27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/1

1.1

Komitet uważa, że nie jest właściwe zastosowanie automatycznego dostosowania zgodnie ze stopą inflacji na obszarze UE-12 od roku 1992, zważywszy, że w 1995 r. do Unii przystąpiły 3 nowe państwa, 1 maja 2004 r. — 10, a 1 stycznia 2007 r. — 2.

1.2

Komitet sądzi, że do osiągnięcia oczekiwanej harmonizacji w Unii liczącej 27 państw konieczne jest również rozważenie wprowadzenia maksymalnej stawki akcyzy jako sposobu umożliwiającego z pewnością skuteczne zwalczanie przemytu i oszustw oraz zbliżenie poziomów opodatkowania, sprzyjając tym samym realnemu rozwojowi jednolitego rynku. Dzięki stopniowej harmonizacji, rzeczywistego wymiaru nabierze obrona interesów konsumentów, których nie można traktować jako przemytników, jeśli nabywają produkty alkoholowe tam, gdzie ich ceny są niższe.

1.3

Komitet zaleca wprowadzenie wyraźnego zakazu ustanawiania przez państwa członkowskie innych, dodatkowych form opodatkowania konsumentów do normalnego systemu podatków akcyzowych i VAT, czasem — jak stwierdził Europejski Trybunał Sprawiedliwości (1) — nazywając je „podatkami wspólnotowymi”.

1.4

Komitet uważa, że omawiany wniosek niewystarczająco uzasadnia zastosowanie jako podstawy prawnej art. 93 traktatu, upoważniającego Radę do przyjmowania jednogłośnie przepisów dotyczących harmonizacji ustawodawstwa poszczególnych państw w sprawach podatkowych. W efekcie omawiany wniosek, umożliwiający państwom członkowskim ustalanie własnych stawek podatku opartych na stawce minimalnej, nie wprowadza żadnej harmonizacji.

1.5

Komitet uważa, że Komisja nie ma racji minimalizując znaczenie swego wniosku, uzasadniając w ten sposób brak oceny oddziaływania i konsultacji z zainteresowanymi stronami. W trakcie wysłuchania zorganizowanego przez Komitet wszyscy jego uczestnicy wyrazili sprzeciw wobec wniosku Komisji oraz domagali się, by w przyszłości Komisja przeprowadziła dogłębną analizę oddziaływania.

1.6

Komitet wnosi o wycofanie omawianego wniosku i domaga się, by w swych przyszłych pracach Komisja uaktualniła odniesienia do kodów nomenklatury scalonej znajdujących się w dyrektywie 92/83/EWG, jak również dokonała przeglądu metod klasyfikacji.

2.1

Wniosek dotyczący dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 92/84/EWG w sprawie zbliżenia stawek podatku akcyzowego dla alkoholu i napojów alkoholowych ustala minimalne stawki podatku akcyzowego dla alkoholu i różnego rodzaju napojów alkoholowych. Artykuł 8 dyrektywy stanowi, że Komisja powinna przeprowadzać okresowe przeglądy, składać sprawozdania i ewentualnie propozycje zmian.

2.2

Dyskusja, jaka wywiązała się po złożeniu sprawozdania przez Komisję w dniu 26 maja 2004 r. wskazującego na celowość większej zbieżności minimalnych stawek w celu zagwarantowania sprawniej funkcjonującego wspólnego rynku oraz zapobiegania nadużyciom i przemytowi rozwijającemu się wskutek różnic w systemach obowiązujących w poszczególnych państwach członkowskich, skłoniła Radę do zwrócenia się o „przedstawienie wniosku dotyczącego dostosowania minimalnych stawek podatku akcyzowego, tak by uniknąć zmniejszenia wartości realnej wspólnotowych stawek minimalnych, przyznając jednocześnie okresy przejściowe i odstępstwa dla tych państw członkowskich, które mogą mieć trudności z podwyższeniem swoich stawek”. Rada dodała ponadto, iż „Komisja powinna również uwzględnić w należytym zakresie, że kwestia ta jest delikatna z politycznego punktu widzenia”.

2.3

Komisja proponuje zatem wprowadzenie następujących zmian do dyrektywy:

2.4

Głównym celem wniosku złożonego przez Radę jest przywrócenie stawkom ich wartości realnej z 1992 r., czyli poziomu, który według Komisji jest w stanie zapewnić „funkcjonowanie rynku wewnętrznego bez granic fiskalnych”.

3.1

Zważywszy na brak oceny oddziaływania, Komitet uznał za stosowne wysłuchać bezpośrednio opinii stowarzyszeń producentów i konsumentów oraz organizacji związkowych. W trakcie wysłuchania wszyscy uczestnicy wyrazili zdumienie z powodu wniosku dotyczącego dyrektywy. Niektóre organizacje odnotowały również, że wniosek doprowadziłby do pogłębienia różnic w traktowaniu poszczególnych napojów alkoholowych, z wyraźną szkodą dla wyrobów opodatkowanych akcyzą. Producenci napojów nie objętych tym podatkiem wnoszą, by obecny system — który ponadto został określony w porozumieniach dotyczących wspólnej polityki rolnej — pozostał niezmieniony.

3.2

Uczestnicy wysłuchania (2) zgodzili się również, że w sprawach podatkowych należy uwzględnić aspekty społeczne i zdrowotne, ale nie powinny być one punktem odniesienia dla opodatkowania. Wezwali również do przeprowadzenia kampanii promującej „odpowiedzialną konsumpcję” w celu ograniczenia ryzyka nadużyć; Komitet popiera to wezwanie. Wreszcie podkreślone zostało, że branża europejska zajmuje czołowe miejsce w tym sektorze oraz że ma znaczący wkład do europejskiego PKB oraz zatrudnienia pośredniego i bezpośredniego w UE.

3.3

Wniosek dotyczący dyrektywy wydaje się pozornie działaniem rutynowym polegającym na zwykłym dostosowaniu wartości nominalnych do inflacji odnotowanej od 1993 r. do chwili obecnej. Podnosi on niemniej kwestię wyjątkowo złożoną i delikatną, która wskazuje, że niełatwo, by polityka i interesy narodowe ustąpiły na rzecz wysokiego poziomu harmonizacji podatkowej we Wspólnocie. Komitet wielokrotnie opowiadał się za procesem harmonizacji podatkowej będącej nieodzownym instrumentem pozwalającym konsumentom docenić korzyści płynące ze wspólnego rynku.

3.4

Posiedzenia ECOFIN-u z 7 i 28 listopada 2006 r. poświęcone między innymi analizie niniejszego wniosku, wzbudziły na nowo niekończące się dyskusje pomiędzy państwami członkowskimi i w zasadzie doprowadziły do ustaleń podobnych do postanowień z 1992 r., które dały początek dyrektywie określającej wyłącznie minimalne stawki bez możliwości wytyczenia wspólnego procesu w kierunku harmonizacji i zbliżenia stawek podatku akcyzowego.

3.5

Jeżeli przyjrzymy się uważnie stawkom obowiązującym w poszczególnych państwach członkowskich, stwierdzimy, że w rzeczywistości różnice są olbrzymie. Sprawozdanie z 26 maja 2004 r. zawierało opis podatków przyjętych dla różnych kategorii napojów w 25 państwach członkowskich i w ówczesnych państwach kandydujących, które 1 stycznia 2007 r. przystąpiły do Unii, czyli Rumunii i Bułgarii (3). Różnica pomiędzy najniższymi a najwyższymi stawkami wynosi 1100 %!

3.6

Przykładowo: dla wina rozpiętość stawek wynosiła od 0 do 273 EUR, dla wina musującego od 0 do 546 EUR za 1 hl; dla piwa od 0,748 za stopień Plato (4) (równoważne 1,87) do 19,87 EUR za 1 hl/stopień zawartości alkoholu; dla wyrobów pośrednich musujących i niemusujących od 45 do 497 EUR za 1 hl, natomiast dla czystego alkoholu od 550 do 5 519 EUR za 1 hl, co dla napojów alkoholowych o zawartości alkoholu 40 % oznacza rozpiętość od 220 do 2 210 EUR za 1 hl.

3.7

Zaproponowane przez Komisję dostosowanie wartości minimalnych stawek zmniejszyłoby różnicę pomiędzy stawkami stosowanymi w poszczególnych państwach od 1 100 % do wielkości wahającej się w granicach pomiędzy 800 a 1 000 %. Stwierdzenie Komisji, że zmienione przepisy są w stanie zapewnić funkcjonowanie wspólnego rynku wydaje się zatem dość pochopne. Aby osiągnąć pozytywne rezultaty, Komitet proponuje, by obok stawki minimalnej została wprowadzona stawka maksymalna, co stanowi rozwiązanie umożliwiające w przyszłości powstrzymanie przemytu i oszustwa.

3.8

Tak samo nieprzekonujące wydaje się zaakcentowanie faktu, że rewaloryzacja minimalnych stawek zgodnie ze stopą inflacji nie powoduje wzrostu ich wartości realnej. Chcąc przekazać pełne informacje, Komisja powinna była przedstawić dynamiczny obraz kształtowania się podatku akcyzowego w poszczególnych państwach członkowskich począwszy od roku wystąpienia z wnioskiem o harmonizację, tzn. od białej księgi z roku 1985. Konkretny efekt, jaki bowiem uzyskano, to, z kilkoma wyjątkami, wzrost wartości realnej podatku akcyzowego w państwach członkowskich po wygaśnięciu odstępstwa przyznanego niektórym państwom. Komitet negatywnie ocenia wszelkie praktyki krajowe, wprowadzające poza podatkami akcyzowymi dodatkowo inne formy opodatkowania, w niektórych przypadkach noszące miano „podatków wspólnotowych”.

3.9

Taka tendencja została potwierdzona w badaniu zleconym przez samą Komisję (5), z którego wynika, że z wyjątkiem trzech państw członkowskich, wszystkie inne podwyższały podatki akcyzowe co rok lub co kilka lat.

3.10

To samo badanie, uwzględniające elastyczność popytu w stosunku do cen, wykazuje, że w razie dostosowania minimalnych stawek do inflacji:

3.11

Interesujące byłoby przeprowadzić porównanie skutków zmian stawek minimalnych w UE liczącej 27 państw ze skutkami opisanymi w badaniu odnoszącymi się do UE-15.

3.12

Komitet zastanawia się, czy w odniesieniu do tematu, który został określony jako wyjątkowo delikatny, Komisja powinna nadal pełnić czysto urzędniczą rolę, czy też przeciwnie, powinna — opierając się także na wymianie argumentów z państwami członkowskimi — przedstawiać propozycje, które mogą rzeczywiście zmniejszyć silne zakłócenia konkurencji wywołane utrzymaniem tak zróżnicowanego systemu opodatkowania.

3.13

Kolejny element nieuwzględniony w formułowaniu wniosku dotyczącego zmiany dyrektywy to fakt, że w 1992 r. w 12 państwach członkowskich Wspólnoty Europejskiej różnice w dochodzie na mieszkańca nie były na tyle znaczne, by odczuwano ustalone stawki jako bardzo uciążliwe. W Europie liczącej 27 członków poziom zarobków i emerytur jest tak zróżnicowany, że mówienie o takich samych podatkach dla nowych i starych państw członkowskich jest rozwiązaniem niesprawiedliwym, które dotknie wyłącznie osoby o najskromniejszych dochodach. W wypadku pracowników i emerytów, których zarobki i emerytury nie przekraczają 100-150 EUR miesięcznie i którzy już odczuli podwyżkę podatku akcyzowego dla alkoholów od 50 % do 400 %, kolejna podwyżka o 31 % z pewnością odbije się negatywnie na poziomie spożycia. To właśnie ze względu na przystąpienie do Unii 12 nowych krajów, Komitet uważa za niewłaściwe automatyczne dostosowanie zgodnie ze stopą inflacji w UE-15 począwszy od 1992 r.

3.14

Poza tym, z nielicznymi wyjątkami, zaproponowany mechanizm jest sprzeczny z jakąkolwiek polityką antyinflacyjną realizowaną przez państwa członkowskie, które od dawna już zniosły, tam gdzie jeszcze istniały, mechanizmy automatycznej rewaloryzacji zarobków i emerytur zgodnie ze stopą inflacji. Komisja nie wyjaśnia dobrze, dlaczego należałoby utrzymać przy życiu taki mechanizm wyłącznie dla podatków akcyzowych!

3.15

Komitet uważa natomiast, że aktualny system jest absolutnie nieodpowiedni i uznaje dostosowanie do stopy inflacji (w UE 12, 25 czy 27 członków?) za środek niepotrzebnie karzący w szczególności osoby o najniższych dochodach, jak w wypadku wszystkich podatków pośrednich, które nie mają związku z rzeczywistym dochodem podatnika.

3.16

Podobnie jak w wypadku wina w niektórych państwach członkowskich, spożycie na umiarkowanym poziomie innych napojów alkoholowych jest częścią kultury i historii narodów europejskich. Należałoby zatem spojrzeć na problem całościowo, choć nie tracąc z oczu jego różnorodnych aspektów.

3.17

Komitet szanuje decyzje tych krajów, które przyjęły surową politykę podatkową dla wyrobów alkoholowych i tytoniowych, prawdopodobnie w związku ze zjawiskiem nadużywania alkoholu szczególnie w młodym pokoleniu. Niektóre państwa członkowskie oświadczyły, że ich polityka podatkowa musi uwzględniać kwestie zdrowia publicznego, ale takie podejmowane w pełni autonomicznie decyzje nie mogą wpływać na wybory i motywacje innych państw członkowskich.

3.18

W tym względzie Komitet wypowiedział się już w szczegółowej opinii (7), w której podkreślił, że „najlepszym sposobem walki z nadużywaniem alkoholu jest edukacja, informacja oraz programy szkoleniowe skierowane przede wszystkim do osób nadużywających alkoholu”.

3.19

Komitet uważa, że nie są spełnione wymogi art. 93 traktatu, w myśl którego Rada, stanowiąca jednomyślnie, może uchwalać przepisy dotyczące harmonizacji przepisów podatkowych, w stopniu, w jakim jest ona konieczna, w celu ustanowienia lub też usprawnienia funkcjonowania rynku wewnętrznego w terminie przewidzianym w art. 14. Zwiększanie minimalnych stawek podatku akcyzowego w rzeczywistości nie prowadzi do harmonizacji, ale jedynie ustala minimalny poziom, który każde państwo członkowskie może podnosić bez ograniczeń. Od chwili przyjęcia dyrektywy 92/84/EWG różnice pomiędzy rzeczywistymi stawkami jeszcze bardziej się pogłębiły, co pokazuje, że nie udało się przeprowadzić harmonizacji poprzez tego typu dyrektywę.

4.1

Jednym z negatywnych aspektów wywołanych wysokim poziomem zróżnicowania systemów opodatkowania jest, oprócz trudności w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego, silna tendencja do unikania płacenia podatku akcyzowego w części, kiedy płaci się go w innym państwie członkowskim niż państwo ostatecznej konsumpcji wyrobu, lub w całości, poprzez import wyrobów z państw trzecich lub zmianę kierunku transportu towarów, które są przewożone w ramach systemu zawieszenia poboru podatku.

4.2

Rozwój handlu elektronicznego stwarza dodatkowy obszar dla potencjalnych oszustw podatkowych ze względu na niemożność kontrolowania sprzedaży na odległość i brak skoordynowanej polityki zwalczania oszustw akcyzowych w odniesieniu do alkoholu, zważywszy, że niektóre państwa członkowskie nie uważają tego typu oszustw za problem i że zjawisko to dotyczy wyłącznie obszarów o najwyższym opodatkowaniu.

4.3

Po rozszerzeniu granice zewnętrzne Unii sięgnęły krajów, gdzie poziom opodatkowania jest dużo niższy w stosunku do średniej UE i możliwości oszustw gwałtownie się zwiększyły. W niektórych z tych państw — dziś graniczących z UE — korupcja to zjawisko na dużą skalę dotykające również organów celnych. Należy wzmocnić środki zwalczania przemytu, a jeśli trzeba będzie przyjąć zaproponowane zwiększenie stawek podatku akcyzowego, zyski międzynarodowych przemytników jeszcze bardziej wzrosną.

4.4

Unia zajęła się problemem zwalczania oszustw dotyczących wyrobów podlegających podatkowi akcyzowemu, wydając dyrektywę 92/12/EWG z 25 lutego 1992 r. w sprawie ogólnych warunków dotyczących wyrobów objętych podatkiem akcyzowym, ich przechowywania, przepływu oraz kontrolowania. Ze względu na jej słabe wyniki dyrektywa ta została zmieniona w 2004 r. dyrektywą 2004/106/WE Rady z 16 lutego 2004 r., zmieniającą również dyrektywę 77/799/EWG dotyczącą wzajemnej pomocy właściwych władz państw członkowskich w obszarze podatków bezpośrednich, niektórych podatków akcyzowych oraz opodatkowania składek ubezpieczeniowych.

4.5

W tym względzie Komitet stwierdził w swojej opinii (8), że do skutecznego zwalczania oszustw „oczywiste jest, że trzeba modernizować, wzmacniać, upraszczać i zwiększać wydajność narzędzi służących współpracy administracyjnej i wymianie informacji pomiędzy państwami członkowskimi na temat podatku akcyzowego”.

4.6

W tej samej opinii podkreślono fakt, że „po raz kolejny korzyści wypływające z bardziej skutecznego funkcjonowania wspólnego rynku, w tym wypadku z procedur pozwalających wykrywać i zwalczać oszustwa podatkowe, są ograniczone ze względu na dążenie do ochrony interesów narodowych”. A następnie: „Niewątpliwie wiele przypadków oszustw jest bezpośrednio związanych z różnicami, czasami dość znacznymi, pomiędzy stawkami podatku akcyzowego w poszczególnych państwach członkowskich”.

„EKES korzysta z okazji, by zwrócić uwagę na ograniczenia związane ze stosowaniem zasady jednomyślności, która obecnie obowiązuje w stosunku do większości decyzji wspólnotowych w zakresie przepisów podatkowych i powtórzyć, że konieczne jest odejście od tej zasady na rzecz zasady większości, choćby kwalifikowanej, gdy chodzi o podatki wpływające na rynek wewnętrzny i będące przyczyną zakłócenia konkurencji”.

4.7

Komitet przedstawiał wielokrotnie poniższe zasadnicze koncepcje:

4.8

W Szwecji na przykład w samej tylko branży piwowarskiej w 2004 r. odnotowano przywóz ok. 164 mln litrów piwa przez podróżnych lub przemytników, prawie tyle samo co poziom sprzedaży (173 mln litrów) przez monopol państwa (Systembolaget). Pociągnęło to za sobą straty w dochodzie z tytułu podatku akcyzowego i VAT w wys. 190 mln euro. W 2002 r. wielkość tych zakupów wzrosła o 40 % wskutek zniesienia specjalnych przepisów ograniczających zakupy dokonywane za granicą. Szacuje się, że w ciągu dwóch ostatnich lat przemyt wzrósł dwukrotnie. Dania szacuje, że 95 mln litrów piwa przywozi się do tego kraju z Niemiec. Jeżeli uwzględni się przy tym ok. 10 % wyrobów pochodzących z przemytu, stanowi to ok. 30 % ilości piwa spożywanego w Danii, które nie jest opodatkowane w tym kraju. W 2005 r. podróżni przywieźli do Finlandii ponad 42 mln litrów piwa, co stanowi 10 % konsumpcji w tym kraju, z czym wiązały się straty w dochodzie z podatku sięgające ponad 50 mln euro. Do Austrii i Republiki Czeskiej przywieziono 30 mln litrów piwa pochodzącego z Niemiec, natomiast do Zjednoczonego Królestwa 100 mln litrów, nie licząc przemytu na szeroką skalę (9).

5.1

W sprawozdaniu z 2004 r. Komisja zwróciła uwagę na pewne problemy odnotowane w trakcie praktycznego stosowania dyrektywy 92/84/EWG, w szczególności trzy:

5.2

W odniesieniu do pierwszego punktu, Komisja uzasadnia swą propozycję zniesienia możliwości różnego traktowania win musujących i niemusujących, stwierdzając, że powody argumentujące za tą opcję, mianowicie przynależność win musujących do produktów luksusowych, już nie istnieją (choć w istocie w przypadku pewnych win niemusujących jest dokładnie odwrotnie!).

5.3

W odniesieniu do drugiego aspektu dyrektywa 92/83/EWG (dotycząca struktury podatków akcyzowych) przewiduje w art. 26, że podawane przez nią kody nomenklatury scalonej to kody obowiązujące w dniu przyjęcia dyrektywy (19 października 1992 r.). Komisja proponuje tymczasem odniesienie się do kodów nomenklatury scalonej stosowanych od ostatniej możliwej daty, przyjmując na przyszłość decyzje dotyczące zmian zgodnie z art. 24 dyrektywy 92/12/EWG (procedura, w której uczestniczy komitet ds. podatków akcyzowych, podobnie jak w wypadku produktów energetycznych).

5.4

W odniesieniu do trzeciej kwestii, celem uregulowania problemu zgłaszanego przez liczne podmioty i związanego ze zbyt mało precyzyjnym sformułowaniem przepisów dyrektywy, która nie określa, jakie ilości alkoholu destylowanego można dodawać do „innych napojów fermentowanych”, Komisja proponuje w większym stopniu uniezależnić klasyfikacjię napojów alkoholowych dla celów podatkowych (akcyzy) od klasyfikacji nomenklatury scalonej.

5.5

Komitet uznaje za uzasadnione i spójne zmiany postulowane przez podmioty gospodarcze pod kątem uproszczenia i ochrony konkurencji. Komitet zgadza się z meritum propozycji sformułowanych swego czasu przez Komisję i zastanawia się, dlaczego zmiany te nie zostały wprowadzone poprzez odpowiednią nowelizację dyrektywy 92/83/EWG.

5.6

Komitet wnosi o wycofanie wniosku dotyczącego dyrektywy i jednocześnie zaleca przyjęcie zmian do dyrektywy 92/83/EWG zaproponowanych przez Komisję.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/8

1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje wniosek w sprawie pięcioletniego programu statystycznego na lata 2008-2012 i podziela opinię, zgodnie z którą zharmonizowana i porównywalna statystyka jest elementem niezbędnym dla zrozumienia Europy przez społeczeństwo, dla udziału obywateli w debacie nad przyszłością Europy oraz dla udziału podmiotów gospodarczych w jednolitym rynku.

1.2

EKES podkreśla konieczność wyposażenia Eurostatu i krajowych urzędów statystycznych w najlepsze zasoby ludzkie i materialne, na jakie pozwalają środki budżetowe, ponieważ jest to niezbędne dla sprostania coraz większym zadaniom nakładanym na statystyki, a także ze względu na znaczenie Unii Europejskiej jako podmiotu globalnego.

1.3

Zdaniem Komitetu należy położyć większy nacisk na aspekty związane z dobrobytem Europejczyków i dlatego proponuje on poszerzenie programu statystycznego o następujące dziedziny:

1.4

Biorąc pod uwagę istotny charakter informacji statystycznych na temat kształcenia i szkolenia zawodowego w ramach realizacji celów strategii lizbońskiej, należy uznać za niewystarczającą uwagę poświęconą w programie statystycznym 2008-2012 kwestii poprawy tego typu informacji.

1.5

Ponadto należy opracować statystyki na temat gospodarki społecznej ze względu na jej wysoki poziom rozwoju w Unii Europejskiej.

1.6

Oprócz tego istnieją dziedziny, w których obecnie dostępne dane statystyczne są niewystarczające i w związku z tym w programie pięcioletnim należy im poświęcić więcej uwagi. Są to:

1.7

EKES przypomina, że zgodnie z Traktatem „tworzenie statystyk (…) nie powinno (…) pociągać za sobą nadmiernych obciążeń dla podmiotów gospodarczych” (1). Wymaga to:

1.8

Co do statystyk w dziedzinie handlu zewnętrznego, to stwierdzono wymagające skorygowania rozbieżności między danymi dotyczącymi eksportu z jednego kraju do drugiego, a danymi dotyczącymi importu do drugiego kraju z pierwszego. Innymi słowy liczba oznaczająca eksport z A do B jest różna od liczby oznaczającej import do B z A.

1.9

Biorąc pod uwagę różnorodność UE złożonej z 27 państw członkowskich, EKES stwierdza, że konieczny jest wysiłek, by osiągnąć jak najwyższy stopień koordynacji terminologicznej w dziedzinie statystyk.

1.10

Zdaniem EKES-u, aby zapewnić większą neutralność danych statystycznych oraz przestrzeganie innych zasad zawartych w kodeksie dobrych praktyk (w tym poufności danych statystycznych), istotna jest kontrola działalności prowadzonej przez prywatne agencje bezpośrednio lub pośrednio w ramach europejskiego systemu statystycznego.

2.1

Art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rady nr 322/97 (2)określa wymogi dotyczące wieloletniego wspólnotowego programu statystycznego (3). Wynika z niego, iż program winien wyznaczać kierunki, główne dziedziny i cele działań przewidzianych na okres nieprzekraczający pięciu lat oraz stanowić ramy dla tworzenia wszystkich statystyk Wspólnoty. Wspólnotowy program statystyczny jest wdrażany poprzez roczne programy prac, zawierające sprecyzowane cele robocze na każdy rok, oraz poprzez szczegółowe regulacje prawne dotyczące ważniejszych działań. Jest on przedmiotem śródokresowych sprawozdań z postępów prac oraz oceny formalnej po zakończeniu okresu trwania programu.

2.2

W tym kontekście celem niniejszego wniosku, którego podstawą prawną jest art. 285 TWE, jest ustanowienie kompleksowego programu strategicznego dotyczącego statystyk urzędowych Wspólnoty. Program powinien obejmować tworzenie produktów i usług oraz ich dostarczanie użytkownikom, poprawę jakości statystyk oraz dalszy rozwój Europejskiego Systemu Statystycznego (4).

2.3

Głównym celem wspólnotowych statystyk urzędowych jest regularne wspieranie podstaw rozwoju, monitorowania i oceny polityki Wspólnoty poprzez zapewnianie rzetelnej, obiektywnej, porównywalnej, spójnej informacji rzeczowej. W pewnych dziedzinach informacja statystyczna jest również wykorzystywana bezpośrednio przez instytucje Wspólnoty do zarządzania kluczowymi obszarami polityki.

2.4

Kierunek programu na lata 2008-2012 wyznaczają następujące priorytety polityczne:

2.5

W ramach opracowania wniosku Komisja przeprowadziła konsultacje z zainteresowanymi stronami, tzn. z państwami członkowskimi UE, krajami EFTA i krajami kandydującymi, a także z technicznymi grupami roboczymi ESS. Wstępną wersję programu zaopiniował Europejski Komitet Doradczy ds. Informacji Statystycznych w Sferach Ekonomicznych i Społecznych (CEIES) (5) oraz Komitet ds. Statystyki Walutowej, Finansowej i Bilansu Płatniczego (CMFB) (6).

2.6

Jeśli chodzi o zastosowane podejście, to z dwóch możliwych opcji — „ograniczonej” i „całościowej” — Komisja wybrała tę drugą biorąc pod uwagę trzy czynniki: zdolności i efektywność ESS, koszty ponoszone przez państwa członkowskie odpowiedzialne za wdrażanie programu oraz obciążenia dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.

3.1

Na przestrzeni lat EKES wielokrotnie wypowiadał się na temat programów statystycznych (7) oraz różnych szczegółowych aspektów unijnej polityki statystycznej. W swym stanowisku Komitet podkreślał głównie następujące elementy: waga systemu statystycznego dla osiągnięcia celów gospodarczych, społecznych i politycznych Unii, konieczność wspierania i wzmocnienia Eurostatu będącego kluczem do funkcjonowania tego systemu oraz, jeśli chodzi o zakres decyzyjny państw członkowskich, krajowe urzędy statystyczne.

