(1)

Unia postawiła sobie za cel utrzymanie i rozwój przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. W celu stopniowego ustanowienia takiej przestrzeni, Unia przyjmuje środki związane ze współpracą wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania wyroków i orzeczeń sądowych, która od posiedzenia Rady Europejskiej w Tampere w dniach 15 i 16 października 1999 r. jest powszechnie uważana za kamień milowy współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych w Unii.

(2)

Środki mające na celu pozyskanie i zabezpieczenie dowodów elektronicznych mają coraz większe znaczenie dla prowadzenia postępowań przygotowawczych i ścigania przestępstw w całej Unii. Skuteczne mechanizmy pozyskiwania dowodów elektronicznych mają kluczowe znaczenie dla zwalczania przestępczości, przy czym takie mechanizmy powinny podlegać warunkom i zabezpieczeniom mającym na celu zapewnienie pełnej zgodności z prawami podstawowymi i zasadami uznanymi w art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwana dalej „Kartą”), w szczególności zasadami konieczności i proporcjonalności, sprawiedliwości proceduralnej, ochrony prywatności i danych osobowych oraz poufności komunikacji.

(3)

We wspólnym oświadczeniu unijnych ministrów sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz przedstawicieli instytucji UE z dnia 24 marca 2016 r. w sprawie zamachów terrorystycznych w Brukseli podkreślono potrzebę, nadając jej charakter priorytetowy, szybszego i skuteczniejszego zabezpieczania i pozyskiwania dowodów cyfrowych oraz określenia konkretnych środków do osiągnięcia tego celu.

(4)

W konkluzjach Rady z dnia 9 czerwca 2016 r. podkreślono rosnące znaczenie dowodów elektronicznych w postępowaniu karnym oraz znaczenie ochrony cyberprzestrzeni przed nadużyciami i działalnością przestępczą dla gospodarek i społeczeństw, a zatem potrzebę dysponowania przez organy ścigania i organy sądowe skutecznymi narzędziami prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz ścigania przestępstw związanych z cyberprzestrzenią.

(5)

We wspólnym komunikacie Komisji oraz Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 września 2017 r. pt. „Odporność, prewencja i obrona: budowa solidnego bezpieczeństwa cybernetycznego Unii Europejskiej”, Komisja podkreśliła, że skuteczne prowadzenie dochodzeń i ściganie przestępczości wykorzystującej cyberprzestrzeń jest kluczowym czynnikiem prewencji wobec ataków cybernetycznych oraz że obecne ramy proceduralne wymagają lepszego dostosowania do potrzeb ery internetu. Szybkość ataków cybernetycznych może czasami okazywać się zbyt duża dla obecnych procedur, co stwarza specyficzne potrzeby w zakresie sprawnej współpracy transgranicznej.

(6)

W rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 3 października 2017 r. w sprawie walki z cyberprzestępczością (3), Parlament Europejski podkreślił potrzebę znalezienia sposobów szybszego zabezpieczania i uzyskiwania dowodów elektronicznych, a także znaczenie ścisłej współpracy między organami ścigania, państwami trzecimi i dostawcami usług działającymi na terytorium europejskim, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 (4) i dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/680 (5) oraz obowiązującymi umowami o wzajemnej pomocy prawnej. W rezolucji tej Parlament Europejski podkreślił również, że obecnie fragmentaryczne ramy prawne mogą utrudniać dostawcom wykonanie żądań organów ścigania, i wezwał Komisję do przedstawienia unijnych ram prawnych dotyczących dowodów elektronicznych z wystarczającymi zabezpieczeniami praw i wolności wszystkich zaangażowanych podmiotów, a jednocześnie z zadowoleniem przyjął trwające w Komisji prace nad platformą współpracy obejmującą bezpieczny kanał komunikacji dla cyfrowych wymian informacji w sprawie europejskich nakazów dochodzeniowych (END) w celu gromadzenia dowodów elektronicznych i odpowiedzi między unijnymi organami sądowymi.

(7)

Usługi oparte na sieci można świadczyć z dowolnej lokalizacji i nie wymagają one fizycznej infrastruktury, pomieszczeń ani pracowników w kraju, gdzie oferowana jest dana usługa. W związku z tym odpowiednie dowody elektroniczne są często przechowywane poza państwem prowadzącym postępowanie przygotowawcze lub przez usługodawcę mającego siedzibę poza tym państwem, co stwarza wyzwania związane z gromadzeniem dowodów elektronicznych w postępowaniu karnym.

(8)

Ze względu na sposób, w jaki świadczone są usługi oparte na sieci, wnioski w ramach współpracy wymiarów sprawiedliwości są często kierowane do państw, w których zlokalizowana jest znaczna liczba usługodawców. Ponadto liczba wniosków znacznie się zwiększyła ze względu na fakt, że coraz częściej korzysta się z usług opartych na sieci. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/41/UE (6) przewiduje możliwość wydania END do celów gromadzenia dowodów w innym państwie członkowskim. Ponadto Konwencja, ustanowiona przez Radę zgodnie z artykułem 34 Traktatu o Unii Europejskiej, o pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej (7) (zwana dalej „konwencją o pomocy prawnej w sprawach karnych”) również przewiduje możliwość wystąpienia o dowody do innego państwa członkowskiego. Jednak procedury i terminy przewidziane w dyrektywie 2014/41/UE ustanawiającej END i w konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych mogłyby nie być odpowiednie dla dowodów elektronicznych, które są mniej trwałe oraz mogą być łatwiej i szybciej usuwane. Pozyskanie dowodów elektronicznych z wykorzystaniem kanałów współpracy wymiarów sprawiedliwości często zabiera wiele czasu, co prowadzi do sytuacji, w których ślady przestępstw mogą już nie być dostępne. Co więcej, nie istnieją zharmonizowane ramy współpracy z usługodawcami, podczas gdy niektórzy usługodawcy z państw trzecich przyjmują bezpośrednie wnioski o dane inne niż dane dotyczące treści zgodnie z ich mającym zastosowanie prawem krajowym. W związku z powyższym państwa członkowskie w coraz większym stopniu korzystają z bezpośrednich dobrowolnych kanałów współpracy z usługodawcami, jeżeli są one dostępne, i stosują różne krajowe narzędzia, warunki i procedury. W przypadku danych dotyczących treści, niektóre państwa członkowskie podjęły jednostronne działania, podczas gdy inne nadal korzystają ze współpracy wymiarów sprawiedliwości.

(9)

Rozdrobnione ramy prawne stwarzają wyzwania dla organów ścigania, organów sądowych, a także dla usługodawców starających się stosować do przewidzianych prawem wniosków dotyczących dowodów elektronicznych, ponieważ mierzą się oni coraz częściej z niepewnością prawa i możliwą kolizją przepisów. Istnieje zatem potrzeba ustanowienia szczegółowych przepisów dotyczących transgranicznej współpracy sądowej w zakresie zabezpieczania i wydawania dowodów elektronicznych, które to przepisy uwzględniają szczególny charakter dowodów elektronicznych. Przepisy takie powinny obejmować obowiązek usługodawców objętych zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia do bezpośredniego odpowiadania na wnioski organów w innym państwie członkowskim. Niniejsze rozporządzenie uzupełni zatem obowiązujące prawo unijne i doprecyzuje przepisy mające zastosowanie do organów ścigania i organów sądowych, a także do usługodawców, w dziedzinie dowodów elektronicznych, przy jednoczesnym zapewnieniu pełnej zgodności z prawami podstawowymi.

(10)

Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi w art. 6 TUE i w Karcie, w prawie międzynarodowym i umowach międzynarodowych, których stronami są Unia lub wszystkie państwa członkowskie, w tym w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz w konstytucjach państw członkowskich we właściwych im obszarach zastosowania. Takie prawa i zasady obejmują w szczególności prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego, ochronę danych osobowych, wolność prowadzenia działalności gospodarczej, prawo własności, prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu, domniemanie niewinności i prawo do obrony, zasady legalności oraz proporcjonalności, a także zakaz ponownego sądzenia lub karania w postępowaniu karnym za ten sam czyn zabroniony pod groźbą kary.

(11)

Żadnego z przepisów niniejszego rozporządzenia nie należy interpretować jako zakazującego odmowy realizacji europejskiego nakazu wydania dowodów przez organ przymuszający do wykonania nakazu, jeżeli na podstawie obiektywnych przesłanek można sądzić, że europejski nakaz wydania dowodów wydano w celu ścigania lub ukarania osoby ze względu na jej płeć, pochodzenie rasowe lub etniczne, religię, orientację seksualną lub tożsamość płciową, narodowość, język lub poglądy polityczne albo że jej sytuacja mogłaby ulec pogorszeniu z którejkolwiek z tych przyczyn.

(12)

Mechanizm europejskiego nakazu wydania dowodów i europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów elektronicznych w postępowaniu karnym opiera się na zasadzie wzajemnego zaufania pomiędzy państwami członkowskimi oraz na domniemaniu przestrzegania przez państwa członkowskie prawa Unii, zasady państwa prawnego, a w szczególności praw podstawowych, które stanowią kluczowe elementy unijnej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Taki mechanizm umożliwia właściwym organom krajowym wysyłanie takich nakazów bezpośrednio do usługodawców.

(13)

Poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego oraz ochrona osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych stanowią prawa podstawowe. Zgodnie z art. 7 i art. 8 ust. 1 Karty każda osoba ma prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, domu i komunikowania się oraz do ochrony dotyczących jej danych osobowych.

(14)

Wdrażając niniejsze rozporządzenie, państwa członkowskie powinny zapewnić, by dane osobowe były objęte ochroną i były przetwarzane wyłącznie zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2016/679 i dyrektywą (UE) 2016/680, a także dyrektywą 2002/58/WE (8) Parlamentu Europejskiego i Rady, w tym w razie dalszego wykorzystania, przesyłania lub dalszego przekazywania pozyskanych danych.

(15)

Dane osobowe pozyskane na mocy niniejszego rozporządzenia powinny być przetwarzane jedynie w razie konieczności i w sposób proporcjonalny do celów zapobiegania przestępstwom, prowadzenia w ich sprawie postępowania przygotowawczego, ich wykrywania i ścigania lub wykonywania kar i korzystania z prawa do obrony. W szczególności państwa członkowskie powinny zapewnić, by w odniesieniu do przekazywania danych osobowych przez odpowiednie organy usługodawcom na potrzeby niniejszego rozporządzenia miały zastosowanie właściwe procedury i środki ochrony danych, w tym środki mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa tych danych. Usługodawcy powinni zapewnić, by te same gwarancje miały zastosowanie do przekazywania danych osobowych odpowiednim organom. Jedynie upoważnione osoby powinny mieć dostęp do informacji zawierających dane osobowe, które można uzyskać w procesach uwierzytelniania.

