5.7.2005   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/1

1)

Zarządzanie ryzykiem powodziowym stanowi ważną kwestię dla regionów i gmin europejskich. Wiele samorządów terytorialnych musi zajmować się ryzykiem powodzi przez wylewające rzeki bądź morze w celu ochrony i zachowania jakości życia swoich obywateli.

2)

Można zidentyfikować różne rodzaje powodzi według ich różnej charakterystyki regionalnej. Niezbędne są najróżniejsze działania, aby zredukować prawdopodobieństwo, jak i skutki powodzi. Konieczne jest zatem regionalne podejście do kwestii zarządzania ryzykiem powodziowym.

3)

Rzeki i morza nie uznają granic. Niezbędne są zatem starania o współpracę transgraniczną pomiędzy mieszkańcami i zarządcami w obszarach przybrzeżnych, jak również we wszystkich obszarach zlewisk rzek. Konieczne jest wytworzenie solidarności między ludźmi, którzy nie są bezpośrednio zagrożeni przez powodzie a ludźmi, którzy mieszkają na brzegach lub wybrzeżach, zagrożonych powodzią.

1.1

przyjmuje z zadowoleniem zasadnicze cechy Komunikatu Komisji, a w szczególności uzgodniony program działań w sprawie ochrony przeciwpowodziowej i podkreśla, że morza i rzeki stanowią dynamiczny system, którego nie można kontrolować poprzez proste lub sektorowe działania;

1.2

zdaje sobie sprawę, że środki ochrony przeciwpowodziowej w jednym regionie mogą wpłynąć negatywnie na powódź w innych regionach, położonych w górze bądź dole rzeki. Jest zatem ważne, by ustalić skutki działań przeciwpowodziowych dla całego dorzecza. Jednak takie podejście nie powinno prowadzić do narzuconych modeli, standardowych planów lub dalszej rozbudowy biurokracji, gdyż samorządy terytorialne wiedzą, że łączy je różnorodność, a nie jednolitość;

1.3

zdaje sobie jednak sprawę, że określanie skutków działań na obszarze całego dorzecza wymaga minimalnej liczby wskaźników standardowych. Wskaźniki te dają możliwość dokładnego dostrojenia i koordynowania działań na szczeblu międzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym. W celu zapewnienia elastyczności powinna być możliwa zmiana liczby wskaźników standardowych w zależności od okoliczności;

1.4

podkreśla, że należy uświadomić obywatelom znaczenie środków zapobiegawczych w przypadkach, gdy zagrożenie powodziowe nie jest dostrzegane. Bardzo ważne jest zaangażowanie ze strony obywateli, gdyż obywatele są faktycznymi nośnikami zasady solidarności. Jest to szczególnie ważne wśród obywateli, którzy mieszkają w dorzeczach, gdzie nie występuje poważne lub potencjalne zagrożenie powodziowe, ale których obszary mogą w szczególności tworzyć spływ wód powodziowych;

1.5

zdaje sobie sprawę, że w dniu 14 października 2004 r. Rada postanowiła, że w ramach regularnych spotkań kierowników urzędów gospodarki wodnej należy we współpracy z innymi zainteresowanymi podmiotami i odpowiednimi stronami opracować program działania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej i podkreśla, iż europejskie samorządy terytorialne powinny uczestniczyć w jego tworzeniu;

1.6

zachęca i chętnie sam weźmie czynny udział w mobilizowaniu samorządów terytorialnych do opracowania przed rokiem 2007 planów, które z góry będą odpowiadały nowym możliwościom finansowania wspólnotowego, biorąc pod uwagę, że korzystanie z pomocy finansowej UE wymaga współfinansowania ze strony władz krajowych, regionalnych lub lokalnych.

2.1

uważa, że zagrożenie powodziowe stanowi problem wspólny oraz że należy się nim zająć na poziomie całego dorzecza. Ogólnym celem winno być stworzenie wspólnej odpowiedzialności i solidarności na obszarze dorzecza, w celu uwzględnienia całego obszaru podczas poszukiwania skutecznych środków zwalczania zagrożenia powodziowego na małym obszarze dorzecza;

2.2

uważa, iż niezbędne jest podniesienie świadomości wszystkich zainteresowanych stron na obszarze dorzecza, a z pewnością mieszkańców obszarów górnej części rzeki, gdzie nie występuje, lub występuje nikłe, zagrożenie powodziowe, ale których użytkowanie przyczynia się do tworzenia spływów wód powodziowych i zaleca zobligowanie wszystkich samorządów terytorialnych na obszarze dorzeczy do czynnego uczestnictwa w procesie planowania środków zapobiegawczych;

2.3

popiera podejście do rozwiązywania problemu zagrożenia powodziowego dla całego dorzecza jako integrowany sposób pracy, bez jakichkolwiek wyjątków sektorowych. Z metody tej należy korzystać przy stosowaniu zasady solidarności, którą Komitet również popiera;

2.4

jest zdania, że Centrum Monitorowania i Informacji na rzecz Ochrony Obywatelskiej Komisji Europejskiej mogłoby odegrać ważną rolę oprócz przekazywania informacji władzom szczebla krajowego i terytorialnego i zaleca, aby Centrum wprowadziło działania ukierunkowane na podniesienie świadomości również wśród innych zainteresowanych stron, zarówno społeczeństwa jak i przemysłu; w celu zwiększenia solidarności wśród mieszkańców całych dorzeczy zaleca on, aby Centrum stworzyło inicjatywy partnerstwa powodziowego;

2.5

jest zdania, że jedynie szerokie i zintegrowane podejście obejmujące kilka sektorów polityki może prowadzić do pożądanych efektów w dłuższym okresie czasu. Komitet Regionów sugeruje zatem, aby program działań w zakresie ochrony przeciwpowodziowej aktywnie zajął się szeregiem multidyscyplinarnych działań związanych z glebą;

2.6

podkreśla znaczenie wdrażania zasady solidarności w ramach strategii, opartej na trzech krokach — zatrzymanie, magazynowanie i odprowadzanie wody. Właściwe użytkowanie gruntów oraz system zarządzania wodą może zmniejszyć zagrożenie wystąpienia z brzegów dużych, a w szczególności małych rzek. Przykładem tego jest wykorzystanie pojemności retencyjnej gleby, małych systemów wodnych oraz małych dorzeczy jako zbiorników gromadzących wodę deszczową, które mogą zredukować największe przepływy powodziowe rzek;

2.7

zaleca Komisji opracowanie działań niezbędnych do zredukowania skutków bądź prawdopodobieństwa powodzi w postaci programu działań, uwzględniającego wszystkie odpowiednie szczeble współpracy. Tworzeniu planów zarządzania ryzykiem powodziowym nie powinno stać na drodze wymijające stanowisko jakiegokolwiek państwa członkowskiego;

2.8

zaleca, aby przy opracowywaniu i dostrajaniu działań na rzecz ochrony przeciwpowodziowej stosować metody pracy oraz zasady wynikające z ramowej dyrektywy w zakresie polityki wodnej, bez starań o zmianę tej dyrektywy;

2.9

jest zdania, że w długim okresie program działań w zakresie ochrony przeciwpowodziowej powinien być dostosowany do wszystkich środków, które wynikają z dyrektywy ramowej w zakresie polityki wodnej;

2.10

przyjmuje z zadowoleniem program działań w zakresie ochrony przeciwpowodziowej wraz z krótko- i długookresowymi celami. W krótkim terminie jest kategorycznie niezbędne kontynuowanie istniejących inicjatyw, zwłaszcza tych ukierunkowanych na wdrożenie środków strukturalnych. Samorządy terytorialne w oczekiwaniu na program działań winny uczynić wszystko co w ich mocy, aby przeprowadzić konkretne działania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej.

2.11

jest zdania, iż powodzenie programu działań w zakresie ochrony przeciwpowodziowej jest ściśle związane z otrzymaniem zadawalającego finansowania. Stanowisko to jest odzwierciedlone w proponowanych perspektywach finansowych na lata 2007-2013 oraz w propozycjach Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Społecznego UE oraz Funduszu Spójności UE.

2.12

stanowczo popiera zaproponowaną przez Komisję metodę identyfikowania, rozpowszechnienia i propagowania dobrych praktyk. Poza państwami członkowskimi niezbędne jest do tego uczestnictwo samorządów terytorialnych, jak również wszystkich możliwych zainteresowanych podmiotów z różnych regionów.

5.7.2005   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/4

1.1.1

popiera propozycje Komisji, które stanowią odpowiedź na potrzeby i wyzwania stające przed poszerzoną Unią Europejską 27 Państw Członkowskich, łącznie z Bułgarią oraz Rumunią, w zgodzie z uzupełniającymi celami strategii na rzecz zrównoważonego wzrostu i zrównoważonego rozwoju środowiska, uzgodnionymi w Lizbonie i Gøteborgu przez rządy Państw Członkowskich, w odpowiedzi na obecne i przyszłe wymogi wspólnego rynku;

1.1.2

wskazuje, iż w dziedzinie gospodarki światowej Unia Europejska jest od roku 1995 (5) opóźniona wobec swoich głównych konkurentów;

1.1.3

zauważa, że od czasu rozszerzenia w dn. 1 maja 2004 r., UE stanowi największy obszar gospodarczy i handlowy świata, grupujący wiele z najbardziej wydajnych i innowacyjnych miast i regionów świata, stanowiąc jednak jednocześnie obszar o wskaźniku wzrostu znacząco niższym od średniej światowej;

1.1.4

podkreśla, że jeśli wszystkie składniki gospodarki europejskiej nie dostosują się do zmian strukturalnych narzuconych przez globalizację, to gospodarka europejska będzie ulegała dalszej zapaści w latach 2007-2013, zagrażając przez to dobrobytowi, stabilności i bezpieczeństwu naszych miast i regionów;

1.1.5

uznaje, że w sytuacji globalnej niestabilności i w obliczu wzrastającego zwątpienia publicznego w wydajność europejskiego modelu społecznego opartego na wzroście, konkurencyjności i solidarności, należy go bronić i utrzymywać, koordynując działania we wszelkich sferach zarządzania;

1.1.6

wskazuje również, że ponowne zjednoczenie Europy poprzez rozszerzenie musi w dalszym ciągu prowadzić do odnowienia solidarności oraz różnorodności, która przyczynia się do wzrostu potencjału Unii Europejskiej. Jednakże rozszerzenie przyniosło jednocześnie nowe, większe rozwarstwienia społeczne i gospodarcze w miastach i regionach. Jeśli rozwarstwienia te nie zostaną zahamowane, będą stanowiły zagrożenie dla spójności i powodzenia wspólnego rynku oraz naszych wspólnych celów traktatowych. Zapewnienie i wzmocnienie ducha europejskiej solidarności jest zatem koniecznym warunkiem wstępnym do powodzenia polityki spójności i rozwijania europejskiego modelu społecznego;

1.1.7

potwierdza stanowisko Komisji, iż niezbędna jest intensyfikacja starań finansowych w celu zrekompensowania asymetrycznego wpływu rozszerzenia UE na budżet Wspólnoty, wypełniając tym samym lukę pomiędzy ambicjami politycznymi oraz zajmując się obecnymi trudnościami w osiąganiu celów;

1.1.8

popiera wniosek Komisji, aby stworzyć perspektywy finansowe, które będą odpowiadały współczesnemu sprawowaniu rządów z udziałem władz lokalnych i regionalnych;

1.1.9

jest zdania, że wymaga to uznania potrzeby wielopoziomowej własności, skoordynowanych wspólnych działań oraz systemów księgowych Państw Członkowskich w celu maksymalizacji wydajności, jak najlepszego ukazania europejskiej wartości dodanej dla obywateli UE oraz pomnożenia potencjalnego zwrotu z każdego Euro wydanego z publicznych pieniędzy.

1.2.1

przyjmuje z zadowoleniem wnioski Komisji, aby uwzględnić istniejące zobowiązania budżetowe i dopasować ograniczone środki finansowe do realistycznej oceny, co jest konieczne oraz co leży w zasięgu możliwości finansowych w celu osiągnięcia celów UE;

1.2.2

podkreśla, że wraz z rozszerzeniem wystąpił 5 % wzrost PKB Wspólnoty wobec 20 % zwiększenia liczby ludności;

1.2.3

wskazuje, że przeciętny Produkt Krajowy Brutto per capita w UE 25 zmniejszył się o 12,5 %, odzwierciedlając fakt, że wraz z rozszerzeniem podwoiły się dysproporcje w dochodzie oraz znacznie pogorszył się wskaźnik ubóstwa;

1.2.4

zauważa, że mimo, iż Komisja proponuje zwiększyć przydziały środków przeznaczonych na płatności przeciętnie do poziomu 1,14 % DNB, w tym samym okresie środki na pokrycie zobowiązań wynosiłyby średnio 1,22 %. W perspektywach finansowych na lata 2007-2013 zostanie zachowany obowiązujący na lata 2000-2006 pułap zasobów własnych na poziomie 1,24 % DNB (6);

1.2.5

wskazuje również, że fakt ten kontrastuje z podniesieniem pułapu zasobów własnych UE w dwóch pierwszych perspektywach finansowych (nie dotyczy to jednak obecnych perspektyw):

1.2.6

podkreśla, że rozszerzenie UE podyktowało zmianę polityki Komisji, która (wraz z innymi zewnętrznymi przyczynami) znalazła odbicie w strukturze środków na pokrycie zobowiązań. Nastąpił wzrost zobowiązań na spójność i konkurencyjność (zrównoważony wzrost), zmniejszenie zobowiązań na działalność rolniczą (zrównoważone rolnictwo) oraz zwiększenie zobowiązań na działalność pozarolniczą (rozwój obszarów wiejskich);

1.2.7

wskazuje, że w ten sposób nieuchronne koszty rozszerzenia trzeba będzie pokryć poprzez zmniejszenie różnicy między środkami przeznaczonymi na płatności a pułapem zasobów własnych, która w poprzednich perspektywach finansowych służyła do pokrycia nieprzewidzianych wydatków;

1.2.8

zauważa, że środki w wysokości 1,14 % DNB, przeznaczone na płatności w perspektywach finansowych na lata 2007-2013, zawierają w sobie Europejski Fundusz Rozwoju oraz Fundusz Solidarności. 1,14 % DNB odpowiada zatem w przybliżeniu 1,10 % PNB w postaci środków przeznaczonych na płatności w latach 2000-2006;

1.2.9

przyjmuje do wiadomości, że wnioski Komisji stanowią przedmiot pewnych sporów oraz że wiele państw płatników netto wzywało do bardziej rygorystycznych poziomów wydatkowania, które utrzymywałyby przydział środków na zobowiązania na poziomie 1 % DNB (wliczając już określone zobowiązania, takie jak wydatki na rolnictwo) (7);