3.2

EKES potwierdza znaczenie tych elementów i podkreśla ponadto w kontekście omawianej decyzji trzy inne aspekty wymagające dysponowania możliwie jak najlepszym aparatem statystycznym: rola UE jako podmiotu na arenie globalnej, osiągnięcie celów lizbońskich oraz rozszerzenie, jako że koordynacja statystyk 27 państw jest wyzwaniem bez precedensu. Podsumowując: aby Unia mogła działać z powodzeniem, istotne jest między innymi skuteczne funkcjonowanie jej systemu statystycznego.

3.3

Jeśli chodzi o środki, to program pięcioletni 2008-2012 przewiduje budżet w wysokości 274,2 mln euro (co oznacza wzrost o 24,3 % w stosunku do środków operacyjnych programu 2003-2007). Należy jednak wziąć pod uwagę inne aspekty, których nie pokrywa wymieniona suma (8). Jeśli uwzględnić wydatki administracyjne oraz współfinansowanie ze strony państw członkowskich i innych organów, zaangażowane środki osiągną sumę 739,34 mln euro.

3.4

Co do zarządzania w dziedzinie statystyki, to zgodnie z kodeksem dobrych praktyk (9) zadaniem urzędów krajowych i urzędu statystycznego Wspólnoty jest:

3.5

Wspólnotowy program statystyczny na lata 2008-2012 zawiera 32 przekrojowe cele (wymienione w załączniku I) oraz przewiduje ok. 90 konkretnych celów i działań (załącznik II) odnoszących się tak do ogólnej polityki, jak i do 18 szczegółowych obszarów polityki unijnej.

3.5.1

Program określa działania w następujących głównych obszarach:

4.1

Biorąc pod uwagę ambitne cele programu na lata 2008-2012 oraz fakt, iż zakłada on obecnie ścisłą współpracę między Eurostatem a urzędami statystycznymi 27 państw członkowskich należy podkreślić, że priorytetem powinna być praca nad statystykami i jak najskuteczniejsze wykorzystanie dostępnych — ograniczonych — środków.

4.2

W art. 4 wniosku w sprawie decyzji mowa jest o ustanowieniu priorytetów w dziedzinie statystyk w związku z koniecznością jak najskuteczniejszego wykorzystania ograniczonych środków. Jednakże nie zostały określone kryteria ani wytyczne co do ustanowienia takich priorytetów. Ponadto trudne wydaje się ich ustanowienie, gdy jednocześnie stwierdza się konieczność wzmocnienia czy utworzenia nowych obszarów pracy.

4.3

EKES podziela opinię, iż „szybka ewolucja możliwości i dostępności Internetu sprawia, że będzie to w przyszłości doskonałe narzędzie rozpowszechniania danych statystycznych. Zwiększy ono znacząco społeczność potencjalnych użytkowników, tworząc w ten sposób nowe możliwości rozpowszechniania” (10). Dla osiągnięcia tego celu oraz uwzględniając fakt, iż strona internetowa Eurostatu wpływa na wizerunek Unii Europejskiej, konieczne jest, by prezentacja danych i ich lektura była tak prosta i atrakcyjna, jak tylko pozwala na to technologia.

4.4

EKES podziela stanowisko, według którego należy zacieśnić współpracę między Eurostatem a krajowymi urzędami statystycznymi (11). Jednakże Komitet zauważa, że wniosek w sprawie decyzji nie mówi o konkretnych sposobach i nie ustanawia środków zacieśnienia tej współpracy.

4.5

Jeśli chodzi o zakres i priorytety statystyk europejskich, to EKES zauważa, że — jak wynika z listy działań wymienionych w punkcie 3.5.1 niniejszej opinii — system statystyczny koncentruje się głównie na aspektach gospodarczych, nie zawiera natomiast wystarczających informacji na temat aspektów społecznych mających bezpośredni wpływ na życie obywateli Unii. Komitet zauważa też, iż w przeciwieństwie do innych dziedzin polityka społeczna jest przedstawiona w połączeniu z innymi sektorami, a mianowicie z edukacją, kształceniem zawodowym i młodzieżą.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/11

1.1

Dostępność wiarygodnych i dobrych jakościowo danych statystycznych to dla podmiotów instytucjonalnych, gospodarczych i społecznych niezbędne narzędzie monitorowania i oceny skuteczności określonych działań legislacyjnych oraz podejmowania decyzji na przyszłość.

1.2

Możliwość wyrobienia sobie możliwie jak najbardziej dokładnego i bliskiego rzeczywistości poglądu na obecną sytuację stanowi niezbędny element pozwalający na przyjęcie najlepszych możliwych rozwiązań politycznych.

1.3

Jest to szczególnie prawdziwe w przypadku statystyk dotyczących stanu zatrudnienia w Europie służących analizie postępów poczynionych przez państwa członkowskie w odniesieniu do celów wyznaczonych w ramach strategii lizbońskiej.

1.4

Dla zrozumienia kształtowania się tendencji na rynku pracy w Unii Europejskiej duże znaczenie ma wiedza na temat tego, w jakich branżach, regionach i w jakiej liczbie występują wolne miejsca pracy. Oferty miejsc pracy, które pozostały nieobsadzone, odzwierciedlają zmiany koniunkturalne w poszczególnych sektorach gospodarki i mogą dać pogląd pomocny we wskazaniu regionów europejskich o największych brakach pod względem siły roboczej lub, przeciwnie, o znaczącym wzroście pod względem gospodarczym i w dziedzinie zatrudnienia.

1.5

Wolne miejsca pracy są uwzględnione w podstawowych europejskich wskaźnikach gospodarczych (PEWG) i stanowią wskaźnik, który w wypadku szybkiego udostępnienia jest również przydatny dla Europejskiego Banku Centralnego i dla Komisji Europejskiej przy ocenie skutków rozwoju gospodarczego w danych sektorach, jak również dla wyważenia decyzji dotyczących polityki walutowej.

1.6

Ożywienie strategii lizbońskiej, sięgające Rady Europejskiej w marcu 2005 r., uwzględniało wśród największych priorytetów utworzenie nowych miejsc pracy wyższej jakości, co nieuchronnie zwiększyło potrzebę polepszenia informacji statystycznych dotyczących zapotrzebowania na siłę roboczą.

1.7

Zintegrowane wytyczne dla wzrostu i zatrudnienia na lata 2005-2008 oraz ogólne wytyczne polityki gospodarczej (OWPG), w kontekście europejskiej strategii na rzecz zatrudnienia (EES) wymagają zagregowanych danych w skali europejskiej o wolnych miejscach pracy w podziale na rodzaje działalności gospodarczej w celu przeanalizowania poziomu i struktury popytu na siłę roboczą.

1.8

Dostępność wiarygodnych i często aktualizowanych danych statystycznych pozwala również poszczególnym państwom członkowskim na ocenę sytuacji na rynku pracy i na podjęcie konsekwentnie do tego decyzji w zakresie polityki zatrudnienia, również w skali regionalnej.

2.1

Krajowe dane o wolnych i obsadzonych miejscach pracy są gromadzone od 2003 r. na zasadzie „gentlemens' agreement”, czyli niepisanej umowy. Umowa ta, choć dawała gwarancje elastyczności i niezależności państwom członkowskim, nie spełniała w pełni potrzeb użytkowników danych.

2.2

W chwili obecnej cztery państwa członkowskie nie przekazały danych do Eurostatu, a przekazane dane nie zawsze są w pełni ze sobą porównywalne. Natomiast gromadzenie danych kwartalnych nie odpowiada wymogom EBC i Komisji dotyczących zakresu, terminowego dostarczania i harmonizacji danych.

2.3

Przy pomocy wniosku dotyczącego rozporządzenia COM (2007) 76 wersja ostateczna, opracowanego z inicjatywy Komitetu Zatrudnienia, Komisja dąży do ustanowienia zasad pozwalających uzyskać porównywalne dane statystyczne o wolnych miejscach pracy w określonych ramach czasowych.

2.4

W trakcie prac nad wnioskiem, obejmujących konsultacje z ekspertami i Komitetem ds. Programów Statystycznych (KPS) rozważano różne możliwe opcje. Ostatecznie wariant przedstawiony we wniosku dotyczącym rozporządzenia ustanawia, że gromadzenie rocznych danych strukturalnych, w krótkim okresie, nadal będzie odbywało się na zasadzie niepisanej umowy.

2.5

Zatem wniosek skupia się głównie na regulacji gromadzenia kwartalnych danych statystycznych o wolnych miejscach pracy. Na podstawie doświadczenia nabytego przy stosowaniu tego rozporządzenia przewiduje się możliwość wydania w przyszłości nowego rozporządzenia pozwalającego na uzyskanie potrzebnych danych w skali rocznej.

2.6

W celu określenia stopnia szczegółowości podziału na rodzaje działalności gospodarczej, należy zastosować aktualnie obowiązującą wersję wspólnej statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej we Wspólnotach Europejskich (NACE).

2.7

Gdy to możliwe, zachowując określone standardy jakości, pozostawiono państwom członkowskim swobodę korzystania ze źródeł administracyjnych czy ograniczenia liczby rodzajów działalności gospodarczej do uwzględnienia, w celu zmniejszenia obciążeń dla przedsiębiorstw (art. 5).

2.8

Komisja (art. 8) przewiduje przeprowadzenie całej serii analiz wykonalności przez państwa członkowskie, które mają trudności z przedłożeniem danych dla:

2.9

W pierwszej fazie rozruchu (pierwsze trzy lata) przewiduje się wsparcie finansowe UE dla państw członkowskich. Koszty te przez pierwsze trzy lata będą uwzględnione w programie wspólnotowym na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej PROGRESS (1) (art. 9). W ten sposób będzie można uruchomić inicjatywy wprowadzające innowacje i udoskonalenia w dziedzinie gromadzenia danych, a także zakończyć fazę niepisanej umowy.

3.1

EKES podkreśla znaczenie dysponowania jak najbardziej spójnymi i wiarygodnymi danymi statystycznymi o stanie zatrudnienia w Europie, docenia i popiera starania Komisji o ustanowienie ram prawnych umożliwiających uzyskanie jak najbardziej aktualnych, porównywalnych i właściwych danych o wolnych miejscach pracy na szczeblu europejskim.

3.2

Dla osiągnięcia celów strategii lizbońskiej, pod względem gospodarczym i przede wszystkim pod względem zatrudnienia, potrzebne jest stałe i skuteczne wsparcie w postaci danych statystycznych dostępnych dla wszystkich użytkowników takich danych oraz podmiotów gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych, tak na szczeblu europejskim, jak i krajowym.

3.3

EKES zgadza się z wyborem instrumentu, jakim jest rozporządzenie, ponieważ wniosek wymaga, jak w przypadku większości działań statystycznych, jednolitego i szczegółowego stosowania na terenie całej Unii Europejskiej.

3.4

Decyzja o uwzględnieniu we wniosku tylko gromadzenia danych kwartalnych, a kontynuowania gromadzenia rocznych danych strukturalnych na zasadzie niepisanej umowy, z pewnością wynika ze słusznego zamiaru stopniowej realizacji przejścia od gromadzenia danych na zasadzie niepisanej umowy do gromadzenia danych na bazie rozporządzenia europejskiego. Temu przejściowemu okresowi powinno koniecznie towarzyszyć stałe monitorowanie uzyskanych wyników i EKES ma nadzieję, że w najbliższej przyszłości będzie można uzyskać bardziej kompletny i wiarygodny obraz możliwości europejskiego rynku pracy, tak na bazie danych rocznych, jak i kwartalnych.

Komitet ubolewa, że nie przygotowano jeszcze oceny wpływu, ale oczekuje jej sporządzenia przez Komisję przed ewentualnym przyjęciem drugiego rozporządzenia wdrążającego, gdyż co do zasady nastąpi wzrost kosztów i obciążeń dla przedsiębiorstw europejskich bez rekompensującego ten wzrost zmniejszenia innej działalności w zakresie badań.

3.5

EKES uważa jednak, że ze względu na potrzebę uproszczenia operacji związanych z gromadzeniem danych statystycznych i zmniejszenia ich kosztów zdecydowano, w sposób nie w pełni jasny, że zbieranie danych dotyczących sektorów tzw. „sezonowych”, w szczególności związanych z rolnictwem, rybactwem i leśnictwem, ma charakter dobrowolny.

3.6

Problem „sezonowego dostosowywania” budzi jednak wątpliwości odnośnie do wiarygodności takich statystyk, ponieważ w innych branżach przemysłowych lub w administracji publicznej formy sezonowych umów o pracę są stosowane od wielu lat (przemysł włókienniczy, rolno-spożywczy, turystyka itd.).

3.7

Poza tym, obecnie we wszystkich państwach UE umowy o prace obejmują dziesiątki różnych form stosunku pracy. Dlatego ważne byłoby uzyskanie informacji, o jakie wolne miejsca pracy chodzi (na czas nieokreślony, na czas określony, w niepełnym wymiarze czasu pracy, na umowę zlecenie, w formie współpracy itd.).

3.8

Bliższy rzeczywistości obraz potencjału rynku pracy, jego ewolucji oraz słabości w niektórych sektorach lub regionach dałby możliwość lepszego skoncentrowania się na strategiach, jakie należałoby zastosować, by osiągnąć cele lizbońskie.

3.9

Również z tego powodu EKES uważa, że przede wszystkim w takich kwestiach niezbędna jest konsultacja z europejskimi partnerami społecznymi oraz ich bezpośrednie zaangażowanie.

Komitet przyjmuje z zadowoleniem uprawnienia kontrolne Parlamentu wobec wniosku, którego przyjęcie podlegać będzie procedurze współdecyzji z Parlamentem Europejskim. Rozporządzenia wdrażające będą przedmiotem komitologii w ramach procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą, zgodnie z procedurą ustanowioną na mocy decyzji Rady 1999/468/WE i decyzji Rady 2006/512/WE.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/13

1.1

Na mocy rozporządzenia (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanowiono wspólną klasyfikację jednostek terytorialnych do celów statystycznych (NUTS) dla państw członkowskich.

1.2

Zostało ono po raz pierwszy zmienione w 2005 r. po przystąpieniu 10 nowych państw członkowskich. Po przystąpieniu Bułgarii i Rumunii zaistniała potrzeba dokonania następnej modyfikacji, wprowadzającej do załącznika rozporządzenia tabele dotyczące wyżej wymienionych nowych państw.

2.1

EKES przyjmuje do wiadomości wniosek Komisji oraz biorąc pod uwagę, że jest on konieczny w związku z przystąpieniem nowych państw i ze względu na jego czysto techniczny charakter, udziela mu swojego poparcia.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/14

1.1

W kontekście strategii lizbońskiej, dyrektywa UE w sprawie usług na rynku wewnętrznym (1) powinna wspierać konkurencyjność, wzrost i zatrudnienie. Wywołała ona jednocześnie gorącą dyskusję nad kształtem swobody przepływu usług. Konflikt dotyczył i dotyczy jej wpływu na krajowe rynki pracy, warunki socjalne oraz wymogi ochrony konsumentów. W swojej opinii z lutego 2005 r. (2) Komitet zajął obszerne stanowisko w sprawie projektu Komisji, z tego względu przedmiotem dyskusji nie będzie treść dyrektywy, a raczej jej wpływ na zatrudnienie i interesy konsumentów, którego można oczekiwać w związku z planowanym wdrożeniem jednolitego rynku usług.

1.2

Swoboda świadczenia usług została zapisana w traktacie UE jako jedna z czterech swobód jednolitego rynku i od długiego czasu jest skuteczna politycznie. Strategia Komisji, której przejawem jest dyrektywa usługowa, przewiduje eliminację wszelkich ograniczeń związanych ze świadczeniem usług. Jednocześnie dotyczy ona, po części pośrednio, aspektów rynku pracy i ochrony konsumentów. Jednakże zwiększony zakres praktycznej realizacji swobody przepływu usług bardziej uwidoczni różnice między poszczególnymi systemami krajowymi oraz sprawi, że będą one dotkliwiej odczuwalne. Jednocześnie istnieje stosunkowo niewiele uregulowań na poziomie UE dotyczących ochrony interesów pracowników i konsumentów. W tym zakresie dominują krajowe, często bardzo zróżnicowane warunki prawne, socjalne i odnoszące się do zatrudnienia. Do tego należy dodać zapisane w dyrektywie usługowej równoległe bądź częściowe obowiązywanie pewnych uregulowań krajowych dotyczących kraju pochodzenia i kraju świadczenia usługi, czego skutki pokaże dopiero przyszła praktyka.

1.3

Stabilność społeczna i zaufanie konsumentów są istotnymi elementami integracji europejskiej oraz warunkiem dla istnienia sprawnie funkcjonującego wewnętrznego rynku usług. Wielką wadą toczącej się debaty nad dyrektywą usługową UE jest brak wiarygodnych analiz odnoszących się do jej wpływu na krajowe warunki socjalne, zatrudnienie i interesy konsumentów. Przedmiotem krytyki ze strony EKES-u był brak podstaw statystycznych do ilościowego określenia transgranicznego przepływu usług i zakładania przedsiębiorstw (3). Nie istnieją również praktycznie żadne rzetelne dane odnoszące się do zmian strukturalnych, jakich należy się spodziewać na rynkach pracy państw członkowskich. Zatem z jednej strony istnieje niewiele bardzo ogólnych statystycznych oszacowań oddziaływania, a z drugiej — przypadki szczególne, często nielegalne lub w części legalne. Ani jedno, ani drugie nie wystarcza do dokonania rzeczowej analizy skutków.

1.4

Stworzenie wewnętrznego rynku usług jest ważnym elementem strategii lizbońskiej. Szanse rozwoju w tym sektorze są ważnym impulsem zwiększającym zatrudnienie. Większa konkurencja, którą spowoduje liberalizacja rynku usług, będzie miała pozytywny wpływ, gdyż zwiększy się podaż usług i obniżą się ich ceny. Jednakże musi to się odbywać przy stałej poprawie ochrony socjalnej zatrudnianych pracowników oraz właściwym poziomie ochrony konsumentów. To samo odnosi się do norm jakości i bezpieczeństwa, obowiązujących w państwach członkowskich, w tym w zakresie ochrony środowiska. Należy się spodziewać zróżnicowanego wpływu na zatrudnienie w poszczególnych sektorach i państwach członkowskich. W tym kontekście decydującym czynnikiem jest wpływ na małe i średnie przedsiębiorstwa.

1.5

Celem niniejszej opinii z inicjatywy własnej jest lepsze wykazanie oddziaływania aktualnej strategii wewnętrznego rynku usług na rynki pracy, warunki zatrudnienia i ochronę konsumentów, dzięki czemu będzie ona miała praktyczne znaczenie także dla podmiotów, których dotyczy, oraz instytucji UE. Te aspekty potraktowano marginalnie w obu poprzednich wysłuchaniach zorganizowanych przez EKES w sprawie wewnętrznego rynku usług (4).

1.5.1

Zgodnie z obowiązującą w prawie europejskim koncepcją „swobody świadczenia usług”, która obejmuje każde świadczenie między dwoma podmiotami gospodarczymi w różnych państwach członkowskich (5), można wyróżnić następujące grupy zagadnień:

1.6

Niniejszą opinię należy postrzegać z jednej strony jako punkt wyjścia, z drugiej natomiast jako wkład w ostateczne sprawozdanie Komisji Europejskiej z przeglądu jednolitego rynku (6) oraz w dyskusje na forum IMAC-u (7). Opiera się ona na aktualnie dostępnych danych, doświadczeniach praktycznych oraz oczekiwaniach ekspertów i bezpośrednio zainteresowanych stron. Informacje te zostały zebrane podczas wysłuchania, które odbyło się w kwietniu 2006 r. w Wiedniu, oraz na podstawie ankiety przeprowadzonej jesienią 2006 r., skierowanej do niemal 6000 ekspertów reprezentujących biznes, związki zawodowe i różne grupy interesu, a także świat nauki i ministerstwa. Odpowiedzi na pytania udzieliło ponad 150 respondentów. Nie pretenduje ona do miana badania naukowego i nie może takowego zastąpić. Ma raczej wskazać pewne punkty odniesienia względem bieżących problemów i przyszłego rozwoju wypadków, które zarówno wymagają bardziej dogłębnej analizy w dłuższym okresie przez działające w ramach EKES-u Centrum Monitorowania Jednolitego Rynku (CMJR), jak i posłużą instytucjom UE i innym podmiotom za impulsy w podejmowanych przez nie decyzjach politycznych i badaniach naukowych.

2.1

Komisja Europejska uzasadnia swoją strategię wewnętrznego rynku słabym rozwojem transgranicznego przepływu usług w UE. Oczekuje się, że bardziej dynamiczny wewnętrzny rynek usług spowoduje jednocześnie pojawienie się impulsów zwiększających zatrudnienie oraz pozytywne efekty dla konsumentów i przedsiębiorstw. W jaki konkretny sposób objawia się ta dynamika?

2.2

Wciąż nierozwiązanym problemem jest uzyskanie statystycznego obrazu transgranicznego przepływu usług. Do chwili obecnej Eurostat i krajowe urzędy statystyczne wykorzystują w tym celu tzw. statystykę przepływów płatności, tzn. eksport lub import usług występuje jedynie wtedy, kiedy powoduje powstanie płatności transgranicznej. Tymczasem w sektorze usług istnieje bardzo obszerna współpraca, transfer wiedzy czy wymiana świadczeń, istnieje obszerny system przeliczeń między poszczególnymi częściami przedsiębiorstw, między partnerami sieciowymi lub jedynie długotrwale współpracującymi, prawnie niezależnymi jednostkami gospodarczymi w poszczególnych krajach. W takich strukturach sieciowych dany partner zalicza przepływ wiedzy, czasu czy świadczenia usługi również we własnym kraju jako swoje świadczenie na rzecz odbiorcy, co jednak nie powoduje powstania płatności transgranicznej.

2.3

Powoduje to, że sektor usługowy zdaniem Komitetu prowadzi zdecydowanie większą wymianę, a zatem ma większy wpływ na jednolity rynek, niż to obecnie wynika ze statystyk urzędowych. Z tego względu EKES zdecydowanie opowiada się za zleceniem przez Unię Europejską podstawowego badania naukowego określającego, w jaki sposób poszczególne sektory usługowe państw członkowskich kształtują obecnie swoją współpracę z przedsiębiorstwami w innych krajach. Przy takim założeniu i na takiej podstawie należy w przyszłości opracować rzetelny opis rzeczywistej wielkości rynku usług Unii Europejskiej. Zostanie to wsparte odpowiednimi wysiłkami statystyków europejskich, służącymi opracowaniu i wprowadzeniu we wszystkich krajach indeksów cen dla wszystkich usług.

2.4

Dla przykładu: Komisja zakłada zgodnie z obecnymi informacjami, że sektor usług wytwarza 56 % PKB w UE, daje 70 % całkowitego zatrudnienia, ale reprezentuje jedynie 20 % handlu wewnątrz UE. Wzrost wydajności w sektorze usług w UE jest znacznie niższy niż w Stanach Zjednoczonych (8).

2.5

Tej słabości nie widać na rynku światowym, na którym Unia Europejska ma największy, stale rosnący udział w handlu usługami. W 2003 r. udział UE wyniósł 26 % wobec udziału USA wynoszącego nieco ponad 20 %. Również nowi partnerzy handlowi — Indie i Chiny — mimo znacznej dynamiki, nie przekraczają jak dotąd wspólnego udziału wynoszącego nieco ponad 5 %. W latach 1997-2003 udział UE wzrósł o 1,8 % i również pod tym względem był najlepszy.

2.6

Zakłada się więc, że ta słabość dotyczy przede wszystkim handlu wewnątrz UE. Ale również w tym przypadku liczby niekoniecznie pozwalają na wyciągnięcie tego wniosku. W latach od 2000-2003 r. handel usługami wewnątrz Unii zwiększył się o 10,8 %, a z partnerami spoza UE jedynie o 6,4 %. Zatem dynamika na rynku wewnętrznym była stosunkowo duża, tym bardziej, że w 2003 r. ogólny wzrost gospodarczy był ujemny. Ponadto należy również uwzględnić spadek cen usług.

2.7

Komitet wzywa Komisję do intensywniejszej oceny skutków dalszej realizacji jednolitego rynku usług. Przydatna w tym kontekście mogłaby być tak zwana analiza SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats — silne i słabe strony, szanse i zagrożenia).

3.1

Oceny wpływu na zatrudnienie zależą od prognoz wzrostu. Holenderski Urząd ds. Analiz Polityki Gospodarczej opracował w październiku 2004 r. jedną z pierwszych analiz wpływu dyrektywy usługowej (9). Przyjmuje ona zwyczajowe założenie OECD, zgodnie z którym każda eliminacja uregulowań powoduje wzrost i zarazem zwiększenie zatrudnienia. Interesujący jest wniosek tego badania, że to nie uregulowania per se działają jak bariera, ale ich zróżnicowanie. Zgodnie z oczekiwaniami dyrektywa usługowa mogłaby spowodować wzrost handlu usługami o 15 do 30 %, zaś udział zagranicznych inwestycji bezpośrednich w sektorze handlu — o 20 do 35 %.

3.2

Wiosną 2005 r. duński instytut Copenhagen Economics opublikował na zlecenie Komisji badanie (10), które przyjmuje jednoznaczne stanowisko w sprawie wpływu na zatrudnienie. Przy oczekiwanym wzroście konsumpcji o 0,6 % PKB Unii Europejskiej, wzrost netto liczby miejsc pracy powinien wynieść ok. 600 tysięcy we wszystkich 25 państwach członkowskich. Oczekuje się również wzrostu wydajności i jednocześnie wzrostu płac średnio o 0,4 %.

3.3

Wnioski badania kopenhaskiego są przedmiotem gorącej dyskusji, przede wszystkim ze względu na argumentowanie wyłącznie za pomocą strony podażowej i wskazywanie wyłącznie na efekt wzrastającego popytu przy spadających cenach, wywołanego eliminacją wszelkich uregulowań. Nie uwzględnia się natomiast żadnych czynników, które mogłyby przeciwdziałać wzrastającemu popytowi, na przykład spadku siły nabywczej lub odmiennego zachowania konsumentów. Ponadto dobór sektorów wydaje się kontrowersyjny. Inne oceny efektu zatrudnienia nie są dostępne lub opierają się na badaniu kopenhaskim, dochodząc odpowiednio do takich samych wniosków (11). Należy też wziąć pod uwagę wpływ badań i innowacji, podnoszenia kwalifikacji oraz wykorzystania technologii komunikacyjnych na zwiększenie efektywności wewnętrznego rynku usług.

3.4

Należy oczywiście pozytywnie ocenić wzrost liczby miejsc pracy o 600 tysięcy, lecz wobec wysokich oczekiwań jest on jednak dość skromny (12). Jednakże o wiele ważniejszy jest fakt, że ten wzrost może różnić się w poszczególnych sektorach, krajach czy w odniesieniu do różnych grup zatrudnionych. Jak dotąd brak jest danych w tym zakresie. Z pomocą Centrum Monitorowania Jednolitego Rynku i wykorzystując siłę napędową niniejszej inicjatywy, EKES chciałby spróbować uzyskać jasny obraz takich zmian strukturalnych na rynku pracy.

