(1)

Sabiex tikseb tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv, sabiex tistimola l-ħolqien tal-impjiegi u biex tirrispetta impenji fit-tul ta’ dekarbonizzazzjoni, l-Unjoni teħtieġ infrastruttura tal-aktar teknoloġija reċenti, multimodali u bi prestazzjoni għolja fis-setturi tat-trasport, tal-enerġija u diġitali li tikkontribwixxi biex tikkollega u tintegra l-Unjoni u l-gżejjer u r-reġjuni kollha tagħha, inklużi dawk ir-reġjuni tagħha li huma mbegħdin, ultraperiferiċi, periferali, muntanjużi kif ukoll dawk b’popolazzjoni baxxa. Jenħtieġ li dawn il-konnessjonijiet jgħinu biex itejbu l-moviment ħieles tal-persuni, tal-merkanzija, tal-kapital u tas-servizzi. Jenħtieġ li n-networks trans-Ewropej jiffaċilitaw il-konnessjonijiet transfruntiera, irawmu aktar koeżjoni ekonomika, soċjali u territorjali, u jikkontribwixxu għal ekonomija soċjali tas-suq aktar kompetittiva u sostenibbli kif ukoll għall-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima.

(2)

L-għan tal-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa (il-“FNE”) huwa li tħaffef l-investiment fil-qasam tan-networks trans-Ewropej u li tagħti spinta lill-fondi mis-settur pubbliku u dak privat, filwaqt li żżid iċ-ċertezza legali u tirrispetta l-prinċipju tan-newtralità teknoloġika. Jenħtieġ li l-FNE tagħti lok kemm jista’ jkun għal sinerġiji bejn is-setturi tat-trasport, tal-enerġija u diġitali, biex b’hekk tissaħħaħ l-effettività tal-azzjoni tal-Unjoni u jiġu minimizzati l-kostijiet tal-implimentazzjoni.

(3)

Jenħtieġ li l-FNE tikkontribwixxi wkoll għall-azzjoni tal-Unjoni kontra t-tibdil fil-klima u tappoġġa proġetti sostenibbli mill-aspett ambjentali u soċjali, inkluż, fejn xieraq, azzjonijiet ta’ mitigazzjoni u ta’ adattament għat-tibdil fil-klima. B’mod partikolari, jenħtieġ li jissaħħu l-kontribut tal-FNE għall-kisba tal-miri u tal-għanijiet tal-Ftehim ta’ Pariġi adottat skont il-Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima (4) (“il-Ftehim ta’ Pariġi”) kif ukoll il-miri tal-klima u tal-enerġija għall-2030 u l-għan tad-dekarbonizzazzjoni fit-tul.

(4)

Il-FNE għandha tiggarantixxi livell għoli ta’ trasparenza u tiżgura konsultazzjoni pubblika f’konformità mal-liġi applikabbli tal-Unjoni u dik nazzjonali.

(5)

Dan ir-Regolament, filwaqt li jirrifletti l-importanza tal-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima bi qbil mal-impenji tal-Unjoni biex timplimenta l-Ftehim ta’ Pariġi u l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tan-Nazzjonijiet Uniti, huwa maħsub li jikkontribwixxi għall-integrazzjoni ta’ azzjonijiet b’mira klimatika u għall-kisba ta’ mira kumplessiva ta’ mill-inqas 30 % tal-infiq baġitarju tal-Unjoni b’appoġġ għall-għanijiet klimatiċi. Barra minn hekk, dan ir-Regolament jenħtieġ li jikkontribwixxi lejn l-ambizzjoni li jiġu impenjati 7,5 % tal-infiq annwali taħt il-Qafas Finanzjarju Pluriennali (il-“QFP”) 2021-2027 għall-objettivi tal-bijodiversità fl-2024 u 10 % tal-infiq annwali taħt il-QFP 2021-2027 għall-objettivi tal-bijodiversità fl-2026 u l-2027 filwaqt li jittieħed kont tas-sovrapożizzjonijiet eżistenti bejn l-għanijiet klimatiċi u dawk relatati mal-bijodiversità. Permezz tal-azzjonijiet tagħha, il-FNE għandha tikkontribwixxi 60 % tal-pakkett finanzjarju globali tagħha għall-għanijiet klimatiċi, abbażi fost l-oħrajn koeffiċjenti li ġejjin: (i) 100 % għan-nefqa relatata mal-infrastruttura ferrovjarja, mal-infrastruttura tal-iċċarġjar, mal-fjuwils alternattivi u sostenibbli, mat-trasport urban nadif, mat-trażmissjoni tal-elettriku, mal-ħżin tal-elettriku, mal-grilji intelliġenti, mat-trasport tas-CO2 u mal-enerġija rinnovabbli; (ii) 40 % għall-passaġġi fuq l-ilmijiet interni u għat-trasport multimodali, kif ukoll għall-infrastruttura tal-gass, bil-kondizzjoni li dan jagħti lok għal żieda fl-użu tal-idroġenu rinnovabbli jew tal-bijometan. Jenħtieġ li l-koeffiċjenti applikati għat-traċċar tal-infiq dettaljat fuq il-klima jkunu konsistenti ma’ dawk stipulati fl-Anness I tar-Regolament (UE) 2021/1060 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5), fejn applikabbli. L-azzjonijiet rilevanti ser jiġu identifikati matul it-tħejjija u l-implimentazzjoni tal-FNE, u jiġu vvalutati mill-ġdid fil-kuntest tal-evalwazzjonijiet u l-proċessi ta’ rieżami rilevanti. Sabiex jiġi evitat li l-infrastruttura tkun vulnerabbli għal effetti potenzjali fit-tul mit-tibdil fil-klima, u sabiex jiġi żgurat li l-kost tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra kaġunati mill-proġett jiġi inkluż fl-evalwazzjoni ekonomika tal-proġett, il-proġetti appoġġati mill-FNE jenħtieġ li jkunu soġġetti għall-protezzjoni klimatika, fejn rilevanti, skont il-gwida li jenħtieġ li tiġi żviluppata mill-Kummissjoni b’mod koerenti mal-gwida żviluppata għal programmi oħra tal-Unjoni.

(6)

F’konformità mal-Artikolu 8 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), fl-attivitajiet kollha tagħha, l-Unjoni trid timmira li telimina l-inugwaljanzi, u li tippromwovi l-ugwaljanza, bejn l-irġiel u n-nisa. Jenħtieġ li l-ugwaljanza bejn l-irġiel u n-nisa, kif ukoll l-ugwaljanza fid-drittijiet u l-opportunitajiet għal kulħadd, u l-integrazzjoni ta’ dawk l-objettivi, jkunu kkunsidrati kif ukoll promossi, matul il-valutazzjoni, it-tħejjija, l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ kollha tal-FNE.

(7)

Sabiex ikun hemm konformità mal-obbligi ta’ rapportar, fir-rigward tal-użu ta’ fondi tal-Unjoni biex jiġu appoġġati l-miżuri meħuda bil-għan li jkun hemm konformità mal-għanijiet tad-Direttiva (UE) 2016/2284 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6), jenħtieġ li tiġi ntraċċata n-nefqa relatata mat-tnaqqis tal-emissjonijiet jew tal-inkwinanti tal-arja skont dik id-Direttiva.

(8)

Għan importanti tal-FNE huwa li jinħolqu aktar sinerġiji u kumplimentarjetà bejn is-setturi tat-trasport, tal-enerġija u diġitali. Għal dak il-għan, jenħtieġ li l-FNE tipprevedi l-adozzjoni ta’ programmi ta’ ħidma li jkunu kapaċi jindirizzaw oqsma speċifiċi ta’ intervent, pereżempju fir-rigward tal-mobilità konnessa u awtomatizzata jew il-karburanti alternattivi sostenibbli. L-attivazzjoni tal-komunikazzjoni diġitali tista’ tikkostitwixxi parti integrali ta’ proġett ta’ interess komuni fil-qasam tal-enerġija u tat-trasport. Barra minn hekk, f’kull settur, jenħtieġ li l-FNE tipprevedi l-possibbiltà li jitqiesu eliġibbli ċerti komponenti sinerġetiċi li jagħmlu parti minn settur ieħor, fejn tali approċċ itejjeb il-benefiċċju soċjoekonomiku tal-investiment. Is-sinerġiji bejn is-setturi jenħtieġ li jiġu inċentivati permezz tal-kriterji tal-għoti għall-għażla tal-azzjonijiet, kif ukoll permezz ta’ żieda fil-kofinanzjament.

(9)

Ir-Regolament (UE) Nru 1315/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (7) jistabbilixxi linji gwida għan-network trans-Ewropew tat-trasport (“TEN-T”) (“linji gwida tat-TEN-T”) li jidentifikaw l-infrastruttura tat-TEN-T, jispeċifikaw ir-rekwiżiti li jridu jissodisfaw u jipprevedu miżuri għall-implimentazzjoni tat-TEN-T. B’mod partikolari, dawk il-linji gwida jipprevedu t-tlestija tan-network ewlieni sal-2030 permezz tal-ħolqien ta’ infrastruttura ġdida kif ukoll l-aġġornament u r-riabilitazzjoni sostanzjali tal-infrastruttura eżistenti meħtieġa sabiex tiġi żgurata l-kontinwità tan-network.