(16)

Prawa procesowe w postępowaniu karnym określone w dyrektywach Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE (9), 2012/13/UE (10), 2013/48/UE (11), (UE) 2016/343 (12), (UE) 2016/800 (13) i (UE) 2016/1919 (14) powinny mieć zastosowanie – w ramach zakresu stosowania tych dyrektyw – w postępowaniach karnych objętych niniejszym rozporządzeniem w odniesieniu do państw członkowskich związanych tymi dyrektywami. Zastosowanie powinny mieć również gwarancje proceduralne przewidziane w Karcie.

(17)

Aby zagwarantować pełne poszanowanie praw podstawowych, wartość dowodowa materiału dowodowego zgromadzonego dzięki zastosowaniu niniejszego rozporządzenia powinna być oceniana przez właściwy organ sądowy podczas procesu, zgodnie z prawem krajowym i w szczególności z poszanowaniem prawa do rzetelnego procesu sądowego i prawa do obrony.

(18)

W niniejszym rozporządzeniu określono zasady, na podstawie których właściwy organ sądowy w Unii może – w postępowaniu karnym, w tym w postępowaniu przygotowawczym, lub w postępowaniu karnym wykonawczym w związku z wykonaniem kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego polegającego na pozbawieniu wolności zgodnie z niniejszym rozporządzeniem – nakazać usługodawcy oferującemu usługi w Unii, na podstawie europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów, wydanie lub zabezpieczenie dowodów elektronicznych. Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie we wszystkich sprawach transgranicznych, jeżeli usługodawca ma wyznaczony zakład lub przedstawiciela prawnego w innym państwie członkowskim. Niniejsze rozporządzenie pozostaje bez uszczerbku dla uprawnień organów krajowych do zwracania się do usługodawców posiadających zakład lub przedstawiciela na ich terytorium, aby przestrzegali podobnych środków krajowych.

(19)

Niniejsze rozporządzenie powinno regulować gromadzenie wyłącznie danych przechowywanych przez usługodawcę w momencie otrzymania europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów. Nie powinno ono ustanawiać ogólnego obowiązku zatrzymywania danych przez usługodawców i nie powinno skutkować ogólnym i niezróżnicowanym zatrzymywaniem danych. Niniejsze rozporządzenie nie powinno również upoważniać do przechwytywania danych ani pozyskiwania danych przechowywanych po otrzymaniu europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów.

(20)

Stosowanie niniejszego rozporządzenia nie powinno mieć wpływu na stosowanie szyfrowania przez usługodawców lub ich użytkowników. Dane, których zażądano poprzez europejski nakaz wydania dowodów lub europejski nakaz zabezpieczenia dowodów, należy wydać lub zabezpieczyć niezależnie od tego, czy są one zaszyfrowane, czy też nie. Niniejsze rozporządzenie nie powinno jednak nakładać na usługodawców obowiązku odszyfrowywania danych.

(21)

W wielu przypadkach dane nie są już przechowywane ani przetwarzane w inny sposób na urządzeniu użytkownika, lecz udostępniane w infrastrukturze opartej na technologii przetwarzania w chmurze, umożliwiającej dostęp z dowolnego miejsca. Aby świadczyć takie usługi, usługodawcy nie muszą posiadać zakładu ani serwerów w określonej jurysdykcji. Dlatego stosowanie rozporządzenia nie powinno zależeć od faktycznej lokalizacji zakładu usługodawcy ani faktycznej lokalizacji przetwarzania lub przechowywania danych.

(22)

Niniejsze rozporządzenie pozostaje bez uszczerbku dla uprawnień organów w postępowaniu cywilnym lub administracyjnym do prowadzenia postępowań wyjaśniających, również w sytuacji, gdy takie postępowania mogą prowadzić do nałożenia sankcji.

(23)

Ponieważ procedurę wzajemnej pomocy prawnej można by uznać za postępowanie karne zgodne z prawem krajowym mającym zastosowanie w państwach członkowskich, należy sprecyzować, że europejskie nakazy wydania dowodów ani europejskie nakazy zabezpieczenia dowodów nie powinny być wydawane w celu udzielenia wzajemnej pomocy prawnej innemu państwu członkowskiemu lub państwu trzeciemu. W takich przypadkach należy wystosować wniosek o wzajemną pomoc prawną do państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, które mogą udzielić wzajemnej pomocy prawnej na mocy swojego prawa krajowego.

(24)

W ramach postępowań karnych europejski nakaz wydania dowodów i europejski nakaz zabezpieczenia dowodów należy wydawać wyłącznie w toku konkretnego postępowania karnego dotyczącego konkretnego przestępstwa, które miało miejsce, po przeprowadzeniu indywidualnej oceny konieczności i proporcjonalności tych nakazów w każdym indywidualnym przypadku, z uwzględnieniem praw podejrzanego lub oskarżonego.

(25)

Niniejsze rozporządzenie powinno mieć również zastosowanie do postępowań karnych wykonawczych wszczętych przez organ wydający, aby zlokalizować skazanego, który ukrywa się przed wymiarem sprawiedliwości, w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego polegającego na pozbawieniu wolności. Jednakże w przypadku gdy wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności lub orzeczenie o zastosowaniu środka zabezpieczającego polegającego na pozbawieniu wolności zostały wydane zaocznie, nie powinno być możliwości wydania europejskiego nakazu wydania dowodów ani europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów, gdyż w zakresie orzeczeń wydawanych zaocznie przepisy krajowe państw członkowskich w Unii znacznie się różnią.

(26)

Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie wobec usługodawców oferujących usługi w Unii, a wydanie nakazów przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu powinno być możliwe wyłącznie w odniesieniu do danych dotyczących usług oferowanych w Unii. Usługi oferowane wyłącznie poza Unią nie powinny być objęte zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia, nawet jeżeli usługodawca je oferujący ma siedzibę w Unii. W związku z tym niniejsze rozporządzenie nie powinno umożliwiać dostępu do danych innych niż dane związane z usługami oferowanymi użytkownikowi w Unii przez tych usługodawców.

(27)

Kluczowymi usługodawcami z punktu widzenia gromadzenia dowodów w postępowaniu karnym są dostawcy usług łączności elektronicznej oraz konkretni dostawcy usług społeczeństwa informacyjnego, którzy stwarzają użytkownikom warunki do interakcji. Dlatego też obie grupy należy objąć zakresem niniejszego rozporządzenia. Usługi łączności elektronicznej zdefiniowano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 (15) i obejmują one usługi umożliwiające komunikację międzyludzką, takie jak usługi telefonii internetowej (VoIP), komunikatory internetowe i usługi poczty elektronicznej. Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie także do dostawców usług społeczeństwa informacyjnego w rozumieniu dyrektywy (UE) 2015/1535 (16) Parlamentu Europejskiego i Rady, którzy nie zaliczają się do dostawców usług łączności elektronicznej, lecz oferują użytkownikom możliwość komunikowania się ze sobą lub oferują im usługi, które mogą być wykorzystywane do przechowywania lub przetwarzania w inny sposób danych w ich imieniu. Byłoby to zgodne z terminami stosowanymi w Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości (ETS nr 185) sporządzonej w Budapeszcie w dniu 23 listopada 2001 r. (zwaną dalej „konwencją o cyberprzestępczości”). Przetwarzanie danych należy rozumieć w sensie technicznym, jako tworzenie danych lub operowanie danymi, co oznacza techniczne operacje wytwarzania lub modyfikacji danych za pomocą mocy obliczeniowej komputerów. Kategorie usługodawców objęte niniejszym rozporządzeniem powinny uwzględniać na przykład internetowe platformy handlowe umożliwiające konsumentom i przedsiębiorstwom komunikowanie się ze sobą oraz inne usługi hostingowe, w tym w sytuacji, w której usługa jest zapewniana za pośrednictwem przetwarzania w chmurze, a także internetowe platformy gier komputerowych i gier losowych. Jeśli dostawca usług społeczeństwa informacyjnego nie umożliwia użytkownikom komunikowania się między sobą, lecz jedynie z nim samym, lub nie umożliwia przechowywania ani przetwarzania w inny sposób danych, lub w sytuacji, gdy przechowywanie danych nie jest elementem definiującym, czyli zasadniczą częścią usługi świadczonej użytkownikom, tak jak w przypadku usług prawnych, architektonicznych, inżynieryjnych i rachunkowych świadczonych przez internet na odległość, nie powinien on być objęty zakresem definicji „usługodawcy” określonej w niniejszym rozporządzeniu, nawet wówczas, gdy usługi świadczone przez tego usługodawcę odpowiadają definicji usług społeczeństwa informacyjnego w rozumieniu dyrektywy (UE) 2015/1535.

(28)

Dostawcy usług w zakresie infrastruktury internetowej związanych z przypisywaniem nazw i numeracji, takich jak rejestry nazw domen internetowych i rejestratorzy nazw domen internetowych oraz dostawcy usług prywatności i usług proxy, lub regionalne rejestry internetowe adresów protokołu internetowego (IP), mają szczególne znaczenie dla identyfikacji osób lub podmiotów stojących za szkodliwymi stronami internetowymi lub stronami internetowymi, które przejęto do przestępczych celów. Przechowują oni dane, które mogłyby umożliwić identyfikację osoby fizycznej lub podmiotu stojącego za stroną internetową wykorzystywaną w działalności przestępczej lub umożliwić identyfikację ofiary działalności przestępczej.

(29)

Ustalenie, czy usługodawca oferuje usługi w Unii, wymaga przeprowadzenia oceny, aby stwierdzić czy usługodawca umożliwia osobom fizycznym lub prawnym korzystanie ze swoich usług w co najmniej jednym państwie członkowskim. Niemniej sama dostępność interfejsu internetowego w Unii, jak na przykład dostępność strony internetowej lub adresu e-mail lub innych danych kontaktowych usługodawcy lub pośrednika, nie powinna sama z siebie być uznawana za wystarczającą do ustalenia, że usługodawca oferuje usługi w Unii w rozumieniu niniejszego rozporządzenia.

(30)

Istotny związek z Unią powinien być również znaczącą przesłanką przy ustalaniu, czy usługodawca oferuje usługi w Unii. Należy przyjąć, że taki istotny związek z Unią istnieje, gdy usługodawca posiada zakład w Unii. W przypadku braku takiego zakładu spełnienie kryterium istnienia istotnego związku powinno mieć za podstawę konkretne, oparte na faktach kryteria, takie jak istnienie znacznej liczby użytkowników w co najmniej jednym państwie członkowskim lub kierowanie działalności do co najmniej jednego państwa członkowskiego. Fakt kierowania działalności do co najmniej jednego państwa członkowskiego należy stwierdzić na podstawie wszelkich istotnych okoliczności, w tym czynników takich jak używanie języka lub waluty powszechnie używanych w danym państwie członkowskim lub możliwość zamówienia towarów lub usług. Kierowanie działalności do danego państwa członkowskiego może być również stwierdzone na podstawie dostępności aplikacji w danym krajowym sklepie z aplikacjami, obecności reklam na rynku lokalnym lub posługiwania się w reklamach językiem powszechnie używanym w tym państwie członkowskim, lub utrzymywania kontaktów z klientami, takich jak w ramach obsługi klientów, w języku powszechnie używanym w tym państwie członkowskim. Należy uznać, że istotny związek występuje również w przypadku, gdy usługodawca kieruje swoją działalność do co najmniej jednego państwa członkowskiego jak określono w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 (17). Z drugiej strony, świadczenie usługi jedynie w celu przestrzegania zakazu dyskryminacji ustanowionego w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/302 (18) nie powinno, bez dodatkowych podstaw, być uważane za kierowanie działalności do danego terytorium w Unii. To samo dotyczy ustalania, czy dany usługodawca oferuje usługi w danym państwie członkowskim.

