31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/1

1.1

Η ΕΟΚΕ, στις γνωμοδοτήσεις της σχετικά με το θέμα της μείωσης των εκπομπών CO2, έχει πάντοτε υποστηρίξει σθεναρά όλες τις νομοθετικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής που αποσκοπούν στην συγκεκριμένη και αισθητή μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, ως βασική συμβολή στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

1.2

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τους στόχους του υπό εξέταση κανονισμού ο οποίος επιδιώκει τη σταδιακή και απτή μείωση των εκπομπών CO2, προτείνοντας να επιτευχθεί ο στόχος των 130 g/km μέχρι το έτος 2012 χάρη σε τεχνολογικές βελτιώσεις των κινητήρων οχημάτων.

1.3

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί επιπλέον να επιδιώξουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι, μέσω ολοκληρωμένης προσέγγισης, την επίτευξη του στόχου των 120 g/km μέχρι το έτος 2012, όπως προβλέπεται στις ανακοινώσεις της Επιτροπής του Φεβρουαρίου 2007, και καλεί το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να προβούν στην ταχεία υιοθέτηση του συνόλου της νομοθεσίας που δύναται να έχει θετική επίδραση στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

1.3.1

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή τον καθορισμό μακροπρόθεσμων στόχων, όπως υποδεικνύεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: μετά το έτος 2020 θα απαιτηθεί η αναζήτηση πιο θαρραλέων λύσεων.

1.4

Η ΕΟΚΕ προσβλέπει ιδιαίτερα στην ταχεία υιοθέτηση της πρότασης οδηγίας σχετικά με τη φορολογία των επιβατικών αυτοκινήτων, έγγρ. COM(2005) 261 τελικό, και στη βελτίωση της οδηγίας 1999/94/ΕΚ για τις πληροφορίες που πρέπει να τίθενται στη διάθεση των καταναλωτών σχετικά με τις εκπομπές CO2 μέσω ειδικής επισήμανσης· καλεί επίσης την Επιτροπή να συντονίσει και να προτείνει πρωτοβουλίες σχετικά με τη διαφήμιση και την εμπορία στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας προκειμένου να προαχθούν τα οχήματα που είναι οικονομικότερα από πλευράς κατανάλωσης καυσίμου.

1.5

Η επιλεχθείσα οδός της ειδικής νομοθετικής παρέμβασης κρίνεται επιβεβλημένη εφόσον επιθυμούμε την περάτωση του σταδίου των εθελοντικών δεσμεύσεων που ανελήφθησαν από την αυτοκινητοβιομηχανία αλλά αποδείχθηκαν ανεπαρκείς για την εκπλήρωση των προκαθορισθέντων στόχων, παρότι συνέβαλαν στην επίτευξη αξιοσημείωτης προόδου για τη βελτίωση των επιδόσεων των επιβατικών αυτοκινήτων όσον αφορά τις εκπομπές CO2.

1.6

Παρότι επικροτεί τη στρατηγική και την προσέγγιση που προτείνονται, η ΕΟΚΕ αιτείται ωστόσο τη θέσπιση διατάξεων δυνάμενων να υλοποιηθούν κατά τρόπο ρεαλιστικό, επιτυγχάνοντας τη δέουσα ισορροπία μεταξύ των απολύτως αναγκαίων περιβαλλοντικών βελτιώσεων, της διαφύλαξης των θέσεων εργασίας σε έναν κλάδο της βιομηχανίας που απασχολεί 13 εκατομμύρια εργαζομένους και της πλήρους διασφάλισης της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε έναν τομέα αναμφισβήτητης στρατηγικής σημασίας για την ευρωπαϊκή οικονομία.

1.7

Η ΕΟΚΕ εκφέρει θετική γνώμη σχετικά με την επιλογή του κανονισμού ως νομοθετικού μέσου δεδομένου ότι είναι σε θέση να εξασφαλίσει την άμεση τήρηση των αποφάσεων που θα υιοθετηθούν, αποτρέποντας έτσι δυνητικές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Είναι κεφαλαιώδους σημασίας να αξιολογηθούν προσεκτικά και να κοινοποιηθούν ευρύτερα τα χρονικά πλαίσια και οι συγκεκριμένες βάσεις των προτεινόμενων παρεμβάσεων, κατά τρόπο ώστε να διατηρηθεί και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της Ένωσης σε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά και να αποφευχθεί η εμφάνιση τεχνητών πλεονεκτημάτων σε ορισμένα τμήματα της παραγωγής του εν λόγω τομέα έναντι άλλων τμημάτων.

1.8

Προς το σκοπό αυτό, η ΕΟΚΕ προτείνει στην Επιτροπή να εξετάσει τη δυνατότητα υπέρβασης του τρέχοντος συστήματος καθορισμού των οριακών τιμών εκπομπών το οποίο βασίζεται αποκλειστικά στη μάζα των οχημάτων (σύστημα που χρησιμοποιείται στην Ιαπωνία) και ενδελεχέστερης εξέτασης άλλων παραμέτρων όπως το αποτύπωμα, το οποίο χρησιμοποιείται ήδη για τα οχήματα οδικών μεταφορών στις ΗΠΑ και υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας την απόσταση μεταξύ αριστερού και δεξιού τροχού επί το μετατρόχιό τους.

1.9

Η ΕΟΚΕ ζητά να επιδειχθεί μεγαλύτερη προσοχή στην κλίση που θα δοθεί στη γραμμική συνάρτηση (δηλ. στο ποσοστό της κλίσης) λόγω της άμεσης επίδρασής της στην κατανομή της επιβάρυνσης μεταξύ των κατασκευαστών. Η ίδια η Επιτροπή, στο έγγραφο συνοπτικής παρουσίασης της εκτίμησης επιπτώσεων [SEC(2007) 1724], αναφέρει ότι «η εφαρμογή των κριτηρίων αυτών θα μπορούσε, με βάση μια πρώτη ανάλυση, να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι, για την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ των κατασκευαστών, θα πρέπει περαιτέρω κατά το στάδιο αυτό να εξεταστεί διακύμανση μεταξύ 50o και 80ο», αναγνωρίζοντας σιωπηρά την ανάγκη περαιτέρω ανάλυσης της εκτίμησης επιπτώσεων σχετικά με ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα. Η επιλογή μιας κλίσης 60o αφήνει τα προβλήματα σε εκκρεμότητα και θα μπορούσε να τεθεί υπό αμφισβήτηση από ορισμένους κατασκευαστές οι οποίοι θεωρούν ότι η επιλογή αυτή δεν είναι ούτε δίκαιη ούτε ισορροπημένη. Η ΕΟΚΕ συνιστά η τιμή που θα επιλεχθεί οριστικά, όταν το ζήτημα αυτό θα έχει πλέον δεόντως εξετασθεί εις βάθος, να μην επιφέρει ούτε πλεονεκτήματα ούτε μειονεκτήματα.

1.10

Μια άλλη πτυχή που χρήζει προσεκτικής αξιολόγησης είναι η εισαγωγή των κυρώσεων που ορίζονται στο άρθρο 7 του υπό εξέταση κανονισμού. Παρότι η ΕΟΚΕ τάσσεται και η ίδια υπέρ της επιβολής των κυρώσεων αυτών λόγω της προφανούς αποτρεπτικής λειτουργίας τους, υποστηρίζει εντούτοις ότι η έντονη κλιμάκωσή τους δεν θα επιτρέψει στην ευρωπαϊκή βιομηχανία να προσαρμόσει τις διάφορες συνιστώσες της στις προτεινόμενες τιμές εκπομπών εντός των προβλεπομένων χρονικών ορίων. Τα εν λόγω μέτρα θεωρούνται μη ισορροπημένα τόσο σε συνάρτηση με εκείνα που προβλέπονται σε άλλους τομείς όσο και σε διακλαδικό επίπεδο, μεταξύ κατασκευαστών οχημάτων μικρού και μεσαίου μεγέθους και κατασκευαστών μεγάλων οχημάτων, δεδομένου ότι επηρεάζουν σαφώς περισσότερο την πρώτη κατηγορία κατασκευαστών.

1.11

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι προαναφερθείσες διατάξεις θα οδηγήσουν σταδιακά σε δυσθεώρητα ύψη και θα έχουν επιπτώσεις οι οποίες θα γίνουν εν κατακλείδι αισθητές στον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας, επιβαρύνοντας τους αγοραστές και προκαλώντας ενδεχομένως στρέβλωση του ανταγωνισμού και επιβράδυνση της ανανέωσης του στόλου αυτοκινήτων. Καλεί την Επιτροπή να μεριμνήσει κατά τρόπο ώστε τα έσοδα που θα μπορούσε να αποφέρει το μέτρο αυτό να παραμείνουν εντός του πλαισίου της αυτοκινητοβιομηχανίας και να χρησιμοποιηθούν για την ενθάρρυνση της αντικατάστασης των πιο ρυπογόνων αυτοκινήτων, καθώς και για την προώθηση προγραμμάτων ενημέρωσης τα οποία να παροτρύνουν τους καταναλωτές να επιδεικνύουν μεγαλύτερη προσοχή στις τιμές εκπομπών CO2 κατά την αγορά ενός αυτοκινήτου, αλλά και να συνεισφέρουν συμπληρωματικά στην κάλυψη των τεράστιων αναγκών χρηματοδότησης του τομέα της έρευνας και ανάπτυξης.

1.12

Λαμβανομένης υπόψη της σημασίας των δυνητικών αποτελεσμάτων, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η επιστημονική έρευνα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο για την επίτευξη της αναμενόμενης προόδου στον εν λόγω τομέα και μπορεί συνεπώς εύλογα να συναχθεί το συμπέρασμα ότι —μετά από ένα αρχικό στάδιο κατά το οποίο τα βήματα προόδου θα σημειώνονται με τη χρήση της υπάρχουσας τεχνολογίας— θα φτάσουμε κάποια στιγμή σε ένα στάδιο κατά το οποίο θα απαιτηθεί να επέλθει «ρήξη με τις υπάρχουσες τεχνολογίες» και να επιτευχθεί ένα πιο προηγμένο τεχνολογικό επίπεδο.

1.13

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι η επιλογή της έρευνας απαιτεί τεράστιους πόρους και επίμονη προσπάθεια προσανατολισμού, ξεκινώντας από την ανάγκη συντονισμού των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνονται ήδη από τα μεμονωμένα κράτη μέλη, τα πανεπιστήμια και τα κέντρα τεχνολογικής αριστείας σε διάφορα επίπεδα και φθάνοντας στην ανάγκη πρόβλεψης και ενθάρρυνσης της άμεσης συμμετοχής των επιχειρήσεων παραγωγής του εν λόγω κλάδου.

1.14

Η ΕΟΚΕ θεωρεί εφικτή την κινητοποίηση ολόκληρης της επιστημονικής κοινότητας προς αυτή την κατεύθυνση με την ανάληψη μιας κοινής τεχνολογικής πρωτοβουλίας (JTI) ειδικά προσανατολισμένης στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας.

1.15

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η εκτίμηση επιπτώσεων δεν είναι επαρκώς εμπεριστατωμένη, όπως επισημαίνεται και από την ίδια την επιτροπή που είναι αρμόδια για την αξιολόγηση των αναλύσεων αντίκτυπου επιπτώσεων. Πράγματι, στο έγγραφο SEC(2007) 1725 ζητείται να διευκρινιστούν οι πιθανές συνέπειες για τη σύνθεση του ευρωπαϊκού στόλου αυτοκινήτων εξηγώντας τις ενδεχόμενες διαφορές μεταξύ των αποτελεσμάτων της εκ των προτέρων ανάλυσης και του μοντέλου TREMOVE. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, κρίνεται επιπλέον σκόπιμο να διενεργηθούν πρόσθετες αναλύσεις σχετικά με ορισμένες ευαίσθητες μεταβλητές, όπως οι τιμές των καυσίμων και η Αυτόνομη Αύξηση Μάζας (AMI), καθώς και να τεκμηριωθούν περαιτέρω οι αναλύσεις και η αξιολόγηση των περιφερειακών επιπτώσεων, ιδιαίτερα όσον αφορά τον κλάδο των προμηθευτών εξοπλισμού και τη διεθνή ανταγωνιστικότητα.

1.16

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι για την επιτυχή έκβαση μιας διεξοδικής στρατηγικής απαιτείται να ληφθούν ενδεδειγμένα μέτρα για τη στήριξη και την προάσπιση της βιομηχανικής δομής των μεγάλων επιχειρήσεων του κλάδου της αυτοκινητοβιομηχανίας που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη, με στόχο τη διαφύλαξη και ει δυνατόν την ενίσχυση των σημερινών επιπέδων ανταγωνιστικότητάς τους, καθώς και τη διατήρηση ποιοτικών θέσεων εργασίας στον εν λόγω κλάδο. Η ΕΟΚΕ θεωρεί επιθυμητή την υιοθέτηση μιας σταδιακής προσέγγισης προκειμένου να τεθεί ως στόχος η επίτευξη ποσοστού το οποίο να μην είναι χαμηλότερο του 80 % των επιδιωκόμενων τελικών τιμών έως το 2012, αυξάνοντας προοδευτικά το ποσοστό αυτό προκειμένου να υλοποιηθεί οριστικά ο προβλεπόμενος στόχος μέχρι το 2015.

1.17

Σημαντικό παράγοντα για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων και τη διαφύλαξη της ανταγωνιστικότητας αποτελεί, κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, η αυστηρή και απαρέγκλιτη επιβολή οριακών τιμών εκπομπών σε όλα τα επιβατικά αυτοκίνητα που διατίθενται στην ευρωπαϊκή αγορά, αλλά κατασκευάζονται εκτός της κοινοτικής επικράτειας· οι εν λόγω ανώτατες τιμές θα πρέπει να ισχύουν για τα εισαγόμενα οχήματα.

1.18

Δεδομένου ότι η παρούσα πρόταση δεν είναι παρά μόνον η αρχή μιας διαδικασίας η οποία αποσκοπεί στη σφαιρική αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που τίθενται στο πλαίσιο των μεταφορών, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να θεσπίσει πάραυτα νέους νομοθετικούς κανόνες ενδεδειγμένους για την εκπλήρωση των επιταγών που τίθενται όσον αφορά την μείωση των εκπομπών CO2 τόσο των ελαφρών και βαρέων οχημάτων οδικών μεταφορών όσο και των δίτροχων οχημάτων, συγκεντρώνοντας όλα τα δεδομένα που σχετίζονται με τις εκπομπές των οχημάτων αυτών.

1.19

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι, παρά τη σπουδαιότητά της, η τομεακή πολιτική που αφορά τον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας δεν καλύπτει από μόνη της το σύνολο των προσπαθειών που απαιτείται να καταβληθούν στο πλαίσιο της γενικής πολιτικής μεταφορών, αλλά διαμορφώνει ωστόσο μια ακολουθητέα πορεία που έχει αποφασιστική σημασία για την καθοδήγηση του κλάδου αυτού προς την εκπλήρωση των περιβαλλοντικών στόχων που επιδιώκεται ήδη από άλλους κλάδους της ευρωπαϊκής βιομηχανικής δομής.

1.20

Παράλληλα με τα μέτρα που προβλέπονται για τον συγκεκριμένο κλάδο, η ΕΟΚΕ προσβλέπει και εύχεται να επιδιωχθεί η επίτευξη των αναμενόμενων αποτελεσμάτων με την ανάληψη δράσης εστιασμένης στη ζήτηση που παρατηρείται στον τομέα των μεταφορών. Κατά την ΕΟΚΕ, είναι απολύτως αναγκαίο να προαχθεί μια αυστηρή πολιτική για τη μετατόπιση, στο μέτρο του δυνατού, ολοένα και σημαντικότερων τμημάτων των οδικών μεταφορών προς άλλους τρόπους μεταφοράς οι οποίοι παράγουν λιγότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, όπως οι σιδηροδρομικές και οι πλωτές μεταφορές και οι δημόσιες συγκοινωνίες.

1.21

Η ΕΟΚΕ δεν συμφωνεί με την διατύπωση της πρότασης προσωρινής παρέκκλισης που περιλαμβάνεται στο άρθρο 9 του κανονισμού για προφανείς λόγους άνισης μεταχείρισης των κατασκευαστών. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ επιβάλλεται να αποφευχθεί οποιοδήποτε κανονιστικό πλεονέκτημα το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει στρέβλωση του ανταγωνισμού.

1.22

Η ΕΟΚΕ συνιστά τη διαμόρφωση ενός μοντέλου το οποίο να συμπεριλαμβάνει, κατά τον υπολογισμό του CO2, το σύνολο των εκπομπών που σχετίζονται με την παραγωγή αυτοκινήτων. Το ίχνος άνθρακα χρήζει συνεκτίμησης καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των οχημάτων.