3.5

Ankieta EKES-u wyraźnie wskazuje, że zainteresowanie tego rodzaju informacjami jest znaczne. Zdaniem 90 % respondentów dostępne informacje na temat wpływu wewnętrznego rynku usług na zatrudnienie są niewystarczające. Nasze pytania odnoszą się przede wszystkim do tych sektorów, które w największym stopniu zostały dotknięte spadkiem lub wzrostem liczby miejsc pracy. 60 % respondentów przewiduje pozytywne oddziaływanie na zatrudnienie ogółem lub w przypadku określonych sektorów. Najczęściej wskazywano tutaj usługi doradztwa dla przedsiębiorstw i doradztwa prawnego, w dalszej kolejności wymieniano: handel, rzemiosło/MŚP, transport, służbę zdrowia, rolnictwo i leśnictwo, usługi przemysłowe, edukację, turystykę, usługi spersonalizowane oraz zarządzanie budową i nieruchomościami. Na pytanie, czy należy spodziewać się utraty miejsc pracy, 44 % respondentów udzieliło twierdzącej odpowiedzi. W tym przypadku jako sektor, który utraci najwięcej, najczęściej wskazywano przemysł. Na dalszych miejscach wymieniano: usługi publiczne, zarządzanie budową i nieruchomościami, rolnictwo i leśnictwo, usługi dla przedsiębiorstw, branżę spożywczą, usługi spersonalizowane, handel/handel detaliczny, turystykę i przemysł tekstylny.

3.6

Ciekawe zestawienia przyniosło pytanie dotyczące korzyści wynikających z tego procesu. Można oczekiwać, że decydujące znaczenie ma dostosowanie do rynku i że klęskę poniesie ten, komu nie uda się dopasować do nowych, zliberalizowanych warunków oraz rynku transgranicznego. A zatem wykwalifikowana siła robocza ma większe szanse niż niewykwalifikowana, a młodzi, wyspecjalizowani i mobilni pracownicy mają większe szanse niż osoby starsze i mniej elastyczne. Stanowiska cieszące się wysokim poziomem ochrony socjalnej tracić będą w porównaniu z zawodami niepodlegającymi ochronie czy samozatrudnienie, które w przyszłości zyskiwać mają na znaczeniu. Wskazano, że gorszą pozycję będzie miała jakość w porównaniu do ceny, wysokie wymagania w zakresie dopuszczenia do zawodu oraz kraje o wysokich kosztach społecznych. Nowe państwa członkowskie postrzega się jako te, które osiągną największe korzyści, stare zalicza się do tych, których korzyści będą najmniejsze. Lokalni i mali usługodawcy będą musieli stawić czoła presji międzynarodowych przedsiębiorstw. Natomiast jeżeli chodzi o skutki dla konsumentów, ankieta nie przyniosła jednoznacznych wniosków.

3.7

Przyszłość małych i średnich przedsiębiorstw stanowiła szczególny obszar zainteresowania ankiety: Czy przyrost transgranicznego przepływu usług przyczyni się do zwiększenia zatrudnienia, czy też presja cenowa i konkurencyjna doprowadzi do wyeliminowania MŚP, a przez to do redukcji zatrudnienia? Dwie trzecie respondentów (66 %) pozytywnie ocenia perspektywy zatrudnienia. Równocześnie jednak 55 % przewiduje konsekwencje konkurencji w postaci wyparcia niektórych firm z rynku. Niemniej zdaniem wyraźnej większości (69 %) liberalizacja rynku usług nie ma istotnego wpływu na rozwój MŚP, który zależy w większym stopniu od innych czynników. Podsumowując, przeważają oczekiwania pozytywne, niemniej ogólne efekty miałyby przedstawiać się raczej skromnie. Przewiduje się jednak, że decydującymi czynnikami sukcesu względnie przetrwania będą kwalifikacje pracowników, zdolność do innowacji oraz jakość świadczonych usług. Występować będzie także silniejsza presja czy też popyt na dalej idącą harmonizację (w zakresie wykształcenia i kwalifikacji zawodowych, wymogów w dziedzinie zarządzania, cen i płac, składek na ubezpieczenia społeczne, opodatkowania przedsiębiorstw, ogólnego dostosowania do standardów unijnych i międzynarodowych). Pogorszenia sytuacji oczekuje się w zakresie standardów socjalnych oraz w dziedzinie ochrony konsumentów i środowiska. Wyrażano również obawy, że ofiarą podboju rynków przez wielkich usługodawców mogłaby także paść specyfika lokalna i kulturowa.

3.8

Na pytanie, czy osoby pracujące na własny rachunek będą miały w przyszłości więcej szans na prowadzenie transgranicznej działalności gospodarczej, 84 % respondentów udzieliło odpowiedzi twierdzącej.

4.1

W prawie wszystkich przypadkach usługi transgraniczne wiążą się z mobilnością pracowników. W obecnych, niezbyt zharmonizowanych warunkach panujących w UE, na jednym, krajowym rynku pracy lub w jednym przedsiębiorstwie występują zróżnicowane uregulowania socjalne. Dyrektywa UE dotyczącą delegowania pracowników określa minimalny zakres niezbędnych warunków równego traktowania pracowników oddelegowanych i miejscowych. Ponadto kwestie prawa pracy i zabezpieczeń społecznych zostały zasadniczo wyłączone z zakresu dyrektywy usługowej. To jednak nie pozostanie bez wpływu na rosnący transgraniczny rynek usług. Pomimo dyrektywy dotyczącej delegowania pracowników nadal występuje niezharmonizowany obszar uregulowań w zakresie umów zbiorowych. Wyłączenie prawa pracy z zakresu dyrektywy usługowej spowodowało, że w odniesieniu do pracowników nie przewiduje się „zasady miejsca pracy”, a ponadto zastosowane sformułowania prawne spotkały się z gwałtownym sprzeciwem i niekoniecznie można je uznać za jednoznaczne. Trzeba tutaj będzie poczekać na wdrożenie odpowiednich przepisów w prawie krajowym. Wreszcie, zakładając, że powiedzie się pogłębienie wewnętrznego rynku usług, wzrastająca częstotliwość, a prawdopodobnie również dłuższe okresy delegowania stanowić będą nową jakość.

4.2

Nie można i nie należy toczyć w tym momencie dyskusji w sprawie realizacji dyrektywy dotyczącej delegowania pracowników. Najważniejsze pytanie brzmi raczej: jakie nowe problemy powstaną lub co doprowadzi do zwiększenia tych już istniejących wskutek częstszej i czasami dłuższej niż dotąd wspólnej pracy osób z różnych państw członkowskich, zatrudnionych w ramach zlecania wykonywania usług w jednym miejscu na częściowo odmiennych warunkach? A z drugiej strony, gdzie należy szukać szansy, biorąc pod uwagę prognozy badania kopenhaskiego o wzrastających wynagrodzeniach? Nie chodzi tutaj z pewnością o to, by uczestnikom rynku i osobom, na których ciąży odpowiedzialność polityczna, zarzucać, że działają z ogólnym zamiarem dumpingu socjalnego, lecz by przedstawić rzetelny obraz sytuacji.

4.3

82 % respondentów udzieliło twierdzącej odpowiedzi na pytanie, czy spodziewają się, że wraz z przyrostem transgranicznego przepływu usług, a przez to wraz z zatrudnieniem delegowanych pracowników w innym kraju, nastąpią także zmiany w zakresie warunków zatrudnienia w ich własnym kraju. 20 % ankietowanych oczekuje, że warunki pracy poprawią się, natomiast 17 % liczy się z ich pogorszeniem. Tylko 7 % respondentów wierzy, że wzrośnie pewność zatrudnienia. 56 % zakłada, że należy się liczyć z uelastycznieniem stosunków pracy i skróceniem okresów zatrudnienia.

4.4

Kwestia uelastycznienia pojawia się ponownie w odpowiedziach na kolejne pytania, które miały charakter otwarty. Wielu ankietowanych oczekuje zmniejszenia się zatrudnienia na czas nieokreślony na rzecz zatrudnienia na niepełny etat, umów zlecenia i umów o dzieło oraz wzrostu pozornego samozatrudnienia. Respondenci wymieniają również pozytywne oczekiwania: nauka języków, nowe poglądy i zachęty do podnoszenia kwalifikacji, wzrost płac oraz większa liczba ofert pracy. Przeważają jednak obawy: większa konkurencja, gorsze warunki pracy, dłuższe i bardziej elastyczne godziny pracy, jak również nasilenie się konfliktów społecznych i nielegalnych praktyk oraz obniżka płac. Systemy socjalne staną w obliczu nowych trudności. Mniej mobilnym pracobiorcom, zwłaszcza kobietom, będzie w przyszłości trudniej, a rodziny cierpieć będą z powodu rosnącej mobilności. Na pytanie o wpływ przyszłej liberalizacji wewnętrznego rynku usług na rozwój płac 50 % ankietowanych odpowiedziało, że spodziewa się obniżenia płac, 43 % oczekuje ich wzrostu, a 7 % nie spodziewa się żadnego szczególnego efektu bądź podkreśla zależność od danego sektora.

4.5

Na pytanie, czy dyrektywa dotycząca delegowania pracowników wystarcza do zapewnienia ochrony socjalnej, 48 % ankietowanych odpowiedziało twierdząco, a 52 % przecząco. Gdyby potrzeba było nowych uregulowań, większość (65 %) preferowałaby podejście ogólnounijne, jedna trzecia respondentów uznaje, że problematykę tę lepiej byłoby uregulować na poziomie krajowym, a 2 % sądzi, że konieczne są obydwa rozwiązania. Odpowiedzi na otwarte pytanie dotyczące problemów szczególnie wymagających zwrócenia uwagi streścić można w następujący sposób: najczęściej wspominano o braku harmonizacji sfery socjalnej (w tym kwestii dopuszczenia do zawodu i rzemiosła) oraz wynikającym stąd nierównym traktowaniu. W konsekwencji niektórzy wzywali do rozszerzenia zakresu dyrektywy dotyczącej delegowania pracowników pod względem sektorów, których dotyczy, i treści przepisów. Istotne znaczenie zdaniem ankietowanych mają także nieprawidłowe stosowanie przepisów dotyczących delegowania pracowników, niepewność prawna i nasilające się nielegalne praktyki oraz braki w zakresie kontroli i egzekwowania prawa. Do tego dochodzą problemy w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, systemach zabezpieczenia socjalnego oraz w walce ze zjawiskiem pozornego samozatrudnienia. Wreszcie krytykuje się nadmiar biurokracji oraz występujące wciąż utrudnienia na szczeblu krajowym i tendencję do izolacjonizmu narodowego. Źródłem problemów jest także sytuacja, gdy nie zwraca się wystarczającej uwagi na różnice językowe i kulturowe.

4.6

Jaki skutek na szczeblu przedsiębiorstwa będzie miała sytuacja, w której w ramach zlecania wykonywania usług pracownicy z innych państw zatrudnieni będą na częściowo odmiennych warunkach krajowych? 6 % ankietowanych nie dostrzega żadnych szczególnych skutków, a 23 % uznaje, że obecnie nie można tego jeszcze oszacować. 24 % respondentów oczekuje, że występujące w ramach jednego przedsiębiorstwa różnice w zakresie warunków pracy zwiększą się, 34 % przewiduje nowe trudności w stosowaniu się do przepisów z zakresu ochrony socjalnej i prawa pracy, a 13 % potwierdza, że krajowe uprawnienia do udziału w podejmowaniu decyzji przez przedsiębiorstw nie w pełni obejmują pracowników delegowanych. W miejscu na komentarze dotyczące powyższego pytania wskazywano dodatkowe aspekty. Pojawiają się nowe problemy płacowe i socjalne na przykład ze względu na nierówną zapłatę za taką samą pracę bądź z uwagi na cięcia dobrowolnych zakładowych świadczeń socjalnych. Równie często pojawiały się oczekiwania, że poznanie „lepszych sposobów postępowania” może być szansą na poprawę warunków pracy i podniesienie jakości pracy. W tym zakresie należałoby rozwinąć „większą inteligencję” w dialogu społecznym na poziomie przedsiębiorstw. Bariery komunikacyjne mogą negatywnie wpływać na jakość pracy i utrudniać pracę zespołową, a także może ucierpieć na tym solidarność załogi. W pewnych okolicznościach pojedynczym pracownikom może być trudniej poznać i egzekwować przysługujące im prawa. Zbyt duże dysproporcje mogą również utrudniać przedsiębiorstwu odniesienie sukcesu (konflikty, biurokracja, jakość pracy), a stosowanie się do przepisów prawa może prowadzić do stawiania nieproporcjonalnych wymogów i większych nadużyć. Wreszcie liberalizację rynku usług postrzega się także jako szansę na rozwiązanie problemu niedoborów wykwalifikowanego personelu przy obsadzie stanowisk.

4.7

Trudno jest streścić odpowiedzi na pytanie o konkretne przykłady z praktyki, jako że przyczyniają się one do lepszego zrozumienia problemu właśnie dzięki swej specyficznej treści. Z tego względu w tym miejscu przytoczone zostaną jedynie pojedyncze przykłady wskazujące na problemy, o których dotychczas nie wspominano. Wskazywano na przykład na niejasne przepisy i procedury dotyczące wypadków przy pracy, na szczególne problemy w przypadku delegacji w ramach jednego koncernu, na kwestię zmiany umów o pracę, na stosowanie postanowień umów zbiorowych z innego kraju, jak również na traktowanie pracowników migrujących w celach zarobkowych.

5.1

Wewnętrzny rynek usług powinien przynieść korzyści również konsumentom. Wynika to z kwestii dostępności (cena, dostęp, oferta), jakości, przejrzystości (informacja, zaufanie) i pewności prawnej (odpowiedzialność cywilna, ochrona konsumentów). Czy te aspekty są obecnie realizowane w wystarczającym stopniu? Czy projekty dotyczące wdrożenia jednolitego rynku usług wspierają je czy z punktu widzenia konsumentów istnieją tendencje problematyczne? Trzecią część ankiety przeznaczono na przedstawienie praktycznych doświadczeń odnoszących się do transgranicznego przepływu usług z punktu widzenia konsumenta.

5.2

Ocena dyrektywy usługowej nie jest z punktu widzenia ochrony konsumenta jednoznaczna. Podczas wysłuchania zorganizowanego przez EKES w kwietniu 2006 r. pojawiły się głosy krytyczne, że ochronę konsumentów potraktowano w sposób karygodnie niedostateczny. Pojawiały się również opinie pozytywne odnoszące się przede wszystkim do poprawy strony podażowej. Ogólnie zagadnienia ochrony konsumentów nie są przedstawione w sposób wystarczający i wystąpią najprawdopodobniej dopiero przy rozważaniu poszczególnych skutków na poziomie krajowym. Jednakże zaufanie konsumentów ma duże znaczenie dla sukcesu wewnętrznego rynku usług w UE.

5.3

W ankiecie poproszono respondentów o wskazanie hierarchii kryteriów decydujących o tym, na ile wewnętrzny rynek usług będzie przyjazny dla konsumentów (dostępność, jakość, przejrzystość i pewność prawna), przedstawionych w punkcie 5.1. Najpierw ankietowani mieli je uporządkować zgodnie z własnymi zapatrywaniami, a następnie ocieniając, na ile aspekty te promowane są przez dyrektywę usługową. Podczas gdy zgodnie z własnymi poglądami respondenci lokowali na wysokich pozycjach jakość i pewność prawną (miejsce 1. i 2.), dyrektywę usługową wyraźnie postrzega się jako promującą przede wszystkim dostępność, a pewność prawną sytuującą na ostatnim miejscu. Zadowolonych z obecnego stanu realizacji wymienionych aspektów było zaledwie 23 % ankietowanych, natomiast 77 % wskazywało na potrzebę poprawy.

5.4

Chociaż dyrektywa usługowa zasadniczo nie zmienia przepisów w zakresie ochrony konsumentów obowiązujących w kraju świadczenia usługi, w trakcie debaty stale wyrażano obawy, że rozwiązanie to nie jest wolne od wad. Na pytanie, czy ankietowani sądzą, że krajowe przepisy w zakresie ochrony konsumentów będą w przyszłości zagrożone, 52 % udzieliło twierdzącej odpowiedzi. Najczęściej narzeka się na pogorszenie sytuacji pod względem stosowania prawa, zwłaszcza jeśli chodzi o reklamacje i roszczenia odszkodowawcze. Znajduje to także odzwierciedlenie w odpowiedziach udzielanych na kolejne pytanie, w których 76 % respondentów dostrzega problemy związane z odpowiedzialnością i egzekucją administracyjną. 51 % ankietowanych obawia się ogólnego pogorszenia poziomu ochrony konsumentów. Za szczególnie zagrożone uznaje się wszystkie podwyższone krajowe standardy (przewyższające ogólnounijny minimalny poziom ochrony). Zagrożenie to dotyczy również przepisów administracyjnych odnoszących się do wykonywania rzemiosła, które bezpośrednio dotyczą konsumentów, jako że będą one w przyszłości regulowane zgodne z zasadą kraju pochodzenia, na przykład kwestie ochrony przed oszustwami czy podstawy roszczeń odszkodowawczych. Istnieje obawa pogorszenia się warunków gwarancji oraz obniżenia się jakości usług. Wreszcie liczni respondenci wyrażali obawy dotyczące utraty prawa do informacji, na przykład informacji o produkcie (zagrożenie dla środowiska, odpowiedzialność, ogólna przejrzystość), cenie, usługodawcy (uczciwość usługodawcy, poziom kwalifikacji, obowiązkowe zabezpieczenia), warunkach gwarancji, o odpowiedzialności za produkt itd.

5.5

Odrębne pytanie dotyczyło pożądanych i niezbędnych informacji dla konsumentów w przypadku transgranicznego świadczenia usług. Na pierwszym miejscu wymieniano informacje na temat gwarancji prawnych, odszkodowań i prawa do reklamacji, w dalszej kolejności wspominano o danych dotyczących tożsamości usługodawcy/pochodzenia, przejrzystości cen oraz o dokładnych informacjach na temat jakości usługi i bezpieczeństwa produktu/gwarancji. Wyraźnie zdezorientowani debatą dotyczącą zasady kraju pochodzenia liczni ankietowani żądają informacji dotyczących właściwego prawa i jurysdykcji organów nadzoru lub instancji rozpatrujących zażalenia.

5.6

Doświadczenia z europejskimi punktami doradztwa dla konsumentów lub w zakresie unijnej współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów miało tylko 25 % ankietowanych. W ich ocenie były to doświadczenia w większości pozytywnie, niemniej wskazywano również pewne braki, na przykład w zakresie transgranicznej pomocy w egzekwowaniu praw czy też w znalezieniu właściwych partnerów krajowych. Pojawiały się także głosy krytyczne, które uznawały obowiązującą procedurę za nadto zbiurokratyzowaną i zbyt drogą, a ogólną współpracę w zakresie ochrony konsumentów — za zbyt słabą i mało skuteczną, zwłaszcza w skomplikowanych przypadkach. Można odnieść ogólne wrażenie, że informacje na temat europejskich punktów doradztwa dla konsumentów bądź możliwości współpracy nie są zbytnio rozpowszechnione.

5.7

W celu poprawy jakości usług dyrektywa usługowa proponuje wprowadzenie dobrowolnych standardów i systemów certyfikacji. Propozycję tę za bardzo dobrą uznało 54 % ankietowanych, 46 % natomiast uważa, że jest ona raczej wątpliwa. Zwolennicy dobrowolnych standardów jakości uważają je za rozwiązanie efektywne, które musi dowieść swojej wartości na rynku i wobec klientów. Krytycy podzielają pogląd, że bez kontroli ze strony państwa nie można zagwarantować przestrzegania owych standardów. Preferuje się zatem jasne uregulowanie prawne. Dobrowolne standardy mogłyby być przestrzegane przez rzetelne przedsiębiorstwa, nie pomogą one jednak w przypadku „czarnych owiec”. Tymczasem właśnie to jest niezwykle ważne w przypadku transgranicznego przepływu usług.

5.8

Dyrektywa usługowa wprowadza również system wspólnej kontroli przez organy kraju pochodzenia i kraju świadczenia usługi. EKES chciał się dowiedzieć, czy zwiększa ona zaufanie ze strony konsumentów. 82 % ankietowanych odpowiedziało twierdząco, podczas gdy 18 % było odmiennego zdania. Najwyraźniej występują pewne istotne zastrzeżenia co do realizacji takowej kontroli w praktyce.

5.9

Następnie ankietowani mieli ponownie sposobność wypowiedzenia się w pytaniach otwartych dotyczących ochrony konsumentów na przyszłym wewnętrznym rynku usług. W tym przypadku po raz kolejny dały o sobie znać niedostateczna przejrzystość i pewność prawna w kwestii ochrony konsumentów w zakresie gwarancji, odpowiedzialności (np. w przypadku niewypłacalności), roszczeń gwarancyjnych (niedostateczny poziom harmonizacji, problematyka ciężaru dowodu) oraz egzekucja roszczeń odszkodowawczych (zbyt powolna, zbyt skomplikowane procedury, pożądana większa harmonizacja). Na drugim miejscu wymieniano zapewnienie wystarczającej informacji na temat usługi i usługodawcy. Jako niedociągnięcie postrzegano brak wspólnych standardów jakości oraz porównywalności kompetencji i kwalifikacji zawodowych. Często niewłaściwie wdraża się przepisy w zakresie ochrony konsumentów lub brak jest takowych przepisów w poszczególnych obszarach (np. w przypadku prywatnych emerytur, służby zdrowia). Istotną rolę odgrywają kwestie socjalne (obniżenie minimalnej płacy, migracja), podobnie jak obawy przed pogorszeniem standardów ochrony środowiska i bezpieczeństwa. Należy określić minimalny poziom publicznie dostępnych usług gwarantujących udział społeczeństwa. Wśród dalszych obaw wymieniano zakłócenia konkurencji dla lokalnych usługodawców (np. różne obciążenia socjalne) i problemy związane z posługiwaniem się różnymi walutami.

6.1

Wyniki ankiety wskazują znaczne duże zainteresowanie rozwiązaniem nowych wyzwań dla rynków pracy, zatrudnienia i ochrony konsumenta wynikających z wprowadzenia wewnętrznego rynku usług. Wielokrotnie zwraca się uwagę na tendencje problematyczne, jednak wymienia się także szanse na przyszłość. Zarówno jedne, jak i drugie zasługują na większą uwagę i powinny inspirować czekające nas teraz proces wdrażania dyrektywy usługowej.

6.2

Wciąż nierozwiązanym problemem jest uzyskanie statystycznego obrazu transgranicznego przepływu usług. Rzeczywiste informacje są niezbędne do oceny dynamiki zatrudnienia, jaką taki przepływ może przynieść. EKES ponawia zatem swoje wezwanie do przeprowadzenia jednorazowego badania, gdyż tylko w taki sposób można rozwiązać ten problem.

6.3

Informacje na temat potencjalnego oddziaływania nowej strategii rynku wewnętrznego na zatrudnienie zdaniem 90 % ankietowanych są niewystarczające. 60 % oczekuje pozytywnych skutków dla zatrudnienia. 44 % respondentów liczy się z utratą miejsc pracy. Ogólnie rzecz biorąc, oczekuje się przede wszystkim relokacji zatrudnienia. W tym względzie wskazane byłoby zastosowanie sektorowego i zróżnicowanego podejścia do dalszego monitorowania wewnętrznego rynku usług przez CMJR, koncentrując się na usługach związanych z przemysłem, na edukacji, wybranych, zliberalizowanych usługach publicznych, usługach spersonalizowanych, rzemiośle. Pouczające są tu przykłady tych, którzy osiągną największe korzyści. W tym przypadku zaleca się dokładne zbadanie kwestii wykwalifikowanej i niewykwalifikowanej siły roboczej oraz szans wyspecjalizowanych i mobilnych pracowników w porównaniu do osób o ograniczonej elastyczności. Oczekuje się, że pierwsze zagadnienie dotyczyć będzie przepływu zarówno między państwami członkowskimi, jak i w ramach sektora. To drugie natomiast stanowi szczególne wyzwanie dla rynków pracy i systemów ubezpieczenia społecznego.

6.4

Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw ocenia się w większości pozytywnie, podobnie zatem także postrzega się perspektywy zatrudnienia, przy czym jednak szacuje się, że oddziaływanie dyrektywy usługowej w tym zakresie jest raczej niewielkie. Niemniej oczekuje się nowych wyzwań, którym trzeba będzie sprostać poprzez poprawę jakości i kwalifikacji pracowników oraz innowacyjności. Niektórzy chcą stawić czoła nowej presji konkurencyjnej poprzez większą harmonizację warunków ramowych. Istnieją obawy, że specyfika lokalna i kulturowa mogłaby w przyszłości paść ofiarą podboju rynków przez wielkich usługodawców.

6.5

Od przyszłego pogłębienia wewnętrznego rynku usług oczekuje się w większości zmian w krajowych warunkach pracy i zatrudnienia (82 %). Dzieje się tak nie ze względu na nieznajomość dyrektywy usługowej, lecz z uwagi na brak harmonizacji warunków i nowe wpływy rynkowe. W większości oczekuje się skrócenia okresów zatrudnienia i uelastycznienia stosunków pracy. Pozytywne oczekiwania wiążą się z większym wyborem ofert pracy, nauką języków i ogólnym poziomem kwalifikacji.

6.6

W tym kontekście istotną rolę odgrywają obowiązujące przepisy dotyczące delegowania pracowników. Braki w zakresie wdrożenia przepisów przedstawiano często jako problem. W obliczu nowych wyzwań, zdaniem połowy ankietowanych, obecne przepisy są jednak niewystarczające, by zapewnić ochronę socjalną. Wniosek taki wyraźnie nasuwa się przy dokładnej analizie na szczeblu przedsiębiorstw. Im większy obszar pozostaje niezharmonizowany, tym więcej okazji do nierównego traktowania pracowników wykonujących tę samą pracę. Po części sytuację tę postrzegano także jako szansę, jeśli kontakt z „lepszymi praktykami” stanowi zachętę do poprawy warunków pracy w kraju pochodzenia. Ogólnie można stwierdzić, że niejednakowe warunki pracy bądź regulacje prawne w jednym zakładzie/przedsiębiorstwie stanowią wyzwanie także dla samego przedsiębiorstwa. Nie ma tu miejsca na debatę na temat dyrektywy dotyczącej delegowania pracowników. Należy jednak koniecznie stwierdzić, że częściej występować będą dysproporcje, a zatem nasilą się także konflikty. Rozwiązanie tego problemu jest zadaniem dla UE i ustawodawców krajowych, zwłaszcza w ramach aktualnego procesu wdrażania dyrektywy usługowej, niemniej jest to także wyzwanie dla dialogu społecznego w UE.

6.7

Większa mobilność pracowników w ramach transgranicznego przepływu usług i rosnące trudności z rozeznaniem się w przysługujących im prawach doprowadzą do wzrostu zapotrzebowania na doradztwo. Należy zapewnić doradztwo o zasięgu obejmującym całą UE. Istotną podstawę informacyjną stanowi praca centrów Euro Info i rozbudowa bazy danych z pytaniami stawianymi przez pracobiorców, którą żywo interesuje się również EKES.

6.8

Ocena dyrektywy usługowej UE nie jest z punktu widzenia konsumenta jednoznaczna. Pojawiają się zarówno głosy krytyczne, jak i oceny pozytywne. Analiza wyników ankiety wskazuje, że wysoko cenione są jakość i pewność prawna, jednak zdaniem respondentów aspekty te nie są odpowiednio promowane w dyrektywie usługowej. Zaledwie 23 % ankietowanych wyraża swoje zadowolenie z aktualnego stanu ochrony konsumentów.