(10)

Sabiex tiġi żgurata l-konnettività fl-Unjoni kollha, l-azzjonijiet li jikkontribwixxu għall-iżvilupp ta’ proġetti ta’ interess komuni fis-settur tat-trasport li huma ffinanzjati mill-FNE, jenħtieġ li jibnu fuq il-komplementarjetà tal-modi kollha tat-trasport sabiex jipprevedu networks effiċjenti, interkonnessi u multimodali. Dan jenħtieġ li jinkludi toroq f’dawk l-Istati Membri fejn għad hemm ħtieġa sinifikanti għal investiment sabiex jitlesta n-network tat-toroq ewlieni TEN-T tagħhom.

(11)

F’konformità mal-Artikolu 193(2) tar-Regolament (UE, Euratom) 2018/1046 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (8) (ir-“Regolament Finanzjarju”), tista’ tingħata għotja għal azzjoni li tkun diġà bdiet, dment li l-applikant ikun jista’ juri l-ħtieġa li jibda l-azzjoni qabel l-iffirmar tal-ftehim ta’ għotja. Madankollu, l-ispejjeż imġarrba qabel id-data tal-preżentazzjoni tal-applikazzjoni għal għotja mhumiex eliġibbli, ħlief f’każijiet eċċezzjonali debitament ġustifikati. Sabiex tiġi evitata kwalunkwe interruzzjoni fl-appoġġ tal-Unjoni li tista’ tkun ta’ preġudizzju għall-interessi tal-Unjoni, jenħtieġ li jkun possibbli, għal perijodu limitat ta’ żmien fil-bidu tal-QFP 2021-2027, li l-ispejjeż imġarrba fir-rigward ta’ azzjonijiet appoġġati taħt dan ir-Regolament li jkunu diġà bdew jitqiesu eliġibbli mill-1 ta’ Jannar 2021, anke jekk dawk l-ispejjeż ikunu ġġarrbu qabel ma ġiet ippreżentata l-applikazzjoni għal għotja.

(12)

Sabiex jitwettqu l-għanijiet stabbiliti fil-linji gwida tat-TEN-T, jenħtieġ li jiġu appoġġati, bħala prijorità, il-proġetti tat-TEN-T li għaddejjin, kif ukoll il-konnessjonijiet transfruntiera u l-konnessjonijiet neqsin u li jiġi żgurat, fejn applikabbli, li l-azzjonijiet appoġġati huma konsistenti mal-pjanijiet ta’ ħidma tal-kurituri stabbiliti skont ir-Regolament (UE) Nru 1315/2013 u mal-iżvilupp ġenerali tan-network rigward il-prestazzjoni u l-interoperabbiltà.

(13)

B’mod partikolari, l-użu sħiħ tas-Sistema Ewropea tal-Ġestjoni tat-Traffiku Ferrovjarju (“ERTMS”, European Rail Traffic Management System) fuq in-network ewlieni sal-2030, kif previst fir-Regolament (UE) Nru 1315/2013, teħtieġ li jiżdied l-appoġġ fil-livell Ewropew u li tiġi inċentivata l-parteċipazzjoni ta’ investituri privati.

(14)

Barra minn hekk, il-konnessjoni tal-ajruporti man-network ewlieni TEN-T hija prekondizzjoni importanti għat-tlestija b’suċċess tan-network ewlieni TEN-T u sabiex tkun żgurata l-intermodalità effettiva. Għalhekk, għandha tingħata prijorità għall-istabbiliment ta’ tali konnessjonijiet fejn dawn huma nieqsa.

(15)

Għall-implimentazzjoni ta’ azzjonijiet transfruntiera, jenħtieġ livell għoli ta’ integrazzjoni fir-rigward tal-ippjanar u l-implimentazzjoni. Mingħajr ma tingħata prijorità lill-ebda wieħed mill-eżempji li ġejjin, din l-integrazzjoni tista’ tintwera permezz tal-istabbiliment ta’ kumpannija bi proġett uniku, struttura ta’ governanza konġunta, impriża konġunta, qafas legali bilaterali, qafas legali bbażat fuq att ta’ implimentazzjoni skont l-Artikolu 47 tar-Regolament (UE) Nru 1315/2013, jew kwalunkwe forma oħra ta’ kooperazzjoni. L-istabbiliment ta’ strutturi ta’ ġestjoni integrata, inkluż impriżi konġunti, jenħtieġ li jiġu mħeġġa, anki permezz ta’ livell ogħla ta’ kofinanzjament.

(16)

Miżuri ta’ simplifikazzjoni biex imexxu ’l quddiem it-twettiq tat-TEN-T, li bħalissa qed jiġu żviluppati, jenħtieġ li jappoġġaw l-implimentazzjoni aktar effiċjenti tal-proġetti ta’ interess komuni fil-qasam tat-trasport.

(17)

Sabiex jirrifletti ż-żieda fil-flussi tat-trasport u l-evoluzzjoni tat-TEN-T, jenħtieġ li jiġi adattat l-allinjament tal-kurituri tan-network ewlieni u s-sezzjonijiet tagħhom identifikati minn qabel. Tali adattamenti għall-kurituri tan-network ewlieni jenħtieġ li ma jaffettwawx it-tlestija tan-network ewlieni sal-2030, jenħtieġ li jtejbu l-kopertura tal-kurituri tat-territorju tal-Istati Membri u jenħtieġ li jkunu proporzjonati sabiex jippreservaw il-konsistenza u l-effiċjenza tal-iżvilupp u l-koordinazzjoni tal-kurituri. Għal dan il-għan, it-tul tal-kurituri tan-network ewlieni jenħtieġ li ma jiżdiedx b’iktar minn 15 %. Fi żmien debitu, l-allinjament tal-kurituri tan-network ewlieni jenħtieġ li jqis ir-riżultati tal-analiżi tal-implimentazzjoni tan-network ewlieni kif previst mir-Regolament (UE) Nru 1315/2013. L-analiżi jenħtieġ li tqis il-konnessjonijiet ferrovjarji reġjonali transfruntiera tat-TEN-T li ġew abbandunati jew żarmati, kif ukoll bidliet oħra fuq in-network komprensiv u l-impatt tal-ħruġ tar-Renju Unit mill-Unjoni.

(18)

Huwa meħtieġ li jiġu promossi investimenti pubbliċi u privati fil-mezzi tat-trasport kollha sabiex tkun promossa mobilità intelliġenti, interoperabbli, sostenibbli, multimodali, inklużiva, aċċessibbli, sikura u sigura fl-Unjoni kollha. Fil-Komunikazzjoni tagħha tal-31 ta’ Mejju 2017 intitolata “L-Ewropa attiva: Aġenda għal tranżizzjoni soċjalment ġusta lejn mobilità kompetittiva, konnessa u mingħajr ħsara għall-ambjent għal kulħadd”, il-Kummissjoni ppreżentat sensiela wiesgħa ta’ inizjattivi biex jagħmlu t-traffiku aktar sikur, biex iħeġġu tariffi intelliġenti għall-użu tat-toroq, biex inaqqsu l-emissjonijiet tas-CO2, it-tniġġis tal-arja u l-konġestjoni, biex jippromwovu l-mobilità konnessa u awtonoma, u biex jiżguraw kondizzjonijiet u ħinijiet ta’ mistrieħ xierqa għall-ħaddiema. Jenħtieġ li dawk l-inizjattivi jkunu akkumpanjati minn appoġġ finanzjarju tal-Unjoni, fejn rilevanti permezz tal-FNE.

(19)

Il-linji gwida tat-TEN-T jirrikjedu, fir-rigward tat-teknoloġiji ġodda u l-innovazzjoni, li t-TEN-T jippermetti d-dekarbonizzazzjoni tal-modi kollha tat-trasport billi jistimula l-effiċjenza tal-enerġija u l-użu ta’ karburanti alternattivi filwaqt li jirrispetta l-prinċipju tan-newtralità teknoloġika. Id-Direttiva 2014/94/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (9) tistabbilixxi qafas komuni ta’ miżuri għall-installazzjoni ta’ infrastruttura ta’ fjuwils alternattivi għall-modi kollha tat-trasport fl-Unjoni sabiex tiġi mnaqqsa kemm jista’ jkun id-dipendenza fuq il-fjuwils fossili u jittaffa l-impatt ambjentali tat-trasport. Dik id-Direttiva tirrikjedi wkoll li l-Istati Membri jiżguraw li l-punti tal-iċċarġjar jew ta’ riforniment aċċessibbli lill-pubbliku jsiru disponibbli sal-31 ta’ Diċembru 2025. Kif deskritt fil-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tat-8 ta’ Novembru 2017 intitolata “It-twettiq ta’ mobilità b’emissjonijiet baxxi Unjoni Ewropea li tipproteġi l-pjaneta, tagħti s-setgħa lill-konsumaturi tagħha u tiddefendi l-industrija u l-ħaddiema tagħha”, huwa meħtieġ sett komprensiv ta’ miżuri għall-promozzjoni ta’ mobilità b’emissjonijiet baxxi, inkluż l-appoġġ finanzjarju fejn il-kondizzjonijiet tas-suq ma jipprovdux inċentiv suffiċjenti.