(31)

Niniejsze rozporządzenie powinno obejmować następujące kategorie danych: dane abonenta, dane o ruchu i dane dotyczące treści. Takie kategorie są zgodne z prawem wielu państw członkowskich i prawem Unii, takim jak dyrektywa 2002/58/WE, oraz orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, a także z prawem międzynarodowym, w szczególności konwencją o cyberprzestępczości.

(32)

Adresy IP, a także numery dostępu i powiązane informacje mogą stanowić kluczowy punkt wyjścia dla postępowań przygotowawczych, w których tożsamość podejrzanego nie jest znana. Są one zazwyczaj ujęte w ewidencji zdarzeń, zwanej również dziennikiem serwera, która wskazuje rozpoczęcie i zakończenie sesji dostępu użytkownika do usługi. Często interfejs sieciowy wykorzystywany podczas sesji dostępu można wyodrębnić dzięki indywidualnemu adresowi IP, czy to statycznemu, czy dynamicznemu, lub innemu identyfikatorowi. Potrzebne są powiązane informacje na temat rozpoczęcia i zakończenia sesji dostępu użytkownika do usługi, takie jak informacje dotyczące portów źródłowych oraz znacznika czasu, ponieważ adresy IP są często wymieniane między użytkownikami, na przykład w przypadku translacji adresów sieciowych klasy operatorskiej (CGN) lub jej odpowiedników technicznych. Jednak zgodnie z dorobkiem prawnym Unii adresy IP uznaje się za dane osobowe i muszą one być objęte pełną ochroną na mocy unijnego dorobku prawnego w zakresie ochrony danych. Ponadto w pewnych okolicznościach adresy IP można uznać za dane o ruchu. Co więcej, w niektórych państwach członkowskich za dane o ruchu uznaje się numery dostępu i powiązane informacje. Jednakże do celów konkretnego postępowania przygotowawczego organy ścigania mogą potrzebować zażądać podania adresu IP, a także numerów dostępu i powiązanych informacji wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika, zanim można zażądać od usługodawcy danych abonenta związanych z tym identyfikatorem. W takich przypadkach właściwe jest stosowanie takiego samego systemu jak dla danych abonenta, zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu.

(33)

W przypadku gdy adresów IP, numerów dostępu i powiązanych informacji nie zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika w konkretnym postępowaniu przygotowawczym, zazwyczaj żąda się ich, by uzyskać informacje bardziej naruszające prywatność, takie jak dane kontaktowe i miejsce pobytu użytkownika. Mogą one służyć ustanowieniu kompleksowego profilu danej osoby fizycznej, przy czym można je łatwiej przetwarzać i analizować niż dane dotyczące treści, ponieważ są przedstawiane w ustrukturyzowanym i znormalizowanym formacie. Istotne jest zatem, aby w takich sytuacjach adresy IP, numery dostępu i powiązane informacje, o które nie zwrócono się wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika w konkretnym postępowaniu przygotowawczym, były traktowane jako dane o ruchu a żądania o ich wydanie były wystosowywane w ramach takiego samego systemu, jak stosowany w odniesieniu do danych dotyczących treści w rozumieniu niniejszego rozporządzenia.

(34)

Ponieważ wszystkie kategorie danych zawierają dane osobowe, są one objęte zabezpieczeniami przewidzianymi w dorobku prawnym Unii w dziedzinie ochrony danych osobowych. Jednak skala wpływu na prawa podstawowe różni się w zależności od kategorii, w szczególności między danymi abonenta i danymi, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanymi w niniejszym rozporządzeniu, z jednej strony, a danymi o ruchu – z wyjątkiem danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu – i danymi dotyczącymi treści, z drugiej strony. Podczas gdy dane abonenta, jak również adresy IP, numery dostępu i powiązane informacje, jeżeli są przedmiotem żądania wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika, mogą być przydatne do uzyskania pierwszych poszlak w postępowaniu przygotowawczym umożliwiających ustalenie tożsamości podejrzanego, dane o ruchu – z wyjątkiem danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu – i dane dotyczące treści są często bardziej istotne jako dowody. Zasadnicze znaczenie ma zatem objęcie niniejszym rozporządzeniem wszystkich tych kategorii danych. Z uwagi na różny stopień wpływu na prawa podstawowe w odniesieniu do pozyskiwania takich danych zastosowanie powinny mieć odpowiednie zabezpieczenia i warunki.

(35)

Sytuacje, w których istnieje bezpośrednie zagrożenie życia lub integralności cielesnej lub bezpieczeństwa osoby, powinny być traktowane jako sytuacje wyjątkowe i powinny pozwalać na stosowanie krótszych terminów dla usługodawcy i organu przymuszającego do wykonania nakazu. W przypadku gdy zakłócenie lub zniszczenie infrastruktury krytycznej zdefiniowanej w dyrektywie Rady 2008/114/WE (19) wiązałoby się z takim zagrożeniem, w tym poprzez poważne zakłócenie podstawowych dostaw dla ludności lub wykonywania podstawowych funkcji państwa, taką sytuację należy również traktować jako sytuację wyjątkową, zgodnie z prawem Unii.

(36)

Przy wydaniu europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów konieczny jest zawsze udział organu sądowego – czy to w procesie wydawania czy też zatwierdzenia nakazu. Ze względu na bardziej wrażliwy charakter danych o ruchu – z wyjątkiem danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu – i danych dotyczących treści, wydanie lub zatwierdzenie europejskiego nakazu wydania dowodów w celu pozyskania danych należących do tych kategorii wymaga rozpatrzenia przez sędziego. Ponieważ dane abonenta i dane, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu są mniej wrażliwe, europejski nakaz wydania dowodów w celu pozyskania takich danych może być dodatkowo wydany lub zatwierdzony przez właściwego prokuratora. Zgodnie z prawem dostępu do bezstronnego sądu, chronionym na mocy Karty i europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, prokuratorzy wykonują swoje obowiązki w sposób obiektywny, podejmując decyzję w sprawie wydania lub zatwierdzenia europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów wyłącznie na podstawie okoliczności faktycznych zawartych w aktach sprawy i z uwzględnieniem wszystkich dowodów obciążających i uniewinniających.

(37)

Aby zapewnić pełną ochronę praw podstawowych, zatwierdzenie europejskich nakazów wydania dowodów lub europejskich nakazów zabezpieczenia dowodów przez organy sądowe należy z zasady uzyskać przed wydaniem danego nakazu. Wyjątki od tej reguły powinny być dopuszczane tylko w należycie ustalonych sytuacjach wyjątkowych, w przypadku żądania wydania danych abonenta lub danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu, lub żądania zabezpieczenia danych, jeśli nie ma możliwości uzyskania na czas uprzedniego zatwierdzenia przez organ sądowy, w szczególności z powodu braku możliwości skontaktowania się z organem zatwierdzającym, a zagrożenie jest tak bezpośrednie, że konieczne są natychmiastowe działania. Wyjątki takie należy jednak stosować tylko wtedy, gdy organ wydający dany nakaz może wydać nakaz w podobnej sprawie krajowej na mocy prawa krajowego bez uprzedniego zatwierdzenia.

(38)

Europejski nakaz wydania dowodów powinno się wydawać wyłącznie wówczas, gdy jest on konieczny, proporcjonalny, odpowiedni i ma zastosowanie w danej sprawie. Organ wydający powinien brać pod uwagę prawa podejrzanego lub oskarżonego w postępowaniu dotyczącym przestępstwa i powinien wydawać europejski nakaz wydania dowodów tylko wtedy, gdy taki nakaz mógłby zostać wydany na takich samych warunkach w podobnej sprawie krajowej. Podczas oceny stosowności wydania europejskiego nakazu wydania dowodów należy wziąć pod uwagę, czy taki nakaz jest ograniczony do tego, co jest bezwzględnie konieczne do osiągnięcia zgodnego z prawem celu polegającego na pozyskaniu danych, które są odpowiednie i niezbędne jako dowód w indywidualnej sprawie.

(39)

W przypadku wydania europejskiego nakazu wydania dowodów w celu pozyskania różnych kategorii danych, organ wydający powinien zapewnić spełnienie wszystkich warunków i procedur, takich jak powiadomienie organu przymuszającego do wykonania nakazu, w odniesieniu do każdej ze stosownych kategorii danych.

(40)

Ze względu na bardziej wrażliwy charakter danych o ruchu – z wyjątkiem danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu – i danych dotyczących treści, powinno się wprowadzić rozróżnienie dotyczące zakresu przedmiotowego niniejszego rozporządzenia. Powinna istnieć możliwość wydania europejskiego nakazu wydania dowodów służącego pozyskaniu danych abonenta lub pozyskaniu danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu, w odniesieniu do jakiegokolwiek przestępstwa, podczas gdy europejski nakaz wydania dowodów mający na celu pozyskanie danych o ruchu – z wyjątkiem danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu – lub pozyskanie danych dotyczących treści powinien podlegać bardziej rygorystycznym wymogom w celu odzwierciedlenia bardziej wrażliwego charakteru takich danych. W niniejszym rozporządzeniu należy przewidzieć próg w odniesieniu do jego zakresu, umożliwiający obranie proporcjonalnego podejścia, wraz z szeregiem innych warunków i zabezpieczeń ex ante i ex post mających na celu zapewnienie poszanowania zasady proporcjonalności i praw osób zainteresowanych. Jednocześnie próg taki nie powinien ograniczać skuteczności niniejszego rozporządzenia ani utrudniać jego stosowania przez praktyków. Umożliwienie wydawania europejskich nakazów wydania dowodów w postępowaniach karnych jedynie w sprawie przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności o górnej granicy ustawowego zagrożenia w wysokości co najmniej trzech lat ograniczy zakres stosowania niniejszego rozporządzenia do poważniejszych przestępstw, nie oddziałując nadmiernie na możliwości jego stosowania przez praktyków. Ograniczenie to wyłączyłoby z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia znaczną liczbę przestępstw, które państwa członkowskie uważają za mniej poważne, co znajduje odzwierciedlenie w niższej maksymalnej karze. Zaletą tego ograniczenia będzie również łatwość jego stosowania w praktyce.