1.2.10

obawia się, że takie stanowisko zaowocuje przydziałem środków na płatności na poziomie 0,9 % DNB oraz że średnia roczna kwota w okresie 2007-13 byłaby zatem znacznie niższa niż uzgodniona kwota płatności na rok 2006, która wynosi 1,09 % DNB;

1.2.11

wskazuje, że stanowiłoby to restrykcyjne ograniczenie budżetowe, które przyniosłoby uszczerbek zarówno politykom o specjalnym statusie określonym Traktatem, jak również politykom pomnażającym działania; jego skutki mogłyby również odbić się na oczekiwaniach nowych Państw Członkowskich;

1.2.12

wyraża przekonanie, że wnioski Komisji stanowią logiczną odpowiedź na niepokoje budżetowe Państw Członkowskich, których zasoby własne kurczą się obecnie w wyniku niskich wskaźników wzrostu w całej Europie. Dlatego też Komitet jest podobnego zdania co Europejski Bank Inwestycyjny i popiera przesunięcie środków i ukierunkowanie ich na przyszłe wyzwania;

1.2.13

zauważa, że przy 1,24 % DNB budżet UE wyniesie jedynie około 2,5 % całkowitych wydatków publicznych w Unii;

1.2.14

zgadza się z Komisją, że nie należy oczekiwać „więcej Europy” przy mniejszych wpłatach do budżetu. Nowe obszary polityki na szczeblu UE wymagają nowych rozwiązań finansowych;

1.2.15

zauważa, że ponieważ perspektywy finansowe nie mogą istnieć bez porozumienia pomiędzy Parlamentem Europejskim a Radą, oraz że istniejący Traktat nie przewiduje obowiązku sporządzenia perspektyw finansowych, a jedynie rocznych budżetów, to spory między Państwami Członkowskimi w kwestii perspektyw finansowych należy rozwiązać bardzo szybko. Nierozsądnym byłoby ponownie dopuścić do takich opóźnień, jak w przypadku uchwalania Agendy 2000. Przedłużające się negocjacje mogłyby zakłócić funkcjonowanie przyszłych programów Funduszy Strukturalnych;

1.2.16

wyraża przekonanie, że siedmioletni okres perspektyw finansowych na lata 2007-2013 jest odpowiedni ze względu na stojące przed Unią poważne wyzwania strukturalne. Ponadto, taki okres daje możliwość ustalenia skutecznych mechanizmów i instrumentów na późniejsze okresy. Zagwarantowane finansowanie Wspólnoty na siedem lat z góry, w przeciwieństwie do krótkoterminowego finansowania, które często obowiązuje przy cztero- lub pięcioletnich rządach krajowych, oferuje miastom i regionom bezpieczeństwo planowania, niezbędne do podjęcia długoterminowych strategicznych decyzji na rzecz zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego;

1.2.17

jednakże zauważa, że pięcioletni okres pokrywałby się z kadencją Parlamentu i Komisji, co zwiększyłoby demokratyczną legitymację perspektyw finansowych.

1.3.1

jest zdania, iż trzy główne priorytety przedstawione przez Komisję w swoim Komunikacie na temat perspektyw finansowych na lata 2007-2013 są właściwe. Mianowicie są to:

1.3.2

twierdzi, że perspektywy finansowe na lata 2007-2013 powinny uwzględnić potrzebę poszerzenia europejskiego konsensusu w sprawie wyzwań wspólnej polityki określonych w perspektywach, poprzez jasne nakreślanie europejskiego wymiaru tych problemów, jednocześnie podkreślając zarówno wartość dodaną działań UE, jak również, zgodnie z zasadą subsydiarności, akcentując odrębny wkład każdego ze szczebli rządowych — lokalnego, regionalnego i krajowego;

1.3.3

przyjmuje z zadowoleniem fakt, że Komisja docenia zarówno wartość dodaną działań na szczeblu UE, jak i kwestię lepszego sprawowania rządów przy wdrażaniu polityki UE w każdym z działów budżetowych swoich perspektyw finansowych na lata 2007-2013 (punkt ten jest szczegółowo przedstawiony w późniejszym komunikacie Komisji);

1.3.4

zgadza się z Komisją, iż transfer środków finansowych na szczebel UE w ramach perspektyw finansowych na lata 2007-2013 nie powinien być traktowany jako cel sam w sobie;

1.3.5

aprobuje stanowisko Komisji, że wydatki w kolejnych perspektywach finansowych powinny zapewnić działaniom na szczeblu UE:

1.3.6

wyraża przekonanie, że model UE stanowi równowagę pomiędzy jednostką a społeczeństwem, władzami państwowymi a władzami terytorialnymi, zyskiem rynkowym a przepisami prawnymi. Ustalenie przez Komisję priorytetów wśród działów perspektyw finansowych pozwala na zrównoważony wzrost modelu, który od ponad 50 lat przynosi Europie stabilność i rozwój;

1.3.7

sądzi, że Komisja przyjęła zrównoważoną strategię wobec polityki spójności w całości działów, kładąc szczególny nacisk na potrzeby nowych Państw Członkowskich, poprzez znalezienie złotego środka między dysproporcjami gospodarczymi, społecznymi i terytorialnymi w całej UE;

1.3.8

jest zdania, iż we wszystkich działach odnaleźć można kluczowe przykłady, w jaki sposób model UE przynosi wartość dodaną. Inwestycje UE w dziedzinie badań i rozwoju, wymiany transgranicznej oraz projektów rozwoju infrastruktury wiążą się z celami z Lizbony i Gøteborga poprzez partnerskie podejście, które może wspomóc rozwój, konwergencję, konkurencyjność, jak również długotrwałą równowagę. W przypadku działań badawczo-rozwojowych partnerskie podejście obejmuje także szeroką sieć infrastruktury edukacyjnej i badawczej, która umożliwi pełne wykorzystanie wysokiego poziomu wykształcenia mieszkańców Europy i jej potencjału wzrostu. Same rozwiązania rynkowe nie zapewnią stabilnej przyszłości, do której dąży Europa;

1.3.9

uznaje, że kryterium przystępności i dyscyplina budżetowa stanowią czynniki stymulujące proces negocjacji, w ramach którego występują dwa stanowiska wobec metodologii ustanawiania perspektyw finansowych:

1.3.10

dostrzega, że Komisja opowiedziała się za pierwszym podejściem z perspektywy oddolnej, na podstawie oceny potrzeb metodą oddolną;

1.3.11

odrzuca rozumowanie, jakoby drugie podejście mogłoby stanowić długotrwałe rozwiązanie gospodarczych, społecznych i demokratycznych problemów UE.

—

(1a)

Konkurencja na rzecz wzrostu i zatrudnienia,

—

(1b)

Spójność na rzecz wzrostu i zatrudnienia,

—

(2)

Zrównoważone gospodarowanie i ochrona zasobów naturalnych,

—

(3)

Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość,

—

(4)

UE jako partner globalny.

—

dostrzega potrzebę uznania trwałego i zrównoważonego rozwoju, z punktu widzenia gospodarczej spójności i logiki politycznej, jako instrumentu budżetowego dla trzech uzupełniających się filarów: konwergencji, konkurencyjności i zatrudnienia oraz współpracy terytorialnej;

—

przyjmuje z zadowoleniem propozycję budżetu dla polityki strukturalnej i spójności w wys. 336,2 mld EUR na okres 2007-2013 wobec kwoty 213 mld EUR na okres 2000-2006, odnotowując, że 78 % (262,3 mld EUR) przeznaczono na cel konwergencji dla regionów o niższym poziomie rozwoju, 18 % (68,5 mld EUR) przeznaczono na konkurencyjność regionalną i zatrudnienie, natomiast 4 % (13,5 mld EUR) na cel współpracy terytorialnej w ramach rozwoju transgranicznego i międzyregionalnego (8);

—

zauważa, że jedna linia budżetowa w wys. 262,3 mld EUR została przydzielona na cel konwergencji dla regionów, w których DNB na mieszkańca kształtuje się poniżej 75 % średniej UE25, przy czym 22 mld EUR jest dostępnych dla obecnie kwalifikujących się krajów UE15 w ramach celu spójności, które jednak przestaną spełniać to kryterium z czystych względów statystycznych (regiony w fazie przejściowej, tzw. „phasing-out”). Wynosi to 66 % kwoty, którą otrzymałyby w okresie 2007-2013 jako regiony, które w pełni kwalifikowałyby się do otrzymania wsparcia w ramach celu konwergencji;

—

zauważa, że jedna linia budżetowa w wys. 336,2 mld EUR wynosi 0,41 % DNB (lub 344,9 mld EUR, 0,46 % DNB, włączając koszty administracyjne związane z Funduszem Solidarności oraz inne działania);

—

podkreśla, że aby zrealizować solidną gospodarkę w skali makro, dostosowaną do zrównoważonego wzrostu, programy w ramach tych filarów muszą być jednoznacznie ukierunkowane na osiągnięcie celów z Lizbony i Gøteborga;

—

zauważa, że strategia lizbońska miała służyć promocji zrównoważonego wzrostu gospodarczego oraz wzmocnieniu spójności społecznej, realizując następujące cele:

—

zauważa, że w uzupełniającym komunikacie Komisja przyznaje, iż cele lizbońskie i gøteborskie, jakimi są wzrost i zmniejszanie dysproporcji, w dużym stopniu nie zostały osiągnięte. Częściowo jest to konsekwencją nacisku wynikającego z konieczności reagowania na globalną konkurencję, kwestie wydajności, starzenie się społeczeństwa oraz zwiększające się potrzeby w zakresie ochrony zdrowia; przy jednoczesnym nacisku na wydatki publiczne;

—

wyraża przekonanie, że należy określić i zmierzyć decydujące czynniki powodzenia, celem monitorowania realizacji i osiągnięcia celów strategii lizbońskiej i gøteborskiej: oraz sposoby mobilizowania społeczeństwa obywatelskiego, władz regionalnych i lokalnych oraz liderów przedsiębiorczości — wszystkich, dla których ważne jest powodzenie strategii lizbońskiej, celem wdrożenia strategii lizbońskiej i gøteborskiej dla wszystkich;

—

uznaje fakt, że jeśli poziomy wydatków w ramach perspektyw finansowych zostaną zmniejszone poniżej proponowanego przez Komisję progu 1,14 % środków DNB na pokrycie płatności, programy, które zostałyby zlikwidowane odnosiłyby się pod-działu „Wsparcie regionalnej konkurencyjności i zatrudnienia” w ramach działu 1b) „Spójność na rzecz wzrostu i zatrudnienia”. Zaostrzyłby się problem dysproporcji regionalnych. Wskutek tego nie będzie możliwe uczestnictwo wszystkich regionów na tych samych zasadach w zwiększeniu konkurencyjności, wzrostu i zatrudnienia w całej Unii Europejskiej;

—

konsekwentnie wspiera realizację działań na rzecz konkurencyjności i zatrudnienia w celu zagwarantowania, by wszystkie terytoria regionalne UE były w pełni włączone w realizację strategii lizbońskiej i gøteborskiej, zastanawia się jednakże, na ile programy w ramach poszczególnych filarów wnoszą wkład w osiągnięcie celów z Lizbony i Gøteborga, jeżeli jedynym kryterium dla finansowania będzie brak dobrobytu regionalnego;

—

podkreśla, że PKB jako główny wskaźnik jest, jak stwierdza Trzeci Raport na temat Spójności, obarczony wieloma słabościami i że wielokrotnie okazywano, że dysproporcje wewnątrz regionów, najbardziej widoczne w dużych i średniej wielkości miastach (9), są często o wiele większe niż dysproporcje między regionami;

—

ubolewa zatem, że problem występujący w regionach i pomiędzy regionami potęguje się jeszcze bardziej przez zmniejszenie środków budżetowych przyznanych na nowy „cel 2”, w porównaniu z wcześniejszymi okresami programowania, por. 18 % budżetu na rok 2007-2013 w porównaniu do 23,8 % w latach 2000-2006 (10);

—

przyjmuje z zadowoleniem szersze uznanie potencjału większych obszarów miejskich jako siły napędowej wzrostu gospodarczego, wyraża jednak przekonanie, że zaproponowane uregulowania dla ram prawnych poszczególnych krajów powinny zawierać wyraźną wskazówkę w kierunku zrównoważonego rozwoju miast, by odzwierciedlać rolę tych ośrodków jako siły napędowej europejskiej gospodarki;

—

ubolewa, ze choć istnieje odpowiednia świadomość skutków starzenia się populacji, poprzez strategię lizbońską — niższych stóp wzrostu i niższego PKB — jak też środków potrzebnych do ich zwalczania, to jednak brak podobnej świadomości potencjału ludzi młodych w realizacji strategii odnośnie konkurencyjności i wzrostu.

