z 9.6.2006, s. 87).

(11) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.U. L 182 z 29.6.2013, s. 19).

(12) https://cordis.europa.eu/project/id/613034/reporting.

(13) Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Niewykorzystany potencjał europejskiej działalności charytatywnej, SOC/611.

(14) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1).

(15) Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 18 czerwca 2020 r., Komisja przeciwko Węgrom, C-78/18, ECLI:EU:C:2020:476.

(16) Stauffer:C-386/04 Centro di Musicologia Walter Stauffer/Finanzamt München für Körperschaften [2006] ECR I-8203; Hein-Persche: C-318/07 Hein Persche/Finanzamt Lüdenscheid [2009] ECR I-359 i Missionswerk: C-25/10 Missionswerk WernerHeukelbach eV/Belgien [2011] 2 C.M.L.R. 35.

(17) Dyrektywa 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym (Dz.U. L 376 z 27.12.2006, s. 36).

(18) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE (Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 73).

(19) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (Dz.U. L 231 z 30.6.2021, s. 159).

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/265

P9_TA(2022)0045

Wzmocnienie pozycji młodzieży w Europie: zatrudnienie i odbudowa społeczna po pandemii

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie wzmocnienia pozycji młodzieży w Europie: zatrudnienie i odbudowa społeczna po pandemii (2021/2952(RSP))

(2022/C 342/18)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając art. 2, 3 i art. 5 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej,

—	uwzględniając art. 166 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

—	uwzględniając art. 14, 15, 32 i 34 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

—	uwzględniając Europejski filar praw socjalnych, w szczególności jego zasady 1, 3 i 4,

—

uwzględniając Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych i jej wejście w życie 21 stycznia 2011 r. zgodnie z decyzją Rady 2010/48/WE z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie zawarcia przez Wspólnotę Europejską Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych, podpisaną i ratyfikowaną przez UE i wszystkie jej państwa członkowskie (1), w szczególności jej art. 27 dotyczący pracy i zatrudnienia,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 kwietnia 2020 r. w sprawie skoordynowanych działań UE na rzecz walki z pandemią COVID-19 i jej skutkami (2),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 października 2020 r. w sprawie gwarancji dla młodzieży (3),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 lutego 2021 r. w sprawie wpływu COVID-19 na młodzież i sport (4),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 maja 2021 r. w sprawie prawa Parlamentu do informacji na temat bieżącej oceny krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności (5),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie silnej Europy socjalnej na rzecz sprawiedliwej transformacji,

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 października 2019 r. w sprawie wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 i zasobów własnych: czas, by spełnić oczekiwania obywateli (6),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 czerwca 2021 r. w sprawie opinii Parlamentu w sprawie prowadzonej obecnie przez Komisję i Radę oceny krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności (7),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 29 kwietnia 2021 r. w sprawie europejskiej gwarancji dla dzieci (8),

—	uwzględniając swoje stanowisko z 8 czerwca 2021 r. dotyczące stanowiska Rady w pierwszym czytaniu w sprawie przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+) (9),

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (10),

—	uwzględniając sprawozdanie Międzynarodowej Organizacji Pracy z 21 października 2021 r. dotyczące zatrudnienia młodzieży w czasie pandemii COVID-19,

—	uwzględniając sprawozdanie z Europejskiego Spotkania Młodzieży z 2021 r. zawierające pomysły młodzieży na Konferencję w sprawie przyszłości Europy,

—	uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie Europejskiego Roku Młodzieży 2022,

—	uwzględniając sprawozdanie Eurofoundu z 9 listopada 2021 r. dotyczące wpływu COVID-19 na młodzież w UE,

—	uwzględniając sprawozdanie Europejskiego Forum Młodzieży z 17 czerwca 2021 r. zatytułowane „Beyond Lockdown: the »pandemic scar« on young people” [Po lockdownie: „pandemiczna blizna” u młodych ludzi] (11),

—

uwzględniając rezolucję Rady Unii Europejskiej i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie ram europejskiej współpracy na rzecz młodzieży: Strategia Unii Europejskiej na rzecz młodzieży na lata 2019–2027 (12), w szczególności część dotyczącą europejskich celów młodzieżowych,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji z 12 października 2021 r. w sprawie zatrudnienia i zmian społecznych w Europie pt. „W kierunku silnej Europy socjalnej w następstwie kryzysu związanego z COVID-19: zmniejszanie dysproporcji i zajęcie się skutkami dystrybucyjnymi”,

—	uwzględniając zalecenie Rady z dnia 30 października 2020 r. w sprawie pomostu do zatrudnienia – wzmocnienia gwarancji dla młodzieży (13),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 20 października 2021 r. sprawie sytuacji artystów i odbudowy życia kulturalnego w UE (14),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 lutego 2021 r. w sprawie komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Europejski program na rzecz umiejętności służący zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności (15),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 września 2021 r. w sprawie uczciwych warunków pracy, praw i ochrony socjalnej osób pracujących za pośrednictwem platform internetowych – nowe formy zatrudnienia związane z rozwojem cyfrowym (16),

—	uwzględniając sprawozdanie zawierające pomysły młodzieży na Konferencję w sprawie przyszłości Europy zgłoszone podczas Europejskiego Spotkania Młodzieży w 2021 r.,

—	uwzględniając pytania do Rady i do Komisji w sprawie wzmacniania pozycji młodzieży w Europie: zatrudnienie i odbudowa społeczna po pandemii (O-000075 – B9-0002/2022 i O-000077 – B9-0003/2022),

—	uwzględniając art. 136 ust. 5 i art. 132 ust. 2 Regulaminu,

—	uwzględniając projekt rezolucji Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych,

mając na uwadze, że pandemia COVID-19 wywiera destrukcyjny wpływ na zatrudnienie i sytuację społeczną młodych ludzi w Europie, ponieważ w jej wyniku zmniejszyły się lub zostały czasowo wstrzymane możliwości rozwoju osobistego, obniżyła się stopa zatrudnienia i w związku z tym wzrosła liczba młodzieży niekształcącej się, niepracującej ani nieszkolącej się (młodzież NEET); mając na uwadze, że dochody osobiste młodych ludzi znacznie się zmniejszyły, a zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym wzrosło; mając na uwadze, że ich szanse na udział w rynku pracy w przyszłości są zagrożone; mając na uwadze, że potrzebne są natychmiastowe działania w celu zabezpieczenia i polepszenia przyszłości oraz dobrostanu młodych osób; mając na uwadze, że wskaźnik bezrobocia młodzieży wynosi 15,9 %, tzn. jest dwa i pół razy wyższy od ogólnej stopy bezrobocia;

mając na uwadze, że według prognoz pandemia COVID-19 spowoduje wzrost stopy ubóstwa; mając na uwadze, że kraje, które szczególnie mocno ucierpiały podczas kryzysu finansowego w latach 2007–2008, ponownie doświadczyły ponadprzeciętnego wzrostu bezrobocia młodzieży; mając na uwadze, że na wzrost ubóstwa bardziej narażone są kobiety, młodzież, osoby starsze, osoby z niepełnosprawnościami i duże rodziny; mając na uwadze, że prognoza gospodarcza Komisji na jesień 2022 r. zawiera obiecujące dane liczbowe – spadek bezrobocia i oczekiwany w 2022 r. powrót rynków pracy do poziomu sprzed pandemii; mając na uwadze, że kryzys nadal dotyka w szczególności osoby młode; mając na uwadze, że liczba młodych pracowników zmniejszyła się w porównaniu z pierwszym kwartałem 2021 r., oraz mając na uwadze, że zgodnie z oczekiwaniami w 2022 i 2023 r. powstanie 3,4 mln miejsc pracy (17) i niezbędne będzie zapewnienie, aby młodzi ludzie skorzystali z tych nowych możliwości zatrudnienia; mając na uwadze, że coraz więcej młodych ludzi chroni się przed ubóstwem, mieszkając w domach rodziców; mając na uwadze, że 29 % trzypokoleniowych gospodarstw domowych jest zagrożonych ubóstwem, a 13 % żyje w dotkliwym niedostatku;

C.	mając na uwadze, że ogólnie utrzymuje się istniejący już przed pandemią COVID-19 podział krajów na grupy, w tym pod względem odsetka młodzieży NEET;

mając na uwadze, że w 2020 r. odsetek młodzieży NEET był średnio 1,3 razy wyższy wśród kobiet niż wśród mężczyzn; mając na uwadze, że różnice pod względem odsetka młodzieży NEET między kobietami a mężczyznami są szczególnie duże we wschodnich krajach europejskich, co wynika z obowiązków rodzinnych; mając na uwadze, że prawdopodobieństwo znalezienia się w kategorii młodzieży NEET stale maleje wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia; mając na uwadze, że w krajach południowych i śródziemnomorskich odsetek osób długotrwale bezrobotnych i zniechęconych poszukiwaniem pracy jest wyższy wśród młodzieży NEET;

mając na uwadze, że osoby młode są podstawą trwałego dobrobytu gospodarczego i społecznego w Europie i zaliczają się do kluczowych priorytetów UE – co znajduje potwierdzenie w strategii UE na rzecz młodzieży i wzmocnionej gwarancji dla młodzieży – dlatego priorytetem powinno być zapewnienie środków służących ich wsparciu, ochronie, doradztwu i włączeniu społecznemu, a także stworzenie możliwości, do których mają prawo;

mając na uwadze, że liczba miejsc pracy utraconych w wyniku pandemii COVID-19 była wyższa w grupie wiekowej od 15 do 24 lat niż w grupie od 25 do 29 lat, w szczególności wśród kobiet; mając na uwadze, że młodych ludzi szczególnie mocno dotknęło to, że liczba godzin pracy zmniejszyła się bardziej niż ogólne zatrudnienie; mając na uwadze, że dane dotyczące bezrobocia odzwierciedlają tylko niewielki odsetek miejsc pracy utraconych w wyniku kryzysu związanego z COVID-19, gdyż wiele młodych osób, które straciły pracę, nie kwalifikowało się do świadczeń dla bezrobotnych lub innego wsparcia dochodów;

G.	mając na uwadze, że jednym z celów strategii UE na rzecz młodzieży (2019–2027) jest zwiększenie zaangażowania obywatelskiego osób młodych;

H.	mając na uwadze, że niestandardowe formy zatrudnienia są bardzo rozpowszechnione wśród młodych ludzi – 43,8 % osób młodych w UE jest zatrudnionych tymczasowo;

mając na uwadze, że we wrześniu 2021 r. przewodnicząca Ursula von der Leyen zapowiedziała wniosek dotyczący ogłoszenia roku 2022 Europejskim Rokiem Młodzieży, aby zastanowić się nad perspektywami osób młodych w Europie i skoncentrować się na strategiach europejskich, krajowych, regionalnych i lokalnych oraz wnioskach ustawodawczych, które stwarzałyby możliwości dla młodych ludzi w całej UE; mając na uwadze, że wniosek ten powinien zapewnić prawdziwy i skuteczny impuls do poprawy warunków pracy młodzieży w UE;

mając na uwadze, że w czasie pandemii zdrowie psychiczne młodych osób znacznie się pogorszyło, a problemy związane ze zdrowiem psychicznym w niektórych państwach członkowskich podwoiły się w porównaniu z poziomem sprzed kryzysu; mając na uwadze, że wiosną 2021 r. 64 % młodych osób w grupie wiekowej od 18 do 34 lat było zagrożonych depresją, częściowo w wyniku braku zatrudnienia oraz długoterminowych perspektyw finansowych i edukacyjnych, a także z powodu samotności i izolacji społecznej; mając na uwadze, że dziewięć milionów nastolatków w Europie (w wieku od 10 do 19 lat) ma zaburzenia psychiczne, z czego ponad połowa cierpi na lęki i depresję; mając na uwadze, że pogorszenie się zdrowia psychicznego może także wynikać z utrudnień w dostępie do usług w zakresie zdrowia psychicznego i ze zwiększonego obciążenia pracą oraz z kryzysu na rynku pracy, który w sposób nieproporcjonalny dotknął osoby młode; mając na uwadze, że 19 % chłopców w wieku od 15 do 19 lat w UE cierpi na zaburzenia zdrowia psychicznego, podobnie jak ponad 16 % dziewcząt w tym samym wieku; mając na uwadze, że samobójstwo jest drugą z głównych przyczyn zgonów wśród młodych osób w Europie;

mając na uwadze, że dzieci dorastające w niedostatku i w niepewnej sytuacji rodzinnej z większym prawdopodobieństwem doświadczą ubóstwa i wykluczenia społecznego, co niesie daleko idące konsekwencje dla ich rozwoju i późniejszego dorosłego życia, a ponadto dzieci takie nie mogą nabyć odpowiednich umiejętności i mają ograniczone możliwości zatrudnienia, co prowadzi do błędnego koła ubóstwa międzypokoleniowego; mając na uwadze, że Unia może odegrać zasadniczą rolę w ogólnej walce z ubóstwem dzieci i z wykluczeniem społecznym dzieci; mając na uwadze, że celem europejskiej gwarancji dla dzieci jest zapobieganie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu oraz walka z nimi przez zagwarantowanie dzieciom w potrzebie bezpłatnego i skutecznego dostępu do kluczowych usług, takich jak wczesna edukacja i opieka nad dzieckiem, nauka i zajęcia w szkole, opieka zdrowotna, zdrowe wyżywienie i co najmniej jeden zdrowy posiłek w każdym dniu zajęć szkolnych, a także odpowiednich warunków mieszkaniowych;

mając na uwadze, że jak wynika z opublikowanego we wrześniu 2021 r. globalnego badania przeprowadzonego przez Uniwersytet w Bath w 10 krajach, prawie 60 % młodych osób czuje niepokój lub skrajny niepokój ze względu na kryzys klimatyczny, ponad 45 % badanych stwierdziło, że odczucia związane z klimatem mają wpływ na ich życie codzienne, a trzem czwartym z nich przyszłość wydaje się przerażająca; mając na uwadze, że 83 % zgodziło się z opinią, że nie zadbaliśmy o planetę, a 65 % uważa, że rządy zaniedbują młodych ludzi;