1.23

Για την επίτευξη του στόχου αυτού, απαιτείται η έναρξη συζήτησης σχετικά με τους τρόπους διαβίωσης — ζήτημα στο οποίο η ΕΟΚΕ έχει πρόσφατα αφιερώσει συγκεκριμένες γνωμοδοτήσεις. Αναγνωρίζεται κατά γενική ομολογία ότι, εάν συνεχιστεί η παρούσα τάση αύξησης του αριθμού και των διαστάσεων των επιβατικών αυτοκινήτων και επίδειξης προτίμησης σε οχήματα που παράγουν υψηλά επίπεδα εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και οξειδίων του αζώτου (NOx), τότε δεν υπάρχει περίπτωση να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης του CO2 κατά 20 %, γεγονός το οποίο δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει αποδεκτό.

2.1

Η σύμβαση–πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, η οποία εγκρίθηκε εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με την απόφαση 94/69/ΕΚ του Συμβουλίου της 15ης Δεκεμβρίου 1993, απαιτεί από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να εκπονήσουν και να θέσουν σε εφαρμογή προγράμματα για την άμβλυνση της προαναφερθείσας αλλαγής.

2.2

Ανταποκρινόμενη στο αίτημα αυτό, η Επιτροπή διαμόρφωσε σταδιακά μια σειρά νομοθετικών μέτρων χάρη στα οποία η ΕΕ ήταν σε θέση να προτείνει, τον Ιανουάριο του 2007 και στο πλαίσιο διεθνών διαπραγματεύσεων, τη συνολική μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 30 % μέχρι το έτος 2020 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, καθώς και την επίτευξη μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 20 % έως το έτος 2020. Οι στόχοι αυτοί επικυρώθηκαν στη συνέχεια από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

2.3

Κατά τη διενεργηθείσα εξέταση των διαφόρων μεμονωμένων τομέων διαπιστώθηκε ότι, ενώ οι συνολικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου μειώθηκαν κατά 5 % περίπου στο χρονικό διάστημα 1990-2004, οι εκπομπές CO2 λόγω των οδικών μεταφορών αυξήθηκαν κατά 26 % εντός του ίδιου διαστήματος.

2.4

Η διαπίστωση αυτή κατέδειξε ότι απαιτείται να ληφθούν συγκεκριμένα νομοθετικά μέτρα για την ευθυγράμμιση του τομέα των οδικών μεταφορών με τη γενική τάση περιστολής των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, με ιδιαίτερη επικέντρωση της προσοχής στα επιβατικά αυτοκίνητα ως προς τα οποία η κατάσταση είναι κρίσιμη, δεδομένου ότι σε αυτά οφείλεται περίπου το 12 % των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ΕΕ που αποτελεί ως γνωστόν το κυριότερο αέριο θερμοκηπίου.

2.5

Ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας επωφελήθηκε μεν από αξιοσημείωτες τεχνολογικές βελτιώσεις που του επέτρεψαν να μειώσει κατά 12,4 % τις εκπομπές CO2, αλλά συγχρόνως παρουσίασε σταθερή άνοδο της ζήτησης μεταφορών και αδιάλειπτη αύξηση του μεγέθους των οχημάτων, με αποτέλεσμα να εκμηδενιστεί πλήρως η συντελεσθείσα πρόοδος και μάλιστα να παρατηρηθεί αύξηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που οφείλονται στις μεταφορές.

2.6

Λόγω της εξέλιξης αυτής και εάν δεν ληφθούν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, η εκπλήρωση του προβλεπόμενου κοινοτικού στόχου των 120 g CO2/km για τις μέσες εκπομπές από το στόλο καινούργιων αυτοκινήτων θεωρείται μάλλον απίθανη.

3.1

Η κοινοτική στρατηγική μείωσης των εκπομπών CO2 άρχισε να διαμορφώνεται από το 1995 με βάση τους εξής τρεις πυλώνες:

3.2

Το 1998, η Ένωση Ευρωπαίων Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (ACEA) υιοθέτησε δέσμευση για μείωση του μέσου επιπέδου εκπομπών από πωλούμενα καινούργια αυτοκίνητα σε 140 g CO2/km μέχρι το 2008 και, εν συνεχεία, η Ένωση Ιαπώνων Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (JAMA) και η Ένωση Κορεατών Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (KAMA) προέβησαν σε ανάλογη δέσμευση μέχρι το 2009.

3.3

Εν προκειμένω, η Επιτροπή αναγνώρισε τις εν λόγω δεσμεύσεις με τις συστάσεις αριθ. 1999/125/ΕΚ, αριθ. 2000/303/ΕΚ και αριθ. 2000/304/ ΕΚ οι οποίες αφορούν αντιστοίχως τις εκούσιες δεσμεύσεις της ACEA, της KAMA και της JAMA. Όσον αφορά τον έλεγχο των εκπομπών CO2, η Επιτροπή ενέκρινε την απόφαση 1753/2000/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καθιέρωση συστήματος παρακολούθησης των μέσων όρων των ειδικών εκπομπών CO2 από τα νέα επιβατηγά αυτοκίνητα.

3.4

Στις 7 Φεβρουαρίου 2007, η Επιτροπή εξέδωσε δύο παράλληλες ανακοινώσεις, εκ των οποίων:

3.5

Παρότι στις ανακοινώσεις αυτές υπογραμμίζεται ότι έχει σημειωθεί πρόοδος ενόψει της επίτευξης του στόχου των 140 g CO2/km μέχρι το 2008/9, επισημαίνεται ωστόσο ότι ο κοινοτικός στόχος των 120 g CO2/km για τις μέσες εκπομπές από το στόλο καινούργιων αυτοκινήτων δεν θα μπορέσει να εκπληρωθεί μέχρι το 2012 εάν δεν ληφθούν επιπρόσθετα μέτρα.

3.6

Σε αμφότερες τις ανακοινώσεις συνιστάται η υιοθέτηση ολοκληρωμένης προσέγγισης διαρθρωμένης γύρω από τους εξής δύο άξονες:

3.7

Στις ίδιες πάντοτε ανακοινώσεις, η Επιτροπή ανέφερε σχετικά με τον αριθμητικό μέσο όρο του στόλου καινούργιων αυτοκινήτων ότι είναι σκόπιμο να ληφθούν υπόψη οι ακόλουθες συνιστώσες:

3.8

Η βάση στην οποία εδράζεται το προτεινόμενο πλαίσιο, το οποίο επικυρώθηκε τόσο από το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας όσο και από το Συμβούλιο Μεταφορών, συνίσταται στη διασφάλιση του γεγονότος ότι όλοι οι κατασκευαστές θα εντείνουν τις προσπάθειές τους για να καταστεί στο σύνολό της η παραγωγή οχημάτων περιβαλλοντικώς φιλικότερη και με μέγιστη απόδοση ως προς το κόστος.

3.9

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η μείωση των εκπομπών CO2 πρέπει να επιτευχθεί μέσω ολοκληρωμένης προσέγγισης με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων φορέων, κατά τρόπο ώστε να κρίνεται ενδεδειγμένη η υποβολή νομοθετικής πρότασης με στόχο την εκπλήρωση των τιθέμενων στόχων εντός ενός πλαισίου το οποίο να διαφυλάσσει τη συνολική ανταγωνιστικότητα της αυτοκινητοβιομηχανίας.

4.1

Η πρόταση κανονισμού που αποτελεί αντικείμενο της παρούσας γνωμοδότησης (COM(2007) 856 τελικό) αποσκοπεί «στη μείωση των εκπομπών CO2 από ελαφρά οχήματα» και στην επίτευξη εκπομπών ύψους 130 g/km μέχρι το έτος 2012. Ο εν λόγω κανονισμός εφαρμόζεται σε μηχανοκίνητα οχήματα κατηγορίας M1, όπως ορίζονται στο Παράρτημα II της οδηγίας 2007/46/ΕΚ, και σε οχήματα τα οποία ταξινομούνται για πρώτη φορά στην Κοινότητα και δεν έχουν ταξινομηθεί προηγουμένως εκτός Κοινότητας, κατά την έννοια του άρθρου 2 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 715/2007.

4.2

Η πρόταση αυτή, η οποία εμπίπτει στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης, θα συμπληρωθεί με τη λήψη πρόσθετων μέτρων για την επίτευξη περαιτέρω μείωσης κατά 10 g CO2/km, ενόψει της εκπλήρωσης του κοινοτικού στόχου των 120 g CO2/km που ορίζεται στην ανακοίνωση έγγρ. COM(2007) 19.

4.3

Για τον καθορισμό του επιπέδου των εκπομπών στον εν λόγω κανονισμό συνεκτιμώνται τα εξής:

4.4

Με τον υπό εξέταση κανονισμό επιδιώκονται εξάλλου τα εξής:

4.5

Η Επιτροπή διαβεβαιώνει ότι το σχέδιο κανονισμού είναι σύμφωνο με τους άλλους στόχους και τις πολιτικές της ΕΕ και είναι το αποτέλεσμα εκτενών διαβουλεύσεων και της συμβολής ομάδας εργασίας που συστάθηκε ειδικά στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος για την κλιματική αλλαγή («ομάδα CARS 21») με την άμεση συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών.

4.6

Νομική βάση. Το άρθρο 95 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της ΕΚ θεωρείται ως η κατάλληλη νομική βάση διότι πρέπει να διασφαλισθούν η ίση μεταχείριση για όλους τους φορείς και υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας και του περιβάλλοντος.

4.7

Αρχές της επικουρικότητας και αναλογικότητας. Η πρόταση συμμορφώνεται με τις δύο αυτές αρχές δεδομένου ότι, ακόμη κι αν δεν υπάγεται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Κοινότητας, αποτρέπει την εμφάνιση εμποδίων στην εσωτερική αγορά, και η υιοθέτηση νομοθετικών μέτρων σε κοινοτικό επίπεδο απλοποιεί τις παρεμβάσεις που χρειάζονται για να επιτευχθεί μια εναρμονισμένη μείωση του αντίκτυπου των επιβατικών αυτοκινήτων στην κλιματική αλλαγή.

4.8

Επιλογή του νομοθετικού οργάνου. Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι ο κανονισμός είναι το πιο κατάλληλο μέσο για να διασφαλισθεί η άμεση συμμόρφωση με τις διατάξεις που υιοθετούνται, αποφεύγοντας τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που θα μπορούσαν να έχουν αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά.

4.9

Παρακολούθηση. Οι πληροφορίες για τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα από τα νέα επιβατικά αυτοκίνητα, που υπολογίζονται σε εναρμονισμένη βάση σύμφωνα με τη μεθοδολογία που καθορίζεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ.715/2007, πρέπει να συλλεχθούν από κάθε κράτος μέλος και να υποβληθούν στην Επιτροπή, σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στο άρθρο 6.

4.10

Πιστοποιητικό συμμόρφωσης. Οι κατασκευαστές υποχρεούνται, βάσει της οδηγίας 2007/46/EK, να εκδώσουν πιστοποιητικό συμμόρφωσης που πρέπει να συνοδεύει κάθε επιβατικό αυτοκίνητο και αποτελεί απαραίτητο έγγραφο βάσει του οποίου τα κράτη μέλη θα επιτρέψουν την καταχώρηση αριθμού κυκλοφορίας και τη χρήση ενός νέου επιβατικού αυτοκινήτου, με εξαίρεση τις παρεκκλίσεις που προβλέπονται στο άρθρο 9 του κανονισμού.

4.11

Τίμημα υπέρβασης εκπομπών. Το άρθρο 7 του υπό εξέταση κανονισμού, προτείνει όπως, σε περίπτωση υπέρβασης εκπομπών σε σχέση με το στόχο που έχει τεθεί, να επιβληθεί, από το 2012, στο σχετικό κατασκευαστή η καταβολή τιμήματος για υπέρβαση εκπομπών ή στο διαχειριστή του ομίλου των κατασκευαστών. Το ποσό αυτό θα αυξηθεί σημαντικά μετά το 2012 και τα σχετικά ποσά θα θεωρηθούν ως εισόδημα για τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

5.1

Στο ψήφισμά του που εγκρίθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2007, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιδοκίμασε τη στρατηγική της Επιτροπής αλλά πρότεινε να ισχύσουν οι στόχοι εκπομπών από το 2011 και μετά, προκειμένου να επιτευχθούν μέχρι το 2015, τα 125 γραμμ. CO2 ανά χλμ. χάρη στις τεχνικές βελτιώσεις. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπογράμμισε τη δεύτερη φάση, θέτοντας ως πιο μακροπρόθεσμο στόχο την τιμή των 95 γραμμ. ανά χλμ. για το 2020 και ενδεχομένως των 70 γραμμ. μέχρι το 2025, υπό τον όρο ότι το 2016 θα ελεγχθούν τα αποτελέσματα που θα έχουν επιτευχθεί.

6.1

Η καταναλωτική συμπεριφορά είναι ιδιαίτερα σημαντική προκειμένου να επιτευχθούν θετικά αποτελέσματα όσον αφορά τις εκπομπές CO2 από τα αυτοκίνητα. Η Επιτροπή θα υιοθετήσει την τροποποίηση της οδηγίας 1999/94/EK για την πληροφόρηση των καταναλωτών σχετικά με την οικονομία καυσίμων, ώστε να συμβάλουν και αυτοί περισσότερο στην επίτευξη των καθορισμένων στόχων.

7.1

Η ΕΟΚΕ, όπως ήδη έκανε και σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις με αντικείμενο τις νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με την μείωση των εκπομπών CO2, επιβεβαιώνει την υποστήριξή της σε όλες τις πρωτοβουλίες της ΕΕ που στοχεύουν στην επίτευξη των συγκεκριμένων στόχων για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, η οποία αποτελεί βασική πτυχή για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

7.2

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τους στόχους του προτεινόμενου κανονισμού, προβαίνει όμως στα εξής σχόλια. Καλεί το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να υιοθετήσουν γρήγορα νομοθεσία με ευνοϊκές επιπτώσεις στη σημερινή κλιματική αλλαγή.

7.3

Η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση προς τα θεσμικά όργανα της ΕΕ για την ταχεία υιοθέτηση της οδηγίας COM(2005) 261 για τη φορολογία των επιβατικών αυτοκινήτων, η οποία θα συμβάλει στην επίτευξη του καθορισθέντος στόχου, και θα ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες ώστε να συντελέσουν στην ταχεία βελτίωση της οδηγίας 1999/94/ΕΚ σχετικά με την πληροφόρηση για τις εκπομπές CO2 μέσω ειδικών επισημάνσεων, τη διαφήμιση και τις τεχνικές εμπορίας του τομέα. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να συντονίζουν και να προτείνουν πρωτοβουλίες που θα προβλέπουν μέτρα για την προώθηση των πιο οικονομικών οχημάτων από άποψη κατανάλωσης και να απαγορεύουν τις διαφημίσεις για τα πιο ρυπογόνα.

7.4

Η ΕΟΚΕ, στη συγκεκριμένη περίπτωση για τον προτεινόμενο κανονισμό, επιδοκιμάζει την επιλογή του άρθρου 95 της Συνθήκης ΕΚ ως νομική βάση, διότι φαίνεται κατάλληλη να εγγυηθεί την ίση μεταχείριση για το σύνολο των φορέων εξασφαλίζοντας υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας και του περιβάλλοντος.

7.5

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την νομοθετική επιλογή, ότι δηλ. ο κανονισμός είναι το κατάλληλο νομικό μέσο, δεδομένου ότι θα εξασφαλίσει άμεση συμμόρφωση προς τις διατάξεις που θα θεσπισθούν και θα αποτρέψει οποιεσδήποτε στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Αυτή η επιλογή φαίνεται πλέον απαραίτητη, για την περάτωση μιας περιόδου για την οποία οι δεσμεύσεις που ανελήφθησαν εκούσια από τη βιομηχανία αυτοκινήτων απεδείχθησαν ανεπαρκείς για την επίτευξη των καθορισθέντων στόχων, ακόμη και αν είχαν εξαιρετικά θετικές επιπτώσεις όσον αφορά τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν για τη βελτίωση των επιδόσεων των επιβατικών αυτοκινήτων από άποψη εκπομπών σε διοξείδιο του άνθρακα.

7.6

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την πρόταση να περιορισθούν οι εκπομπές CO2 σε 130 γραμμ. ανά χλμ. με τη βοήθεια τεχνολογικών βελτιώσεων στους κινητήρες των οχημάτων, εκφράζει ωστόσο τη λύπη της για το γεγονός ότι δεν φαίνεται να είναι πλέον πρακτικά υλοποιήσιμος ο περισσότερο φιλόδοξος στόχος των 120 γραμμ. CO2 ανά χλμ. που είχε αρχικά τεθεί για το 2012. Αναγνωρίζει ότι η Επιτροπή προτείνει τώρα να επιτευχθεί με διαφορετικό τρόπο ο στόχος των 120 γραμμ./χλμ., μέσω μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης, η οποία συμπεριλαμβάνει βελτιωμένες προδιαγραφές για τα ελαστικά, προώθηση της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών, παροχή κινήτρων για οικολογική οδήγηση (1) και, ιδίως αυξημένη χρήση των βιοκαυσίμων. Εντούτοις, δεδομένων των αυξανόμενων αμφιβολιών που εκφράζονται σχετικά με τη σκοπιμότητα και την καταλληλότητα του στόχου όσον αφορά τη χρήση των βιοκαυσίμων στον τομέα των μεταφορών, η ΕΟΚΕ δεν κρίνει ότι αυτή αποτελεί μια ικανοποιητική εναλλακτική δυνατότητα.