(20)

Fil-kuntest tal-Komunikazzjoni tagħha tas-17 ta’ Mejju 2018 intitolata “Mobilità Sostenibbli għall-Ewropa: sikura, konnessa u nadifa”, il-Kummissjoni ssottolinjat li l-vetturi awtomatizzati u s-sistemi ta’ konnettività avvanzata ser jagħmlu l-vetturi iktar sikuri, iktar faċli biex ikunu kondiviżi u iktar aċċessibbli għaċ-ċittadini kollha, inkluż dawk li jistgħu jkunu maqtugħin mis-servizzi tal-mobilità llum, bħall-anzjani u l-persuni b’mobilità mnaqqsa. F’dan il-kuntest, il-Kummissjoni pproponiet ukoll “Pjan ta’ Azzjoni Strateġika tal-UE dwar is-Sikurezza tat-Toroq” u l-emenda tad-Direttiva 2008/96/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (10).

(21)

Sabiex ikun hemm titjib fit-tlestija ta’ proġetti tat-trasport f’partijiet inqas żviluppati tan-network, jenħtieġ li mill-Fond ta’ Koeżjoni regolat mir-Regolament (UE) 2021/1058 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (11) tiġi ttrasferita allokazzjoni lill-FNE għall-finanzjament ta’ proġetti tat-trasport fl-Istati Membri eliġibbli għall-finanzjament mill-Fond ta’ Koeżjoni. F’fażi inizjali, fir-rigward ta’ 70 % tal-pakkett trasferit, l-allokazzjoni għal proġetti eliġibbli għall-finanzjament jenħtieġ li tirrispetta l-allokazzjonijiet nazzjonali taħt il-Fond ta’ Koeżjoni. It-30 % li jifdal mill-pakkett ittrasferit jenħtieġ li jkunu allokati fuq bażi kompetittiva għall-ikbar numru possibbli ta’ proġetti fl-Istati Membri eliġibbli għall-finanzjament mill-Fond ta’ Koeżjoni, bi prijorità għall-konnessjonijiet transfruntiera u l-konnessjonijiet neqsin. L-Istati Membri jenħtieġ li jkunu trattati ugwalment, u jenħtieġ li jittieħed debitament kont ta’ żvantaġġi li jirriżultaw minn vulnerabbiltajiet ġeografiċi permanenti. Il-Kummissjoni jenħtieġ li tappoġġa lill-Istati Membri eliġibbli għall-finanzjament mill-Fond ta’ Koeżjoni fl-isforzi tagħhom biex jiżviluppaw sensiela xierqa ta’ proġetti eliġibbli, b’mod partikolari billi jsaħħu l-kapaċità istituzzjonali tal-amministrazzjonijiet pubbliċi kkonċernati.

(22)

Fil-konklużjonijiet tiegħu tal-21 ta’ Lulju 2020, il-Kunsill Ewropew qabel li, fil-kuntest usa’ tal-QFP 2021-2027, għandu jintuża ammont ta’ EUR 1 384 000 000 (fi prezzijiet tal-2018) mill-FNE għat-tlestija ta’ konnessjonijiet ferrovjarji transkonfinali kbar neqsin bejn il-pajjiżi ta’ koeżjoni biex jiġi appoġġat il-funzjonament tas-suq intern u li r-regoli ta’ kofinanzjament tat-trasferiment mill-Fond ta’ Koeżjoni għall-FNE għandhom japplikaw għal dak l-ammont.

(23)

Wara l-Komunikazzjoni Konġunta tal-10 ta’ Novembru 2017 intitolata “Intejbu l-Mobilità Militari fl-Unjoni Ewropea”, il-Komunikazzjoni Konġunta tat-28 ta’ Marzu 2018 dwar il-Pjan ta’ Azzjoni dwar il-Mobilità Militari enfasizzat li l-politika dwar l-infrastruttura tat-trasport toffri opportunità ċara biex jiżdiedu s-sinerġiji bejn il-ħtiġijiet ta’ difiża u t-TEN-T, bl-għan ġenerali li titjieb il-mobilità militari madwar l-Unjoni, filwaqt li jitqiesu l-bilanċ ġeografiku u l-benefiċċji potenzjali għall-protezzjoni ċivili. Fl-2018, skont il-Pjan ta’ Azzjoni dwar il-Mobilità Militari, il-Kunsill qies u vvalida r-rekwiżiti militari b’rabta mal-infrastruttura tat-trasport u, fl-2019, is-servizzi tal-Kummissjoni identifikaw il-partijiet tat-TEN-T li huma xierqa għal użu doppju, inkluż l-aġġornamenti neċessarji tal-infrastruttura eżistenti. Jenħtieġ li l-finanzjament tal-Unjoni għall-implimentazzjoni tal-proġetti ta’ użu doppju jiġi implimentat permezz tal-FNE abbażi ta’ programmi ta’ ħidma, b’kont meħud tar-rekwiżiti applikabbli stabbiliti fil-kuntest tal-Pjan ta’ Azzjoni dwar il-Mobilità Militari u ta’ kwalunkwe lista indikattiva oħra ta’ proġetti ta’ prijorità li jiġu identifikati mill-Istati Membri skont dak il-Pjan.

(24)

Il-linji gwida tat-TEN-T jirrikonoxxu li n-network komprensiv jiżgura l-aċċessibbiltà u l-konnettività tal-gżejjer u r-reġjuni kollha fl-Unjoni, inklużi r-reġjuni li huma mbegħdin u ultraperiferiċi. Barra minn hekk, fil-Komunikazzjoni tagħha tal-24 ta’ Ottubru 2017 intitolata “Sħubija strateġika aktar b’saħħitha u mġedda mar-reġjuni ultraperiferiċi tal-UE”, il-Kummissjoni enfasizzat il-ħtiġijiet speċifiċi tal-enerġija u diġitali tat-trasport fir-reġjuni ultraperiferiċi u l-ħtieġa li jingħata finanzjament adegwat mill-Unjoni biex dawk il-ħtiġijiet jiġu sodisfatti, inkluż permezz tal-FNE billi jiġu applikati r-rati ta’ kofinanzjament sa massimu ta’ 70 %.

(25)

Meta jitqiesu l-ħtiġijiet ta’ investiment sinifikanti li jridu jiġu sodisfatti biex isir progress biex jitlesta n-network ewlieni TEN-T sal-2030 (stmat għal EUR 350 biljun matul l-2021-2027), biex jitlesta in-network komprensiv TEN-T sal-2050 u l-investimenti għad-dekarbonizzazzjoni u d-diġitalizzazzjoni urbani (stmati ta’ EUR 700 biljun matul l-2021-2027), jixraq li jsir l-aktar użu effiċjenti mid-diversi programmi u strumenti ta’ finanzjament tal-Unjoni, u b’hekk jiġi massimizzat il-valur miżjud tal-investimenti appoġġati mill-Unjoni. Dan jinkiseb permezz ta’ proċess ta’ investiment razzjonalizzat, li jsaħħaħ il-viżibbiltà tar-riżerva ta’ proġetti tat-trasport u l-konsistenza fost programmi rilevanti tal-Unjoni, speċifikament il-FNE, il-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali (FEŻR), il-Fond ta’ Koeżjoni u l-Programm InvestEU. B’mod partikolari, jenħtieġ li jitqiesu, fejn rilevanti, il-kondizzjonijiet ta’ eliġibbiltà kif iddettaljati fl-Anness IV tar-Regolament (UE) 2021/1060.

(26)

Ir-Regolament (UE) Nru 347/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (12) jidentifika l-prijoritajiet tal-infrastruttura tal-enerġija trans-Ewropea, li jeħtieġu jiġu implimentati sabiex jitwettqu l-għanijiet tal-politika tal-Unjoni dwar l-enerġija u l-klima, jidentifika l-proġetti ta’ interess komuni neċessarji biex jiġu implimentati dawk il-prijoritajiet u jistipula miżuri rigward l-għoti ta’ permessi, l-involviment pubbliku u regolamentazzjoni sabiex titħaffef u/jew tiġi ffaċilitata l-implimentazzjoni ta’ dawk il-proġetti, inkluż kriterji għall-eliġibbiltà ta’ tali proġetti għall-appoġġ finanzjarju tal-Unjoni. L-identifikazzjoni ta’ proġetti ta’ interess komuni b’mod konformi ma’ dak ir-Regolament ser tkompli ssegwi l-prinċipju “l-effiċjenza enerġetika tiġi l-ewwel”, bil-proġetti jiġu vvalutati fuq il-bażi ta’ xenarji ta’ domanda għall-enerġija li huma kompletament konsistenti mal-miri tal-Unjoni fil-qasam tal-enerġija u l-klima.