—

uznaje potrzebę ponownego wprowadzenia polityki przemysłowej w Europie poprzez stworzenie otoczenia przyjaznego dla przedsiębiorstw;

—

podkreśla konieczność wykorzystywania i wspierania potencjału rozwojowego sektora MSP jako podstawy wzrostu na rynku wewnętrznym, uznając, że MSP reprezentują być może największy niewykorzystany potencjał rynku wewnętrznego;

—

stwierdza, że przy stosowaniu przepisów w zakresie jednolitego rynku do polityki spójności w celu stymulowania małych przedsiębiorstw powstaje mierzalna wartość dodana w postaci zwiększania się handlu wewnątrzwspólnotowego pomiędzy mniej rozwiniętymi regionami a resztą UE: około jednej czwartej wydatków na politykę spójności uzależnioną od konkurencyjności powraca następnie do reszty UE w formie wzrostu eksportu;

—

wyraża przekonanie, że w reformie zasad dotyczących pomocy publicznej, niezbędny jest system zwolnień „poziomych”, celem umożliwienia wsparcia w dziedzinie badań i rozwoju technologii oraz MSP;

—

wyraża przekonanie, że wprowadzenie szacunkowych ocen skutków dla lepszego wykorzystania subwencji państwowych, dałyby władzom na szczeblu krajowym i regionalnym oraz lokalnym więcej swobody w podejmowaniu działań, które mają tylko ograniczony wpływ na konkurencję i wymianę handlową na poziomie UE, ale mają na celu usunięcie rzeczywistych usterek rynku, przyczynianie się do rozwoju obszarów mniej rozwiniętych i wspieranie przedsiębiorczości;

—

jest zdania, że jeżeli UE ma się stać dynamicznym, opartym na wiedzy obszarem gospodarczym, to konieczne są pewne działania i systemy wsparcia finansowego, przede wszystkim w celu tworzenia ośrodków kompetencji z szeroko rozpowszechnionej w Europie infrastruktury edukacyjnej i badawczej, które mogłyby pozytywnie oddziaływać na regionalne obszary gospodarcze, pozwalając na osiągnięcie doskonałości i zwiększenie konkurencyjności w całej UE;

—

zgadza się z Komisją, że wzmocnienie wysiłków UE na rzecz rozwoju badań i technologii stanowi istotny cel dla rozszerzonej Europy, jednakże przy zachowaniu właściwej równowagi pomiędzy finansowaniem publicznym a prywatnym (11);

—

aprobuje zatem decyzję Rady Europejskiej zebranej w Barcelonie o zwiększeniu wydatków na rzecz badań i rozwoju do 3 % PNB EU do roku 2010;

—

zgadza się z propozycją Komisji co do zwiększenia środków finansowych przeznaczanych na rozwój transeuropejskich sieci transportowych. Głównym priorytetem powinny być przy tym projekty transgraniczne, które wspierają intermodalność i wykorzystywanie zrównoważonych środków transportu (w szczególności w ramach koncepcji „autostrad morskich”), pod warunkiem że będą one kompatybilne z kompleksowym systemem zrównoważonego transportu;

—

podkreśla rolę, którą mogą odgrywać TEN-T, a konkretnie „autostrady morskie”, szczególnie w przypadku wysp, przy przezwyciężaniu trudności, jakie mają regiony o niekorzystnym położeniu naturalnym oraz z problemami demograficznymi, w dostępie do rynku wewnętrznego na równych warunkach;

—

zauważa, że zdolność Państw Członkowskich do gromadzenia środków niezbędnych do inwestycji infrastrukturalnych jest ograniczona, gdyż próbują one jednocześnie obniżyć poziom wydatków publicznych, by spełnić kryteria paktu na rzecz stabilności i wzrostu;

—

podkreśla, że finansowanie TEN-T przez samorządy lokalne i regionalne może być tylko marginalne ze względu na ich zobowiązania z tytułu innych inwestycji infrastrukturalnych, które są często niezbędne dla sprawnego funkcjonowania TEN-T oraz lokalnych infrastruktur gospodarczych i społecznych;

—

stwierdza, że wspieranie konkurencyjności jest korzystne dla rozpoznania istotnych współzależności miast i regionów, które z kolei mogą stworzyć masę krytyczną pozwalającą na osiągnięcie wzrostu w sektorach, w których jedno miasto czy jeden region w pojedynkę nie mógłby go wygenerować. Strategiczne sieci europejskie takie jak URBACT są tego dobrymi przykładami. Powinny być one wykorzystywane w skali europejskiej do zapewnienia wymiany sprawdzonych metod i wiedzy fachowej pomiędzy regionami oraz niezbędnych inwestycji, mając na względzie realizację celów z Lizbony i Gøteborga;

—

podkreśla, że edukacja i szkolenie zawodowe zasobów ludzkich na szczeblu lokalnym i regionalnym mają decydujące znaczenie dla rozwoju jednolitego rynku europejskiego oraz dla realizacji strategii lizbońskiej. Działania prowadzone w EU mające na celu wspieranie mobilności dadzą rzeczywiste efekty ekonomiczne. Zarówno w ujęciu jednostkowym, jak i całościowym, środki te stanowią rzeczywiście efektywne wsparcie. Dodatkowe koszty budżetowe, jakie generują, powinny być uznane za niezbędne dla należytego funkcjonowania i rozwoju zintegrowanego rynku pracy oraz wspólnej europejskiej przestrzeni w zakresie kształcenia.

—

aprobuje stanowisko Komisji, że należy stworzyć odpowiednie ramy prawne dla przedsiębiorstw i pracowników w celu ustanowienia standardów socjalnych i podstawowych praw.

—

uznaje fakt, że wspólnotowa wartość dodana nie jest generowana tylko przez finansowanie, lecz poprzez metodę wspólnotową, która służy przygotowaniu programów uwzględniających i rozwijających regionalne strategie. Jedynie europejskie ramy instytucjonalne mogą zagwarantować komplementarność polityk sektorowych i instrumentów finansowych z uwagi na wspólnotowe cele spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej;

—

dostrzega, że cel konwergencji powinien być priorytetowy w kontekście rozszerzenia, tak by zasygnalizować solidarność z nowymi Państwami Członkowskimi i najsłabszymi regionami „starych Państw Członkowskich” oraz zagwarantować, że środki zostaną skierowane do regionów i miast, które wykazują największe opóźnienie w rozwoju;

—

wskazuje, że wniosek Komisji dotyczący budżetu funduszy strukturalnych UE w następnym okresie wsparcia stanowi sprawiedliwy kompromis również dla regionów dotychczasowej UE-15, przewidując przeznaczenie w „starych” Państwach Członkowskich 109,8 miliarda Euro na nowy cel 1, zaś 56,6 miliarda Euro na nowy cel 2 (w porównaniu z — odpowiednio — 154 mld i 46,6 mld Euro w bieżącym okresie wsparcia);

—

przestrzega przed podważaniem zasad partnerstwa i solidarności w stosunku do tych Państw Członkowskich, które nie kwalifikują się już do Funduszu Spójności w wyniku statystycznych skutków rozszerzenia.

—

uznaje przyczyny wprowadzenia pułapu 4 % krajowego PKB dla wszystkich Państw Członkowskich, w przydziale środków z funduszy EFRR, EFS i Funduszu Spójności, włączając transfer środków przeznaczonych na restrukturyzację rybołówstwa i rozwój obszarów wiejskich (12). Zmniejszenie dysproporcji gospodarczych i społecznych musi pozostać nadrzędnym priorytetem UE, a wymienione fundusze są konieczne do wspomagania regionów i Państw Członkowskich o niższym poziomie rozwoju ekonomicznego i społecznego;

—

przyjmuje, że zasada formuły berlińskiej — im słabiej rozwinięty region, tym większą pomoc powinien otrzymać — jest słuszna i powinna w dalszym ciągu być stosowana. Konsekwentnie, należy zbadać rozbieżności pojawiające się w stosowaniu 4 % pułapu krajowego PKB w przydziale środków pomocowych;

—

przestrzega jednak, że korekty łącznych przydziałów środków na zobowiązania będą dotyczyły jedynie kwot powyżej progu 4 % PKB i dlatego też — mimo że środki na rzecz spójności dla nowych Państw Członkowskich będą zagwarantowane — będzie to poważnie osłabiać zasadę objęcia wszystkich strategią lizbońsko — gøteborską;

—

uznaje za ważne usprawnianie zdecentralizowanych szczebli władz w nowych Państwach Członkowskich i nowych krajach sąsiedzkich. Znaczne postępy we współpracy transgranicznej i międzyregionalnej można osiągnąć poprzez wymianę informacji i wiedzy fachowej pomiędzy ekspertami z jednostek samorządu lokalnego i regionalnego.

—

zwiększenie konkurencyjności sektora rolniczego poprzez wsparcie restrukturyzacji,

—

poprawę warunków środowiskowych i krajobrazowych poprzez wsparcie dla zagospodarowania przestrzennego,

—

poprawę warunków życia na obszarach wiejskich,

—

promowanie zróżnicowania działań gospodarczych;

—

zrównoważony rozwój stref wybrzeża,

—

przystosowanie flot rybackich, akwakultury i przemysłu przetwórstwa rybnego;

2.1.1

domaga się, aby zasada partnerstwa łączącego podmioty na szczeblu lokalnym, regionalnym, narodowym i ponadnarodowym stanowiła aspekt horyzontalny przejawiający się we wszystkich propozycjach Komisji. Zasada ta musi zostać uznana i pilnie wprowadzona w życie zarówno przez Komisję Europejską, jak i Radę Ministrów, a także rozpowszechniana w sposób jednolity i spójny w Państwach Członkowskich oraz w mediach celem pokazania, jaką wartość dodaną wnosi Unia Europejska;

2.1.2

wzywa do spójnego stosowania zasady partnerstwa w przepisach szczegółowych, które mają zostać przedłożone przez Komisję w stosunku do wszystkich elementów polityki w ramach perspektyw finansowych 2007-2013;

2.1.3

nalega, aby zasada partnerstwa była w pełni zakorzeniona w nowych uregulowaniach odnoszących się do programów, zwłaszcza współpraca transeuropejska, i aby programy te czerpały z wiedzy i doświadczenia właściwych jednostek samorządu lokalnego i regionalnego.

2.2.1

kładzie nacisk na dużą wagę zwiększania zgodności między polityką spójności a europejskimi politykami dotyczącymi konkretnych sektorów, w szczególności w dziedzinie rolnictwa, badań i konkurencji, środowiska i transportu, pozwalając na globalne podejście do konkretnego obszaru. Obok stosowania zasady partnerstwa, nowe programy muszą wyrażać zaangażowanie zarówno Komisji Europejskiej, jak i Rady Ministrów w koncepcję wspólnego sprawowania rządów (joined-up government) na wszystkich szczeblach zarządzania — lokalnych, regionalnych, narodowych i UE.

2.3.1

zaleca , by zakres stosowania paktów i umów trójstronnych został rozszerzony tak, by w perspektywach finansowych 2007-2013 wziąć pod uwagę sposób rządzenia, jak również by odzwierciedlał zaangażowanie deputowanych w organach lokalnych i regionalnych w związku z proponowaną mapą drogową, ze szczególnym uwzględnieniem terytorialnego składnika programów ramowych, niezbędnego dla realizacji celów spójności zarówno pomiędzy państwami członkowskim, jak i w nich samych;

2.3.2

proponuje, aby lokalne i regionalne zaangażowanie w tworzenie mapy (strategie regionalne stanowią część strategii krajowej) zapewniało nie tylko większą spójność przy opracowywaniu planu wzrostu zrównoważonego, lecz również uwidaczniało europejską politykę spójności i doprowadziło do skierowania środków tam, gdzie są najbardziej potrzebne;

2.3.3

podkreśla, że uregulowania takie można byłoby wprowadzić bez uszczerbku dla pilnej potrzeby uproszczenia i usprawnienia procesu projektowania i realizacji programów na rzecz konkurencyjności i spójności;

2.3.4

zaleca międzyinstytucjonalną, krytyczną ocenę skutków, dzięki której można by ocenić, co zostało dokonane i jakie rozwiązania są skuteczne w różnych rodzajach polityki publicznej w Państwach Członkowskich. Jednolita procedura audytu byłaby pomocna w ustaleniu, czy cele strategiczne (zgodne ze strategię lizbońsko — gøteborską) są osiągane przy przyznawaniu środków tam, gdzie są najbardziej potrzebne.

2.4.1

ponownie podkreśla nierozerwalny związek między skuteczną ogólnoeuropejską polityką regionalną a wdrażaniem planów z Lizbony i Gøteborga. Do przyszłego wzrostu i konkurencyjności UE we wszystkich częściach Europy przyczyni się raczej kontynuacja polityki spójności UE niż ponowne włączenie tej polityki do zakresu odpowiedzialności poszczególnych krajów, co potwierdzi pozytywny do chwili obecnej wpływ polityki regionalnej na umacnianie wspólnotowej spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej;

2.4.2

nalega, aby krajowe plany działań opracowywane przez Państwa Członkowskie i Komisję odzwierciedlały konsultacje i zaangażowanie samorządów lokalnych i regionalnych. Strategiczne plany miejskie i regionalne muszą kształtować zobowiązania i cele określone przez krajowe programy działania;

2.4.3

sugeruje również, że wskazane byłoby stworzenie mechanizmu ułatwiającego tworzenie programów, w ramach których dwa lub więcej regionów mogłoby prowadzić takie działania, które istotnie wpływają na zwiększenie lokalnej konkurencyjności;

2.4.4

stwierdza, że filar „Konkurencyjność dla wzrostu i zatrudnienia” w perspektywach finansowych 2007-2013 nie może być czynnikiem korygującym negocjowanie przydziału środków finansowych na następny okres ramowy. Akceptując, że w ramach działów dotyczących spójności należy dać pierwszeństwo celowi „Konwergencja”, KR jest jednak zdania, że UE powinna popierać cel „Konkurencyjność”, żeby podejmować inicjatywę i popierać zmiany w celu osiągnięcia celów „nowej” strategii lizbońskiej;

2.4.5

wzywa do tego, aby polityka spójności była finansowana na poziomie nie niższym niż 0,41 % DKB UE w celu zagwarantowania, że jej cele zostaną w pełni zrealizowane w UE-25;

2.4.6

popiera potrzebę spójnego stosowania pułapu 4 % krajowego PKB na poziomie Państw Członkowskich i formuły berlińskiej dla regionów słabiej rozwiniętych;

2.4.7

żąda, aby stabilne programy rozwoju obszarów wiejskich były ściśle zintegrowane z programami polityki spójności i nie stały się zastępczymi programami dla rolnictwa w wyniku nacisków związanych ze środkami własnymi;

2.4.8

wzywa, aby kryteria przydziału pomocy dla regionów w filarze konkurencyjności i zatrudnienia były oparte na wskaźnikach, które odzwierciedlają regionalne i lokalne potrzeby, dostępność i możliwości, a także są w stanie zmierzyć dysproporcje między regionami;

2.4.9

wymaga uwzględnienia w planowaniu strategicznym na poziomie kraju oferowanych przez miasta możliwości rozwoju społecznego i gospodarczego całej UE;

2.4.10

wzywa do czynnego konsultowania się z Komitetem Regionów poprzez zapraszanie go do udziału w dorocznej ocenie programów dotyczących konkurencyjności i spójności, podczas wiosennej sesji Rady Europejskiej. Dałoby to władzom lokalnym i regionalnym możliwość przedstawienia zagadnień i dobrych praktyk, które są niezbędne do lepszego funkcjonowania otwartej metody koordynacji w ramach wdrażania programów z Lizbony i Gøteborga.