7.7

Συνεπώς, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να καθορίσει από σήμερα περαιτέρω στόχους για την αυτοκινητοβιομηχανία όσον αφορά τη βελτίωση των επιδόσεων των οχημάτων αναφορικά με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά τα επόμενα χρόνια. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι αν θέσουμε τώρα μία σειρά προοδευτικά αυστηρότερων στόχων για τα επόμενα χρόνια, θα δώσουμε σαφές μήνυμα σχετικά με τα πρότυπα που θα ισχύσουν κατά τα έτη αυτά, δίδοντας συνεπώς τη δυνατότητα στην ευρωπαϊκή βιομηχανία να προσαρμόσει αναλόγως τα σχέδια παραγωγής της.

7.8

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η επίτευξη αυτού του στόχου, θα αποτελούσε σημαντική συμβολή της βιομηχανίας αυτοκινήτων στην καταπολέμηση των εκπομπών αερίου θερμοκηπίου στον τομέα των μεταφορών, δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου θα μπορούσε να μειώσει τις εκπομπές του CO2 κατά 400 εκατομμύρια τόνους.

7.9

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι ένας βασικός παράγων για την επίτευξη τόσο των τρεχόντων όσο και των πιο μακροπρόθεσμων στόχων είναι η πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων για την έρευνα και την ανάπτυξη. Οι επενδύσεις αυτές θα συνενώσουν και θα συντονίσουν τις τρέχουσες πρωτοβουλίες στα διάφορα κράτη μέλη, τα πανεπιστήμια και όλα τα τεχνολογικά κέντρα αριστείας του τομέα, προβλέποντας συγχρόνως την άμεση συμμετοχή των κατασκευαστών αυτοκινήτων.

7.9.1

Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή της Επιτροπής και των κρατών μελών στο ότι είναι ανάγκη να ληφθούν μέτρα εισοδηματικής υποστήριξης, ακόμη και με τη μορφή φορολογικών κινήτρων, για τις πολυμελείς οικογένειες που υποχρεώνονται να χρησιμοποιούν μεγάλα οχήματα. Προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στην κατάσταση που επικρατεί στις ανατολικο-ευρωπαϊκές αγορές, όπου η μέση διάρκεια ζωής του στόλου των αυτοκινήτων είναι πολύ υψηλή και όπου πωλούνται αυτοκίνητα από δεύτερο ή και τρίτο χέρι που είναι ιδιαίτερα ρυπογόνα. Πρέπει να ενθαρρυνθεί η αντικατάσταση των εν λόγω αυτοκινήτων, με τη βοήθεια ειδικών μέτρων. Σαφώς, οι χώρες με χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα δεν θα είναι σε θέση να ωφεληθούν από μια γενική περικοπή των εκπομπών, δεδομένου ότι οι κάτοικοι τους δεν θα μπορούν να αγοράσουν νέα, αποδοτικότερα οχήματα, τα οποία όμως θα είναι πιθανότατα και ακριβότερα.

7.10

Φαίνεται σαφώς ότι εάν κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών μπορεί να αναμένεται, λογικά, ότι θα επιτευχθούν τα στοχοθετημένα αποτελέσματα με τις υπάρχουσες τεχνολογίες, θα πρέπει να προβλεφθεί ότι στο μέλλον θα υπάρξουν διαδικασίες που θα δημιουργήσουν ρήξη σε σχέση με τις σημερινές, διότι θα αποτελέσουν το πέρασμα σε μια πιο προηγμένη τεχνολογία.

7.11

Για αυτό το λόγο, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η καθιέρωση μιας κοινής τεχνολογικής πρωτοβουλίας (JTI) θα μπορούσε να κινητοποιήσει περισσότερο την επιστημονική κοινότητα, βάσει ενός σχεδίου συγχρηματοδότησης που θα διασφαλίζεται από ευμεγέθη ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, και αντίστοιχη συμβολή των επιχειρήσεων, όπως προτάθηκε πρόσφατα να πραγματοποιηθεί για σημαντικούς τομείς και συγκεκριμένα για το υδρογόνο και τις κυψέλες καυσίμου, την αεροναυτική και τις εναέριες μεταφορές, τα καινοτόμα φάρμακα, τα συστήματα πληροφορικής και τη νανοηλεκτρονική.

7.12

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 7 του υπό εξέταση κανονισμού, το οποίο καθιερώνει κυρώσεις σε περίπτωση που οι προτεινόμενοι στόχοι για το 2012 δεν θα έχουν επιτευχθεί, διότι κρίνει και αυτή ότι οι κυρώσεις θα έχουν αποτρεπτικό αποτέλεσμα, φρονεί όμως ότι το ποσό των κυρώσεων θα πρέπει να διατεθεί σε δραστηριότητες που αφορούν την βιομηχανία αυτοκινήτων προκειμένου

7.13

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα μέτρα αυτά —και η μεγάλη τους προοδευτικότητα— δεν ανταποκρίνονται στις ικανότητες της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ώστε να προσαρμόσει κατάλληλα την παραγωγή της στους νέους περιορισμούς. Η έκταση των κυρώσεων αυτών, που είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επηρεάσουν την τελική τιμή των προϊόντων, φαίνεται ιδιαίτερα εκτεταμένη, πράγμα που μπορεί να αποτελέσει στοιχείο στρέβλωσης του ανταγωνισμού και να θέσει τον τομέα σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους άλλους τομείς δραστηριοτήτων. Θα πρέπει να βρεθεί λύση που θα ισορροπεί τις εν λόγω επιβαρύνσεις, λαμβάνοντας υπόψη το μέσο κόστος με το οποίο επιβαρύνονται οι άλλοι κλάδοι παραγωγής που συμμετέχουν στον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

7.14

Η ΕΟΚΕ προτείνει στην Επιτροπή να μελετήσει κατά πόσον είναι δυνατόν να αντικατασταθεί το σημερινό σύστημα καθορισμού των οριακών τιμών εκπομπών που βασίζεται στη μάζα των οχημάτων, από άλλες παραμέτρους όπως το αποτύπωμα τους, το οποίο υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας την απόσταση μεταξύ αριστερού και δεξιού τροχού επί το μετατρόχιο τους.

7.15

Η κλίση που δίνεται στη γραμμική συνάρτηση (δηλαδή το ποσοστό της κλίσης) θα επηρεάσει την κατανομή της επιβάρυνσης μεταξύ των κατασκευαστών και τη βεβαιότητα για την περιβαλλοντική έκβαση. Όσο περισσότερο θα πλησιάζει η κλίση το 100, τόσο μικρότερη θα είναι η επιβάρυνση των κατασκευαστών βαρέων οχημάτων. Αντίστροφα, όσο περισσότερο θα πλησιάζει η κλίση το 0 %, τόσο επαχθέστερη θα είναι η επιβάρυνση τους ώστε να καταβάλουν προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι (μια κλίση 80o επιτρέπει πρόσθετες εκπομπές 6 γραμμαρίων, έναντι μόνο 1,5 γραμμαρίου εάν η κλίση είναι 20ο). Η Επιτροπή προτείνει μια κλίση 60ο, η οποία επιτρέπει εκπομπές 4,6 γραμμαρίων επιπλέον. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να μελετήσει περισσότερο την εν λόγω πρόταση, προκειμένου να αποφύγει οπωσδήποτε να επιβάλει ένα κανονισμό ο οποίος θα μπορεί να ευνοήσει ή να οδηγήσει σε μειονεκτική θέση οποιαδήποτε ευρωπαϊκή επιχείρηση.

7.16

Εάν η Επιτροπή εμμείνει στην προσέγγιση που βασίζεται στη μάζα, τότε η επανεξέταση της κλίσης το 2010 δεν θα έχει κανένα νόημα, εφόσον η αύξηση της μάζας θα ληφθεί υπόψη από το 2013.

7.17

Η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να εκπονήσει ταχέως νέους νομοθετικούς κανόνες κατάλληλους για τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα των ελαφρών οχημάτων εμπορικών μεταφορών, των βαρέων φορτηγών και των δικύκλων, για τις εκπομπές των οποίων χρειάζονται αξιόπιστα στοιχεία που θα μπορεί να ελεγχθούν.

7.18

Παράλληλα με τις απαραίτητες αρχές προστασίας του περιβάλλοντος, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να εκτιμήσει δεόντως τις επιδράσεις που μπορεί να έχει η εν λόγω σύνθετη διαδικασία στην απασχόληση των 13 εκατομμυρίων εργαζομένων οι οποίοι εργάζονται σήμερα σε όλους τους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας. Δεδομένης της αύξησης των τιμών του πετρελαίου και της επιθυμίας των καταναλωτών να δαπανούν λιγότερα χρήματα σε καύσιμα, εάν οι ευρωπαίοι κατασκευαστές αυτοκινήτων παράγουν ενεργειακά αποδοτικότερα οχήματα, θα αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, το οποίο θα ευνοούσε επίσης την απασχόληση στην ΕΕ.

7.19

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι πρέπει να ληφθούν συγκεκριμένα και κατάλληλα μέτρα για να υποστηριχθεί η έρευνα σε νέες, καινοτόμες και αποδοτικές τεχνολογίες προκειμένου να διαφυλαχθούν, και εάν είναι δυνατόν να ενισχυθούν, η σημερινή ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας και οι ποιοτικές θέσεις απασχόλησης.

7.20

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι ένας σημαντικός συντελεστής της διαδικασίας αυτής είναι η πλήρης και αυστηρή εφαρμογή των ορίων εκπομπών και για όλα τα επιβατικά οχήματα που διατίθενται μεν στην Ευρώπη έχουν όμως κατασκευασθεί σε τρίτες χώρες. Τα όρια αυτά θα πρέπει να υπολογίζονται με βάση τις εισαγωγές.

7.21

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι οι εκθέσεις σχετικά με τις προόδους που έχουν σημειωθεί, οι οποίες προβλέπεται να υποβληθούν το 2010, θα αποτελέσουν κρίσιμο σημείο για τον έλεγχο ολόκληρης της στρατηγικής. Γι' αυτό ζητά επίσης να συμμετέχει σε παρόμοιες περιοδικές εκτιμήσεις και να έχει τη δυνατότητα να εκδίδει σχετικά γνωμοδότηση.

7.22

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η ανάλυση αντίκτυπου δεν είναι αρκετά εμπεριστατωμένη. Η άποψη της Επιτροπής Αξιολογήσεων Αντίκτυπου είναι να διευκρινισθούν ορισμένα σημαντικά σημεία, λόγω της σημασίας του θέματος.

7.23

Το έγγραφο SEC(2007) 1725 ζητεί, πράγματι, να διευκρινιστεί ο αντίκτυπος που μπορεί να έχει η πρόταση στη σύνθεση του ευρωπαϊκού στόλου αυτοκινήτων και οι επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει εν συνεχεία στην επίτευξη των στόχων, εξηγώντας τις πιθανές διαφορές μεταξύ των αποτελεσμάτων της εκ των προτέρων ανάλυσης και του μοντέλου TREMOVE (2). Να διενεργηθούν πρόσθετες αναλύσεις σχετικά με ορισμένες ευαίσθητες μεταβλητές, όπως η τιμή των καυσίμων ή η Αυτόνομη Αύξηση Μάζας (ΑΜΙ). Να αξιολογηθούν επίσης οι περιφερειακές επιπτώσεις, ιδιαίτερα για την απασχόληση και προτείνει να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις στον κλάδο των προμηθευτών εξοπλισμού των αυτοκινήτων από πλευράς διεθνούς ανταγωνιστικότητας. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τις συστάσεις αυτές και ελπίζει ότι η ανάλυση αντίκτυπου θα είναι εμβριθής και πλήρης.

7.24

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι πρέπει να συμπληρωθούν τα προβλεπόμενα μέτρα σχετικά με την ενίσχυση της πολιτικής για τη μείωση της ζήτησης των μεταφορών. Αυτό θα επιτευχθεί με τη μεταφορά όλο και μεγαλύτερων φορτίων, όχι οδικώς, αλλά με άλλους τρόπους μεταφορών που παράγουν λιγότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, όπως οι σιδηροδρομικές, και οι πλωτές μεταφορές, και οι δημόσιες συγκοινωνίες κ.λπ..

7.25

Η ΕΟΚΕ δεν συμφωνεί με την πρόταση προσωρινής παρέκκλισης που προβλέπεται στο άρθρο 9 του κανονισμού. Υπό τη συγκεκριμένη διατύπωσή της έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της ίσης μεταχείρισης των επιχειρήσεων και εκ των πραγμάτων προκαλεί στρέβλωση του ανταγωνισμού στο ειδικό αυτό τμήμα της αγοράς παρεμφερών προϊόντων με παρεμφερή χαρακτηριστικά. Η ΕΟΚΕ θεωρεί πράγματι ότι η παρέκκλιση θα πρέπει να παραχωρηθεί σε όλους τους κατασκευαστές, είτε συνδέονται με άλλους, είτε όχι, και οι οποίοι είναι ανταγωνιστές ως προς αυτό το μερίδιο της αγοράς, που άλλωστε είναι ελάχιστο (0,2 %).

7.26

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να ορίσει μακροπρόθεσμους στόχους, όπως υποδεικνύει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Από το 2020, θα είναι απαραίτητο να βρεθούν πιο τολμηρές λύσεις δίδοντας ιδιαίτερη προσοχή στο κατά πόσον είναι εφικτές. Είναι απαραίτητο να συνεχισθεί η μείωση των εκπομπών, και να εκφρασθεί αταλάντευτη βούληση για τη συνέχιση της εν λόγω πολιτικής.

7.27

Η ΕΟΚΕ προτείνει την εκπόνηση ενός τύπου που θα ενσωματώνει στον υπολογισμό του διοξειδίου του άνθρακα το σύνολο των εκπομπών που σχετίζονται με την παραγωγή των αυτοκινήτων. Π.χ. πρέπει να αναφερθεί ότι σε ορισμένες χώρες μεγάλος αριθμός εξαρτημάτων των αυτοκινήτων εισάγονται από πολύ μακριά, συμβάλλοντας έτσι στην αύξηση των εκπομπών που παράγει ένα αυτοκίνητο πριν τεθεί σε κυκλοφορία. Το αποτύπωμα του άνθρακα που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη επιβάλλεται να αναφέρεται σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής του, περιλαμβάνοντας ακόμη και το απαραίτητο διοξείδιο του άνθρακα για τη διάλυση του.

7.28

Σε ορισμένες πρόσφατες γνωμοδοτήσεις η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή να διεξαχθεί συζήτηση για τους τρόπους διαβίωσης. Μολονότι υιοθετεί τους προτεινόμενους στόχους, τονίζει ότι εάν ο αριθμός των επιβατικών αυτοκινήτων, των αυτοκινήτων μεταφοράς εμπορευμάτων και άλλων τρόπων μεταφοράς με υψηλή παραγωγή αερίων θερμοκηπίου και οξειδίων του αζώτου (NOx) συνεχίσει να σημειώνει τα ίδια ποσοστά αύξησης με τα σημερινά και εάν οι προβλέψεις της Επιτροπής περί αυξήσεως επαληθευθούν, τότε θα είναι αδύνατον να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα κατά 20 % που προβλέπεται στις πρόσφατες προτάσεις της Επιτροπής.

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/8

1.1

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρωτοβουλία της Επιτροπής να αναθεωρήσει την οδηγία «ασφάλεια των παιχνιδιών». Αν η πρωτοβουλία αυτή έχει κάποια μειονεκτήματα, είναι ότι καθυστέρησε και ότι δεν επιδεικνύει αρκετή φιλοδοξία.

1.2

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι η μελέτη αντικτύπου στην οποία στηρίζεται η πρόταση χρονολογείται από το 2004 και δεν λαμβάνει υπόψη το σύνολο των σημερινών κρατών μελών της ΕΕ.