M.	mając na uwadze, że, jak wykazano, zaangażowanie obywatelskie jest korzystne dla dobrostanu angażującej się osoby – rozszerza jej sieć społeczną, zapewnia więcej możliwości aktywności gospodarczej, społecznej i fizycznej oraz ogranicza ryzyko wystąpienia u niej zaburzeń psychicznych;

mając na uwadze, że ze względu na konsekwencje pandemii całe pokolenie młodych artystów i pracowników sektora kultury będzie mieć trudności ze znalezieniem sobie miejsca w naszych społeczeństwach; mając na uwadze, że modele pracy artystów oraz pracowników sektora kultury i sektora kreatywnego są zwykle nietypowe i często pracownicy ci nie mają odpowiedniej ochrony socjalnej, zwłaszcza w kontekście transgranicznym, co nierzadko pozbawia ich świadczeń emerytalnych, opieki zdrowotnej i zasiłku dla bezrobotnych; mając na uwadze, że brak rokowań zbiorowych w przypadku artystów samozatrudnionych i pracowników sektora kultury i sektora kreatywnego dodatkowo osłabia ich pozycję na rynku pracy i prowadzi do braku odpowiedniej ochrony socjalnej;

mając na uwadze, że artyści i osoby zawodowo związane z kulturą należący do grup mniejszościowych, w tym kobiety, osoby młode, przedstawiciele mniejszości rasowych, etnicznych i geograficznych, osoby ze szczególnie wrażliwych środowisk społeczno-gospodarczych, osoby z niepełnosprawnościami i osoby LGBTIQ+, mają mniejszy dostęp do zawodów artystycznych i kulturalnych i najdotkliwiej odczuwają skutki pandemii;

mając na uwadze, że Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+) to główny europejski fundusz, który ma poprawić dostęp młodych ludzi do zatrudnienia i promować równy dostęp do dobrej jakości, włączającego kształcenia i szkolenia oraz możliwości ich ukończenia, czemu ma służyć ogólne i zawodowe kształcenie i szkolenie do poziomu szkolnictwa wyższego, w tym propagowanie uczenia się przez całe życie i ułatwianie mobilności edukacyjnej, a także promowanie integracji społecznej osób młodych zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, w tym młodzieży najbardziej potrzebującej;

mając na uwadze, że centralny element NextGenerationEU – Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) – jest unijnym instrumentem o historycznym znaczeniu, mającym pomóc państwom członkowskim złagodzić gospodarcze i społeczne skutki COVID-19 za pomocą reform i inwestycji w sześciu filarach, z których jeden jest poświęcony reformom i inwestycjom w dzieci i młodzież;

mając na uwadze, że integracja zawodowa i społeczna osób młodych polega na ich równym dostępie do jakościowego, stabilnego i dobrze płatnego zatrudnienia, do godziwych i przystępnych cenowo mieszkań i odpowiedniego wyżywienia, wysokiej jakości opieki zdrowotnej i usług profilaktycznych, łącznie z ochroną zdrowia psychicznego, i do spełniającej minimalne standardy infrastruktury cyfrowej; mając na uwadze, że inicjatywy w zakresie edukacji i rozwoju umiejętności, wolontariat, wysokiej jakości staże i programy uczenia się przez całe życie mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia równych szans i dostępu do rynków pracy, a jednocześnie pozwalają młodym osobom z ufnością wkroczyć w dorosłe życie;

mając na uwadze, że poprzedni kryzys finansowy uwidocznił, że jeśli młodym osobom nie zapewni się wysokiej jakości staży i miejsc pracy – na podstawie pisemnej umowy i na godnych warunkach, obejmujących płacę zapewniającą utrzymanie na minimalnym poziomie, poradnictwo zawodowe i dalsze szkolenie – ponownie pojawi się wysokie ryzyko, że będą one zmuszone akceptować niepewne formy zatrudnienia, wyjeżdżać z kraju w poszukiwaniu pracy lub zapisywać się na studia lub na szkolenie, chociaż poszukują stałej pracy na pełny etat;

mając na uwadze, że inwestycje w młodych ludzi, w szczególności inwestycje o oddziaływaniu społecznym, mają, jak wiadomo, pozytywny wpływ na zatrudnienie i udział młodych osób w społeczeństwie oraz przynoszą wymierny zwrot zainwestowanych funduszy pod względem zarówno społecznym, jak i finansowym, co sprzyja rozwojowi gospodarczemu, a zarazem realizacji celów społecznych; mając na uwadze, że należy zarówno wdrażać istniejące narzędzia i mechanizmy, jak i rozważać nowe instrumenty;

mając na uwadze, że hermetyczne polityki zatrudnienia młodzieży i włączenia społecznego mogą skutkować powielaniem wydatków, jeżeli koordynacja między państwami członkowskimi i odpowiednimi zainteresowanymi stronami dopiero nabiera kształtu i nie ma jakichkolwiek stałych struktur służących koordynacji poszczególnych podmiotów, maksymalizacji efektów, eliminacji luk czy stymulowaniu innowacji;

mając na uwadze, że istniejące inicjatywy i polityki, takie jak wzmocniona gwarancja dla młodzieży, europejski dialog młodzieżowy, Erasmus+ i Europejski Korpus Solidarności, a także nowe propozycje, takie jak ALMA (z ang.: Aim, Learn, Master, Achieve – mierz wysoko, ucz się, osiągaj biegłość, realizuj cel), muszą dotrzeć do młodzieży i trzeba w nich zmierzyć się z problemami młodych ludzi w 2022 r., takimi jak bezrobocie młodzieży; mając na uwadze, że te inicjatywy i polityki powinny obejmować aktywne i pasywne polityki rynku pracy oraz faktyczny dostęp do środków włączenia społecznego i usług socjalnych, zdrowotnych i mieszkaniowych dla osób młodych; mając na uwadze, że, jak stwierdziło Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego, nie wszystkie programy przygotowania zawodowego i szkoleń są wysokiej jakości i nie wszyscy praktykanci mają prawo do zatrudnienia lub ochrony socjalnej; mając na uwadze, że w rezolucji z 8 października 2020 r. Parlament wyraził obawy co do jakości ofert dostępnych we wzmocnionej gwarancji dla młodzieży i podkreślił, że staże i możliwości zatrudnienia oferowane w nowych i istniejących programach i inicjatywach muszą być płatne i ograniczone pod względem długości i liczby, tak aby młodzi ludzie nie wpadali w pułapkę ciągłego odbywania staży i nie byli wykorzystywani jako tania lub nawet darmowa siła robocza, bez ochrony socjalnej i praw emerytalnych; mając na uwadze, że badania pokazują, iż obecne pokolenie młodych ludzi znajduje pierwsze prawdziwe zatrudnienie po przekroczeniu trzydziestego roku życia;

mając na uwadze, że ciągły rozwój nowych umiejętności horyzontalnych wśród młodych ludzi, takich jak umiejętności cyfrowe, a także rozwój umiejętności o potencjale gospodarczym, takich jak umiejętności z zakresu ekologii lub przedsiębiorczości, mają kluczowe znaczenie dla zdrowego, inkluzywnego i zorientowanego na przyszłość europejskiego rynku pracy i powinny umożliwiać wszystkim młodym Europejczykom dostęp do wysokiej jakości zatrudnienia; mając na uwadze, że to samo dotyczy kształcenia zawodowego oraz umiejętności zawodowych i życiowych; mając na uwadze, że 40 % pracodawców nie może znaleźć osób posiadających odpowiednie umiejętności, aby obsadzić wolne stanowiska; mając na uwadze, że UE musi przezwyciężyć wszelkie formy niedopasowania umiejętności, aby skutecznie wykorzystać swój kapitał ludzki; mając na uwadze, że bezrobocie młodzieży stało się poważnym problemem gospodarczym i społecznym w wielu krajach UE (18); mając na uwadze, że odpowiednia infrastruktura cyfrowa i szkolenie w zakresie umiejętności cyfrowych powinny być dostępne dla wszystkich, aby wyeliminować różnice pod względem umiejętności cyfrowych wśród młodzieży i zapewnić wszystkim równe szanse w systemie edukacji i na rynku pracy; mając na uwadze, że dla zapewnienia zdrowego życia oraz równowagi między życiem zawodowym i prywatnym osób młodych równie ważne są umiejętności miękkie, takie jak krytyczne myślenie, praca zespołowa oraz komunikacja międzykulturowa;

mając na uwadze, że zaangażowanie młodych osób w pracę z młodzieżą, ruchy społeczne, organizacje młodzieżowe i przedsiębiorczość społeczną ma zasadnicze znaczenie dla tworzenia nowych rozwiązań; mając na uwadze, że zaangażowanie podmiotów prywatnych, przedsiębiorstw i sektora biznesu jest niezbędne do usprawnienia przejścia z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia oraz do zapewnienia młodym osobom stałego dostępu do szkoleń w celu podnoszenia i zmiany kwalifikacji oraz do uczenia się przez całe życie;

mając na uwadze, że ogólnie dyskryminacja osób młodych jest ciągle problemem w UE, gdyż młode kobiety i młode osoby ze słabszych grup społecznych są często dyskryminowane ze względu na płeć, pochodzenie etniczne (na przykład Romowie), orientację i tożsamość seksualną, niepełnosprawność lub szczególnie wrażliwe środowisko społeczno-gospodarcze oraz są o wiele bardziej narażone na bezrobocie, ubóstwo pracujących i wykluczenie społeczne;

mając na uwadze, że młodzi ludzie w Europie oraz ich przedstawiciele i organizacje, w tym związki zawodowe, tworzą okazje sprzyjające konstruktywnemu uczestnictwu młodzieży oraz opracowują zalecenia polityczne zawierające rozwiązania służące poprawie integracji zawodowej i społecznej, w tym przez zaangażowanie w Konferencję w sprawie przyszłości Europy; mając na uwadze, że należy ich uznać za istotnych partnerów we współtworzeniu, wdrażaniu i ocenie Europejskiego Roku Młodzieży i działań w późniejszym okresie;

AA.

mając na uwadze, że możliwości zatrudnienia dla wielu spośród grup wymienionych powyżej, w szczególności młodzieży z niepełnosprawnościami i osób młodych należących do społeczności romskich lub wędrownych, są poważnie ograniczone ze względu na trudności w dostępie do wysokiej jakości edukacji, która jest im potrzebna, aby się odpowiednio przygotować do nowoczesnego rynku pracy;

AB.

mając na uwadze, że osoby młode to fundamentalny atut, jeśli chodzi o odbudowę i rozwój wszystkich regionów UE, zwłaszcza regionów najbardziej oddalonych; mając na uwadze, że na Majotcie połowa ludności ma poniżej 18 lat, natomiast w Gujanie Francuskiej jeden mieszkaniec na dwóch ma mniej niż 25 lat;

AC.	mając na uwadze, że w 2016 r. jedna trzecia osób prowadzących gospodarstwa rolne w UE miała 65 lat lub więcej i tylko 11 % prowadzących gospodarstwa rolne w UE zaliczało się do grupy młodych rolników w wieku poniżej 40 lat;

AD.	mając na uwadze, że sektor rolny i gospodarstwa rolne w UE stanowią kręgosłup naszej gospodarki; mając na uwadze, że aby zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe i wnieść wkład w zieloną transformację, należy koniecznie przyciągnąć do rolnictwa osoby młode;

AE.	mając na uwadze, że wyludnienie obszarów wiejskich i odpływ młodzieży do obszarów miejskich świadczą o potrzebie znalezienia rozwiązań oraz przemyślenia strategii krótko-, średnio- i długoterminowych, aby zatrzymać młodych ludzi na obszarach wiejskich;

AF.	mając na uwadze, że zbyt wielu młodym osobom z niepełnosprawnościami oferuje się jedynie pracę w zakładach pracy chronionej, natomiast w niektórych państwach członkowskich nie zapewnia się im tych samych uprawnień pracowniczych lub płacowych co osobom na otwartym rynku pracy;

AG.

mając na uwadze, że w sprawozdaniu zawierającym pomysły młodzieży na Konferencję w sprawie przyszłości Europy opracowanym podczas Europejskiego Spotkania Młodzieży w 2021 r. stwierdzono, że:

—	młode osoby domagają się wsparcia w celu szkolenia i wzmocnienia pozycji ekspertów ds. zdrowia psychicznego w szkołach,

—

bezrobocie młodzieży powinno być priorytetem dla UE, a bezpłatne staże dla osób ze wszystkich środowisk edukacyjnych i ze wszystkich grup społecznych należy wstrzymać; organizacje młodzieżowe i pracodawcy powinni współpracować, aby dotrzeć do osób, co do których istnieje ryzyko, że mogą wcześnie zakończyć naukę, i informować je o dostępnych im opcjach; ponadto należy pomóc państwom członkowskim stworzyć możliwości przyuczenia do zawodu dla osób ubiegających się o azyl,

—	nikt nie powinien pozostawać w tyle w świecie cyfrowym, a wszystkie pokolenia muszą być uczone ostrożności podczas korzystania z przestrzeni cyfrowej; umiejętności cyfrowe powinny zostać włączone do programu nauczania,

—	UE powinna przeznaczyć więcej funduszy, aby umożliwić wszystkim młodym Europejczykom udział w kształceniu pozaformalnym oraz utworzyć platformę łączącą nauczycieli szkolnych z dostawcami usług, którzy mogą udostępniać wiedzę specjalistyczną na tematy istotne dla współczesnego życia;

wyraża zadowolenie, że przewodnicząca Ursula von der Leyen ogłosiła rok 2022 Europejskim Rokiem Młodzieży; uważa, że w 2022 r. należy stworzyć dodatkowy bodziec do właściwego i pełnego wdrożenia strategii UE na rzecz młodzieży, co należy osiągnąć w drodze ambitnych działań, które pozwolą sprostać wyzwaniom stojącym przed osobami młodymi, w szczególności negatywnym skutkom trwającej pandemii COVID-19, oraz dzięki ostatecznemu wdrożeniu innych istniejących narzędzi, takich jak wzmocniona gwarancja dla młodzieży, w celu zwalczania bezrobocia i skutków społecznych wynikających z pandemii COVID-19; wzywa Komisję i Radę, aby zapewniły intersekcjonalny charakter wszystkich polityk ukierunkowanych na młodzież oraz uwzględniły różnorodność młodych ludzi w Europie i wyzwań, które przed nimi stoją; uważa, że Europejski Rok Młodzieży powinien przyczynić się do wdrożenia zasad 1 i 3 Europejskiego filaru praw socjalnych;

podkreśla, że kryzys związany z COVID-19 już pozbawił pracy wiele osób, w szczególności młodych, które częściej objęte są niepewnymi formami zatrudnienia, częściej są zatrudniane na podstawie umów czasowych lub w niepełnym wymiarze czasu pracy i nie mają oszczędności; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje plany Komisji dotyczące wzmocnienia gwarancji dla młodzieży oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do priorytetowego potraktowania walki z bezrobociem młodzieży;

odnotowuje z dużym zaniepokojeniem wysoki poziom bezrobocia młodzieży w wielu państwach członkowskich oraz niepewność umów o pracę zawieranych przez młodych pracowników, zwłaszcza w sektorach, które poważnie ucierpiały w wyniku pandemii COVID-19; apeluje o wzmocnienie instrumentu gwarancji dla młodzieży, którego celem jest zmniejszenie bezrobocia długotrwałego i bezrobocia młodzieży o co najmniej 50 % do 2030 r. i który uwzględnienia kryteria dotyczące tworzenia miejsc pracy wysokiej jakości zgodnie z celem zrównoważonego rozwoju nr 8 Agendy ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030; uważa, że nadszedł czas, aby wzmocniona gwarancja dla młodzieży stała się włączająca i wiążąca dla wszystkich państw członkowskich, a także by uwzględniała aktywne działania informacyjne skierowane do młodzieży od dłuższego czasu należącej do grupy NEET oraz młodzieży ze środowisk społeczno-ekonomicznych znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, takich jak młodzież z niepełnosprawnościami, młodzież LGBTIQ+ i młodzież romska;

pochwala włączenie zdrowia psychicznego do priorytetów w celach młodzieżowych określonych w ramach Europejskiego Roku Młodzieży i wzywa Komisję do priorytetowego potraktowania zdrowia psychicznego również w przyszłej strategii UE w zakresie opieki; podkreśla, że należy wziąć pod uwagę związek między czynnikami społeczno-ekonomicznymi, takimi jak bezrobocie i brak bezpieczeństwa mieszkaniowego, a zdrowiem i dobrostanem psychicznym, aby zapewnić całościowe i kompleksowe podejście do zdrowia psychicznego na szczeblu UE; podkreśla, że niepewność co do przyszłości, w tym wpływ zmiany klimatu, ma szkodliwy wpływ na zdrowie psychiczne młodych ludzi; wzywa w związku z tym państwa członkowskie, by uczyniły zdrowie psychiczne integralną częścią społeczno-gospodarczej odbudowy UE po pandemii i priorytetem w zakresie zdrowia w miejscu pracy, w szczególności w środowisku edukacyjnym i w środowisku zawodowym; wzywa do zapewnienia dostępności i przystępności cenowej opieki w zakresie zdrowia psychicznego dla wszystkich grup wiekowych, zwłaszcza dla dzieci i młodzieży, oraz do rozwiązania problemu nierówności w zdrowiu poprzez zapewnienie odpowiedniego wsparcia grupom młodych ludzi, które znajdują się w trudnej sytuacji; wzywa Komisję, aby przeprowadziła gruntowne badanie różnych przyczyn bólu psychicznego odczuwanego przez młodych ludzi w Europie;

