–

w imieniu rządu hiszpańskiego przez S. Jiméneza Garcíę, działającego w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu rządu węgierskiego przez M.Z. Fehéra i G. Koósa, a także A. Pokoraczki, działających w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu fińskiego przez S. Hartikainena, działającego w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Komisji Europejskiej przez M. Wilderspina i M. Heller, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 65 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (Dz.U. 2012, L 201, s. 107) oraz art. 1 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 1329/2014 z dnia 9 grudnia 2014 r. ustanawiającego formularze, o których mowa w rozporządzeniu [nr 650/2012] (Dz.U. 2014, L 359, s. 30).

2

Wniosek ten został złożony w ramach postępowania wszczętego przez K.M.M. Brischa, działającego w charakterze wykonawcy testamentu zmarłej M.T. Trenk przy Amtsgericht Köln (sądzie rejonowym w Kolonii, Niemcy), zmierzającego do uzyskania wydania europejskiego poświadczenia spadkowego.

3

Zgodnie z motywem 59 rozporządzenia nr 650/2012 głównym celem owego rozporządzenia jest wzajemne uznawanie orzeczeń wydanych w państwach członkowskich w przedmiocie dziedziczenia.

4

Artykuł 62 rzeczonego rozporządzenia, zatytułowany „Ustanowienie europejskiego poświadczenia spadkowego” stanowi w ust. 1:

„Niniejszym rozporządzeniem ustanawia się europejskie poświadczenie spadkowe (zwane dalej »poświadczeniem«), które jest wydawane w celu wykorzystania w innym państwie członkowskim i które rodzi skutki wymienione w art. 69”.

5

Artykuł 65 tego samego rozporządzenia, zatytułowany „Wniosek o wydanie poświadczenia”, stanowi w ust. 1 i 2:

„1.   Poświadczenie wydaje się na wniosek złożony przez którąkolwiek z osób, o których mowa w art. 63 ust. 1 (zwaną dalej »wnioskodawcą«).

2.   Aby złożyć wniosek, wnioskodawca może korzystać z formularza przyjętego zgodnie z procedurą doradczą, o której mowa w art. 81 ust. 2”.

6

Artykuł 65 ust. 3 rozporządzenia nr 650/2012 precyzuje, że wniosek zawiera informacje wymienione w owym przepisie, o ile wnioskodawca posiada te informacje i o ile są one niezbędne, aby organ wydający mógł poświadczyć okoliczności, o których poświadczenie ubiega się wnioskodawca; do wniosku dołącza się wszelkie stosowne dokumenty w oryginale albo ich odpisy, które spełniają warunki niezbędne do ustalenia ich autentyczności.

7

Zgodnie z brzmieniem art. 66 ust. 1 tego rozporządzenia:

„Po otrzymaniu wniosku organ wydający dokonuje weryfikacji dostarczonych informacji i oświadczeń oraz dokumentów i innych materiałów dowodowych dostarczonych przez wnioskodawcę. Organ ten dokonuje niezbędnych do tej weryfikacji ustaleń z urzędu, w przypadku gdy przewiduje to lub zezwala na to jego własne prawo lub zwraca się do wnioskodawcy o przekazanie wszelkich dalszych materiałów dowodowych, które może uznać za niezbędne”.

8

Artykuł 67 rzeczonego rozporządzenia, zatytułowany „Wydanie poświadczenia”, stanowi w ust. 1:

„Organ wydający niezwłocznie wydaje poświadczenie zgodnie z procedurą określoną w niniejszym rozdziale wtedy, gdy okoliczności, które mają zostać poświadczone, zostały ustalone na mocy prawa właściwego dla dziedziczenia lub na mocy innego prawa właściwego dla danych kwestii. Organ wydający wykorzystuje formularz przyjęty zgodnie z procedurą doradczą, o której mowa w art. 81 ust. 2”.

9

Artykuł 80 tego rozporządzenia stanowi:

„Komisja przyjmuje akty wykonawcze ustanawiające zaświadczenia i formularze, o których mowa w art. 46, 59, 60, 61, 65 i 67, i wprowadzające do nich zmiany. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą doradczą, o której mowa w art. 81 ust. 2”.

10

Artykuł 81 ust. 1 rozporządzenia nr 650/2012 stanowi:

„Komisja wspierana jest przez komitet. Komitet ten jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia [Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiającego przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. 2011, L 55, s. 13)]”.

11

Artykuł 1 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014 stanowi:

„Formularz, który ma być stosowany w przypadku wniosku o wydanie europejskiego poświadczenia spadkowego, o którym mowa w art. 65 ust. 2 [rozporządzenia nr 650/2012], wskazano w załączniku 4 jako formularz IV”.