(27)

Id-Direttiva (UE) 2018/2001 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (13) tenfasizza l-ħtieġa li jiġi stabbilit qafas ta’ abilitazzjoni li jinkludi l-użu mtejjeb tal-fondi tal-Unjoni, b’referenza espliċita għall-abilitazzjoni ta’ azzjonijiet li jappoġġaw il-kooperazzjoni transfruntiera fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli.

(28)

Filwaqt li t-tlestija tal-infrastruttura tan-network tibqa’ l-prijorità sabiex jinkiseb l-iżvilupp tal-enerġija rinnovabbli, l-integrazzjoni ta’ kooperazzjoni transfruntiera fl-enerġija rinnovabbli u l-iżvilupp ta’ sistema tal-enerġija intelliġenti u effiċjenti li tinkludi soluzzjonijiet ta’ ħżin u ta’ rispons għad-domanda li jgħinu biex jibbilanċjaw il-grilja jirriflettu l-approċċ adottat skont il-pakkett Enerġija Nadifa għall-Ewropej kollha b’responsabbiltà kollettiva biex tintlaħaq mira ambizzjuża għall-enerġija rinnovabbli fl-2030, u l-kuntest ta’ politika mibdul, li jiżgura tranżizzjoni ġusta u adegwata, b’għanijiet ambizzjużi ta’ dekarbonizzazzjoni fit-tul.

(29)

Teknoloġiji infrastrutturali innovattivi li jippermettu t-tranżizzjoni lejn sistemi ta’ enerġija u ta’ mobilità b’emissjonijiet baxxi u li jtejbu s-sigurtà tal-provvista, filwaqt li jfittxu li jiksbu aktar indipendenza fl-enerġija għall-Unjoni, huma essenzjali fid-dawl tal-aġenda tad-dekarbonizzazzjoni tal-Unjoni. B’mod partikolari, fil-Komunikazzjoni tagħha tat-23 ta’ Novembru 2017 intitolata “It-tisħiħ tan-networks tal-enerġija tal-Ewropa”, il-Kummissjoni enfasizzat li, minħabba li l-enerġija rinnovabbli ser tikkostitwixxi nofs il-ġenerazzjoni tal-elettriku sal-2030, ir-rwol tal-elettriku ser ikun aktar u aktar li jmexxi ’l quddiem id-dekarbonizzazzjoni tas-setturi li s’issa kienu ddominati mill-karburanti fossili, bħat-trasport, l-industrija u t-tisħin u t-tkessiħ u li għaldaqstant, l-attenzjoni taħt il-politika tal-infrastruttura tal-enerġija trans-Ewropea trid tkun fuq proġetti ta’ interkonnessjonijiet tal-elettriku, ta’ ħażniet tal-elettriku, ta’ grilji intelliġenti, u investimenti fl-infrastruttura għall-gass. It-teknoloġiji u l-proġetti li jikkontribwixxu għat-tranżizzjoni lejn ekonomija b’emissjonijiet baxxi jenħtieġ li jingħataw kunsiderazzjoni xierqa u prijorità bħala sostenn tal-għanijiet ta’ dekarbonizzazzjoni tal-Unjoni, l-integrazzjoni tas-suq intern u s-sigurtà tal-provvista. Il-Kummissjoni ser timmira li żżid in-numru ta’ proġetti ta’ grilji intelliġenti transfruntiera, ta’ ħażna innovattiva kif ukoll proġetti ta’ trasport ta’ CO2 li għandhom jiġu appoġġati taħt il-FNE.

(30)

Proġetti transfruntiera fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli għandhom jippermettu l-użu kosteffikaċi ta’ enerġija rinnovabbli fl-Unjoni u l-kisba tal-mira vinkolanti tal-Unjoni ta’ mill-inqas 32 % ta’ enerġija rinnovabbli fl-2030 kif imsemmi fl-Artikolu 3 tad-Direttiva (UE) 2018/2001, u għandhom jikkontribwixxu għall-adozzjoni strateġika ta’ teknoloġiji innovattivi fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli. Eżempji illustrattivi ta’ teknoloġiji eliġibbli jinkludu l-ġenerazzjoni ta’ enerġija rinnovabbli minn enerġija mir-riħ u mix-xemx kemm fuq l-art kif ukoll barra mix-xtut, bijomassa sostenibbli, enerġija mill-oċeani, enerġija ġeotermika jew taħlita ta’ dawn, il-konnessjoni tagħhom mal-grilja u elementi addizzjonali bħal faċilitajiet ta’ ħżin jew ta’ konverżjoni. L-azzjoni eliġibbli mhix biss limitata għas-settur tal-elettriku u tista’ tkopri portaturi oħra tal-enerġija u akkoppjament potenzjali tas-settur, pereżempju, mat-tisħin u t-tkessiħ, il-gass bl-elettriku, il-ħżin u t-trasport. Din il-lista mhix eżawrjenti sabiex tinżamm il-flessibbiltà fir-rigward tal-progress u l-iżviluppi teknoloġiċi. Proġetti bħal dawn ma jinvolvux neċessarjament konnessjoni fiżika bejn l-Istati Membri li jkunu qed jikkooperaw. Dawk il-proġetti jistgħu jinsabu fit-territorju ta’ wieħed biss mill-Istati Membri involuti, dment li jkunu japplikaw il-kriterji ġenerali tal-parti IV tal-Anness għal dan ir-Regolament.

(31)

Sabiex tiġi appoġġata l-kooperazzjoni transfruntiera fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli u d-dħul fis-suq tal-proġetti, il-Kummissjoni għandha tiffaċilita l-iżvilupp ta’ proġetti transfruntiera fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli. Fis-settur tal-enerġija, fin-nuqqas ta’ dħul suffiċjenti fis-suq ta’ proġetti transfruntiera fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli, il-baġit mhux użat previst għal proġetti transfruntiera fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli jenħtieġ li jintuża biex jitwettqu l-għanijiet tan-networks tal-enerġija trans-Ewropej għal azzjonijiet relatati ma’ proġetti ta’ interess komuni kif stabbiliti fir-Regolament (UE) Nru 347/2013, qabel ma jiġi kkunsidrat użu possibbli tal-mekkaniżmu ta’ finanzjament tal-enerġija rinnovabbli tal-Unjoni stabbilit fir-Regolament (UE) 2018/1999 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (14).

(32)

Huwa meħtieġ appoġġ għall-proġetti tal-grilja intelliġenti li jintegraw il-ġenerazzjoni, id-distribuzzjoni jew il-konsum tal-elettriku billi jużaw il-ġestjoni ta’ sistema f’ħin reali u jinfluwenzaw il-flussi transfruntiera tal-enerġija. L-appoġġ mill-FNE għal tali proġetti jenħtieġ li jirrifletti wkoll ir-rwol ċentrali tal-grilji intelliġenti fit-tranżizzjoni tal-enerġija u jenħtieġ li jgħin biex jingħelbu l-lakuni fil-finanzjament li bħalissa qed jostakolaw l-investiment favur l-użu fuq skala kbira tat-teknoloġija tal-grilji intelliġenti.

(33)

Fil-kuntest tal-appoġġ tal-Unjoni, jenħtieġ li tingħata konsiderazzjoni speċjali lill-interkonnessjonijiet transfruntiera tal-enerġija, inkluż dawk meħtieġa biex tintlaħaq il-mira tal-interkonnessjoni tal-elettriku ta’ 10 % għall-2020 u l-mira ta’ 15 % għall-2030 stabbiliti fir-Regolament (UE) 2018/1999. L-użu tal-interkonnetturi tal-elettriku huwa kruċjali għall-integrazzjoni tas-swieq u sabiex jintemm l-iżolament enerġetiku billi tkun ammessa aktar enerġija rinnovabbli fis-sistema u b’hekk jinkisbu benefiċċji mill-portafoll differenti tagħhom f’termini ta’ domanda u ta’ provvista tal-enerġija rinnovabbli, kif ukoll min-networks ta’ enerġija mir-riħ barra ix-xtut u l-grilji intelliġenti u għall-integrazzjoni tal-pajjiżi kollha f’suq tal-enerġija flessibbli u kompetittiv.