2.5.1

wzywa do tego, aby przyjęto bardziej spójne podejście w zakresie: wprowadzenia środków makroekonomicznych; działań dotyczących zatrudnienia i zagadnień społecznych; inicjatyw w dziedzinie ochrony środowiska i badań, jako sposobów na ożywienie strategii lizbońskiej i ukierunkowania krajowych programów działania Państw Członkowskich;

2.5.2

wzywa do radykalnej poprawy sposobu zarządzania strategią z Lizbony i Gøteborga, tak aby uczynić ją bardziej skuteczną i lepiej zrozumiałą;

2.5.3

wzywa w związku z tym do tego, aby przegląd śródokresowy strategii lizbońskiej zawierał krytyczną ocenę wdrażania standardów sprawowania władzy i analizę wpływu decentralizacji administracji na skuteczność wdrażania strategii lizbońskiej;

2.5.4

podkreśla, że jakkolwiek ogólny obraz w odniesieniu do wdrażania strategii lizbońskiej jest ponury i pesymistyczny, niektóre Państwa Członkowskie zdołały zrealizować jej cele w wielu dziedzinach polityki. Komitet Regionów uważa, że czynniki, które za tym stoją, powinny zostać dokładniej przeanalizowane i wzięte pod uwagę przy stosowaniu Otwartej Metody Koordynacji;

2.5.5

żąda w szczególności ustalenia i zmierzenia najważniejszych czynników, które zapewnią sukces strategii na szczeblu lokalnym i regionalnym oraz wprowadzenia ich do ram czternastu wskaźników i celów zasugerowanych w raporcie Wima Koka (14), które miałyby służyć ustaleniu dobrych i złych wyników na poziomie Państwa Członkowskiego;

2.5.6

podkreśla, że konkurencyjność gospodarcza ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia spójności społecznej i równowagi środowiska naturalnego;

2.5.7

wzywa do przyznania większej roli władzom lokalnym i regionalnym, w celu rozpowszechnienia wiedzy oraz wprowadzenia innowacji i przedsięwzięć wymaganych do skutecznej realizacji celów lizbońskich i gøteborskich; przez co strategii lizbońskiej nadana zostanie większa polityczna racja bytu;

2.5.8

zaleca również, aby w przeglądzie śródokresowym celów lizbońskich i gøteborskich utworzyć europejski pakt na rzecz młodzieży, skupiający się na problemach bezrobocia, integracji społecznej i zawodowej, uzupełniający działania w ramach lizbońsko — gøteborskiego programu dotyczącego starzenia się populacji;

2.5.9

wzywa do tego, by postęp w realizacji celów z Lizbony i Gøteborga stał się przedmiotem rocznych raportów na szczeblu zarówno krajowym, jak i wspólnotowym, oraz by na jego temat zasięgano opinii Komitetu Regionów. Taka inicjatywa pozwoliłaby podczas wiosennego posiedzenia Rady Europejskiej skoncentrować się na kluczowych zagadnieniach polityki koniecznej do realizacji celów z Lizbony i Gøteborga;

2.5.10

wzywa, aby po rozszerzeniu oraz wprowadzeniu wspólnej waluty i jednolitego rynku, następnym wielkim projektem UE była maksymalizacja wzrostu i zatrudnienia, poprzez ponowne skoncentrowanie się na programie lizbońsko — gøteborskim.

2.6.1

domaga się, aby w regulacjach w dziedzinie badań i rozwoju — obszaru, dla którego proponuje się znaczne zwiększenie alokowanych środków finansowych — wyraźnie uwzględniono aspekt terytorialny programów ramowych;

2.6.2

wzywa, aby krajowe i regionalne programy badań i polityki były skoordynowane tak, aby stworzyć realny europejski obszar badań, gdzie będzie możliwe utrzymanie celów dotyczących wzrostu i konkurencyjności;

2.6.3

wzywa do stworzenia wspólnych platform nauki w celu stworzenia i utrzymania regionalnych strategii badań i regionalnych modeli rozwoju wiedzy, które miałyby na celu powiązanie uniwersytetów z gospodarką lokalną. Takie platformy i sieci powinny być projektowane tak, by ułatwiały szybkie wdrażanie nowych pomysłów i produktów, by umożliwiały zastosowanie rezultatów badań podstawowych i stosowanych oraz by skracały czas od opracowania innowacji do jej wdrożenia;

2.6.4

wzywa do tego, by państwa członkowskie określiły w swoich krajowych programach działania kroki, jakie zostaną podjęte w celu osiągnięcia poziomu 3 % PKB przeznaczonego na inwestycje w badania i rozwój;

2.7.1

przyjmuje z zadowoleniem propozycje potrojenia liczby studentów objętych programem Erasmus, a także zwiększenia liczby inicjatyw na rzecz mobilności uczniów oraz liczby praktyk zawodowych.

2.8.1

przyjmuje z zadowoleniem propozycje wzmocnienia umów partnerskich i wprowadzenia uproszczonych instrumentów decyzyjnych — lokalnych, regionalnych, krajowych i wspólnotowych — na wszystkich szczeblach zarządzania i pomiędzy nimi; jednocześnie nalega, aby środki te zostały wprowadzone z pewnym pośpiechem;

2.8.2

zaleca, aby przy realizacji celów z Lizbony i Gøteborga Komisja Europejska dokonywała dorocznej oceny narodowych planów działania i angażowała władze lokalne i regionalne w zakresie terytorialnych aspektów takiej oceny;

2.8.3

zaleca również, aby Komisja Europejska wydawała coroczne oświadczenie nt. uzyskanych postępów w realizacji celów politycznych wytyczonych w ramach perspektyw finansowych 2007-2013 oraz na temat wkładu poszczególnych szczebli władz — lokalnych, regionalnych i krajowych — aby nadać impuls reformom gospodarczym tam, gdzie to niezbędne oraz zwiększyć zaangażowanie i odpowiedzialność wszystkich organów władz lokalnych, regionalnych i krajowych.

2.9.1

podkreśla, że poza propozycją Komisji zwiększenia środków na działania związane z obywatelstwem, wolnością, bezpieczeństwem i sprawiedliwością, konieczne jest pełne uznanie, że działania w dziedzinie spraw wewnętrznych i sprawiedliwości nie sprowadzają się do negocjacji między Brukselą a Państwami Członkowskimi odnośnie stosowania zasady pomocniczości na lokalnym i regionalnym szczeblu zarządzania. W tym kontekście szczególną uwagę należy zwrócić na rolę organów lokalnych i regionalnych nowych Państw Członkowskich;

2.9.2

wzywa do popularyzacji mechanizmów ukazujących wartość dodaną programów UE przez władze lokalne i regionalne, aby zwiększać poziom świadomości społecznej i wparcie dla europejskich inicjatyw realizowanych lokalnie.

2.10.1

ponownie wyraża swoje poparcie dla limitu budżetowego dla środków własnych w wysokości 1,24 % DNB w odniesieniu do perspektywy finansowej 2007-2013, gdyż limit ten odzwierciedla potrzebę dyscypliny budżetowej i wspólnotowej wartości dodanej i jest to jedyny element umożliwiający realizację działań na rzecz spójności i konkurencyjności jednolitego rynku i naszych wspólnych zobowiązań wynikających z Traktatu;

2.10.2

ostrzega przed potencjalnymi niebezpieczeństwami, które mogą wynikać z budżetu kompromisowego;

2.10.3

popiera Parlament Europejski, który uważa, że obecne perspektywy finansowe są częścią ogólnego porozumienia międzyinstytucjonalnego, które może zostać odnowione tylko w atmosferze wzajemnego zaufania między instytucjami oraz w oparciu o wspólne porozumienie obu gałęzi władz budżetowych;

2.10.4

podkreśla, że redukcje zobowiązań budżetowych najprawdopodobniej będą się koncentrować na programach funduszy strukturalnych, w szczególności na programach pod-działu (1b) „Spójność dla wzrostu i zatrudnienia”. Nieproporcjonalne redukcje budżetowe w tym obszarze mogłoby w rzeczywistości doprowadzić do powtórnej nacjonalizacji polityki regionalnej w większości krajów byłej UE –15;

2.10.5

nalega, aby wyraźnie opierać się naciskom w sprawie przydziału środków na zobowiązania w ramach filaru „Konkurencja dla wzrostu i zatrudnienia”, inicjatywy na badania i rozwój technologiczny, w imię poszanowania i utrzymania w mocy zobowiązań Państw Członkowskich do realizacji celów z Barcelony, jak również zwiększenia wydatków na B&R do 3 % PKB do roku 2010;

2.10.6

ostrzega, że opóźnione rozpoczęcie okresu programowania w wyniku przedłużonych negocjacji doprowadzi do trudności i niestabilności finansowych na szczeblu lokalnym i regionalnym w całej UE;

2.10.7

wzywa, aby wynik negocjacji zagwarantował utrzymanie zasady solidarności, która wytyczała kierunek polityki wspólnotowej od momentu utworzenia polityki strukturalnej w latach 1973-1975; zasada ta polega na tym, że UE wspiera wszystkie regiony, które takiej pomocy potrzebują, niezależnie od tego, czy znajdują się one w krajach bogatszych, czy biedniejszych;

2.10.8

wzywa Państwa Członkowskie do wypracowania, we współpracy z miastami i regionami, politycznych rozwiązań dla tych Państw Członkowskich, które w wyniku statystycznych skutków rozszerzenia nie będą mogły dłużej korzystać z Funduszu Spójności.

2.11.1

przyjmuje z zadowoleniem tendencję w kierunku pozostawiania pojedynczych funduszy dla poszczególnych obszarów polityki, takich jak polityki spójności, rozwoju obszarów wiejskich, programów ochrony środowiska i restrukturyzacji dla sektora rybołówstwa, gdyż takie podejście doprowadzi do ujednolicenia wymagań administracyjnych związanych ze stosowaniem funduszy i uprości ich wdrażanie.

2.12.1

wzywa Komisję Europejską do stworzenia ram w przepisach dotyczących pomocy publicznej, uwzględniających zróżnicowanie terytorialne, aby umożliwić kierowanie inwestycji publicznych tam, gdzie może to zaradzić rzeczywistym niepowodzeniom rynkowym, nie wypaczając jednocześnie warunków konkurencji; nowe ramy powinny też stworzyć więcej możliwości dla wspierania B&R szczególnie w małych i średnich przedsiębiorstwach, co pozwoli osiągnąć cel spójności terytorialnej;

2.12.2

wzywa do utworzenia nowych przepisów dotyczących pomocy publicznej, w odpowiedzi na nowe przepisy dotyczące polityki spójności i polityki regionalnej, tak aby umożliwić pomoc publiczną w dziedzinach, które nie kwalifikują się już do finansowania z funduszy spójności — w zależności od skali występujących problemów;

2.12.3

prosi, aby Komisja wypowiedziała się jasno w kwestii przyszłości pomocy regionalnej przyznawanej na mocy art. 87 (3) (c), biorąc pod uwagę rozróżnienie między regionami kwalifikującymi się do pomocy z działu „Wspieranie regionalnej konkurencyjności i zatrudnienia”, nie należącymi do słabiej rozwiniętych obszarów kwalifikujących się do pomocy z działu „Konwergencji”;

2.12.4

wyraża pogląd, że zachowanie równowagi jest również istotnym względem i inwestycje publiczne finansowane poprzez pomoc publiczną powinny tę być prowadzone z poszanowaniem tej zasady.

2.13.1

popiera sugestię Komisji, aby otworzyć debatę w sprawie niedociągnięć obecnego systemu finansowania UE;

2.13.2

aprobuje wniosek Komisji dotyczący stworzenia nowego, sprawiedliwszego mechanizmu korygującego.

2.14.1

stwierdza, że ponieważ wdrażanie paktu stabilności i wzrostu nie było konsekwentne i wiarygodne, konieczne jest, aby uwzględnić obecną sytuację gospodarczą i poprawić ekonomiczną zasadność reguł stabilności i wzrostu. Należy wzmocnić powiązanie procesów na szczeblach krajowym i unijnym, a także doprowadzić do większego zaangażowania krajowych instytucji w proces wielostronnego monitorowania polityki gospodarczej oraz postępów w zapewnianiu spójności między polityką podatkową i monetarną;

2.14.2

sugeruje, że ponieważ w budżetach Państw Członkowskich występują poważne problemy, co spowodowane jest niskim wzrostem gospodarczym w Europie, a co powoduje pogorszenie wskaźników bezrobocia i nawarstwianie problemów społecznych w wielu regionach i miejscowościach, najistotniejszym sposobem reakcji Komisji na ten problem byłoby zweryfikowanie obecnych warunków paktu stabilności i wzrostu tak, by zapewnić trwałość polityki gospodarczej. Ponadto EU nie osiągnie potrzebnego jej poziomu wzrostu, zatrudnienia i spójności społecznej, o ile europejski kontekst makroekonomiczny nie będzie zgodny ze strategią lizbońską, a koordynacja instrumentów wspólnotowych nie ulegnie poprawie;

5.7.2005   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/18

1.1

Obszary wiejskie Unii Europejskiej charakteryzują się znaczną różnorodnością. Polityka rozwoju obszarów wiejskich powinna brać pod uwagę tę różnorodność i czuwać nad jej zachowaniem, nie zapominając przy tym o strukturze społecznej obszarów wiejskich i o środowisku naturalnym. Ożywiona wieś niesie korzyści nie tylko dla ludności wiejskiej, ale i dla całego społeczeństwa.

1.2

Polityka rozwoju obszarów wiejskich Unii Europejskiej powoli nabiera kształtu, będąc czymś więcej niż tylko zwykłym rozwinięciem polityki rolnej. Poza produkcją żywności gospodarka wiejska powinna objąć także i inne dziedziny z uwagi na malejące znaczenie gospodarcze rolnictwa na wielu obszarach wiejskich. Tylko w ten sposób europejska wieś będzie mogła zachować dynamikę na płaszczyźnie środowiskowej, gospodarczej i społecznej. Należy osiągnąć trzy cele: a) zapewnić ludności wiejskiej długoterminowe perspektywy poprzez tworzenie miejsc pracy, rozwój infrastruktury i dywersyfikację zatrudnienia na wsi; b) ukierunkować produkcję rolną na konsumenta, a nie na producenta, jak miało to miejsce w przeszłości; oraz c) należy poprawić jakość żywności oraz ochronę przyrody, pejzażu, środowiska naturalnego i wody.

1.3

W tym względzie ważne jest przyjęcie realistycznego podejścia. Oznacza to bycie świadomym roli, jaką odgrywa rolnictwo europejskie w konserwacji terenu oraz jakie byłyby skutki, jeżeli przestałoby ono odgrywać taką rolę, jeżeli do działalności rolnej i leśnictwa zastosowalibyśmy kryteria ekonomiczne sensu stricto. Dlatego też polityka rozwoju obszarów wiejskich nie jest w stanie samodzielnie rozwiązać wszystkich problemów, wobec których stoją tereny wiejskie UE. W niektórych regionach problemy znacznie przekraczają zakres rozporządzeń i wymagają wspólnego finansowania z różnych funduszy. Koordynacja, na szczeblu regionalnym, pomiędzy polityką rozwoju obszarów wiejskich a polityką spójności jest zatem kwestią zasadniczą (2). Jednakże KR wzywa do przedkładania dodatkowych propozycji zapewniających większą komplementarność innych polityk wspólnotowych i krajowych z krajowymi politykami rozwoju obszarów wiejskich. Podobnie, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich należy sprawdzić pod kątem innych polityk w celu zapewnienia wzajemnie korzystnych celów.