(41)

Istnieją szczególne przestępstwa, w przypadku których dowody będą w typowej sytuacji dostępne wyłącznie w postaci elektronicznej, z natury bardzo nietrwałej. Obejmuje to przestępstwa związane z cyberprzestrzenią, również te, które mogą nie zostać uznane za poważne same w sobie, lecz mogłyby spowodować rozległe i znaczące szkody, w szczególności przestępstwa charakteryzujące się małym wpływem jednostkowym, ale znacznym wolumenem i wielkością ogólnych szkód. W większości przypadków, w których przestępstwo popełniono przy użyciu systemu informatycznego, zastosowanie tego samego progu co w odniesieniu do innych rodzajów przestępstw, prowadziłoby w znacznym zakresie do bezkarności. Uzasadnia to stosowanie niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do takich przestępstw także w sytuacjach, w których górna granica ustawowego zagrożenia karą pozbawienia wolności jest niższa niż trzy lata. W przypadku pozostałych przestępstw związanych z terroryzmem w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/541 (20), a także przestępstw związanych z niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych i wykorzystywaniem seksualnym dzieci w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/93/UE (21), nie powinien mieć zastosowania próg górnej granicy ustawowego zagrożenia karą w wysokości co najmniej trzech lat pozbawienia wolności.

(42)

Co do zasady europejski nakaz wydania dowodów powinien być kierowany do usługodawcy działającego w charakterze administratora. W pewnych okolicznościach ustalenie, czy usługodawca pełni rolę administratora lub podmiotu przetwarzającego, może jednak okazać się szczególnie trudne, w szczególności gdy w przetwarzanie danych zaangażowanych jest kilku usługodawców lub gdy usługodawcy przetwarzają dane w imieniu osoby fizycznej. Rozróżnienie ról administratora i podmiotu przetwarzającego w odniesieniu do konkretnego zbioru danych wymaga nie tylko specjalistycznej wiedzy na temat kontekstu prawnego, ale również może wymagać interpretacji często bardzo złożonych struktur umownych przewidujących w konkretnym przypadku powierzenie różnym usługodawcom różnych zadań i ról w odniesieniu do określonego zbioru danych. W przypadku gdy usługodawcy przetwarzają dane w imieniu osoby fizycznej, w niektórych przypadkach ustalenie, kto jest administratorem, może być trudne, nawet jeżeli zaangażowany jest tylko jeden usługodawca. W przypadku gdy odnośne dane są przechowywane lub w inny sposób przetwarzane przez usługodawcę i pomimo rozsądnych starań ze strony organu wydającego nie ma jasności co do tego, kto jest administratorem, powinna istnieć możliwość skierowania europejskiego nakazu wydania dowodów bezpośrednio do tego usługodawcy. Ponadto w niektórych przypadkach zwrócenie się do administratora mogłoby zaszkodzić postępowaniu przygotowawczemu w danej sprawie, na przykład dlatego, że administrator jest podejrzanym, oskarżonym lub skazanym, lub istnieją przesłanki wskazujące na to, że administrator może działać w interesie osoby, której dotyczy postępowanie przygotowawcze. Również w takich przypadkach powinna istnieć możliwość skierowania europejskiego nakazu wydania dowodów bezpośrednio do usługodawcy przetwarzającego dane w imieniu administratora. Nie powinno to wpływać na prawo organu wydającego do nakazania usługodawcy zabezpieczenia danych.

(43)

Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2016/679 podmiot przetwarzający, który przechowuje lub w inny sposób przetwarza dane w imieniu administratora, powinien poinformować administratora o wydaniu danych, chyba że organ wydający zwrócił się do usługodawcy o powstrzymanie się od informowania administratora, tak długo, jak jest to konieczne i proporcjonalne, aby nie utrudniać odnośnego postępowania karnego. W takim przypadku organ wydający powinien wskazać w aktach sprawy przyczyny opóźnienia w poinformowaniu administratora, a w dołączanym zaświadczeniu przekazywanym adresatowi należy również dodać krótkie uzasadnienie.

(44)

Jeżeli dane są przechowywane lub przetwarzane w inny sposób w ramach infrastruktury zapewnianej przez usługodawcę organowi publicznemu, wydanie europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów powinno być możliwe tylko wtedy, gdy organ publiczny, dla którego dane są przechowywane lub przetwarzane w inny sposób, znajduje się w państwie wydającym.

(45)

W przypadku gdy dane chronione tajemnicą zawodową na podstawie prawa państwa wydającego są przechowywane lub przetwarzane w inny sposób przez usługodawcę w ramach infrastruktury zapewnianej przedstawicielom zawodów objętych tajemnicą zawodową w związku z ich działalnością zawodową, wydanie europejskiego nakazu wydania dowodów powinno być możliwe wyłącznie w celu pozyskania danych o ruchu – z wyjątkiem danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu – lub w celu pozyskania danych dotyczących treści, jeżeli przedstawiciel zawodu objętego tajemnicą zawodową ma miejsce pobytu w państwie wydającym, w którym zwrócenie się do przedstawiciela zawodu objętego tajemnicą zawodową może zaszkodzić postępowaniu przygotowawczemu, lub jeżeli tajemnica zawodowa została uchylona zgodnie z obowiązującym prawem.

(46)

Zasada ne bis in idem jest jedną z podstawowych zasad prawa w Unii, uznaną w Karcie praw podstawowych i rozwiniętą w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jeżeli organ wydający ma podstawy, by sądzić, że w innym państwie członkowskim mogłoby toczyć się równoległe postępowanie karne, organ ten konsultuje się z organami tego państwa członkowskiego zgodnie z decyzją ramową Rady 2009/948/WSiSW (22). W każdym wypadku nie wydaje się europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów, jeśli organ wydający ma podstawy, by sądzić, że byłoby to sprzeczne z zasadą ne bis in idem.

(47)

Immunitety i przywileje, które mogą dotyczyć pewnych kategorii osób, na przykład dyplomatów, lub relacje podlegające szczególnej ochronie, na przykład prawnicza tajemnica zawodowa lub prawo dziennikarzy do niewyjawiania swoich źródeł informacji, są wspomniane w innych instrumentach wzajemnego uznawania, takich jak dyrektywa 2014/41/UE ustanawiająca END. Zasięg i wpływ immunitetów i przywilejów jest różny w zależności od mającego zastosowanie prawa krajowego, które należy wziąć pod uwagę w momencie wydawania europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów, ponieważ organ wydający powinien mieć możliwość wydania nakazu jedynie wówczas, gdy można byłoby go wydać na takich samych warunkach w podobnej sprawie krajowej. W prawie Unii nie istnieje wspólna definicja immunitetu ani przywileju. Dokładna definicja tych terminów pozostawiona jest zatem prawu krajowemu, a definicja ta może obejmować środki ochrony, które mają zastosowanie na przykład do zawodów medycznych i prawniczych, w tym w przypadku korzystania przy wykonywaniu tych zawodów z wyspecjalizowanych platform. Dokładna definicja immunitetów i przywilejów może również obejmować zasady ustalania i granic odpowiedzialności karnej związane z wolnością prasy i wolnością wypowiedzi w innych mediach.

(48)

Jeżeli organ wydający stara się pozyskać dane o ruchu – z wyjątkiem danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu – lub dane dotyczące treści poprzez europejski nakaz wydania dowodów i ma uzasadnione podstawy, by przypuszczać, że dane objęte nakazem chronione są immunitetami lub przywilejami przysługującymi na podstawie prawa państwa wykonującego lub, że dane te podlegają w tym państwie przepisom dotyczącym ustalania i granic odpowiedzialności karnej związanym z wolnością prasy i wolnością wypowiedzi w innych mediach, organ wydający powinien móc wystąpić o wyjaśnienia przed wydaniem europejskiego nakazu wydania dowodów, w tym w drodze konsultacji z właściwymi organami państwa wykonującego, bezpośrednio lub za pośrednictwem Eurojustu lub Europejskiej Sieci Sądowej.

(49)

Wydanie europejskiego nakazu zabezpieczenia powinno być możliwe w odniesieniu do dowolnego przestępstwa. Organ wydający powinien brać pod uwagę prawa podejrzanego lub oskarżonego w postępowaniu dotyczącym przestępstwa i powinien wydawać europejski nakaz zabezpieczenia dowodów tylko wtedy, gdy taki nakaz mógłby zostać wydany na takich samych warunkach w podobnej sprawie krajowej i gdy jest on konieczny, proporcjonalny, odpowiedni i ma zastosowanie w danej sprawie. Podczas oceny stosowności wydania europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów należy wziąć pod uwagę, czy taki nakaz jest ograniczony do tego, co jest bezwzględnie konieczne do osiągnięcia zgodnego z prawem celu polegającego na zapobieżeniu usunięciu, skasowaniu lub zmianie danych, które są istotne i konieczne jako dowód w indywidualnej sprawie, w sytuacjach, w których doprowadzenie do wydania tych danych mogłoby zająć więcej czasu.

(50)

Europejskie nakazy wydania dowodów i europejskie nakazy zabezpieczenia dowodów powinny być kierowane bezpośrednio do wyznaczonego zakładu wskazanego przez usługodawcę zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1544 (23) lub do przedstawiciela prawnego ustanowionego przez niego zgodnie z tą dyrektywą. Wyjątkowo, w sytuacjach wyjątkowych określonych w niniejszym rozporządzeniu, jeżeli wyznaczony zakład lub przedstawiciel prawny usługodawcy nie zareaguje na dołączone zaświadczenie europejskiego nakazu wydania dowodów (EPOC) lub zaświadczenie europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów (EPOC-PR) w określonych terminach lub nie został wskazany lub ustanowiony w terminach określonych w dyrektywie (UE) 2023/1544, powinna istnieć możliwość skierowania EPOC lub EPOC-PR do dowolnego innego zakładu lub przedstawiciela prawnego usługodawcy w Unii równolegle do postępowania przymuszającego do wykonania pierwotnego nakazu lub zamiast tego postępowania zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Z uwagi na te różne możliwe scenariusze, w przepisach niniejszego rozporządzenia stosuje się ogólny termin „adresat”.

(51)

Z uwagi na bardziej wrażliwy charakter europejskiego nakazu wydania dowodów mającego na celu pozyskanie danych o ruchu – z wyjątkiem danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu – lub pozyskanie danych dotyczących treści, właściwe jest, by przewidzieć mechanizm powiadamiania mający zastosowanie do europejskich nakazów wydania dowodów mających na celu pozyskanie tych kategorii danych. Ten mechanizm powiadamiania powinien obejmować organ przymuszający do wykonania nakazu i polegać na przekazaniu EPOC temu organowi jednocześnie z przekazaniem EPOC adresatowi. Jeżeli jednak europejski nakaz wydania dowodów jest wydawany w celu pozyskania dowodów elektronicznych w postępowaniu karnym o istotnych i silnych powiązaniach z państwem wydającym, powiadomienie organu przymuszającego do wykonania nakazu nie powinno być wymagane. Należy założyć istnienie takich powiązań, jeżeli w chwili wydawania europejskiego nakazu wydania dowodów organ wydający ma uzasadnione podstawy, by sądzić, że przestępstwo zostało popełnione, jest popełniane lub istnieje prawdopodobieństwo jego popełnienia w państwie wydającym, a osoba, której dane są objęte nakazem, zamieszkuje w państwie wydającym.