(34)

Il-kisba tas-Suq Uniku Diġitali tiddependi fuq l-infrastruttura ta’ konnettività diġitali sottostanti. Id-diġitalizzazzjoni tal-industrija tal-Unjoni u l-modernizzazzjoni ta’ setturi bħat-trasport, l-enerġija, il-kura tas-saħħa u l-amministrazzjoni pubblika tiddependi fuq l-aċċess universali għal networks affidabbli, affordabbli, kemm ta’ kapaċità għolja kif ukoll ta’ kapaċità għolja ħafna. Il-konnettività diġitali saret waħda mill-fatturi deċiżivi għall-għeluq ta’ distakki ekonomiċi, soċjali u territorjali, billi tappoġġa l-modernizzazzjoni ta’ ekonomiji lokali u tirfed id-diversifikazzjoni ta’ attivitajiet ekonomiċi. Il-kamp ta’ applikazzjoni tal-intervent tal-FNE fil-qasam tal-infrastruttura tal-konnettività diġitali jenħtieġ li jkun aġġustat sabiex jirrifletti ż-żieda fl-importanza tiegħu għall-ekonomija u għas-soċjetà b’mod ġenerali. Għaldaqstant, hemm bżonn li jiġu stabbiliti l-proġetti ta’ infrastruttura tal-konnettività diġitali ta’ interess komuni meħtieġa biex jitwettqu l-għanijiet tas-Suq Uniku Diġitali tal-Unjoni u li jitħassar ir-Regolament (UE) Nru 283/2014 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (15).

(35)

Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-14 ta’ Settembru 2016 intitolata “Konnettività għal Suq Uniku Diġitali Kompetittiv - Lejn Soċjetà Ewropea tal-Gigabits” (l-“Istrateġija tas-Soċjetà tal-Gigabits”) tistabbilixxi għanijiet strateġiċi għall-2025 bil-għan li jiġi ottimizzat l-investiment fl-infrastruttura tal-konnettività diġitali. Id-Direttiva (UE) 2018/1972 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (16) timmira fost l-oħrajn li toħloq ambjent regolatorju li jinċentiva l-investimenti privati fin-networks ta’ konnettività diġitali. Madankollu huwa ċar li l-użu tan-network ser jibqa’ kummerċjalment mhux vijabbli f’ħafna żoni madwar l-Unjoni minħabba diversi fatturi bħad-distanza u speċifiċitajiet territorjali jew ġeografiċi u densità tal-popolazzjoni baxxa u diversi fatturi soċjoekonomiċi, u għalhekk jeħtieġ b’mod urġenti attenzjoni aktar mill-qrib. Għaldaqstant, jenħtieġ li l-FNE tiġi aġġustata biex tikkontribwixxi għall-kisba ta’ dawk l-għanijiet strateġiċi stipulati fl-Istrateġija tas-Soċjetà tal-Gigabits li jimmiraw li jikkontribwixxu għal bilanċ bejn l-iżviluppi rurali u urbani, u, b’mod li tikkomplementa l-appoġġ ipprovdut għall-użu ta’ networks b’kapaċità għolja ħafna minn programmi oħra, b’mod partikolari l-FEŻR, il-Fond ta’ Koeżjoni u l-Programm InvestEU.

(36)

Filwaqt li n-networks ta’ konnettività diġitali kollha li huma konnessi mal-Internet huma intrinsikament trans-Ewropej, li huwa dovut prinċipalment għall-funzjonament tal-applikazzjonijiet u s-servizzi li jabilitaw, il-prijorità għall-appoġġ permezz tal-FNE jenħtieġ li tingħata lil azzjonijiet bl-ogħla impatt mistenni fuq is-Suq Uniku Diġitali, fost l-oħrajn permezz tal-allinjament tagħhom mal-għanijiet tal-Istrateġija għal Soċjetà tal-Gigabits, kif ukoll fuq it-trasformazzjoni diġitali tal-ekonomija u tas-soċjetà, b’kunsiderazzjoni tan-nuqqasijiet tas-suq u tal-ostakli għall-implimentazzjoni osservati.

(37)

L-iskejjel, l-universitajiet, il-libreriji, l-amministrazzjonijiet lokali, reġjonali jew nazzjonali, il-fornituri ewlenin tas-servizzi pubbliċi, l-isptarijiet u ċ-ċentri mediċi, iċ-ċentri tat-trasport u impriżi diġitalment intensivi, huma entitajiet u postijiet li jistgħu jinfluwenzaw żviluppi soċjoekonomiċi importanti fiż-żoni li jinsabu fihom, inkluż iż-żoni rurali u ż-żoni b’popolazzjoni baxxa. Dawn il-muturi soċjoekonomiċi jenħtieġ li jkunu fil-quċċata tal-konnettività Gigabit sabiex jipprovdu aċċess għall-aqwa servizzi u applikazzjonijiet għall-unitajiet domestiċi, in-negozji u l-komunitajiet lokali fl-Unjoni. Jenħtieġ li l-FNE tappoġġa l-aċċess lin-networks b’kapaċità għolja ħafna, inklużi sistemi 5G u konnettività oħra tal-aktar teknoloġija avvanzata li jkunu jistgħu jipprovdu l-konnettività Gigabit għal dawk il-muturi soċjoekonomiċi bl-għan li jimmassimizza l-effetti sekondarji pożittivi tagħhom fuq l-ekonomija u s-soċjetà usa’ fiż-żoni tagħhom, inkluż bil-ħolqien ta’ domanda usa’ għall-konnettività u s-servizzi.

(38)

It-territorji mhux konnessi fiż-żoni kollha fl-Unjoni kollha kemm hi, jirrappreżentaw ostakli u potenzjal mhux sfruttat għas-Suq Uniku Diġitali. F’ħafna miż-żoni rurali u mbiegħda, il-konnettività tal-Internet ta’ kwalità għolja jista’ jkollha rwol essenzjali biex jiġi evitat id-distakk, l-iżolament u d-depopolazzjoni diġitali billi jonqsu l-ispejjeż għat-twassil tal-oġġetti u s-servizzi u fil-kumpens parzjali għad-distanza. Il-konnettività tal-Internet ta’ kwalità għolja hija meħtieġa għal opportunitajiet ekonomiċi ġodda bħall-biedja ta’ preċiżjoni jew l-iżvilupp ta’ bijoekonomija f’żoni rurali. Jenħtieġ li l-FNE tikkontribwixxi biex tipprovdi lill-unitajiet domestiċi kollha fl-Unjoni, kemm rurali jew urbani, konnettività fissa jew bla fili ta’ kapaċità għolja ħafna, billi tiffoka fuq dak l-użu li fir-rigward tiegħu huwa osservat grad ta’ nuqqas tas-suq li jista’ jkun indirizzat bl-użu ta’ għotjiet ta’ intensità baxxa. Jenħtieġ li s-sinerġiji tal-azzjonijiet appoġġati mill-FNE jiġu massimizzati, filwaqt li jitqiesu b’mod debitu l-livell ta’ konċentrazzjoni tal-muturi soċjoekonomiċi f’żona speċifika u l-livell ta’ finanzjament meħtieġ biex tiġi ġġenerata l-kopertura. Barra minn hekk, il-FNE jenħtieġ li jkollha l-għan li tikseb kopertura komprensiva tal-unitajiet domestiċi u tat-territorji, peress li ma jkunx ekonomiku li jiġu indirizzati l-lakuni f’qasam li diġà ġie kopert fi stadju aktar tard.

(39)

Barra minn hekk, fuq il-passi tas-suċċess tal-inizjattiva WiFi4EU, jenħtieġ li l-FNE tkompli tappoġġa l-provvediment ta’ konnettività lokali bla fili, bla ħlas, sikura u ta’ kwalità għolja f’ċentri tal-ħajja pubblika lokali, inkluż l-entitajiet b’missjoni pubblika bħall-awtoritajiet pubbliċi u l-fornituri ta’ servizzi pubbliċi, kif ukoll fl-ispazji miftuħa aċċessibbli għall-pubbliku ġenerali, sabiex tippromwovi l-viżjoni diġitali tal-Unjoni fil-komunitajiet lokali.

(40)

L-infrastruttura diġitali hija opportunità importanti għall-innovazzjoni. Sabiex timmassimizza l-impatt tagħha, jenħtieġ li l-FNE tiffoka fuq il-finanzjament tal-infrastruttura diġitali. Is-servizzi u l-applikazzjonijiet diġitali individwali, bħal dawk li jinvolvu diversi teknoloġiji tar-reġistru distribwit jew li japplikaw l-intelliġenza artifiċjali, jenħtieġ li għalhekk ikunu barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-FNE u minflok jiġu indirizzati permezz ta’ strumenti oħra bħall-Programm Ewropa Diġitali, stabbilit bir-Regolament (UE) 2021/694 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (17), kif xieraq. Huwa importanti wkoll li jiġu massimizzati s-sinerġiji bejn il-programmi differenti.

(41)

Il-vijabbiltà tal-ġenerazzjoni li jmiss antiċipata ta’ servizzi diġitali, bħas-servizzi tal-“Internet tal-Oġġetti”, u applikazzjonijiet diġitali, li huma mistennija li jkunu ta’ benefiċċju sinifikanti f’diversi setturi u għas-soċjetà inġenerali, ser tkun teħtieġ kopertura transfruntiera mingħajr interruzzjoni b’sistemi 5G, b’mod partikolari biex l-utenti u l-oġġetti jkunu jistgħu jibqgħu konnessi meta jkunu mobbli. Madankollu, x-xenarji tal-qsim tal-ispejjeż għall-użu tal-5G f’dawk is-setturi għadhom mhux ċari, u r-riskji perċepiti tal-użu kummerċjali f’ċerti oqsma ewlenin huma għoljin ħafna. Il-kurituri tat-toroq u l-konnessjonijiet ferrovjarji huma mistennija li jkunu oqsma ewlenin għall-ewwel fażi tal-applikazzjonijiet il-ġodda fil-qasam tal-mobilità konnessa u għalhekk jikkostitwixxu proġetti transfruntiera vitali għall-finanzjament taħt il-FNE.