6.9

Na pierwszym planie stoi troska o pewność prawną i egzekucję praw. Chociaż dyrektywa usługowa zasadniczo nie zmienia krajowych przepisów w zakresie ochrony konsumentów, 52 % ankietowanych dostrzega tu w przyszłości zagrożenie dla przepisów krajowych. Postuluje się wprowadzenie jasnych uregulowań dotyczących gwarancji i odpowiedzialności oraz szybką egzekucję roszczeń odszkodowawczych. Obowiązujące przepisy wydają się tutaj niewystarczające; względnie sądzi się, że aktualne wysokie standardy zostaną zagrożone w przyszłości przez konkurencję. Równie ważne jest zapewnienie wystarczającej informacji na temat usługi i usługodawcy. Jako niedociągnięcie postrzegano brak wspólnych standardów jakości (poglądy na temat dobrowolnej certyfikacji były podzielone) oraz porównywalności kompetencji i kwalifikacji zawodowych. Często niewłaściwie wdraża się przepisy w zakresie ochrony konsumentów lub brak jest takowych przepisów w poszczególnych obszarach (np. w przypadku prywatnych emerytur, służby zdrowia).

6.10

Tylko niewiele osób posiada doświadczenia z europejskimi punktami doradztwa dla konsumentów lub w zakresie transgranicznej współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów. Istniejące rozwiązania ocenia się w większości pozytywnie, nie są one jednak wystarczające. Są one zbyt słabe i niewiele pomocne przy egzekucji praw i w skomplikowanych przypadkach.

6.11

Zagadnienia ochrony konsumentów na wewnętrznym rynku usług muszą odgrywać większą rolę. Dostrzegalna niepewność w odniesieniu do sytuacji prawnej w transgranicznym przepływie usług wymaga strategii informowania na szczeblu krajowym i na poziomie UE. Nie wolno niedoceniać postulatów dotyczących dokładnych informacji na temat usługi i usługodawcy. Kwestię tę należy także uwzględnić przy wdrażaniu dyrektywy usługowej.

6.12

EKES w dalszym ciągu zajmować się będzie w ramach działalności Centrum Monitorowania Jednolitego Rynku, w ścisłej współpracy z Sekcją Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Obywatelstwa, oddziaływaniem wewnętrznego rynku usług na wzrost handlu usługami pomiędzy państwami członkowskim oraz na zatrudnienie i ochronę konsumentów. W oparciu o wnioski płynące z niniejszej opinii należałoby przyjrzeć się bliżej poszczególnym sektorom/branżom i zastosować w nich najważniejsze informacje uzyskane w ankiecie.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/21

2.2.1

DG ds. Edukacji i Kultury i DG ds. Zatrudnienia, Spraw Socjalnych i Równych Szans uwzględniają — co naturalne — aspekty społeczne w swoich analizach oddziaływania. Ponadto „zasada analizy proporcjonalnej” (7) nakazuje różnicować proporcje uwzględnienia czynników społecznych w innych dziedzinach. Rodzi się więc pytanie, czy aspekty społeczne (w tym dotyczące europejskiej agendy społecznej) powinny stanowić podstawowe kryterium (bottom line) także tych propozycji, które nie dotyczą zagadnień społecznych lub które będą miały prawdopodobnie ograniczone oddziaływanie społeczne. Z empirycznego punktu widzenia badania przeprowadzone przez Istituto per la Ricerca Sociale (Instytut Badań Społecznych) (p. przyp. 4) wykazały, że „analizy oddziaływania, które nie uwzględniają aspektów społecznych, koncentrują się zasadniczo na dziedzinach gospodarczych. Okazuje się, że jedna trzecia analiz oddziaływania nie uwzględnia aspektów społecznych lub robi to w sposób marginalny” (8).

2.2.2

Niemniej „jeśli oczywiste jest, że środek dotyczy strefy społecznej […], aspekty społeczne są szeroko brane pod uwagę i dość dobrze rozwinięte w całej analizie oddziaływania” (9).„Kwestia zatrudnienia wyraźnie jawi się jako najczęściej powtarzająca się i najbardziej podkreślana konsekwencja społeczna” (10).

2.2.3

Według Istituto per la Ricerca Sociale „stopień uwzględnienia składników społecznych niekoniecznie jest »proporcjonalny« […] do treści politycznej i potencjalnego wpływu. […] często oddziaływanie to jest opisane jedynie w sposób ogólnikowy […]” i „opiera się na […] popularnych hipotezach […]. Zależności te rzadko omawiane są w kontekście konkretnego środka, docelowej grupy i zasięgu terytorialnego, których on dotyczy, konkretnego wyboru instrumentów politycznych i wyników procesu wdrożenia” (11). Badania przeprowadzone przez instytut wykazały również, że „liczne analizy oddziaływania nie zakładały żadnej współzależności z innymi obszarami działania czy polityki wspólnotowej”. Analizy oddziaływania stanowią poważne obciążenie, nie mogą one jednak być niepełne lub powierzchowne, gdyż ich niedoskonałość odbije się na jakości prawodawstwa.

2.3.1

Ocena wpływu wniosku legislacyjnego nie ogranicza się do odhaczenia rubryczek. Należy ją monitorować, najlepiej we współpracy lub w ścisłej współpracy z tymi, którzy będą posługiwać się danym prawem, w szczególności z tymi, których będzie ono dotyczyć w najbardziej bezpośredni sposób. Zważywszy, że wymiar społeczny jest jednym z trzech kryteriów oceny polityki UE, należałoby utworzyć standardową procedurę — przejrzystą i prostą zarazem — zbierania ukierunkowanych danych w ramach analizy oddziaływania. Przytoczmy tu kilka opcji:

3.1

Aby określić zalecaną metodologię należy postawić szereg pytań:

4.1

Ze względu na złożoność i znaczenie oceny społecznych skutków wniosków legislacyjnych wszystkie zaangażowane podmioty, czyli partnerzy społeczni i przedstawiciele organizacji społeczeństwa obywatelskiego, powinni rozważyć następujące kwestie dotyczące metodologii:

4.2

Wysłuchanie publiczne w Komitecie pozwoliło społecznym organizacjom pozarządowym, partnerom społecznym i innym podmiotom zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, a także ekspertom na wyrażenie swojego stanowiska, omówienie projektu opinii i tym samym przekazanie jasnego komunikatu instytucjom europejskim ogólnie, a Komisji Europejskiej w szczególności.

4.3

Zważywszy wreszcie na fakt, iż analizy oddziaływania społecznego mają kluczowe znaczenie dla procesu podejmowania decyzji w UE, Komitet pragnąłby sformułować propozycje ulepszeń i ściślejszego włączenia organizacji społeczeństwa obywatelskiego w tę procedurę.

5.1

Istnieją liczne systemy wskaźników społecznych na poziomie krajowym i międzynarodowym, należy jednak sprawdzić, czy są one prawidłowe i odpowiednie dla specyficznych potrzeb analizy oddziaływania.

5.2

Od około trzydziestu lat wiele krajów pracuje nad takimi wskaźnikami do oceny trafności i konsekwencji polityki gospodarczej inaczej niż poprzez proste dane ilościowe, po to by „pilotować” rozwój społeczny równolegle do rozwoju gospodarczego i dysponować środkami oceny dobrobytu społecznego i jego zmian.

5.3

Dzięki temu nastąpił znaczny rozwój statystyk społecznych, przede wszystkim w zakresie podstawowych dziedzin życia społecznego: kształcenia, zdrowia, ochrony socjalnej, środowiska, mieszkalnictwa, transportu, badań, bezrobocia itp. Jeśli jednak dane te nie są porządkowane, syntetyzowane i interpretowane, nie stanowią automatycznie wskaźników społecznych.

5.4

Wskaźnik jest jedynie „daną statystyczną, której nadaję się szczególną wagę w celu pozyskania wiedzy, oceny sytuacji lub podjęcia działania” (12). W kontekście analiz oddziaływania nie chodzi wyłącznie o kompilację statystyk społecznych z poszczególnych krajów, pochodzących z różnych źródeł, lecz o nadanie danym takiego kształtu, który pozwoli na ocenę stanu rzeczy w zakresie wybranych zagadnień, w zależności od ich znaczenia dla analizy oddziaływania.

5.5

Może się zdarzyć, że w niektórych dziedzinach istnieją wyłącznie fragmentaryczne badania i rozproszone ankiety i że nie można przeprowadzić analizy korzyści i kosztów. Wiadomo na przykład, że niektóre kategorie pestycydów mają szkodliwe działanie na zdrowie, i że ich kumulacja od pewnego progu powoduje poważne schorzenia. Decyzja o ograniczeniu używania chemicznych pestycydów miałaby pozytywny wpływ na zdrowie ludności i pracowników używających tych substancji, mimo że nie można w ramach odpowiedniej analizy oddziaływania przedstawić dokładnych danych dotyczących długofalowych korzyści z takiej polityki.

5.6

Tymczasem oczywiste jest, że społeczny wymiar „zdrowotny” uzasadnia zastosowanie proponowanego środka i w znacznym stopniu wzmacnia rozumowanie ekonomiczne (jak obniżenie kosztów produkcji rolnej i wynikający z tego wzrost konkurencyjności). Ponadto w uzasadnieniu takiej propozycji można przywołać podstawowe prawo do zdrowego środowiska.

5.7

W praktyce dysponujemy znaczną liczbą statystyk społecznych, zróżnicowanych w zależności od aktualnych tematów poddawanych publicznej debacie w poszczególnych krajach (przykładowo warunki pracy, zatrudnienie młodzieży i osób starszych, zatrudnienie kobiet, przestępczość, różnice w zarobkach, dyskryminacja w zatrudnieniu, delokalizacje), jednak do niedawna z ogółu statystyk wyciągano niewiele wskaźników społecznych. Obecnie na szczęście ponownie zyskują one na znaczeniu w nowym kontekście społeczno-gospodarczym ostatniego dziesięciolecia, w którym ponownie dowartościowuje się rolę państwa w polityce społecznej i regulacji życia gospodarczego.

5.8

Wskaźniki społeczne nie zawsze są jednak wystarczająco użyteczne, jeśli pozostają w izolacji. Nabierają one więcej sensu, jeśli zostają włączone w szerszą perspektywę, czy to rozwoju społecznego i gospodarczego, czy rozwoju zrównoważonego. Ich źródła ulegają dywersyfikacji: nie pochodzą już wyłącznie z centralnych źródeł państwowych, lecz także z organizacji pozarządowych, z ośrodków badań i analiz (think tanks dużych fundacji). Zróżnicowany jest też sposób ich prezentacji: począwszy od wyboru danych statystycznych przez zestawienia danych w celu utworzenia złożonych wskaźników tematycznych lub ogólnych, a skończywszy na ankietach tematycznych.

5.9

Wiele instytucji międzynarodowych publikuje wskaźniki i statystyki społeczne oraz przeprowadza porównania pomiędzy krajami, które są ich członkami. Najważniejsze instrumenty, na jakie można się w tej kwestii powołać, i które odnoszą się do krajów unijnych, pochodzą (kolejność przypadkowa) z OECD, UNDP, Komisji Europejskiej, zwłaszcza z Eurostatu, UNESCO, Banku Światowego i MOP.

5.10

I właśnie ta różnorodność źródeł powoduje problemy, jeśli chodzi o jakość statystyk, możliwość ich porównania i harmonizacji pojęć — nie wszystkie kraje posiadają urzędy statystyczne wysokiej jakości. „Wybór wskaźników służących do pomiaru konwergencji społecznej krajów Unii stanowi prawdziwe wyzwanie natury politycznej. Wskaźniki używane do porównań nie są neutralne: odzwierciedlają one kolejność priorytetów i czasami koncepcje na temat pożądanego stanu społeczeństwa, które mogą pełnoprawnie różnić się pomiędzy krajami. Na przykładzie bezrobocia widać, że niektóre wskaźniki mogą mieć rzeczywisty wpływ na kierunek polityki, czasem odwrotny od zamierzonego (13). Trzeba jednak zauważyć, że obecnie budowę systemów wskaźników pozostawiono technikom” (14).

5.11

Zwłaszcza w UNDP rozwinięto krytykę wobec przyjmowania PKB i wzrostu za wskaźniki społecznego dobrobytu i opracowano wskaźnik rozwoju społecznego HDI (Human Development Index), zrodzony z inspiracji pracami Amartyi Sena dotyczącymi ubóstwa, głodu, demokracji i krytyki czysto ekonomicznych wskaźników liczbowych, za które Sen otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii.

5.12

Dane dotyczące dostępu do wody pitnej, poziomu alfabetyzmu kobiet i mężczyzn, systemu ochrony zdrowia i wyników zwalczania pandemii, a także uczestnictwa w procesie demokratycznym, średniej długości życia w zależności od płci, śmiertelności noworodków i dzieci itp. stanowią dane właściwe do oceny poziomu dobrobytu w społeczeństwie, jak również sytuacji środowiska naturalnego. Dane te nie są jednak bezpośrednio skorelowane z PKB.

5.13

Pierwsze wskaźniki scalone HDI UNDP wywołały liczne debaty i kontrowersje, ponieważ kraje „bogate” znalazły się czasami poza czołówką w rankingu „szczęścia krajowego brutto”. Ze względu na swoją solidność wskaźnik ten zyskał jednak niekwestionowaną pozycję wśród alternatyw do wskaźników czysto ekonomicznych (mierzy wykształcenie, oczekiwaną długość życia, relatywne dochody, aby uwzględnić poziom ubóstwa).

5.14

Statystyki społeczne stanowią niezbędne uzupełnienie statystyk ekonomicznych, a zainteresowanie opinii publicznej zasadniczymi kwestiami społecznymi nadaje im znaczenie polityczne, które musi być bezwzględnie brane pod uwagę przez rządzących.

5.15

Obiektywnie należy podkreślić, że na przeszkodzie do ich uwzględnienia, poza uprzedzeniami ekonomistów lub „podejściem księgowego” na krótką lub średnią metę, stoi różnorodność zagadnień społecznych oraz trudność w znalezieniu powiązań pomiędzy nimi i dokonaniu pomiarów, w celu ich włączenia do wytycznych polityki gospodarczej.

5.16

Można by dojść intuicyjnie do takich samych wniosków przy konstruowaniu wskaźników środowiskowych, zmierzających do włączenia czynników zewnętrznych we wzrost gospodarczy. Ostatecznie wzrost oparty na wycince lasów deszczowych powinien prowadzić do jego zakwestionowania, o ile analiza oddziaływania uwzględniałaby wszystkie czynniki społeczne i środowiskowe, które jak już wiemy mają bardziej niż równoważące znaczenie w stosunku do czynników ekonomiczno-finansowych. Niezmiernie trudno jest jednak przedstawić w postaci liczb takie czynniki zewnętrzne jak zmiany klimatu, utratę różnorodności biologicznej, los osób żyjących ze zbieractwa lub eksploatacji ziół oraz takie następstwa jak szybkie wyjałowienie gleby i jej erozja. Krótkoterminowy bilans księgowy może być zdecydowanie dodatni, podczas gdy w dłuższej perspektywie i z uwzględnieniem czynników zewnętrznych okazałby się zdecydowanie ujemny, nie tylko dla regionu czy kraju, którego bezpośrednio dotyczy, ale dla całego globu.

5.17

Obiektywne ograniczenia w wykorzystaniu wymiaru społecznego i środowiskowego w analizach oddziaływania są wyraźnie widoczne w bilansie zysków i strat, który leży u podstaw pewnej liczby ocen „lepszego prawodawstwa” i który wykorzystywany jest we wspólnotowych badaniach wpływu (15). Mimo iż oceny dokonuje się na bazie odpowiedniego wskaźnika (liczba utraconych miejsc pracy, brak możliwości przekwalifikowania), społeczny wpływ niekoniecznie jest czynnikiem determinującym w procesie podejmowania decyzji politycznych. Zawiera często składowe, których nie można przedstawić w liczbach, zwłaszcza jeśli analiza oddziaływania przedstawia krótkoterminowy, a w najlepszym wypadku średnioterminowy bilans finansowy. O wiele trudniej jest ogarnąć dłuższą perspektywę, a jak ocenić spodziewaną korzyść finansową ze spadku śmiertelności związanej z zanieczyszczeniem morza paliwami? (16)

5.18

I wreszcie w debacie społecznej używa się czasem pojęć dość słabo określonych. Przykładowo wskaźnik dotyczący flexicurity zostałby różnie zdefiniowany w zależności od kraju, a mianowicie od tego, czy istnieją określone doświadczenia w tej dziedzinie, czy też pragnie się wprowadzić to pojęcie do europejskiej (17) lub krajowej debaty, odwołując się do krajowych „modeli” ukształtowanych w specyficznych warunkach, które trudno jest przenieść do innej rzeczywistości społecznej. Jakie elementy należałoby wziąć pod uwagę, a przede wszystkim jaką wartość, pozytywną czy negatywną, należałoby im przypisać? „Uwzględnienie lub wyłączenie pewnych wskaźników może ujawniać niewyrażone w sposób otwarty wartości i ideologie” (18). Problem ulega dalszemu zwielokrotnieniu przy tworzeniu wskaźników złożonych: które wskaźniki uwzględnić, jaki przypisać im współczynnik, co faktycznie oznacza uzyskany wskaźnik złożony?

5.19

Niemniej wskaźniki złożone mogą zawierać zarówno wymiar ilościowy, jak i jakościowy, i można je przedstawiać, uwzględniając wiek, płeć i inne znaczące kryteria, ale muszą one pozostać łatwe do zrozumienia. Przykładowo, jak opracować wskaźnik jakości życia w Europie? Można by włączyć do niego dochody, oczekiwaną długości życia, odczucia co do skuteczności systemu ochrony zdrowia, emerytury, średni poziom wykształcenia, poczucie zadowolenia z pracy itp. Dlaczego jednak nie włączyć również stopy bezrobocia, niedostatecznego zatrudnienia czy warunków mieszkaniowych? I jakie znaczenie względne przypisać każdej składowej?

5.20

Widać, że konstrukcja ta nie jest wyłącznie zadaniem czysto technicznym i odwołuje się do podzielanego systemu wartości czy tradycji wciąż żywych w społeczeństwie, wymaga konsultacji z organizacjami społecznymi i ostatecznie odzwierciedli pewną opcję ideologiczną i polityczną. Obecnie „metody dotyczące wskaźników społecznych rzadko faktycznie uwzględniają cele społeczeństwa, które niosą ze sobą wartości i normy społeczne… Najważniejszym elementem […] metody jest identyfikacja i klasyfikacja, za pomocą konsultacji i konsensu, odnośników […] w wielu sferach życia społecznego. Dane i wyniki, a także ich powiązania, są również określane w tym procesie […]. Innymi słowy, aby wskaźniki społeczne mogły pobudzać działania polityczne, proces musi stanowić część produktu” (Associés EKOS Inc. 1998).

5.21

Powstaje pytanie dotyczące wyboru przedmiotu analiz statystycznych. Czy powinny one dotyczyć poszczególnych osób i społeczności, czy podstawowych komórek gospodarczych i społecznych, jakimi są gospodarstwa domowe? Koncentrowanie się na grupach etnicznych pociąga za sobą problemy ze względu na wymóg unikania dyskryminacji, ale mogłoby okazać się przydatne do sprecyzowania charakteru i skali dyskryminacji w celu zaproponowania działań zmierzających do jej ograniczenia i wyeliminowania w mniej lub bardziej odległym terminie.

5.22

Wybór statystyk i tworzenie wskaźników może być prowadzone pod kątem już realizowanej polityki, lub w celu naświetlenia możliwości wyboru od samego początku. Aby wybrać określoną politykę (cele i środki potrzebne do jej realizacji), konieczny byłby niewątpliwie szerszy zakres danych statystycznych, który mógłby zostać ograniczony w chwili wyłonienia najbardziej właściwych statystyk i wskaźników. Takie wybory mają jednak mimo wszystko silną konotację empiryczną: nie są to nauki ścisłe i na podstawie tych samych statystyk można dokonać różnych interpretacji, które zawierać będą dane finansowe i niefinansowe.

5.23

Przykładowo, nieobrobione dane zebrane przez OECD do wskaźników społecznych w publikacji „Społeczeństwo w przekroju 2005” (p. bibliografia) przedstawiają się następująco dla poszczególnych wskaźników:

5.24

Eurostat używa następujących wskaźników społecznych:

5.25

Należy się zastanowić, w jakiej mierze te przykładowe wskaźniki, które nie wyczerpują pełnej listy, mogą skutecznie wpisywać się w ogólne cele otwartej metody koordynacji z marca 2006 r., czyli:

5.26

Konieczne jest jednak, by pojęcia i metody stosowane w odniesieniu do niektórych wskaźników były precyzyjne. Na przykład jeśli chodzi o ubóstwo, francuska Rada ds. Zatrudnienia, Dochodów i Spójności Społecznej (Conseil de l'Emploi, des Revenus et de la Cohésion sociale — CERC) (19) zwraca uwagę na „wielowymiarowość” tego pojęcia.

5.26.1

Ubóstwo ma bowiem wiele wymiarów: niewystarczające środki pieniężne, pogorszone warunki życia, niewystarczające środki poznawcze, społeczne i kulturalne. Dla każdego z tych wymiarów wyznacza się dwa podejścia w celu określenia ubóstwa:

5.27

Reasumując, celem wskaźników społecznych jest zwrócenie uwagi opinii publicznej i decydentów na kwestie społeczne, które mogą zostać niedocenione lub źle zrozumiane. To zadanie skupiania uwagi decydentów na najważniejszych zagadnieniach jest tym istotniejsze, że bardzo często mają oni do czynienia z nadmiarem informacji, a jak wyraził to jasno Herbert Simon, zbyt wiele informacji zabija informację.

5.27.1

Wynika z tego, iż z funkcjonalnego punktu widzenia ostatecznym celem systemów wskaźników jest otrzymanie „optymalnego zbioru informacji”.

5.28

Wskaźnik to więcej niż dane statystyczne.

System wskaźników nie jest zwykłym zbiorem danych. Wynikają z tego pewne konsekwencje:

5.29

W praktyce, cechy dobrego wskaźnika są następujące:

5.30

Cechy systemu wskaźników:

6.

EKES domaga się włączenia oceny oddziaływania społecznego inicjatyw legislacyjnych i strategicznych UE we wszystkich dziedzinach polityki. Innymi słowy, Komisja powinna starannie oceniać wpływ społeczny wszystkich inicjatyw, których to dotyczy, bez zastanawiania się, która dyrekcja generalna odpowiedzialna jest za daną dziedzinę od strony wykonawczej lub merytorycznej. Jest to istotne, jeśli Europa pragnie faktycznie być „Europą społeczną” i zdobyć poparcie obywateli. Inicjatywa dotycząca „lepszego prawodawstwa” zapewnia odpowiednią płaszczyznę dla działań podejmowanych w tym kierunku.

6.1

W takiej ocenie należy przeprowadzić indywidualne badania konkretnych grup, których potencjalnie i w różny sposób może dotyczyć nowe prawodawstwo. Szczególną uwagę należy poświęcić grupom mniej uprzywilejowanym, takim jak kobiety, osoby niepełnosprawne czy mniejszości etniczne. W niektórych przypadkach, w zależności od dziedziny, której dotyczy inicjatywa, należałoby nawet przeprowadzić indywidualne badania w konkretnych podgrupach, na przykład wśród osób niewidomych.

7.1

Jak wynika z powyższych rozważań oraz z wysłuchania publicznego zorganizowanego przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny 28 marca 2007 r., niemożliwe jest określenie jednego wskaźnika społecznego opartego na pojedynczym kryterium, co wynika z wielowymiarowości niektórych pojęć. W istocie, sam charakter debaty społecznej sprawia, że pojęcia mają nieprecyzyjny kształt i w nieunikniony sposób ulegają zmianom w zależności od kraju lub od realiów społecznych. Ponadto uwzględnienie lub wyłączenie pewnych wskaźników może ujawniać niewyrażone w sposób otwarty wartości i ideologie. Wybór wskaźników ma też silne konotacje empiryczne, co w zasadzie stoi w sprzeczności z jakimkolwiek sztywnym sposobem myślenia.

7.2

Zwracanie uwagi decydentów politycznych na skutki społeczne planowanego prawodawstwa jest z pewnością godne pochwały i konieczne, a nawet niezbędne, jednak mamy tu do czynienia z problemem metodologicznym, gdyż „zbyt wiele informacji zabija informację”. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny uważa, iż należy poczynić szczególne wysiłki w zakresie metodologii; zagadnienie to wymaga jeszcze dookreślenia.

7.3

W związku z tym, zdaniem Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, na obecnym etapie refleksji sprawą podstawową jest zwrócenie uwagi Komisji między innymi na kryteria jakości, jakie powinien spełniać wskaźnik, czyli:

7.4

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny zwraca się także do Komisji o to, by analiza oddziaływania społecznego inicjatyw legislacyjnych i politycznych Unii Europejskiej została włączona do wszystkich obszarów polityki wspólnotowej bez względu na to, która z dyrekcji generalnych, jako główna kompetentna, ma zdecydować o konieczności przeprowadzenia analizy oddziaływania społecznego. Jest to kluczowa kwestia, jeśli chcemy rzeczywiście stworzyć „Europę społeczną” i cieszyć się poparciem obywateli.

7.5

Komitet powinien w pełni uwzględnić plan działania i analizę oddziaływania równocześnie z wnioskiem legislacyjnym, na którego temat ma wydać opinię. Byłoby wskazane, by prace zaczynały się bezzwłocznie, z chwilą opublikowania komunikatu towarzyszącego wnioskowi legislacyjnemu.

7.6

Konieczne jest przeprowadzanie regularnej oceny i ewentualne korekty we wdrażaniu wszystkich aktów prawnych, które były przedmiotem wcześniejszej analizy oddziaływania, oraz włączenie do tego procesu partnerów społecznych, a także, w razie potrzeby, zainteresowanych organizacji pozarządowych. Jest to niezbędne do sprawdzenia adekwatności użytych wskaźników i ich kombinacji w ocenie oddziaływania społecznego oraz do wyciągnięcia wniosków, a nawet skłonienia prawodawcy do przeanalizowania, w razie potrzeby, możliwości nowelizacji.

7.7

W niektórych szczególnych przypadkach o najwyższym znaczeniu społecznym (np. prawo pracy) zasięganie opinii partnerów społecznych powinno być przewidziane na jeszcze wcześniejszym etapie, tak aby poszukiwać najstosowniejszych wskaźników pozwalających na możliwie jak najpełniejszą i jak najbardziej obiektywną analizę oddziaływania.

7.8

Inicjatywa „Lepsze stanowienie prawa” jest niewątpliwie stosowną platformą pozwalającą na podjęcie kroków w tym kierunku, gdyż polega na tym, by przygotowywano konieczne i skuteczne akty prawne, których skutki są stałe i przewidywalne dla odbiorców, w pełni włączonych w proces analizy i kontroli oddziaływania za pośrednictwem wspólnotowych organów konsultacyjnych (EKES-u i KR-u), a także — w zależności od charakteru aktów prawnych — partnerów społecznych i kompetentnych w danej dziedzinie organizacji pozarządowych.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/28

1.1

Za pośrednictwem omawianego komunikatu w sprawie wykonania dyrektywy 1997/7/WE Komisja nie tylko informuje Radę, Parlament Europejski i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny o wynikach transpozycji dyrektywy i jej wykonaniu, ale także otwiera konsultacje publiczne z udziałem zainteresowanych stron w celu poznania ich poglądów; nie zamierza jednak przedstawić żadnego wniosku dotyczącego zmiany dyrektywy przed zakończeniem fazy diagnostycznej obszerniejszego przeglądu wspólnotowego dorobku prawnego w zakresie praw konsumentów.