1.3

Λαμβάνοντας υπόψη τον αυξανόμενο αριθμό μηνυμάτων συναγερμού σχετικά με παιχνίδια που αποκαλύπτεται στην τελευταία έκθεση RAPEX (2007), η ΕΟΚΕ εκφράζει την έκπληξή της για το γεγονός ότι η ίδια η μελέτη αντικτύπου δεν συνάγει συμπεράσματα, όχι μόνο σχετικά με την συνάρτηση μεταξύ της σημερινής οδηγίας και των ατυχημάτων που συμβαίνουν σε παιδιά με παιχνίδια, αλλά ούτε ακόμη και σχετικά με την ομολογούμενη άγνοια της επίδρασης της παρούσας πρότασης επί του αριθμού και της σοβαρότητας των ατυχημάτων με παιχνίδια στο μέλλον — παρότι αυτό θα έπρεπε να αποτελεί το ύψιστο μέλημα της παρούσας πρωτοβουλίας και τον κυρίως λόγο ύπαρξής της.

1.4

Δεδομένου ότι η Επιτροπή αναγνωρίζει την απουσία ή ανεπάρκεια έγκυρων και αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων όσον αφορά ατυχήματα που έχουν προκληθεί από παιχνίδια στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ΕΟΚΕ προτείνει στην Επιτροπή, σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών, να δημιουργήσει ένα κατάλληλο σύστημα στατιστικής ενημέρωσης για τα ατυχήματα αυτά, του ιδίου επιπέδου τουλάχιστον με αυτό που υφίσταται στην νομική τάξη ορισμένων κρατών, στο οποίο να έχουν πρόσβαση όλοι οι παράγοντες της αλυσίδας παραγωγής και εμπορίας, ούτως ώστε να προλαμβάνονται τα ατυχήματα (1).

1.5

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η νομική βάση της πρότασης θα έπρεπε μάλλον να είναι το άρθρο 153 της Συνθήκης, και όχι αποκλειστικά το άρθρο 95, επειδή φρονεί ότι το σημαντικότερο είναι η πραγματική προστασία των παιδιών, η οποία προκρίνεται από την απλή διευκόλυνση του διασυνοριακού εμπορίου παιχνιδιών.

1.6

Επίσης, η ΕΟΚΕ, λαμβάνοντας υπόψη το πεδίο και τη φύση της νέας προτεινόμενης νομοθετικής πράξης, καθώς και την εμπειρία που έχει αντληθεί από την εφαρμογή της ισχύουσας οδηγίας στα διάφορα κράτη μέλη, πιστεύει ότι, από τη στιγμή που γίνεται δεκτή η πλήρης εναρμόνιση, το κατάλληλο νομοθετικό μέσον θα έπρεπε μάλλον να είναι κανονισμός παρά οδηγία.

1.7

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την συνεκτική και καλά διαρθρωμένη μορφή της πρότασης, από νομοτεχνική άποψη, και συμφωνεί, γενικά, με τα καινοτόμα μέτρα, ιδιαίτερα όσον αφορά:

1.8

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι δεν εξετάζονται —ή εξετάζονται πλημμελώς— ορισμένες ιδιαίτερα σημαντικές και συναφείς πτυχές, όπως είναι οι εξής:

1.9

Επομένως, η ΕΟΚΕ συνιστά ενθέρμως στην Επιτροπή να αναθεωρήσει την πρότασή της προς την κατεύθυνση που προτείνεται στην παρούσα γνωμοδότηση, ούτως ώστε να καταστεί ένα πιο αξιόπιστο μέσον για την πραγματική προστασία και ασφάλεια των παιδιών κατά τη χρήση των παιχνιδιών.

1.10

Η ΕΟΚΕ καλεί το ΕΚ και το Συμβούλιο να κάνουν δεκτές τις προτάσεις και συστάσεις που διατυπώνονται στην παρούσα και να τις υιοθετήσουν από την πλευρά τους κατά την νομοθετική διαδικασία θέσπισης της νέας οδηγίας.

2.1

Κατά τη δεκαετία του 1970, η Επιτροπή δημοσιοποίησε για πρώτη φορά την πρόθεσή της να παρέμβει νομοθετικά στον τομέα της ασφάλειας των παιχνιδιών, με διάφορες προτάσεις, οι οποίες αποσύρθηκαν διαδοχικά, λόγω έλλειψης πολιτικής συναίνεσης. Τελικά, μετά από το ψήφισμα του Συμβουλίου, της 23ης Ιουνίου 1986 (2), για την προστασία και την προαγωγή των συμφερόντων των καταναλωτών, σε νέα πρόταση της Επιτροπής προσδιορίστηκε, υπό πιο συναινετικούς όρους, η ανάγκη να εναρμονιστούν, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο ορισμός του «παιχνιδιού», οι προδιαγραφές κατασκευής του, οι κυριότερες απαιτήσεις ασφάλειας, οι προϋποθέσεις διάθεσης στην αγορά και οι εγγυήσεις όσον αφορά την έλλειψη επικινδυνότητας κατά τη χρήση του από παιδιά.

2.2

Η οδηγία 88/378/ΕΚ, της 3ης Μαΐου 1988, που εκδόθηκε τότε (3), είναι μια από τις πρώτες νομοθετικές πρωτοβουλίες που προέκυψαν από την «νέα προσέγγιση» στον τομέα της τεχνικής εναρμόνισης και της τυποποίησης, με βάση το ψήφισμα του Συμβουλίου της 7ης Μαΐου 1985 (4).

2.3

Σχετικά με την πρόταση οδηγίας που υπεβλήθη τότε (5), η ΕΟΚΕ εξέδωσε γνωμοδότηση βάσει υποχρεωτικής διαβούλευσης, στην οποία επικροτούσε μεν το σχέδιο, αλλά εξέφραζε τη λύπη της για τις μεγάλες καθυστερήσεις που σημειώθηκαν κατά την κατάρτισή του, ενώ, με βάση την αρχή σύμφωνα με την οποία όλα τα παιχνίδια πρέπει να είναι αξιόπιστα και ότι τα παιδιά είναι ευάλωτα σε ενδεχόμενα κινδύνου και πρέπει να τους παρέχεται ειδική προστασία, τόνιζε ήδη την ανάγκη να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της ασφάλειας των παιχνιδιών μέσα από μια γενικότερη προσέγγιση της οδηγίας σχετικά με την ευθύνη για τα προϊόντα (6).

2.4

Η οδηγία του 1988 αποτέλεσε, στο μεταξύ, αντικείμενο διαφόρων διορθωτικών (7), μιας σημαντικής τροποποίησης μέσω της οδηγίας 93/68/ΕΟΚ, της 22ας Ιουλίου 1993 (8), καθώς και μιας ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της (9).

2.5

Το 1992 και το 2001, υιοθετήθηκαν και δημοσιεύτηκαν δύο οδηγίες για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων, οι οποίες καλύπτουν, γενικά, και την ασφάλεια των παιχνιδιών (10). Η τελευταία τονίζει ιδιαίτερα τις αλλαγές «που επήλθαν στη Συνθήκη, ιδίως στο άρθρο 152 για τη δημόσια υγεία και στο άρθρο 153 για την προστασία του καταναλωτή», καθώς και την αρχή της προφύλαξης.

2.6

Είκοσι χρόνια μετά από τη δημοσίευση της οδηγίας του 1988, η Επιτροπή προτείνει μια νέα οδηγία για το ίδιο ζήτημα, παρατηρώντας ότι, στο μεταξύ, η ισχύουσα νομοθεσία κρίνεται πλέον παρωχημένη, ότι το πεδίο εφαρμογής και οι έννοιες της οδηγίας χρειάζονται αναδιατύπωση ώστε να διασαφηνιστούν και πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες πραγματικές συνθήκες, ότι επείγει να εξασφαλιστεί η συνέπεια των διατάξεών της με το κοινό νομοθετικό πλαίσιο για την εμπορία των προϊόντων που προτάθηκε πρόσφατα (11), και, κυρίως, ότι η μεταφορά και η θέση σε εφαρμογή της οδηγίας στα διάφορα κράτη μέλη έχει αποκαλύψει σοβαρές αδυναμίες και διαφοροποιήσεις σε επίπεδο εφαρμογής, στις οποίες θα πρέπει να τεθεί τέρμα.

2.7

Η υπό εξέταση πρόταση στηρίζεται σε τρεις σημαντικές τεχνικές μελέτες, που θεωρούνται αναπόσπαστο στοιχείο της: δύο μελέτες σχετικά με τις απαιτήσεις και τη χρήση ορισμένων χημικών ουσιών, φερόμενων ως επικίνδυνων, που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή παιχνιδιών και μία μελέτη γενικού αντικτύπου, η τελική έκθεση της οποίας χρονολογείται από το 2004.

2.8

Οι στόχοι που επιδιώκει η Επιτροπή με την υπό εξέταση πρόταση είναι, συνοπτικά, οι εξής:

3.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής, το μειονέκτημα της οποίας είναι ότι καθυστέρησε, δεδομένου ότι η υπό αναθεώρηση οδηγία χρονολογείται από είκοσι χρόνια πριν και, στο μεταξύ, έχουν σημειωθεί βαθιές αλλαγές ως προς τις παραμέτρους και μεθόδους παραγωγής και διάθεσης στην αγορά των παιχνιδιών, καθώς και ως προς τις προτιμήσεις και τις συνήθειες των φυσικών αποδεκτών τους. Η ΕΟΚΕ φρονεί, εξάλλου, ότι η υπό εξέταση πρόταση θα μπορούσε να έχει πιο φιλόδοξους στόχους, περιλαμβάνοντας στις διατάξεις της τις ανησυχίες που προκύπτουν από πρόσφατα συμβάντα που καταγγέλθηκαν δημόσια, και στα οποία, εξάλλου, γίνεται αναφορά όχι μόνο σε επίμονες ομιλίες και τοποθετήσεις της αρμόδιας για την προστασία των καταναλωτών Επιτρόπου, αλλά και σε ψήφισμα του ΕΚ, του Σεπτεμβρίου του 2007, του οποίου η ΕΟΚΕ συμμερίζεται το περιεχόμενο (12). Εκφράζει, λοιπόν, τη λύπη της για το γεγονός ότι στη συζήτηση της πρότασης, πέρα από την ΕΟΚΕ, δεν συμμετείχε και η ΓΔ SANCO, η οποία δεν θα έχει συμμετάσχει άμεσα στην κατάρτιση της πρότασης.

3.2

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την έκπληξή της για το γεγονός ότι η μελέτη αντικτύπου στην οποία στηρίζεται η υπό εξέταση πρόταση χρονολογείται από τέσσερα χρόνια και παραπάνω και δεν εξετάζει την κατάσταση στο σύνολο των κρατών μελών. Επιπλέον, δεν είναι σαφές ποιος ήταν ο πραγματικός βαθμός συμμετοχής και διαβούλευσης με τους εκπροσώπους των καταναλωτών και τις οικογένειες και κατά πόσον ελήφθη υπόψη κατά την κατάρτιση της πρότασης.

3.3

Ενώπιον της καταγγελίας, εκ μέρους της Επιτροπής, για υποτιθέμενες αδυναμίες κατά την εφαρμογή της οδηγίας, η ΕΟΚΕ εκφράζει την απορία της για το γεγονός ότι η καταγγελία αυτή δεν συνοδεύεται από τις πρωτοβουλίες που έλαβε η Επιτροπή για την ορθή εφαρμογή της εν λόγω κοινοτικής ρύθμισης.

3.4

Η ΕΟΚΕ δυσκολεύεται να κατανοήσει πώς, με την διαπιστωμένη έλλειψη ή ανεπάρκεια των στατιστικών στοιχείων, την οποία η Επιτροπή ομολογεί, είναι δυνατόν να αντληθούν τα κατάλληλα συμπεράσματα είτε σχετικά με την πραγματική κατάσταση επί της οποίας απαιτείται παρέμβαση, είτε σχετικά με την αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων μέτρων. Είναι γνωστό, εντούτοις, ότι η αγορά των παιχνιδιών στην Ευρώπη, που εκτιμάται σε 17,3 δισ. ευρώ σε τιμές λιανικής για το 2002, με όγκο εισαγωγών που υπερβαίνει τα 9 δισ. ευρώ, συνιστά έναν ευημερούντα κλάδο, που περιλαμβάνει γύρω στις 2000 επιχειρήσεις, στην πλειονότητά τους μικρές και μεσαίες, και απασχολεί άμεσα άνω των 100 000 εργαζόμενους (13).

3.5

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η ίδια η φύση της υπό εξέταση πρότασης θα απαιτούσε να θεωρηθεί ως νομική βάση όχι μόνο το άρθρο 95 της Συνθήκης, αλλά αναγκαστικά και το άρθρο 153, εφόσον το περιεχόμενό της δεν αφορά αποκλειστικά την υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς, αλλά κυρίως μια ιδιαίτερα ευάλωτη κατηγορία καταναλωτών που, κατά κάποιον τρόπο, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η κατηγορία του «μέσου καταναλωτή».

3.6

Εξάλλου, το γεγονός ότι τα παιδιά είναι έμμεσοι καταναλωτές των παιχνιδιών, εφόσον δεν τα αγοράζουν τα ίδια, αλλά οι γονείς τους ή άλλοι ενήλικες που τα θέτουν στη διάθεσή τους, θα έπρεπε να οδηγήσει την Επιτροπή να εξετάσει με μεγαλύτερη αυστηρότητα την ανάγκη να προβλέπεται δεόντως στις διατάξεις της οδηγίας η πληροφόρηση και εκπαίδευση αυτής της κατηγορίας καταναλωτών.

3.7

Η ΕΟΚΕ κατανοεί την προτίμηση της Επιτροπής για πλήρη εναρμόνιση, στην προκειμένη περίπτωση, και δηλώνει για μία ακόμη φορά την ακράδαντη πεποίθησή της ότι, σε περιπτώσεις όπως αυτή, θα ήταν σαφώς προτιμότερη η χρήση κανονισμού και όχι οδηγίας, λόγω των προφανών πλεονεκτημάτων που προκύπτουν από άποψη ασφάλειας δικαίου, καθώς αποτρέπεται το ενδεχόμενο της καθυστερημένης ή πλημμελούς μεταφοράς και της επακόλουθης ανομοιογενούς εφαρμογής, όπως αναγνωρίζει η Επιτροπή πως συνέβη με την ισχύουσα οδηγία (14).

3.8

Λαμβάνοντας υπόψη τη φύση του ζητήματος, την συνεχή εξέλιξη των επιστημονικών και τεχνικών γνώσεων, το ενδεχόμενο απρόβλεπτων συμβάντων —που ανεδείχθη σαφώς με τις υποθέσεις Mattel και Fisher Price—, και την ανησυχητική αύξηση του αριθμού των ατυχημάτων με παιχνίδια —που καταγράφεται στην τελευταία ετήσια έκθεση RAPEX (2007), με βάση την οποία πρόκειται σαφώς για τον κλάδο που εμφανίζει τον μεγαλύτερο αριθμό κοινοποιήσεων (31 %) (15)—, θα μπορούσε κανείς να περιμένει ότι στη νέα πρόταση θα είχαν αντληθεί όλα τα διδάγματα από όσα συνέβησαν, ιδίως δε από την αποτυχία του συστήματος επιτήρησης μετά τη διάθεση στην αγορά («Post-market Surveillance»). Ότι θα καταρτιζόταν μια πρακτικά πιο εφαρμόσιμη και ευκολότερη ως προς την επιβολή της οδηγία, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ασφαλέστερη αγορά παιχνιδιών, και, σε περίπτωση αμφιβολίας, οποιοδήποτε προϊόν για το οποίο, ακόμη και χωρίς επαρκή βαθμό βεβαιότητας, υπάρχουν εύλογες υπόνοιες επικινδυνότητας, έστω και περιορισμένης, θα απαγορευόταν για χρήση από παιδιά στο πλαίσιο παιχνιδιού, λαμβάνοντας υπόψη και την απρόβλεπτη συμπεριφορά τους. Ωστόσο, δεν διαπιστώνεται κάτι τέτοιο.

3.9

Όσον αφορά τη σήμανση CE, η ΕΟΚΕ περιορίζεται να υπενθυμίσει και να επαναλάβει εδώ όσα ήδη έχει διατυπώσει σε προηγούμενη γνωμοδότησή της, σχετικά με το κοινό πλαίσιο εμπορίας των προϊόντων, ότι, δηλαδή, «η έλλειψη αξιοπιστίας της σήμανσης CE σημαίνει την έλλειψη αξιοπιστίας ολόκληρου του συστήματος […] και, τέλος [θέτει υπό αμφισβήτηση], την ίδια την καταλληλότητα της νομοθεσίας που επιβάλλει η νέα προσέγγιση» (16).

Υπό τις συνθήκες αυτές, η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή να προσαρμόσει το τελικό κείμενο της υπό εξέταση πρότασης προς το κείμενο που θα υιοθετηθεί για το σύνολο των προτάσεων που αφορούν το προαναφερόμενο κοινό πλαίσιο (17).