(42)

L-installazzjoni ta’ networks ċentrali ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi, inkluż kejbils sottomarini li jgħaqqdu t-territorji Ewropej ma’ pajjiżi terzi f’kontinenti oħrajn jew li jgħaqqdu l-gżejjer Ewropej, ir-reġjuni ultraperiferiċi jew il-pajjiżi u t-territorji extra-Ewropej, inkluż permezz tal-ilmijiet territorjali tal-Unjoni u ż-żoni ekonomiċi esklużivi tal-Istati Membri, huwa meħtieġ sabiex jiġi pprovdut it-tnaqqis meħtieġ għal infrastruttura tant essenzjali, sabiex jiżdiedu l-kapaċità u r-reżiljenza tan-networks diġitali tal-Unjoni u biex jingħata kontribut għall-koeżjoni tat-territorju. Madankollu, tali proġetti spiss ma jkunux kummerċjalment vijabbli mingħajr l-appoġġ pubbliku. Barra minn hekk, jenħtieġ li jkun disponibbli appoġġ biex ir-riżorsi tal-informatika Ewropej bi prestazzjoni għolja jiġu kkomplementati b’konnessjonijiet b’kapaċità terabit adegwati.

(43)

L-azzjonijiet li jikkontribwixxu għal proġetti ta’ interess komuni fil-qasam tal-infrastruttura ta’ konnettività diġitali jenħtieġ li jużaw l-aqwa teknoloġija xierqa disponibbli għall-proġett speċifiku, li toffri l-aqwa bilanċ bejn it-teknoloġiji l-iktar avvanzati f’termini ta’ kapaċità ta’ fluss tad-data, sigurtà tat-trażmissjoni, reżiljenza tan-network u kosteffiċjenza. Tali użi għandhom jiġu pprijoritizzati bħala programmi ta’ ħidma, b’kont meħud tal-kriterji stabbiliti f’dan ir-Regolament. L-użu ta’ networks b’kapaċità għolja ħafna jista’ jinkludi infrastruttura passiva, bl-għan li jiġu massimizzati l-benefiċċji soċjoekonomiċi kif ukoll ambjentali. Fl-aħħar nett, meta jiġu prijoritizzati azzjonijiet, ir-riperkussjonijiet pożittivi potenzjali f’termini ta’ konnettività ser jiġu kkunsidrati, pereżempju meta proġett implimentat jista’ jtejjeb l-argument għall-vijabbiltà għal użu futur li jwassal għal aktar kopertura ta’ territorji u popolazzjonijiet f’żoni li jkunu għadhom mhux koperti.

(44)

L-Unjoni żviluppat it-teknoloġija tagħha stess ta’ Pożizzjonament, Navigazzjoni u Sinkronizzazzjoni (PNT, Positioning, Navigation and Timing) (il-programmi Galileo u EGNOS), kif ukoll il-programm tagħha stess ta’ Osservazzjoni u monitoraġġ tad-dinja (Copernicus). Il-programmi Galileo u EGNOS kif ukoll il-programm Copernicus joffru servizzi avvanzati li jipprovdu benefiċċji ekonomiċi importanti lill-utenti pubbliċi u privati. Għaldaqstant, kull infrastruttura tat-trasport, tal-enerġija jew diġitali ffinanzjata mill-FNE, li tuża s-servizzi ta’ PNT jew ta’ Osservazzjoni tad-dinja, jenħtieġ li tkun teknikament kompatibbli ma’ dawk il-programmi.

(45)

Ir-riżultati pożittivi tal-ewwel sejħa għal proposti għall-finanzjament imħallat imnedija fil-qafas tal-programm attwali fl-2017, ikkonfermaw ir-rilevanza u l-valur miżjud tal-użu tal-għotjiet tal-Unjoni għat-taħlit ma’ finanzjament mill-Bank Ewropew tal-Investiment jew minn Banek Promozzjonali Nazzjonali jew minn istituzzjonijiet finanzjarji pubbliċi, u ta’ żvilupp oħrajn, kif ukoll minn istituzzjonijiet ta’ finanzjament tas-settur privat u minn investituri tas-settur privat, inkluż permezz ta’ sħubijiet pubbliċi-privati. It-taħlit jenħtieġ li jikkontribwixxi biex jiġi attirat l-investiment privat u biex jiġi pprovdut il-leverage tal-kontribuzzjoni ġenerali tas-settur pubbliku, f’konformità mal-miri tal-Programm InvestEU. Għaldaqstant, jenħtieġ li l-FNE tkompli tappoġġa azzjonijiet li jistgħu jiġu ffinanzjati billi jiġu kkombinati għotjiet tal-Unjoni u sorsi oħra ta’ finanzjament.

(46)

Fis-settur tat-trasport, l-ammonti użati għall-operazzjonijiet ta’ taħlit jenħtieġ li ma jaqbżux l-10 % tal-ammont mill-Intestatura 1(2) tal-QFP 2021-2027. Jenħtieġ li jkun possibbli li jintużaw operazzjonijiet ta’ taħlit, pereżempju, għal azzjonijiet relatati ma’ mobilità intelliġenti, interoperabbli, sostenibbli, inklużiva, aċċessibbli, sikura u sigura.

(47)

L-għanijiet ta’ politika tal-FNE ser jiġu indirizzati wkoll permezz ta’ strumenti finanzjarji u garanzija baġitarja fil-qasam ta’ politika tal-Programm InvestEU. L-azzjonijiet tal-FNE għandhom jintużaw biex tingħata spinta lill-investiment billi jiġu indirizzati l-fallimenti tas-suq jew sitwazzjonijiet ta’ investiment subottimali, b’mod proporzjonat, mingħajr ma jiġi rduppjat jew soppress il-finanzjament privat, b’mod partikolari fejn l-azzjonijiet mhumiex kummerċjalment vijabbli iżda fejn għandhom valur miżjud ċar tal-Unjoni.

(48)

Sabiex jiġi promoss l-iżvilupp integrat taċ-ċiklu tal-innovazzjoni, hemm bżonn li tiġi żgurata l-komplementarjetà bejn is-soluzzjonijiet innovattivi żviluppati fil-kuntest tal-programmi qafas għar-riċerka u l-innovazzjoni tal-Unjoni u s-soluzzjonijiet innovattivi implimentati b’appoġġ mill-FNE. Għal dan il-għan, is-sinerġiji mal-Programm Orizzont Ewropa, stabbilit mir-Regolament (UE) 2021/695 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (18), għandhom jiżguraw li l-ħtiġijiet tar-riċerka u l-innovazzjoni fis-setturi tat-trasport, dak tal-enerġija u diġitali fl-Unjoni jiġu identifikati u stabbiliti matul il-proċess ta’ ppjanar strateġiku ta’ Orizzont Ewropa. Barra minn hekk, is-sinerġiji ma’ Orizzont Ewropea għandhom jiżguraw li l-FNE tappoġġa l-introduzzjoni u l-użu fuq skala kbira ta’ teknoloġiji u soluzzjonijiet innovattivi fl-oqsma tat-trasport, l-enerġija u l-infrastruttura diġitali, b’mod partikulari dawk li jirriżultaw minn Orizzont Ewropa. Barra minn hekk, is-sinerġiji ma’ Orizzont Ewropa għandhom jiżguraw li l-iskambju ta’ informazzjoni u data bejn Orizzont Ewropa u l-FNE ser jiġi ffaċilitat, pereżempju billi jiġu enfasizzati teknoloġiji minn Orizzont Ewropa bi tħejjija għolja tas-suq li jkunu jistgħu jiġu implimentati aktar permezz tal-FNE.

(49)

Jenħtieġ li d-durata tal-FNE tkun allinjata mad-durata tal-QFP. Dan ir-Regolament jenħtieġ li jistabbilixxi pakkett finanzjarju għall-perijodu kollu 2021-2027, li ser jikkostitwixxi l-ammont ta’ referenza primarja, fis-sens tal-punt 18 tal-Ftehim Interistituzzjonali tas-16 ta’ Diċembru 2020 bejn il-Parlament Ewropew, il-Kunsill tal-Unjoni Ewropea u l-Kummissjoni Ewropea dwar dixxiplina baġitarja, dwar kooperazzjoni f’materji baġitarji u dwar ġestjoni finanzjarja tajba, kif ukoll dwar riżorsi proprji ġodda, inkluż pjan direzzjonali lejn l-introduzzjoni ta’ riżorsi proprji ġodda (19), għall-Parlament Ewropew u l-Kunsill matul il-proċedura baġitarja.