12

Zgodnie z brzmieniem zapisu w części „Informacja dla wnioskodawcy” formularza IV zawartego w załączniku 4 do rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014:

„Niniejszy nieobowiązkowy formularz może ułatwić gromadzenie informacji wymaganych w celu wydania europejskiego poświadczenia spadkowego”.

13

Maria Therese Trenk, obywatelka Niemiec, której ostatnim miejscem zwykłego pobytu była Kolonia (Niemcy), zmarła w dniu 2 czerwca 2017 r. Jej małżonek, rodzice i brat zmarli wcześniej. Jako że nie miała dzieci, jej jedynymi żyjącymi jeszcze spadkobiercami są potomkowie jej zmarłego brata. Maria T. Trenk pozostawiła majątek w Niemczech, we Włoszech i w Szwajcarii.

14

Na podstawie sporządzonego w dniu 17 grudnia 2014 r. i otwartego w dniu 1 sierpnia 2017 r. testamentu notarialnego M.T. Trenk odwołała swoje wcześniej sporządzone testamenty notarialne i jako jedynego spadkobiercę powołała Congregazione Benedettina Sublacense w Rzymie (Włochy), jak również ustanowiła K.M.M. Brischa wykonawcą testamentu.

15

W dniu 16 października 2017 r. K.M.M. Brisch złożył na podstawie art. 65 ust. 1 rozporządzenia nr 650/2012, powołując się na akt notarialny z dnia 11 października 2017 r., w Amtsgericht Köln (sądzie rejonowym w Kolonii) wniosek o wydanie europejskiego poświadczenia spadkowego odnośnie do majątku spadkowego znajdującego się we Włoszech, przy czym nie użył w tym celu formularza IV zawartego w załączniku 4 do rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014 (zwanego dalej „formularzem IV”).`

16

Pismem z dnia 23 października 2017 r. Amtsgericht Köln (sąd rejonowy w Kolonii) wezwał K.M.M. Brischa do złożenia do akt wypełnionego formularza IV. Pismem z dnia 7 listopada 2017 r. K.M.M. Brisch odmówił zastosowania się do wezwania sądu, twierdząc, że stosowanie formularza jest fakultatywne, a nie obowiązkowe. Postanowieniem z dnia 16 listopada 2017 r. sąd ten oddalił wniosek o wydanie europejskiego poświadczenia spadkowego. W uzasadnieniu sąd wskazał, że K.M.M. Brisch nie posłużył się formularzem IV, a w związku z tym wniosek nie został złożony z zachowaniem wymaganej formy.

17

W dniu 2 grudnia 2017 r. K.M.M. Brisch wniósł do Amtsgericht Köln (sądu rejonowego w Kolonii) zażalenie na to postanowienie, twierdząc, że zarówno z art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012, jak i z formularza IV wynika, że stosowanie formularza jest fakultatywne. Wnoszący zażalenie wskazuje również, że wykładnia ta znajduje oparcie w treści art. 67 ust. 1 zdanie drugie rzeczonego rozporządzenia, z którego wynika, że stosowanie formularza V zawartego w załączniku 5 do rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014 jest obowiązkowe. Uważa on, że gdyby w kontekście art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 prawodawca Unii chciał uczynić obowiązkowym stosowanie formularza IV, to mógł był sformułować ów przepis w dokładnie taki sam sposób jak w przypadku art. 67 ust. 1 zdanie drugie tego samego rozporządzenia. Postanowieniem z dnia 14 grudnia 2017 r. Amtsgericht Köln (sąd rejonowy w Kolonii) oddalił zażalenie i sprawa została przekazana do rozstrzygnięcia sądowi odsyłającemu.

18

Sąd odsyłający przedstawia stanowisko Amtsgericht Köln (sądu rejonowego w Kolonii), zgodnie z którym obowiązkowe stosowanie formularza IV miałoby wynikać z brzmienia art. 1 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014, stanowiącego lex specialis w stosunku do art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012. W ramach dokonanego na podstawie art. 80 i art. 81 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 upoważnienia do przyjęcia aktów wykonawczych Komisja nakazała – w opinii Amtsgericht Köln (sądu rejonowego w Kolonii) – stosowanie formularza IV.