podkreśla, że młodzież musi odgrywać kluczową rolę w kształtowaniu polityki zatrudnienia i polityki społecznej w Europie; z zadowoleniem przyjmuje dialog z młodzieżą na szczeblu UE, pracę z młodzieżą oraz organizacje młodzieżowe, które przybliżają młodym ludziom Unię, o ile procesowi uczestnictwa młodzieży towarzyszą konkretne inicjatywy przygotowane przez decydentów; zachęca do propagowania zasady współzarządzania przy opracowywaniu polityki młodzieżowej, która powinna być tworzona przy udziale młodych ludzi i przedstawicieli młodzieży; wzywa Komisję do uznania pozytywnego wpływu trzeciego sektora, w tym organizacji młodzieżowych, oraz zapewnianych przez nie możliwości uczenia się pozaformalnego i nieformalnego – przybierającego formę, między innymi, wolontariatu i uczestnictwa młodzieży – a także do formalnego uznania wiedzy i umiejętności zdobytych przez młodych ludzi w trzecim sektorze, co poprawiłoby perspektywy młodych ludzi na rynku pracy; zachęca do uznania w procesie zatrudniania, że zaangażowanie obywatelskie stanowi wartościowe doświadczenie zawodowe; wzywa Komisję, aby rozważyła wsparcie projektu Europejskich Stolic Młodzieży jako kontynuacji Europejskiego Roku Młodzieży; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby przy przedstawianiu nowych inicjatyw we wszystkich obszarach polityki uwzględniły klauzulę dotyczącą młodzieży, która ocenia wpływ inicjatywy na młodych ludzi;

podkreśla, że konieczne jest, aby państwa członkowskie nadal inwestowały wystarczające środki z EFS+ w działania wspierające zatrudnienie ludzi młodych; podkreśla, że państwa członkowskie muszą w związku z tym przeznaczać co najmniej 15 % swoich zasobów EFS+, które są objęte zarządzaniem dzielonym, na ukierunkowane działania i reformy strukturalne wspierające wysokiej jakości zatrudnienie ludzi młodych; przypomina o potrzebie wiążącej, skuteczniejszej i sprzyjającej włączeniu społecznemu gwarancji dla młodzieży w ramach jasnych kryteriów jakości, zapewniającej płatne staże, przygotowanie zawodowe i praktyki zawodowe dla wszystkich młodych ludzi NEET;

Inwestowanie w młode pokolenie

wzywa Komisję i Radę do pełnego i optymalnego wykorzystania środków finansowych dostępnych w wieloletnich ramach finansowych na lata 2021–2027, bez uszczerbku dla programów już ustanowionych w ramach EFS+, w następstwie problemów strukturalnych dotyczących bezrobocia młodzieży i ubóstwa; przypomina, że regiony najbardziej oddalone są szczególnie dotknięte tymi problemami, a zatem potrzebują szczególnego wsparcia; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje dostępność środków w ramach RRF na działania skierowane do dzieci i młodzieży oraz oczekuje, że zaowocuje to utworzeniem znacznych możliwości dla młodzieży w Europie; apeluje, aby partnerzy społeczni i organizacje młodzieżowe zaangażowały się w monitorowanie i ocenę krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia, aby Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i EFS+ wspierały zintegrowane plany na szczeblu lokalnym, co pomogłoby w podnoszeniu i zmianie kwalifikacji, zwłaszcza w odniesieniu do najsłabszych grup dotkniętych transformacją;

wzywa państwa członkowskie, aby – zgodnie z własnymi potrzebami i szczególnymi warunkami krajowymi – zapewniły komplementarność między środkami w ramach RRF i innymi programami UE, takimi jak wzmocniona gwarancja dla młodzieży, europejska gwarancja dla dzieci, a także krajowe inwestycje i środki na rzecz promowania umiejętności, edukacji i szkoleń; wzywa Komisję, aby nadal monitorowała inwestycje oraz wydatki na związane z młodzieżą priorytety w ramach instrumentów NextGenerationEU, RRF i EFS+ oraz by ściśle angażowała w to Parlament; przypomina o możliwościach oferowanych przez segment dotyczący inwestycji społecznych i umiejętności InvestEU w celu generowania inwestycji o wpływie społecznym; odnotowuje coraz większą uwagę poświęcaną koncepcji obligacji społecznych i zadań mających na celu uzyskanie określonego oddziaływania społecznego, skierowanych do młodych ludzi i angażujących na etapie projektu i wdrażania również sektor prywatny;

z zadowoleniem odnotowuje zwiększenie wsparcia na rzecz młodych rolników w ramach nowej wspólnej polityki rolnej;

10.

z zadowoleniem przyjmuje poszerzenie zakresu wzmocnionej gwarancji dla młodzieży, która obejmuje obecnie grupę wiekową od 15 do 29 lat; przypomina, że wzmocniona gwarancja dla młodzieży powinna zapewniać prawdziwe możliwości zatrudnienia, a nie niskiej jakości staże czy nigdy niekończące się szkolenia;

Integracja ludzi młodych na rynku pracy

11.

odnotowuje z zaniepokojeniem, że jak dotąd gwarancja dla młodzieży nie zrealizowała swoich celów, oraz wzywa do zwiększenia środków, w tym do pełnego wykorzystania możliwości stwarzanych przez ESF+, w celu wspierania zatrudnienia poprzez aktywne interwencje na rzecz integracji na rynku pracy i tworzenie trwałych stanowisk najniższego szczebla, zapewniających ludziom młodym dostęp do zabezpieczenia społecznego i godziwego wynagrodzenia; wzywa Komisję, aby zaapelowała do państw członkowskich o przedstawienie uaktualnionych wzmocnionych systemów gwarancji dla młodzieży oraz o wprowadzenie ramowego systemu jasnych i wiążących norm jakości dotyczącego ofert przedstawianych w związku z inicjatywami, których celem jest propagowanie pozytywnej i trwałej zmiany wyników młodych ludzi na rynku pracy oraz ich udanego wejścia na ten rynek; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zachęcały przedsiębiorstwa do aktywności w ramach wzmocnionej gwarancji dla młodzieży; przypomina, że jednym z celów EFS+ jest wspieranie zrównoważonego udziału mężczyzn i kobiet w rynku pracy za pomocą środków mających zapewnić, między innymi, równe warunki pracy, lepszą równowagę między życiem zawodowym a prywatnym i lepszy dostęp do opieki nad dziećmi, w tym wczesnej edukacji i opieki; przypomina również, że celem EFS+ powinno być również zapewnienie zdrowego i dobrze dostosowanego środowiska pracy, aby skuteczniej reagować na zagrożenia dla zdrowia związane ze zmieniającymi się formami pracy oraz na potrzeby starzejącej się siły roboczej;

12.

przypomina, że chociaż partnerstwa z zainteresowanymi stronami to zasadniczy element wzmocnionej gwarancji dla młodzieży, na szczeblu UE nie istnieje obecnie żaden formalny organ ani mechanizm zapewniający ich udział w monitorowaniu i wdrażaniu systemów gwarancji dla młodzieży; wzywa Komisję, aby monitorowała wdrażanie programów w ramach wzmocnionej gwarancji dla młodzieży za pośrednictwem Komitetu ds. Zatrudnienia (EMCO) oraz aby regularnie przedkładała EMCO sprawozdania dotyczące wdrażania i wyników programów w ramach gwarancji dla młodzieży, a także by informowała o tym na bieżąco Parlament; zwraca się do Komisji o powołanie grupy roboczej ds. wdrażania wzmocnionej gwarancji dla młodzieży, która będzie łączyć właściwe zainteresowane strony – w tym partnerów ze społeczeństwa obywatelskiego, organizacji młodzieżowych i partnerów społecznych – w pracach EMCO w celu ułatwienia koordynacji i wymiany najlepszych praktyk między organami unijnymi i krajowymi oraz partnerami ze społeczeństwa obywatelskiego i organizacjami młodzieżowymi, a także regularnego oceniania oddziaływania gwarancji i przedstawiania zaleceń dotyczących udoskonaleń;

13.

wzywa państwa członkowskie, aby zadbały, by publiczne służby zatrudnienia współpracowały z władzami lokalnymi, sektorem szkolnictwa, organizacjami młodzieżowymi i sektorem prywatnym za pośrednictwem europejskiej sieci publicznych służb zatrudnienia w celu propagowania wysokiej jakości, stabilnego i dobrze wynagradzanego zatrudnienia i zwiększenia dostosowanego do potrzeb wsparcia na rzecz szkoleń, poszukiwania pracy i doradztwa dla młodzieży, a także zachęca państwa członkowskie do odpowiedniego wyposażenia publicznych służb zatrudnienia, tak aby udostępniały zasoby i szkolenia umożliwiające zachowanie zdrowia psychicznego mimo klimatu niepewności ekonomicznej i w trudnym okresie poszukiwania pracy;

14.

zaleca większe ukierunkowanie systemów opieki w zakresie zdrowia psychicznego na zatrudnienie, w szczególności przez położenie nacisku na pozytywny wkład, jaki wysokiej jakości praca może wnieść w odbudowę zdrowia psychicznego;

15.

wzywa państwa członkowskie do ułatwienia młodym ludziom dostępu do płatnych, wysokiej jakości i włączających staży i praktyk; wzywa do wzmocnienia systemów monitorowania, aby zapewnić młodym ludziom odpowiednie i solidne pierwsze doświadczenia zawodowe, możliwości podnoszenia kwalifikacji i zdobywania nowych kwalifikacji oraz umiejętności; potępia praktykę bezpłatnych staży jako formę wykorzystywania młodych pracowników oraz łamanie ich praw oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby we współpracy z Parlamentem i przy poszanowaniu zasady pomocniczości zaproponowały wspólne ramy prawne zapewniające godziwe wynagrodzenia za staże i praktyki zawodowe, aby uniknąć praktyk opartych na wyzysku; potępia praktykę stosowania umów zerogodzinowych i apeluje do państw członkowskich o udzielenie wsparcia pracodawcom zapewniającym staże i praktyki ludziom młodym z niepełnosprawnościami;

16.

wzywa Komisję do dokonania przeglądu istniejących instrumentów europejskich, takich jak ramy jakości staży oraz europejskie ramy jakości i skuteczności programów przygotowania zawodowego, a także do wprowadzenia kryteriów jakościowych dla ofert przedstawianych młodym ludziom, w tym zasady sprawiedliwego wynagrodzenia dla stażystów i praktykantów, dostępu do ochrony socjalnej, trwałego zatrudnienia i praw socjalnych;

Mobilność pracowników i umiejętności na przyszłość

17.

wzywa Komisję do zadbania o to, by nowa inicjatywa ALMA pomagała młodym ludziom, w szczególności należącym do grupy NEET, w zdobyciu solidnego tymczasowego doświadczenia zawodowego w innym państwie członkowskim; domaga się, aby program ALMA spełniał minimalne normy jakości, zapewniające ludziom młodym prawa pracownicze, takie jak godziwe wynagrodzenie, dobre warunki pracy i dostęp do ochrony socjalnej;

18.

podkreśla, że umiejętności cyfrowe mają zasadnicze znaczenie dla młodych ludzi i wszystkich sektorów przemysłu w XXI wieku i zachęca Komisję oraz państwa członkowskie, by rozważyły opracowanie stałego, certyfikowanego i bezpłatnego dostępu młodych ludzi do kursów online i offline dotyczących umiejętności cyfrowych oraz kultury informatycznej we wszystkich językach UE we współpracy z podmiotami publicznymi i przedsiębiorstwami prywatnymi; wzywa do stworzenia przestrzeni wymiany w zakresie e-uczenia się i e-nauczania; nalega, aby UE i państwa członkowskie opracowały więcej programów takich jak eTwinning i ePlatforma na rzecz uczenia się dorosłych w Europie; zauważa jednak, że w wielu państwach członkowskich należy przezwyciężyć poważne ograniczenia w dostępie do sprzętu, obiektów, odpowiednich instruktorów i właściwej infrastruktury sieciowej; przypomina zatem o potrzebie powiązania dostępu do kursów internetowych ze wzmocnieniem inicjatyw na rzecz eliminacji utrudnień w dostępie do internetu i narzędzi cyfrowych, tak aby nie pozostawić nikogo w tyle, a ponadto domaga się, aby kursy tworzono w sposób dostępny w celu niewykluczania ludzi młodych z niepełnosprawnościami;

19.

podkreśla znaczenie umiejętności ekologicznych i występowania możliwości wysokiej jakości zatrudnienia w neutralnej dla klimatu energooszczędnej gospodarce o obiegu zamkniętym, zwłaszcza w regionach, w których zielona transformacja wywiera największy wpływ – jak obszary silnie zależne od sektora rolnego oraz regiony walczące ze zmianą klimatu – a także znaczenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych, ograniczania emisji dwutlenku węgla, zwiększania efektywności energetycznej, gospodarowania odpadami i gospodarki wodnej, poprawy jakości powietrza oraz odbudowy i ochrony bioróżnorodności; wzywa pracodawców, aby zagwarantowali swoim pracownikom możliwość podnoszenia i/lub zmiany kwalifikacji oraz usprawnili organizację skuteczniejszego przyuczania do zawodu zgodnie z europejskimi ramami jakości i skuteczności programów przygotowania zawodowego;

20.

zachęca Komisję do zaproponowania w 2022 r. nowych narzędzi i inicjatyw mających na celu rozwój przedsiębiorczości młodzieży oraz inwestycji społecznych w młodzież w ramach planu działania na rzecz gospodarki społecznej;

21.

ubolewa nad niewystarczającym połączeniem między reformami i inwestycjami w kształcenie i szkolenie a środkami zapewniającymi integrację młodzieży na rynku pracy, w szczególności młodzieży NEET; wspiera elastyczne, włączające, dostępne i otwarte ścieżki uczenia się dzięki indywidualnym rachunkom szkoleniowym i mikropoświadczeniom dla młodzieży, osób pracujących z młodzieżą, ludzi prowadzących szkolenia i specjalistów, w tym w formie umiejętności i kompetencji pozyskanych w drodze edukacji pozaformalnej i uczenia się nieformalnego; podkreśla, że wzmocnienie poradnictwa zawodowego od najmłodszych lat oraz wspieranie równego dostępu do informacji i doradztwa dla studentów i dorosłych osób uczących się może pomóc młodym ludziom w wyborze odpowiednich ścieżek kształcenia i szkolenia zawodowego prowadzących do odpowiednich dla nich możliwości zatrudnienia;

22.

ponawia swój apel do Komisji i Rady o dalsze zachęcanie do rozwoju szkolenia zawodowego oraz o lepsze promowanie umiejętności zawodowych i unikanie negatywnego postrzegania edukacji nieformalnej, które występuje w szeregu państw członkowskich, a także o zwiększanie atrakcyjności kształcenia i szkolenia zawodowego poprzez kampanie informacyjne, programy nauczania, ośrodki ds. umiejętności zawodowych młodzieży, specjalne ekosystemy kształcenia i szkolenia zawodowego w społecznościach lokalnych, dualne systemy kształcenia i szkolenia zawodowego oraz długoterminową mobilność osób przyuczających się do zawodu; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę utworzenia europejskich centrów doskonałości zawodowej mającą na celu zapewnienie wysokiej jakości umiejętności zawodowych i wspieranie przedsiębiorczości; apeluje do Komisji i państw członkowskich o ustanowienie samodzielnego obszaru kształcenia i szkolenia zawodowego oraz statutu praktykanta europejskiego; powtarza, że staże powinny być częścią rozwoju umiejętności i rozwoju zawodowego, a zatem muszą mieć wymiar pedagogiczny; podkreśla, jak ważne jest udoskonalenie mechanizmów transgranicznego uznawania umiejętności i kwalifikacji oraz domaga się propagowania i wspierania praktyk takich jak solidarność międzypokoleniowa i mentoring, aby ograniczyć nierówności i zapewnić wsparcie dla młodzieży;

