Prawo autora do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego egzemplarza dzieła sztuki

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2001/84/WE w sprawie prawa autora do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego egzemplarza dzieła sztuki

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

Służy ona wprowadzeniu obowiązkowego prawa autora do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży* oryginalnych egzemplarzy dzieł sztuki w całej UE.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Dzieła sztuki, do których odnosi się prawo do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży

Pod warunkiem, że dzieła sztuki zostały własnoręcznie wykonane przez artystę lub są kopiami wykonanymi w ograniczonej liczbie uznanymi za oryginalne egzemplarze dzieł sztuki zgodnie z użyciem ich przez podmioty zajmujące się zawodowo obrotem dziełami sztuki (przykładowo ograniczona produkcja lub dzieła podpisane), prawo do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży ma zastosowanie do takich dzieł, jak:

• obrazy;
• kolaże;
• malowidła;
• rysunki;
• utwory rytownicze;
• nadruki;
• litografie;
• rzeźby;
• tkaniny dekoracyjne;
• wyroby ceramiczne;
• wyroby szklane; oraz
• fotografie.

Prawo do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży nie ma zastosowania do oryginalnych rękopisów pisarzy i kompozytorów.

Przedmiot prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży

• Osobą, która dokonuje płatności honorarium autorskiego zazwyczaj jest sprzedawca. Niemniej jednak państwa członkowskie UE mogą uchwalać przepisy, które umożliwiają osobom zawodowo działającym na rynku dzieł sztuki innym niż sprzedawca na przyjęcie wyłącznej odpowiedzialności za wypłatę wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży lub dzielenie się tym obowiązkiem ze sprzedawcą.
• Państwa członkowskie UE mogą także ustalić, że prawo do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży nie ma zastosowania do:
  • sytuacji gdy sprzedawca nabył dzieło bezpośrednio od autora w okresie nie dłuższym niż trzy lata przed odsprzedażą; oraz
  • sytuacji gdy cena odsprzedaży nie przekracza 10 000 €.

Okres ochrony w zakresie prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży

Okres ochrony w zakresie prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży został określony w dyrektywie 2006/116/WE, która harmonizuje okres ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych i trwa on 70 lat po śmierci autora.

Obliczanie wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży

• Państwa członkowskie UE są zobowiązane do ustanowienia minimalnej ceny sprzedaży dla sprzedaży objętych prawem do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży. Minimalna cena sprzedaży nie może przekroczyć 3000 EUR.
• Artyści otrzymują honoraria autorskie obliczone jako procent ceny sprzedaży ich dzieł. Cena sprzedaży dzieli się na pięć udziałów, a stawka honorarium autorskiego sięga od 4% do 0,25% w zależności od udziału.
• Jednakże całkowita kwota honorarium autorskiego nie może przekraczać 12 500 EUR.

Osoby uprawnione do otrzymania honorariów autorskich

• Prawo do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży przysługuje autorowi dzieła oraz prawnym następcom po jego/jej śmierci.
• Autorom, którzy są obywatelami państw spoza UE może przysługiwać to prawo, jeśli ustawodawstwo państwa dopuszcza ochronę w zakresie prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży w tym państwie dla autorów z państw członkowskich.
• Jednakże państwa członkowskie mogą zdecydować się na zastosowanie tej dyrektywy wobec autorów, którzy są obywatelami państw spoza UE, ale którzy mają miejsce stałego pobytu w tym państwie członkowskim.

Prawo do otrzymywania informacji

Przez okres trzech lat po odsprzedaży, osoby uprawnione do otrzymywania honorariów autorskich mogą żądać od każdej z osób zawodowo działających na rynku dzieł sztuki przekazywania wszelkich informacji, które mogą być niezbędne w celu zabezpieczenia wypłat honorariów autorskich z tytułu odsprzedaży.

Sprawozdanie dotyczące wykonania niniejszej dyrektywy oraz jej najważniejszych zasad i zaleceń

W 2011 r. Komisja Europejska przyjęła sprawozdanie dotyczące wykonania niniejszej dyrektywy. Sugerowało ono zainicjowanie dialogu zainteresowanych stron (w tym organizacji zajmujących się zbiorowym zarządzaniem prawami autorskimi autorami i osób zawodowo działających na runku dzieł sztuki, takich jak pośrednicy w handlu dziełami sztuki, galerie, prowadzący aukcje), którego celem będzie sformułowanie zaleceń dotyczących udoskonalenia systemu pobierania i wypłacania wynagrodzeń z tytułu odsprzedaży w UE. W 2014 r. przedstawiciele tych organizacji podpisali się pod „Najważniejszymi zasadami i zaleceniami w sprawie zarządzania prawem autora do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży”.

OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

• Niniejszą dyrektywę stosuje się w odniesieniu do wszystkich oryginalnych dzieł sztuki, które w dniu 1 stycznia 2006 r.:
  • były chronione na mocy ustawodawstw państw członkowskich w dziedzinie praw autorskich; lub
  • spełniały w tym dniu kryteria ochrony zgodne z przepisami niniejszej dyrektywy.
• Dyrektywa ma zastosowanie od dnia 13 października 2001 r., przy czym do porządku krajowego państw UE miała zostać włączona do dnia 1 stycznia 2006 r.

KONTEKST

Mimo iż Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych przyznaje autorowi prawo do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży, nie jest ono wiążące, co oznacza, że niektóre państwa członkowskie go nie stosują. W związku z tym istnieją bariery dzielące rynek wewnętrzny oraz zakłócenia konkurencji w jego obrębie, jak również brak ochrony dla autorów oryginalnych dzieł artystycznych.

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa 2001/84/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 września 2001 r. w sprawie prawa autora do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego egzemplarza dzieła sztuki (Dz.U. L 272, 13.10.2001, s. 32–36)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego: Sprawozdanie w sprawie stosowania i skutków dyrektywy w sprawie prawa do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży (2001/84/WE) (COM(2011) 878 final, 14.12.2011)

Dyrektywa 2006/116/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych (wersja ujednolicona) (Dz.U. L 372, 27.12.2006, s. 12–18)

Kolejne zmiany do dyrektywy 2006/116/WE zostały włączone do tekstu podstawowego. Niniejsza wersja skonsolidowana ma wyłącznie wartość dokumentalną.

Ostatnia aktualizacja: 11.01.2019