(52)

Do celów niniejszego rozporządzenia uznaje się, że przestępstwo zostało popełnione, jest popełniane lub istnieje prawdopodobieństwo jego popełnienia w państwie wydającym, jeżeli uznaje się je za takie zgodnie z prawem krajowym państwa wydającego. W niektórych przypadkach, zwłaszcza w dziedzinie cyberprzestępczości, niektóre elementy faktyczne, takie jak miejsce pobytu osoby poszkodowanej, są zazwyczaj ważnymi przesłankami, które należy wziąć pod uwagę przy ustalaniu miejsca popełnienia przestępstwa. Na przykład przestępstwa z użyciem oprogramowania szantażującego można często uznać za popełnione tam, gdzie osoba poszkodowana przez takie przestępstwo ma miejsce pobytu, nawet jeżeli nie ma pewności co do dokładnego miejsca, z którego uruchomiono oprogramowanie szantażujące. Wszelkie ustalenia dotyczące miejsca popełnienia przestępstwa powinny pozostawać bez uszczerbku dla przepisów dotyczących jurysdykcji w odniesieniu do odnośnych przestępstw zgodnie z mającym zastosowanie prawem krajowym.

(53)

Do organu wydającego należy ocena – w momencie wydawania europejskiego nakazu wydania dowodów w celu uzyskania danych o ruchu, z wyjątkiem danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu, lub uzyskania danych dotyczących treści oraz na podstawie dostępnych wcześniej materiałów – czy istnieją uzasadnione podstawy, by sądzić, że osoba, której dane są objęte nakazem, ma miejsce pobytu w państwie wydającym. W tym względzie istotne mogą być różne obiektywne okoliczności, które mogą wskazywać na to, że dana osoba ustanowiła lub zamierza ustanowić zwykły ośrodek swoich interesów życiowych w danym państwie członkowskim. Z potrzeby jednolitego stosowania prawa Unii oraz z zasady równości wynika, że pojęcie „miejsca pobytu” w tym szczególnym kontekście powinno być interpretowane w całej Unii w sposób jednolity. Uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że dana osoba ma miejsce pobytu w państwie wydającym, mogą istnieć w szczególności w przypadku gdy dana osoba jest zarejestrowana jako osoba zamieszkała w państwie wydającym, na co wskazuje posiadanie dokumentu tożsamości lub zezwolenia na pobyt lub rejestracja w oficjalnym rejestrze meldunkowym. W przypadku braku rejestracji w państwie wydającym miejsce pobytu w tym państwie członkowskim może wynikać z faktu, że dana osoba wyraziła zamiar osiedlenia się w nim lub zyskała, po stałym okresie pobytu w tym państwie członkowskim, pewne więzi z tym państwem, podobne do tych, które wynikają z ustanowienia formalnego miejsca pobytu w tym państwie członkowskim. W celu ustalenia, czy w konkretnej sytuacji istnieją wystarczające powiązania między daną osobą a państwem wydającym, dające uzasadnione podstawy, by sądzić, że dana osoba ma miejsce pobytu w tym państwie, można wziąć pod uwagę różne obiektywne czynniki charakteryzujące sytuację tej osoby, do których to czynników należą w szczególności długość, charakter i warunki obecności tej osoby w państwie wydającym lub więzi rodzinne lub gospodarcze, które łączą ją z tym państwem członkowskim. Zarejestrowany pojazd, rachunek bankowy, fakt nieprzerwanego pobytu danej osoby w państwie wydającym lub inne obiektywne czynniki mogą mieć znaczenie dla ustalenia, czy istnieją uzasadnione podstawy, by sądzić, że dana osoba ma miejsce pobytu w państwie wydającym. Krótka wizyta, spędzenie urlopu, w tym w domu wakacyjnym, lub podobnego rodzaju pobyt w państwie wydającym bez dalszych istotnych powiązań nie są wystarczające do stwierdzenia miejsca pobytu w tym państwie członkowskim. W przypadkach gdy w momencie wydawania europejskiego nakazu wydania dowodów w celu uzyskania danych o ruchu – z wyjątkiem danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu – lub w celu uzyskania danych dotyczących treści, organ wydający nie ma uzasadnionych podstaw, by sądzić, że osoba, której dane są objęte nakazem, ma miejsce pobytu w państwie wydającym, organ wydający powinien powiadomić o tym organ przymuszający do wykonania nakazu.

(54)

Aby zapewnić sprawny przebieg postępowania, momentem, w którym należy zdecydować o istnieniu potrzeby powiadomienia organu przymuszającego do wykonania nakazu powinien być moment wydania europejskiego nakazu wydania dowodów. Późniejsze zmiany miejsca pobytu nie powinny mieć wpływu na postępowanie. Zainteresowana osoba powinna mieć możliwość powoływania się na swoje prawa, a także na przepisy dotyczące ustalania i granic odpowiedzialności karnej związane z wolnością prasy i wolnością wypowiedzi w innych mediach, w trakcie całego postępowania karnego, a organ przymuszający do wykonania nakazu powinien mieć możliwość powołania się na podstawę odmowy, jeżeli, w wyjątkowych sytuacjach, istnieją istotne podstawy, by sądzić – na podstawie konkretnych i obiektywnych dowodów – że wykonanie nakazu w szczególnych okolicznościach danej sprawy wiązałoby się z oczywistym naruszeniem odpowiedniego prawa podstawowego określonego w art. 6 TUE i w Karcie. Ponadto powinna istnieć możliwość powoływania się na te podstawy również w toku postępowania przymuszającego do wykonania nakazu.

(55)

Europejski nakaz wydania dowodów należy przekazać w formie EPOC, a europejski nakaz zabezpieczenia dowodów należy przekazać w formie EPOC-PR. W razie potrzeby EPOC lub EPOC-PR powinien zostać przetłumaczony na język urzędowy Unii zaakceptowany przez adresata. Jeżeli usługodawca nie wskazał żadnego języka, EPOC lub EPOC-PR powinien zostać przetłumaczony na język urzędowy państwa członkowskiego, w którym znajduje się wyznaczony zakład lub przedstawiciel prawny usługodawcy lub na inny język urzędowy, który, zgodnie z deklaracją wyznaczonego zakładu lub przedstawiciela prawnego usługodawcy, zostanie przez niego zaakceptowany. Jeżeli powiadomienie organu przymuszającego do wykonania nakazu jest wymagane na podstawie niniejszego rozporządzenia, EPOC, które ma zostać przekazany temu organowi, należy przetłumaczyć na język urzędowy państwa wykonującego lub na inny język urzędowy Unii akceptowany przez to państwo. W tym względzie należy zachęcać każde państwo członkowskie do wskazania w każdym momencie w pisemnym oświadczeniu przedłożonym Komisji, czy i w jakim języku urzędowym lub językach urzędowych Unii – oprócz języka lub języków urzędowych tego państwa członkowskiego – akceptowałoby tłumaczenia EPOC oraz EPOC-PR. Komisja powinna udostępnić takie oświadczenia wszystkim państwom członkowskim oraz Europejskiej Sieci Sądowej.

(56)

Jeżeli wydano EPOC, a zgodnie z niniejszym rozporządzeniem powiadomienie organu przymuszającego do wykonania nakazu nie jest wymagane, adresat powinien zapewnić, aby po otrzymaniu EPOC objęte nakazem dane zostały przekazane bezpośrednio organowi wydającemu lub organom ścigania wskazanym w EPOC najpóźniej w ciągu 10 dni od otrzymania EPOC. W przypadku gdy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem wymagane jest powiadomienie organu przymuszającego do wykonania nakazu, po otrzymaniu EPOC usługodawca powinien pilnie podjąć działania mające na celu zabezpieczenie danych. Jeżeli organ przymuszający do wykonania nakazu nie powołał się na żadne podstawy odmowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem w terminie 10 dni od otrzymania EPOC, adresat zapewnia przekazanie wymaganych danych bezpośrednio organowi wydającemu lub organom ścigania wskazanym w EPOC z końcem tego dziesięciodniowego terminu. Jeżeli organ przymuszający do wykonania nakazu już przed upływem tego terminu 10 dni potwierdzi organowi wydającemu i adresatowi, że nie powoła się na żadne podstawy odmowy, adresat powinien podjąć działania jak najszybciej po takim potwierdzeniu, a najpóźniej z końcem tego terminu 10 dni. Adresat oraz, w stosownych przypadkach, organ przymuszający do wykonania nakazu powinni przestrzegać krótszych terminów mających zastosowanie w sytuacjach wyjątkowych zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu. Adresat oraz, w stosownych przypadkach, organ przymuszający do wykonania nakazu powinni wykonać EPOC tak szybko, jak to możliwe, a najpóźniej w terminach określonych w niniejszym rozporządzeniu, uwzględniając w jak największym stopniu terminy proceduralne i inne terminy wskazane przez państwo wydające.

(57)

Jeżeli adresat uzna, wyłącznie na podstawie informacji zawartych w EPOC lub w EPOC-PR, że wykonanie EPOC lub EPOC-PR mogłoby kolidować z przewidzianymi w prawie państwa wykonującego immunitetami lub przywilejami, lub z przepisami dotyczącymi ustalania i granic odpowiedzialności karnej związanymi z wolnością prasy lub wolnością wypowiedzi w innych mediach, adresat powinien poinformować o tym organ wydający i organ przymuszający do wykonania nakazu. W odniesieniu do EPOC, jeżeli zgodnie z niniejszym rozporządzeniem organ przymuszający do wykonania nakazu nie został powiadomiony, organ wydający powinien uwzględnić informacje przekazane przez adresata i postanowić – z własnej inicjatywy lub na wniosek organu przymuszającego do wykonania nakazu – o wycofaniu, dostosowaniu albo utrzymaniu europejskiego nakazu wydania dowodów. Jeżeli zgodnie z niniejszym rozporządzeniem organ przymuszający do wykonania nakazu został powiadomiony, organ wydający powinien uwzględnić informacje przekazane przez adresata i postanowić o wycofaniu, dostosowaniu albo utrzymaniu europejskiego nakazu wydania dowodów. Organ przymuszający do wykonania nakazu powinien mieć również możliwość powołania się na podstawy odmowy określone w niniejszym rozporządzeniu.