1.2

Komitet, mimo że odnotowuje opóźnienie w wydaniu komunikatu w stosunku do terminów ustalonych w dyrektywie, z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji i zgadza się z większością jej uwag — z których wiele zresztą pojawiało się w opiniach EKES-u, np. w opinii w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie sprzedaży na odległość, a szczególnie w opinii w sprawie sprzedaży konsumentom usług finansowych na odległość — oraz zgadza się ze stwierdzeniem o konieczności dostosowania postanowień dyrektywy do innych aktów prawnych wydanych w międzyczasie, niejednokrotnie bez niezbędnej koordynacji i bez wzajemnego powiązania.

1.3

EKES uważa jednak, że korzystnym posunięciem byłoby przeprowadzenie przeglądu tych aktów prawnych — wraz z jednoczesnym przeglądem aktów dotyczących sprzedaży konsumentom usług finansowych na odległość oraz pewnych aspektów handlu elektronicznego — natychmiastowo, bez oczekiwania na wyniki prac związanych z przeglądem wspólnotowego dorobku prawnego w zakresie umów konsumenckich, w trosce o to, by wszystkie rozproszone przepisy stały się łatwiej dostępne i bardziej zrozumiałe.

1.4

W związku z tym Komitet apeluje do Komisji o przeprowadzenie dokładnej analizy otrzymanych już odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu konsultacji publicznych oraz o dodanie do nich wiarygodnych danych statystycznych na temat zakresu i zasięgu sprzedaży na odległość na rynku wewnętrznym; po czym powinno zostać zorganizowane wysłuchanie publiczne z udziałem zainteresowanych stron.

1.5

EKES zgadza się z większością sugestii Komisji dotyczących ulepszenia brzmienia i struktury dyrektywy, ale potwierdza swoje wyrażone już w poprzednich opiniach stanowisko, że nie należy ograniczać przedmiotu dyrektywy do stosunków między przedsiębiorstwami a konsumentami, oraz że bardzo korzystne byłoby ponowne ustalenie zakresu dyrektywy w taki sposób, aby był on w najważniejszych aspektach zbieżny z zakresem uregulowań dotyczących handlu elektronicznego.

1.6

Komitet jest odmiennego zdania niż Komisja, jeśli chodzi o ocenę skutków korzystania z „klauzuli minimum”, bowiem Komitet nie uważa jej za źródło — słusznie wykazanych — trudności we wdrażaniu dyrektywy; nie odrzuca jednak możliwości podjęcia hipotetycznego kroku w kierunku pełnej harmonizacji za pomocą rozporządzenia, pod warunkiem że zagwarantowany zostanie wyższy stopień ochrony konsumentów.

1.7

Pragnąc wnieść wkład w dogłębny przegląd zasad rządzących sprzedażą na odległość, EKES przedstawia cały szereg szczegółowych zaleceń, których uwzględnienie uważa za wskazane na obecnym etapie rozwoju ryku wewnętrznego; ich celem jest wspieranie bezpieczeństwa i zaufania konsumentów poprzez zagwarantowanie w transakcjach tego typu ochrony konsumentów porównywalnej do tej, z jakiej korzystają w przypadku umów zawieranych i wykonywanych osobiście.

1.8

EKES wskazuje ponadto na potrzebę podkreślenia znaczenia właściwego informowania stron umowy, a szczególnie stron mniej zorientowanych, w połączeniu ze skutecznym systemem stosowania sankcji wobec praktyk naruszających ustalone przepisy prawne.

2.1

Za pośrednictwem komunikatu w sprawie wykonania dyrektywy 1997/7/WE z dnia 20 maja 1997 r. (COM(2006) 514 wersja ostateczna z 21 września 2006 r.) Komisja zamierza poinformować Radę, Parlament Europejski i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny o sposobach transpozycji i wykonania tej dyrektywy w okresie prawie 10 lat od jej wydania, wypełniając w ten sposób — choć z niemal sześcioletnim opóźnieniem — postanowienia jej art. 15 ust. 4.

2.2

Poza określeniem pewnych trudności przy wykonaniu dyrektywy (1), mających wynikać głównie z jej „brzmienia” oraz z „problemów tłumaczeniowych” w niektórych wersjach językowych, Komisja stwierdza „znaczące różnice między ustawami krajowymi, wynikające z zastosowania klauzuli minimum”, oraz uznaje, że dyrektywa nie jest już dość aktualna, by objąć swym zakresem „nowe technologie i formy marketingu”.

2.3

Na koniec Komisja przedstawia także „kwestionariusz”, z terminem nadsyłania odpowiedzi do 21 listopada 2006 r., który ma odegrać rolę „konsultacji publicznych” z udziałem zainteresowanych stron, których celem jest potwierdzenie lub obalenie twierdzeń Komisji; ponadto Komisja wspomina o ewentualnym zorganizowaniu wysłuchania publicznego.

2.4

Chociaż Komisja przyznała, że ustanowiony system prawny zawiera błędy koncepcyjne i trudności interpretacyjne, które są źródłem kłopotów przy jego zastosowaniu, nie uważa ona, by przedstawienie wniosku dotyczącego zmiany dyrektywy było „właściwe” przed zakończeniem fazy diagnostycznej przeglądu „wspólnotowego dorobku prawnego w dziedzinie praw konsumentów”, dla którego nie wyznaczono jednak żadnego terminu zakończenia.

2.5

Już w czasie opracowywania niniejszej opinii, Komisja udostępniła w internecie 84 odpowiedzi otrzymane w ramach wspomnianych konsultacji oraz przedstawiła dokument roboczy streszczający większość otrzymanych odpowiedzi, zapowiadając przy tym zakończenie analizy pozostałych odpowiedzi w najbliższym czasie oraz przeprowadzenie pogłębionej analizy oddziaływania.

3.1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji, ale wyraża ubolewanie z powodu niewykonania jej w przewidzianym w dyrektywie terminie (czerwiec 2001 r.) ani nawet w okresie 4 lat po upływie terminu jej transpozycji (czerwiec 2004 r.), biorąc pod uwagę, że większość poruszonych kwestii można było podjąć i rozwiązać przynajmniej trzy lata temu, co niewątpliwie przyniosłoby korzyści.

3.1.2

EKES przypomina także, że wiele kwestii poruszonych w omawianym wniosku było już komentowanych w opiniach Komitetu, nawet jeszcze w fazie opracowywania dyrektywy.

W swojej opinii w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie ochrony konsumentów w zakresie umów zawieranych na odległość (2), Komitet podkreślał konieczność ponownej analizy niektórych pojęć występujących w art. 2 dyrektywy, a mianowicie definicji umów podlegających przepisom dyrektywy oraz samego pojęcia konsumenta.

Ponadto Komitet stwierdził już dawniej, że Komisja powinna wyrazić się jaśniej na temat przewidzianego w dyrektywie prawa odstąpienia od umowy, które, zdaniem Komitetu, należy rozumieć jako prawo do namysłu i nie należy mylić go (ani traktować zamiennie) z możliwością zerwania umowy przez konsumenta w wypadku niewypełnienia postanowień umowy lub wykazania nieuczciwych praktyk.

Komitet zwrócił także uwagę na fakt, że termin odstąpienia od umowy w ciągu 7 dni jest krótszy niż przewidziano w innych dyrektywach i istniejących już przepisach w niektórych państwach członkowskich, oraz zalecił Komisji, by terminy wykorzystania prawa do odstąpienia od umowy zostały ujednolicone. Ponadto EKES wyrażał postulat o wyjaśnienie zasad stosowania prawa do namysłu już w swojej opinii w sprawie wniosku dotyczącego sprzedaży usług finansowych na odległość (3).

Zarazem już od dawna formułowano taką krytykę w renomowanych publikacjach naukowych (4).

3.1.3

Komitet wyraża zaskoczenie stwierdzeniem, że Komisja jakoby nie posiadała informacji dotyczących daty wejścia w życie przepisów będących transpozycją dyrektywy w różnych państwach członkowskich (5), a także dziwi się, że wobec tak rażących naruszeń stwierdzonych jakoby w transpozycji w niektórych państwach członkowskich, nic nie wiadomo o wszczęciu postępowania w sprawie naruszenia wobec tych państw ani o jego wynikach.

3.1.4

Ponadto, zdaniem Komitetu, byłoby to bardziej zgodne z ideą procedur faktycznego uczestnictwa, gdyby konsultacje publiczne poprzedzały wydanie komunikatu, a nie odbywały się po jego wydaniu; w ten sposób można by było zapobiec oparciu wielu uwag i stwierdzeń Komisji na jej „wrażeniach” czy subiektywnych „opiniach” (6).

Komitet przypomina także sprawozdanie z 10 marca 2000 r. w sprawie reklamacji konsumentów związanych ze sprzedażą na odległość (COM(2000) 127 wersja ostateczna) i zaleca sporządzenie podobnego sprawozdania, tym razem opracowanego na podstawie obiektywnej analizy wszystkich odpowiedzi nadesłanych w ramach konsultacji publicznych, zawierającego aktualizację i porównanie danych, co stworzyłoby obiektywną podstawę dla dalszych rozważań.

3.1.5

W istniejących okolicznościach, Komitet popiera sugestię Komisji i gorąco zachęca do przeprowadzenia wysłuchania publicznego z udziałem wszystkich zainteresowanych stron, które jednakże nie powinno przerodzić się w większą debatę na temat wspólnotowego dorobku prawnego w dziedzinie ochrony konsumentów, gdyż na jego temat bardzo niedawno ukazało się obszerne opracowanie techniczne (ok. 800 stron) (7), a także „zielona księga” Komisji (8).

3.1.6

Biorąc pod uwagę przebieg prac nad wspólnymi ramami odniesienia (CFR) (9), Komitet ma wątpliwości, czy korzystne byłoby uzależnienie przeglądu omawianej dyrektywy od zakończenia tych prac i konsultacji oraz od decyzji, które miałyby być podjęte w sprawie całego dorobku wspólnotowego w dziedzinie praw konsumentów, nawet w ostatniej, zredukowanej postaci przedstawionej przez Komisję (10).

3.1.7

Poza tym EKES zaleca ewentualne ponowne podjęcie rozważań nad doborem natury prawnej wspólnotowego aktu prawnego, który będzie zastosowany do przyszłej zmiany dyrektywy, gdyż wydaje się, że mogłyby zaistnieć warunki, aby najważniejsze kwestie w tej dziedzinie uregulowano za pomocą rozporządzenia, co byłoby rozwiązaniem najkorzystniejszym (11), zachowującym podstawowe cele — przywrócenie balansu i równości pomiędzy stronami, tak jak ma to miejsce w przypadku transakcji handlowych przeprowadzanych osobiście w punkcie sprzedaży.

3.2.1

Uwagi Komisji dotyczące dyrektywy można podzielić na dwa rodzaje:

3.2.2

Co się tyczy brzmienia i struktury tekstu dyrektywy, EKES zgadza się z Komisją co do następujących kwestii:

3.2.3

Komitet nie zgadza się jednak z Komisją w następujących kwestiach:

3.2.4

EKES zaleca ponadto Komisji, by podjęła wysiłki na rzecz uproszczenia ogółu przepisów odnoszących się do sprzedaży na odległość, które są rozproszone w różnych instrumentach prawnych, oraz aby postarała się, aby stały się one łatwiej dostępne i bardziej zrozumiałe.

3.2.5

Odnośnie do wdrażania dyrektywy, EKES, opierając się na swej wiedzy o niektórych doświadczeniach w kilku państwach członkowskich, może ogólnie zgodzić się z Komisją i poprzeć większość jej spostrzeżeń, ale uważa, że w celu uzyskania pełnego, a nie tylko fragmentarycznego obrazu, należy podjąć pogłębione badanie przypadków różnic lub niezgodności w transpozycji lub interpretacji dyrektywy we wszystkich państwach członkowskich.

Apeluje zatem do Komisji, aby po przeanalizowaniu odpowiedzi na kwestionariusz, zajęła się tym badaniem i poinformowała o jego wynikach.

Ponadto stwierdza, że Komisja nie dostarczyła jeszcze danych statystycznych pozwalających oszacować względny udział sprzedaży na odległość konsumentom bezpośrednim w całości transakcji transgranicznych, ani ich udziału we wszystkich transakcjach z konsumentami w każdym państwie członkowskim; wniosków na ten temat nie można wysnuć z należytą obiektywnością z ostatniego badania Eurobarometru (20), a są one niezbędne przy formułowaniu kryteriów zastosowania wyłączeń przewidzianych w dyrektywie i przy ocenianiu ich słuszności.

3.2.6

EKES wyraża zaniepokojenie stanowiskiem Komisji, która, z jednej strony, stwierdza różne problemy w zakresie transpozycji dyrektywy, a z drugiej strony wyraża wątpliwości co do ich znaczenia dla zaufania konsumentów oraz oznajmia, że nie będzie wprowadzać zmian ani nie proponuje bardziej energicznych środków wobec trudności związanych z transpozycją.

3.2.7

Przede wszystkim, co się tyczy zakresu zastosowania dyrektywy 1997/7/WE, sama Komisja przyznaje, że w państwach członkowskich dokonano różnych transpozycji przewidzianych wyłączeń oraz że należy od nowa sformułować niektóre z nich. W związku z tym Komitet zwraca się do Komisji o podjęcie bardziej zdecydowanych inicjatyw w tej dziedzinie.

3.2.8

Jednak co się tyczy skutków stosowania „klauzuli minimum”, EKES nie zgadza się z Komisją co do tego, że wszystkie opisane przez nią przypadki wynikają z niewłaściwego zastosowania klauzuli z art. 14.

3.2.8.1

Komitet uważa raczej, że większość stwierdzonych rozbieżności (które faktycznie są rozbieżnościami), nie wynikają z niewłaściwego zastosowania klauzuli minimum, lecz raczej z krytykowanych już mankamentów w koncepcji, sformułowaniu oraz w transpozycji lub tłumaczeniu dyrektywy.

3.2.8.2

EKES jest zdania, że klauzula minimum, umożliwiająca państwom członkowskim ustanawianie środków bardziej rygorystycznych od postanowień wspólnotowych z dyrektyw o minimalnej harmonizacji, o ile środki te są zgodne z traktatem, jak stanowi jego art. 153, jest korzystnym narzędziem zwiększania ochrony konsumentów, dzięki któremu można uwzględnić szczególne warunki kulturowe, społeczne i prawne różnych systemów narodowych.

3.2.8.3

Niemniej jednak Komitet apeluje o to, by — o ile faktycznie zapewniłoby to wyższy stopień ochrony konsumentów — pewne dziedziny prawa zostały w pełni zharmonizowane, a najlepiej aby zastosowano w ich przypadku rozporządzenie, co byłoby gwarancją ich jednolitości — co mogłoby też mieć miejsce w przypadku omawianej dyrektywy.

3.2.9

Komitet uważa, że istnieją jeszcze inne kwestie, które powinny zostać podjęte podczas przeglądu dyrektywy, a których nie poruszono w komunikacie.

3.2.10

Chodzi tu mianowicie o następujące sprawy:

3.2.11

Zdaniem EKES-u, odpowiednie rozważenie tych kwestii ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia celu, jaki postawiono w dyrektywie, tj. zagwarantowanie konsumentom zakupującym towary i usługi w transakcjach na odległość ochrony porównywalnej do tej, jaka słusznie jest zapewniana w przypadku umów zawieranych i wykonywanych osobiście.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/33

1.1

Przedstawiony przez Komisję wniosek dotyczący zmiany uregulowań w zakresie łączenia się i podziału spółek akcyjnych wpisuje się w plan modernizacji prawa spółek i poprawy zarządzania przedsiębiorstwami w UE (1). Wniosek ten przewiduje plan działań, którego celem jest dogłębna reforma prawodawstwa w krótkim, średnim i długim okresie, wykraczająca poza zwyczajne ukończenie zaległych projektów dyrektyw.

1.2

Ponadto, na poziomie bardziej ogólnym, w załączniku 2 do programu działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych w Unii Europejskiej (2), zawarto dziesięć konkretnych propozycji „przyspieszonych działań” na rzecz ograniczenia drobnych wymagań, które nie zmieniają poziomu ochrony prawnej. Jest to cel omawianego wniosku, który ogranicza się jedynie do zniesienia wymogu opinii biegłych dotyczącej projektu połączenia się spółek lub ich podziału, jeśli „wszyscy” akcjonariusze wyrazili na to zgodę.

1.3

W związku z tym należy wspomnieć, że art. 8 ust. 4 dyrektywy 2005/56/WE w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych (3) zwalnia z wymogu przedstawienia sprawozdania biegłego dotyczącego projektu połączenia się spółek, jeśli wszyscy wspólnicy wyrazili na to zgodę. Podobnie ostatnia zmiana dyrektywy 77/91/EWG w sprawie tworzenia spółek akcyjnych i utrzymywania oraz zmian wysokości ich kapitału (4) wprowadza dwa nowe artykuły: art. 10a oraz art. 10b, w których opinia biegłego nie jest wymagana dla wkładów bezgotówkowych, jeśli można zagwarantować rzeczywistą wartość wniesionych środków.

2.1

Celem niniejszej zmiany dyrektyw o łączeniu się i podziale spółek akcyjnych jest ujednolicenie ich przepisów z przepisami dyrektywy w sprawie transgranicznego łączenia się spółek w zakresie wymogu opinii biegłych dotyczącej planów połączenia się spółek lub ich podziału, o ile postanowią tak wszyscy akcjonariusze i osoby posiadające inne papiery wartościowe, z którymi związane jest prawo głosu.

3.1

EKES z zainteresowaniem obserwuje proces upraszczania, a w szczególności proces zmniejszania obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw europejskich. Komitet rozumie, że właśnie w ten kontekst wpisuje się omawiany wniosek, który szczególnie chroni interesy akcjonariuszy, wymagając jednomyślnej zgody wszystkich akcjonariuszy na rezygnację z opracowania przez biegłych sprawozdania dotyczącego planów połączenia lub podziału spółek.

3.2

Niemniej jednak, zwłaszcza w przypadku połączeń dużych spółek, Komitet zauważa problemy związane ze zróżnicowaniem akcjonariatu, którego większość stanowią inwestorzy. Kiedy akcjami nie zarządza się bezpośrednio, akcjonariusze mniejszościowi mogą okazać się bezbronni, gdyż zostają związani umowami przyjętymi przez podmioty zarządzające ich papierami wartościowymi. O ile obowiązujące przepisy przewidują prawo sprzeciwu i wycofania się, w przypadku gdy akcjonariusze nie zgadzają się ze skutkami ekonomicznymi takich operacji, szczególnie w przypadku wymiany akcji, to wykonanie tego prawa może okazać się znacznie utrudnione w sytuacji, gdy nie będzie sprawozdania biegłego w sprawie planu połączenia spółek.

3.3

W tym samym kontekście EKES jest zdania, że wierzyciele i pracownicy łączących lub dzielących się spółek nie będą chronieni ze względu na nieznajomość sytuacji, jaka może wyniknąć z braku obiektywnej wyceny dokonywanej na odpowiedzialność biegłych. Wierzycielom przyznano prawo sprzeciwu po opublikowaniu ogłoszenia o połączeniu, o ile ich wierzytelności nie zostały zabezpieczone. Należy natomiast zauważyć, że ani w dyrektywie w sprawie łączenia się spółek akcyjnych, ani w dyrektywie w sprawie podziału spółek nie przewidziano żadnych praw dla pracowników, podczas gdy w dyrektywie w sprawie transgranicznego łączenia się spółek przyznano im możliwość uczestnictwa (art. 16), co pozwala na osiągnięcie lepszych wyników dzięki odpowiednim kanałom informacji.

3.4

Skuteczność przepisu prawnego zależy od zagwarantowania praw wszystkim uczestnikom czynności prawnych, w tym przypadku — połączeń lub podziałów spółek akcyjnych. Ponieważ są to czynności skomplikowane, należy dostarczyć instrumentów, które pozwolą nadać im większą przejrzystość i nie będą wywoływać konfliktów między wszystkimi zainteresowanymi. Rezygnacja ze sprawozdania biegłego za zgodą wszystkich akcjonariuszy powinna odbywać się w okolicznościach opisanych w art. 10a dyrektywy 2006/68/WE, tzn. w przypadku kapitału tworzonego przez zbywalne papiery wartościowe, przez instrumenty rynku pieniężnego lub przez aktywa o wartości godziwej określonej z niewielkim wyprzedzeniem przez niezależnego biegłego, ponieważ wartość taka jest weryfikowalna i ustalona zgodnie z odpowiednimi zasadami.

4.1

EKES uznaje fakt, że wniosek dotyczący modyfikacji dyrektyw dotyczących łączenia się i podziału spółek akcyjnych wpisuje się w program zmniejszania obciążeń administracyjnych wobec przedsiębiorstw europejskich. Niemniej jednak należy wziąć pod uwagę, że takie operacje prawne przeprowadza się najczęściej w wielkich przedsiębiorstwach kapitałowych, których akcjonariat składa się jednocześnie z akcjonariuszy zarządzających portfelem kapitałowym i akcjonariuszy indywidualnych, których interesy są odmienne. Celem drobnych inwestorów jest jak największy dochód z ich akcji.

4.2

Celem reformy powinno być dążenie do zabezpieczenia ogólnych interesów wszystkich stron zaangażowanych w omawiane działania prawne. Przy takim założeniu wyceny dokonane przez biegłych zapewniały większą przejrzystość i wiarygodność ofert zawartych w planach połączenia lub podziału, gdyż odbywały się na ich odpowiedzialność, a w konsekwencji ustanawiały obiektywne kryteria treści tych planów.

4.3

Ponadto Komitet uważa, że podstawowe zasady interwencji biegłych zawarto w art. 10, 10a i 10b drugiej dyrektywy, gdzie rezygnację z przeprowadzenia sprawozdania biegłego uzależnia się od istnienia aktywów, których wartość została określona z niewielkim wyprzedzeniem.

4.4

Z drugiej strony, Komitet jest zdania, że należy wziąć pod uwagę treść dziesiątej dyrektywy, nie tylko ze względu na jej niedawne opublikowanie, ale także dlatego, że jest lepiej dostosowana do nowych kryteriów ochrony interesów określonych w przepisach dotyczących spółek, gdyż uwzględnia nie tylko akcjonariuszy i wierzycieli, lecz także pracowników, którzy stanowią element struktury przedsiębiorstwa. W związku z tym Komitet uważa, że treść omawianego wniosku powinna zostać rozszerzona zgodnie z postanowieniami art. 16 ww. dyrektywy, ponieważ lepiej odpowiada to celom harmonizacji przepisów krajowych w zakresie połączeń i podziałów spółek akcyjnych.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/37

1.1

Wniosek przekazany EKES-owi dotyczy zmiany dwóch rozporządzeń: rozporządzenia nr 11 dotyczącego zniesienia dyskryminacji w stawkach i warunkach transportu, w związku z wykonaniem art. 79 ust. 3 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą, oraz rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie higieny środków spożywczych.

1.2

Biorąc pod uwagę politykę wspólnotową dążącą do lepszego stanowienia prawa, EKES uważa za szczególnie istotne i konieczne zmniejszenie związanych z istniejącym prawodawstwem obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw, gdyż jest to podstawowy element na drodze do poprawy ich konkurencyjności i do osiągania celów lizbońskich. Komunikat Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów: „Strategiczny przegląd procesu lepszego stanowienia prawa w Unii Europejskiej” oraz komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów: „Program działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych w Unii Europejskiej” bez wątpienia przyczyniają się do realizacji tych zamierzeń.

1.3

Pierwsza zmiana dotyczy rozporządzenia nr 11. Rozporządzenie to zostało przyjęte bardzo dawno i dotyczy zniesienia dyskryminacji w stawkach i warunkach transportu, w związku z wykonaniem art. 79 ust. 3 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą. EKES popiera zniesienie obowiązku informowania o wyznaczonej trasie, odległościach, opłatach i innych warunkach transportu oraz zezwolenie na używanie listów przewozowych dla dostarczania informacji wynikających z pozostałych wymogów dotyczących obecnego dokumentu przewozowego, gdyż pozwala to na zmniejszenie niepotrzebnych obciążeń administracyjnych z zachowaniem stałej i odpowiedniej dostępności najważniejszych informacji.

1.4

W związku z tym EKES popiera zmianę rozporządzenia nr 11, a szczególnie skreślenie art. 5, oraz zmianę polegającą na skreśleniu tiret piątego i szóstego w art. 6 ust. 1. EKES popiera także zmianę mającą na celu skreślenie trzeciego zdania w art. 6 ust. 2 oraz nadanie ust. 3 tegoż artykułu następującego brzmienia: „Jeżeli istniejące dokumenty takie jak listy przewozowe lub jakiekolwiek inne dokumenty przewozowe zawierają wszystkie informacje określone w ust. 1 i w połączeniu z systemem rachunkowości przewoźnika umożliwiają przeprowadzenie pełnej kontroli stawek i warunków transportowych, w taki sposób, że formy dyskryminacji określone w art. 75 ust. 1 traktatu mogą zostać zniesione lub można ich uniknąć, przewoźnicy nie są zobowiązani do przedstawiania nowych dokumentów”.

1.5

EKES popiera proponowaną zmianę rozporządzenia nr 852/2004 mającą na celu zwolnienie niektórych przedsiębiorstw z wymogów określonych w art. 5 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 852/2004 przy założeniu, że muszą one spełniać wszystkie inne wymogi ustanowione w tym rozporządzeniu. Zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 852/2004 wszystkie przedsiębiorstwa, a w szczególności małe przedsiębiorstwa sprzedające żywność bezpośrednio konsumentowi końcowemu, np. piekarnie, masarnie, sklepy spożywcze, stanowiska handlowe, restauracje i bary, czyli takie, które mogą być sklasyfikowane jako mikroprzedsiębiorstwa w rozumieniu zalecenia Komisji 2003/361/WE z dnia 6 maja 2003 r. dotyczącego definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw spożywczych, ustanawiają, wdrażają i utrzymują stałe procedury opierające się na zasadach analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (HACCP).

1.6

EKES uważa jednak, że zwolnienie, z którego korzystają wymienione wyżej przedsiębiorstwa sprzedające żywność bezpośrednio konsumentowi końcowemu, czyli piekarnie, masarnie, sklepy spożywcze, restauracje i bary, powinno zostać rozciągnięte na małe przedsiębiorstwa w rozumieniu zalecenia 2003/361/WE z 6 maja 2003 r. dotyczącego definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw spożywczych.

1.7

W przypadku zmiany art. 5 rozporządzenia nr 852 konieczne będzie przyjęcie dwóch parametrów, uwzględniając również małe przedsiębiorstwa (kategoria, której definicja oczywiście zakłada personel do 50 osób, czyli zbyt liczny, by możliwe było zwolnienie z procedur HACCP) lub, jeśli włączymy je w ramy rozporządzenia, tworząc szczególne przepisy i ograniczenia dla przedsiębiorstw sprzedających żywność.

1.8

Pierwszym parametrem mogłoby być zobowiązanie do ścisłego przestrzegania zasad higieny i szczegółowych wymogów w zakresie higieny wymienionych w art. 4 rozporządzenia nr 852/2004 oraz szkolenie personelu — te dwa elementy są wystarczające, by zapewnić higienę produkowanych środków spożywczych i ułatwić przedsiębiorstwom zadanie sprostania wymogom prawnym.