(50)

Fil-livell tal-Unjoni, is-Semestru Ewropew ta’ koordinazzjoni tal-politika ekonomika huwa l-qafas li fih jiġu identifikati l-prijoritajiet ta’ riforma nazzjonali u tiġi mmonitorata l-implimentazzjoni tagħhom. L-Istati Membri jiżviluppaw l-istrateġiji ta’ investiment pluriennali nazzjonali tagħhom stess b’appoġġ għal dawk il-prijoritajiet ta’ riforma. Dawk l-istrateġiji jenħtieġ li jiġu ppreżentati flimkien mal-Programmi Nazzjonali ta’ Riforma ta’ kull sena, bħala mod kif jiġu strutturati u koordinati l-proġetti ta’ investiment ta’ prijorità li jkunu ser jiġu appoġġati b’finanzjament nazzjonali jew tal-Unjoni, jew tat-tnejn li huma. Jenħtieġ li jservu wkoll biex jintuża l-finanzjament tal-Unjoni b’mod koerenti, u biex jiġi massimizzat il-valur miżjud tal-appoġġ finanzjarju li jkun ser jasal speċifikament mingħand il-FEŻR u l-Fond ta’ Koeżjoni, il-Funzjoni Ewropea ta’ Stabbilizzazzjoni tal-Investimenti, il-Programm InvestEU u l-FNE, fejn rilevanti. L-appoġġ finanzjarju jenħtieġ li jintuża wkoll b’mod konsistenti mal-pjanijiet enerġetiċi u klimatiċi tal-Unjoni u nazzjonali, fejn rilevanti.

(51)

Regoli finanzjarji orizzontali adottati mill-Parlament Ewropew u mill-Kunsill abbażi tal-Artikolu 322 TFUE japplikaw għal dan ir-Regolament. Dawk ir-regoli huma stipulati fir-Regolament Finanzjarju u b’mod partikolari jiddeterminaw il-proċedura għall-istabbiliment u l-implimentazzjoni tal-baġit permezz ta’ għotjiet, akkwist, premjijiet u implimentazzjoni indiretta, u jipprevedu kontrolli dwar ir-responsabbiltà tal-atturi finanzjarji. Regoli adottati abbażi tal-Artikolu 322 TFUE jinkludu wkoll reġim ġenerali ta’ kondizzjonalità għall-protezzjoni tal-baġit tal-Unjoni.

(52)

It-tipi ta’ finanzjament u l-metodi ta’ implimentazzjoni taħt dan ir-Regolament jenħtieġ li jintgħażlu abbażi tal-kapaċità tagħhom biex jiksbu l-għanijiet speċifiċi tal-azzjonijiet u biex iwasslu riżultati, filwaqt li jqisu, b’mod partikulari, il-kostijiet tal-kontrolli, il-piż amministrattiv u r-riskju mistenni ta’ nuqqas ta’ konformità. Meta jsiru dawn l-għażliet, jenħtieġ li jiġi kkunsidrat l-użu ta’ somom f’daqqa, ta’ rati fissi u ta’ kostijiet unitarji, kif ukoll finanzjament mhux marbut mal-kostijiet kif imsemmi fl-Artikolu 125(1) tar-Regolament Finanzjarju.

(53)

Jenħtieġ li, sa fejn ikun possibbli, entitajiet ġuridiċi stabbiliti fl-Unjoni jkunu jistgħu jipparteċipaw fuq bażi reċiproka fi programmi ekwivalenti ta’ pajjiżi terzi li jipparteċipaw fil-FNE.

(54)

Il-pajjiżi terzi li huma membri taż-Żona Ekonomika Ewropea (ŻEE) jistgħu jieħdu sehem fil-programmi tal-Unjoni fil-qafas tal-kooperazzjoni stabbilita taħt il-Ftehim taż-Żona Ekonomika Ewropea (20) (il-“Ftehim taż-ŻEE”), li jipprevedi l-implimentazzjoni tal-programmi abbażi ta’ deċiżjoni adottata taħt dak il-Ftehim. Pajjiżi terzi jistgħu jieħdu sehem ukoll abbażi ta’ strumenti legali oħra. F’dan ir-Regolament jenħtieġ li tiġi introdotta dispożizzjoni speċifika li tirrikjedi li pajjiżi terzi jagħtu d-drittijiet neċessarji u l-aċċess meħtieġ lill-uffiċjal tal-awtorizzazzjoni responsabbli, lill-Uffiċċju Ewropew Kontra l-Frodi (OLAF) u lill-Qorti tal-Awdituri sabiex jeżerċitaw il-kompetenzi rispettivi tagħhom b’mod komprensiv.

(55)

Ir-Regolament Finanzjarju jistabbilixxi r-regoli rigward l-għoti tal-għotjiet. Sabiex titqies l-ispeċifiċità tal-azzjonijiet appoġġati mill-FNE u biex tiġi żgurata implimentazzjoni konsistenti fost is-setturi koperti mill-FNE, hemm bżonn li jiġu pprovduti indikazzjonijiet addizzjonali rigward il-kriterji tal-eliġibbiltà u tal-għoti. L-għażla tal-operazzjonijiet u l-finanzjament tagħhom jenħtieġ li jkunu soġġetti biss għall-kondizzjonijiet previsti f’dan ir-Regolament u fir-Regolament Finanzjarju. Mingħajr preġudizzju għar-Regolament Finanzjarju, jenħtieġ li jkun possibbli li l-programmi ta’ ħidma jipprevedu proċeduri simplifikati.

(56)

F’konformità mar-Regolament Finanzjarju, il-kriterji tal-għażla u tal-għoti huma stabbiliti fil-programmi ta’ ħidma. Fis-settur tat-trasport, il-kwalità u r-rilevanza ta’ proġett jenħtieġ li jiġu vvalutati wkoll filwaqt li jitqies l-impatt mistenni tal-proġett fuq il-konnettività Ewropea, il-konformità tiegħu mar-rekwiżiti ta’ aċċessibbiltà u l-istrateġija tiegħu fir-rigward tal-ħtiġijiet ta’ manutenzjoni fil-futur.

(57)

Skont ir-Regolament Finanzjarju, ir-Regolament (UE, Euratom) Nru 883/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (21) u r-Regolamenti tal-Kunsill (Euratom, KE) Nru 2988/95 (22), (Euratom, KE) Nru 2185/96 (23) u (UE) 2017/1939 (24), l-interessi finanzjarji tal-Unjoni għandhom jiġu protetti permezz ta’ miżuri proporzjonati, inklużi miżuri relatati mal-prevenzjoni, is-sejbien, il-korrezzjoni u l-investigazzjoni ta’ irregolaritajiet, inkluża l-frodi, mal-irkupru ta’ fondi mitlufa, imħallsa bi żball jew użati b’mod mhux korrett, u, fejn xieraq, mal-impożizzjoni ta’ pieni amministrattivi. B’mod partikolari, skont ir-Regolamenti (Euratom, KE) Nru 2185/96 u (UE, Euratom) Nru 883/2013, l-OLAF jista’ jwettaq investigazzjonijiet amministrattivi, inklużi kontrolli u spezzjonijiet fuq il-post, bil-ħsieb li jistabbilixxi jekk sarx frodi, korruzzjoni jew kwalunkwe attività illegali oħra li taffettwa l-interessi finanzjarji tal-Unjoni. Skont ir-Regolament (UE) 2017/1939, l-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew (UPPE) jista’ jinvestiga u jressaq każijiet ta’ frodi u attivitajiet kriminali oħrajn li jaffettwaw l-interessi finanzjarji tal-Unjoni, kif previst fid-Direttiva (UE) 2017/1371 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (25). Skont ir-Regolament Finanzjarju, kwalunkwe persuna jew entità li tirċievi fondi tal-Unjoni trid tikkoopera bis-sħiħ fil-protezzjoni tal-interessi finanzjarji tal-Unjoni, tagħti d-drittijiet u l-aċċess meħtieġa lill-Kummissjoni, lill-OLAF, lill-Qorti tal-Awdituri u, fir-rigward ta’ dawk l-Istati Membri li jipparteċipaw fil-kooperazzjoni msaħħa taħt ir-Regolament (UE) 2017/1939, lill-UPPE, u tiżgura li kwalunkwe parti terza involuta fl-implimentazzjoni tal-fondi tal-Unjoni tagħti drittijiet ekwivalenti.

(58)

Skont id-Deċiżjoni tal-Kunsill 2013/755/UE (26), persuni u entitajiet stabbiliti f’pajjiżi u territorji extra-Ewropej (PTEE) huma eliġibbli għal finanzjament soġġett għar-regoli u għall-għanijiet tal-FNE u għall-arranġamenti possibbli applikabbli għall-Istat Membru li magħhom il-pajjiż jew territorju extra-Ewropew rilevanti huwa marbut.