3.10

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται πλήρως την πρόταση του ΕΚ να καθιερωθεί ευρωπαϊκό σήμα ασφάλειας για τα παιχνίδια, το οποίο θα πρέπει να χορηγείται από ανεξάρτητους τρίτους φορείς, και εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η πρόταση δεν ανταποκρίθηκε πλήρως στο σύνολο των προτάσεων που περιλαμβάνονταν στο ψήφισμα του Σεπτεμβρίου του 2007. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ δέχεται τις ανησυχίες των ΜΜΕ, όχι υπό την έννοια τα παιχνίδια που αυτές παράγουν και διαθέτουν στην αγορά να παρουσιάζουν κατώτερο επίπεδο ασφάλειας, αλλά, όπως επίσης προτεινόταν στην προαναφερόμενη γνωμοδότηση, όσον αφορά την αναλογικότητα των μέσων που χρησιμοποιούνται για την πιστοποίηση της συμμόρφωσης, ιδίως για προϊόντα που παράγονται εκτός σειράς ή σε περιορισμένη σειρά (18).

3.11

Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η παρουσία οιωνδήποτε ουσιών δεόντως αναγνωρισμένων ως δυνητικά επικίνδυνων πρέπει να εξαλειφθεί πλήρως από την κατασκευή παιχνιδιών, εντός ενός πλαισίου που να είναι αναλογικό, ισορροπημένο και λειτουργικό για τους υπεύθυνους κατασκευαστές, και να μπορεί να εφαρμοστεί από τις αρχές.

3.12

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την πρόσφατη απόφαση της Επιτροπής σχετικά με τα «μαγνητικά παιχνίδια», εκφράζει όμως την έκπληξή της για το γεγονός ότι το ζήτημα αυτό ούτε καν θίγεται στο πλαίσιο της υπό εξέταση πρότασης οδηγίας. Έναντι των σοβαρών κινδύνων και ατυχημάτων που έχουν ήδη διαπιστωθεί με τέτοιου είδους παιχνίδια, η ΕΟΚΕ κρίνει υπερβολικά χαλαρή την αντίδραση της Επιτροπής, η οποία συνίσταται σε απλή «έκκληση» προς τα κράτη μέλη και στην επίθεση μιας «προειδοποίησης», την οποία ο καθένας θα διαμορφώνει με τον δικό του τρόπο.

3.13

Όσον αφορά τις κυρώσεις, η ΕΟΚΕ φρονεί ότι θα ήταν δικαιολογημένο να προσδιορίζεται ακριβέστερα το επίπεδο και η φύση τους, όπως ήδη πράττει η Επιτροπή σε τομείς όπου η επιλήψιμη συμπεριφορά είναι πολύ λιγότερο επιβλαβής από κοινωνική άποψη.

3.14

Γενικότερα, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι δεν αξιοποιείται η ευκαιρία για να τεθεί η προστασία των παιδιών στην Ευρώπη, στον τομέα αυτόν, τουλάχιστον στο ίδιο επίπεδο που ισχύει, και μάλιστα με πρωτοβουλία των ίδιων των κατασκευαστών, σε κάποια κράτη μέλη και σε άλλες χώρες, όπου ορισμένα είδη παιχνιδιών απλούστατα απαγορεύονται, όπως προκύπτει από πρόσφατη μελέτη που εκπονήθηκε βάσει ανάθεσης του ΕΚ (19).

3.15

Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση του μεγάλου ανταγωνισμού που υπάρχει, σε διεθνές επίπεδο, στην βιομηχανία παιχνιδιών. Ζητά, λοιπόν, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να λάβουν υπόψη την ανταγωνιστικότητα του κλάδου κατά την πρόταση τροποποιήσεων στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας για την υιοθέτηση της παρούσας οδηγίας. Το ζητούμενο δεν είναι να αμβλυνθούν οι κανόνες ασφάλειας των παιχνιδιών εις βάρος της προστασίας των καταναλωτών, ιδίως δε των παιδιών, αλλά να τηρούνται αυστηρά οι κανόνες του διεθνούς εμπορίου, έτσι ώστε οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να μπορούν να συμμετέχουν στον ανταγωνισμό υπό τους ίδιους όρους.

3.16

Τέλος, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να επιδείξει ευαισθησία απέναντι στις κοινωνικές ανησυχίες που συνδέονται με την κατασκευή των παιχνιδιών —ιδίως σε τρίτες χώρες όπου χρησιμοποιούνται παιδιά τρυφερής ηλικίας για την κατασκευή τους, σε συνθήκες απάνθρωπες από άποψη ωρών και χώρων εργασίας και με καθημερινή χρήση τοξικών προϊόντων υψηλής επικινδυνότητας—, και να τοποθετηθεί σαφώς υπέρ της υποστήριξης των «οικολογικών» και των «δεοντολογικών» παιχνιδιών.

—

οι συσκευασίες των προϊόντων, και συγκεκριμένα οι περιπτώσεις όπου τα παιχνίδια είναι συσκευασμένα σε πλαστικές σακούλες·

—

το ενδεχόμενο να μπορούν να αποσπαστούν ορισμένα μέρη των παιχνιδιών και να τα καταπιούν τα παιδιά·

—

οι ιδιότητες των παιχνιδιών σε περίπτωση θραύσης τους.

—

να διευκρινιστεί ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται και να θεωρείται ως ένα σύστημα επισήμανσης για την κατανάλωση, ούτε ως εγγύηση ποιότητας ή πιστοποίησης ή έγκρισης εκ μέρους τρίτων ανεξάρτητων φορέων, αλλά μόνο ως δήλωση συμμόρφωσης και τεχνικής τεκμηρίωσης, ότι ο κατασκευαστής ή ο εισαγωγέας είναι υποχρεωμένοι να παράγουν, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του προϊόντος, με πλήρη ευθύνη έναντι των αρχών και του καταναλωτή·

—

να καταστούν ορθολογικές οι διάφορες διαδικασίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης·

—

να ενισχυθεί η έννομη προστασία της σήμανσης CE, με την καταχώρισή της ως συλλογικού σήματος, που επιτρέπει στις δημόσιες αρχές να παρεμβαίνουν ταχέως και να καταστέλλουν τις καταχρήσεις, αλλά να διατηρηθεί η δυνατότητα πρόσθετων εθνικών σημάτων·

—

να ενισχυθούν οι μηχανισμοί εποπτείας της αγοράς και οι τελωνειακοί έλεγχοι στα σύνορα·

—

να ξεκινήσει, από την πλευρά των παραγωγών και των καταναλωτών, μία μελέτη στην οποία να εξετάζονται οι θετικές και αρνητικές πτυχές ενός ενδεχόμενου εκούσιου κώδικα συμπεριφοράς για την αποτελεσματικότητα της διάδοσης των σημάτων ποιότητας και των ευρωπαϊκών και εθνικών ετικετών —εκουσίων και μη— και της σχέσης του με τη σήμανση CE.».

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/15

1.1

Η ΕΟΚΕ εξαίρει τη σημασία που έχει η Στρατηγική της Λισσαβώνας για τη διατήρηση των οφελών της ενιαίας αγοράς, όπως επίσης για την ανάπτυξη και την παγίωσή της.

1.2

Μια ομαλά λειτουργούσα, ανταγωνιστική και φιλική προς την καινοτομία ενιαία αγορά είναι καθοριστικής σημασίας για να μπορέσει η Ευρώπη να αξιοποιήσει κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο την παγκοσμιοποίηση, διαφυλάσσοντας παράλληλα τα πρότυπα πρόνοιας της Ευρώπης. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ εκφράζει τις ανησυχίες της για τις πρόσφατες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων, και διεξάγει μελέτη για τον αντίκτυπο των αποφάσεων αυτών στο κοινοτικό κεκτημένο σε θέματα κοινωνικής πολιτικής (1).

1.3

Σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της ενιαίας αγοράς, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι έχει μεγάλη σημασία η προώθηση και κεφαλαιοποίηση της επιστημονικής έρευνας και των αποτελεσμάτων της καινοτομίας, με την υποστήριξη των εθνικών προμηθευτών τεχνολογίας για την προώθηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο των προϊόντων καινοτομίας και νέων τεχνολογιών και την προαγωγή της διάδοσης και της διακρατικής εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων της έρευνας. Η ενιαία αγορά είναι καθοριστικό εργαλείο για την υλοποίηση της Ατζέντας της Λισσαβώνας. Στόχος της είναι να ωφελεί τους καταναλωτές, την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση, μέσω της σταδιακής άρσης των εμποδίων στην ελεύθερη κυκλοφορία ανθρώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων, αν και πολλά εξ αυτών παραμένουν. Τα οφέλη της στενότερης ολοκλήρωσης είναι αναμφισβήτητα.

1.4

Η δέσμη της Επιτροπής για την επανεξέταση της ενιαίας αγοράς παρέχει μια καλή βάση για την αναζωογόνηση της ενιαίας αγοράς, αλλά η επιτυχία της θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα και τη φιλοδοξία των εθνικών κυβερνήσεων και των κοινωνικών εταίρων των κρατών μελών να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να διαθέσουν τους αναγκαίους πόρους για τη μετουσίωση της ρητορικής σε πραγματικότητα.

1.5

Η ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας και των προτύπων είναι μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις. Οι αξιολογήσεις του αντικτύπου, η μείωση του διοικητικού φόρτου και του κόστους που συνδέεται με την τήρηση της νομοθεσίας που απορρέει από τον φορολογικό κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς, η βελτίωση της διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους και τους ενδιαφερομένους, και ιδίως με τις ΜΜΕ, είναι καθοριστικής σημασίας για την καλύτερη κατανόηση των ρυθμιστικών στόχων και τον προσδιορισμό μη ρυθμιστικών λύσεων.

1.6

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις παρέχουν μια ζωτικής σημασίας συνεισφορά στην αποτελεσματική λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Οι ΜΜΕ, στις διάφορες μορφές τους, διαδραματίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στον κλάδο των υπηρεσιών και κατέχουν κεντρική θέση στους κοινωνικούς συμβιβασμούς που στηρίζουν την οικονομία της ΕΕ. Η ειδική νομοθετική πράξη για τις μικρές επιχειρήσεις («Small Business Act») και ο Χάρτης για τις ΜΜΕ αναγνωρίζουν τη σημασία των ΜΜΕ στις διεργασίες πολιτικής και στα όργανα της ΕΕ και των κρατών μελών. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στον ρόλο των ΜΜΕ στην υλοποίηση της πολιτικής, ιδίως όσον αφορά τη συμβολή τους στην επίτευξη στόχων οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής πολιτικής.

1.7

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση είναι ένα σημαντικό εργαλείο αλληλεγγύης, το οποίο θα προσφέρει συγκεκριμένη βοήθεια στους εργαζομένους που απολύονται λόγω των μεταβαλλόμενων προτύπων του παγκόσμιου εμπορίου, για την εξεύρεση άλλης εργασίας. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει μεν το γεγονός ότι το σύστημα εφαρμόζεται στους εργαζομένους των ΜΜΕ, εκφράζει όμως τη λύπη της διότι το σύστημα αυτό δεν καλύπτει τους ελεύθερους επαγγελματίες που είναι ευάλωτοι απέναντι στις εν λόγω αλλαγές.

1.8

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν τη διάθεση επαρκών πόρων για τη βελτίωση της εφαρμογής των κανόνων της ενιαίας αγοράς. Πρέπει επίσης να αναπτυχθούν πρωτοβουλίες ώστε να εξασφαλισθούν συνέργιες μεταξύ της πολιτικής της ενιαίας αγοράς, της πολιτικής του ανταγωνισμού και της κοινωνικής και της περιβαλλοντικής πολιτικής, οι οποίες είναι σημαντικές για μια ομαλά λειτουργούσα ενιαία αγορά.

1.9

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι νέες ρυθμιστικές πρωτοβουλίες, που καλούνται να συμβάλουν στην ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς θα λαμβάνουν υπόψη τον αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, καθώς και τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες. Προκειμένου να εξασφαλισθεί η συνοχή και η ασφάλεια δικαίου για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές, και να αποφευχθούν νέες πρωτοβουλίες που αντιφάσκουν μεταξύ τους, πρέπει να υπάρχει μια «δοκιμή συμβατότητας με την ενιαία αγορά» (2), καθώς και αξιολόγηση του κοινωνικού αντικτύπου, για τις νέες προτάσεις τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο κρατών μελών.

1.10

Πρέπει να παρέχεται στους πολίτες και στις επιχειρήσεις εύκολη και οικονομικά προσιτή πρόσβαση στη δικαιοσύνη, συμπεριλαμβανομένων κατάλληλων μέσων προσφυγής και μηχανισμών επίλυσης διαφορών. Από την άποψη αυτή, πρέπει να βελτιωθεί η ανάπτυξη μέσων εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών.

1.11

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τον στόχο της ανακοίνωσης της 20ής Νοεμβρίου 2007 για τις υπηρεσίες κοινής ωφελείας, δηλαδή «την ενοποίηση του πλαισίου της ΕΕ που εφαρμόζεται στις υπηρεσίες κοινής ωφελείας, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών υγείας, παρέχοντας συγκεκριμένες λύσεις για συγκεκριμένα προβλήματα όπου υπάρχουν» και την πρόβλεψη ενός «μείγματος κλαδικών και θεματικών δράσεων».

1.12

Δεδομένου ότι το πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ και οι Συνθήκες αναγνωρίζουν ότι οι υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος αποτελούν στο σύνολό τους μέρος των «κοινών αξιών» της ΕΕ και συμβάλλουν στην «κοινωνική και εδαφική συνοχή» της, οι κλαδικές δράσεις (λαμβάνοντας υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε τομέα) πρέπει να συνδυάζονται με θεματικές προσεγγίσεις.

1.13

Ενσωματώνοντας τη διάκριση μεταξύ οικονομικών και μη οικονομικών υπηρεσιών στην πρωτογενή νομοθεσία, καθώς και την ανάγκη διασφάλισης του σεβασμού των κοινών λειτουργικών αρχών των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος, το πρωτόκολλο για τις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος καταδεικνύει ότι η διαδικασία αποσαφήνισης των υπό εξέταση εννοιών και συστημάτων είναι σήμερα πιο σημαντική από ποτέ άλλοτε, προκειμένου να διασφαλισθεί ότι οι εν λόγω υπηρεσίες δεν εξαρτώνται πλέον από μια αποκλειστικά νομοθετική ή δικαστική κατά περίπτωση προσέγγιση.

1.14

Παρά το επαναλαμβανόμενο αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι πρέπει να διασφαλίζεται η νομική ασφάλεια της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση για τις υπηρεσίες κοινής ωφελείας περιορίζονται σε μια σειρά ερωτήσεων και απαντήσεων, οι οποίες, αν και χρήσιμες, δεν είναι δεσμευτικές από νομικής απόψεως.

1.15

Επομένως, η ΕΟΚΕ προτείνει μια πολυδιάστατη και προοδευτική προσέγγιση, η οποία θα συνδυάζει την τομεακή και τη θεματική διάσταση και θα έχει ως αποτέλεσμα τη θέσπιση νομοθετικών πρωτοβουλιών, όταν επιβάλλεται, ή/και την προσαρμογή των εν λόγω αρχών και προϋποθέσεων στους διάφορους σχετικούς τομείς (οριζόντια προσέγγιση με θεματικό προσανατολισμό).

2.1

Η υπό εξέταση δέσμη της Επιτροπής προτείνει ένα φάσμα πρωτοβουλιών, οι οποίες βασίζονται σε πέντε έγγραφα εργασίας και δύο ανακοινώσεις σχετικά με τις υπηρεσίες κοινής ωφελείας και την κοινωνική διάσταση της ενιαίας αγοράς (3).

2.2

Η ΕΟΚΕ εξέδωσε γνωμοδοτήσεις σε όλα αυτά τα θέματα (4). Υιοθέτησε πρόσφατα μια γνωμοδότηση πρωτοβουλίας με θέμα την εξωτερική διάσταση της ενιαίας αγοράς και καταρτίζει τώρα μια άλλη γνωμοδότηση με θέμα την κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση της ενιαίας αγοράς (5).

3.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την έμφαση που δίδει η ανακοίνωση COM(2007) 724 τελικό στην ενίσχυση των καταναλωτών και των ΜΜΕ, προκειμένου η ενιαία αγορά να τους βοηθήσει να αποκομίσουν οφέλη και να ανταποκριθεί καλύτερα στις προσδοκίες και στις ανησυχίες τους. Επομένως, είναι ευχάριστο το γεγονός ότι η πολιτική της ενιαίας αγοράς αποδίδει ιδιαίτερη προσοχή σε τομείς που σχετίζονται με τους καταναλωτές, όπως η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες για ιδιώτες και το χονδρικό και λιανικό εμπόριο.