23.

zachęca do zaliczenia działań związanych z zaangażowaniem obywatelskim do zajęć uważanych przez pracodawców za korzystne dla osobistego i zawodowego rozwoju pracowników, zwłaszcza pracowników młodych;

24.

podkreśla, że ochrona w postaci płacy minimalnej okazała się skutecznym środkiem zwalczania ubóstwa pracujących; podkreśla, że w niektórych państwach członkowskich młodzi pracownicy otrzymują w praktyce wynagrodzenia poniżej poziomu ustawowej płacy minimalnej ze względu na obecne zróżnicowanie stawek tej płacy, co utrwala sytuację dyskryminacji strukturalnej ze względu na wiek; wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły równe traktowanie ludzi młodych na rynku pracy, w tym pod względem ustawowej płacy minimalnej przewidzianej we wniosku dotyczącym dyrektywy w sprawie adekwatnej płacy minimalnej w Unii Europejskiej (COM(2020)0682);

25.

podkreśla, że w wielu państwach członkowskich ludzie młodzi nie mają pełnego dostępu do systemów dochodów minimalnych lub są z nich całkowicie wykluczeni ze względu na kryteria kwalifikowalności związane z wiekiem; apeluje do Komisji i państw członkowskich, aby w przyszłym zaleceniu w sprawie dochodu minimalnego podjęły środki ułatwiające młodzieży dostęp do tych systemów;

Walka z wykluczeniem młodzieży i niedopuszczenie do straconego pokolenia

26.

wzywa Komisję i Radę do wydania zalecenia, by staże, przyuczanie do zawodu i praktyki zawodowe były uznawane za doświadczenie zawodowe i w związku z tym umożliwiały dostęp do świadczeń socjalnych; wzywa do skrócenia minimalnego okresu składkowego potrzebnego do uzyskania dostępu do świadczeń socjalnych; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji dotyczącą utworzenia grupy ekspertów wysokiego szczebla, która przeanalizuje przyszłość państwa opiekuńczego i główne wyzwania, jakie muszą pokonać młodzi ludzie, aby korzystać z ochrony socjalnej;

27.

wzywa Komisję, aby zbadała możliwości połączenia istniejących platform: Europejskiego Portalu Młodzieżowego, portalu Europass i portalu EURES w jedną przestrzeń cyfrową, która zapewniałaby wszystkim młodym Europejczykom informacje i możliwości w zakresie szkoleń, zatrudnienia, staży, kształcenia i szkolenia zawodowego, pomocy finansowej, programów mobilności, doradztwa dotyczącego zakładania przedsiębiorstw, programów mentorskich, programów wolontariatu, praw związanych z obywatelstwem europejskim, dostępu do kultury itp.; sugeruje, że na jednolitej platformie można by zgromadzić wnioski dotyczące różnych ofert i programów oraz zamieścić odniesienia do wszystkich możliwości, jakie UE oferuje młodym Europejczykom w zależności od ich sytuacji osobistej; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie punktów kompleksowej obsługi w wielu państwach członkowskich i popiera takie łączenie usług offline, gdyż ma to kluczowe znaczenie dla dotarcia do beneficjentów i udzielenia im wskazówek i pomocy, a także opowiada się za utworzeniem takich punktów we wszystkich państwach członkowskich, w różnych miastach, w celu dotarcia do najsłabszych grup młodych ludzi;

28.

wzywa Komisję do zadbania o to, by nowa inicjatywa ALMA pomagała młodym ludziom, w szczególności młodzieży NEET, w integracji społecznej oraz integracji na rynku pracy w kraju pochodzenia, pomagając im w zdobyciu solidnego tymczasowego zatrudnienia i umiejętności spełniających normy jakości, które zapewniają ludziom młodym prawa pracownicze w innych państwach członkowskich, takie jak godziwe wynagrodzenie i dostęp do ochrony socjalnej; podkreśla, że kluczowe znaczenie ma towarzyszenie młodym ludziom i oferowanie im porad przed udziałem w programie, w jego trakcie i po jego zakończeniu; podkreśla, że ALMA musi wspierać rzeczywistą mobilność i wysokiej jakości programy rozwoju umiejętności, szkolenia zawodowe lub zatrudnienie dla wszystkich uczestników, w tym młodych osób z niepełnosprawnościami i młodych ludzi pochodzących ze środowisk defaworyzowanych, oraz musi obejmować strategię włączenia zaprojektowaną wspólnie z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i partnerami społecznymi w celu zapewnienia równego dostępu, zapobiegania dyskryminacji i usuwania barier, które mogą wystąpić; ponadto ALMA nie może stać się instrumentem, który przyczynia się do tworzenia niepewnych warunków zatrudnienia dla młodych ludzi; zauważa, że należy udzielić pomocy krajowym publicznym służbom zatrudnienia w realizacji ALMA z linii budżetowej EFS+ w koordynacji z partnerami prywatnymi i publicznymi, w synergii z europejskim obszarem edukacji; wzywa Komisję, aby zapewniła wartość dodaną inicjatywy ALMA obok istniejących możliwości w ramach programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności oraz by dopilnowała, by wirtualne uczenie się i współpraca pozostały połączone z fizyczną mobilnością w ramach EFS+; wzywa Komisję do oceny, czy ALMA mogłaby zostać włączona do wzmocnionej gwarancji dla młodzieży jako jeden z elementów dotyczących mobilności;

29.

uważa, że dobro młodzieży stanowi wspólną odpowiedzialność podmiotów publicznych i prywatnych; wzywa Komisję i państwa członkowskie do współpracy z europejskimi i krajowymi pracodawcami, aby wdrożyć zalecenia dotyczące społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw (CSR) w celu wspierania młodych ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji, oraz do uwzględniania zapisów dotyczących młodzieży w przyszłych inicjatywach poświęconych społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw;

30.

przypomina, że młode kobiety są w większym stopniu zagrożone dyskryminacją w miejscu pracy (19), którą pogłębiają nierówności krzyżowe i bezrobocie, ponieważ częściej samotnie wychowują dzieci lub długoterminowo nieformalnie pełnią obowiązki opiekuńcze, co często uniemożliwia im pracę zawodową lub powoduje, że znajdują się poniżej granicy ubóstwa; wzywa Radę i Komisję, by rozważyły wprowadzenie w inicjatywach dotyczących młodzieży i zatrudnienia od 2022 r. orientacyjnych, minimalnych celów w zakresie pomocy i dostosowanych programów pomocowych dla młodych kobiet znajdujących się w sytuacji zagrożenia; wzywa Komisję do współpracy z państwami członkowskimi w celu zintegrowania krajowych planów działania dotyczących gwarancji dla dzieci ze środkami na rzecz integracji na rynku pracy na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, aby wspierać młodych rodziców samotnie wychowujących dzieci;

31.

ponownie podkreśla znaczenie dostępu do przyzwoitych i przystępnych cenowo mieszkań i dostosowanych do potrzeb usług socjalnych dla młodych ludzi, szczególnie tych z grup znajdujących się w trudnej sytuacji, takich jak ludzie młodzi z niepełnosprawnościami i ludzie młodzi pochodzący z dużych rodzin; zwraca się do Komisji o współpracę z państwami członkowskimi w zakresie mieszkalnictwa, przede wszystkim w ramach programów na rzecz młodzieży uzupełnionych o usługi w zakresie zatrudnienia, pomocy społecznej i zdrowotnej; podkreśla znaczenie prywatnych i publicznych inwestycji w infrastrukturę społeczną dla młodych ludzi; z zadowoleniem przyjmuje europejską platformę na rzecz przeciwdziałania bezdomności utworzoną przez Komisję i jej ostateczny cel, jakim jest położenie kresu bezdomności do 2030 r., oraz potencjał, jaki zapewnia to ludziom młodym; wzywa państwa członkowskie i Komisję do podjęcia środków i wdrożenia programów dla osób młodych, którzy ukończyli 18 lat i są narażeni na bezdomność, w szczególności z grup znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji, jak bezdomne osoby LGBTIQ+; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia, aby wzmocniona gwarancja dla młodzieży pomagała w walce z bezdomnością ludzi młodych, która występuje coraz częściej w wielu krajach UE;

32.

zachęca Komisję, aby uporała się z głównymi barierami uniemożliwiającymi ludziom młodym zajęcie się rolnictwem, takim jak dostęp do ziemi, finansów, wiedzy i innowacji;

33.

z niepokojem zauważa pogorszenie warunków życia ogólnie wśród młodych ludzi, a w szczególności wśród młodych ludzi długotrwale bezrobotnych i cierpiących z powodu wykluczenia społecznego – takich jak młodzi Romowie, młodzież z niepełnosprawnościami, młodzi członkowie społeczności LGBTIQ+ i młodzi migranci – oraz apeluje o skoordynowane podejście do tworzenia i oferowania im możliwości włączenia społecznego w ramach wzmocnionej gwarancji dla młodzieży, EFS+ i Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności;

34.

wzywa instytucje europejskie i państwa członkowskie, aby zapewniły niedyskryminujące sformułowanie wszystkich polityk ukierunkowanych na młodzież, z uwzględnieniem różnorodności młodych ludzi w Europie i wyzwań, które przed nimi stoją;

o o

35.

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

(1) Dz.U. L 23 z 27.1.2010, s. 35.

(2) Dz.U. C 316 z 6.8.2021, s. 2.

(3) Dz.U. C 395 z 29.9.2021, s. 101.

(4) Dz.U. C 465 z 17.11.2021, s. 82.

(5) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 184.

(6) Dz.U. C 202 z 28.5.2021, s. 31.

(7) Dz.U. C 67 z 8.2.2022, s. 90.

(8) Dz.U. C 506 z 15.12.2021, s. 94.

(9) Dz.U. C 67 z 8.2.2022, s. 186.

(10) Dz.U. L 57 z 18.2.2021, s. 17.

(11) Moxon, C. Bacalso i A. M. Șerban, Beyond the pandemic: The impact of COVID-19 on young people in Europe [Po pandemii: wpływ COVID-19 na młodzież w Europie], Europejskie Forum Młodzieży, Bruksela, 2021 r.

(12) Dz.U. C 456 z 18.12.2018, s. 1.

(13) Dz.U. C 372 z 4.11.2020, s. 1.

(14) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0430.

(15) Dz.U. C 465 z 17.11.2021, s. 110.

(16) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0385.

(17) Dyrekcja Generalna ds. Gospodarczych i Finansowych, Europejska prognoza gospodarcza – jesień 2021 r., Komisja Europejska, 2021 r.

(18) Eichhorst, W., Hinte H. i Rinne, U., „IZA Policy Paper No. 65: Youth Unemployment in Europe: What to Do about It?” [Dokument programowy IZA nr 65: Bezrobocie młodzieży w Europie i jak mu zaradzić], Intereconomics, 2013, 48 (4), s. 230–235.

(19) I. Baptista, E. Marlier i in., „Social protection and inclusion policy responses to the COVID-19 crisis – An analysis of policies in 35 countries” [Polityka zabezpieczenia społecznego i włączenia w odpowiedzi na kryzys związany z COVID-19 – analiza polityki 35 krajów], Europejska Sieć ds. Polityki Społecznej, Bruksela, 2021 r.

6.9.2022

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 342/295

P9_TA(2022)0042

Korupcja i prawa człowieka

Zalecenie Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. dla Rady i Wiceprzewodniczącego Komisji / Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa w sprawie korupcji i praw człowieka (2021/2066(INI))

(2022/C 342/23)

Parlament Europejski,

—	uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji, która weszła w życie 14 grudnia 2005 r.,

—	uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka i deklarację ONZ o obrońcach praw człowieka,

—	uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych,

—	uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych oraz Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych,

—	uwzględniając Europejską Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,

—	uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,

—

uwzględniając Konwencję Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych, a także zalecenie Rady z 2009 r. w sprawie dalszego zwalczania przekupstwa, zalecenie z 1996 r. w sprawie odliczania od podatku łapówek dla zagranicznych funkcjonariuszy publicznych i inne powiązane instrumenty,

—	uwzględniając sprawozdanie OECD z 2010 r. zatytułowane „Post-public employment: Good practices for preventing Conflict of Interest” [Zatrudnianie byłych urzędników instytucji publicznych: dobre praktyki zapobiegania konfliktom interesów],

—	uwzględniając Konwencję w sprawie zwalczania korupcji urzędników Wspólnot Europejskich i urzędników państw członkowskich Unii Europejskiej z 1997 r. (1),

—	uwzględniając Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2020–2024 przyjęty przez Radę Unii Europejskiej 18 listopada 2020 r.,

—	uwzględniając Wytyczne UE w sprawie obrońców praw człowieka przyjęte podczas 2914. posiedzenia Rady do Spraw Ogólnych 8 grudnia 2008 r.,

—	uwzględniając cele zrównoważonego rozwoju (SDG) przedstawione w rezolucji ONZ z 25 września 2015 r. zatytułowanej „Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030”, w tym cel 16., który jest istotny dla działań antykorupcyjnych,

—	uwzględniając sprawozdanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) z 8 listopada 2013 r. zatytułowane „Polityka zapobiegania i przeciwdziałania niedozwolonemu postępowaniu w działaniach Europejskiego Banku Inwestycyjnego” („polityka EBI w zakresie zwalczania nadużyć finansowych”),

—	uwzględniając Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka: wdrażanie dokumentu ramowego ONZ „Chronić, szanować i naprawiać”,

—	uwzględniając wydane w 2011 r. Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych i opracowane przez tę organizację standardy walki z korupcją,

—	uwzględniając konkluzje Rady z 20 czerwca 2016 r. w sprawie biznesu i praw człowieka,

—	uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2020/1998 z dnia 7 grudnia 2020 r. w sprawie środków ograniczających stosowanych w sytuacji poważnych pogwałceń i naruszeń praw człowieka (2),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 8 lipca 2021 r. w sprawie globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka (europejska ustawa Magnickiego) (3),

—	uwzględniając przepisy Zjednoczonego Królestwa z 2021 r. w sprawie globalnych sankcji antykorupcyjnych oraz przyjęte w tym kraju ogólne zasady zadośćuczynienia ofiarom za granicą (w tym dotkniętym państwom) w przypadkach przekupstwa, korupcji i przestępstw gospodarczych,

—	uwzględniając przyjęcie przez parlament francuski nowych wiążących przepisów w sprawie zwrotu skonfiskowanego majątku pochodzącego z kradzieży obywatelom w państwach pochodzenia,

—	uwzględniając swoją rezolucję z 10 marca 2021 r. zawierającą zalecenia dla Komisji dotyczące należytej staranności i odpowiedzialności przedsiębiorstw (4),

—	uwzględniając swoją rezolucję z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie zrównoważonego ładu korporacyjnego (5),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 19 maja 2021 r. w sprawie wpływu zmiany klimatu na prawa człowieka i roli obrońców środowiska w tej kwestii (6),