(58)

W celu umożliwienia adresatowi zaradzenia formalnym problemom z EPOC lub EPOC-PR niezbędne jest ustanowienie procedury komunikacji pomiędzy adresatem a organem wydającym, a także – w sytuacji, w której zgodnie z niniejszym rozporządzeniem powiadomiono organ przymuszający do wykonania nakazu – między adresatem a organem przymuszającym do wykonania nakazu, w przypadkach, w których EPOC lub EPOC-PR są niekompletne, zawierają oczywiste błędy lub nie zawierają informacji wystarczających do wykonania danego nakazu. Ponadto, jeżeli adresat nie przekaże informacji w sposób wyczerpujący lub terminowy z dowolnego innego powodu, na przykład ze względu na to, że jego zdaniem występuje konflikt z obowiązkiem przewidzianym w przepisach prawa państwa trzeciego, lub ze względu na to, że jego zdaniem europejski nakaz wydania dowodów lub europejski nakaz zabezpieczenia dowodów nie został wydany zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszym rozporządzeniu, powinien on poinformować o tym organ wydający oraz – jeżeli został powiadomiony – organ przymuszający do wykonania nakazu i przedstawić uzasadnienie dla niewykonania w terminie EPOC lub EPOC-PR. Procedura komunikacji powinna zatem umożliwiać skorygowanie lub ponowne rozpatrzenie europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów przez organ wydający na wczesnym etapie. W celu zagwarantowania dostępności danych objętych nakazem adresat powinien zabezpieczyć te dane, jeżeli jest w stanie je zidentyfikować.

(59)

Adresat nie powinien być zobowiązany do zastosowania się do europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów w przypadku faktycznej niemożliwości wynikającej z okoliczności, których nie można przypisać adresatowi ani – jeżeli są to różne podmioty – usługodawcy w momencie otrzymaniu europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów. Faktyczną niemożliwość domniemywa się w sytuacji, gdy osoba, której dane są objęte nakazem, nie jest klientem usługodawcy ani nie może być zidentyfikowana jako jego klient nawet po zwróceniu się o dalsze informacje do organu wydającego lub jeśli dane zostały zgodnie z prawem usunięte przed otrzymaniem nakazu.

(60)

Po otrzymaniu EPOC-PR adresat powinien zabezpieczyć dane objęte nakazem na okres maksymalnie 60 dni, chyba że organ wydający potwierdzi, że wydano następnie wniosek dotyczący wydania, w którym to przypadku zabezpieczenie powinno być kontynuowane. Organ wydający powinien mieć możliwość przedłużenia, przy użyciu formularza określonego w niniejszym rozporządzeniu, okresu zabezpieczenia o dodatkowe 30 dni, jeżeli jest to konieczne, aby umożliwić wydanie następnie wniosku dotyczącego wydania. Jeżeli organ wydający potwierdzi w czasie trwania zabezpieczenia, że wydano następnie wniosek dotyczący wydania, adresat powinien zabezpieczyć dane na tak długo, jak będzie to konieczne w celu wydania danych, gdy tylko doręczony zostanie wniosek dotyczący wydania. Potwierdzenie takie należy przesłać adresatowi w odpowiednim terminie, w języku urzędowym państwa wykonującego lub w innym języku akceptowanym przez adresata, przy użyciu formularza określonego w niniejszym rozporządzeniu. Aby zapobiec zakończeniu zabezpieczenia, wystarczające powinno być wydanie następnie w danej sprawie wniosku o wydanie oraz wysłanie potwierdzenia przez organ wydający; na tym etapie nie powinno być konieczne dopełnianie dalszych wymaganych formalności związanych z przekazaniem, takich jak tłumaczenie dokumentów. Jeżeli zabezpieczenie nie jest już konieczne, organ wydający powinien bez zbędnej zwłoki poinformować o tym adresata, a obowiązek zabezpieczenia danych na podstawie europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów powinien ustać.

(61)

Niezależnie od zasady wzajemnego zaufania organ przymuszający do wykonania nakazu powinien mieć możliwość powołania się na podstawy odmowy wykonania europejskiego nakazu wydania dowodów w oparciu o wykaz podstaw odmowy przewidziany w niniejszym rozporządzeniu, jeżeli powiadomienie organu przymuszającego do wykonania nakazu nastąpiło zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. W przypadku gdy powiadomienie organu przymuszającego do wykonania nakazu lub wykonanie następuje zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, państwo wykonujące może przewidzieć w swoim prawie krajowym, że wykonanie europejskiego nakazu wydania dowodów może wymagać, aby w procedurę zaangażowano sąd w państwie wykonującym.

(62)

W przypadku gdy organ przymuszający do wykonania nakazu zostaje powiadomiony o europejskim nakazie wydania dowodów wydanym w celu uzyskania danych o ruchu, z wyjątkiem danych, których zażądano wyłącznie w celu identyfikacji użytkownika zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu, lub w celu uzyskania danych dotyczących treści, powinien mieć on prawo do oceny informacji określonych w nakazie i, w stosownych przypadkach, odmowy jego wykonania, jeżeli na podstawie obowiązkowej i należytej analizy informacji zawartych w tym nakazie oraz z poszanowaniem mających zastosowanie przepisów prawa pierwotnego Unii, w szczególności Karty, dojdzie do wniosku, że istnieje możliwość powołania się na co najmniej jedną z podstaw odmowy przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu. Konieczność poszanowania niezależności organów sądowych wymaga przyznania im pewnego zakresu swobody uznania przy podejmowaniu decyzji dotyczącej podstaw odmowy.

(63)

Organ przymuszający do wykonania nakazu, w przypadku gdy został powiadomiony zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, powinien mieć możliwość odmowy wykonania europejskiego nakazu wydania dowodów, jeżeli dane objęte nakazem są chronione immunitetami lub przywilejami przysługującymi na mocy prawa państwa wykonującego, które to immunitety lub przywileje uniemożliwiają wykonanie lub postępowanie przymuszające do wykonania europejskiego nakazu wydania dowodów, lub też do danych objętych nakazem stosuje się przepisy dotyczące ustalania i granic odpowiedzialności karnej związane z wolnością prasy lub wolnością wypowiedzi w innych mediach, uniemożliwiające wykonanie nakazu lub postępowanie przymuszające do wykonania nakazu.

(64)

Organ przymuszający do wykonania nakazu powinien mieć możliwość odmowy wykonania nakazu w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione podstawy, by sądzić, na podstawie konkretnych i obiektywnych dowodów, że wykonanie europejskiego nakazu wydania dowodów w szczególnych okolicznościach danej sprawy wiązałoby się z oczywistym naruszeniem odpowiedniego prawa podstawowego określonego w art. 6 TUE i w Karcie. W szczególności przy ocenie tej podstawy odmowy, jeżeli organ przymuszający do wykonania nakazu dysponuje dowodami lub materiałami, takimi jak przedstawione w uzasadnionym wniosku jednej trzeciej państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego lub Komisji Europejskiej, przyjętym na podstawie art. 7 ust. 1 TUE, wskazującym, że – w przypadku wykonania nakazu – istnieje wyraźne ryzyko poważnego naruszenia prawa podstawowego do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu na mocy art. 47 Karty, ze względu na systemowe lub ogólne braki w zakresie niezawisłości władzy sądowniczej państwa wydającego, organ przymuszający do wykonania nakazu powinien w sposób konkretny i precyzyjny ustalić, czy – biorąc pod uwagę sytuację osobistą danej osoby, a także charakter przestępstwa, w związku z którym prowadzone jest postępowanie karne, oraz okoliczności faktyczne, na których opiera się nakaz, a także uwzględniając informacje przekazane przez organ wydający – istnieją istotne przesłanki, by sądzić, że istnieje ryzyko naruszenia prawa danej osoby dostępu do bezstronnego sądu.

(65)

Organ przymuszający do wykonania nakazu powinien mieć możliwość odmowy wykonania nakazu, jeżeli jego wykonanie byłoby sprzeczne z zasadą ne bis in idem.

(66)

Organ przymuszający do wykonania nakazu, jeżeli został powiadomiony zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, powinien mieć możliwość odmowy wykonania europejskiego nakazu wydania dowodów w przypadku, gdy czyn, w związku z którym wydano nakaz, nie stanowi przestępstwa według prawa państwa wykonującego, chyba że dotyczy on przestępstwa wymienionego wśród kategorii przestępstw wyszczególnionych w załączniku do niniejszego rozporządzenia, jak wskazał organ wydający w EPOC, jeżeli w państwie wydającym to przestępstwo podlega karze pozbawienia wolności lub środkowi zabezpieczającemu polegającemu na pozbawieniu wolności o górnej granicy ustawowego zagrożenia w wysokości co najmniej trzech lat.

(67)

Ponieważ powiadomienie osoby, której dane są objęte nakazem, jest zasadniczym elementem prawa do ochrony danych i prawa do obrony, umożliwiającym skuteczną kontrolę i stosowanie środków odwoławczych, zgodnie z art. 6 TUE i Kartą, organ wydający powinien, bez zbędnej zwłoki, poinformować osobę, której dane są objęte nakazem, o wydaniu danych na podstawie europejskiego nakazu wydania dowodów. Organ wydający powinien jednak mieć możliwość, zgodnie z prawem krajowym, opóźnienia lub ograniczenia powiadamiania lub zaniechania powiadamiania osoby, której dane są objęte nakazem, w zakresie w jakim i tak długo, jak spełnione są warunki określone w dyrektywie (UE) 2016/680, w którym to przypadku organ wydający powinien wskazać w aktach sprawy przyczyny opóźnienia, ograniczenia lub zaniechania oraz zawrzeć w EPOC krótkie uzasadnienie. Adresaci oraz – jeżeli są to różne osoby – usługodawcy powinni stosować niezbędne najnowocześniejsze środki operacyjne i techniczne, aby zapewnić poufność, tajność i integralność EPOC lub EPOC-PR i danych wydawanych lub zabezpieczanych.

(68)

Usługodawca powinien mieć możliwość żądania od państwa wydającego zwrotu kosztów, które poniósł w celu udzielenia odpowiedzi na europejski nakaz wydania dowodów lub europejski nakaz zabezpieczenia dowodów, jeżeli prawo krajowe państwa wydającego przewiduje taką możliwość w podobnych sytuacjach, zgodnie z prawem krajowym tego państwa. Państwa członkowskie powinny informować Komisję o swoich zasadach zwrotu kosztów, a Komisja powinna podać te zasady do wiadomości publicznej. Niniejsze rozporządzenie przewiduje odrębne zasady mające zastosowanie do zwrotu kosztów związanych ze zdecentralizowanym systemem teleinformatycznym.

(69)

Bez uszczerbku dla przepisów krajowego prawa przewidujących nałożenie sankcji karnych państwa członkowskie powinny ustanowić przepisy dotyczące kar pieniężnych mających zastosowanie w przypadku naruszeń niniejszego rozporządzenia i powinny podjąć wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia wdrożenia tych kar. Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby przewidziane ich prawem krajowym kary pieniężne były skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Państwa członkowskie powinny niezwłocznie powiadomić Komisję o tych przepisach i środkach, a także powinny niezwłocznie powiadamiać ją o wszelkich późniejszych zmianach, które ich dotyczą.