1.9

Ponadto, w trosce o wspomniane zwolnienie małych przedsiębiorstw sprzedających żywność — oczywiście tych, które z definicji liczą mniej niż 50 pracowników — drugi, dodatkowy parametr mógłby polegać na tym, że w tych szczególnych przedsiębiorstwach liczba osób zajmujących się przygotowywaniem produktów (kuchnia) nie przekroczy 10 na danej zmianie. Przedsiębiorstwo będzie zobowiązane do uprzedniego umieszczenia na tablicy nazwisk osób przygotowujących produkty.

1.10

Wprowadzając powyższe rozróżnienie i jednocześnie jaśniejszy system pojęć przestrzegamy litery zalecenia 2003/361/WE, określając jednocześnie, w szczególnym przypadku przedsiębiorstw sprzedających żywność, takich jak piekarnie, masarnie, sklepy spożywcze, restauracje i bary, ograniczenia co do produkcji i osób pracujących na danej zmianie w sposób umożliwiający poszanowanie warunków niezbędnych dla ochrony i zachowania zdrowia publicznego.

2.1

Komisja zwróciła się do EKES-u o wydanie opinii w sprawie dwóch rozporządzeń: rozporządzenia nr 11 dotyczącego zniesienia dyskryminacji w stawkach i warunkach transportu, w związku z wykonaniem art. 79 ust. 3 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą, oraz rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie higieny środków spożywczych.

2.2

Jeśli chodzi o rozporządzenie nr 11 dotyczące zniesienia dyskryminacji w stawkach i warunkach transportu, w związku z wykonaniem art. 79 ust. 3 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą, wniosek mówi o możliwości zniesienia przestarzałych wymogów i zmiany niektórych innych zobowiązań w celu zmniejszenia obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw. Konkretnie, w art. 5 nałożono na przedsiębiorstwa transportowe (a także na rządy państw członkowskich) wymóg dostarczenia informacji na temat opłat transportowych, stawek i warunków przed dniem 1 lipca 1961 r. W art. 6 ust. 1 rozporządzenia wskazano wymóg związany z dokumentem przewozowym zawierającym szereg informacji na temat wysyłającego, rodzaju przewożonych towarów, miejsca pochodzenia i przeznaczenia towarów oraz wyznaczonej trasy lub odległości do przejechania, włącznie z punktami granicznymi, w stosownych przypadkach. Z uwagi na to, że ostatnie informacje nie są już konieczne, aby osiągnąć cele rozporządzenia, mogą one zostać usunięte. W trzecim zdaniu art. 6 ust. 2 omawianego rozporządzenia wskazano wymóg, zgodnie z którym przewoźnik powinien zachować kopię dokumentów określających opłaty transportowe oraz wszelkie inne koszty i ewentualne obniżki lub inne czynniki. Zdanie to może zostać skreślone, ponieważ obecnie informacje te są dostępne w systemie rachunkowości. Art. 6 ust. 3 powinien zawierać wyraźne odniesienie do listów przewozowych, które są powszechnie znane i często wykorzystywane w sektorze transportu drogowego Takie odniesienie poprawi pewność prawną przedsiębiorstw transportowych, ponieważ wyjaśnia ono, że wymienione listy przewozowe, jeżeli zawierają wszystkie informacje wskazane w art. 6 ust. 1, są wystarczające.

2.3

Kolejne „przyspieszone działanie” odnosi się do rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie higieny środków spożywczych. Jego celem jest zwolnienie z wymogu ustanowienia, wdrożenia i utrzymywania stałych procedur opierających się na zasadach analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (HACCP) małych przedsiębiorstw spożywczych zdolnych do kontrolowania higieny żywności poprzez wdrożenie innych wymogów określonych w rozporządzeniu (WE) nr 852/2004. Zwolnienie to ma zastosowanie do mikroprzedsiębiorstw, które przede wszystkim sprzedają żywność bezpośrednio konsumentowi końcowemu.

3.1

EKES popiera zmianę rozporządzenia nr 11 dotyczącego zniesienia dyskryminacji w stawkach i warunkach transportu, w związku z wykonaniem art. 79 ust. 3 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Zmiana ta ma polegać na ewentualnym zniesieniu przestarzałych wymogów i zmianie niektórych innych wymogów w celu ograniczenia do minimum obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw.

3.2

Zdaniem EKES-u, przy zmianie rozporządzenia (WE) nr 852/2004 należy uwzględnić również małe przedsiębiorstwa w rozumieniu zalecenia 2003/61/WE z 6 maja 2003 r. Jak wykazała praktyka, w przypadku tych przedsiębiorstw konieczne jest zachowanie pewnego stopnia elastyczności.

3.3

Trzeba uznać, że — tak jak w przypadku mikroprzedsiębiorstw — również w niektórych małych przedsiębiorstwach niemożliwe jest określenie kryteriów HACCP. Można jedynie określić krytyczne punkty kontroli (CCP), ponieważ przechowywanie dokumentów jest trudne i przesadnie zwiększa obciążenie tych przedsiębiorstw.

3.4

W rozumieniu zalecenia 2003/361/WE mikroprzedsiębiorstwa to przedsiębiorstwa, w których ogólna liczba pracowników jest niższa niż 10 i których obroty nie przekraczają 2 mln euro. Taka klasyfikacja mogłaby być poprawna, jeśli chodzi o liczbę pracowników przedsiębiorstw w niektórych państwach członkowskich. Niemniej obroty w wysokości 2 mln euro są, zachowując proporcje, przesadne w stosunku do odpowiedniej liczby pracowników, w odniesieniu do tych państw członkowskich.

3.5

W klasyfikacji przedsiębiorstw zawartej w zaleceniu 2003/361/WE nie rozróżnia się przedsiębiorstw sprzedających żywność i przedsiębiorstw handlowych, przynajmniej w odniesieniu do liczby zatrudnionych; w istocie, szczególnie w przypadku przedsiębiorstw handlowych dodane zostało kryterium 2 mln euro, gdyż przedsiębiorstwo handlowe złożone tylko z 3 osób może przekroczyć 1,5 mln euro obrotów, przynajmniej w niektórych państwach członkowskich. Niemożliwość przyjęcia tej definicji została skorygowana tylko w przypadku pewnego typu przedsiębiorstw. W związku z tym logiczne jest, by przynajmniej w niniejszej opinii nie stwierdzać, iż przedsiębiorstwa sprzedające żywność w poszczególnych państwach członkowskich są mikroprzedsiębiorstwami tylko i wyłącznie wtedy, gdy liczą mniej niż 10 pracowników, a ich obroty nie przekraczają 2 mln euro. W niektórych państwach członkowskich w przedsiębiorstwach sprzedających żywność pracują 2 zmiany, tak więc liczba personelu przekracza 10 osób, podczas gdy, rzecz jasna, obroty są dużo niższe niż 500 000 euro.

4.1

Zdaniem EKES-u, odniesienie omawianego tekstu do zalecenia 2003/361/WE w celu klasyfikacji przedsiębiorstw, szczególnie w przypadku stosowania HACCP, powinno być stosowane według zupełnie innego podejścia.

4.2

W przypadku zmiany art. 5 rozporządzenia nr 852 konieczne będzie przyjęcie dwóch parametrów, uwzględniając również małe przedsiębiorstwa (kategoria, której definicja oczywiście zakłada personel do 50 osób, czyli zbyt liczny, by możliwe było zwolnienie z procedur HACCP) lub — jeśli włączymy je w ramy rozporządzenia — tworząc szczególne przepisy i ograniczenia dla przedsiębiorstw sprzedających żywność.

4.3

Pierwszym parametrem mogłoby być zobowiązanie do ścisłego przestrzegania zasad higieny i szczegółowych wymogów w zakresie higieny wymienionych w art. 4 rozporządzenia nr 852/2004 oraz szkolenie personelu — te dwa elementy są wystarczające, by zapewnić higienę produkowanych środków spożywczych i ułatwić przedsiębiorstwom zadanie sprostania wymogom prawnym.

4.4

Ponadto w trosce o zwolnienie małych przedsiębiorstw sprzedających żywność (oczywiście tych, które z definicji liczą mniej niż 50 pracowników) drugi, dodatkowy parametr mógłby polegać na tym, że w tych szczególnych przedsiębiorstwach, takich jak piekarnie, masarnie, sklepy spożywcze, stanowiska handlowe, restauracje i bary, liczba osób zajmujących się przygotowywaniem produktów (kuchnia) nie przekroczy 10 na danej zmianie. Przedsiębiorstwo będzie zobowiązane do uprzedniego umieszczenia na tablicy nazwisk osób przygotowujących produkty.

4.5

Wprowadzając powyższe rozróżnienie i jednocześnie jaśniejszy system pojęć, przestrzegamy litery zalecenia 2003/361/WE, określając jednocześnie, w przypadku przedsiębiorstw sprzedających żywność, ograniczenia co do produkcji i osób pracujących na danej zmianie w sposób umożliwiający poszanowanie warunków niezbędnych dla ochrony i zachowania zdrowia publicznego.

4.6

W szczególności EKES uważa, że w art. 5 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 852/2004 należy dodać następujące zdanie:

4.6.1

„Bez uszczerbku dla innych wymogów zawartych w rozporządzeniu, ust. 1 może zostać zmieniony tak, by małe przedsiębiorstwa sprzedające żywność, piekarnie, masarnie, sklepy spożywcze, stanowiska handlowe, restauracje i bary, w rozumieniu zalecenia objaśniającego nr 2003/361/WE, zostały również uwzględnione w ramach zwolnienia ze stosowania HACCP, pod warunkiem ścisłego przestrzegania zasad higieny i szczegółowych wymogów w zakresie higieny wymienionych w art. 4 rozporządzenia nr 852/2004 oraz szkolenia personelu; elementy te są wystarczające, by zapewnić higienę produkowanych środków spożywczych i ułatwić przedsiębiorstwom zadanie sprostania wymogom prawnym. Podstawową zasadą, której należy przestrzegać jest zachowanie zdrowia publicznego”.

4.6.2

„Ponadto w trosce o zwolnienie małych przedsiębiorstw sprzedających żywność, piekarń, masarni, sklepów spożywczych, stanowisk handlowych, restauracji i barów — oczywiście tych, które z definicji liczą mniej niż 50 pracowników — należy zastosować następujący dodatkowy parametr: w tych szczególnych przedsiębiorstwach liczba osób zajmujących się przygotowywaniem produktów (kuchnia) nie może przekroczyć 10 na danej zmianie”.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/40

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/40

1.1

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) zawsze popierał aktywną rolę Komisji Europejskiej przy opracowywaniu i wdrażaniu konwencji rotterdamskiej w sprawie procedury PIC (procedury zgody po uprzednim poinformowaniu) w międzynarodowym handlu niektórymi niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i pestycydami, jak również konwencji sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (POP).

1.2

Komitet zgadza się, że istnieje potrzeba zharmonizowanego podejścia ze strony Komisji, które służyłoby lepszej ochronie zdrowia ludzkiego i środowiska w państwach przywozu, szczególnie w krajach rozwijających się oraz że istnieje potrzeba stosowania elastycznych, jasnych i przejrzystych mechanizmów, opartych o jednolite i sprawnie działające procedury, aby zapewnić, bez dodatkowych obciążeń i opóźnień, odpowiednią informację dla państw przywozu niebezpiecznych chemikaliów.

1.3

Komitet uważa, że bardziej surowe przepisy wprowadzone w życie rozporządzeniem (WE) nr 304/2003, unieważnionym przez Trybunał Sprawiedliwości ze względu na błędną podstawę prawną, które zostały uwzględnione w nowym wniosku dotyczącym rozporządzenia, stanowią element o zasadniczym znaczeniu dla ogólnego bezpieczeństwa i dla zarządzania niebezpiecznymi chemikaliami.

1.4

Komitet popiera zamiar Komisji, by wykorzystać konieczność skorygowania podstawy prawnej rozporządzenia do zwiększenia skuteczności przepisów wspólnotowych oraz pewności prawnej w ścisłym powiązaniu z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 w sprawie przepisów dotyczących chemikaliów (REACH), które wejdzie w życie w czerwcu 2007 r.

1.5

Zdaniem Komitetu w nowych przepisach należałoby przewidzieć z jednej strony opracowanie wytycznych dotyczących ich stosowania oraz dokumentacji informacyjnej, a z drugiej strony organizację szkoleń według standardów wspólnotowych, adresowanych przede wszystkim do urzędników celnych, przy udziale przedstawicieli służb Komisji, a zwłaszcza Wspólnego Centrum Badawczego (WCB).

1.5.1

Komitet podkreśla znaczenie użycia języka państwa przywozu przy formułowaniu etykiet i kart charakterystyki bezpieczeństwa.

1.6

EKES uznaje za godne pełnego poparcia uwzględnienie możliwości dokonania wywozu na zasadzie tymczasowej przy jednoczesnym kontynuowaniu procedury w celu uzyskania wyraźnej zgody.

1.7

Komitet uważa, że kluczowym elementem dla skutecznego, prawidłowego i przejrzystego funkcjonowania proponowanych mechanizmów są systemy kontroli celnej oraz pełna współpraca pomiędzy urzędami celnymi a wyznaczonymi organami krajowymi (DNA) przy stosowaniu rozporządzenia.

1.8

Komitet podkreśla, że proponowane udoskonalenia dotyczące nomenklatury scalonej oraz opracowanie nowej wersji bazy danych EDEXIM specjalnie dla organów celnych należałoby uzupełnić regularnymi i ujednoliconymi działaniami o charakterze informacyjnym i szkoleniowym na szczeblu wspólnotowym.

1.8.1

W tym zakresie Komitet uznaje za zdecydowanie niewystarczające środki finansowe i ludzkie, którymi dysponują służby Komisji oraz w szczególności WCB w celu:

2.1

Komitet w swoim czasie (1) wypowiedział się już pozytywnie na temat celów i mechanizmów przewidzianych w konwencji rotterdamskiej (2) ustanawiającej procedurę zgody po uprzednim poinformowaniu na wywóz i przywóz niebezpiecznych substancji chemicznych, poprawiającej jednocześnie dostęp do informacji i udostępniającej pomoc techniczną dla krajów rozwijających się.

2.2

Komitet zgodził się ze stanowiskiem państw członkowskich, które uznały, że „właściwe było wykroczenie poza postanowienia konwencji w celu udzielenia pełnej pomocy krajom rozwijającym się” (3).

2.3

Rozporządzenie (WE) nr 304/2003 regulujące wywóz i przywóz niebezpiecznych chemikaliów, które zostało przyjęte 18 stycznia 2003 r. i zaczęło obowiązywać 7 marca tego samego roku, faktycznie miało głównie na celu wprowadzenie w życie postanowień konwencji rotterdamskiej w sprawie procedury zgody po uprzednim poinformowaniu w handlu międzynarodowym niektórymi niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i pestycydami.

2.3.1

Jednak rozporządzenie to zawierało pewne przepisy wykraczające poza postanowienia konwencji.

2.4

W szczególności rozporządzenie to przewiduje, że eksporter chemikaliów wymienionych w rozporządzeniu przed pierwszym wywozem składa powiadomienie do wyznaczonego organu krajowego. Po sprawdzeniu kompletności powiadomienia zostaje ono przekazane do Komisji, która rejestruje je w bazie danych EDEXIM, jako powiadomienie o wywozie wspólnotowym, odnotowując rodzaj chemikaliów i państwo przywozu.

2.5

Analogicznie, w przypadku przywozu wspólnotowego chemikaliów pochodzących z kraju trzeciego, Komisja otrzymuje powiadomienie o wywozie, poświadcza jego otrzymanie i rejestruje je w bazie danych EDEXIM.

2.6

W ogólnym zarysie Komisja ma za zadanie zapewnić faktyczne stosowanie rozporządzenia, a zatem, innymi słowami, musi zarządzać powiadomieniami o wywozie i o przywozie.

2.7

Obecnie wspólnotowa procedura powiadamiania o wywozie stosowana jest do około 130 chemikaliów i grup chemikaliów/substancji wymienionych w załączniku I (część 1) do rozporządzenia (WE) nr 304/2003 (4).

2.8

Ponadto, rozporządzenie przewiduje wyraźne obowiązki dotyczące opakowania i etykietowania.

2.9

Rozporządzenie nr WE/304/2003 przewiduje również system kar w razie naruszenia przepisów i precyzuje, że kary te muszą być „skuteczne, proporcjonalne i odstraszające” i są ustalane przez państwa członkowskie.

2.9.1

Poza tym, 18 grudnia 2006 r. przyjęto rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), które wejdzie w życie 1 czerwca 2007 r. (5)

2.10

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w orzeczeniu w sprawie C-94/03 i C-178/03 (obydwie z 10 stycznia 2006 r.) stwierdził, że podstawa prawna rozporządzenia (WE) nr 304/2003 powinna obejmować artykuły 133 i 175 traktatu WE, a nie tylko artykuł 175, a zatem rozporządzenie powinno zostać unieważnione. Jednak Trybunał utrzymał skutki rozporządzenia do czasu przyjęcia, w rozsądnym okresie, nowego rozporządzenia opartego na odpowiednich podstawach prawnych.

2.11

W sprawozdaniu za okres 2003-2005 r. (6) przedstawionym w dniu 30 listopada 2006 r., zgodnie z art. 21 rozporządzenia (WE) nr 304/2003, przeanalizowano następujące aspekty:

2.12

Obecnie wszystkie państwa członkowskie posiadają przepisy i systemy administracyjne konieczne do stosowania i przestrzegania rozporządzenia i do tej pory złożono 2273 powiadomienia o wywozie (z których 80 % pochodzi z Niemiec, Wielkiej Brytanii, Holandii, Francji i Hiszpanii), a liczba państw przywozu wzrosła z 70 w 2003 r. do 101 w 2005 r.

2.13

Krytycznym punktem systemu są systemy kontroli celnej. Potrzebna jest zatem ściślejsza współpraca wyznaczonych organów krajowych z urzędami celnymi poprzez regularną wymianę informacji, zwiększenie jasności przepisów w szczególności dotyczących konkretnych zobowiązań eksporterów oraz stosowanie lepszych instrumentów kontroli w zakresie nomenklatury scalonej i wspólnotowej taryfy TARIC.

2.14

Komitet zgadza się, że istnieje potrzeba zharmonizowanego podejścia ze strony Komisji, które służyłoby lepszej ochronie zdrowia ludzkiego i środowiska w państwach przywozu, szczególnie w krajach rozwijających się oraz że istnieje potrzeba stosowania mechanizmów elastycznych, jasnych i przejrzystych, opartych o jednolite i sprawnie działające procedury pozwalające zapewnić, bez dodatkowych obciążeń biurokratycznych i straty czasu, odpowiednią informację dla państw przywozu o wywozach z UE niebezpiecznych chemikaliów i substancji chemicznych.

3.1

Wniosek Komisji dotyczący nowego rozporządzenia, oprócz uregulowania kwestii podstawy prawnej, która doprowadziła do unieważnienia rozporządzenia (WE) nr 304/2003, przewiduje, w porównaniu do dawnego tekstu, zmiany dotyczące następujących aspektów:

4.1

Komitet potwierdza swoje pełne poparcie dla strategii wspólnotowych na rzecz zrównoważonego rozwoju łącznie z dobrowolnym ramowym podejściem SAICM (8) i podkreśla konieczność stosowania podejścia opartego na działaniach zapobiegawczych w dziedzinie chemikaliów w celu przeciwdziałania ewentualnym negatywnym skutkom dla zdrowia ludzkiego i środowiska, jak już miał wielokrotnie (9) okazję stwierdzić w swoich pracach stanowiących wkład w ustanowienie przepisów REACH.

4.2

Wychodząc z takiego założenia, EKES poparł wprowadzenie systemu REACH, a w szczególności nałożenie odpowiedzialności na przedsiębiorstwa produkcyjne, importujące lub stosujące chemikalia za opracowanie dokumentacji na temat substancji chemicznych w celu ich rejestracji i pierwszej oceny ryzyka. Dlatego też EKES pozytywnie ocenił ustanowienie europejskiego systemu rejestracji oraz organu wspólnotowego do zarządzania tym systemem (10).

4.2.1

Komitet wzywa Komisję, by w ramach komunikatów przewidzianych przepisami dotyczącymi niebezpiecznych chemikaliów dokonała przeglądu wykazu produktów niebezpiecznych dla zdrowia ludzkiego i środowiska, zastępując je mniej niebezpiecznymi produktami i preparatami, w przypadku gdy wskutek badań i innowacji technologicznych udało się opracować i przetestować konkretne alternatywne produkty.

4.3

EKES zawsze popierał aktywną rolę Komisji Europejskiej przy opracowywaniu i wdrażaniu w życie konwencji rotterdamskiej w sprawie procedury zgody po uprzednim poinformowaniu w międzynarodowym handlu niektórymi niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i pestycydami, jak również konwencji sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (POP) mającej na celu odstąpienie od produkcji i stosowania określonych chemikaliów, w tym 9 rodzajów pestycydów. Komitet miał zresztą okazję wypowiedzieć się niedawno w tych sprawach (11).

4.4

Komitet uważa, że bardziej surowe przepisy zwarte w rozporządzeniu (WE) nr 304/2003 unieważnionym przez Trybunał Sprawiedliwości ze względu na błędną podstawę prawą, uwzględnione w nowym wniosku (12), stanowią zasadniczy element pozwalający zapewnić ogólne bezpieczeństwo i właściwe zarządzanie niebezpiecznymi chemikaliami.

4.5

Poza tym Komitet uważa, że należałoby wprowadzić pewne zmiany do postanowień rozporządzenia w celu uzupełnienia braków w zakresie kwestii operacyjnych, jak również w celu rozwiązania trudności napotkanych przy stosowaniu przepisów, a wykazanych w sprawozdaniu za okres 2003-2005 r.

4.6

Komitet popiera zatem zamiar Komisji, by wykorzystać konieczność skorygowania podstawy prawnej rozporządzenia zgodnie z orzeczeniem Trybunału (na temat tej sprawy miał już swojego czasu okazję się wypowiedzieć (13)) do zwiększenia skuteczności przepisów wspólnotowych, wprowadzając większą jasność, przejrzystość i pewność prawną tak dla eksporterów, jak i importerów.

4.7

Komitet uważa, że należy zadbać o pewność prawną, jednoznaczność i przejrzystość nowych proponowanych przepisów wspólnotowych dzięki udoskonaleniu definicji terminów „eksporter”, „preparat” oraz „chemikalia podlegające procedurze PIC”.

4.8

Mając na względzie uproszczenie, usprawnienie procedur biurokratycznych oraz oszczędność czasu, EKES uznaje za godne pełnego poparcia uwzględnienie możliwości wywozu na zasadzie tymczasowej przy jednoczesnej kontynuacji procedur w celu uzyskania wyraźnej zgody, jak również możliwości odstępstwa od obowiązku uzyskania zgody w wypadku chemikaliów wywożonych do państw OECD.

4.9

Komitet podkreśla również, jak ważne jest, by wnioski o zgodę i jej okresowy przegląd były składane za pośrednictwem Komisji w celu uniknięcia zbędnego nakładania się i dublowania wniosków, jak również pomyłek i braku pewności w państwach przywozu. Uważa również, że zasoby finansowe i ludzkie, jakimi dysponują służby Komisji i w szczególności WCB w tej dziedzinie powinny być w stanie zapewnić również ujednolicone pakiety informacyjne i szkoleniowe, wytyczne oraz karty charakterystyki bezpieczeństwa dla różnych kategorii użytkowników, jak również prowadzenie dialogu z państwami przywozu, szczególnie krajami rozwijającymi się, tak by określić i wyjaśnić problemy związane z powiadomieniami o przywozie/wywozie.

4.9.1

Komitet podkreśla raz jeszcze, jak ważne jest, by, ze względu na poważne skutki wypadków przy pracy, niejednokrotnie spowodowanych przez niebezpieczne chemikalia, przy uwzględnieniu także międzynarodowych konwencji MOP w tym zakresie (14), informacje na etykiecie i na kartach charakterystyki bezpieczeństwa były sformułowane w języku państwa przywozu, co będzie korzystne dla użytkowników pośrednich i końcowych, szczególnie dla tych prowadzących działalność w rolnictwie i w MŚP.

4.10

Komitet uważa, że kluczowym elementem dla skutecznego, prawidłowego i przejrzystego funkcjonowania mechanizmów wprowadzonych przez proponowane przepisy są systemy kontroli celnej oraz pełna współpraca pomiędzy urzędami celnymi a wyznaczonymi organami krajowymi (DNA) przy stosowaniu rozporządzenia. Proponowane udoskonalenia dotyczące wprowadzenia do nomenklatury scalonej „flag ostrzegawczych” oraz opracowanie nowej wersji bazy danych EDEXIM specjalnie dla organów celnych powinny być uzupełnione regularnymi i ujednoliconymi działaniami o charakterze informacyjnym i szkoleniowym na szczeblu wspólnotowym.

4.11

Zdaniem Komitetu nowe przepisy powinny przewidywać szczególnie dla nowych państw członkowskich opracowanie wytycznych dotyczących stosowania produktów oraz dokumentacji informacyjnej, a także prowadzenie szkoleń według standardów wspólnotowych.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/44

1.1

Komitet przyjmuje z zadowoleniem wniosek Komisji mający na celu opracowanie nowego rozporządzenia dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin (grzybobójczych, owadobójczych, herbicydów i innych przeznaczonych do stosowania w rolnictwie i ogrodnictwie).

1.2

Innym priorytetem najwyższej wagi jest nie tylko wprowadzenie do obrotu bezpiecznych i dobrych jakościowo środków ochrony roślin, lecz również bezpieczne i zrównoważone ich stosowanie. Komitet z zadowoleniem przyjmuje więc przedstawienie przez Komisję, równocześnie ze wspomnianym wyżej dokumentem, wniosku dotyczącego dyrektywy określającej zrównoważone stosowanie środków ochrony roślin.

1.3

Komitet zauważa, że motywy wyrażone we wniosku dotyczącym rozporządzenia kładą silny nacisk na zapobieganie szkodliwemu oddziaływaniu środków ochrony roślin na człowieka i środowisko oraz na jego ograniczanie tego oddziaływania. Zdaniem Komitetu podstawowe znaczenie ma zapobieganie szkodliwym następstwom stosowania środków ochrony roślin dla środowiska i człowieka. Komitet podkreśla, że zrównoważone podejście wymaga uwzględnienia również interesów gospodarczych. Większość współczesnych konsumentów, oprócz rosnącego zainteresowania produktami pochodzącymi z upraw ekologicznych (organic farming), jest przede wszystkim zainteresowana produktami dobrej jakości, dostępnymi ponadto przez cały rok i po przystępnej cenie. Zatem bezpieczeństwo produktów dla konsumenta stanowi warunek bezwzględny. Wymaga to sporego wysiłku w ramach łańcucha wartości produkcji rolnej. Dostępność bezpiecznych i dobrych jakościowo środków ochrony roślin jest z tego powodu niezbędna.

1.4

Komitet wyraża zaniepokojenie wprowadzeniem kryteriów dopuszczania środków ochrony roślin na podstawie wewnętrznych właściwości substancji czynnych oraz skutkami, które te działania mogą mieć dla innowacji odnośnie do produktów nowych i lepszej jakości. W razie ścisłego zastosowania tych kryteriów może się okazać, że substancja, która nie odpowiada jednemu z kryteriów, ale jest lepsza pod względem wszystkich innych kryteriów, nie otrzyma pozwolenia. EKES wzywa do przeprowadzenia oceny ryzyka, która pozwoliłaby oszacować rzeczywiste stosowanie tych środków i stwarzane zagrożenie.