—	uwzględniając rezolucję z 25 listopada 2020 r. w sprawie wpływu pandemii COVID-19 na politykę zagraniczną (7),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 13 września 2017 r. w sprawie korupcji i praw człowieka w krajach trzecich (8),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 25 października 2016 r. w sprawie odpowiedzialności przedsiębiorstw za poważne naruszenia praw człowieka w państwach trzecich (9),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 8 lipca 2015 r. w sprawie unikania zobowiązań podatkowych i uchylania się od opodatkowania jako wyzwań dla zarządzania, ochrony socjalnej i rozwoju w krajach rozwijających się (10),

—	uwzględniając swoją rezolucję z 8 października 2013 r. w sprawie korupcji w sektorze publicznym i prywatnym: wpływ na prawa człowieka w krajach trzecich (11),

—

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz przedstawiony przez Komisję pakiet wniosków ustawodawczych mających na celu zaostrzenie unijnych przepisów w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, opublikowany 20 lipca 2021 r. (12),

—	uwzględniając art. 83 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w sprawie dziedzin przestępczości o wymiarze transgranicznym, w tym korupcji, w których UE może, w drodze dyrektyw, ustanawiać wspólne przepisy,

—	uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/42/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zabezpieczenia i konfiskaty narzędzi służących do popełnienia przestępstwa i korzyści pochodzących z przestępstwa w Unii Europejskiej (13),

—

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1153 z dnia 20 czerwca 2019 r. ustanawiającą zasady ułatwiające korzystanie z informacji finansowych i innych informacji w celu zapobiegania niektórym przestępstwom, ich wykrywania, prowadzenia dochodzeń w ich sprawie lub ich ścigania oraz uchylająca decyzję Rady 2000/642/WSiSW (14),

—

uwzględniając prawnokarną i cywilnoprawną konwencję Rady Europy o korupcji oraz inne instrumenty prawne i zalecenia polityczne w tej sprawie przyjęte przez organy Rady Europy, w tym w sprawie wspólnych zasad przeciwdziałania korupcji w finansowaniu partii politycznych i kampanii wyborczych, a także rezolucje (98)7 i (99)5 przyjęte przez Komitet Ministrów Rady Europy odpowiednio 5 maja 1998 r. i 1 maja 1999 r., ustanawiające Grupę Państw przeciwko Korupcji (GRECO),

—	uwzględniając rezolucję (97)24 Komitetu Ministrów Rady Europy z 6 listopada 1997 r. w sprawie dwudziestu zasad wiodących w walce z korupcją,

—	uwzględniając oświadczenie GRECO z 15 kwietnia 2020 r. zatytułowane „Corruption Risks and Useful Legal References in the context of COVID-19” [Ryzyko korupcji i przydatne odniesienia prawne w obliczu pandemii COVID-19],

—	uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1141/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie statusu i finansowania europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych (15),

—

uwzględniając deklarację polityczną zatytułowaną „Our common commitment to effectively addressing challenges and implementing measures to prevent and combat corruption and strengthen international cooperation” [Nasze wspólne zobowiązanie do skutecznego sprostania wyzwaniom i wdrażania środków mających zapobiegać korupcji i ją zwalczać oraz wzmacniać współpracę międzynarodową], przyjętą 2 czerwca 2021 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ podczas sesji specjalnej poświęconej walce z korupcją, oraz wkład UE w dokument końcowy sesji specjalnej Zgromadzenia Ogólnego ONZ poświęconej walce z korupcją z 17 grudnia 2019 r.,

—

uwzględniając sprawozdanie z 17 czerwca 2020 r. grupy roboczej ONZ ds. respektowania praw człowieka przez korporacje transnarodowe i inne przedsiębiorstwa zatytułowane „Connecting the business and human rights and the anti-corruption agenda” [Połączenie programu biznesowego z planem działania dotyczącym praw człowieka i programem antykorupcyjnym],

—

uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie krajowych instytucji zajmujących się propagowaniem i ochroną praw człowieka, przyjętą 17 grudnia 2015 r., a także rezolucję Rady Praw Człowieka w sprawie krajowych instytucji zajmujących się propagowaniem i ochroną praw człowieka, przyjętą 29 września 2016 r.,

—

uwzględniając sprawozdanie Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (OHCHR) z 21 kwietnia 2020 r. na temat wyzwań napotykanych przez państwa przy włączaniu praw człowieka do krajowych strategii i polityki zwalczania korupcji, w tym dotyczących podmiotów niepaństwowych, takich jak sektor prywatny, oraz stosowanych przez nie najlepszych praktyk w tym zakresie,

—

uwzględniając sprawozdanie Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka z 15 kwietnia 2016 r. w sprawie najlepszych praktyk w zakresie przeciwdziałania negatywnemu wpływowi korupcji na korzystanie ze wszystkich praw człowieka, a także sprawozdanie końcowe Komitetu Doradczego Rady Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych z 5 stycznia 2015 r. w sprawie negatywnego wpływu korupcji na korzystanie z praw człowieka,

—	uwzględniając projekt wytycznych OHCHR w sprawie przepisów ramowych dotyczących praw człowieka w odniesieniu do odzyskiwania mienia,

—	uwzględniając inicjatywę ONZ „Global Compact” mającą na celu oparcie strategii i środków na powszechnie obowiązujących zasadach praw człowieka, zatrudnienia, środowiska naturalnego i walki z korupcją,

—	uwzględniając zalecenia Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy,

—	uwzględniając coroczny wskaźnik postrzegania korupcji publikowany przez Transparency International,

—	uwzględniając art. 118 Regulaminu,

—	uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0012/2022),

mając na uwadze, że korupcja ułatwia, utrwala i instytucjonalizuje naruszanie praw człowieka oraz utrudnia przestrzeganie i wdrażanie praw człowieka; mając na uwadze, że korupcja jest przestępstwem wymienionym w art. 83 ust. 1 TFUE, wymagającym wspólnej definicji i podejścia ze względu na jego szczególnie poważny charakter i wymiar transgraniczny;

mając na uwadze, że korupcja dotyka w sposób nieproporcjonalny najsłabsze i najbardziej zmarginalizowane jednostki i grupy społeczne, naruszając ich prawo do niedyskryminacji i pozbawiając je – w szczególności kobiety – równego dostępu do udziału w życiu politycznym, usług podstawowych i publicznych, wymiaru sprawiedliwości, zasobów naturalnych, miejsc pracy, edukacji, zdrowia i mieszkań; mając na uwadze, że korupcja pogłębia ubóstwo i nierówności poprzez sprzeniewierzanie bogactwa i dóbr publicznych, a jednocześnie szkodzi ochronie środowiska naturalnego i zrównoważeniu środowiskowemu;

mając na uwadze, że korupcja jest złożonym, globalnym zjawiskiem, które występuje we wszystkich krajach świata, niezależnie od ich systemów gospodarczych i politycznych; mając na uwadze, że walka z korupcją wymaga współpracy międzynarodowej i stanowi integralną część międzynarodowych zobowiązań dotyczących przestrzegania praw człowieka, ochrony planety i zapewnienia wszystkim ludziom pokoju i dobrobytu do 2030 r., w ramach SDG ONZ, a zwłaszcza celu 16, który koncentruje się na promowaniu sprawiedliwych, pokojowych i inkluzywnych społeczeństw, a m.in. zobowiązuje społeczność międzynarodową do skuteczniejszego odzyskiwania i zwrotu mienia pochodzącego z kradzieży;

mając na uwadze, że korupcja związana jest zwykle między innymi z nadużyciem władzy, brakiem odpowiedzialności, utrudnianiem działania wymiaru sprawiedliwości, stosowaniem niewłaściwych nacisków, instytucjonalizacją dyskryminacji, klientelizmem, zawłaszczaniem państwa, nepotyzmem, utrwalaniem kleptokracji oraz zakłóceniem działania mechanizmów rynkowych, a jednocześnie jest powiązana z przestępczością zorganizowaną i sprzyja jej niewystarczająca przejrzystość i niedostateczny dostęp do informacji; mając na uwadze, że rosnący autorytaryzm i powstawanie niedemokratycznych reżimów stanowi podatny grunt dla korupcji, której zwalczanie wymaga międzynarodowej współpracy z demokracjami o podobnym nastawieniu; mając na uwadze, że korupcja zwiększa podatność państw na szkodliwe wpływy zewnętrzne i erozję instytucji demokratycznych;

mając na uwadze, że ofiarami korupcji mogą stać się kraje, społeczności, przedsiębiorstwa lub osoby fizyczne – zwłaszcza osoby zaangażowane w działania mające na celu badanie, zgłaszanie, ściganie i sądzenie korupcji, które są narażone na zwiększone ryzyko i potrzebują skutecznej ochrony; mając na uwadze, że ujawnianie korupcji jest główną przyczyną zabójstw dziennikarzy, a według Komitetu Ochrony Dziennikarzy w 2021 r. (do października) zostało zabitych 5 dziennikarzy badających korupcję; mając na uwadze, że ochrona sygnalistów przed działaniami odwetowymi oraz zapewnienie im skutecznej ochrony prawnej i bezpiecznych procedur zgłaszania w sektorze publicznym i prywatnym są integralną częścią walki z korupcją; mając na uwadze, że wszystkie środki antykorupcyjne muszą być zgodne ze standardami praw człowieka;

mając na uwadze, że korupcja osłabia sprawowanie rządów i jakość usług publicznych, szkodzi wydajności i skuteczności instytucji demokratycznych, ładowi korporacyjnemu, mechanizmom kontroli i równowagi, zasadom demokratycznym i praworządności i ma na celu zawładnięcie nimi, podważa zaufanie publiczne i utrudnia zrównoważony rozwój, prowadząc do bezkarności sprawców, nielegalnego bogacenia się osób sprawujących władzę i przejmowania władzy w celu uniknięcia ścigania; mając na uwadze, że brak niezależnego wymiaru sprawiedliwości osłabia poszanowanie praworządności; mając na uwadze, że korupcja jest głównym katalizatorem i czynnikiem konfliktów, zwłaszcza w krajach rozwijających się, oraz destabilizuje wysiłki na rzecz budowania pokoju, powodując masowe naruszenia praw człowieka, a w niektórych przypadkach – ofiary śmiertelne; mając na uwadze, że jurysdykcje, które stosują tajemnicę finansową, oraz raje podatkowe, a także podmioty finansowe i prawne, z których wiele ma siedzibę w Europie, ułatwiają i wspierają nielegalne przepływy finansowe z krajów rozwijających się; mając na uwadze, że dochodzenia w sprawie tych przestępstw i ich ściganie są ograniczone;

mając na uwadze, że praktyki korupcyjne w polityce, takie jak oszustwa wyborcze, nielegalne finansowanie kampanii politycznych i partii politycznych oraz kumoterstwo, podważają prawa obywatelskie i polityczne do udziału w sprawach publicznych, głosowania i wyboru na urząd publiczny oraz zmniejszają zaufanie do partii politycznych, wybranych przedstawicieli, procesów demokratycznych i rządów, podważając tym samym legitymację demokratyczną i zaufanie publiczne do polityki; mając na uwadze, że wobec braku skutecznych regulacji finansowanie kampanii i partii politycznych jest szczególnie narażone na ryzyko korupcji i jest wykorzystywane na całym świecie – zwłaszcza przez podmioty prywatne i obce państwa – do wywierania wpływu i ingerowania w wybory, kampanie referendalne i debaty społeczne; mając na uwadze, że niektóre obce państwa i podmioty niepaństwowe wykorzystują korupcję jako narzędzie polityki zagranicznej w celu zahamowania postępów na drodze do sprawnie funkcjonujących demokracji i w coraz większym stopniu wdrażają strategie przejmowania elit i kooptacji urzędników służby cywilnej zarówno w UE, jak i na świecie, z myślą o wspieraniu swoich interesów w procesach legislacyjnych i politycznych;

mając na uwadze, że w niektórych krajach trwający kryzys związany z COVID-19 spotęgował przypadki naruszeń praw człowieka powiązane z korupcją, ponieważ w krajach o wyższym poziomie korupcji odnotowuje się większą liczbę zgonów związanych z COVID-19, przy czym problem dotyka w nieproporcjonalny sposób najbardziej narażonych społeczności; mając na uwadze, że korupcja ogranicza korzystanie z praw człowieka, podstawowych wolności i odpowiedniego poziomu życia, ponieważ osłabia zdolność państw do świadczenia i sprawiedliwego podziału publicznych usług zdrowotnych lub szczepionek; mając na uwadze, że dziedzina produktów farmaceutycznych i wyrobów medycznych jest szczególnie narażona na korupcję; mając na uwadze, że wiele rządów nadużyło uprawnień nadzwyczajnych związanych z COVID-19, aby skoncentrować władzę, nasilić represje wobec dziennikarzy, sygnalistów i organizacji społeczeństwa obywatelskiego zajmujących się ujawnianiem korupcji;

mając na uwadze, że wiarygodność UE na zewnątrz zależy również od skutecznych działań antykorupcyjnych w państwach członkowskich i na szczeblu UE; mając na uwadze, że kilka państw członkowskich UE zajmuje wysokie pozycje w rankingu państw o najbardziej restrykcyjnych zasadach tajemnicy finansowej, opracowywanym przez Sieć na rzecz Sprawiedliwości Podatkowej, w którym jurysdykcje sklasyfikowano pod kątem tajemnicy finansowej i skali działalności offshore; mając na uwadze, że niedociągnięcia w państwach członkowskich zostały udokumentowane w przeglądach przeprowadzonych przez Światowe Forum Przejrzystości i Wymiany Informacji do Celów Podatkowych pod auspicjami OECD oraz przez Grupę Specjalną ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy; mając na uwadze, że państwa członkowskie UE powinny zwiększyć przejrzystość własności mediów;

mając na uwadze, że programy obywatelstwa i ułatwień pobytowych dla inwestorów obowiązujące w niektórych państwach członkowskich są nadużywane do celów prania pieniędzy lub ukrywania środków uzyskanych z działalności korupcyjnej; mając na uwadze, że wiele państw członkowskich ma przepisy zapobiegające wywieraniu niewłaściwego wpływu i korupcji ze strony prawodawców i urzędników publicznych, w tym byłych urzędników publicznych, którzy odgrywają zasadniczą rolę w zapobieganiu działaniom korupcyjnym, ich wykrywaniu i monitorowaniu, jednak przepisy te są egzekwowane jedynie częściowo, a zharmonizowane przepisy na szczeblu UE są niewystarczające i wymagają wzmocnienia;

mając na uwadze, że w deklaracji politycznej z 2 czerwca 2021 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ uznało swoją odpowiedzialność i potrzebę podjęcia pilnych działań służących zwalczaniu korupcji oraz zobowiązało się do zdwojenia wysiłków prewencyjnych i przyjęcia wielostronnego podejścia do walki z korupcją, zwłaszcza w świetle pandemii COVID-19;