1.4

Konferencją salzburska (2003 r.) nadała nowego impulsu polityce rozwoju obszarów wiejskich. Komitet Regionów przyjmuje z zadowoleniem fakt, że wnioski z Salzburga zostały szeroko uwzględnione w rozporządzeniu. Zasadnicze pozytywne aspekty obejmują zastosowanie polityki rozwoju obszarów wiejskich we wszystkich regionach Unii, wraz z uproszczeniem jej wprowadzenia oraz kwestii finansowych. Komitet popiera również ustalenia w sprawie partnerstwa określone w art. 6 rozporządzenia. Sprawą bardzo ważną jest włączenie władz lokalnych i regionalnych do wszystkich faz polityki rozwoju obszarów wiejskich. Jest to najlepszy sposób, aby zapewnić w zainteresowanych regionach wprowadzenie rozwiązań prowadzących do wzmocnienia spójności ekonomicznej i społecznej, zarówno na poziomie poszczególnych regionów, jak też pomiędzy nimi i regionami sąsiednimi.

1.5

Poniższe uwagi odnośnie rozporządzenia należy widzieć w tym właśnie kontekście. Głównym priorytetem jest ustanowienie autentycznej prawdziwej polityki rozwoju obszarów wiejskich.

2.1

Komitet Regionów stwierdza z zadowoleniem, że Komisja zgodnie z art. 159 Traktatu, przeznacza dużą część Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) dla regionów nowego celu „Konwergencja”.

2.2

Komitet z zadowoleniem przyjmuje nowe ustawodawstwo w odniesieniu do polityki rozwoju obszarów wiejskich, ale ubolewa nad faktem, że w preambule do rozporządzenia jest ona pierwotnie postrzegana raczej jako polityka uzupełniająca i towarzysząca w stosunku do polityki rynkowej i polityki wspierania dochodów, a nie jako polityka autonomiczna. W tym samym kontekście pojawia się kwesta zapewnienia wystarczających środków budżetowych na prowadzenie ambitnej polityki rozwoju obszarów wiejskich.

2.3

Komitet Regionów potwierdza korzyści wynikające ze strategicznego podejścia do rozwoju obszarów wiejskich. Ważną kwestią jest niedopuszczenie do rozdrobnienia środków. Należy jednak zadać pytanie odnośnie wartości dodanej, jaką przyniosłaby strategia europejska. Strategie Lizbońska i Göteborska, na równi z wnioskami z konferencji salzburskiej, definiują już wystarczające ramy na poziomie unijnym. Od Państw Członkowskich regionów i władz lokalnych zależy określenie znaczenia tych ram w odniesieniu do obszarów wiejskich i polityki rozwoju obszarów wiejskich. Jest to jedyny sposób na pogodzenie ze sobą sprzecznych celów, jakimi są, z jednej strony, zapewnienie bardziej strategicznego podejścia do polityki rozwoju obszarów wiejskich na poziomie unijnym, zaś z drugiej strony zachowanie wystarczającej elastyczności na poziomie krajowym, lokalnym i regionalnym.

2.4

Komitet Regionów z zadowoleniem przyjmuje propozycję, aby Państwa Członkowskie były zobowiązane do konsultowania się ze swoimi władzami regionalnymi i lokalnymi. Jednak Komitet wyraża zaniepokojenie odnośnie czasu, jakim dysponują Państwa Członkowskie na przygotowanie planów swoich strategii narodowych i programów rozwoju obszarów wiejskich. Komitet Regionów ubolewa również nad koniecznością przedłożenia planów strategii narodowych przed przesłaniem programów rozwoju obszarów wiejskich do Komisji Europejskiej, ponieważ oba te środki są ze sobą ściśle powiązane. Komitet Regionów proponuje przyjęcie tej samej procedury, którą stosuje się w przypadku polityki regionalnej, w związku z czym Państwa Członkowskie będą mogły przedstawić ramy strategiczne w samym czasie, co programy operacyjne (zalecenie nr 1).

2.5

Celem długoterminowym powinno być wprowadzenie jednolitego funduszu regionalnego, co zlikwidowałoby podział na finansowanie polityki rozwoju obszarów wiejskich i finansowanie polityki regionalnej. W przypadku każdego regionu jego zadaniem byłaby pomoc przy wykorzystywaniu szans i rozwiązywaniu problemów całego regionu na podstawie jednolitej spójnej strategii obejmującej całe terytorium regionu.

2.6

Polityka rozwoju obszarów wiejskich powstaje na podstawie jednego lub kilku programów rozwoju obszarów wiejskich. W wyniku analizy silnych i słabych stron danego regionu i/lub Państwa Członkowskiego, program rozwoju obszarów wiejskich wprowadza rozwiązania odpowiednie do potrzeb odnośnego regionu i/lub Państwa Członkowskiego. Działania te mogą pozostawać w sprzeczności z postanowieniami art. 16 rozporządzenia, który przewiduje minimalną wartość procentową wkładu Wspólnoty w realizację celów priorytetowych (15 % w przypadku osi I i III oraz 25 % w odniesieniu do osi II). Komitet Regionów opowiada się za potrzebą utrzymania równowagi w wydatkach na politykę rozwoju regionalnego. W ramach takiej optyki zalecane jest wyznaczenie minimalnego poziomu finansowania. Odnosi się to w szczególności do trzeciego celu priorytetowego, tzn. zachęcania do dywersyfikacji gospodarki regionów wiejskich. Z oceny różnych programów rozwoju regionalnego na lata 2000-2006 wynika, że właśnie ten składnik polityki rozwoju regionalnego jest najmniej zaawansowany. Niemniej przy alokacji środków na poszczególne priorytety powinno się również brać pod uwagę wnioski z analizy silnych i słabych stron przeprowadzonej w związku z powyższymi programami. Dlatego też Komitet Regionów prosi, aby w przypadkach uzasadnionych wspomnianą powyżej analizą stosować możliwość odejścia od wartości procentowych przewidzianych w art. 16 (zalecenie nr 3).

2.7

Zgodnie z tą samą logiką, alokacja środków nie powinna przeszkadzać w realizacji projektów, które mieszczą się generalnie w zakresie rozporządzenia, jakkolwiek z drugiej strony wykraczają poza zakres danego priorytetu. Jednakże art. 71 ust. 6 przewidujący, że dana operacja może być finansowana wyłącznie z tytułu jednej osi priorytetowej, wydaje się uniemożliwiać realizację powyższego celu. Dlatego Komitet Regionów proponuje odpowiednią zmianę tego artykułu (zalecenie nr 19).

2.8

Poziom szczegółowości tego rozporządzenia jest czasami zaskakujący, zwłaszcza w porównaniu z rozporządzeniami odnoszącymi się do polityki regionalnej. Właściwsze byłoby powierzenie odpowiedzialności za niektóre szczegółowe zagadnienia osobom zajmującym się opracowywaniem programów rozwoju obszarów wiejskich. Tak dzieje się w przypadku przepisu stanowiącego, że tylko małe i mikroprzedsiębiorstwa są uprawnione do otrzymywania pomocy w postaci środków na poprawę przetwórstwa oraz sprzedaży, przepisu zawartego w art. 50, według którego tylko jedno dziecko w rodzinie rolniczej jest uprawnione do otrzymywania pomocy na dywersyfikację oraz do maksymalnych kwot pomocy wspólnotowej wymienionych w załączniku nr 1.

2.9

Wśród wniosków z konferencji w Salzburgu znalazło się stwierdzenie, że, że ożywiona wieś jest równie niezbędna rolnictwu, jak rolnictwo konieczne jest do tego, aby wieś mogła żyć. Zasadniczą sprawą jest przywiązanie odpowiedniej wagi w programach rozwoju obszarów wiejskich do wspomagania młodych rolników przy podejmowaniu działalności. Obecnie nie istnieje żadna kompleksowa polityka obejmująca młodych rolników. Przykładem takiej polityki mógłby być pakiet startowy, który zawierałby wszystkie kwestie dotyczące przejmowania gospodarstw i pomocy nowym rolnikom przy podejmowaniu działalności, ujęte w jednym i tym samym projekcie.

2.10

Komitet Regionów przyjmuje do wiadomości wniosek mający na celu zaniechanie stosowania kryteriów socjoekonomicznych przy określaniu „obszarów dotkniętych szczególnymi przeszkodami poza obszarami górskimi” i uzależnienie podstawy naliczania dodatków od wypłat dokonywanych w ramach programów agrośrodowiskowych. Powody uzasadniające wniosek Komisji Europejskiej są oczywiste, niemniej Komitet Regionów wyraża zaniepokojenie co do możliwych skutków zmiany kryteriów dla gospodarstw z odnośnych obszarów. Jeśli okaże się, że ewentualne reperkusje będą poważne, być może udałoby się załagodzić je poprzez interwencję środkami innej polityki. Można przynajmniej rozważyć możliwość wprowadzenia okresu przejściowego dla stopniowego znoszenia pomocy dla rolników w strefach, które w niedalekiej przyszłości przestaną być nią objęte.

2.11

Komitet Regionów przyjmuje z zadowoleniem fakt, że obecnie osoby posiadające ziemię, a nie będące rolnikami, mogą również brać udział w rozwiązaniach agrośrodowiskowych. Podmioty te mogłyby stać się brakującym ogniwem w zarządzaniu ziemią, przy czym ma to dotyczyć całej ziemi na danym obszarze (a nie tylko ziemi rolnej). W tym względzie Komitet wyraźnie proponuje wprowadzenie innego systemu wypłat w ramach rozwiązań agrośrodowiskowych z uwagi na to, że obecny system, działający w oparciu o dodatkowe koszty i utratę dochodów w związku z przyjętymi zobowiązaniami, nie zawsze znajduje zastosowanie. Jednym z możliwych rozwiązań byłoby wypłacanie dodatku w zależności od rzeczywistej produkcji związanych z nią korzyści (zalecenie nr 8).

2.12

Rozporządzenie nie przewiduje dalszego przyznawania premii za podejmowanie rozwiązań agrośrodowiskowych, czyli możliwość podniesienia dodatku o 20 %. Nie jest to korzystna zmiana, zważywszy na zapotrzebowanie na takie rozwiązania i na ich wagę w zarządzaniu ziemią rolną. Komitet Regionów proponuje przywrócenie takiej premii (zalecenie nr 8).

2.13

Występują bardzo istotne różnice między krajami o dobrze rozwiniętym sektorze leśnym i krajami, w których jest on gorzej rozwinięty. Propozycje Komisji nie są wystarczająco elastyczne, aby przyczynić się do wzrostu zalesień w tych krajach, gdzie ich poziom jest niski. O ile nie zostaną wprowadzone zachęty finansowe z tytułu tych różnic, rozwój przemysłu leśnego w takich krajach stanie się zagrożony, zaś korzyści dla środowiska naturalnego będą utracone.

2.14

Co roku wielu rolników szuka pracy poza rolnictwem. W niektórych regionach zjawisko to może potęgować problem wyludniania się wsi. W uzupełnieniu działań na rzecz tworzenia miejsc pracy należy poświęcać uwagę przekwalifikowaniu zawodowemu rolników, a także możliwości uprawiania zawodu jako pracy w niepełnym wymiarze godzin (pół etatu). Program rozwoju obszarów wiejskich musi zapewniać takie przekwalifikowanie oraz/lub pozwalać na uprawianie kilku rodzajów działalności zawodowej, w tym nawet zajęć poza rolniczych, szczególnie w regionach najmniej korzystających z pomocy w ramach funduszy strukturalnych (w tym z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS)). W przypadku regionów, które w większym stopniu korzystają z EFS, programy EFS powinny w sposób wyraźny przewidywać przekwalifikowanie i dywersyfikację zawodową rolników.

2.15

Obszary wiejskie Unii Europejskiej mają do zaoferowania wspaniałe dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe, które może odegrać kluczową rolę w dywersyfikacji gospodarki obszarów wiejskich. Jednakże umiejętność wykorzystania tych zalet przez lokalną turystykę w sposób zrównoważony i zapewnienie turystom obsługi na wysokim poziomie często napotyka na barierę w postaci ograniczonego zakresu świadczonych usług i/lub niedostatecznego rozwoju produktu. Dlatego też istotne jest, by uczynić szczególne odniesienie do szkoleń w ramach działań dotyczących turystyki w art. 52 rozporządzenia (zalecenie 12).

2.16

Kobiety odgrywają ważną rolę w dywersyfikacji gospodarki obszarów wiejskich, ale bardzo często napotykają na szczególne problemy, jak np. ograniczony dostęp do środków finansowych niezbędnych dla rozpoczęcia działalności gospodarczej. W opinii Komitetu Regionów, rozporządzenie powinno przyczynić się do zapewnienia większego udziału kobiet w gospodarce obszarów wiejskich (zalecenie nr 11). Nieocenionym narzędziem w dywersyfikacji gospodarki obszarów wiejskich jest również internet. Jednak wiele terenów wiejskich dysponuje ograniczonym dostępem do internetu, lub w ogóle jest pozbawiona takiego dostępu. Komitet przyjmuje z zadowoleniem wniosek Komisji, aby wykorzystać Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego do wyposażenia obszarów wiejskich w odpowiednią infrastrukturę w zakresie technologii informatycznych i komunikacyjnych, przyczyniając się w znacznym stopniu do zmniejszenia „przepaści informatycznej”. Rozwiązanie tego problemu na pewno poprawiłoby atrakcyjność wspomnianych obszarów dla nowych przedsiębiorstw i umożliwiło przedsiębiorstwom już istniejącym wejście na nowe rynki. W ramach EFRROW można byłoby przyjąć rozwiązania uzupełniające, które wchodziłyby w skład priorytetu zakładającego dywersyfikację obszarów wiejskich.

3.1

Komitet Regionów przywiązuje dużą wagę do udziału władz lokalnych i regionalnych w opracowywaniu i wdrażaniu planów rozwoju obszarów wiejskich, oraz uważa, że rola ta powinna znaleźć większe odzwierciedlenie w rozporządzeniu (zalecenie nr 13). Komitet Regionów nalega na to, aby narodowe strategie pozostawiały regionom wystarczający margines na zindywidualizowane rozwiązania, co umożliwi zaspokojenie potrzeb regionów i obszarów lokalnych (zob. również punkt 2.2). Komitet Regionów uważa, że jest rzeczą istotną, aby strategie te brały pod uwagę potrzebę zrównoważonego rozwoju przestrzennego w skali całego regionu. Nadmiar zaleceń dotyczących realizowanej strategii, czy to na poziomie wspólnotowym, czy narodowym, może być przeszkodą dla wprowadzenia regionalnych inicjatyw, dostosowanych do lokalnych możliwości i problemów.