1.5

Komitet jest zdania, że propozycja stref obowiązywania zezwoleń na środki oraz wzajemnego uznawania stanowi pierwszy krok ku całkowitej harmonizacji zezwoleń w Europie. EKES sugeruje, by wzajemne uznawanie pozwoleń stało się również możliwe między strefami, w wypadku (sąsiadujących ze sobą) obszarów o podobnych uwarunkowaniach klimatycznych i rolniczych.

1.6

EKES zgadza się z zasadą oceny porównawczej środków ochrony roślin zawierających substancje nadające się do zastąpienia. Komitet opowiada się jednakże za zmniejszoną częstotliwością oceny oraz za zastosowaniem normalnego okresu ochrony danych dla tych substancji, aby zachować pewną chęć inwestowania w te substancje ze strony przemysłu oraz uniknąć zastojów w sektorze rolniczym.

1.7

EKES jest zdania, że wniosek nie zachęca w sposób wystarczający do wydawania zezwoleń na środki ochrony roślin przeznaczone dla drobnych zastosowań. Komitet proponuje dwa rodzaje działań na rzecz poprawy sytuacji. Po pierwsze, sugeruje wprowadzenie systemu, według którego pierwsza osoba, która złoży wniosek, korzysta z dłuższego okresu ochrony danych, w miarę dochodzenia drobnych zastosowań. Po drugie, zachęca Komisję do opracowania zaktualizowanego wykazu — na potrzeby państw członkowskich — wyszczególniającego wszystkie dozwolone (drobne) zastosowania.

2.1.1

Środki ochrony roślin używane są w celu ochrony roślin oraz w interesie ich zdrowia. Umożliwiają one rolnikom zwiększenie wydajności oraz bardziej elastyczną produkcję. Dają im również gwarancję niezawodnego uzyskania pewnych produktów (spożywczych) po przystępnej cenie w ich własnym regionie.

2.1.2

Większość konsumentów europejskich jest coraz bardziej wymagająca i oczekuje, że żywność będzie dobrej jakości i będzie dostępna przez cały rok, przy czym bezwzględnym warunkiem i oczywistym wymogiem jest w tym względzie bezpieczeństwo żywności. Stawia to poważne wyzwania przed łańcuchem produkcji rolnej. Konieczne jest dysponowanie wystarczająco szerokim wachlarzem bezpiecznych i dobrych jakościowo środków ochrony roślin, by być w stanie sprostać wymaganiom tej dużej grupy konsumentów.

2.1.3

Z drugiej strony należy uwzględnić wiele innych czynników: stosowanie środków ochrony roślin może wpływać na ekosystemy rolnicze, może stanowić zagrożenie dla zdrowia użytkowników, wpływać na jakość żywności i powodować szkodliwe skutki dla ich zdrowia, zwłaszcza jeśli w żywności pozostaną szkodliwe pozostałości po środkach ochrony roślin wskutek niewłaściwego użycia takich środków (w sposób niezgodny z zaleceniami).

2.2.1

Omawiany tutaj wniosek dotyczący rozporządzenia zastępuje obowiązującą obecnie dyrektywę 91/414/EWG dotyczącą wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, która ma na celu zapobieganie zagrożeniom u źródła dzięki kompleksowej procedurze oceny ryzyka dla każdej substancji czynnej i produktów, które ją zawierają, zanim wyda się zezwolenia na ich wprowadzenie do obrotu i stosowanie.

2.2.2

Uchyla on również obowiązującą obecnie dyrektywę 79/117/EWG zakazującą wprowadzania na rynek i stosowania środków ochrony roślin zawierających niektóre substancje czynne.

2.2.3

Wspólnotowe ramy regulacyjne dotyczące środków ochrony roślin obejmują między innymi rozporządzenie (WE) 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG, która ustala najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości (NDP) substancji czynnych w produktach rolnych.

2.2.4

Wraz z omawianym wnioskiem dotyczącym rozporządzenia przedstawiono wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej ramy dla działań Wspólnoty mające na celu osiągnięcie zrównoważonego stosowania pestycydów (COM(2006) 373 wersja ostateczna). Zamierza się objąć tą dyrektywą stosowanie i dystrybucję pestycydów, tym bardziej że nie zostało to przewidziane w omawianym wniosku.

2.3.1

Po ocenie dyrektywy 91/414/EWG przeprowadzonej przez Komisję, Parlament Europejski i Rada wniosły w 2001 r. o powtórne przeanalizowanie dyrektywy w celu:

2.3.2

Po bardzo intensywnym okresie konsultacji (trwającym 5 lat) ze wszystkimi zainteresowanymi stronami oraz po przeprowadzeniu analizy oddziaływania, Komisja przedstawiła w lipcu 2006 r. projekt nowelizacji dyrektywy 91/414/EWG. Komisja zdecydowała się zastąpić dyrektywę rozporządzeniem, kierując się troską o uproszczenie i wzmożoną harmonizację prawodawstwa państw członkowskich UE.

2.4.1

Wykaz pozytywny substancji czynnych jest ustanawiany na szczeblu wspólnotowym przez Stały Komitet ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt. Zezwolenie na substancje czynne odbywa się na podstawie szeregu jasno określonych kryteriów mających na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony ludzi, zwierząt i środowiska.

2.4.2

Podczas oceny substancji czynnej musi zostać spełnione przynajmniej wymaganie bezpiecznego stosowania przez użytkownika i konsumenta, nie może też zostać stwierdzony żaden niedopuszczalny wpływ na środowisko. Ustala się jasny harmonogram działań dla różnych etapów oceny oraz podejmowania decyzji dotyczących zatwierdzenia substancji czynnych.

2.4.3

Państwa członkowskie zachowują odpowiedzialność za krajowe zezwolenia dla środków ochrony roślin. Środki te muszą opierać się na substancjach znajdujących się na zatwierdzonej liście substancji czynnych.

2.4.4

W trakcie oceny krajowej dokumentacji dotyczącej zezwoleń, państwa członkowskie powinny, w danym wypadku, zastosować jednolite kryteria oraz wziąć pod uwagę warunki krajowe.

2.4.5

Jeśli chodzi o substancje stwarzające niskie lub normalne ryzyko, Komisja przewiduje system „zezwoleń strefowych” wprowadzający obowiązek wzajemnego uznania zezwoleń na środki ochrony roślin. W myśl tego systemu dane państwo należące do jednej z trzech zaproponowanych stref klimatycznych (Komisja podzieliła UE na trzy strefy) przystępuje do oceny wniosku o zezwolenie krajowe na daną substancję. Powinna ona być dozwolona jedynie w krajach członkowskich, w których producent danej substancji zwrócił się z prośbą o wzajemne uznawanie zezwoleń.

3.1.1

W preambule omawianego dokumentu wymienione są motywy, które doprowadziły do wniosku dotyczącego rozporządzenia. Należy włączyć do nich w sposób wyraźny znaczenie wystarczającej dostępności środków ochrony roślin dla stałego zaopatrzenia wymagającego konsumenta, jakim jest konsument europejski, w bezpieczną żywność wysokiej jakości.

3.2.1

Omawiany dokument nie przewiduje możliwości przyznania przez państwo członkowskie tymczasowego zezwolenia krajowego. Skutkiem tego może być opóźnienie wprowadzenia na rynek ulepszonych substancji w porównaniu z obecnie panującą sytuacją. Komisja stara się temu zapobiec, przewidując krótsze terminy mające ułatwić szybsze wpisywanie nowych substancji na pozytywny wykaz substancji czynnych.

3.2.2

Komitet proponuje zawrzeć w rozporządzeniu możliwość udzielenia tymczasowego zezwolenia na szczeblu krajowym w przypadku, gdyby ustalone terminy zostały przekroczone z powodu opóźnień administracyjnych oraz w przypadku spełnienia obowiązku wynikającego z rozporządzenia (WE) 396/2005 dotyczącego najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości.

4.1.1

Artykuł 4 wniosku stanowi o kryteriach zatwierdzania substancji czynnych i odsyła w tym względzie do załącznika II. W przypadku ścisłego zastosowania tych kryteriów może się zdarzyć, że substancje czynne nie zostaną zatwierdzone na podstawie tylko jednej właściwości, gdyż zawsze muszą być spełnione wszystkie wymogi.

4.1.2

Takie kryteria dopuszczania środków ochrony roślin, które opierają się jedynie na wewnętrznych właściwościach zawartych w nich substancji czynnych i nie uwzględniają ani rzeczywistego stosowania, ani poziomu zagrożenia, podważają zasadę podejmowania decyzji opartych na ocenie ryzyka. Następstwem tego będzie stopniowe znikanie z rynku istniejących produktów i zastosowań, które mogłyby okazać się potrzebne wobec konieczności zapewnienia dostępu do szerokiego wachlarza produktów.

4.1.3

W ten sposób artykuł 4 sprzeciwia się wprowadzeniu na rynek innowacyjnych produktów, które poprawiono w zakresie wszystkich kryteriów, lecz nie zdołano spełnić wymagań jednego z nich. Komitet nie może zgodzić się z takim podejściem, gdyż niepotrzebnie hamuje ono innowacje w zakresie nowych i lepszych substancji. Jest zdania, że wewnętrzne kryteria zatwierdzania substancji czynnych powinny zostać użyte jedynie w przypadku określenia substancji nadających się do zastąpienia, a nie w przypadku odrzucenia produktów z góry, bez pogłębionej analizy.

4.2.1

Komitet jest zdania, że system stref obowiązywania zezwoleń na środki oraz wzajemnego uznawania stanowi pierwszy krok ku całkowitej harmonizacji europejskiego systemu wprowadzenia do obrotu środków ochrony roślin.

4.2.2

Wprowadzenie obowiązku wzajemnego uznawania zezwoleń w państwach przynależących do jednej strefy jednocześnie ze zwykłą procedurą zezwoleń na szczeblu krajowym pozwala uniknąć podwójnych wysiłków w państwach członkowskich i zapewnia szybszy dostęp do innowacyjnych i ekologicznych środków ochrony roślin.

4.2.3

Komitet proponuje, by umożliwić wzajemne uznawanie zezwoleń między strefami w przypadku państw sąsiadujących, posiadających podobne warunki produkcji.

4.2.4

Odnośnie do stosowania w szklarniach oraz po zbiorze, Komisja proponuje podejście, które przewiduje obowiązek wzajemnego uznawania przez wszystkie państwa członkowskie w każdej ze stref (art. 39). Komitet uważa, że należy rozszerzyć ten system na obróbkę nasion, jako ważną część zintegrowanej walki ze szkodnikami (IPM).

4.3.1

Odnośnie do środków ochrony roślin opartych na bardziej niebezpiecznych substancjach (nadających się do zastąpienia), państwo członkowskie zobowiązane jest przeprowadzić ocenę porównawczą w ciągu czterech lat od wydania zezwolenia (art. 48). Ocena ta ma na celu znalezienie alternatywnego produktu pozwalającego zastąpić produkt bardziej niebezpieczny, chyba że ten ostatni okaże się pomocny w dalszej ochronie roślin w przypadku pojawienia się odporności.

4.3.2

Komitet uważa, że przeprowadzanie oceny raz na cztery lata oraz siedmioletni okres ochrony dokumentacji odnośnie substancji nadających się do zastąpienia nie stanowią wystarczającego zabezpieczenia dla przemysłu i doprowadzą do przedwczesnego wycofania tych produktów z obiegu, co mogłoby mieć negatywne skutki pod względem zapewnienia wystarczających ilości produktów oraz odporności i drobnych zastosowań.

4.3.3

Komitet opowiada się za zmniejszoną częstotliwością oceny oraz za zastosowaniem normalnego okresu ochrony danych dla tych substancji, które nadają się do zastąpienia, aby zachować pewną chęć inwestowania w te substancje ze strony przemysłu oraz uniknąć zastojów w sektorze rolniczym oraz w łańcuchu wartości produkcji rolnej w kierunku konsumenta.

4.4.1

Artykuł 49 umożliwia, szczególnie użytkownikom i organizacjom zawodowym, rozszerzenie zezwolenia dla produktu ochrony roślin w przypadku drobnych zastosowań. Zachęca również państwa członkowskie do stworzenia i aktualizowania wykazu drobnych zastosowań.

4.4.2

Komitet z zadowoleniem przyjmuje treść tego artykułu, lecz stwierdza, że nie stanowi on dla posiadaczy zezwoleń wystarczającej zachęty, by rozszerzyć je na drobne zastosowania.

4.4.3

Komitet proponuje wynagradzanie posiadaczy zezwoleń w formie przedłużenia okresu ochrony danych, jeśli po otrzymaniu zezwolenia będą wnioskować o rozszerzenie na drobne zastosowania jako pierwsi.

4.4.4

Komitet proponuje, aby Komisja Europejska ułatwiła utworzenie europejskiego centralnego wykazu drobnych zastosowań, z którego mogłyby korzystać państwa członkowskie, zamiast proponowanych list, które miałyby być opracowane przez poszczególne państwa członkowskie, o czy mowa w art. 49 ust. 6.

4.5.1

Rozporządzenie przewiduje obowiązek poinformowania wszystkich sąsiadów, którzy mogą być narażeni na przenoszenie aerozoli, przed użyciem środka, a także tych, którzy zażądali poinformowania (art.30).

4.5.2

Komitet jest zdania, że w przypadku stosowania środków ochrony roślin przejrzystość jest bardzo racjonalną kwestią, niemniej proponowany obowiązek informowania narusza zaufanie do ustawodawstwa, na którym opiera się wprowadzenie do obrotu środków ochrony roślin. Mamy w istocie do czynienia z produktami uznanymi za bezpieczne, natomiast obowiązek informowania może wzbudzać odmienne przypuszczenia.

4.5.3

Komitet uważa ponadto, że wdrożenie tego artykułu nie zapewnia wzajemnego zrozumienia pomiędzy użytkownikami i sąsiadami, lecz może właśnie łamać spójność społeczną w społecznościach wiejskich, gdyż obowiązek informowania może powodować przekonanie, że używane produkty są niebezpieczne. Skutki tego przepisu byłyby zatem odwrotne do zamierzonych.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/47

1.1

Komitet z zadowoleniem przyjmuje proponowaną dyrektywę, w której zaprezentowano starannie przemyślane i pragmatyczne podejście do kwestii zmniejszenia i kompensacji szybko rosnącej ilości gazów cieplarnianych emitowanych przez sektor lotniczy.

1.2

Poprzez objęcie sektora lotniczego europejskim systemem handlu uprawnieniami do emisji (ETS) sam system zostaje potencjalnie wzmocniony i zyskuje na znaczeniu jako wzorcowy model rozwiązania problemu emisji dwutlenku węgla w skali światowej.

1.3

Wniosek jest realistyczny. Uznaje się w nim siłę politycznych, gospodarczych i konsumenckich nacisków na kontynuowanie rozwoju pasażerskiego i towarowego transportu lotniczego, sięgając jednocześnie po mechanizm rynkowy ETS w celu kompensacji jednego z głównych szkodliwych oddziaływań sektora lotniczego na otoczenie zewnętrzne.

1.4

Wniosek ma jednak również słabe punkty. Jest on bowiem ściśle związany z ETS — systemem, który spotkał się z krytyką ze strony wielu zainteresowanych podmiotów, który musi dopiero się sprawdzić, i który z kolei oparty jest na przyznawaniu w sposób sprawiedliwy przydziałów emisji dwutlenku węgla, pomysłowych i innowacyjnych inwestycjach w zmniejszanie emisji dwutlenku węgla oraz na wdrażaniu krajowych planów rozdziału uprawnień przez państwa członkowskie.

1.5

EKES z zadowoleniem przyjmuje fakt, że systemem objęto wszystkie loty do lub z Europy, począwszy od roku 2012, uważa jednak, że punktem startowym powinien być rok 2011 r., tak jak ma to miejsce w odniesieniu do operatorów europejskich.

1.6

Komitet odnotowuje fakt, że dyrektywa dopuszcza włączenie do systemu także kredytów z elastycznych projektów „zewnętrznych” z mechanizmu wspólnego wdrażania lub mechanizmu czystego rozwoju (JI/CDM). Wsparcie dla zmniejszenia emisji dwutlenku węgla i certyfikowanych systemów energii odnawialnej/efektywności energetycznej w krajach rozwijających się jest godne pochwały pod warunkiem utrzymania ścisłych kontroli.

1.7

Komitet uznaje, że to złożona kwestia, sądzi jednak, że wniosek jest dość mętny i że jego autorom nie udało się jasno ukazać związanych z nią korzyści. Wniosek odwołuje się na różne sposoby i na różnorakich szczeblach do UE jako całości, do poszczególnych państw członkowskich, rozmaitych sektorów przemysłu i opinii publicznej. W szczególności należy podkreślić pozytywny potencjał dyrektywy w zakresie wspierania i wzmacniania ETS. Zauważyć też trzeba, że niezbędne będzie czynne, uzupełniające wsparcie ze strony innych działów Komisji, zwłaszcza Dyrekcji Generalnej ds. Transportu i Energii oraz Dyrekcji Generalnej ds. Badań.

1.8

EKES zaleca zatem:

1.8.1

Wykorzystanie włączenia lotnictwa do ETS jako szansy na przegląd systemu, skorygowanie istniejących niedociągnięć i wzmocnienie słabych punktów, tak by umożliwić rozwój rzeczywistego i sprawnego rynku handlu emisjami dwutlenku węgla, co stanowi element o zasadniczym znaczeniu dla wsparcia realizacji zobowiązania UE do ograniczenia emisji o 20 % do roku 2020 r.

1.8.2

Obniżenie zaproponowanego limitu emisji, by lotnictwo stanęło przed koniecznością dokonania zmian porównywalnych z działaniami innych sektorów objętych ETS.

1.8.3

Likwidację lub znaczne ograniczenie proponowanego przyznawania darmowych przydziałów operatorom przy wymogu, by wszystkie przydziały, bądź ich większość, były sprzedawane w drodze licytacji.

1.8.4

Zastosowanie powszechnego limitu zakupu kredytów z systemów JI/CDM, w celu zapewnienia, że w UE dojdzie do proporcjonalnie dużej redukcji emisji.

1.8.5

Uwzględnienie perspektywicznego planowania, jeśli chodzi o to, jak skutki dyrektywy zostaną przedstawione opinii publicznej. Przyczyni się to nie tylko do dalszego zwiększenia powszechnej świadomości wpływu lotnictwa na zmiany klimatu, lecz także powinno sprzyjać większej otwartości w kwestii następstw finansowych systemu dla klientów i operatorów oraz zminimalizować ryzyko czerpania nieoczekiwanych zysków.

1.8.6

By dać pozytywny przykład, należy zwrócić się do państw członkowskich o dobrowolne zrównoważenie emisji z lotów odbywanych przez szefów państw lub rządów bądź ministrów, ponieważ loty te są obecnie wyłączone z tego typu przepisów ze względów administracyjnych (loty obsługiwane głównie przez jednostki wojskowe).

1.8.7

Bardzo wysoki priorytet należy nadać także uzupełniającym pracom nad sposobami zmniejszenia emisji dwutlenku węgla nieobjętymi systemem ETS. Chodzi tu m.in. o takie środki, jak usuwanie barier prawnych utrudniających działania podatkowe i regulacyjne (szczególnie w dziedzinie paliwa lotniczego), ograniczanie emisji tlenku azotu, poprawa zarządzania ruchem lotniczym oraz badania nad większą sprawnością silników samolotowych i statków powietrznych.

2.1

Lotnictwo było i pozostaje integralną i kluczową częścią rozwijającej się światowej gospodarki. Dziedzina ta pod wieloma względami stanowi przykład sukcesu. Począwszy od roku 1960 r. odnotowywano w niej roczny średni wzrost o 9 %, która to wartość jest 2,4 razy większa od wartości wzrostu światowego PKB. Wzrost ten nadal się utrzymuje i zgodnie z obecnymi trendami transport lotniczy wzrośnie dwukrotnie do roku 2020 r.

2.2

Sukces ten w nieunikniony sposób zrodził problemy, takie jak rozrost lotnisk i ich oddziaływanie w skali lokalnej, jednakże w kontekście zmian klimatycznych coraz bardziej zwraca się uwagę na to, jak wywoływane przez lotnictwo emisje gazów cieplarnianych i innych przyczyniają się do globalnego ocieplenia. Sektor lotniczy, jako sektor usługowy, wytwarza 0,6 % ekonomicznej wartości dodanej UE, lecz zarazem 3,4 % jej emisji gazów cieplarnianych. Emisje wywołane przez lotnictwo w UE wzrosły o 87 % od roku 1990 r., podczas gdy łączna ilość emisji gazów cieplarnianych ze wszystkich źródeł spadła w UE w tym samym okresie o 3 %.

2.3

Loty międzynarodowe zawsze w historii były zwolnione z podatku i nie zostały objęte celami protokołu z Kioto. Jeśli uwzględnić długi okres użytkowania statków powietrznych oraz możliwości dalszego zwiększenia sprawności technicznej i operacyjnej, wzrost sektora lotniczego oznacza, że będzie on emitował coraz więcej gazów cieplarnianych, podkopując sens wysiłków podejmowanych w innych sektorach, w których wprowadza się ograniczenia emisji. Mimo że w sektorze tym odnotowano, ogólnie rzecz biorąc, znaczne postępy, jeśli chodzi o regulacje, koordynację i wdrażanie w dziedzinie bezpieczeństwa, to jednak trudno było osiągnąć międzynarodowe porozumienie w kwestiach środowiska, które mogą mieć także wpływ na interesy handlowe.

2.4

Komisja od pewnego czasu poszukiwała sposobu, w jaki mogłaby wspierać lub wymuszać ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w sektorze lotniczym. W 2005 r. przyjęła komunikat w sprawie ograniczenia wpływu lotnictwa na zmiany klimatyczne (1). W kwietniu 2006 r. w opinii w sprawie tegoż komunikatu (2) EKES doszedł do wniosku, że niezbędne są dodatkowe środki polityki zmierzające do kontrolowania wpływu lotnictwa na zmiany klimatu, i zalecił m.in. uwzględnienie lotnictwa w systemie handlu emisjami UE. Podobne stanowisko zajęli Rada Ministrów ds. Środowiska, Rada Europejska i Parlament Europejski. Obecnie Komisja zaproponowała dyrektywę — będącą przedmiotem niniejszej opinii — w której uwzględniono lotnictwo we wspólnotowym systemie handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych.

3.1

We wstępie do proponowanej dyrektywy zauważa się, że wzrost emisji w sektorze lotniczym mógłby do roku 2012 zniwelować ponad jedną czwartą wkładu UE w ochronę środowiska wniesionego w ramach protokołu z Kioto. Osiągnięcie porozumienia międzynarodowego okazuje się trudne, jednak proponowana dyrektywa zmierza do przedstawienia modelu działania na szczeblu światowym i jest jedyną inicjatywą oferującą taką możliwość.

3.2

Omawiany wniosek zmienia dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w taki sposób, by system ten objął lotnictwo. W towarzyszącej wnioskowi ocenie wpływu dochodzi się do wniosku, że podczas gdy handel przydziałami emisji jest najskuteczniejszym rozwiązaniem służącym zmniejszeniu wpływu lotnictwa na zmiany klimatyczne, oddziaływanie środków „tylko w niewielkim stopniu wpływałoby na przewidywany wzrost popytu”, a zatem na ilość emisji (3). Należy więc zrozumieć, że celem omawianego wniosku nie jest ograniczenie wzrostu sektora lotniczego samo w sobie, lecz zapewnienie, że niektóre szkodliwe dla środowiska skutki zostaną zniwelowane dzięki działaniom prowadzonym głównie w innych sektorach gospodarki.

3.3

Obecny unijny system ETS (4) obejmuje 12 000 energochłonnych instalacji przemysłowych, które odpowiadają za 50 % wszystkich emisji dwutlenku węgla w UE. Zgodnie z wnioskiem linie lotnicze otrzymają zbywalne przydziały rocznych emisji dwutlenku węgla na pewnym poziomie, których ogólny limit określony jest na podstawie rocznego poziomu emisji spowodowanych przez sektor lotniczy w trzyletnim okresie 2004-2006 r. Operatorzy mogą odsprzedać na rynku ETS swoje nadwyżki przydziałów lub nabyć dodatkowe przydziały, tj. przydziały pochodzące z instalacji przemysłowych, w których ograniczono emisje, lub z projektów w zakresie czystej energii w krajach trzecich, zgodnie z mechanizmami protokołu z Kioto.

3.4

Zakres proponowanej dyrektywy obejmie emisje pochodzące z lotów odbywanych na terenie UE od roku 2011 r. oraz ze wszystkich lotów odbywanych do i z lotnisk UE począwszy od roku 2012 r. Dotyczyłaby ona zarówno unijnych, jak i zagranicznych operatorów statków powietrznych. Szacuje się, że do roku 2020 wniosek mógłby spowodować wzrost kosztu biletu powrotnego na lot w obrębie UE o 1,8-9 EUR, a odpowiednio więcej w wypadku lotów na długie dystanse, tj. np. 8-40 EUR w wypadku biletu powrotnego do Nowego Jorku. Niezwykle skromne oddziaływanie takiej opłaty na linie lotnicze, które charakteryzują się elastycznością cenową, jest powodem tego, że system wydaje się mieć niewielki wpływ na wzrost.

3.5

Należy zauważyć, że Komisja uznaje, iż uwzględnienie lotnictwa w ETS jest tylko jednym z możliwych kroków, które należy poczynić na szczeblu międzynarodowym w celu podjęcia problemu narastającego wpływu emisji pochodzących z lotnictwa na klimat. Sugeruje ona, by przeprowadziwszy analizy oddziaływania w 2008 r., wysunąć propozycje dotyczące emisji tlenku azotu. Także Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (ICAO) zamierza przedstawić kolejne propozycje na sesji swojego Zgromadzenia we wrześniu 2007 r., choć pewne oznaki wskazują na to, że powstaje presja, która celem jest osłabienie i podkopanie inicjatywy UE.

4.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje fakt, że włączenie lotnictwa do ETS to pierwsza inicjatywa na szczeblu międzynarodowym, której celem jest zmuszenie sektora transportu lotniczego do zapłacenia części kosztów środowiskowych, które od chwili swego powstania przerzucał on na inne sektory. EKES z zadowoleniem przyjmuje także fakt uwzględnienia operatorów spoza UE. Ponadto proponowany system wymagać będzie, by statki powietrzne o mniejszej efektywności zużycia paliwa korzystały z większych przydziałów emisji, co dostarczy skromnego bodźca do zwiększania sprawności technicznej i operacyjnej. Ponieważ obciążenie tanich linii lotniczych jest przeciętnie o 10 % większe niż linii regularnych, wniosek będzie miał nieco mniejszy wpływ na tanich przewoźników, zachęcając jednocześnie wszystkie linie lotnicze do obniżenia cen na wolne miejsca.

4.2

Komitet uznaje, że wszystkie środki dotyczące optymalizacji trasy lotu, paliw alternatywnych, udoskonalenia konstrukcji oraz wyższych współczynników załadunku przyczynią się w jakiś sposób do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Większość z nich wszakże była czynnie stosowana w lotnictwie od 1990 r., a jednak emisje wzrosły od tego czasu o ponad 85 % — wartość ta nadal rośnie wskutek znacznego zwiększenia się liczby przewożonych pasażerów i towarów.