L.	mając na uwadze, że UE wspiera państwa trzecie w walce z korupcją nie tylko przez pomoc techniczną, działania dyplomatyczne i wsparcie finansowe oraz za pośrednictwem forów wielostronnych, ale także za pomocą unijnych przepisów i standaryzacji, wytycznych i ram działań zewnętrznych;

mając na uwadze, że w Planie działania UE dotyczącym praw człowieka na lata 2020–2024 Rada zobowiązała się do zwalczania korupcji za pośrednictwem kompleksowej pomocy przez wsparcie reform administracji publicznej, skutecznych antykorupcyjnych strategii i ram prawnych, w tym ochronę sygnalistów i świadków, wyspecjalizowanych organów, parlamentów, niezależnych mediów i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, a także przez promowanie ratyfikacji i wdrażania Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji (UNCAC); mając na uwadze, że wiarygodność UE na zewnątrz zależy również od skutecznych działań antykorupcyjnych w jej państwach członkowskich;

mając na uwadze, że sektor prywatny i przedsiębiorstwa – w szczególności przedsiębiorstwa wielonarodowe i podmioty bankowe – mogą odegrać kluczową rolę w globalnym zwalczaniu korupcji i zmniejszaniu jej wpływu na prawa człowieka; mając na uwadze, że podmioty bankowe mogą w znacznym stopniu przyczynić się do wykrywania przypadków prania pieniędzy, finansowania terroryzmu i innych nielegalnych działań związanych z korupcją, podkreślając tym samym znaczenie ustanowienia owocnych stosunków współpracy między instytucjami państwowymi a sektorem prywatnym;

mając na uwadze, że obowiązkowe przepisy dotyczące należytej staranności przedsiębiorstw są niezbędnym środkiem zapobiegania naruszeniom w dziedzinie praw człowieka i środowiska na całym świecie, zajmowania się nimi i skutecznego ich naprawiania w całym łańcuchu dostaw oraz nie powinny negatywnie wpływać na małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP); mając na uwadze, że postanowienia UNCAC powinny stanowić część zobowiązań dotyczących należytej staranności przewidzianych w przyszłym wniosku Komisji w tej sprawie;

mając na uwadze, że krajowe systemy sankcji UE już dopuszczają ukierunkowane środki wobec osób i podmiotów odpowiedzialnych za podważanie demokracji i praworządności, w tym za poważne nadużycia finansowe dotyczące środków publicznych, o ile czyny te są objęte UNCAC; mając na uwadze, że przyjęcie globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka (europejska ustawa Magnickiego) jest istotnym uzupełnieniem unijnego zestawu narzędzi; mając na uwadze, że Parlament wielokrotnie wnosił o rozszerzenie zakresu stosowania tego systemu w celu wyraźnego objęcia nim aktów korupcji, aby skutecznie zwalczać wszelkie przypadki naruszeń praw człowieka, niezależnie od charakteru przestępstwa, oraz o stworzenie systemu uzupełniającego na wypadek, gdyby akty korupcji nie zostały uwzględnione w przeglądzie obecnego systemu; mając na uwadze, że Stany Zjednoczone, Kanada i Zjednoczone Królestwo również przyjęły podobne systemy sankcji antykorupcyjnych;

zaleca Radzie i Wiceprzewodniczącemu Komisji / Wysokiemu Przedstawicielowi Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, aby:

W kierunku globalnej strategii antykorupcyjnej UE

uznać związek między korupcją a prawami człowieka oraz fakt, że korupcja stanowi ogromną przeszkodę w korzystaniu ze wszystkich praw człowieka; w związku z tym przyjąć w walce z korupcją podejście oparte na prawach człowieka, w którego centrum uwagi są ofiary korupcji, oraz umieścić walkę z korupcją w centrum wszystkich starań i strategii UE promujących prawa człowieka, demokrację i praworządność na całym świecie; zająć się korupcją jako zjawiskiem globalnym, wymagającym skutecznych instytucji antykorupcyjnych, mechanizmów zapobiegania i międzynarodowych ram regulacyjnych, a także odzyskiwania mienia i ścigania przestępstw w UE; zainicjować prace nad uznaną na szczeblu międzynarodowym definicją korupcji, wykorzystując UNCAC jako wyznacznik; uznać, że walka z korupcją wymaga zgodnych działań na skalę światową oraz ściślejszej współpracy między specjalistami w dziedzinie walki z korupcją i praw człowieka; wspierać współpracę między UE, jej państwami członkowskimi i państwami trzecimi, zwłaszcza na poziomie współpracy sądowej i w zakresie egzekwowania prawa oraz wymiany informacji, w celu wymiany dobrych praktyk i skutecznych narzędzi w walce z korupcją;

uznać, że przejrzystość jest podstawą wszystkich strategii antykorupcyjnych; w związku z tym wezwać do zniesienia nadmiernych przepisów dotyczących tajemnicy zawodowej w odpowiednich sektorach, zwłaszcza w sektorze finansowym, oraz promować automatyczną wymianę informacji na temat oszustw podatkowych i unikania opodatkowania, a także publiczną sprawozdawczość przedsiębiorstw wielonarodowych z podziałem na poszczególne kraje oraz publiczne rejestry rzeczywistych beneficjentów przedsiębiorstw; przyjąć politykę zerowej tolerancji wobec rajów podatkowych, ponieważ umożliwiają one łatwe ukrycie nielegalnych przepływów finansowych;

uznać obecny trend odchodzenia od demokracji i rozwoju kleptokracji na całym świecie, a także nieodłączny związek między nimi, co w niektórych państwach wynika też z roli oligarchów; przyjąć czołową rolę na forach wielostronnych w celu stworzenia koalicji demokracji, aby przeciwstawić się globalnemu zagrożeniu kleptokracją i autorytaryzmem;

sformułować kompleksową, spójną i skuteczną unijną i globalną strategię antykorupcyjną poprzez przegląd istniejących instrumentów służących walce z korupcją i dobrych praktyk w unijnym zestawie narzędzi, identyfikowanie luk, zwiększenie finansowania i rozszerzenie wsparcia dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego walczących z korupcją, o co Parlament wnosił już w swojej rezolucji z 13 września 2017 r. w sprawie korupcji i praw człowieka w krajach trzecich; nadać priorytet zapobieganiu w walce z korupcją poprzez wprowadzenie środków, strategii i praktyk prewencyjnych, w tym kampanii uświadamiających i szkoleń w sektorze publicznym i prywatnym;

e)	powołać specjalną grupę roboczą Rady wykonującą prace przygotowawcze dotyczące kwestii antykorupcyjnych (na podobieństwo lub wzór COHOM, Grupy Roboczej ds. Praw Człowieka) w celu zapewnienia informacji stanowiących podstawę do dyskusji w Radzie;

zwiększyć rolę Parlamentu w kontroli działań antykorupcyjnych; zwrócić uwagę na postanowienie Parlamentu dotyczące opracowywania podczas każdej kadencji parlamentarnej regularnie aktualizowanego sprawozdania na temat korupcji i praw człowieka; przygotować coroczną ocenę postępów poczynionych w odniesieniu do zaleceń zawartych w tych sprawozdaniach;

nalegać na pełne wdrożenie i egzekwowanie istniejących krajowych i międzynarodowych instrumentów służących walce z korupcją, takich jak UNCAC, Konwencja OECD o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych, Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka oraz prawnokarna i cywilnoprawna konwencja Rady Europy o korupcji; zachęcać wszystkie państwa, które jeszcze tego nie uczyniły, do szybkiej ratyfikacji tych instrumentów walki z korupcją; niezwłocznie przeprowadzić inkluzywny i kompleksowy proces przeglądu wdrożenia UNCAC przez UE, a także szybko wprowadzić proces działań następczych w odniesieniu do przeglądów UNCAC;

Spójność miedzy działaniami wewnętrznymi a zewnętrznymi

wzmocnić wiarygodność zewnętrznych działań antykorupcyjnych UE przez skuteczniejsze zwalczanie korupcji, a także uchylania się od opodatkowania, nielegalnego handlu, tajemnicy bankowej i prania pieniędzy wewnątrz UE; uznać własną rolę i odpowiedzialność za ogromną liczbę osób fizycznych i podmiotów mających miejsca zamieszkania i siedzibę w UE jako inicjatorów, czynników sprawczych i beneficjentów korupcji w państwach trzecich; uznać, że wszystkie państwa członkowskie UE – jako państwa będące sygnatariuszami UNCAC – zobowiązały się do uznania przekupstwa krajowych i zagranicznych urzędników publicznych za przestępstwo; uznać, że korupcja systemowa i brak skutecznego ścigania przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w niektórych państwach członkowskich osłabia działania antykorupcyjne w państwach trzecich, oraz podjąć działania w celu wyeliminowania tych nieprawidłowości; uznać, że brak zharmonizowanych i zdecydowanych działań, opóźnienia i luka we wdrażaniu przepisów antykorupcyjnych w UE ośmielają skorumpowane podmioty spoza UE; zapewnić rozliczalność sprawców machinacji korupcyjnych na wielką skalę oraz przyjąć wspólne standardy przejrzystości, kontroli i nadzoru nad inwestycjami w celu ograniczenia ryzyka korupcji i prania pieniędzy, jakie stwarzają tzw. programy złotych wiz;

i)	zwrócić się do Komisji o wzmocnienie unijnych ram antykorupcyjnych i przedstawienie unijnej dyrektywy antykorupcyjnej na podstawie art. 83 TFUE, który ustanawia wspólne przepisy unijne dotyczące sankcji karnych za korupcję;

uznać, że UE jest miejscem przeznaczenia sprzeniewierzonych środków i mienia, z których większość nie jest konfiskowana i zwracana, że ramy prawne dotyczące odzyskiwania skradzionego mienia pozostają bardzo rozdrobnione oraz że zwrot sprzeniewierzonego mienia jest moralnym imperatywem z punktu widzenia sprawiedliwości i rozliczalności, a także wiarygodności unijnej polityki wspierania demokracji; przyspieszyć we wszystkich państwach członkowskich działania mające na celu zamrożenie i konfiskatę skradzionych aktywów i korzyści z korupcji w ramach ich jurysdykcji, zgodnie z UNCAC, oraz zwrócenie ich w przejrzysty i odpowiedzialny sposób do kraju pochodzenia oraz ofiarom, w tym poprzez znaczną poprawę przejrzystości i dostępu do informacji na temat zagranicznych aktywów przechowywanych na terytorium UE oraz znaczące zaangażowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego; niezwłocznie przystąpić do dalszych działań dotyczących zobowiązań podjętych w 2021 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w zakresie odzyskiwania majątku, w tym konfiskaty na innej podstawie niż wyrok skazujący, konfiskaty i zwrotu wpływów z korupcji na podstawie decyzji nieprocesowych oraz gromadzenia i publikowania danych na temat odzyskiwania mienia; opracować odpowiednią kolejność działań (sankcje, konfiskata bez uprzedniego wyroku skazującego i konfiskata z uprzednim wyrokiem skazującym, ściganie karne, mechanizmy zwrotu mienia), które ostatecznie prowadzą do wykorzystania skradzionego mienia z korzyścią dla ofiar korupcji; ustanowić skuteczną współpracę między państwami członkowskimi w tej kwestii; opracować komunikat wskazujący możliwe inicjatywy na szczeblu unijnym i międzynarodowym w celu zapewnienia szybkiego i skutecznego odzyskiwania bezprawnie pozyskanego mienia w następstwie przemian demokratycznych oraz zagwarantowania, że nie ma bezpiecznego schronienia w rajach podatkowych dla tych aktywów; ustanowić wspólne unijne przepisy dotyczące zwrotu skradzionego mienia, zgodnie z którymi po wstępnym ustaleniu przez powoda okoliczności sprawy, odpowiadający podmiot lub osoba fizyczna powinna wykazać – w odniesieniu do poważnych przestępstw określonych w prawie krajowym – że wypełniła swoje zobowiązania prawne i finansowe, np. dotyczące legalnego pochodzenia środków finansowych lub innych aktywów; ścigać osoby odpowiedzialne, ułatwiać ofiarom odpowiedni dostęp do środków zaradczych oraz wspierać zdolność parlamentów do sprawowania skutecznego nadzoru nad budżetem;

dokładnie monitorować ingerencję zagraniczną oraz ustanowić i zapewnić ścisłe egzekwowanie europejskich zasad finansowania partii politycznych i fundacji, organizacji pozarządowych i środków przekazu – zwłaszcza gdy środki finansowe pochodzą z krajów niedemokratycznych i od podmiotów niepaństwowych – aby zapobiec zawłaszczaniu elit, złym wpływom i ingerencji w procesy demokratyczne i sprawy publiczne w UE i krajach partnerskich; promować przejrzystość w zakresie własności środków przekazu jako zasadniczy element demokracji; promować specjalne programy dotyczące finansowania partii politycznych i wydatków na kampanie wyborcze w ramach zewnętrznego wsparcia UE na rzecz demokracji w swoich krajach; przyjąć rygorystyczne normy dotyczące zatrudnienia po zakończeniu służby publicznej osób piastujących urzędy z wyboru i wyższych urzędników publicznych, unikać efektu „drzwi obrotowych” oraz zapewnić zharmonizowane zasady i ich egzekwowanie na szczeblu UE poprzez solidny system nadzoru;

Prawa człowieka i walka z korupcją: wzbogacenie i operacyjne wykorzystywanie unijnego zestawu narzędzi

wzmocnić włączanie opartego na prawach człowieka podejścia antykorupcyjnego do instrumentów działań zewnętrznych UE, w tym do Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (ISWMR), Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) oraz funduszy powierniczych UE; nadać priorytet wiążącym zobowiązaniom dotyczącym przeciwdziałania korupcji wraz z celami i harmonogramami; dawać pierwszeństwo pozyskiwaniu dochodów wewnętrznych w krajach partnerskich poprzez wspieranie walki z uchylaniem się od opodatkowania i wzmacnianie dobrych rządów; wzmocnić rygorystyczne monitorowanie i egzekwowanie przepisów w celu uniknięcia sytuacji, w której fundusze UE byłyby wykorzystywane przez rządy do nielegalnych działań; włączyć społeczeństwo obywatelskie w monitorowanie wykorzystania funduszy UE i zwiększyć rolę Parlamentu w tej dziedzinie; poprawić komunikację między wyspecjalizowanymi agencjami UE a partnerami w terenie; inwestować w cyfrowe i oparte na danych metody walki z korupcją, w szczególności w technologiczne zdolności śledcze organów ścigania; promować wzmocnioną współpracę między Europejskim Urzędem ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) a Prokuraturą Europejską; zapewnić spójną, kompleksową i dostępną bazę danych beneficjentów końcowych środków UE w całym cyklu zamówień publicznych;

doskonalić programy w instrumentach działań zewnętrznych UE, by wspierać budowanie zdolności antykorupcyjnych zgodnie z zasadami przejrzystości, rozliczalności, niedyskryminacji i merytorycznego udziału zainteresowanych stron oraz zgodnie z odpowiednimi przepisami dotyczącymi tych instrumentów; poprawić efektywność wydatków UE dzięki jasno określonym celom i harmonogramom programów; poprawić przejrzystość i rozliczalność oficjalnej pomocy rozwojowej UE, by przestrzegać standardów określonych w zasadach skuteczności rozwoju uzgodnionych na szczeblu międzynarodowym; opracować całościowy system zarządzania ryzykiem, by zapobiec sytuacjom, gdy fundusze UE przyczyniałyby się do korupcji, na przykład przez powiązanie wsparcia budżetowego z celami antykorupcyjnymi oraz przez zwrócenie szczególnej uwagi na monitorowanie wdrażania; rygorystycznie monitorować projekty finansowane przez UE w państwach trzecich oraz zapewnić, by rządy tych państw nie wykorzystywały ich jako narzędzi finansowania nielegalnej działalności; wprowadzić audyty sprawdzające, czy fundusze te są wykorzystywane zgodnie z celami zapisanymi w rozporządzeniach regulujących poszczególne instrumenty; zawieszać wsparcie budżetowe w krajach, gdzie korupcja jest powszechna, a władze ewidentnie nie podejmują rzeczywistych działań, a jednocześnie zapewniać przekazywanie pomocy dla ludności cywilnej innymi kanałami; w finansowaniu unijnym zwracać szczególną uwagę na należyte zarządzanie aktywami publicznymi w państwach trzecich, zgodnie z rozporządzeniem finansowym UE, oraz wspierać starania OECD o poprawę ładu korporacyjnego w przedsiębiorstwach państwowych; zbadać możliwość utworzenia unijnej grupy zadaniowej ds. zwalczania korupcji mającej odpowiednie uprawnienia, wiedzę fachową i zasoby do prowadzenia dochodzeń i ocen w państwach trzecich oraz do udzielania pomocy technicznej i operacyjnej, w tym dostosowanych do potrzeb planów reform, państwom otrzymującym fundusze UE, które nie mają wystarczających zdolności zwalczania korupcji, a chcą zacieśnić współpracę z UE; zachęcać delegatury UE i ambasady państw członkowskich do regularnego składania sprawozdań na temat korupcji oraz do zapewniania szkoleń technicznych dla pracowników delegatur UE, by umieli oni rozwiązywać problemy w tej dziedzinie i proponować rozwiązania w konkretnych kontekstach krajowych;