19

Sąd odsyłający uważa jednak, że brzmienie art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 oraz część formularza IV zatytułowana „Informacja dla wnioskodawcy” wskazują raczej na to, że stosowanie tego formularza jest fakultatywne. Ponadto sąd odsyłający ma wątpliwości co do zasadności przeprowadzonej przez Amtsgericht Köln (sąd rejonowy w Kolonii) analizy skutków upoważnienia Komisji do przyjmowania aktów wykonawczych. Sąd odsyłający zauważa w tej kwestii, że zgodnie z art. 80 rozporządzenia nr 650/2012 Komisja może przyjmować akty wykonawcze dotyczące tylko ustanowienia i ewentualnej późniejszej zmiany formularzy, których dotyczy rozporządzenie, ale nie upoważnia Komisji do zmiany treści art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 w taki sposób, by uczynić stosowanie formularza IV obowiązkowym.

20

W tych okolicznościach Oberlandesgericht Köln (wyższy sąd krajowy w Kolonii, Niemcy) postanowił zawiesić postępowanie i wystąpić do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym następującej treści:

„Czy do złożenia wniosku o wydanie [poświadczenia] zgodnie z art. 65 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 650/2012 stosowanie formularza IV (załącznik 4) przyjętego zgodnie z procedurą doradczą, o której mowa w art. 81 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 zgodnie z art. 1 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014, jest bezwzględnie konieczne czy tylko fakultatywne?”.

21

Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający pragnie w istocie ustalić, czy art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 oraz art. 1 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014 należy interpretować w ten sposób, że do złożenia wniosku o wydanie poświadczenia zgodnie z art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 stosowanie formularza IV jest obowiązkowe czy też fakultatywne.

22

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału z wymogów zarówno jednolitego stosowania prawa Unii, jak i zasady równości wynika, że przepisowi, w zakresie, w jakim nie zawiera on wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich dla określenia swego znaczenia i zakresu, należy nadać w całej Unii autonomiczną i jednolitą wykładnię, którą należy ustalić z uwzględnieniem nie tylko brzmienia owego przepisu, ale również kontekstu przepisu i celu danego uregulowania (zob. podobnie wyrok z dnia 21 czerwca 2018 r., Oberle, C‑20/17, EU:C:2018:485, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).

23

Zgodnie z brzmieniem art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012, aby złożyć wniosek o wydanie poświadczenia, wnioskodawca „może” korzystać z formularza przyjętego zgodnie z procedurą doradczą, o której mowa w art. 81 ust. 2 owego rozporządzenia.

24

Ponadto, jak wynika z art. 65 ust. 3 rozporządzenia nr 650/2012, wniosek o wydanie poświadczenia zawiera wymienione w przywołanym przepisie informacje, o ile wnioskodawca posiada te informacje i o ile są one niezbędne, aby organ wydający mógł poświadczyć okoliczności, o których poświadczenie ubiega się wnioskodawca, a do wniosku dołącza się wszelkie stosowne dokumenty w oryginale albo ich odpisy, które spełniają warunki niezbędne do ustalenia ich autentyczności. Z tego wynika, że o ile wnioskodawca ma obowiązek przedstawienia informacji mających umożliwić organowi wydającemu poświadczenie owych okoliczności, to z art. 65 rozporządzenia nr 650/2012 nie wynika, aby był zobowiązany do posłużenia się formularzem IV.

25

Brzmienie art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 nie budzi zatem żadnych wątpliwości, jeżeli chodzi o fakultatywny charakter posłużenia się formularzem IV. Ponadto wątpliwości sądu odsyłającego wynikają z brzmienia art. 1 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014, zgodnie z którym formularz, który ma być stosowany w przypadku wniosku o wydanie [poświadczenia], o którym mowa w art. 65 ust. 2 [rozporządzenia nr 650/2012] wskazano w załączniku 4 jako formularz IV”. Zdaniem sądu odsyłającego z przywołanego przepisu mogłoby wynikać, że posłużenie się formularzem jest obowiązkowe.

26

Artykuł 1 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014 należy jednak interpretować w związku z załącznikiem 4 do tego rozporządzenia, do którego przepis ten odsyła i w którym to załączniku znajduje się formularz IV. Tymczasem brzmienie zapisu w części „Informacja dla wnioskodawcy” formularza IV wyraźnie precyzuje, że formularz IV ma charakter fakultatywny. I tak zawarte w art. 1 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014 sformułowanie „formularz, który ma być stosowany” nie przesądza o obowiązkowym, względnie fakultatywnym charakterze posłużenia się takim formularzem, a jedynie wskazuje, że w sytuacji, w której wnioskodawca pragnąłby złożyć wniosek o wydanie poświadczenia za pośrednictwem formularza, właściwym formularzem byłby formularz IV.