4.3

W omawianej dyrektywie proponuje się podejść do kwestii coraz większego wpływu lotnictwa na zmiany klimatyczne poprzez włączenie tego sektora do EU-ETS. EU-ETS stanowi jedyny międzynarodowy, rynkowy mechanizm regulacyjny i kompensacyjny CO2 na dużą skalę, lecz w okresie próbnym, który potrwa do 2007 r., doświadcza poważnych problemów początkowych. Jest to w dużym stopniu spowodowane przyznawaniem nadmiernych przydziałów przez państwa członkowskie. Aby EU-ETS mógł sprostać celom instrumentu rynkowego na rzecz zredukowania emisji CO2, Komisja musi, przy poparciu wszystkich państw członkowskich, wykazać się zdecydowaniem w określaniu i stosowaniu kwot emisji oraz w zapewnianiu ich przestrzegania.

4.4

W praktyce włączenie lotnictwa do ETS może przynieść spore korzyści mechanizmowi. Lotnictwo jest mniej podatne na wahania cen niż większość przemysłowych sektorów obróbki i wytwarzania energii odpowiedzialnych obecnie za najwięcej emisji dwutlenku węgla. Wraz z (nieuniknionym) wzrostem emisji CO2 z lotnictwa w ramach systemu ETS pojawią się nowe, znaczące fundusze, dostarczając inwestycji dla dalszego ograniczania emisji w innych sektorach. Podczas gdy sam sektor lotniczy ma niewielkie możliwości, jeśli chodzi o ograniczanie emisji dwutlenku węgla, to może on przyciągnąć fundusze, które umożliwią innym sektorom podjęcie działań w tym obszarze.

4.5

Dla przykładu Komisja szacuje, że do 2020 r. dzięki dyrektywie uda się zmniejszyć emisję netto gazów cieplarnianych o 183 mln ton CO2 w porównaniu z dotychczasowymi działaniami. Nie da się precyzyjnie określić ceny dwutlenku węgla we wspomnianym okresie; zależy to od solidnego systemu przyznawania przydziałów. Jeśli jednak lotnictwo zakupiłoby w tym okresie 100 mln ton po średniej cenie 30 EUR, to do celów redukcji emisji CO2 znalazłoby się w zasadzie 3 miliardy EUR.

4.6

EKES rozpoczął w 2007 r. szeroko zakrojony program wspierania w społeczeństwie obywatelskim działań i sprawdzonych wzorców w zakresie zmian klimatu, których integralną częścią jest zmniejszanie dalszego udziału w emisji gazów cieplarnianych. Chociaż Komitet odnotowuje fakt, że z pragmatycznego punktu widzenia wniosek stanowi najlepsze podejście do włączenia lotnictwa w strategię redukcji emisji dwutlenku węgla, to jednak pragnie wskazać, że proponowana dyrektywa praktycznie nie przyczyni się do zmniejszenia stale rosnących emisji gazów cieplarnianych z sektora transportu lotniczego. Stwarza to poważny problem w związku z wizerunkiem. Sektor lotniczy stanowi już obecnie najszybciej rozwijające się źródło emisji gazów cieplarnianych w Europie, a dyrektywa zezwala tej branży na położenie nacisku na rozwój bez wymagania ograniczeń w emisji. Społeczeństwo powinno zrozumieć, że dzięki dyrektywie można uzyskać znaczące zasoby, które w ramach rekompensaty zostaną przeznaczone na redukcję emisji CO2.

5.1

Jeśli chodzi o wyznaczony cel znacznego zredukowania emisji pochodzących z przemysłu proponowana dyrektywa jest nieścisła w swojej terminologii. Ponieważ linie lotnicze mogą nabywać przydziały po cenie „rynkowej”, aby pokryć emisje wykraczające poza przydzielone pułapy, efekty obniżenia emisji gazów cieplarnianych z sektora lotniczego będą minimalne: wielkość redukcji netto szacuje się ewentualnie na 3 % do 2020 r.; to mniej niż wynosi roczny wzrost emisji gazów cieplarnianych z lotnictwa. Z własnych danych Komisji widać, iż marginalna podwyżka cen biletów w niewielkim stopniu wpłynie na popyt na podróże samolotem.

5.2

Rozdając nieodpłatnie przeważającą większość wstępnych przydziałów liniom lotniczym oraz oferując możliwość zakupu w ramach ogólnego systemu ETS (chodzi tu o otwarty, nie zaś zamknięty system dla transportu lotniczego lub nawet dla całości transportu), Komisja akceptuje status quo i nie czyni prawie nic, aby wpłynąć na ciągły i gwałtowny rozwój sektora lotniczego, odpowiedzialnego za emisje gazów cieplarnianych. Jednakże problem leży w tym, że ograniczenie tego rodzaju jest obecnie nie do przyjęcia z politycznego i gospodarczego punktu widzenia. Aby osiągnąć tutaj jakikolwiek postęp, Komisja szacuje, że włączenie lotnictwa do ETS nie tylko doprowadzi do skutecznego ograniczenia wewnętrznej emisji dwutlenku węgla, lecz również, dzięki zrównoważeniu większych emisji CO2 z lotnictwa redukcjami w innych sektorach, dostarczy rzeczywistego bodźca dla rynku oraz środków finansowych dla nowych badań i zastosowań służących redukcji CO2 w innych obszarach.

5.3

Komisja odnotowuje, że przy „zamkniętym” systemie handlu przydziałami, np. jedynie wewnątrz sektora lotniczego, cena za przydział kształtowałaby się na poziomie 114-325 EUR, w odróżnieniu od przyjętej ceny 30 EUR za tonę. Tego typu zamknięty system może doprowadzić do podwyższenia cen biletów o 8-30 EUR na krótkich trasach. Chociaż mogłoby to stanowić bardziej realistyczny sposób zarówno na kontrolowanie popytu, jak i wspieranie oszczędności paliwowej i badań naukowych nad zmniejszaniem emisji, mało prawdopodobne jest, by taki system został poparty na szczeblu unijnym, gdyż istnieją różne priorytety w zakresie transportu. System zamknięty lub ograniczony jedynie do transportu dałby jeszcze mniejsze szanse na osiągnięcie globalnego porozumienia.

5.4

W przedstawionej dyrektywie Komisja przyjęła do wiadomości opartą na dokładnych badaniach analizę, w której stwierdza się, że emisje z samolotów są dwa do czterech razy bardziej szkodliwe dla klimatu niż emisje pochodzące z innych gałęzi przemysłu (5). Komisja nie zdecydowała się jednakże na jej uwzględnienie. (Jest to spowodowane głównie tym, że większość emisji ma miejsce w górnych warstwach atmosfery; dochodzi do tego jeszcze wpływ emisji nie związanych z dwutlenkiem węgla, jak np. smugi kondensacyjne czy tlenki azotu.) Należy podjąć działania uzupełniające, aby zmniejszyć ilość tlenków azotu lub znaleźć sposób na rekompensatę ich obecności.

5.5

Linie lotnicze już obecnie korzystają ze zwolnienia paliwa lotniczego z opodatkowania. Nieodpłatne rozdawanie wstępnych przydziałów emisji dwutlenku węgla dodatkowo zwiększy udzielane przez państwo korzyści w porównaniu z pozostałymi sektorami transportu. Istnieje ryzyko, że operatorzy wykorzystają wprowadzenie systemu ETS do podniesienia cen we wszystkich sektorach. Jeśli Komisja przedstawi społeczeństwu w jasny sposób, jakie będą rzeczywiste skutki finansowe systemu dla branżowych kosztów, to być może uda się ograniczyć nieuczciwe czerpanie zysków.

5.6

Należy poświęcić więcej uwagi „wyjątkom” zaproponowanym w dyrektywie. Na przykład wyłączenie przelotów głów państw, szefów rządów i ministrów wchodzących w skład rządów jest szczególnie niestosowne, jako że grupa ta powinna dawać pozytywny przykład. Choć istnieją podstawy administracyjne do takiego wyłączenia (chodzi głównie o loty obsługiwane przez jednostki wojskowe), należy zwrócić się do państw członkowskich o dobrowolne zrównoważenie emisji z tego rodzaju lotów, na co niektóre kraje już się zdecydowały.

5.7

Ponieważ Komisja wybrała otwarty system, nie da się właściwie uzasadnić faktu, że data bazowa dla systemu nie jest w większym stopniu związana z istniejącymi zobowiązaniami UE w ramach pierwszego etapu protokołu z Kioto (8-procentowa redukcja w latach 2008-2012 w porównaniu z wielkościami z roku 1990 r.) i przyszłymi zobowiązaniami (np. trzydziestoprocentowa redukcja do 2020 r. w porównaniu z rokiem 1990 r.). Wybór roku 2005 r. jako daty odniesienia od razu daje sektorowi „punkt wyjścia”, który jest prawie 100 % wyższy niż w wypadku progu przewidzianego w Kioto. Oczywiście biorąc pod uwagę fakt, że lotnictwo jest pierwszym sektorem transportowym wprowadzonym do systemu EU-ETS, słuszne jest, by dokonać początkowego przydziału zgodnie z zasadami ustalonymi dla systemu EU-ETS.

5.8

Dyrektywa raczej nie będzie miała znaczącego wpływu na spowolnienie wzrostu całkowitych emisji z sektora lotniczego. Jednakże fakt, że dzięki niej uda się być może ustabilizować emisje netto CO2 poprzez system ETS, a tym samym przeznaczyć środki na dalsze redukcje, w dużym stopniu uzasadnia koszty i komplikacje administracyjne związane z jej wdrożeniem. Przedstawiona dyrektywa stanowi więcej niż listek figowy dla sektora lotniczego: może ona pozytywnie zwiększyć świadomość w społeczeństwie, dostarczyć poważnych nowych środków dla zmniejszania emisji dwutlenku węgla oraz stanowić sposób na internalizację kosztów zewnętrznych związanych ze środowiskiem naturalnym, które sektor lotniczy mógł do tej pory ignorować.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/53

1.1

Komitet uważa, że cele reformy — jeżeli będą realizowane w całości — mogą stanowić spójną politykę rozwoju tego ważnego sektora gospodarki rolnej, przemysłowej i żywnościowej Unii Europejskiej.

1.2

Komitet podkreśla z aprobatą fakt potwierdzenia centralnego miejsca organizacji producentów w ramach wspólnej organizacji rynku sektora owoców i warzyw.

1.3

Komitet uważa, że wsparcie finansowe jest zasadniczym elementem spójnej polityki mającej zapewnić konkurencyjność europejskiego sektora warzyw i owoców; wzywa zatem Komisję, by dokładniej zbadała skutki finansowe wdrożonych innowacyjnych rozwiązań, jakkolwiek są one pozytywne i godne pochwały.

1.4

Komitet podkreśla, że wprowadzenie w ramach programów operacyjnych (PO) nowych i ważnych instrumentów wiąże się z obiektywnym zmniejszeniem dostępnych środków na inwestycje i zatrudnienie.

1.5

Komitet popiera strategię Komisji zakładającą ustanowienie całego pierwszego filaru jako spójnej i wyważonej całości do 2013 r., zatem wzywa Komisję, by również w sektorze owoców i warzyw wprowadziła starannie przemyślany program przejściowy, pozwalający wszystkim działającym w nim podmiotom zapoznać się z funkcjonowaniem nowego systemu, i równocześnie w celu udostępnienia europejskim konsumentom odpowiedniej ilościowo i jakościowo oferty.

1.6

Komitet podkreśla z aprobatą politykę Komisji na rzecz aktywnej ochrony środowiska naturalnego. W tym celu zaleca elastyczne rozwiązania wzorowane na praktykach i działaniach różnych podmiotów. W odniesieniu do promocji spożywania produktów owocowo-warzywnych adresowanej do poszczególnych grup konsumenckich, zaleca zastosowanie bardziej wyrazistej strategii w ramach horyzontalnej polityki promocji.

1.7

Komitet zaleca utrzymanie norm handlowych mających na celu ochronę konsumentów, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa sanitarnego i pochodzenia produktów.

2.1

Komisja określa następujące cele:

2.2

Struktura reformy opiera się na trzech zasadniczych opcjach:

2.2.1

Komisja stwierdza, że powyższe cele zostały określone w świetle wymogów zgodności z kryteriami Światowej Organizacji Handlu (WTO), spójności ze zreformowaną wspólną polityką rolną oraz zgodności z obowiązującymi perspektywami finansowymi.

2.2.2

Komisja przypomina, że produkcja warzywno-owocowa 27 państw członkowskich Unii stanowi 3,1 % budżetu Wspólnoty oraz 17 % całej produkcji rolnej UE.

2.2.3

Środki przewidziane we wniosku dotyczącym reformy, przeznaczone na świeże warzywa i owoce, zostają utrzymane na poziomie 4,1 % wartości produkcji wprowadzonej do obrotu przez organizacje producentów, natomiast pułapy krajowe dotyczące przetworów zostają przeniesione do systemu jednolitej płatności na gospodarstwo zgodnie z wartościami historycznymi dla poszczególnych państw, a w przypadku nowych państw członkowskich — zgodnie z wartościami określonymi na podstawie traktatów o przystąpieniu.

2.2.4

W regionach, w których producenci są słabo zorganizowani, dopuszcza się asygnatę dodatkowych środków finansowych o charakterze krajowym.

2.2.5

Współfinansowanie programu operacyjnego utrzymano na poziomie 50 %, z wyjątkiem pewnych szczególnych przypadków, gdy osiąga ono 60 % (działania o charakterze transnarodowym, programy realizowane na zasadzie międzybranżowej, produkcja ekologiczna, producenci z nowych państw członkowskich, połączenia OP, regiony najbardziej oddalane oraz regiony, w których organizacje producentów wprowadzają do obrotu mniej niż 20 % ogólnej produkcji owoców i warzyw).

2.2.6

5 % produkcji będzie mogło być wycofane z rynku i w 100 % pokryte przez Komisję na następujące cele: akcje dobroczynne, organizacje charytatywne, zakłady karne, szkoły, kolonie i obozy wypoczynkowe dla dzieci oraz szpitale i domy spokojnej starości.

2.2.7

Przewiduje się uchylenie art. 51 rozporządzenia nr 1782/2003, a zatem obszary obsadzone drzewami owocowymi i warzywami będą kwalifikować się do jednolitej płatności na gospodarstwo.

2.2.8

Państwa członkowskie będą mogły ustalać kwoty referencyjne oraz liczbę hektarów kwalifikowanych w ramach systemu jednolitej płatności na podstawie odpowiedniego okresu, reprezentatywnego dla rynku poszczególnych owoców i warzyw, oraz odpowiednich obiektywnych i niedyskryminacyjnych kryteriów.

2.2.9

Komisja przewiduje, że co najmniej 20 % całkowitych wydatków w każdym programie operacyjnym powinno być przeznaczone na działania na cele rolne i środowiskowe.

2.2.10

Wniosek nie odnosi się do obowiązujących przepisów w zakresie handlu zewnętrznego. Niemniej jednak proponuje zniesienie refundacji wywozowych.

2.2.11

Część przepisów dotyczących sektora warzyw i owoców przewidzianą w omawianym wniosku już zawarto we wniosku dotyczącym rozporządzenia w sprawie jednej wspólnej organizacji rynku (aktualnie rozpatrywanym przez Radę).

2.2.12

W swym wniosku dotyczącym reformy Komisja przewiduje także późniejszą zmianę norm handlowych w zakresie przede wszystkim: jakości, kategorii, wagi, rozmiaru, konfekcjonowania, pakowania, składowania, transportu, prezentacji, wprowadzania do obrotu i znakowania. W odniesieniu do świeżych owoców i warzyw wniosek Komisji potwierdza zasadniczą rolę organizacji producentów:

2.2.13

Wniosek uznaje organizacje międzybranżowe i zakłada rozszerzenie zasad przewidzianych dla producentów zrzeszonych w OP na producentów niebędących członkami takiej organizacji, pod warunkiem że OP kontroluje przynajmniej 60 % produktów oferowanych w danym obszarze gospodarczym.

2.2.14

Komisja przewiduje, że państwa członkowskie ustanowią krajową strategię w celu umożliwienia OP przeprowadzenia oceny programów operacyjnych.

2.2.15

W ramach poszczególnych programów operacyjnych proponuje się obowiązkowe działania promocyjne skierowane do młodych poniżej osiemnastego roku życia.

3.1

Komitet uważa, że cele reformy — jeżeli będą realizowane w całości — mogą stanowić spójną politykę rozwoju tego ważnego sektora gospodarki rolnej, przemysłowej i żywnościowej Unii Europejskiej. W istocie sama Komisja w uzasadnieniach reformy podkreśla, że „z 9,7 mln gospodarstw rolnych w 25 państwach członkowskich Unii Europejskiej 1,4 mln produkuje owoce i warzywa. Sektor użytkuje 3 % obszarów uprawnych i wytwarza 17 % wartości europejskiej produkcji rolnej. Sektor poddawany jest naciskom ze strony silnie skoncentrowanych sieci handlu detalicznego oraz zwiększonej konkurencji ze strony produktów pochodzących z państw trzecich. […] Na sektor owoców i warzyw przeznacza się około 3,1 % budżetu wspólnej polityki rolnej”. (1) Ze swej strony Komitet podkreśla, że sektor warzyw i owoców — w porównaniu z wykorzystywanym obszarem — jest sektorem produkcji rolnej, który cechuje się najwyższym poziomem zatrudnienia. Ponadto sektor owoców i warzyw jest obszarem międzynarodowej konkurencji (negocjacje WTO, strefa wolnego handlu w regionie eurośródziemnomorskim w 2010 r.), której wpływ na rozwój produkcji owoców i warzyw w Europie będzie nieustannie wzrastać.

3.2

Ponadto Europejski Trybunał Obrachunkowy w sprawozdaniu specjalnym nr 8/2006 „Rosnący sukces? Skuteczność wsparcia Unii Europejskiej dla programów operacyjnych producentów owoców i warzyw”, krytycznie analizując działanie organizacji producentów oraz dostrzegając „znaczny postęp w porównaniu z początkową sytuacją”, wezwał do usprawnienia monitorowania skuteczności udzielanej pomocy i poprosił o „lepsze ukierunkowanie polityki” w celu wzmocnienia OP.

3.3

Komitet podkreśla dystans dzielący wyznaczone cele od środków udostępnionych na ich finansowanie — niezbędnego elementu spójnej polityki — co potwierdza brak równowagi we wspólnej polityce rolnej, jeśli chodzi o produkcję w regionie śródziemnomorskim.

Komitet stwierdza, że Komisja opracowała swoje wnioski bez przekraczania dostępnego budżetu. Zaznacza również, że poprzez zniesienie możliwości wycofywania produktów z rynku oraz likwidację refundacji wywozowych Komisja zwiększa wprawdzie potencjalne środki na finansowanie przyszłych programów operacyjnych, istnieje jednak ryzyko, że środki te nie zostaną wykorzystane i nie będą mogły zostać zagospodarowane przez bardziej efektywne organizacje producentów.

3.4

Komitet stwierdza ponadto, że z jednej strony wniosek wprowadza do programów operacyjnych nowe instrumenty o dużym znaczeniu politycznym i gospodarczym (zarządzanie kryzysami na rynku, polityka środowiskowa, promowanie produktów), a z drugiej zwiększa poziom współfinansowania (do 60 %) niektórych działań uznanych za strategiczne.

Ta nowa polityka, w połączeniu z utrzymaniem pułapu finansowania wspólnotowego przeznaczonego na programy operacyjne na poziomie 4,1 % wartości produkcji wprowadzonej do obrotu przez każdą organizację producentów powoduje w istocie zmniejszenie środków dostępnych na inwestycje.

3.5

Komitet zaznacza także, że całkowite oddzielenie produkcji i wsparcia finansowego dla przetworów najprawdopodobniej spowodowałoby zmniejszenie wartości produkcji wprowadzanej na rynek, a w efekcie zmniejszenie środków finansowych na poziomie zagregowanym w porównaniu z obecną sytuacją.

3.6

Ze względu na wszystkie powyższe kwestie Komitet uważa, że należy dokonać co najmniej trzech zmian, nie naruszając zasady zerowego wpływu na budżet:

3.7

Komitet przyjmuje do wiadomości propozycję Komisji dotyczącą powierzenia OP zarządzania kryzysami i wnosi o opracowanie przez Komisję przejrzystych kryteriów zarządzania kryzysami oraz umożliwienie wszystkim producentom wykorzystywania instrumentów przeznaczonych na realizację tego celu, tak aby ewentualna interwencja w sytuacji kryzysowej była skuteczna i pozwalała na rzeczywistą poprawę sytuacji rynkowej.

3.8

Komitet jest świadom faktu, że Komisja już kilkakrotnie zapowiadała swą długoterminową strategię mającą na celu włączenie wszystkich wspólnych organizacji rynków do systemu jednolitej płatności na gospodarstwo do roku 2013. Komitet uznaje za możliwe — także zgodnie z przyjętymi dotychczas reformami — rozważenie ustanowienia odpowiednio długiego okresu przejściowego z uwzględnieniem specyfiki każdego państwa członkowskiego i poszczególnych produktów. Komitet zdaje sobie w istocie sprawę z konsekwencji wprowadzenia pochopnego rozwiązania o ujemnym wpływie na zatrudnienie i przemysł przetwórczy, który musi wdrożyć złożoną strategię restrukturyzacji, mogącą również pociągnąć ze sobą zamknięcie zakładów, a w odniesieniu do której wniosek reformy nie przewiduje konkretnych działań towarzyszących.

3.9

Komitet odnotowuje ponadto, że Komisja — w celu zapewnienia zgodności z kryteriami Światowej Organizacji Handlu (WTO) — uznaje za konieczną zmianę brzmienia art. 51 rozporządzenia nr 1782/2003. Doprowadziłoby to do zwiększenia konkurencji w sektorze między obecnymi już na rynku sadownikami i ogrodnikami a potencjalnymi nowymi producentami. Komitet uważa, że w celu uniknięcia sztucznych zakłóceń w dynamice dochodowej sektora w okresie przejściowym państwa członkowskie powinny mieć możliwość utrzymania w mocy art. 51 w sposób selektywny w odniesieniu do pewnych wrażliwych produktów lub powinny zostać ustanowione nowe prawa dla producentów owoców i warzyw, którzy takowych nie nabyli z tytułu wcześniejszej produkcji.

3.10

EKES przyjmuje do wiadomości, że w odniesieniu do handlu z krajami trzecimi Komisja proponuje zniesienie refundacji wywozowych w sektorze oraz zauważa, że propozycja taka wpisuje się w ogólną politykę Unii Europejskiej, która nie jest ani jednolita, ani całkowicie spójna pomiędzy poszczególnymi sektorami rolnictwa. Komitet wzywa Komisję, by starała się nie udzielać koncesji handlowych, które mogłyby stać w sprzeczności z zasadą preferencji wspólnotowej, i zaleca Komisji zapewnienie właściwego zarządzania kontyngentami taryfowymi oraz utrzymanie specjalnej klauzuli ochronnej, również ze względu na fakt, że UE jest największym światowym importerem warzyw i owoców, a ponad 70 % importowanych przez Unię produktów pochodzi z państw objętych preferencyjnymi umowami handlowymi, i że sektor ten obejmuje produkty uznane za wrażliwe.

3.11

Komitet popiera cel stałego upraszczania, niemniej uważa, że utrzymanie norm handlowych stanowi podstawowy instrument zapewniający ochronę konsumentów zarówno pod względem bezpieczeństwa, jak i pochodzenia produktu, oraz ze względu na istotną rolę, jaką te normy odgrywają w regulowaniu rynku. W związku z tym Komitet podkreśla znaczenie wprowadzenia przez UE do norm regulujących handel międzynarodowy identyfikowalności jako podstawowego instrumentu zarządzania ryzykiem związanym z zagrożeniami dla zdrowia publicznego i z ochroną roślin.

3.12

Komitet zwraca ponadto uwagę na konieczność promowania przez Unię Europejską na poziomie międzynarodowym wprowadzania i uznawania norm środowiskowych i społecznych w odniesieniu do pracowników zatrudnionych w produkcji.

3.13

Komitet podkreśla z aprobatą politykę Komisji na rzecz aktywnej ochrony środowiska naturalnego. W tym względzie Komitet jest zdania, że zamiast ustalania pułapów i stałych wielkości procentowych skuteczniejsze byłoby zastosowanie metody współfinansowania progresywnego — poczynając od obowiązkowej, minimalnej wartości bazowej — która premiowałaby programy operacyjne ukierunkowane na te cele.

3.14

Jeśli chodzi o promocję spożywania owoców i warzyw adresowanej do określonych grup konsumenckich EKES, podobnie jak Komisja, przywiązuje wagę do tego celu, wzywa zatem Komisję do opracowania konkretnej strategii promocyjnej w ramach horyzontalnej polityki promocji, niemniej wyraża wątpliwości co do skuteczności obowiązkowych działań promocyjnych, siłą rzeczy o ograniczonym zakresie, w ramach programów operacyjnych.

4.1

Komitet wskazuje na to, że propozycja Komisji nie prowadzi do rozwiązania problemu producentów czerwonych owoców dla przetwórstwa. Uznaje za zasadne stworzenie systemu wsparcia bezpośredniego w odniesieniu do sektora owoców czerwonych dla przetwórstwa, podobnie jak w przypadku innych owoców i warzyw dla przetwórstwa (np. suszonych owoców).

4.2

Komitet podkreśla z aprobatą włączenie ziół kuchennych do produktów, dla których można utworzyć OP, a co więcej, wzywa Komisję, by sprawdziła, czy wykaz podany w jej komunikacie odpowiada potrzebom wszystkich regionów UE.

4.3

Opierając się na analogicznych doświadczeniach w dystrybucji dla organizacji charytatywnych, Komitet zwraca uwagę Komisji na konieczność zapewnienia nieskomplikowanych i skutecznych przepisów wykonawczych.

4.4

Komitet wzywa Komisję również do rozważenia możliwości uwzględnienia w instrumentach dotyczących bezpłatnej dystrybucji przeznaczenia na cele nieżywnościowe.

4.5

Komitet zachęca Komisję do zastanowienia się nad szczególnymi trudnościami napotykanymi przez producentów z nowych państw członkowskich w odniesieniu do współfinansowania zarządzania kryzysami.

4.6

Komitet uważa, że określenie minimalnego poziomu sprzedaży bezpośredniej przez producentów jest sprzeczne z założeniami reformy i sugeruje zachowanie brzmienia przepisów poprzedniego rozporządzenia.

4.7

Komitet nie jest przeciw ustanowieniu przez poszczególne państwa członkowskie krajowych strategii na rzecz programów operacyjnych — również w celu lepszego wykorzystania już istniejących struktur publicznych — niemniej uważa, że ustanowienie krajowej strategii powinno być dobrowolną decyzją danego państwa członkowskiego i nie powinno prowadzić do zmian w wykazie pozytywnych działań na poziomie krajowym.

4.8

Komitet odnotowuje ponadto, że w niektórych przypadkach może się ujawnić kontrast między polityką wspólnotową ukierunkowaną na stymulowanie koncentracji podaży — między innymi poprzez połączenie OP — a działaniem wspólnotowego bądź krajowego urzędu ochrony konkurencji. Wnosi zatem, by stosując przepisy dotyczące konkurencji, uwzględniano wielkość europejskiego rynku owoców i warzyw.

4.9

Komitet proponuje Komisji ustanowienie wspólnego centrum monitorowania cen i praktyk handlowych, które mogłoby zwiększyć przejrzystość rynku z korzyścią dla wszystkich podmiotów.

4.10

Zważywszy na fakt, że proponowana reforma zatwierdza niezależną wspólną organizację rynku dla sektora owoców i warzyw, Komitet wzywa Komisję, aby nie wprowadzała ona dodatkowych norm dotyczących sektora owoców i warzyw do rozporządzenia w sprawie jednej wspólnej organizacji rynku.

27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/57