zapewnić stosowanie najwyższych norm etycznych i standardów przejrzystości w finansowaniu unijnym, w tym finansowaniu projektów i pożyczek udzielanych przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), pełny udział organizacji społeczeństwa obywatelskiego i niezależnych podmiotów w monitorowaniu tych środków oraz dostępność mechanizmów dotyczących rozpatrywania skarg, oraz zapewnić pociąganie do odpowiedzialności w razie sprzeniewierzenia środków; zapewnić, by wszystkie organy i agencje UE gwarantowały bezpłatny, szybki i łatwy dostęp do informacji, w tym o przydzielonych środkach, o beneficjentach końcowych finansowania i o ostatecznym wykorzystaniu środków;

o)	nadać walce z korupcją priorytet w negocjacjach i kryteriach przedakcesyjnych; skupić się na budowaniu zdolności, np. wyspecjalizowanych organów antykorupcyjnych;

we wszystkich umowach handlowych i inwestycyjnych między UE a państwami trzecimi umieszczać zdecydowane, obowiązkowe przepisy o warunkowości w dziedzinie praw człowieka, obejmujące postanowienia o przejrzystości oraz wiążące i możliwe do wyegzekwowania klauzule antykorupcyjne; w ostateczności nakładać sankcje lub zawieszać umowy w razie poważnych przypadków korupcji i łamania praw człowieka; zapewniać pluralizm i przejrzystość negocjacji handlowych, z merytorycznym nadzorem publicznym oraz ze świadomością strategii i priorytetów;

w dialogu o prawach człowieka i w dyplomacji publicznej skupić się bardziej na walce z korupcją, wspierać otwarty dialog między państwami a społeczeństwem obywatelskim na temat problemów i możliwych rozwiązań, z czynnym udziałem obrońców praw człowieka i organizacji społeczeństw obywatelskiego w działaniach antykorupcyjnych;

monitorować ryzyko korupcji w dużych przedsięwzięciach budowlanych i inwestycyjnych autorytarnych państw trzecich, realizowanych na całym świecie, także w państwach członkowskich, w tym w sektorze energetyki, wydobycia, infrastruktury, obronności i ochrony zdrowia; zwrócić szczególną uwagę na przejrzystość w tych przedsięwzięciach, które często budzą wątpliwości dotyczące nieprzejrzystego finansowania lub ryzyka fiskalnego; przystąpić do szybkiego wdrażania unijnego programu „Globalnie połączona Europa”, zatwierdzonego przez Radę 12 lipca 2021 r. i mogącego pomóc rozwiązać ten problem przez propagowanie wartości i interesów UE w polityce gospodarczej i rozwojowej oraz w polityce bezpieczeństwa;

Wspieranie społeczeństwa obywatelskiego, dziennikarzy i obrońców praw człowieka

uznać kluczową rolę niezależnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka, działaczy antykorupcyjnych, sygnalistów i dziennikarzy śledczych w walce z korupcją przez zmianę norm społecznych, walkę z bezkarnością, gromadzenie danych oraz dążenie do lepszego wdrażania i egzekwowania środków antykorupcyjnych; dążyć do stworzenia bezpiecznych i sprzyjających warunków dla osób zapobiegających korupcji i zwalczających ją, w tym dla sygnalistów i dziennikarzy, a także dla świadków; wspierać ofiary korupcji – zarówno pojedyncze osoby, jak i społeczności – by móc je wskazać i informować oraz by mogły one uczestniczyć w postępowaniach sądowych, dochodzić roszczeń i otrzymać odszkodowanie za poniesione szkody; poczynić postępy w dążeniu do szybkiej transpozycji i wdrożenia przez państwa członkowskie unijnej dyrektywy w sprawie informowania o nieprawidłowościach; współpracować z państwami trzecimi w ochronie sygnalistów, w tym przez zobowiązania do zapewnienia wysokich norm ich ochrony we wszystkich unijnych umowach handlowych i inwestycyjnych zgodnie z międzynarodowymi standardami praw człowieka; wspierać dążenia do postawienia sprawców przed wymiarem sprawiedliwości;

opracować programy większego wsparcia finansowego dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego, niezależnych mediów, sygnalistów, dziennikarzy śledczych oraz obrońców praw człowieka zajmujących się zapobieganiem korupcji i ujawnianiem jej oraz zwiększaniem przejrzystości i rozliczalności, w tym wsparcia w przypadku powództw typu SLAPP (strategiczne powództwa zmierzające do stłumienia debaty publicznej); poprawić dostęp mniejszych organizacji społeczeństwa obywatelskiego do finansowania unijnego; dążyć do przyjęcia ambitnej i skutecznej dyrektywy UE o przeciwdziałaniu SLAPP, również ewentualnemu nękaniu przez organy, korporacje lub inne podmioty poza UE;

zwiększyć ochronę świadków, sygnalistów, dziennikarzy śledczych i obrońców praw człowieka zajmujących się zwalczaniem korupcji oraz, w stosownych przypadkach, ich krewnych, w tym przez wydawanie wiz nadzwyczajnych i udzielanie tymczasowego schronienia w państwach członkowskich UE, a także przez przydzielanie specjalnych zasobów delegaturom UE i przedstawicielstwom państw członkowskich; apelować o skrupulatne dochodzenia i pociąganie do odpowiedzialności sprawców przemocy i zabójstw dziennikarzy śledczych, obrońców praw człowieka i innych działaczy antykorupcyjnych;

Przejrzystość i rozliczalność organów publicznych

propagować surowe przepisy o dostępie do informacji oraz nieodpłatne dostarczanie merytorycznych, całościowych, terminowych, przeszukiwalnych, cyfrowych danych rządowych, większą przejrzystość zamówień publicznych i lobbingu oraz udział niezależnych organów nadzoru; zachęcać państwa do zamawiania usług od przedsiębiorstw, które wywiązują się z obowiązku należytej staranności w zakresie praw człowieka, w tym z postanowień antykorupcyjnych;

w)	realizować programy wspierania zdolności parlamentarnej do sprawowania kontroli budżetowej i innych działań nadzorczych;

wspierać i wzmacniać niezależne, bezstronne, mające odpowiednie zasoby i odpowiednio przeszkolone skuteczne sądy, prokuratury i organy ścigania, by z powodzeniem prowadzić dochodzenia, ścigać sprawców i orzekać w sprawach dotyczących przestępstw korupcyjnych; wspierać utworzenie i profesjonalizację wyspecjalizowanych państwowych organów ds. zwalczania korupcji w państwach trzecich;

nadal wspierać wolne i uczciwe procesy wyborcze oraz rozliczalność przed wyborcami, ze szczególnym uwzględnieniem zwalczania oszustw wyborczych i kupowania głosów; propagować zasady przejrzystości i bezstronności, aby zwalczać nielegalne finansowanie polityki; zadbać o bardziej systematyczne działania wynikające z zaleceń międzynarodowych misji obserwacyjnych;

Walka z korupcją na forach wielostronnych

przewodzić w tworzeniu koalicji państw demokratycznych, by przeciwdziałać rozpowszechnianiu się kleptokracji na świecie; apelować o włączenie walki z korupcją do programu kolejnych szczytów międzynarodowych, np. G-7 oraz o pełne wdrażanie programu antykorupcyjnego uzgodnionego na szczycie na rzecz demokracji, który odbył się na wniosek Stanów Zjednoczonych; dalej aktywnie uczestniczyć w pracach międzynarodowych i regionalnych forów, by zwalczać korupcję i propagować prawa człowieka;

aa)

z zadowoleniem przyjąć przełomową deklarację polityczną w sprawie korupcji przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne ONZ i wykorzystać tę okazję, by zastosować się do jej zaleceń i zacieśnić współpracę z organami ONZ, np. z Biurem Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (OHCHR) i Biurem NZ ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC); podkreślić znaczenie systematycznego udziału społeczeństwa obywatelskiego w dyskusjach na szczeblu ONZ i w mechanizmach monitorowania korupcji;

ab)

zachęcać do pogłębienia i wykonania międzynarodowych zobowiązań do umieszczenia walki z korupcją w centrum celów zrównoważonego rozwoju, by eliminować ubóstwo na świecie oraz umożliwiać korzystanie z praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, ze szczególnym uwzględnieniem prawa do edukacji i udziału w życiu politycznym; uznać, że korupcja jest przeszkodą dla wielu aspektów edukacji, co prowadzi do marnowania talentów i negatywnych skutków dla gospodarki; podkreślać, że edukacja i informowanie to podstawowe narzędzia walki z korupcją; uznać zatem walkę z korupcją w edukacji za priorytet i zachęcać UE do opracowania i wdrożenia specjalnych programów podnoszenia świadomości na temat korupcji, jej kosztów społecznych i środków jej zwalczania;

ac)

apelować o powołanie specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. przestępczości finansowej, korupcji i praw człowieka, z wszechstronnym mandatem obejmującym plan ukierunkowany na celów oraz okresową ocenę stosowanych przez państwa środków antykorupcyjnych; przewodzić w mobilizowaniu wsparcia wśród państw członkowskich Rady Praw Człowieka oraz wspólnie zainicjować rezolucję o przyznaniu proponowanego mandatu; szczegółowo określić w niej wymogi, które muszą spełnić kandydaci, aby zapewnić właściwe sprawowanie mandatu, oraz zdefiniować proces zapewniania przejrzystości i kontroli, któremu wybrany kandydat zostanie poddany przed objęciem urzędu;

ad)	zainicjować procedurę przyjęcia przez UE pełnego członkostwa Grupy Państw przeciwko Korupcji, gdzie UE ma od 2019 r. status obserwatora; wezwać państwa członkowskie UE do rozpowszechniania i wypełniania zaleceń GRECO;

ae)

poczynić postępy w rozmowach o międzynarodowej infrastrukturze służącej rozwiązaniu problemu bezkarności wpływowych osób zamieszanych w afery korupcyjne na dużą skalę, obejmującej międzynarodowe mechanizmy dochodzeniowe, prokuratorów i sądy; poszukiwać całościowych podejść do zreformowania międzynarodowych instytucji sądowniczych, np. rozszerzenia jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Karnego, stosowania jurysdykcji uniwersalnej do ścigania aktów poważnej korupcji czy też ewentualnie utworzenia Międzynarodowego Trybunału Antykorupcyjnego; uznać znaczenie przejrzystości i rozliczalności organizacji międzynarodowych i urzędników wyższego szczebla;

af)

propagować na innych forach wielonarodowych normy europejskie, w tym dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy, przejrzystości beneficjentów rzeczywistych i ochrony sygnalistów, oraz wspierać przyjmowanie tych norm przez państwa trzecie; wspierać reformę przepisów o własności rzeczywistej, które powinny zapewniać aktualność i dostępność rejestrów w UE i na świecie, by umożliwić właściwą przejrzystość odpowiednich podmiotów prawnych, w tym trustów i firm przykrywek, co pozwoli ofiarom korupcji oraz organom ścigania i organom podatkowym wskazywać rzeczywistych właścicieli takich podmiotów;

ag)	wspierać udział podmiotów pozarządowych, w tym środowiska naukowego i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, jako obserwatorów w organach pomocniczych Konferencji Państw Stron UNCAC i w innych wielostronnych mechanizmach antykorupcyjnych;

Biznes, korupcja i prawa człowieka

ah)

pilnie ustanowić unijne przepisy o nałożeniu – na wszystkie podmioty i relacje biznesowe w całym łańcuchu wartości przedsiębiorstwa – obowiązku należytej staranności w zakresie praw człowieka i środowiska, oznaczającego dla przedsiębiorstw, również tych dostarczających produkty i usługi finansowe, konieczność wskazania, oceny i łagodzenia wszelkich negatywnych skutków wywieranych przez ich przedsiębiorstwa i łańcuchy dostaw na prawa człowieka, środowisko i dobre rządy, zapobiegania tym skutkom, zaprzestania ich wywierania, rozliczania się z nich i ich zgłaszania; przepisy te powinny obejmować najwyższe standardy, rygorystyczne przepisy antykorupcyjne, obowiązkowe mechanizmy rozpatrywania skarg i systemy rozliczalności umożliwiające ofiarom pociąganie przedsiębiorstw do odpowiedzialności i dochodzenie roszczeń; zapewnić stosowanie obowiązku należytej staranności do przekupstwa zagranicznych urzędników publicznych, bezpośrednio lub przez pośredników; podkreślać zatem, że przyszłe przepisy dotyczące należytej staranności powinny minimalizować obciążenia biurokratyczne nakładane na przedsiębiorstwa, zwłaszcza MŚP;

ai)

zwiększyć starania o zapobieganie korupcji, poprawić standardy rachunkowości i audytu w sektorze prywatnym zgodnie z UNCAC oraz skutecznie egzekwować kary nakładane na przedsiębiorstwa za akty korupcji; zalecić, by wszystkie duże spółki i spółki notowane na giełdzie składały sprawozdania ze swojej działalności oraz z wdrażania walki z korupcją i przekupstwem; wprowadzić przepisy i opracować wytyczne dla przedsiębiorstw, by umożliwić bezpieczne i poufne zgłaszanie naruszeń przepisów antykorupcyjnych oraz ochronę zgłaszających takie informacje; zachęcać państwa trzecie do przeznaczenia odpowiednich zasobów dla krajowych punktów kontaktowych oraz ustanowienia innych pozasądowych mechanizmów rozpatrywania skarg, aby zapewnić środki zaskarżenia osobom fizycznym i społecznościom poszkodowanym w wyniku skorumpowanych praktyk biznesowych;

aj)

opracować plan działania, by umacniać należytą staranność w zakresie praw człowieka i ochrony środowiska w sektorach takich jak finanse, rachunkowość lub nieruchomości, które często udostępniają strukturę sprzyjającą globalnej korupcji, umożliwiając napływ dochodów z korupcji do legalnej gospodarki;

ak)

ponownie potwierdzić znaczenie Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka przez zapewnienie, by wszystkie państwa członkowskie, które nie przyjęły jeszcze krajowych planów działania, uczyniły to jak najszybciej, oraz wspierać przyjmowanie planów działania i przepisów dotyczących należytej staranności przedsiębiorstw przez państwa trzecie; konstruktywnie i aktywnie angażować się w negocjacje dotyczące wiążącego traktatu ONZ dotyczącego biznesu i praw człowieka;