27

Ponadto należy zauważyć, że zgodnie z brzmieniem art. 38 projektu Komisji dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego [COM(2009) 154 final], który poprzedził przyjęcie rozporządzenia nr 650/2012, który to przepis odpowiada art. 65 przyjętego rozporządzenia, przewidziano, że wnioski będą składane za pośrednictwem formularza, którego wzór znajdował się w załączniku I do owego projektu rozporządzenia. Wprowadzona do art. 65 ust. 2 rzeczonego rozporządzenia modyfikacja brzmienia art. 38 projektu pozwala przyjąć, że wyrażona na wcześniejszym etapie prac legislacyjnych intencja Komisji, aby zobowiązać do posługiwania się formularzem, nie została podtrzymana przez prawodawcę Unii. W konsekwencji geneza rozporządzenia nr 650/2012 również potwierdza, że z brzmienia art. 65 ust. 2 owego rozporządzenia wynika, iż posłużenie się formularzem IV w celu uzyskania poświadczenia jest fakultatywne.

28

Tak więc wykładnia językowa art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 w związku z załącznikiem 4 do rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014 prowadzi do wniosku, że posłużenie się w celu złożenia wniosku o wydanie poświadczenia formularzem IV jest fakultatywne.

29

Wykładnia ta znajduje ponadto potwierdzenie w analizie kontekstu, w jaki wpisuje się badany przepis.

30

Należy bowiem zauważyć, że art. 67 ust. 1 rozporządzenia nr 650/2012 ustanawia obowiązek posłużenia się dla celów wydania poświadczenia przez organ wydający formularzem V, przewidzianym w załączniku 5 do rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014. Różnica w brzmieniu art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012, dotyczącego wniosku o wydanie poświadczenia, w porównaniu z brzmieniem art. 67 ust. 1 owego rozporządzenia odzwierciedla wolę prawodawcy Unii, by nie czynić posługiwania się formularzem IV obowiązkowym dla celów złożenia wniosku o wydanie poświadczenia.

31

Ponadto należy stwierdzić, że w załącznikach 1–3 i 5 do rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014 brak wskazówki przemawiającej za tym, że posłużenie się przywołanymi formularzami jest fakultatywne. Jedynie formularz IV wskazuje, dzięki zapisowi zawartemu w części „Informacja dla wnioskodawcy”, na jego fakultatywny charakter. Wskazówka ta znajduje się poza tym również w innych wersjach językowych owego załącznika, w szczególności w wersji angielskiej, hiszpańskiej, francuskiej, włoskiej i rumuńskiej.

32

Takie stwierdzenie stanowi potwierdzenie woli prawodawcy Unii, by posługiwanie się formularzem IV było fakultatywne.

33

Taka wykładnia nie jest niezgodna z ogólnym celem realizowanym przez rozporządzenie nr 650/2012, którym – jak wynika z jego motywu 59 – jest wzajemne uznawanie orzeczeń wydanych w państwach członkowskich w przedmiocie dziedziczenia i wywołujących skutki transgraniczne.

34

O ile bowiem zapis w części „Informacja dla wnioskodawcy” w formularzu IV precyzuje, że posłużenie się tym formularzem przez wnioskodawcę może ułatwić gromadzenie informacji wymaganych w celu wydania poświadczenia, o tyle jednak w kontekście składania wniosku o wydanie poświadczenia na podstawie art. 65 rozporządzenia nr 650/2012 cel rozporządzenia nr 650/2012 może zostać osiągnięty w dostatecznym stopniu przez państwa członkowskie stosownie do zasady pomocniczości, bez konieczności ustanawiania obowiązku posługiwania się formularzem IV.

35

W kwestii tej należy zauważyć, że zgodnie z art. 66 i art. 67 ust. 1 rozporządzenia nr 650/2012 organ wydający wydaje poświadczenie, po zweryfikowaniu informacji dostarczonych przez wnioskodawcę zgodnie z art. 65 ust. 3 rzeczonego rozporządzenia, względnie ustaleń dokonanych z urzędu zgodnie z art. 66 owego rozporządzenia.

36

Z całokształtu powyższych rozważań wynika, że art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 oraz art. 1 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014 należy interpretować w ten sposób, że do celów złożenia wniosku o wydanie poświadczenia zgodnie z art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 stosowanie formularza IV jest fakultatywne.

37

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 65 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego oraz art. 1 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 1329/2014 z dnia 9 grudnia 2014 r. ustanawiającego formularze, o których mowa w rozporządzeniu nr 650/2012, należy interpretować w ten sposób, że do celów złożenia wniosku o wydanie europejskiego poświadczenia spadkowego zgodnie z art. 65 ust. 2 rozporządzenia nr 650/2012 stosowanie formularza IV z załącznika 4 do rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014 jest fakultatywne.