3.2

Istnieje potrzeba zindywidualizowanego opracowywania programów, finansowania i monitorowania w zależności od rzeczywistych potrzeb. W tym kontekście dziwne jest, że Państwa Członkowskie opracowują programy rozwoju obszarów wiejskich na poziomie narodowym albo regionalnym. Należałoby raczej zostawić większe pole manewru w tej kwestii, w tym umożliwić łączenie programów regionalnych z programami narodowymi. Ponadto w państwach członkowskich o federacyjnej strukturze zarządzania w obecnym okresie finansowania istnieje możliwość przyjęcia przepisów narodowych, które następnie można wdrożyć do programów regionalnych (zalecenie nr 2).

3.3

Komitet Regionów popiera propozycję wprowadzenia w życie trzeciego priorytetu, najlepiej poprzez strategię rozwoju lokalnego. Niewątpliwie nowe rodzaje działalności gospodarczej mają żywotnego znaczenie dla terenów wiejskich, uzupełniając działalność rolną. Powinny być one jednak wprowadzane ostrożnie, tak, aby nie pogorszyć jakości obszarów wiejskich. W tym względzie Komitet Regionów podziela opinię wyrażoną przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (3), zgodnie z którą istotne jest zapobieganie „miejsko-wiejskości” („rurbanisation”), czyli zastosowaniu tych samych rozwiązań w odniesieniu do obszarów miejskich i wiejskich. Dotyczy to z pewnością terenów wiejskich, które stają w obliczu presji ze strony miast, na których utrzymanie cech właściwych obszarom wiejskim jest niezwykle ważne dla jakości życia w strefach miejskich. Problemy napotykane w takich strefach, w tym związane z rolnictwem miejskim, wymagają podejścia diametralnie innego, niż podejście, jakie należy przyjąć w odniesieniu do problemów stojących przed bardziej odległymi obszarami wiejskimi. Rozporządzenie powinno potraktować tę kwestię odpowiednio szeroko.

4.1

Komitet Regionów przywiązuje dużą wagę do programu LEADER i ubolewa nad brakiem jasnego określenia jego roli w rozporządzeniu. Z jednej strony podejście LEADER zostało określone w art. 4.2 jako czwarty cel priorytetowy, zaś z drugiej strony jako metodologia wprowadzania rozwiązań przyjętych w związku z realizacją trzech pierwszych celów priorytetowych. Komitet Regionów nalega na przyznanie podejściu LEADER należnego mu miejsca, czyli osobnego priorytetu, o pozycji porównywalnej z programem Interreg w ramach polityki regionalnej. Włączenie podejścia LEADER do innych osi oznacza ryzyko utraty jego wyjątkowego charakteru i wartości dodanej. Komitet Regionów zwraca się w związki z tym do Komisji o zawarcie w rozporządzeniu szczegółów dotyczących przyszłej roli programu LEADER i jasne określenie jego pozycji jako odrębnego priorytetu.

4.2

W odniesieniu do wdrażania strategii lokalnych, art. 63, ust. 1 zdaje się wskazywać, że strategia ta powinna spełnić wszystkie cele związane z czterema osiami priorytetowymi. Jest to niezgodne z art. 62 a), mówiącym, że podejście LEADER ma być realizowane „w celu osiągnięcia celów jednego lub kilku spośród trzech priorytetowych osi...”. Komitet proponuje usunąć tę sprzeczność z rozporządzenia (zalecenie nr 14).

4.3

Komitet Regionów popiera propozycję mającą na celu przeznaczenie dla podejścia LEADER części finansowania ze środków UE dostępnych dla Państw Członkowskich, zgodnie z potrzebami dotkniętych regionów. Komitet Regionów przyjmuje także z zadowoleniem propozycję utworzenia europejskiej sieci na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. W tym względzie można byłoby wykorzystać doświadczenia związane z tworzeniem krajowych sieci LEADER. Jednakże Komitet Regionów przestrzega przed powtórzeniem niedopuszczalnych opóźnień we wprowadzaniu wspólnotowego Obserwatorium Obszarów Wiejskich (LEADER+), Europejskiego Obserwatorium w ramach inicjatywy LEADER (LEADER II) i wielu krajowych sieci LEADER. Od samego początku okresu obowiązywania tych programów Komisja Europejska oraz Państwa Członkowskie powinny potraktować priorytetowo utworzenie tych organów.

4.4

Komitet Regionów sprzeciwia się zarezerwowaniu istotnej części dostępnego budżetu dla tych Państw Członkowskich, które osiągnęły najlepsze wyniki w realizacji programów LEADER. Doprowadzi to prawdopodobnie do nadania priorytetu „łatwym” programom krótkookresowym, kosztem programów średnio- i długookresowych. Aby planowanie było wiarygodne, należy ustalić, jakie środki są dostępne w poszczególnych Państwach Członkowskich (zalecenia nr 15 i 18).

5.1

Komitet Regionów wyraża pogląd, iż zasadniczą sprawą jest, aby w okresie przejściowym pomiędzy obowiązywaniem programu 2000-2006 oraz programu 2007-2013 nie nastąpiło zakłócenie trwałości działań i rozwiązań. Należy więc aż do końca okresu zobowiązań finansowych zagwarantować utrzymanie finansowania środków wieloletnich uzgodnionych na poprzednim etapie, takie jak środki związane ze środowiskiem rolnym, będą finansowane oraz utrzymanie uzgodnionego poziomu uczestnictwa Wspólnoty (stopa współfinansowania). Aby zapewnić na nowym etapie skuteczność polityki UE w odniesieniu do obszarów wiejskich, Komitet Regionów popiera wniosek Komisji w sprawie budżetu w wysokości 88,75 mld euro (wyłączywszy modulację) na finansowanie polityki rozwoju obszarów wiejskich UE. Komitet Regionów stanowczo sprzeciwia się ponownemu przeniesieniu tej polityki, lub niektórych jej elementów na poziom poszczególnych krajów.

5.2

Komitet Regionów stwierdza, że zgodnie z projektem rozporządzenia, w dodatku do oceny ex ante, środokresowej i ex post należy również składać ocenę roczną; zastanawia się jednak, jaka jest wartość dodana takiej oceny rocznej.

5.3

Rozporządzenie ma również na celu uproszczenie ustawodawstwa w tej dziedzinie. Dla oceny, czy cel ten został osiągnięty, zasadnicze znaczenie ma gruntowna analiza rozporządzeń wykonawczych. Z uwagi na doświadczenie swoich członków we wdrażaniu polityki w tej dziedzinie Komitet Regionów przyjąłby z zadowoleniem wniosek o przedstawienie swojej opinii w sprawie tych rozporządzeń.

5.7.2005   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/31

1)

Wspólna polityka rybołówstwa powinna zapewnić zrównoważoną eksploatację żywych zasobów wodnych oraz prowadzenie akwakultury w kontekście rozwoju zrównoważonego, uwzględniając w sposób wyważony aspekty ekologiczne, gospodarcze i społeczne, a w szczególności biorąc pod uwagę sytuację poszczególnych regionów Unii Europejskiej.

2)

Czynnik zrównoważonego rozwoju w ramach wspólnej polityki rybołówstwa został wpisany do przepisów regulujących fundusze strukturalne w roku 1993. Realizację tego składnika w kontekście zrównoważonego rozwoju zapewni Europejski Fundusz Rybołówstwa.

3)

Wspólna polityka rybołówstwa obejmuje ochronę, gospodarowanie i eksploatację żywych zasobów wodnych oraz akwakulturę, jak również przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury w takim zakresie, w jakim działania te są wykonywane na terytorium państw członkowskich, na wodach Wspólnoty, przez wspólnotowe statki rybackie lub obywateli państw członkowskich.

4)

Europejski Fundusz Rybołówstwa będzie miał znaczący wpływ na regiony, konieczne jest więc zaangażowanie władz regionalnych i lokalnych we wdrażanie rozwiązań proponowanych w rozporządzeniu w sprawie Europejskiego Funduszu Rybołówstwa,

1.1

z zadowoleniem przyjmuje przedstawiony przez Komisje Europejską wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Rybołówstwa (EFR), służącego wspieraniu rybołówstwa zgodnego z wymogami rozwoju zrównoważonego. Fundusz ten jest niezbędny ze względu na konieczność maksymalizacji pomocy dla lokalnych społeczności rybackich przeznaczonej na wsparcie rybołówstwa, alternatywnych form rozwoju gospodarczego oraz inicjatyw na rzecz ochrony środowiska w trwającym obecnie procesie radykalnych przemian;

1.2

uważa, że budżet EFR w wysokości około 700 milionów euro rocznie jest zbliżony do budżetu Instrumentu Finansowego Orientacji Rybołówstwa w bieżących perspektywach finansowych Unii Europejskiej. Komitet Regionów sądzi, że budżet ten stanowi minimum zapewniające osiągnięcie zawartych we wniosku celów i nie może w żadnym wypadku być obniżony w wyniku negocjacji z innymi instytucjami UE. Istnieje zgoda co do tego, że mamy do czynienia z ograniczoną kwotą, którą trzeba rozdzielić pomiędzy większą liczbę beneficjentów i że w związku z zasadą spójności nowe państwa członkowskie w większym stopniu skorzystają z finansowania pod hasłem konwergencji. Z finansowego punktu widzenia przez „starymi” państwami członkowskimi stoi zadanie, aby w przyszłości jak najlepiej wydawać te uszczuplone kwoty;

1.3

nalega na przyznanie regionom jasno określonej roli w każdym dziale Europejskiego Funduszu Rybołówstwa, który ma implikacje odczuwalne na szczeblu lokalnym lub regionalnym. Konieczne są przepisy umożliwiające zarządzanie programami na szczeblu regionów; sprawą regionalną jest na przykład restrukturyzacja, a uwzględnienie struktur lokalnych powinno umożliwić bardziej elastyczną interpretację przepisów w celu dostosowania się do warunków lokalnych. Struktura regionalna powinna również zapewnić elastyczną interpretację zróżnicowania w celu dostosowania jej do warunków lokalnych;

1.4

z zadowoleniem odnotowuje wysiłki w celu wprowadzenia bardziej selektywnych i przyjaznych środowisku technik połowu. W ostatnich latach nasilają się na większości terenów Unii Europejskiej problemy odrzutów i przyłowów, w szczególności zwierząt z rzędu waleni. Przy przezwyciężaniu tych problemów należy uwzględnić warunki lokalne;

1.5

zgadza się, że — jeżeli chodzi o pomoc strukturalną — EFR powinien koncentrować się bardziej na ochronie środowiska i inicjatywach w tej dziedzinie oraz na bezpieczeństwie, podwyższaniu jakości produktu i dywersyfikacji, a mniej na inwestycjach przeznaczonych na zwiększanie mocy przerobowych w sektorze;

1.6

wnosi o rozszerzenie definicji pojęcia „rybołówstwa przybrzeżnego na niewielką skalę”, które aktualnie ograniczone jest do statków rybackich o długości całkowitej poniżej 12 metrów i niekorzystających z narzędzi połowowych ciągnionych, tak by objęło ono również metody rzemieślnicze, selektywne i przyjazne środowisku niezależnie od rozmiarów statku;

1.7

proponuje uściślić, czy możliwe będzie finansowanie projektów z więcej niż jednej osi priorytetowej w celu zapewnienia zintegrowania działalności na szczeblu projektu;

1.8

wnosi o zrewidowanie systemu spółek mieszanych i zwiększenie liczby statków złomowanych z tytułu trwałego zaprzestania działalności, w sposób umożliwiający przekształcenie ich w czynniki sprzyjające postępowi gospodarczemu w krajach rozwijających się;

1.9

uważa, że w okresie wdrażania konieczna jest zgodność między EFR a funduszami strukturalnymi, aby państwa członkowskie i ich partnerzy mogli wybrać najwłaściwszee instrumenty finansowania, odpowiadające warunkom lokalnym. To powiązanie jest ważne, ponieważ w ramach wielu przyszłych programów Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) na rzecz konkurencyjności zabraknie występujących w przeszłości rozwiązań standardowych dla regionów uzależnionych od rybołówstwa, a bez możliwości skorzystania ze środków EFR lub funduszy strukturalnych niektóre działania pomocowe dla społeczności z regionów nadmorskich mogą zostać pozbawione szans finansowania;

1.10

życzyłby sobie otrzymać wyjaśnienie stanowiska dotyczącego decyzji ustanawiającej Regionalne Rady Doradcze (RRD) w ramach wspólnej polityki rybołówstwa oraz związków między RRD a zarządzaniem EFR. Regionalne Rady Doradcze powołane zostały w ramach przyjętej w grudniu 2002 roku reformy wspólnej polityki rybołówstwa w celu poprawienia zarządzania w ramach tej polityki; zgodnie z reformą decyzję o ich ustanowieniu podjąć miała Rada. Regionalne Rady Doradcze umożliwiają stronom bardziej bezpośredni udział w kształtowaniu wspólnej polityki rybołówstwa;

1.11

wskazuje na potrzebę uściślenia, czy Regionalne Rady Doradcze będą miały bezpośredni udział w działalności EFR. Ponieważ Regionalne Rady Doradcze mają służyć zwiększeniu udziału interesariuszy w kształtowaniu i wdrażaniu unijnej polityki rybołówstwa w nadchodzących latach, potrzeba na ten temat więcej informacji;

1.12

popiera położenie nacisku na propagowanie równości między kobietami a mężczyznami w przemyśle rybnym, jak również starania o wprowadzenie do branży młodych ludzi i poprawę praktyk i warunków pracy w tym sektorze; sugeruje, że sporządzenie przez Komisję szeregu studiów przypadków na podstawie przykładów z różnych państw członkowskich może posłużyć za użyteczne narzędzie propagowania zgromadzonych doświadczeń i dobrych praktyk;

1.13

uznaje, że dodanie nowych odstępstw od zasady N+2 zwiększy elastyczność i pozwoli regionom, zwłaszcza zlokalizowanym w nowych Państwach Członkowskich, na sprawną i planową absorpcję funduszy strukturalnych; zgadza się z propozycjami dotyczącymi płatności zaliczkowych, przewidującymi zaliczki w jednej rocznej racie (art. 78); sugeruje, że pożyteczne byłoby terminowe zakończenie audytów wszystkich aktualnych procesów systemowych; dostarczyłoby to użytecznych informacji oraz studiów przypadków mogących ułatwić kształtowanie kolejnego programu;