Stosowanie kar w związku z korupcją na mocy europejskiej ustawy Magnickiego

al)

szybko przedstawić wniosek ustawodawczy, by skutecznie kierować i nakładać sankcje na podmioty gospodarcze i finansowe dopuszczające się naruszeń praw człowieka, a mające aktywa i własność w UE, zgodnie z wielokrotnymi apelami Parlamentu o zmianę obecnego globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka przez rozszerzenie go na akty korupcji, lub przedstawić wniosek ustawodawczy w sprawie przyjęcia nowego tematycznego systemu sankcji za poważne akty korupcji oraz wprowadzenia głosowania większością kwalifikowaną w sprawie nakładania sankcji w tym systemie; zapewnić aktywną rolę Parlamentu w tej dziedzinie; ściśle współpracować ze Zjednoczonym Królestwem, które przyjęło nowy system sankcji za korupcję, oraz z innymi państwami demokratycznymi o podobnych poglądach; zwrócić uwagę na ryzyko przenoszenia przez skorumpowane podmioty swojego majątku do UE, ponieważ coraz więcej krajów przyjmuje bardziej rygorystyczne ramy; żądać zatem szybkiego i należytego wdrażania sankcji przez państwa członkowskie, zwłaszcza zakazów wjazdu, identyfikacji i zamrażania aktywów, aby zapobiec sytuacji, w której UE stanie się ośrodkiem prania pieniędzy, oraz podejmować działania przeciwko tym państwom członkowskim, które nie wywiązują się ze swoich zobowiązań;

Skutki COVID-19

am)

zapewnić włączenie środków antykorupcyjnych do światowej walki z COVID-19, by zapewnić i sprawiedliwie dystrybuować usługi publicznej opieki zdrowotnej i dostęp do szczepionek, w tym przez wzmocnienie instytucji publicznych i zagwarantowanie pełnej przejrzystości środków i wykorzystania finansowania;

an)	zapewnić powiązanie pandemicznego wsparcia finansowego UE dla państw trzecich z silnym zobowiązaniem do przeciwdziałania korupcji;

ao)	zapewnić ukierunkowane wsparcie dla dziennikarzy i organizacji społeczeństwa obywatelskiego zajmujących się ujawnianiem korupcji, którzy padli ofiarą zaostrzonych represji wynikających z nadużywania przepisów dotyczących stanu wyjątkowego związanego z pandemią;

Korupcja, zmiana klimatu i prawa człowieka

ap)

uznać powiązania między degradacją i destrukcją środowiska jako przeszkodą w korzystaniu z praw człowieka a leżącymi u jej podstaw sieciami korupcji, przekupstwa lub przestępczości zorganizowanej; włączyć walkę z korupcją w unijne działania w dziedzinie klimatu i środowiska, zwiększając przejrzystość i dobre gospodarowanie zasobami naturalnymi oraz zwalczanie masowego wykupu i dzierżawy ziemi, a także skupiając się na najbardziej zagrożonych sektorach, takich jak przemysł wydobywczy;

aq)

odnotować, że obrońcy praw człowieka działający na rzecz ochrony środowiska, obrońcy prawa do gruntów i ich prawnicy, zwłaszcza obrońcy praw kobiet i rdzennej ludności, są najbardziej narażeni na dyskryminację, zastraszanie, przemoc i zabójstwa, i w związku z tym podejmować zdecydowane działania, by ich chronić, w tym wydając wizy nadzwyczajne i udzielając tymczasowego schronienia w państwach członkowskich UE;

Wpływ korupcji w aspekcie płci

ar)

zwrócić uwagę, że korupcja pogłębia różnice w traktowaniu kobiet i mężczyzn i wpływa na zakres, w jakim przestrzega się praw kobiet i te prawa chroni; wspierać włączanie aspektu płci i różnorodności do działań antykorupcyjnych, zgodnie z zaleceniami UNODC, oraz oceniać aspekty korupcji związane z płcią i zróżnicowany wpływ korupcji w zależności od płci; zająć się wpływem korupcji na prawa kobiet i zapewnić, aby kobiety były świadome swoich praw, a tym samym mniej podatne na zagrożenia wynikające z korupcji; wziąć pod uwagę związki między handlem ludźmi a korupcją;

as)	odnotować, że korupcja wpływa również na nierówne traktowanie innych słabszych grup społecznych, na przykład dzieci, osób niepełnosprawnych, osób starszych, osób będących w trudnej sytuacji ekonomicznej lub należących do mniejszości, i pogłębia te nierówności;

at)

uznać szantaż przy użyciu treści pornograficznych za formę korupcji; opracować programy pomocy ofiarom szantażu przy użyciu treści pornograficznych jako szczególnie ekstremalnej formy korupcji ze względu na płeć, w której walutą jest ludzkie ciało; gromadzić dane, by mierzyć częstotliwość szantażu przy użyciu treści pornograficznych, przyjąć przepisy i instrumenty, by odpowiednio zajmować się przypadkami szantażu przy użyciu treści pornograficznych i karać za nie, oraz propagować takie środki na forach międzynarodowych;

o o

zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszego zalecenia Radzie oraz Wiceprzewodniczącemu Komisji / Wysokiemu Przedstawicielowi Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.

(1) Dz.U. C 195 z 25.6.1997, s. 2.

(2) Dz.U. L 410 I z 7.12.2020, s. 1.

(3) Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0349.

(4) Dz.U. C 474 z 24.11.2021, s. 11.

(5) Dz.U. C 445 z 29.10.2021, s. 94.

(6) Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 111.

(7) Dz.U. C 425 z 20.10.2021, s. 63.

(8) Dz.U. C 337 z 20.9.2018, s. 82.

(9) Dz.U. C 215 z 19.6.2018, s. 125.

(10) Dz.U. C 265 z 11.8.2017, s. 59.

(11) Dz.U. C 181 z 19.5.2016, s. 2.

(12) Dz.U. L 156 z 19.6.2018, s. 43.

(13) Dz.U. L 127 z 29.4.2014, s. 39.

(14) Dz.U. L 186 z 11.7.2019, s. 122.

(15) Dz.U. L 317 z 4.11.2014, s. 1.

		ISSN 1977-1002
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej		C 342

Wydanie polskie	Informacje i zawiadomienia	Rocznik 65 6 września 2022

	II Komunikaty
	KOMUNIKATY INSTYTUCJI, ORGANÓW I JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH UNII EUROPEJSKIEJ
	Parlament Europejski
	Wtorek, 15 lutego 2022 r.
2022/C 342/24	Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie wniosku o uchylenie immunitetu Eleny Yonchevej (2019/2155(IMM))	307
2022/C 342/25	Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie wniosku o skorzystanie z przywilejów i immunitetu poselskiego przez Maria Borghezia (2021/2159(IMM))	310
2022/C 342/26	Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie wniosku o uchylenie immunitetu Jörga Meuthena (2021/2160(IMM))	311
2022/C 342/27	Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie wniosku o uchylenie immunitetu Álvara Amara (2021/2082(IMM))	313

	III Akty przygotowawcze
	Parlament Europejski
	Wtorek, 15 lutego 2022 r.
2022/C 342/28	Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie projektu decyzji Rady dotyczącej przystąpienia Unii Europejskiej do Konwencji w sprawie ochrony pełnomorskich zasobów rybnych na północnym Oceanie Spokojnym i zarządzania nimi (12617/2021 – C9-0420/2021 – 2021/0184(NLE))	315
2022/C 342/29	Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie składu liczbowego delegacji międzyparlamentarnych (2022/2547(RSO))	316
2022/C 342/30	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie rozporządzenia delegowanego Komisji z dnia 5 listopada 2021 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1139 w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury w odniesieniu do okresów i dat niedopuszczalności wniosków o wsparcie (C(2021)7701 – 2021/2961(DEA))	319
	Środa, 16 lutego 2022 r.
2022/C 342/31	Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 16 lutego 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego system dokumentowania połowów tuńczyka błękitnopłetwego (Thunnus thynnus) i uchylającego rozporządzenie Rady (UE) nr 640/2010 (COM(2020)0670 – C9-0336/2020 – 2020/0302(COD))	320
2022/C 342/32	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie uruchomienia Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników w następstwie wniosku złożonego przez Francję – EGF/2021/005 FR/Airbus (COM(2021)0698 – C9-0011/2022 – 2021/0363(BUD))	324
2022/C 342/33	P9_TA(2022)0035 Koleje: przedłużenie środków tymczasowych dotyczących pobierania opłat – COVID-19 ***I Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) 2020/1429 w odniesieniu do czasu trwania okresu odniesienia do celów stosowania środków tymczasowych dotyczących pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej (COM(2021)0832 – C9-0001/2022 – 2021/0437(COD)) P9_TC1-COD(2021)0437 Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 16 lutego 2022 r. w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… zmieniającego rozporządzenie (UE) 2020/1429 w odniesieniu do czasu trwania okresu odniesienia do celów stosowania środków tymczasowych dotyczących pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej	328
2022/C 342/34	P9_TA(2022)0036 Udzielenie pomocy makrofinansowej Ukrainie ***I Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej Ukrainie (COM(2022)0037 – C9-0028/2022 – 2022/0026(COD)) P9_TC1-COD(2022)0026 Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 16 lutego 2022 r. w celu przyjęcia decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej Ukrainie	329
	Czwartek, 17 lutego 2022 r.
2022/C 342/35	P9_TA(2022)0046 Ochrona pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych, mutagenów i reprotoksyn podczas pracy ***I Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (COM(2020)0571 – C9-0301/2020 – 2020/0262(COD)) P9_TC1-COD(2020)0262 Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 17 lutego 2022 r. w celu przyjęcia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/… zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy	330
2022/C 342/36	Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie stanowiska Rady w pierwszym czytaniu z myślą o przyjęciu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zmiany dyrektyw 1999/62/WE, 1999/37/WE i (UE) 2019/520 w odniesieniu do pobierania opłat za użytkowanie niektórych typów infrastruktury przez pojazdy (10542/1/2021 – C9-0423/2021 – 2017/0114(COD))	332

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
6. Potwierdzony BCD zawiera w odpowiednich przypadkach informacje określone w załączniku 1 do zalecenia ICCAT [18-13] . Instrukcje wystawiania, numerowania, wypełniania i potwierdzania dokumentu połowowego zostały określone w załączniku 3 do zalecenia ICCAT [18-13] .	6. Potwierdzony BCD zawiera w odpowiednich przypadkach informacje określone w pkt 2 załącznika do niniejszego rozporządzenia . Instrukcje wystawiania, numerowania, wypełniania i potwierdzania dokumentu połowowego zostały określone w pkt 3 załącznika do niniejszego rozporządzenia .

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
3. Potwierdzony BFTRC zawiera informacje określone w załącznikach 4 i 5 do zalecenia ICCAT [18-13] .	3. Potwierdzony BFTRC zawiera informacje określone w pkt 4 i 5 załącznika do niniejszego rozporządzenia .

Spis treści		Strona

	PARLAMENT EUROPEJSKI SESJA 2021–2022 Posiedzenia od 14 do 17 lutego 2022 r. TEKSTY PRZYJĘTE	1

	I Rezolucje, zalecenia i opinie
	REZOLUCJE
	Parlament Europejski
	Wtorek, 15 lutego 2022 r.
2022/C 342/01	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie wyzwań stojących przed obszarami miejskimi w okresie po pandemii COVID-19 (2021/2075(INI))	2
2022/C 342/02	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie wpływu krajowych reform podatkowych na gospodarkę UE (2021/2074(INI))	14
2022/C 342/03	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie projektu decyzji wykonawczej Komisji zezwalającej na wprowadzenie do obrotu, na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady, produktów zawierających genetycznie zmodyfikowaną soję GMB151 (BCS-GM151-6), składających się z niej lub z niej wyprodukowanych (D075506/01 – 2021/2947(RSP))	22
2022/C 342/04	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 lutego 2022 r. w sprawie projektu decyzji wykonawczej Komisji dotyczącej odnowienia zezwolenia na wprowadzenie do obrotu, na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady, produktów zawierających genetycznie zmodyfikowaną bawełnę GHB614 (BCS-GHØØ2-5), składających się z niej lub z niej wyprodukowanych (D076839/01 – 2021/3006(RSP))	29
	Środa, 16 lutego 2022 r.
2022/C 342/05	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie raportu rocznego Europejskiego Banku Centralnego za rok 2021 (2021/2063(INI))	35
2022/C 342/06	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. Sprawozdanie wykonawcze w sprawie dobrostanu zwierząt w gospodarstwach (2020/2085(INI))	45
2022/C 342/07	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie sprawozdania rocznego z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2020 r. (2021/2167(INI))	58
2022/C 342/08	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz energii z morskich źródeł odnawialnych (2021/2012(INI))	66
2022/C 342/09	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie oceny wdrożenia art. 50 TUE (2020/2136(INI))	78
2022/C 342/10	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie wdrożenia szóstej dyrektywy VAT: czego brakuje, aby zmniejszyć lukę w podatku VAT w Unii? (2020/2263(INI))	88
2022/C 342/11	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/48/WE w sprawie bezpieczeństwa zabawek (dyrektywa dotycząca bezpieczeństwa zabawek) (2021/2040(INI))	99
2022/C 342/12	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 lutego 2022 r. w sprawie wzmocnienia Europy w walce z chorobami nowotworowymi – w kierunku kompleksowej i skoordynowanej strategii (2020/2267(INI))	109
	Czwartek, 17 lutego 2022 r.
2022/C 342/13	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – sprawozdanie roczne za 2021 r. (2021/2182(INI))	148
2022/C 342/14	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony – sprawozdanie roczne za 2021 r. (2021/2183(INI))	167
2022/C 342/15	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie praw człowieka i demokracji na świecie oraz polityki Unii Europejskiej w tym zakresie – sprawozdanie roczne za 2021 r. (2021/2181(INI))	191
2022/C 342/16	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie zwalczania barier pozataryfowych i pozapodatkowych na jednolitym rynku (2021/2043(INI))	212
2022/C 342/17	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. zawierające zalecenia dla Komisji w sprawie statusu europejskich stowarzyszeń transgranicznych i organizacji niekomercyjnych (2020/2026(INL))	225
2022/C 342/18	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie wzmocnienia pozycji młodzieży w Europie: zatrudnienie i odbudowa społeczna po pandemii (2021/2952(RSP))	265
2022/C 342/19	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie priorytetów UE na 66. sesję Komisji ONZ ds. Statusu Kobiet (2022/2536(RSP))	276
2022/C 342/20	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie ostatnich wydarzeń dotyczących praw człowieka na Filipinach (2022/2540(RSP))	281
2022/C 342/21	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie kary śmierci w Iranie (2022/2541(RSP))	286
2022/C 342/22	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie kryzysu politycznego w Burkinie Faso (2022/2542(RSP))	290
	ZALECENIA
	Parlament Europejski
	Czwartek, 17 lutego 2022 r.
2022/C 342/23	Zalecenie Parlamentu Europejskiego z dnia 17 lutego 2022 r. dla Rady i Wiceprzewodniczącego Komisji / Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa w sprawie korupcji i praw człowieka (2021/2066(INI))	295

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
1. Co roku do dnia 15 sierpnia państwa członkowskie przekazują Komisji sprawozdanie zawierające informacje opisane w załączniku 6 do zalecenia ICCAT [18-13] , które obejmuje okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia poprzedniego roku.	1. Co roku do dnia 15 sierpnia państwa członkowskie przekazują Komisji sprawozdanie zawierające informacje opisane w pkt 7 załącznika do niniejszego rozporządzenia , które obejmuje okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia poprzedniego roku.

Tekst proponowany przez Komisję	Poprawka
2. Aby spełnić wymogi dotyczące sprawozdań rocznych, wykorzystuje się sprawozdania wygenerowane z systemu eBCD. W swoich sprawozdaniach rocznych państwa członkowskie uwzględniają elementy opisane w załączniku 6 do zalecenia ICCAT [18-13] , których nie można uzyskać z systemu eBCD.	2. Aby spełnić wymogi dotyczące sprawozdań rocznych, wykorzystuje się sprawozdania wygenerowane z systemu eBCD. W swoich sprawozdaniach rocznych państwa członkowskie uwzględniają elementy opisane w pkt 7 załącznika do niniejszego rozporządzenia , których nie można uzyskać z systemu eBCD.