(59)

Jenħtieġ li l-Unjoni tfittex koerenza u sinerġiji mal-programmi tal-Unjoni għall-politiki esterni, inkluża l-għajnuna ta’ qabel l-adeżjoni skont l-impenji meħudin fil-kuntest tal-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni tas-6 ta’ Frar 2018 intitolata “Perspettiva kredibbli għat-tkabbir u involviment akbar tal-UE mal-Balkani tal-Punent”.

(60)

Meta pajjiżi terzi jew entitajiet stabbiliti f’pajjiżi terzi jipparteċipaw f’azzjonijiet li jikkontribwixxu għal proġetti ta’ interess komuni jew proġetti transfruntiera fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli, l-appoġġ finanzjarja jenħtieġ li jkun disponibbli biss jekk ikun essenzjali għall-kisba tal-għanijiet ta’ dawk il-proġetti. Rigward il-proġetti transfruntiera fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli, jenħtieġ li l-kooperazzjoni bejn Stat Membru jew diversi Stati Membri u pajjiż terz (inkluża l-Komunità tal-Enerġija) tirrispetta l-kondizzjonijiet stipulati fid-Direttiva (UE) 2018/2001 rigward il-ħtieġa għal konnessjoni fiżika mal-Unjoni.

(61)

Fil-Komunikazzjoni tagħha tat-3 ta’ Ottubru 2017 intitolata “Nagħmlu l-Akkwist Pubbliku jaħdem fl-Ewropa u għaliha”, il-Kummissjoni tinnota li l-Unjoni hija l-aktar suq miftuħ fid-dinja għall-akkwist, iżda li pajjiżi oħrajn mhux dejjem jirreċiprokaw billi jagħtu aċċess lill-kumpanniji tal-Unjoni għas-swieq tagħhom għall-akkwisti. Għalhekk, il-benefiċjarji tal-FNE jenħtieġ li jagħmlu użu sħiħ mill-possibbiltajiet strateġiċi ta’ akkwist offruti mid-Direttiva 2014/25/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (27).

(62)

Skont il-paragrafi 22 u 23 tal-Ftehim Interistituzzjonali tat-13 ta’ April 2016 dwar it-Tfassil Aħjar tal-Liġijiet (28), hemm bżonn li l-FNE tiġi evalwata abbażi tal-informazzjoni miġbura permezz ta’ rekwiżiti speċifiċi ta’ monitoraġġ, bħal dwar it-traċċar tal-klima, filwaqt li jiġu evitati piż amministrattiv, partikolarment fuq l-Istati Membri, u r-regolamentazzjoni żejda. Jenħtieġ li l-Kummissjoni twettaq evalwazzjonijiet u tikkomunikahom lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew u lill-Kumitat tar-Reġjuni, sabiex tiġi vvalutata l-effettività u l-effiċjenza tal-finanzjament u l-impatt tiegħu fuq l-għanijiet ġenerali tal-FNE u tagħmel kwalunkwe modifika meħtieġa.

(63)

Jenħtieġ li jiġu implimentati miżuri trasparenti, responsabbli u adegwati ta’ monitoraġġ u ta’ rappurtar, inklużi indikaturi li jistgħu jitkejlu, sabiex jiġi vvalutat u rrappurtat il-progress tal-FNE lejn il-kisba tal-għanijiet ġenerali u speċifiċi stipulati f’dan ir-Regolament. Dawk il-miżuri jenħtieġ li jiżguraw ukoll li l-kisbiet tal-FNE jiġu rikonoxxuti. Din is-sistema ta’ rapportar dwar il-prestazzjoni jenħtieġ li tiżgura li d-data għall-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-FNE u r-riżultati tagħha huma adatti għal analiżi fil-fond tal-progress li jkun sar u tad-diffikultajiet li jqumu u li dik id-data u dawk ir-riżultati jinġabru b’mod effiċjenti, effettiv u f’waqtu. Hemm bżonn li jiġu imposti rekwiżiti proporzjonati ta’ rapportar fuq dawk li jirċievu fondi tal-Unjoni sabiex tinġabar id-data rilevanti għall-FNE.

(64)

Jenħtieġ li l-FNE tiġi implimentata permezz ta’ programmi ta’ ħidma. Jenħtieġ li sal-15 ta’ Ottubru 2021 il-Kummissjoni tadotta l-ewwel programmi ta’ ħidma pluriennali, li jenħtieġ li jinkludu l-iskeda ta’ żmien tas-sejħiet għall-proposti għall-ewwel tliet snin tal-FNE, is-suġġetti u l-baġit indikattiv tagħhom, kif ukoll qafas prospettiv li jkopri l-perijodu ta’ programmazzjoni kollu.

(65)

Sabiex ikunu żgurati kondizzjonijiet uniformi għall-implimentazzjoni ta’ dan ir-Regolament, jenħtieġ li jingħataw setgħat ta’ implimentazzjoni lill-Kummissjoni fir-rigward tal-istabbiliment ta’ regoli speċifiċi bejn il-partijiet dwar il-kofinanzjament ta’ proġetti transfruntiera fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli; sabiex jiġu speċifikati, fejn meħtieġ, ir-rekwiżiti tal-infrastruttura applikabbli għal ċerti kategoriji ta’ azzjonijiet infrastrutturali b’użu doppju u l-proċedura ta’ evalwazzjoni rigward l-azzjonijiet konnessi ma’ azzjonijiet ta’ infrastruttura b’użu doppju; l-adozzjoni ta’ programmi ta’ ħidma; u l-għoti ta’ appoġġ finanzjarju mill-Unjoni. Jenħtieġ li dawk is-setgħat jiġu eżerċitati skont ir-Regolament (UE) Nru 182/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (29).

(66)

Sabiex, fejn xieraq, jiġu adattati l-indikaturi użati għall-monitoraġġ tal-FNE, il-perċentwali indikattivi tar-riżorsi baġitarji allokati għal kull għan speċifiku fis-settur tat-trasport, u d-definizzjoni tal-kurituri tan-network ewlieni tat-trasport, jenħtieġ li s-setgħa li tadotta atti skont l-Artikolu 290 TFUE tiġi ddelegata lill-Kummissjoni fir-rigward tal-emendi għall-Partijiet I, II u III tal-Anness għal dan ir-Regolament. Huwa partikolarment importanti li l-Kummissjoni twettaq konsultazzjonijiet xierqa matul ix-xogħol tagħha ta’ tħejjija, ukoll fil-livell ta’ esperti, u li dawk il-konsultazzjonijiet jiġu mwettqa f’konformità mal-prinċipji stipulati fil-Ftehim Interistituzzjonali tat-13 ta’ April 2016 dwar it-Tfassil Aħjar tal-Liġijiet. B’mod partikolari, biex tiġi żgurata parteċipazzjoni ugwali fit-tħejjija tal-atti delegati, il-Parlament Ewropew u l-Kunsill jirċievu d-dokumenti kollha fl-istess ħin li jirċievuhom l-esperti tal-Istati Membri, u l-esperti tagħhom ikollhom aċċess sistematiku għal-laqgħat tal-gruppi tal-esperti tal-Kummissjoni li jkunu qed jittrattaw it-tħejjija tal-atti delegati.

(67)

Minħabba li l-għanijiet ta’ dan ir-Regolament, jiġifieri li jinbnew, jiġu żviluppati, jiġu modernizzati u jitlestew in-networks trans-Ewropej fis-setturi tat-trasport, tal-enerġija u diġitali, u li tiġi ffaċilitata l-kooperazzjoni transfruntiera fil-qasam tal-enerġija rinnovabbli, ma jistgħux jinkisbu b’mod suffiċjenti mill-Istati Membri iżda pjuttost, minħabba l-iskala jew l-effetti tal-azzjoni, jistgħu jinkisbu aħjar fil-livell tal-Unjoni, l-Unjoni tista’ tadotta miżuri, f’konformità mal-prinċipju tas-sussidjarjetà kif stipulat fl-Artikolu 5 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea. F’konformità mal-prinċipju ta’ proporzjonalità kif stipulat f’dak l-Artikolu, dan ir-Regolament ma jmurx lil hinn minn dak li huwa meħtieġ sabiex jinkisbu dawk l-għanijiet.

(68)

Jenħtieġ għalhekk li jitħassru r-Regolament (UE) Nru 1316/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (30) u r-Regolament (UE) Nru 283/2014. Madankollu, jenħtieġ li jibqgħu jinżammu l-effetti tal-Artikolu 29 tar-Regolament (UE) Nru 1316/2013, li jemenda l-Anness għar-Regolament (UE) Nru 913/2010 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (31) fir-rigward tal-lista ta’ kurituri tat-trasport tal-merkanzija.

(69)

Sabiex tiġi żgurata l-kontinwità fl-għoti ta’ appoġġ fl-oqsma ta’ politika rilevanti u biex l-implimentazzjoni tkun tista’ tinbeda mill-bidu tal-QFP 2021-2027, jenħtieġ li dan ir-Regolament jidħol fis-seħħ b’urġenza u jenħtieġ li japplika, b’effett retroattiv, mill-1 ta’ Jannar 2021,