1.14

uważa, że należy uprościć i zminimalizować monitoring, utrzymując go jednak na poziomie pozwalającym stwierdzić, czy programy wdrożono zgodnie z przepisami i które działania okazały się skuteczne. Jednocześnie uprościć i uprzystępnić należy wymogi dotyczące audytu; Komitet Regionów zaleca więc utrzymanie we wnioskach definicji oficjalnie uznanych organizacji, tak jak w rozporządzeniu nr 3759/92;

1.15

zaleca priorytetowe traktowanie przez Fundusz projektów mających na celu zwiększenie przychodu z jednostki wyładowanych ryb, np. projektów poprawy jakości, doskonalenia łańcucha dostaw i poprawiania zrozumienia i rozeznania rynku wśród załóg statków i przetwórców. Należy również uwzględniać projekty mające na celu znalezienie alternatywnych i dodatkowych zastosowań dla infrastruktury przemysłu rybnego, aby ograniczenie liczby statków nie prowadziło do upadku infrastruktury, jeżeli istnieją potencjalni klienci lub użytkownicy;

1.16

z zadowoleniem odnotowuje wysiłki na rzecz ustanowienia jaśniejszych ram prawnych dla EFR oraz ogólnie bardziej „strategicznego” podejścia do polityki rybołówstwa. W szczególności Komitet Regionów pozytywnie ocenia planowaną koncepcję wspólpracy „partnerskiej” (art. 8) między Komisją, państwami członkowskimi oraz właściwymi władzami lokalnymi i regionalnymi. Zapewni to dostępność niezbędnego finansowania uzupełniającego środki wspólnotowe, gwarantującego realne wykorzystanie pomocy finansowej z EFR na wsparcie restrukturyzacji i rozwoju gospodarczego na obszarach uzależnionych od rybołówstwa;

1.17

prosi Komisję o zasięgnięcie jego opinii na temat treści wytycznych strategicznych Wspólnoty (art. 14), gdyż w ten sposób będzie mogła zapoznać się z poglądami szczebla władzy najbliższego bezpośrednio zainteresowanym;

1.18

szczególnie zaleca zamieszczanie w sprawozdaniach strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie (art. 17) informacji dotyczących partnerów państw członkowskich oraz sposobu, w jaki dane państwo członkowskie współpracowało z partnerami;

1.19

wzywa Komisję do wyjaśnienia zakresu pomocy na rzecz „utrzymania dobrobytu gospodarczego i społecznego” na obszarach rybołówstwa w ramach osi priorytetowej 4 — „trwały rozwój” (art. 42);

1.20

sugeruje uściślenie i dalszą analizę definicji obszarów, o których mowa w art. 42 ust. 3. Może się okazać, że w tym kontekście przekazywanie zarządzania na niższy szczebel powinno odbywać się na tych samych zasadach, co w ogólności w programie LEADER; pozwoliłoby to na pewną koordynację oraz wykorzystanie dorobku inicjatyw wspólnotowych w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW);

1.21

wnosi o zamieszczenie w art. 44 (oś 4) więcej praktycznych informacji na temat proponowanych przybrzeżnych grup działania (PGD). Chodzi m.in. o wyjaśnienie, w jaki sposób przybrzeżne grupy działania mają się wpisywać w lokalne i regionalne struktury władzy oraz jakie dokładnie mają być ich wielkość, skład, potencjał administracyjny i finansowy. Należy również wyjaśnić, jak ma zostać zdefiniowana odpowiedzialność sektora prywatnego, o której mowa w art. 44 ust. 2;

1.22

apeluje o wyjaśnienie, których partnerów dotyczy art. 45 lit. (c);

1.23

sugeruje, że wskazane byłoby dokładniejsze określenie przez Komisję na tym wczesnym etapie, co należy w ramach EFR rozumieć przez „siłę wyższą”, aby brzmienie art. 90 było jaśniejsze; proponuje, by Komisja uwzględniła przede wszystkim szkody wynikające z zamieszek politycznych, działań zbrojnych, zagrożenia wojną i działań terrorystycznych, pomijając natomiast szkody spowodowane przez strajki, spory zbiorowe, zamknięcie portów i warunki pogodowe;

1.24

Zagadnienia dotyczące akwakultury, o których mowa w art. 32, słuszniej wydaje się umieścić w art. 90.

5.7.2005   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/48

—

wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego oraz

—

wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej program wspólnotowy na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej — PROGRESS

1.1

podkreśla, że rozpatrywany projekt rozporządzenia stanowi część pakietu rozporządzeń dotyczących funduszy strukturalnych, który Komisja Europejska przedłożyła wraz z innymi projektami legislacyjnymi dnia 14 lipca 2004 r. Rozporządzenie określa ogólne przepisy regulujące funkcjonowanie Europejskiego Funduszu Społecznego (zwanego dalej Funduszem bądź EFS), jak również definiuje działania, które mogą być finansowane z Funduszu w ramach celów „konwergencja” oraz celu „regionalna konkurencyjność i zatrudnienie”. Oprócz tego przewidziane są uregulowania horyzontalne dotyczące działań uruchamianych w ramach Funduszu;

1.2

podkreśla, że Fundusz był dotychczas ważnym instrumentem finansowym w ramach polityki zatrudnienia i wygenerował trwały proces przyrostu miejsc pracy. Poza tym przyczynił się do powstania imponującej liczby inicjatyw z zakresu aktywnej polityki zatrudnienia na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. Powiązanie EFS z europejską strategią zatrudnienia przyniosło w bieżącym okresie programowania bardzo owocne wyniki. Komitet jest przekonany, że jego powiązanie ze strategią lizbońską będzie również pozytywne;

1.3

podkreśla, że główne zadanie Europejskiego Funduszu Społecznego polega na wzmacnianiu gospodarczej i społecznej spójności poprzez wspieranie polityki państw członkowskich, mając na uwadze osiągnięcie następujących celów: pełne zatrudnienie, poprawa jakości miejsc pracy i wydajności pracy, jak również wspieranie integracji społecznej i zmniejszanie regionalnych dysproporcji w zatrudnieniu zgodnie z wytycznymi i zaleceniami europejskiej strategii zatrudnienia. Ta ostatnia została w roku 2003 uaktualniona pod kątem dostosowania do strategii lizbońskiej i jeszcze silniejszego nakierowania na politykę spójności gospodarczej i społecznej;

1.4

stwierdza, że proponowane rozporządzenie w swojej obecnej formie nie zawsze jest ścisłe i konkretne. W niektórych miejscach, aby móc stwierdzić, jaki jest faktyczny zakres oddziaływania rozporządzenia, trzeba zestawić je z innymi aktami prawnymi, które nie są przedmiotem niniejszej opinii. Dotyczy to przykładowo finansowania działań wymienionych w rozporządzeniu bądź przeprowadzanych w związku z planowanymi partnerstwami. Oznacza to, że zakres stosowania jest poszerzony;

1.5

daje zdecydowanie wyraz swojemu zaniepokojeniu odnośnie roli, jaką przyznano państwom członkowskim i władzom administracyjnym w nadzorowaniu celów Funduszu, bez włączenia w jakiejkolwiek formie samorządów regionalnych i lokalnych w proces kształtowania tych partnerstw; przypomina o konieczności silniejszego i lepszego uczestniczenia regionów i samorządów lokalnych w ustalaniu, programowaniu i realizacji środków funduszu zgodnie z zasadą pomocniczości i przy uwzględnieniu systemu instytucjonalnego danego państwa członkowskiego;

1.6

przyjmuje do wiadomości stwierdzenia zawarte w trzecim raporcie na temat spójności gospodarczej i społecznej w kwestii starzenia się społeczeństwa europejskiego i skutków tej sytuacji dla świata pracy. Według wspomnianego dokumentu i najnowszych prognoz liczba osób w przedziale wiekowym od 15 do 64 lat zmniejszy się w UE do roku 2025 o 10 %. Jednocześnie zwiększy się liczba osób powyżej 65 lat. Starzenie się społeczeństwa będzie więc prowadzić do stopniowego zmniejszania się w UE liczby ludności w wieku produkcyjnym. Prognozy te pokazują wyraźnie konieczność utrzymania wzrostu gospodarczego w UE i zwiększania stopy zatrudnienia przy jednoczesnym obniżaniu liczby osób odchodzących na wcześniejszą emeryturę; Komitet Regionów pragnie w tym kontekście przypomnieć swą opinię w sprawie komunikatu Komisji w sprawie zwiększenia zatrudnienia starszych pracowników i wydłużenia wieku odchodzenia z rynku pracy (uchwaloną na 56. sesji plenarnej 29 września 2004 r.);

1.7

jest zdania, że przyszłe rozporządzenie w sprawie EFS musi godzić z sobą politykę na rzecz utrzymania zdolności do zatrudnienia podczas całego życia zawodowego, zarówno mężczyzn jak i kobiet, i na rzecz przekwalifikowywania pracowników powyżej 40 roku życia oraz wspieranie wdrażania młodzieży w rynek pracy, co z propozycji rozporządzenia nie wynika. Przy wspieraniu aktywnego starzenia się i stopniowego przechodzenia na emeryturę należy stosować kryteria trwałego rozwoju;

1.8

uważa, że słuszne jest uwzględnienie w rozporządzeniu szczególnych problemów gospodarczych i społecznych, z którymi peryferyjne obszary miejskie są dziś skonfrontowane w porównaniu z innymi bardziej rozwiniętymi obszarami kontynentu europejskiego. Sytuacja ta mogłaby doprowadzić do utrwalenia się problemów dostępu obywateli do urzędów właściwych w sprawach zatrudnienia; jest zdania, że należy uwzględniać problemy społeczne w całej ich różnorodności wynikającej z różnych potrzeb w miastach europejskich;

1.9

przyjmuje z zadowoleniem opublikowanie wspólnotowego programu PROGRESS na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej, tym bardziej że propozycja rozporządzenia nie wspomina już w ogóle o inicjatywie wspólnotowej; zaleca rozważenie, czy nie warto byłoby włączyć jakiegoś odniesienia do tego programu do tekstu propozycji rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego;

1.10

przyjmuje do wiadomości z zadowoleniem uregulowanie dotyczące spójności i komplementarności zawarte w propozycji decyzji w sprawie programu PROGRESS. Konieczne jest jednakże, by wszystkie działania finansowane z funduszy strukturalnych, a w szczególności przez Europejski Fundusz Społeczny odpowiadały zasadom spójności, komplementarności i koncentracji;

1.11

zwraca uwagę na to, że w lipcu 2001 r. Komisja przyjęła białą księgę w sprawie europejskiego zarządzania (European governance), która miała zapoczątkować proces wypracowania polityk sektorowych Unii Europejskiej, włączając w kształtowanie i realizację tego procesu większą liczbę osób i organizacji, by zwiększyć jego przejrzystość i przekazać wszystkim w nim uczestniczącym więcej odpowiedzialności. Zwiększenie partycypacji samorządów regionalnych i lokalnych w działaniach politycznych Unii Europejskiej ukazuje również, że podmioty te w niektórych państwach członkowskich odgrywają ważną rolę w opracowywaniu polityk, co świadczy o ich wzrastającym znaczeniu i silniejszym włączeniu obywateli i organizacji społecznych w procesy lokalnej demokracji; jest zdania, że powinno to zostać uwzględnione przy tworzeniu przepisów prawnych w sprawie funduszy strukturalnych, a w szczególności Europejskiego Funduszu Społecznego;

1.12

przyjmuje z zadowoleniem do wiadomości, że w części normatywnej propozycji rozporządzenia wyraźnie wskazuje się na innowacje, gdyż odpowiada to dokładnie filozofii strategii lizbońskiej, mającej na celu stworzenie europejskiego obszaru badań i innowacji;

1.13

uważa, że powiązanie między propozycją rozporządzenia, europejską strategią zatrudnienia i strategią lizbońską jest pozytywne i pozwoli na podniesienie skuteczności instrumentów prawnych i finansowych Unii Europejskiej; wyraża zaniepokojenie z powodu niedokładności niektórych artykułów propozycji rozporządzenia dotyczących kwestii merytorycznych i finansowych, na które wskazuje się w niniejszej opinii; jest zdania, że dla przyszłego rozporządzenia korzystne byłyby bardziej konkretne przepisy.

2.1

oczekuje, że przy określaniu zadań EFS dodana zostanie w art. 2 ust. 1 wyraźna wzmianka o wspieraniu polityk państw członkowskich związanych z przestrzeganiem zasady równouprawnienia płci, zgodnie ze znaczeniem przypisywanym tej zasadzie w art. 2 Traktatu WE i w art. I-2 i I-3 Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy, a także polityk w dziedzinie niedyskryminacji w rozumieniu art. 21 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, gdyż propozycja rozporządzenia takiego zapisu nie zawiera. Przypomina, że zakres przedmiotowy przyszłego programu PROGRESS obejmuje wyraźnie stosowanie zasady niedyskryminacji i dlatego też zaleca uwzględnienie tej zasady w rozporządzeniu;

2.2

zaleca, by oprócz odwołania się do europejskiej strategii zatrudnienia ująć również w zasadniczej, normatywnej części propozycji rozporządzenia odwołanie do strategii lizbońskiej, gdyż wraz z nią UE narzuciła sobie strategiczny cel uczynienia z Unii najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, opartej na wiedzy gospodarki świata — obszaru gospodarczego, który jest zdolny do osiągnięcia trwałego wzrostu gospodarczego z większą ilością i lepszych miejsc pracy i większą społeczna spójnością; jest zdania, że działania wspierane przez Fundusz muszą służyć osiąganiu tego celu;

2.3

jest zdania, że samorządy lokalne i regionalne muszą współpracować w opracowywaniu i realizacji corocznie ustalanych wytycznych polityki zatrudnienia. Ponieważ na podstawie tych wytycznych ustalane są priorytety, a tym samym właściwe ramy dla wykorzystania Funduszu, należy prowadzić konsultację z samorządami lokalnymi i regionalnymi oraz włączać je w pełni w ustalanie tychże priorytetów. Pogląd ten Komitet sformułował już w opinii przyjętej na 26 sesji plenarnej w dn. 18/19 listopada 1998 r. w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady odnośnie Europejskiego Funduszu Społecznego i jest to dążenie, z którego Komitet Regionów nie może zrezygnować w nowym okresie programowania 2007-2013;

2.4

zaleca, by działania przewidziane w zakresie szkoleń i edukacji, które są głównie częścią celu „konwergencja”, zostały dokładniej zdefiniowane i rozszerzone na cel „regionalna konkurencyjność i zatrudnienie”; poza tym zaleca, by włączyć kształcenie ustawiczne jako jedno z konkretnych działań w zakresie szkoleń;