3.2

Η επιτυχία της μελλοντικής πολιτικής για την ενιαία αγορά εξαρτάται από τη συνδυασμένη ικανότητα των κρατών μελών και της Επιτροπής να βελτιώσουν τη λειτουργία της. Η ενιαία αγορά είναι ένα «έργο σε εξέλιξη» και αποτελεί κοινή ευθύνη. Η ίδια ευθύνη των κρατών μελών απέναντι στην ενιαία αγορά πρέπει να αυξηθεί. Συχνά οι εθνικές αρχές δεν ανταποκρίνονται στις ευθύνες τους όσον αφορά τη διαχείριση της ενιαίας αγοράς, με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων εμποδίων που υπονομεύουν την εμπιστοσύνη που θα έπρεπε να εμπνέει η ενιαία αγορά. Πρέπει να αναγνωρισθεί περαιτέρω ο σημαντικός ρόλος των κοινωνικών εταίρων στη στήριξη της ενιαίας αγοράς.

3.2.1

Στόχος της Επιτροπής είναι να δοθεί υψηλότερη προτεραιότητα στην ορθή εφαρμογή. Πρέπει να θεσπισθούν εργαλεία που θα εξασφαλίσουν την καλύτερη λειτουργία της νομοθεσίας στην πράξη. Η έγκαιρη και ορθή μεταφορά της κοινοτικής νομοθεσίας και η διοικητική απλοποίηση είναι καθοριστικής σημασίας για τη διευκόλυνση της εφαρμογής. Η ορθή μεταφορά της οδηγίας για τις υπηρεσίες είναι ιδιαίτερα σημαντική για την επίτευξη των στόχων της όσον αφορά τη δημιουργία θέσεων εργασίας και οικονομικής μεγέθυνσης.

3.3

Η εξεύρεση εύκολων και γρήγορων λύσεων στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις στην ενιαία αγορά πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα. Το SOLVIT είναι ένα ιδιαίτερα χρήσιμο, αλλά, δυστυχώς, ανεπαρκώς χρησιμοποιούμενο εργαλείο, λόγω έλλειψης γνώσεων σχετικά με το σύστημα και τη χρησιμότητά του και επαρκών πόρων, ιδίως σε εθνικό επίπεδο. Κάθε πρωτοβουλία για την επανόρθωση της κατάστασης αυτής, συμπεριλαμβανομένων των δράσεων για την εξασφάλιση επαρκών ανθρώπινων και οικονομικών πόρων στα κέντρα SOLVIT, συνιστάται θερμά, όπως και οι πρωτοβουλίες για τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής τους.

3.4

Η ΕΟΚΕ στηρίζει την πρόθεση της Επιτροπής για την ενοποίηση και την επιτάχυνση των διαδικασιών παράβασης, δίνοντας προτεραιότητα στις υποθέσεις παραβάσεων οι οποίες εμφανίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο και είναι οικονομικά σημαντικές, χωρίς να διακυβεύεται η αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων προληπτικών μέτρων.

3.5

Πολλά πρέπει να γίνουν ακόμη για την εποπτεία της αγοράς όσον αφορά τα τοπικώς παραγόμενα και τα εισαγόμενα προϊόντα. Το γεγονός αυτό επιβάλλει μια υποχρέωση στις αρχές των κρατών μελών καθώς και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

3.6

Η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε από την Επιτροπή να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην παροχή βοήθειας στις ΜΜΕ συνδέοντας την πολιτική για τις ΜΜΕ με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και να καταργήσει τελικά όλα τα εθνικά μη δασμολογικά εμπόδια, συμπεριλαμβανομένων των εμποδίων στην ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων και εργαζομένων (6).

3.7

Γενικότερα, παραμένει κρίσιμο να συνεχίσει η Επιτροπή να διαδραματίζει ισχυρό ρόλο θεματοφύλακα της Συνθήκης και να ασκεί το δικαίωμα πρωτοβουλίας της, προκειμένου να επιτευχθεί η ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς.

3.8

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι πρέπει να καταβληθούν αδιάλειπτες προσπάθειες για την περαιτέρω μείωση του κόστους που συνεπάγεται ο φορολογικός κατακερματισμός της Ενιαίας Αγοράς με την υιοθέτηση κοινοτικής ρύθμισης που θα ευνοήσει την ανάπτυξη των διασυνοριακών δραστηριοτήτων και θα διασφαλίσει την σταθεροποίηση της Ενιαίας Αγοράς.

4.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τον στόχο της διασφάλισης μιας πολιτικής ευρείας συμμετοχής και την επιθυμία διεύρυνσης της συμμετοχής των ενδιαφερομένων. Οι συστηματικές αξιολογήσεις του αντικτύπου είναι καθοριστικής σημασίας.

4.2

Η διαβούλευση με αντιπροσωπευτικούς ενδιαφερόμενους φορείς κατά την προετοιμασία αξιολόγησης του αντικτύπου είναι θεμελιώδους σημασίας. Οι αξιολογήσεις του αντικτύπου πρέπει να ελέγχονται από ανεξάρτητο και εξωτερικό σώμα εμπειρογνωμόνων, συμπεριλαμβανομένων ομάδων τελικών χρηστών της νομοθεσίας.

4.3

Η μείωση του διοικητικού φόρτου για τις εταιρείες πρέπει επίσης να διασφαλισθεί χωρίς να διακυβεύονται τα κοινωνικά αποτελέσματα.

4.4

Προκειμένου να εξασφαλισθεί η συνοχή και η ασφάλεια του δικαίου για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές, και να αποφευχθούν νέες πρωτοβουλίες που θέτουν νέα εμπόδια, πρέπει να υπάρχει μια «δοκιμή συμβατότητας με την ενιαία αγορά», καθώς και αξιολόγηση των κοινωνικών συνεπειών (7), για τις νέες προτάσεις τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο κρατών μελών. Τα ασαφή νομικά κείμενα, τα οποία συχνά εφαρμόζονται και ερμηνεύονται διαφορετικά, δημιουργούν αντιφάσεις στην κοινοτική νομοθεσία.

4.5

Η βελτίωση της πληροφόρησης και των δεδομένων σχετικά με την πρακτική εφαρμογή των κανόνων της ενιαίας αγοράς είναι καθοριστικής σημασίας. Η Επιτροπή πρέπει να είναι πιο ανοικτή όσον αφορά τη δημοσιοποίηση πληροφοριών για τα κράτη μέλη που δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους και την υποβοήθηση του ρόλου των εθνικών κοινωνικών εταίρων, καθιστώντας πιο συνεκτική και διάφανη την υποβολή εκθέσεων από τα κράτη μέλη.

5.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι η παγκοσμιοποίηση είναι μια καταπληκτική πηγή δυναμισμού και ανταγωνιστικότητας και ότι η ενιαία αγορά είναι ένα πλεονέκτημα, το οποίο πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως εφαλτήριο για να απαντηθούν οι προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης.

5.2

Η ελευθέρωση του εμπορίου προσδιορίζεται ορθά ως ο πρώτος πυλώνας της στρατηγικής της ΕΕ στον συγκεκριμένο τομέα. Η φιλόδοξη ολοκλήρωση του κύκλου της Ντόχα και η ολοκλήρωση των μεγάλης εμβέλειας διαπραγματεύσεων για τη σύναψη συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου, οι οποίες ξεκίνησαν στο πλαίσιο του προγράμματος «Η Ευρώπη στον κόσμο», θα είναι το κριτήριο της επιτυχίας της ΕΕ.

5.3

Τα ρυθμιστικά ζητήματα και τα ζητήματα που αφορούν τα πρότυπα καθορίζουν ολοένα και περισσότερο την ικανότητα των εταιρειών να αναπτύξουν διεθνή δραστηριότητα. Οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί τυποποίησης, όπως οι CEN, CENELEC και ETSI, σε συνεργασία με συμβουλευτικούς οργανισμούς, όπως το NORMAPME (9), πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα εν λόγω πρότυπα είναι προσιτά σε όλες τις επιχειρήσεις, και ιδίως τις μικρές επιχειρήσεις, σε ολόκληρη την ΕΕ και τις αναπτυσσόμενες χώρες.

5.4

Η Επιτροπή τονίζει ορθώς την αναγκαιότητα επίτευξης βελτιωμένης ρυθμιστικής συνεργασίας, αντιστοιχίας και σύγκλισης διεθνώς. Ο μακροπρόθεσμος στόχος πρέπει να είναι «μια δοκιμή, ένα πρότυπο, αποδεκτά παντού».

5.5

Η νομοθεσία της ΕΕ πρέπει να διατηρεί την ανταγωνιστικότητα. Ο υπερβολικός φόρτος για τις εταιρείες της ΕΕ δεν θα αντισταθμισθεί από τη διεθνή αποδοχή των κανόνων της ΕΕ. Η ρυθμιστική συνεργασία με χώρες εταίρους δεν θα έχει επιτυχία, εάν δεν συνοδεύεται από ανοικτό πνεύμα και πνεύμα καινοτομίας απέναντι σε άλλες προσεγγίσεις.

5.6

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δέσμευση συγκριτικής αξιολόγησης της νομοθεσίας της ΕΕ ως προς τη διεθνή βέλτιστη πρακτική, και ιδίως εκείνη των βασικών εμπορικών εταίρων της ΕΕ. Η συγκριτική αξιολόγηση πρέπει να περιλαμβάνεται συστηματικά στις αξιολογήσεις αντικτύπου της ΕΕ, η δε ΕΕ πρέπει να είναι ανοικτή στη ρυθμιστική συνεργασία με σημαντικούς εμπορικούς εταίρους. Η ΕΕ πρέπει να δέχεται τα επίσημα αναγνωρισμένα διεθνή πρότυπα για αξιολόγηση της συμμόρφωσης.

5.7

Πρέπει να ενθαρρυνθούν οι πρωτοβουλίες της ΕΕ για την ανάληψη ηγετικού ρόλου σε παγκόσμιο επίπεδο όσον αφορά τη θέσπιση κανόνων και την ανάπτυξη υψηλής ποιότητας διεθνών προτύπων με επιστημονική βάση για τα βιομηχανικά προϊόντα και τα προϊόντα διατροφής. Τα κοινά πρότυπα πρέπει να συνοδεύονται από κοινούς ρυθμιστικούς στόχους. Επομένως, η ΕΟΚΕ συνιστά την αύξηση της επικέντρωσης στις διμερείς συμφωνίες και στα δίκτυα μεταξύ διεθνών ρυθμιστικών φορέων.

5.8

Η ΕΕ πρέπει να εξακολουθήσει να στηρίζει το ελεύθερο εμπόριο, παρέχοντας ταυτόχρονα κατάλληλο επίπεδο εποπτείας της αγοράς για την προστασία κατά της εισαγωγής μη ασφαλών προϊόντων. Ωστόσο, η Επιτροπή πρέπει να διασφαλίσει ότι τα εν λόγω μέτρα και αναδυόμενα συστήματα ιδιωτικών προτύπων δεν θα αποτελέσουν αντικείμενο καταχρήσεων με προστατευτικό τρόπο (10).

6.1

Η ΕΟΚΕ στηρίζει την άποψη ότι η κοινωνική διάσταση θα συμβάλει στη βελτίωση της λειτουργίας της ενιαίας αγοράς, σύμφωνα με τη στρατηγική για την ανάπτυξη και την απασχόληση και μέσω της ισχυρής έμφασής της σε μια υγιή οικονομία των ΜΜΕ.

6.2

Καθώς η ολοκλήρωση της αγοράς εργασίας αποτελεί την καλύτερη μέθοδο προστασίας κατά του κοινωνικού αποκλεισμού, η καλύτερη χρήση των δυνατοτήτων του εργατικού δυναμικού της Ευρώπης στις ταχέως μεταβαλλόμενες κοινωνίες πρέπει να τεθεί στο επίκεντρο του σχεδίου της Επιτροπής για «παροχή ευκαιριών, δυνατότητες πρόσβασης και αλληλεγγύη». Η Επιτροπή πρέπει να συνεργασθεί με τους κοινωνικούς εταίρους προκειμένου να εξασφαλίσει ότι αυτό θα ισχύσει ιδίως για τις ευάλωτες ομάδες, τους μετανάστες και τις μειονότητες.

6.3

Για να δοθεί απάντηση στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης (τεχνολογική αλλαγή και εξελισσόμενη κοινωνική και περιβαλλοντική πραγματικότητα), οι προσπάθειες πολιτικής πρέπει να προσανατολισθούν στην επίτευξη κοινωνικών στόχων, μέσω της αύξησης των ποσοστών απασχόλησης και της δημιουργίας των γενικών συνθηκών για οικονομική μεγέθυνση υψηλής παραγωγικότητας.

6.4

Η σημασία της ενσωμάτωσης της «ευελιξίας με ασφάλεια» (11) σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ υπογραμμίσθηκε από την ΕΟΚΕ στη γνωμοδότησή της (12). Οι ΜΜΕ και ιδίως οι ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν κεντρικό ρόλο στην αποτελεσματική λειτουργία ευέλικτων αγορών εργασίας. Για τον σκοπό αυτό, απαιτείται καλύτερη κατανόηση του ρόλου των ΜΜΕ σε σχέση με την παροχή της κοινωνικής πολιτικής.

7.1

Σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της Ενιαίας Αγοράς, η ΕΟΚΕ τονίζει ότι έχει μεγάλη σημασία η προώθηση και κεφαλαιοποίηση της επιστημονικής έρευνας και των αποτελεσμάτων της καινοτομίας, με την υποστήριξη των εθνικών προμηθευτών τεχνολογίας για την προώθηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο των προϊόντων καινοτομίας και νέων τεχνολογιών και την προαγωγή της διάδοσης και της διακρατικής εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων της έρευνας. Η ικανότητα καινοτομίας της Ευρώπης μπορεί να επηρεασθεί σημαντικά από την ποιότητα της ενιαίας αγοράς. Απαιτείται συντονισμός των προσπαθειών σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον τομέα της Ε&Α μεταξύ δικτύων ΜΜΕ, μεγάλων εταιρειών, ερευνητικών ιδρυμάτων, πανεπιστημίων και του νέου Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας.

7.2

Η πρόοδος προς την κατεύθυνση ενός πιο ανταγωνιστικού συστήματος διπλώματος ευρεσιτεχνίας της ΕΕ, από άποψη κόστους και ασφάλειας δικαίου, είναι καθοριστικής σημασίας για την ικανότητα καινοτομίας της Ευρώπης. Πρέπει επίσης να σημειωθεί πρόοδος στη θέσπιση, αφενός, ενός κοινού δικαιοδοτικού συστήματος για όλη την Ευρώπη στον τομέα των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που θα εγγυάται καλύτερη ποιότητα, αποδοτικότητα και αξιοπιστία προς το σύνολο των επιχειρήσεων και, αφετέρου, ενός κοινοτικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας που θα ανταποκρίνεται εξίσου στα εν λόγω κριτήρια και που θα είναι κυρίως προς όφελος των ΜΜΕ. Πρέπει επίσης να αναπτυχθεί η αυστηρή προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο για την καταπολέμηση της συνεχώς εντεινόμενης μάστιγας που αποτελούν οι απομιμήσεις και η πειρατεία προϊόντων.

7.3

Η καινοτομία στη διαχείριση της κοινωνικής πολιτικής πρέπει να περιλαμβάνει την ποικιλία των οργανισμών της κοινωνικής οικονομίας (όπως συνεταιρισμοί), οι οποίοι μπορούν να φέρουν την παροχή των υπηρεσιών πλησιέστερα στις κοινότητες των χρηστών, υπό την κατάλληλη ρυθμιστική εποπτεία.

7.4

Η νέα πολιτική για την ενιαία αγορά πρέπει να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη δημιουργία μιας περιβαλλοντικά βιώσιμης παγκόσμιας οικονομίας.

8.1

Μια ισορροπημένη πολιτική για τους καταναλωτές είναι σημαντική για μια ομαλά λειτουργούσα ενιαία αγορά. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι καταναλωτές κατέχουν κεντρική θέση στο νέο όραμα της Επιτροπής για μια πραγματική ενιαία αγορά χωρίς αποκλεισμούς. Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην πείρα των καταναλωτών στην αγορά, για παράδειγμα μέσω αξιολογήσεων αντικτύπου ή με την ενσωμάτωση των συμφερόντων των καταναλωτών στην Ατζέντα της Λισαβόνας.

8.2

Πρέπει να δοθεί έμφαση σε μία κοινή αγορά, η οποία θα είναι επωφελής για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, και στον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο τομέας των υπηρεσιών στην οικονομία, αναβαθμίζοντας την ποιότητα και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Οι καταναλωτές πρέπει να έχουν πραγματική πρόσβαση στα αγαθά και στις υπηρεσίες που παρέχονται σε ολόκληρη την ΕΕ και οι επιχειρήσεις πρέπει να μπορούν να προσφέρουν τα αγαθά και τις υπηρεσίες τους οπουδήποτε στην ΕΕ, με την ίδια ευκολία που το πράττουν στην εγχώρια αγορά τους. Η εναρμόνιση, σε συνδυασμό με την αμοιβαία αναγνώριση, θέτει την κατάλληλη βάση για μια κατάσταση στην οποία όλοι είναι κερδισμένοι (13).