(70)

Oceniając indywidualnie dla każdego przypadku odpowiednią karę pieniężną, właściwe organy powinny uwzględniać wszystkie stosowne okoliczności, takie jak charakter, waga i czas trwania naruszenia, to, czy zostało ono popełnione umyślnie czy wskutek zaniedbania, czy dany usługodawca był odpowiedzialny za podobne naruszenia w przeszłości, a także kondycję finansową pociągniętego do odpowiedzialności usługodawcy. W wyjątkowych okolicznościach ocena ta mogłaby skłonić organ przymuszający do wykonania nakazu do podjęcia decyzji o powstrzymaniu się od nakładania kar pieniężnych. W tym względzie szczególną uwagę należy zwrócić na mikroprzedsiębiorstwa, które nie wykonują europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów w sytuacji wyjątkowej z powodu braku zasobów ludzkich dostępnych poza normalnymi godzinami działalności, jeżeli dane są przekazywane bez zbędnej zwłoki.

(71)

Bez uszczerbku dla obowiązków w zakresie ochrony danych usługodawcy nie powinni być pociągani do odpowiedzialności w państwach członkowskich za szkody spowodowane ich użytkownikom lub stronom trzecim wynikające wyłącznie z zastosowania się w dobrej wierze do EPOC lub EPOC-PR. Odpowiedzialność za zapewnienie zgodności danego nakazu z przepisami, w szczególności w zakresie konieczności jego wydania i proporcjonalności, powinna spoczywać na organie wydającym.

(72)

Jeżeli adresat nie zastosuje się do EPOC w terminie lub nie zastosuje się do EPOC-PR i nie poda powodów, które zostaną zaakceptowane przez organ wydający i, w stosownych wypadkach, jeżeli organ przymuszający do wykonania nakazu nie powołał się na jedną z podstaw odmowy uznania lub wykonania przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu, organ wydający powinien mieć możliwość wnioskowania do organu przymuszającego do wykonania nakazu o wszczęcie postępowania przymuszającego do wykonania europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów. W tym celu organ wydający powinien przekazać organowi przymuszającemu do wykonania nakazu dany nakaz, uzupełniony przez adresata odpowiedni formularz przewidziany w niniejszym rozporządzeniu oraz wszelkie odpowiednie dokumenty. Organ wydający powinien przetłumaczyć dany nakaz i wszelkie dokumenty, które mają być przekazane, na jeden z języków akceptowanych przez państwo wykonujące i powinien poinformować adresata o przekazaniu. To państwo powinno przymusić do wykonania danego nakazu zgodnie ze swoim prawem krajowym.

(73)

W postępowaniu przymuszającym do wykonania nakazu adresat powinien mieć możliwość powoływania się na przesłanki, które stoją na przeszkodzie wykonaniu nakazu i są oparte na wykazie szczególnych przesłanek przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu, w tym na to, że dany nakaz nie został wydany lub zatwierdzony przez właściwy organ, jak przewidziano w niniejszym rozporządzeniu, lub jeżeli nakaz nie dotyczy danych przechowywanych przez usługodawcę lub w jego imieniu w chwili otrzymania odpowiedniego zaświadczenia. Organ przymuszający do wykonania nakazu powinien mieć możliwość odmowy uznania i przymuszenia do wykonania europejskiego nakazu wydania dowodów lub europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów na podstawie tych samych przesłanek, a także, w sytuacjach wyjątkowych, z powodu oczywistego naruszenia odpowiedniego prawa podstawowego określonego w art. 6 TUE i w Karcie. Organ przymuszający do wykonania nakazu powinien skonsultować się z organem wydającym przed wydaniem decyzji o odmowie uznania nakazu lub wszczęcia postępowania przymuszającego do wykonania nakazu na podstawie tych przesłanek. Jeżeli adresat nie wywiązuje się z obowiązku przewidzianego w uznanym europejskim nakazie wydania dowodów lub europejskim nakazie zabezpieczenia dowodów, których wykonalność potwierdził organ przymuszający do wykonania nakazu, ten ostatni nakłada karę pieniężną. Kara ta powinna być proporcjonalna, w szczególności w kontekście szczególnych okoliczności takich jak powtarzające się lub systematyczne niewywiązywanie się z obowiązków.

(74)

Wykonanie europejskiego nakazu wydania dowodów może być sprzeczne z obowiązkami wynikającymi z mającego zastosowanie prawa państwa trzeciego. W celu zapewnienia wzajemności w odniesieniu do suwerennych interesów państw trzecich, a także w celu ochrony zainteresowanych osób fizycznych i zaradzenia konfliktom obowiązków nałożonych na usługodawców, w niniejszym rozporządzeniu przewidziano specjalny mechanizm kontroli sądowej na wypadek sytuacji, w których zastosowanie się do europejskiego nakazu wydania dowodów uniemożliwiłoby usługodawcy wywiązanie się z obowiązków prawnych wynikających z prawa państwa trzeciego.

(75)

W każdym wypadku, gdy adresat uzna, że europejski nakaz wydania dowodów w konkretnej sprawie wiązałby się z pogwałceniem obowiązku prawnego wynikającego z prawa państwa trzeciego, powinien poinformować organ wydający i organ przymuszający do wykonania nakazu o przyczynach niewykonania nakazu w drodze uzasadnionego sprzeciwu, przy wykorzystaniu formularza przewidzianego w niniejszym rozporządzeniu. Organ wydający powinien skontrolować europejski nakaz wydania dowodów w oparciu o uzasadniony sprzeciw i wszelkie informacje przekazane przez państwo wykonujące, uwzględniając te same kryteria, których przestrzegać musiałby właściwy sąd państwa wydającego. Jeżeli organ wydający zamierza podjąć decyzję o utrzymaniu w mocy nakazu, powinien on wnieść o jego skontrolowanie przez właściwy sąd państwa wydającego powiadomiony przez odpowiednie państwo członkowskie; sąd ten powinien przeprowadzić kontrolę nakazu.

(76)

Ustalając, czy istnieją sprzeczne obowiązki w szczególnych okolicznościach rozpatrywanej sprawy, właściwy sąd mógłby skorzystać, w razie potrzeby, z odpowiedniej zewnętrznej wiedzy eksperckiej, na przykład co do wykładni prawa danego państwa trzeciego. W tym celu właściwy sąd mógłby na przykład skonsultować się z organem centralnym państwa trzeciego, z uwzględnieniem dyrektywy (UE) 2016/680. Państwo wydające powinno, w szczególności, zwrócić się do właściwego organu państwa trzeciego o udzielenie informacji, jeżeli konflikt dotyczy praw podstawowych lub innych podstawowych interesów państwa trzeciego związanych z bezpieczeństwem narodowym i obronnością.

(77)

Ekspercka wiedza dotycząca wykładni może być również w miarę możliwości zapewniona w drodze opinii biegłych. Informacje i orzecznictwo dotyczące wykładni prawa państwa trzeciego oraz procedur rozwiązywania kolizji przepisów w państwach członkowskich powinny być udostępnione na centralnej platformie takiej jak projekt SIRIUS lub Europejska Sieć Sądowa, aby umożliwić korzystanie z doświadczenia i eksperckiej wiedzy zgromadzonych w odniesieniu do tych samych lub podobnych zagadnień. Dostępność takich informacji na centralnej platformie nie powinna jednak w stosownych przypadkach uniemożliwiać ponownej konsultacji z państwem trzecim.

(78)

Oceniając, czy występują sprzeczne obowiązki, właściwy sąd powinien ustalić, czy zastosowanie ma prawo państwa trzeciego, a jeżeli tak, to czy prawo państwa trzeciego zabrania ujawniania odnośnych danych. Jeżeli właściwy sąd ustali, że prawo państwa trzeciego zabrania ujawnienia odnośnych danych, sąd powinien podjąć decyzję co do tego, czy utrzymać europejski nakaz wydania dowodów w mocy czy go uchylić, dokonując oceny pewnej liczby elementów służących do stwierdzenia siły powiązania z każdą z dwóch odnośnych jurysdykcji, odnośnych interesów związanych z uzyskaniem lub zapobieżeniem ujawnieniu danych oraz możliwych konsekwencji dla adresata lub usługodawcy wynikających z wykonania nakazu. Podczas przeprowadzania oceny szczególne znaczenie i szczególną wagę należy przywiązywać do ochrony praw podstawowych przez odpowiednie przepisy państwa trzeciego i do innych podstawowych interesów, takich jak bezpieczeństwo narodowe państwa trzeciego, a także do stopnia powiązania sprawy karnej z obiema jurysdykcjami. Jeżeli sąd podejmie decyzję o uchyleniu nakazu, powinien poinformować o tym organ wydający i adresata. Jeżeli właściwy sąd stwierdzi, że nakaz ma być utrzymany w mocy, powinien poinformować organ wydający i adresata, który powinien przystąpić do wykonania tego nakazu. Organ wydający powinien poinformować organ przymuszający do wykonania nakazu o wyniku postępowania kontrolnego.

(79)

Warunki określone w niniejszym rozporządzeniu dotyczące wykonywania EPOC powinny mieć również zastosowanie w sytuacjach, w których konflikt obowiązków wynika z prawa państwa trzeciego. W związku z tym podczas kontroli sądowej sprawdzającej czy wykonanie europejskiego nakazu wydania dowodów uniemożliwiłoby usługodawcom wywiązanie się z obowiązku prawnego wynikającego z prawa państwa trzeciego, dane objęte nakazem powinny zostać zabezpieczone. Jeżeli po przeprowadzeniu kontroli sądowej właściwy sąd postanowi uchylić europejski nakaz wydania dowodów, powinna istnieć możliwość wydania europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów, aby umożliwić organowi wydającemu zażądanie wydania dowodów w inny sposób, na przykład w ramach wzajemnej pomocy prawnej.

(80)

Kluczowym jest, aby wszystkim osobom, których dane są objęte nakazem w ramach postępowania przygotowawczego lub procesu karnego, przysługiwał skuteczny środek prawny, zgodnie z art. 47 Karty. Zgodnie z tym wymogiem i bez uszczerbku dla dalszych środków prawnych dostępnych zgodnie z prawem krajowym, każda osoba, której dane były objęte europejskim nakazem wydania dowodów, powinna mieć prawo do skutecznych środków prawnych wobec tego nakazu. Jeżeli jest to podejrzany lub oskarżony, powinien on mieć prawo do skutecznych środków prawnych w toku postępowania karnego, w którym te dane wykorzystywane są jako dowód. Prawo do skutecznego środka prawnego powinno być wykonane przed sądem w państwie wydającym zgodnie z jego prawem krajowym i powinno obejmować możliwość podważenia legalności środka, w tym jego konieczności i proporcjonalności, bez uszczerbku dla gwarancji praw podstawowych w państwie wykonującym lub innych dodatkowych środków prawnych zgodnie z prawem krajowym. Niniejsze rozporządzenie nie powinno ograniczać możliwych przesłanek podważenia legalności nakazu. Prawo do skutecznych środków prawnych przewidziane w niniejszym rozporządzeniu powinno pozostawać bez uszczerbku dla prawa do korzystania ze środków prawnych na mocy rozporządzenia (UE) 2016/679 i dyrektywy (UE) 2016/680. Informacje na temat przewidzianych w prawie krajowym środków prawnych powinny być przekazywane w odpowiednim czasie, a także należy zapewnić możliwość skutecznego z nich korzystania.