2.5

zaleca, by obok wymienionych już w propozycji grup takich jak pracownicy w starszym wieku i pracownicy niewykwalifikowani, osoby poszukujące pracy, osoby nieaktywne zawodowo, imigranci i niepełnosprawni, wymienić w artykule 3 wyraźnie następujące grupy: młodzież, gdyż stopa bezrobocia wśród młodzieży jest w strefie euro prawie dwukrotnie wyższa niż stopa bezrobocia w ogóle, oraz bezrobotni w wieku powyżej 40 lat (zarówno mężczyźni, jak i kobiety), którzy ze względu na swoje specyficzne cechy są narażeni na ryzyko wykluczenia z rynku pracy, zastrzegając jednocześnie, że środki przyjęte na mocy tego artykułu winny zapewniać oferowanie jednakowych możliwości kobietom, mężczyznom i młodzieży; podkreśla, że prewencyjne podejście do zagadnienia dostępu do zatrudnienia i zapobiegania bezrobociu jest pozytywne;

2.6

spośród wymienionych w artykule 3 priorytetowych dziedzin finansowania pragnie wyróżnić działania, które są skierowane na doskonalenie, kształcenie ustawiczne oraz edukacja w dziedzinach nowych technologii informacji i komunikacji; przyjmuje z zadowoleniem fakt, że rozszerzanie i wspieranie inwestycji w zasoby ludzkie zostało uznane jako jeden z priorytetów ze względu na jego znaczenie dla pracy. Każdy z tych priorytetów jest w adekwatny sposób powiązany ze strategią lizbońską; podkreśla również działania mające na celu modernizację administracji właściwej dla spraw pracy oraz kursy językowe i odwołanie do gospodarki społecznej; zaleca uwzględnienie w tym artykule zobowiązania administracji pracy do prowadzenia konsultacji z samorządami lokalnymi; poza tym proponuje uchwalenie konkretnych działań mających na celu wspieranie obsadzania funkcji kierowniczych przez kobiety;

2.7

zaleca, by zwiększony limit finansowania z EFS dla środków w ramach celu integracji społecznej (priorytet c) do 10 % osi priorytetów, o którym mowa w art. 3(4) projektu rozporządzenia ESF, stosował się również do środków przeznaczonych na zwiększanie dostępu do zatrudnienia (priorytet b).

2.8

generalnie sugeruje poprawienie terminologii i brzmienia artykułu 3 projektowanego rozporządzenia, gdyż mogą wystąpić trudności w interpretacji językowej, szczególnie teraz, po przystąpieniu dziesięciu nowych państw i wynikającego stąd włączenia nowych języków do acquis communautaire. Sugestię tę można rozciągnąć na całą część normatywną proponowanego rozporządzenia;

2.9

stwierdza, że priorytetem w propozycji rozporządzenia jest rola państw członkowskich oraz urzędów administracji oraz innych podmiotów, które muszą zapewnić spójność działań finansowanych przez Fundusz z europejską strategią zatrudnienia; dlatego też uważa za konieczne większe uszczegółowienie roli samorządów regionalnych i lokalnych, które muszą również przyczyniać się do spójności działań finansowanych przez Fundusz, tym bardziej że te działania będą realizowane na szczeblu regionalnym i lokalnym; jest zdania, że należy mieć na uwadze skutki, jakie dla spójności społecznej wynikają z wymogu spójności i koncentracji, który został zapisany w artykule 4 propozycji rozporządzenia;

2.10

pozytywnie ocenia wyszczególnienie obszarów, na których powinny koncentrować się działania Funduszu, oraz zwraca uwagę na największe problemy regionów i gmin, włącznie z zaniedbanymi obszarami miast oraz schyłkowymi obszarami wiejskimi bądź uzależnionymi od rybołówstwa; proponuje, by w artykule 4 wspomnieć również wyraźnie o „okręgach przemysłowych przezywających kryzys”, gdyż działania finansowane przez Fundusz mogą w tym przypadku przyczynić się do poprawy spójności społecznej w tym niezwykle ciężkim czasie dla mieszkańców tych obszarów, a szczególnie dla kobiet;

2.11

przyjmuje z zadowoleniem wzmiankę o samorządach regionalnych i lokalnych w kontekście aspektów zarządzania administracyjnego i partnerstwa; jest jednak zdania, że ze względu na specyfikę instytucjonalną poszczególnych państw członkowskich samorządy regionalne i lokalne należy uwzględniać na etapie planowania działań finansowanych przez Fundusz, gdyż jak Komitet stwierdził już w opinii przyjętej na 36 sesji plenarnej w dn. 14 grudnia 2000 r. w sprawie: „Nowe europejskie struktury decyzyjne: Europa — miejsce dla inicjatyw obywatelskich”, pewnych kwestii takich jak tworzenie miejsc pracy czy integracja społeczna nie da się skutecznie rozwiązać z jednego jedynego poziomu, lecz wymagają one współdziałania wszystkich, przy zachowaniu zasad bliskości i proporcjonalności; reprezentuje pogląd, że rozsądnie byłoby powierzyć zarządzanie częścią działań prowadzonych w ramach Funduszu podmiotom szczebla regionalnego i lokalnego. Przyczyniłoby się to do osiągania celów, o których jest mowa w tym artykule;

2.12

przyjmuje z zadowoleniem odniesienie do konieczności konsultacji i włączenia różnych podmiotów społecznych i organizacji pozarządowych na odpowiednim szczeblu terytorialnym w procesy programowania, realizacji i monitorowania działań finansowanych przez Fundusz; zauważa jednak, że propozycja rozporządzenia nie jest wystarczająco konkretna, dlatego też nalega na poprawienie brzmienia odpowiedniego ustępu artykułu 5; zaleca skonkretyzowanie zarówno rodzaju związków i stowarzyszeń uwzględnianych w tym zakresie — przykładowo związki pracowników i związki pracodawców — jak również odpowiedniego szczebla i właściwego zakresu takiej konsultacji; jest zaniepokojony, że ten zbyt mało konkretny artykuł może się okazać w praktyce nie do zastosowania; pragnie zwrócić uwagę na komunikat opublikowany przez Komisję w dn. 19 grudnia 2003 r.„Dialog ze związkami samorządów terytorialnych w sprawie kształtowania polityki Unii Europejskiej”, którego celem głównym było danie możliwości również podmiotom terytorialnym, by poprzez swoje związki i zrzeszenia mogły zająć stanowisko i wnieść wkład w realizację polityki europejskiej;

2.13

uważa, że pozytywne jest włączenie aspektów przekrojowych do normatywnej części rozporządzenia, dotyczących w szczególności równouprawnienia płci. Państwa członkowskie i urzędy administracji muszą zadbać o to, by w programach operacyjnych znalazły się zapisy o tym, w jaki sposób w trakcie programowania, realizacji, monitorowania i oceny wspierać się będzie równouprawnienie płci; jest zdania, że samorządy regionalne i lokalne mogą w tym zakresie wnieść swoje praktyczne doświadczenia zdobyte w trakcie okresu programowania 2000-2006, dlatego też zaleca, by w artykule 6 wskazać na te jednostki terytorialne;

2.14

jest zdania, że przy pomocy działań finansowanych poprzez EFS powinno się wnosić aktywny wkład do implementacji dyrektywy 2002/73 Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 września 2002 r. w sprawie realizacji zasady równouprawnienia mężczyzn i kobiet odnośnie dostępu do zatrudnienia, kształcenia zawodowego i kariery zawodowej jak również w odniesieniu do warunków pracy; przyjmuje z zadowoleniem, że równouprawnienie płci stanowi jeden z obszarów interwencji przyszłego programu PROGRESS;

2.15

zaleca uściślenie znaczenia użytego w art. 6 projektowanego rozporządzenia wyrazu „opis”, uważa bowiem, że celowe byłoby zamieszczenie w rozporządzeniu nie tylko opisu sposobu wspierania równouprawnienia płci, lecz również wytycznych służących prawidłowemu stosowaniu tej zasady; zaleca zatem dopracowanie brzmienia tego przepisu;

2.16

wyraża zaniepokojenie brakiem w artykule 7 jakiegokolwiek wskazania na szczebel regionalny i lokalny, gdyż na tych właśnie szczeblach łatwiej można stwierdzić zapotrzebowanie na innowacje, o którym mowa w tym artykule. Szczegółowa znajomość sytuacji wyjściowej jest korzystna dla działań badawczych i innowacyjnych. Ze względu na swoją bliskość samorządy terytorialne rozpoznają działania innowacyjne, mogą je wspierać wszelkimi stojącymi do ich dyspozycji środkami, zwiększając w ten sposób efektywność prac badawczych i innowacyjnych na szczeblu regionalnym i lokalnym;

2.17

stwierdza z zaniepokojeniem skreślenie „działań innowacyjnych”, mimo że służyły one realizacji bardzo wartościowych i skutecznych projektów pilotażowych na rzecz rynków pracy, zatrudnienia i kształcenia zawodowego; uważa za celowe utrzymanie instrumentu innowacyjności, który nie zostanie zagubiony w ogólnych obszarach interwencji Funduszu i poprzez wsparcie i impulsy Wspólnoty również w przyszłości zagwarantuje jednolite podejście umożliwiające w dalszym ciągu sprawdzanie nowych form działania w zakresie zatrudnienia, pracowników (mężczyźni i kobiety), integracji społecznej i dysproporcji terytorialnych;

2.18

pozytywnie ocenia fakt, że artykuł 8 propozycji rozporządzenia zawiera osobny ustęp poświęcony współpracy ponadnarodowej, co daje impuls do zwiększenia uznania roli wymiaru regionalnego; zaleca, by przy pomocy różnych instrumentów współpracy terytorialnej wspierać i wzmacniać sieci miast oraz działać na rzecz rozpowszechniania doświadczeń we współpracy samorządów lokalnych i/lub regionalnych, na co Komitet zwrócił już uwagę w swojej opinii przyjętej na 55 sesji plenarnej w dn. 16 czerwca 2004 r. w sprawie komunikatu „Trzeci raport na temat spójności gospodarczej i społecznej”;

2.19

wyraża zaniepokojenie faktem, że w artykule 8 poświęconym współpracy ponadnarodowej brak jest jakiegokolwiek wskazania na poziom regionalny i lokalny, tym bardziej w kontekście doświadczeń zebranych podczas bieżącego okresu programowania w ramach inicjatywy wspólnotowej INTERREG, która była zarządzana przez regiony poprzez samodzielne jednostki administracyjne, różne od administracji szczebla krajowego; zaleca skonkretyzowanie tego artykułu i sprecyzowanie sposobów interwencji, finansowania tych działań, jak również specyficznej roli samorządów regionalnych i lokalnych;

2.20

stwierdza z zadowoleniem, że w propozycji rozporządzenia ujęto przepis, według którego Komisja wspiera wymianę doświadczeń, działania wyczulające, seminaria jak również sieci mające na celu identyfikowanie i rozpowszechnianie sprawdzonych praktyk i rozszerzanie wzajemnej wymiany wiedzy, by w ten sposób zwiększać przyczynek EFS do osiągnięcia celów Wspólnoty w zakresie zatrudnienia i integracji społecznej; ubolewa, że propozycja rozporządzenia nie zawiera bardziej dokładnych informacji na temat finansowania pomocy technicznej i jej skoordynowania ze wszystkimi programami realizowanymi w najbliższym okresie programowania; dlatego też domaga się skonkretyzowania tego artykułu;

2.21

uważa za pozytywne ujęcie włączenie artykułu na temat raportów rocznych i końcowych konkretyzującego treść tych raportów; jest zdania, że w raportach tych powinno się również wykazywać, w jaki sposób następuje włączenie i wysłuchanie podmiotów społeczeństwa obywatelskiego, niezależnych przedstawicieli interesu publicznego oraz organizacji pozarządowych;

2.22

wyraża zaniepokojenie niedokładnością niektórych ustępów artykułu mówiącego o wydatkach kwalifikujących się do wsparcia. Wprowadza się pojęcie „kosztów pośrednich” projektu, dla których możliwe jest zadeklarowanie do 20 % kosztów bezpośrednich, zgodnie z pewnymi niesprecyzowanymi bliżej czynnikami; zaleca uściślenie całości tych przepisów w wersji ostatecznej, gdyż niedokładności w takich kwestiach mogą prowadzić do komplikacji w zarządzaniu i do nieefektywnych wydatków, co jest sprzeczne z zasadą dobrego zarządzania finansowego, o której przestrzeganiu stale przypomina Komisja Europejska.

5.7.2005   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 164/53

1.1

Biała księga zawiera główne kierunki działania Komisji do 2006 roku. Jej ukazanie się poprzedziła szeroka debata publiczna, w którą Komitet Regionów — w ścisłej koordynacji z samorządem lokalnym — wniósł znaczący wkład.

1.2

uważa, że biała księga stwarza okazję do kontynuowania debaty na temat sformułowanej w niej strategii, propozycji i zobowiązań. Władze publiczne — przede wszystkim zaś samorządy regionalne i lokalne — oraz partnerzy społeczni powinni wziąć w tej debacie czynny udział, w szczególności w następujących zagadnieniach:

1.3

uważa, że należy pozytywnie ocenić następujące aspekty białej księgi:

1.4

podkreśla, że usługi użyteczności publicznej są częścią składową systemu wartości leżących u podstaw ustroju UE i państw członkowskich, który to system charakteryzuje się silnym wzajemnym powiązaniem postępu gospodarczego i społecznego, prowadzącym do społecznej gospodarki rynkowej i ułatwiającym jak największe uczestnictwo obywateli w gospodarce i społeczeństwie Europy;

1.5

akcentuje fakt, że organizacja usług użyteczności publicznej przyczynia się do spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, solidarności i poczucia przynależności do wspólnoty; służy zbiorowemu interesowi obywateli i rozwojowi zrównoważonemu, przy jednoczesnej dbałości o interes przyszłych pokoleń;

1.6

za pozytywny uznaje fakt, że Komisja zajęła stanowisko w kwestii statusu usług użyteczności publicznej na szczeblu europejskim. Przerzuca w ten sposób pomost między obecną sytuacją, w której na podstawie traktatów i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości na pierwszym miejscu stawia się politykę konkurencji, a nowym modelem zapoczątkowanym przez traktat konstytucyjny;

1.7

wyraża zadowolenie z uznania zasady pomocniczości, z której wynika, iż określanie, organizowanie, finansowanie i nadzorowanie usług użyteczności publicznej należy przede wszystkim do władz szczebla krajowego, regionalnego i lokalnego; pragnie również zwrócić uwagę na to, że władze na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym mają możliwość ustanawiania i wdrażania uregulowań umożliwiających obywatelom samodzielny wybór usługodawców;