9.1

Η ΕΟΚΕ εξέφρασε την ανησυχία της σε αρκετές γνωμοδοτήσεις (15) σχετικά με τη διαρκή νομική ανασφάλεια όσον αφορά τις ΥΓΣ.

9.2

Στην ανακοίνωση υπογραμμίζεται ο ρόλος του ειδικού πρωτοκόλλου για τις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος που προσαρτάται στη Συνθήκη της Λισαβόνας (πρωτόκολλο για τις ΥΓΣ), το οποίο θα παράσχει, σύμφωνα με την ανακοίνωση, ένα συνεπές πλαίσιο εργασίας που θα καθοδηγήσει τις ενέργειες της ΕΕ προσφέροντας ταυτόχρονα μια στέρεα βάση για τον ορισμό των υπηρεσιών γενικού συμφέροντος (16).

9.3

Από την άλλη πλευρά, η ανακοίνωση σχετικά με τις ΥΓΣ αναφέρει απλώς το νέο άρθρο 16 της Συνθήκης της Λισαβόνας, χωρίς να αναπτύσσει τις συνέπειές του, παρότι αυτό θεσπίζει μια νέα νομική βάση για τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ), αναθέτοντας στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη μέριμνα να θεσπίσουν, μέσω κανονισμών, σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, τις αρχές και τις προϋποθέσεις, οι οποίες επιτρέπουν την εκπλήρωση του σκοπού τους.

9.4

Η ουσιαστική εφαρμογή της αρχής της υπεροχής της ορθής εκπλήρωσης του σκοπού των ΥΓΟΣ, η οποία καθίσταται πλέον δυνατή από το νέο άρθρο 16 της Συνθήκης της Λισαβόνας, θα συμβάλει στη μείωση των συχνών προσφυγών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

9.5

Η Συνθήκη της Λισαβόνας περιέχει αρκετές καινοτομίες, όπως το προαναφερθέν άρθρο 16, και ειδικότερα μια συνολική αναφορά στις ΥΓΣ και στις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος μη οικονομικού χαρακτήρα. Συμβάλλει στον αναπροσανατολισμό του ζητήματος των υπηρεσιών γενικού συμφέροντος στο πεδίο της κοινοτικής δράσης σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας.

9.6

Κατά την ΕΟΚΕ, η νέα Συνθήκη της Λισαβόνας (άρθρο 16 ΣΛΕΕ και πρωτόκολλο για τις ΥΓΣ) είναι απλώς το πρώτο βήμα μιας νέας προσέγγισης για μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου και συνεκτικότερη ρύθμιση των εθνικών και του κοινοτικού καθεστώτος των ΥΓΣ.

9.7

Το πρωτόκολλο για τις ΥΓΣ αποτελεί εγχειρίδιο χρήσης των κανόνων που αφορούν τις ΥΓΣ, τόσο οικονομικού (ΥΓΟΣ) όσο και μη οικονομικού χαρακτήρα, χωρίς ωστόσο να επιλύεται η δυσκολία που αφορά τη διάκριση μεταξύ των δύο κατηγοριών.

9.8

Εντάσσοντας στο πρωτογενές δίκαιο τη διάκριση μεταξύ οικονομικών και μη οικονομικών υπηρεσιών, καθώς και την αναγκαιότητα διασφάλισης του σεβασμού των κοινών αρχών λειτουργίας των ΥΓΟΣ, το πρωτόκολλο για τις ΥΓΣ καταδεικνύει την άμεση αναγκαιότητα αποσαφήνισης των υπό εξέταση εννοιών και συστημάτων, για την παροχή ασφάλειας δικαίου τόσο στις επιχειρήσεις και στους οργανισμούς που είναι επιφορτισμένοι με τη διαχείριση των εν λόγω υπηρεσιών, όσο και στους κύριους δικαιούχους αυτών.

9.9

Η ανακοίνωση για τις ΥΓΣ προτείνει «την ενοποίηση του πλαισίου της ΕΕ που εφαρμόζεται στις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών υγείας, με την παροχή συγκεκριμένων λύσεων για συγκεκριμένα προβλήματα όπου υπάρχουν» και «κλαδικές και θεματικές δράσεις».

9.10

Η προσέγγιση θα πρέπει, φυσικά, να λάβει υπόψη τις ιδιαιτερότητες καθενός από τους σχετικούς τομείς. Όμως, καθώς το πρωτογενές δίκαιο αναγνώρισε ότι οι ΥΓΟΣ συγκαταλέγονται στο σύνολό τους στις «κοινές αξίες» της ΕΕ και συμβάλλουν στην «κοινωνική και εδαφική συνοχή» της, είναι αναγκαίο να συνδυασθούν οι τομεακές δράσεις (με συνεκτίμηση των ειδικών χαρακτηριστικών κάθε τομέα) με τις θεματικές προσεγγίσεις.

9.11

Επομένως, η ΕΟΚΕ προτείνει μια πολυδιάστατη και σταδιακή προσέγγιση, η οποία θα συνδυάζει την τομεακή και τη θεματική διάσταση και θα έχει ως αποτέλεσμα την ανάληψη νομοθετικών πρωτοβουλιών όταν είναι αναγκαίες ή/και την προσαρμογή των εν λόγω αρχών και προϋποθέσεων στους διάφορους οικείους τομείς (οριζόντια προσέγγιση με θεματικό προσανατολισμό).

10.1

Η ΕΟΚΕ εξαίρει τη σημασία που έχει η Στρατηγική της Λισσαβώνας για τη διατήρηση των οφελών της ενιαίας αγοράς, όπως επίσης για την ανάπτυξη και την παγίωσή της.

10.2

Η Επιτροπή θέσπισε την έννοια των κοινωνικών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (ΚΥΚΩ) στη λευκή βίβλο για τις ΥΓΣ και την ανέλυσε σε δύο ανακοινώσεις (17) και σε ένα «έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής» (18).

10.3

Η ανακοίνωση δεν προτείνει κανέναν ορισμό των ΚΥΚΩ. Προτιμά τη διάκριση μεταξύ δύο μεγάλων ομάδων ΚΥΚΩ ως εξής: αφενός, τα συστήματα υποχρεωτικής και συμπληρωματικής κοινωνικής ασφάλισης· και αφετέρου, «τις άλλες σημαντικές υπηρεσίες που παρέχονται απευθείας στα πρόσωπα».

10.4

Η επιφυλακτικότητα της Επιτροπής φανερώνει πόσο δύσκολη είναι η κατανόηση των ΚΥΚΩ, καθώς αντιστοιχούν σε ειδικούς και πολύ ποικίλους σκοπούς, οι οποίοι έχουν βαθιές ρίζες σε συλλογικές εθνικές, ακόμη και τοπικές, προτιμήσεις.

10.5

Κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης σχετικά με την Πράσινη Βίβλο του 2003, οι παράγοντες του τομέα των ΚΥΚΩ (τοπικές δημόσιες αρχές, φορείς εκμετάλλευσης, εκπρόσωποι των χρηστών) υπογράμμισαν ότι αισθάνονται αυξανόμενη νομική ανασφάλεια όσον αφορά τους κοινοτικούς κανόνες στους οποίους υπάγονται, δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων τους, ιδίως όσον αφορά την εντολή παροχής υπηρεσιών. Υπογράμμισαν ότι εμπίπτουν σε μια «γκρίζα ζώνη», η οποία παρακωλύει το έργο τους. Το γεγονός αυτό οδήγησε στα εξής αποτελέσματα:

10.6

Ωστόσο, η Επιτροπή δεν ακολούθησε την κατεύθυνση αυτή, αντιφάσκοντας σαφώς προς την τομεακή προσέγγιση που προτιμά, και προτίθεται να περιορίσει τις προτάσεις της σε μια σειρά απαντήσεων στις «πιο συνηθισμένες ερωτήσεις», εγκαθιστώντας ένα διαλογικό σύστημα πληροφόρησης που θα είναι ασφαλώς χρήσιμο, αλλά όχι δεσμευτικό από νομικής σκοπιάς.

10.7

Για την ικανοποίηση των απαιτήσεων ασφάλειας δικαίου, δυνάμει, μεταξύ άλλων, του άρθρου 16 της ΣΛΕΕ το οποίο διανοίγει νέες προοπτικές όσον αφορά τον ρόλο των ΥΓΣ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπεριλαμβανομένων των ΚΥΚΩ, πρέπει να συνεχισθεί η διαδικασία αποσαφήνισης των εννοιών καθώς και των κοινοτικών πλαισίων που εφαρμόζονται στις δραστηριότητες δημόσιας υπηρεσίας.

11.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τους στόχους που αναφέρονται στην ανακοίνωση με τίτλο «Ευκαιρίες, πρόσβαση και αλληλεγγύη: ένα νέο κοινωνικό όραμα για την Ευρώπη του 21ου αιώνα» (21), η οποία απευθύνεται στους πολίτες της ΕΕ, την κοινωνία των πολιτών και τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ, και βασίζεται σε βασικά εργαλεία της Ευρώπης όπως η ενιαία αγορά, η στρατηγική της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, και η στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη.

11.2

Οι τρέχουσες αλλαγές στις ευρωπαϊκές κοινωνίες (ΕΕ των 27 με 500 εκατομμύρια πολίτες, δημογραφική αλλαγή, παγκοσμιοποίηση, τεχνολογική πρόοδος και οικονομική ανάπτυξη, μεταξύ άλλων) μπορεί να αντιπροσωπεύουν νέες ευκαιρίες εργασίας και δεξιότητες, αλλά η προσαρμογή στην αλλαγή εξακολουθεί να συνεπάγεται κίνδυνο ανεργίας και αποκλεισμού.

11.3

Η ΕΟΚΕ στηρίζει έναν πιο προβεβλημένο ρόλο για την ΕΕ όσον αφορά τη διευκόλυνση, την πρόβλεψη και την προώθηση των εν λόγω διαρθρωτικών αλλαγών, προάγοντας παράλληλα τις ευρωπαϊκές αξίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην ανακοίνωση σκιαγραφείται ένα νέο κοινωνικό όραμα «ευκαιριών ζωής» για την Ευρώπη του 21ου αιώνα και επιχειρείται η ολοκλήρωση της διαβούλευσης που έληξε στις 15 Φεβρουαρίου 2008. Το Γραφείο Συμβούλων για Θέματα Ευρωπαϊκής Πολιτικής (BEPA), μεταξύ άλλων, καθώς και τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, έλαβαν μέρος στον διάλογο σχετικά με τις κοινωνικές αλλαγές και την έννοια της ευρωπαϊκής κοινωνικής πραγματικότητας. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τον στόχο να εξασφαλισθεί ότι η τελική ανάλυση των εν λόγω συζητήσεων θα συμβάλει στην κατάρτιση του ανανεωμένου κοινωνικού προγράμματος δράσης, που πρόκειται να υποβληθεί το 2008, και θα λάβει υπόψη το νέο θεσμικό πλαίσιο που παρέχει η Συνθήκη της Λισαβόνας.

—

Ευκαιρίες — για να μπορέσει ο πολίτης να ξεκινήσει καλά τη ζωή του, να αξιοποιήσει τα προσόντα του και να εκμεταλλευτεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τις ευκαιρίες που του προσφέρει μια ρηξικέλευθη, ανοιχτή και σύγχρονη Ευρώπη.

—

Πρόσβαση — νέοι και αποτελεσματικότεροι τρόποι για εκπαίδευση, πρόοδο στην αγορά εργασίας, ποιοτική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και κοινωνική προστασία και ενεργό συμμετοχή στον πολιτισμό και την κοινωνία.

—

Αλληλεγγύη — για να ενθαρρυνθεί η κοινωνική συνοχή και η κοινωνική βιωσιμότητα και για να εξασφαλιστεί ότι κανένας δεν θα εγκαταλειφθεί στη μοίρα του.

11.4.2.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι δεν υπάρχει καμία προσέγγιση που να προσφέρεται για όλες τις καταστάσεις για την Ευρώπη και ότι οι κοινές προκλήσεις απαιτούν κοινή δράση υποστηριζόμενη από την ιδιότητα του ενεργού πολίτη.

11.4.2.2

Η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης με τη δημιουργία ευκαιριών για τα άτομα είναι καθοριστικής σημασίας για τη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης και τη μείωση του κινδύνου ελλείψεων στο σύστημα πρόνοιας. Η εμπιστοσύνη έχει ουσιώδη σημασία για την πρόοδο, τον εκσυγχρονισμό και τη θετική αντιμετώπιση των αλλαγών.

1)

στη νεολαία: οι νέες κοινωνικές αλλαγές και η νέα οικονομία που βασίζεται στην καινοτομία και την τεχνολογία απαιτούν να δοθεί περισσότερη προσοχή στην εκπαίδευση και στις δεξιότητες· η επένδυση στη νεολαία έχει θετικό αντίκτυπο τόσο στην οικονομική ανάπτυξη όσο και στην κοινωνική συνοχή. Η Ατζέντα της Λισαβόνας τοποθετεί την εκπαίδευση στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού κοινωνικού και οικονομικού συστήματος μετατρέποντας τη γνώση σε μοχλό ανταγωνιστικότητας για την Ευρώπη στο παγκόσμιο περιβάλλον·

2)

σε δημιουργικές σταδιοδρομίες: η δυναμική οικονομία και αγορά εργασίας απαιτούν ευέλικτους κανόνες στην αγορά εργασίας και υψηλά κοινωνικά πρότυπα (βλέπε «ευελιξία με ασφάλεια»)·

3)

σε ζωή με μεγαλύτερη διάρκεια και καλύτερη υγεία: η αύξηση του προσδόκιμου ζωής επιβαρύνει τα συστήματα κοινωνικής προστασίας, αλλά δημιουργεί επίσης νέες οικονομικές ευκαιρίες, όσον αφορά νέες υπηρεσίες, αγαθά και τεχνολογίες. Η ΕΕ πρέπει να προωθήσει νέες κοινωνικές πολιτικές ώστε να αξιοποιήσει τις εν λόγω ευκαιρίες και να επανορθώσει την αποτυχία των σημερινών συστημάτων προστασίας·

4)

στην ισότητα των φύλων: τα νέα οικονομικά μοντέλα συνεπάγονται νέα κοινωνικά προγράμματα. Για παράδειγμα, οι εργασιακές πολιτικές πρέπει να προσαρμόζονται στις νέες απαιτήσεις της ισότητας των φύλων. Ορισμένες από τις προτάσεις της Επιτροπής αφορούν τις διαφορές στην αμοιβή, το φορολογικό σύστημα και φιλικές για την οικογένεια πρακτικές στον χώρο εργασίας·

5)

στην ενεργό συμμετοχή και στην εξάλειψη των διακρίσεων: οι πρόσφατες διευρύνσεις ανέδειξαν βαθιές οικονομικές και κοινωνικές διαφορές μεταξύ κρατών μελών και περιφερειών. Στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η προώθηση μιας νέας πολιτικής συνοχής βασισμένης στην αποδοχή της πολυμορφίας, της ενεργού συμμετοχής, της προώθησης της ισότητας και της εξάλειψης των διακρίσεων·

6)

στην κινητικότητα και στην επιτυχή ενσωμάτωση: η ενιαία αγορά είχε ως αποτέλεσμα την αυξημένη κινητικότητα των πολιτών, η οποία έχει επίσης αντίκτυπο στις ΜΜΕ. Το γεγονός αυτό απαιτεί νέες προσεγγίσεις για ολόκληρη την ΕΕ βασισμένες στην ενσωμάτωση·

7)

στον πολιτισμό, στον διάλογο και στην ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά: οι πτυχές αυτές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνική συνοχή, ενώ παράλληλα κινητοποιούν οικονομικούς πόρους που συνδέονται με την καινοτομία και την τεχνολογική ανάπτυξη.

11.4.4.1

Η ΕΟΚΕ τονίζει το γεγονός ότι, μολονότι η κύρια αρμοδιότητα για τις εν λόγω πολιτικές ανήκει στα κράτη μέλη, η ΕΕ και οι κοινωνικοί εταίροι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καθοδήγηση και στην υποστήριξη των συναφών δράσεων και μεταρρυθμίσεων. Το κοινοτικό κεκτημένο είναι ένα σημαντικό εργαλείο, ιδίως όσον αφορά τις πολιτικές διεύρυνσης και συνοχής, τη Συνθήκη της Λισαβόνας και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

11.4.4.2

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τις ακόλουθες πέντε στρατηγικές που ορίζονται στην ανακοίνωση:

—

«The single market: review of achievements» (Επισκόπηση των επιτευγμάτων της ενιαίας αγοράς) [SEC(2007) 1521]

—

«Μέσα για μια εκσυγχρονισμένη πολιτική για την ενιαία αγορά» [SEC(2007) 1518]

—

«Εφαρμογή της νέας μεθοδολογίας για την παρακολούθηση των προϊόντων, της αγοράς και του τομέα: αποτελέσματα της πρώτης αξιολόγησης του τομέα» [SEC(2007) 1517]

—

«Η εξωτερική διάσταση της αναθεώρησης της ενιαίας αγοράς» [SEC(2007) 1519]

—

«Πρωτοβουλίες στον τομέα των λιανικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών» [SEC(2007) 1520].