(81)

Należy opracować odpowiednie kanały w celu zapewnienia, aby wszystkie strony mogły skutecznie współpracować za pomocą środków cyfrowych za pośrednictwem zdecentralizowanego systemu teleinformatycznego, który umożliwi szybką, bezpośrednią, interoperacyjną, zrównoważoną, niezawodną i bezpieczną transgraniczną elektroniczną wymianę formularzy, danych i informacji związanych ze sprawami.

(82)

Aby umożliwić skuteczną i bezpieczną komunikację pisemną między właściwymi organami i wyznaczonymi zakładami lub przedstawicielami prawnymi usługodawców na mocy niniejszego rozporządzenia, tym wyznaczonym zakładom lub przedstawicielom prawnym należy zapewnić elektroniczne środki dostępu do obsługiwanych przez państwa członkowskie krajowych systemów teleinformatycznych, stanowiących część zdecentralizowanego systemu teleinformatycznego.

(83)

Zdecentralizowany system teleinformatyczny powinien obejmować systemy teleinformatyczne państw członkowskich oraz agencji i organów Unii, a także interoperacyjne punkty dostępu zapewniające wzajemne połączenia tych systemów teleinformatycznych. Punkty dostępu zdecentralizowanego systemu teleinformatycznego powinny opierać się na systemie e-CODEX ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/850 (24).

(84)

Usługodawcom korzystającym z dostosowanych do potrzeb rozwiązań informatycznych do celów wymiany informacji i danych związanych z wnioskami o wydanie dowodów elektronicznych należy zapewnić zautomatyzowane środki dostępu do zdecentralizowanych systemów teleinformatycznych za pomocą wspólnego standardu wymiany danych.

(85)

Co do zasady wszelka komunikacja pisemna między właściwymi organami lub między właściwymi organami a wyznaczonymi zakładami lub przedstawicielami prawnymi powinna być prowadzona za pośrednictwem zdecentralizowanego systemu teleinformatycznego. Stosowanie alternatywnych środków powinno być możliwe tylko wtedy, gdy korzystanie ze zdecentralizowanego systemu teleinformatycznego nie jest możliwe, na przykład ze względu na szczególne wymogi kryminalistyczne, ze względu na fakt, że ilość danych, które mają być przekazywane, przekracza możliwości techniczne systemu lub dlatego, że w sytuacji wyjątkowej istnieje potrzeba skontaktowania się z innym zakładem, pozbawionym dostępu do zdecentralizowanego systemu teleinformatycznego. W takich przypadkach przekazywanie informacji powinno odbywać się za pomocą najbardziej odpowiednich alternatywnych środków, z uwzględnieniem potrzeby zapewnienia szybkiej, bezpiecznej i niezawodnej wymiany informacji.

(86)

Aby zapewnić, że zdecentralizowany system teleinformatyczny zawiera pełny zapis pisemnej wymiany informacji na podstawie niniejszego rozporządzenia, każde przekazanie dokonane za pomocą alternatywnych środków powinno być bez zbędnej zwłoki rejestrowane w zdecentralizowanym systemie teleinformatycznym.

(87)

Należy zatem rozważyć zastosowanie mechanizmów zapewniających autentyczność przewidzianych rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 (25).

(88)

Usługodawcy, w szczególności małe i średnie przedsiębiorstwa, nie powinni być narażeni na nieproporcjonalne koszty związane z utworzeniem i funkcjonowaniem zdecentralizowanego systemu teleinformatycznego. W ramach tworzenia, utrzymywania i rozwoju oprogramowania wzorcowego Komisja ma zatem również udostępnić interfejs internetowy umożliwiający usługodawcom bezpieczną komunikację z organami bez konieczności tworzenia własnej specjalnej infrastruktury pozwalającej na dostęp do zdecentralizowanego systemu teleinformatycznego.

(89)

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość korzystania z oprogramowania opracowanego przez Komisję, a mianowicie z oprogramowania wzorcowego, zamiast krajowego systemu teleinformatycznego. To oprogramowanie wzorcowe powinno mieć strukturę modułową, co oznacza, że powinno być oprogramowaniem pakietowym dostarczanym niezależnie od elementów systemu e-CODEX niezbędnych do podłączenia tego oprogramowania do zdecentralizowanego systemu teleinformatycznego. Dzięki tej strukturze państwa członkowskie powinny mieć możliwość ponownego wykorzystywania lub usprawnienia swoich odpowiednich istniejących krajowych infrastruktur komunikacji sądowej na potrzeby zastosowań transgranicznych.

(90)

Komisja powinna być odpowiedzialna za tworzenie, utrzymanie i rozwój oprogramowania wzorcowego. Komisja powinna zaprojektować, rozwijać i utrzymywać oprogramowanie wzorcowe zgodnie z wymogami i zasadami dotyczącymi ochrony danych określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 (26), rozporządzeniu (UE) 2016/679 i dyrektywie (UE) 2016/680, w szczególności z zasadą uwzględniania ochrony danych w fazie projektowania i zasadą domyślnej ochrony danych oraz z zachowaniem wysokiego poziomu cyberbezpieczeństwa. Istotne jest, by oprogramowanie wzorcowe obejmowało również odpowiednie środki techniczne i umożliwiać podejmowanie środków organizacyjnych niezbędnych do zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa i interoperacyjności.

(91)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (27).

(92)

W przypadku wymiany danych prowadzonej za pośrednictwem zdecentralizowanego systemu teleinformatycznego lub rejestrowanej w zdecentralizowanym systemie teleinformatycznym państwa członkowskie powinny mieć możliwość gromadzenia danych statystycznych, aby wypełnić swoje obowiązki w zakresie monitorowania i sprawozdawczości wynikające z niniejszego rozporządzenia za pośrednictwem swoich portali krajowych.

(93)

W celu monitorowania wyników, rezultatów i skutków niniejszego rozporządzenia Komisja powinna publikować roczne sprawozdanie za poprzedni rok kalendarzowy w oparciu o dane uzyskane od państw członkowskich. W tym celu państwa członkowskie powinny gromadzić i przekazywać Komisji kompleksowe dane statystyczne dotyczące różnych aspektów niniejszego rozporządzenia, według rodzaju danych objętych nakazem, adresatów oraz tego, czy była to sytuacja wyjątkowa.

(94)

Korzystanie z uprzednio przetłumaczonych i znormalizowanych formularzy ułatwiłoby współpracę i wymianę informacji na podstawie niniejszego rozporządzenia, umożliwiając szybszą i bardziej skuteczną komunikację w sposób przyjazny dla użytkownika. Takie formularze mogłyby także obniżyć koszty tłumaczenia i przyczynić się do zapewnienia komunikacji o wysokich standardach jakości. Formularze odpowiedzi również umożliwiłyby znormalizowaną wymianę informacji, w szczególności w sytuacjach, w których usługodawcy nie są w stanie wywiązać się z obowiązków, ponieważ konto użytkownika nie istnieje lub brak jest dostępnych danych. Formularze przewidziane w niniejszym rozporządzeniu ułatwiłyby również gromadzenie danych statystycznych.

(95)

W celu umożliwienia skutecznej reakcji na ewentualną potrzebę poprawienia treści formularzy EPOC i EPOC-PR oraz formularzy przeznaczonych do przekazania informacji na temat braku możliwości wykonania EPOC lub EPOC-PR, potwierdzenia wydania wniosku o wydanie w następstwie europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów oraz przedłużenia okresu zabezpieczenia dowodów elektronicznych, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w odniesieniu do modyfikacji treści formularzy przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (28). W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(96)

Niniejsze rozporządzenie nie powinno wpływać na unijne ani inne międzynarodowe instrumenty, umowy i uzgodnienia w sprawie gromadzenia dowodów objętego zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia. Organy państw członkowskich powinny wybrać narzędzie najlepiej dostosowane do rozpatrywanej sprawy. W niektórych przypadkach mogą one preferować korzystanie z unijnych i innych międzynarodowych instrumentów, umów i uzgodnień przy występowaniu do innego państwa członkowskiego o przeprowadzenie szeregu różnych czynności dochodzeniowo-śledczych, które nie ograniczają się do wydania dowodów elektronicznych. Najpóźniej trzy lata po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia państwa członkowskie powinny powiadomić Komisję o istniejących instrumentach, umowach i uzgodnieniach, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu, które nadal będą stosować. Państwa członkowskie powinny również powiadamiać Komisję o wszelkich nowych umowach lub uzgodnieniach, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu, w terminie trzech miesięcy od dnia ich podpisania.

(97)

Ze względu na postęp technologiczny w ciągu kilku lat bardziej powszechne mogą się stać nowe formy narzędzi komunikacji; mogą się też pojawić luki w stosowaniu niniejszego rozporządzenia. Ważne jest zatem przeprowadzenie oceny jego stosowania.

(98)

Komisja powinna przeprowadzić ocenę niniejszego rozporządzenia, opartą na pięciu kryteriach: skuteczności, efektywności, zasadności, spójności i wartości dodanej dla UE, która to ocena zapewni podstawę do przeprowadzenia oceny skutków możliwych dalszych środków. Sprawozdanie z oceny powinno zawierać ocenę stosowania niniejszego rozporządzenia, wyników osiągniętych w odniesieniu do jego celów, a także ocenę wpływu niniejszego rozporządzenia na prawa podstawowe. Komisja powinna regularnie gromadzić informacje w celu zapewnienia materiału do przeprowadzenia oceny niniejszego rozporządzenia.

(99)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie uzyskanie poprawy w dziedzinie transgranicznego zabezpieczania i pozyskiwania dowodów elektronicznych, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie ze względu na jego transgraniczny charakter, natomiast możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(100)

Zgodnie z art. 3 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do TUE i do TFUE, Irlandia powiadomiła o chęci uczestniczenia w przyjęciu i stosowaniu niniejszego rozporządzenia.

(101)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do TUE i do TFUE, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszego rozporządzenia i nie jest nim związana ani go nie stosuje.

(102)

Zgodnie z art. 42 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2018/1725 skonsultowano się z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych, który wydał opinię w dniu 6 listopada 2019 r. (29),