—

Ανακοίνωση με τίτλο «Υπηρεσίες γενικού συμφέροντος, περιλαμβανομένων των κοινωνικών υπηρεσιών γενικού συμφέροντος: Μια νέα ευρωπαϊκή δέσμευση» [COM(2007) 725 τελικό] και αρκετά έγγραφα εργασίας [έγγραφα εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής: SEC(2007) 1514, SEC(2007) 1515, SEC(2007) 1516]

—

Ανακοίνωση με τίτλο «Ευκαιρίες, πρόσβαση και αλληλεγγύη: ένα νέο κοινωνικό όραμα για την Ευρώπη του 21ου αιώνα» [COM(2007) 726 τελικό].

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/23

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις πρωτοβουλίες της Επιτροπής που αποσκοπούν στην περαιτέρω στήριξη της δημιουργίας και της ανάπτυξης των μικροεπιχειρήσεων, καθώς και στην προαγωγή του επιχειρηματικού πνεύματος με στόχο τη διεύρυνση της παραγωγικής και της εργασιακής βάσης της Κοινότητας ενόψει της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας, της συνοχής και της οικονομίας της γνώσης, σύμφωνα με τους στόχους της ανανεωμένης στρατηγικής της Λισσαβώνας.

1.2

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει μεν την πρωτοβουλία που αποβλέπει στη δημιουργία μιας νέας κοινοτικής δομής στήριξης για τη μικροπίστωση, αλλά θεωρεί ανεπαρκή την ανάληψη μιας απλής δράσης ενθάρρυνσης απευθυνόμενης στα κράτη μέλη, δεδομένου ότι ο μη τραπεζικός τομέας —εξαιρουμένων των τραπεζικών οδηγιών της ΕΚ— ρυθμίζεται ανεπαρκώς σε πολλά κράτη μέλη και διέπεται από ανομοιογενείς βασικές διατάξεις.

1.3

Η ανάληψη μιας πρότυπης δράσης για την πραγματοποίηση κοινωνικά υπεύθυνων μικροεπενδύσεων, με την από κοινού συμμετοχή τραπεζικών και μη τραπεζικών μικροπιστωτικών ιδρυμάτων σε ένα σύστημα ευρωπαϊκού δικτύου — μέσω της απτής εφαρμογής του Μνημονίου Συνεννόησης για κοινωνικά υπεύθυνες επενδύσεις (Memorandum of Understanding for Socially Responsible Investments) μαζί με τα μεμονωμένα ιδρύματα και με την υποστήριξη των επαγγελματικών ενώσεων — θα πρέπει, σύμφωνα με τη γνώμη της ΕΟΚΕ, να έχει κατά προτεραιότητα ως αποδέκτες εκείνους που έχουν αμυδρές πιθανότητες να λάβουν τραπεζική πίστωση με στόχο:

1.4

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι η καινοτόμος χρήση των νέων τεχνολογιών στον τομέα της μικροπίστωσης θα είχε ως αποτέλεσμα να διευρυνθεί —με ένα σύστημα μέσω δικτύου— το πεδίο δράσης της μικροχρηματοδότησης, να αυξηθεί ο ανταγωνισμός και άρα να μειωθεί το κόστος για τους χρήστες.

1.5

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι μια δράση για τη στήριξη της μικροπίστωσης οφείλει να συνοδεύεται από πιστώσεις για την κατάρτιση των ενδιαφερομένων προκειμένου να διευκολυνθεί η ανάπτυξη και η επιτυχία τους στην αγορά, να αποτραπεί ο κοινωνικός αποκλεισμός και να σημειωθεί ολοένα και μεγαλύτερη πρόοδος ενόψει της υλοποίησης των στόχων που προβλέπονται από τη στρατηγική της Λισσαβώνας.

1.6

Παρότι αναγνωρίζει ότι οι αλλαγές που αφορούν το θεσμικό και το νομικό πλαίσιο στήριξης της μικροπίστωσης εναπόκεινται πρωτίστως στα κράτη μέλη και τίθενται σε εφαρμογή μέσω μηχανισμών στο πλαίσιο του ετήσιου κύκλου διακυβέρνησης της διαδικασίας της Λισσαβώνας, η ΕΟΚΕ θεωρεί εντούτοις απολύτως απαραίτητη την ενίσχυση του ευρωπαϊκού συστήματος αναφοράς, με στόχο πιο συγκεκριμένα τα εξής:

1.7

Όσον αφορά την πρόταση για τη δημιουργία μιας ειδικής κοινοτικής δομής στήριξης για τη μικροπίστωση στο τμήμα JEREMIE του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων, η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι μια τέτοια λύση δεν θα επέτρεπε ούτε την παροχή βέλτιστης διαφάνειας στην πρωτοβουλία —ενώ συγχρόνως θα περιόριζε τον συντονιστικό της ρόλο έναντι των διαφόρων ήδη υφισταμένων πρωτοβουλιών— αλλά ούτε και την προσθήκη άλλων δραστηριοτήτων στις δραστηριότητες τεχνικής βοήθειας. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι θα ήταν συνεπώς σκόπιμο να συσταθεί ένα ανεξάρτητο τμήμα το οποίο θα μπορούσε να εκτελεί χρέη ταμείου μικροπίστωσης.

1.8

Η χρηματοδότηση και η τεχνική βοήθεια που θα παρέχονται από την προαναφερθείσα νέα δομή δεν θα πρέπει εξάλλου να απευθύνονται μόνο στα νέα και στα μη τραπεζικά ΜΠΙ, αλλά να καλύπτουν κατά προτίμηση όλα τα συναφή ιδρύματα προκειμένου να μην προκαλούνται στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.

1.9

Η κοινοτική πρωτοβουλία για τη μικροχρηματοδότηση θα πρέπει επίσης να προβλέπει την ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου και του διαλόγου μεταξύ των διάφορων φορέων της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών δικτύων ανταλλαγής ορθών πρακτικών, όπως το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Μικροχρηματοδότησης (European Microfinance Network), το Κέντρο Μικροχρηματοδότησης για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (MFC) και η Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για τη μικροχρηματοδότηση.

1.10

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η πρωτοβουλία για τα ΜΠΙ πρέπει να προωθήσει το ρόλο των επιχειρηματικών ενώσεων όσον αφορά την αξιολόγηση της αξιοπιστίας και της ικανότητας των προτεινόντων, την ανάπτυξη ενός ισχυρού δυναμικού από πλευράς σχέσεων και εμπιστοσύνης, καθώς και την υποστήριξη και την πλαισίωση —όσον αφορά επίσης την κατάρτιση και την παροχή συμβουλών— με στόχο να αναδειχθούν οι ικανότητες αυτονομίας των δικαιούχων και συγχρόνως να μειωθούν και να απλοποιηθούν οι διοικητικές δαπάνες, ιδιαίτερα εκείνες που σχετίζονται με την προετοιμασία των επιχειρηματικών σχεδίων.

1.11

Η δημιουργία ενός Ταμείου για τη Μικροπίστωση, ορθολογικά συνδεδεμένου με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, με τις κρατικές διοικήσεις (2), με τις επαγγελματικές οργανώσεις, καθώς και με τις κοινοπραξίες και τις συμπράξεις εγγυοδοσίας, θα μπορούσε να αποδειχθεί σημαντική για τον προσανατολισμό της χρηματοοικονομικής τεχνικής σε μορφές «κοινωνικής διαχείρισης» της πίστωσης.

1.12

Μια κοινωνική θεώρηση της πίστωσης, η οποία θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία Ταμείου Μικροπίστωσης, είναι στενά συνδεδεμένη με τις αρχές της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και με τις αξίες που διαπνέουν τη βελτίωση και τη διάδοση της απασχόλησης.

1.13

Η υποστήριξη της περιβαλλοντικής πιστοποίησης σύμφωνα με το Κοινοτικό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Οικολογικού Ελέγχου (EMAS) μπορεί —καλύτερα από άλλα μέσα— να ευνοήσει την κοινωνική ανάπτυξη των επιχειρήσεων και να διευκολύνει τη συνειδητοποιημένη διάδοση ενός Ταμείου Μικροπίστωσης.

2.1

Το Παρατηρητήριο για τις ΜΜΕ διαπίστωσε τον Απρίλιο του 2007 ότι το σημαντικότερο εμπόδιο που τροχοπεδεί την καινοτομία προϊόντων και διαδικασιών στην περίπτωση των ευρωπαϊκών ΜΜΕ είναι η πρόσβαση στην πίστωση, ακολουθούμενη από τη δυσκολία εξεύρεσης εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, ενώ στην περίπτωση των μεγαλύτερων επιχειρήσεων το βασικό πρόβλημα συνίσταται στο ανθρώπινο δυναμικό.

2.2

Τα κυριότερα κενά που διαπιστώνονται στην αγορά αφορούν την έλλειψη κεφαλαίων εκκίνησης, την ανεπάρκεια των πόρων και την ακαταλληλότητα της ζήτησης. Με την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών ασχολείται η ανακοίνωση της Επιτροπής που φέρει τον τίτλο «Εφαρμογή του κοινοτικού προγράμματος της Λισσαβώνας: Χρηματοδότηση της ανάπτυξης των ΜΜΕ — Προσθήκη ευρωπαϊκής αξίας» (3), σχετικά με την οποία η ΕΟΚΕ είχε επανειλημμένα τη δυνατότητα να εκφράσει τις απόψεις της (4).

2.3

Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ επεσήμανε ότι «κρίνεται σκόπιμο να ενταθούν οι πολιτικές που αποσκοπούν στην παροχή βοήθειας για τη δημιουργία και την ανάπτυξη επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, της μείωσης του χρόνου και του κόστους για την ίδρυση επιχειρήσεων, μέτρων για τη βελτίωση της πρόσβασης στο κεφάλαιο επιχειρηματικού κινδύνου, του πολλαπλασιασμού των προγραμμάτων επιχειρηματικής κατάρτισης, δράσεων για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε δίκτυα και υπηρεσίες κοινής ωφελείας και της καθιέρωσης πυκνότερου δικτύου υπηρεσιών υποστήριξης των μικρών επιχειρήσεων» (5).

2.3.1

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει, όπως έχει ήδη υπογραμμίσει σε προγενέστερες γνωμοδοτήσεις της (6), ότι «οι κοινοπραξίες, οι διάφορες ενώσεις και εταιρείες αμοιβαίας συνδρομής (“mutuals”), καθώς και οι νεωτεριστικές νέες επιχειρήσεις και πολύ μικρές επιχειρήσεις, μπορούν να συμβάλλουν στην ώθηση της ανταγωνιστικότητας και της ικανότητας καινοτομίας στην ΕΕ».

2.4

Εξάλλου, η ΕΟΚΕ τόνισε ότι «ένα καίριο ζήτημα είναι η διευκόλυνση της πρόσβασης στις χρηματοπιστωτικές αγορές» και ότι «οι τράπεζες και οι λοιποί χρηματοοικονομικοί παράγοντες, όπως τα κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου, πρέπει να ενθαρρυνθούν να υιοθετήσουν μία θετικότερη στάση απέναντι στην ανάληψη κινδύνων» (7).

2.5

Το φθινόπωρο του 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανήγγειλε την εξέταση μιας σειράς πρωτοβουλιών για τις ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένης και μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τη δημιουργία μιας νέας δομής στήριξης της μικροπίστωσης (8).

2.6

Η μικροπίστωση αναγνωρίζεται κατά γενική ομολογία ότι αποτελεί ένα χρηματοδοτικό μέσο το οποίο ασκεί μεν μεγάλη επίδραση στην επιχειρηματικότητα, στην οικονομική ανάπτυξη και στην παραγωγική κοινωνική ένταξη, αλλά συγχρόνως παρουσιάζει ακόμη πολλές ελλείψεις και ατέλειες οφειλόμενες στις δυσκολίες που υφίστανται όσον αφορά την εξασφάλιση επενδύσεων σε επιχειρηματικό κεφάλαιο εκκίνησης, ιδιαίτερα δε σε περίπτωση που ο αιτών είναι άνεργος, έχει μεταναστεύσει πρόσφατα, ανήκει σε κάποια εθνοτική μειονότητα ή διαμένει σε μια περιοχή σύγκλισης.

2.7

Ένα άλλο πρόβλημα προκύπτει από το γεγονός ότι το εκάστοτε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα μπορεί να πραγματοποιήσει οικονομίες κλίμακας που σχετίζονται με το σταθερό κόστος συναλλαγής, όπως στην περίπτωση της συλλογής πληροφοριών, της αξιολόγησης και της παρακολούθησης του δανείου. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση των μικροδανείων τα οποία χορηγούνται σε αυτοαπασχολούμενους και σε ΜΜΕ που δεν έχουν επαρκή διαφάνεια και διαθέτουν περιορισμένη ικανότητα παροχής των απαραίτητων πληροφοριών στο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.

2.8

Ο διεθνής ορισμός της μικροπίστωσης συνίσταται στη χορήγηση μικρών δανείων — κάτω των 25 000 ευρώ στην Ευρώπη (9) και των 100 000 δολαρίων (USD) στις Ηνωμένες Πολιτείες — σε δικαιούχους με χαμηλό εισόδημα οι οποίοι δεν έχουν κατά κανόνα πρόσβαση στην τραπεζική πίστωση ή δεν είναι επαρκώς φερέγγυοι ή/και επειδή το κόστος συναλλαγής θεωρείται υπερβολικά υψηλό (10). Η καταναλωτική πίστη δεν εμπίπτει στον ορισμό της μικροπίστωσης.

2.9

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής σχετικά με το σημαντικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η μικροπίστωση στην υλοποίηση της στρατηγικής της Λισσαβώνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση και στην προώθηση της κοινωνικής ένταξης και θεωρεί κεφαλαιώδους σημασίας τη διαφύλαξη της βασικής αποστολής που συνίσταται στην ενθάρρυνση της αύξησης της αυτοαπασχόλησης και της ανάπτυξης μικροεπιχειρήσεων, χωρίς αυτή να μετατραπεί σε μια απλή κοινωνική ενίσχυση.

2.10

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι η μικροπίστωση στην ΕΕ πρέπει να χρησιμεύσει για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που οφείλονται στην αποτυχία της αγοράς να διασφαλίσει την πρόσβαση των επιχειρηματιών στην πίστωση που είναι απαραίτητη για την έναρξη ή την επέκταση οικονομικά αποδοτικών δραστηριοτήτων, ακόμη και στο πλαίσιο της πολιτικής για την αναπτυξιακή ενίσχυση και συνεργασία (11).

2.11

Σε κοινοτικό επίπεδο, ο μηχανισμός εγγύησης της μικροπίστωσης που προβλέπεται από το CIP (Competitiveness and Innovation Framework Programme — Πρόγραμμα-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία), με την υποστήριξη του ΕΤΕ (12), παρέχει ένα σύνολο εγγυήσεων της μικροπίστωσης που χορηγείται από τοπικά ιδρύματα σε μικροεπιχειρήσεις (13)· Εντούτοις, δεν υφίσταται επί του παρόντος καμία συγκεκριμένη κοινοτική νομοθεσία για τη μικροπίστωση, εκτός από τη νομοθεσία που διέπει την τραπεζική μικροπίστωση η οποία υπόκειται στους ευρωπαϊκούς τραπεζικούς κανονισμούς (14) και πέραν των αναφορών που πραγματοποιούνται στη μικροπίστωση σε διάφορα προγράμματα και κοινοτικές πρωτοβουλίες (15).

2.12

Εξάλλου, ο τομέας της μικροπίστωσης ρυθμίζεται κανονιστικά και διευθετείται με διαφορετικό τρόπο στα μεμονωμένα κράτη μέλη. Μόνο δύο κράτη μέλη διαθέτουν συγκεκριμένη νομοθεσία η οποία διέπει τον μη τραπεζικό τομέα της μικροχρηματοδότησης (16), παρότι νόμοι για την καταπολέμηση της τοκογλυφίας υπάρχουν σε τέσσερα άλλα κράτη μέλη (17).

2.13

Το εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ότι αποτελεί άμεση προτεραιότητα η «περαιτέρω διευκόλυνση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση, μεταξύ άλλων βάσει των υφιστάμενων χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ» (18) και «να προωθηθεί μεγαλύτερη συνολική συμμετοχή στην αγορά εργασίας και να καταπολεμηθεί η κατάτμηση της αγοράς εργασίας προκειμένου να εξασφαλιστεί ενεργός κοινωνική ένταξη».

2.14

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ένα ευρύτερο νομικό πλαίσιο και πλαίσιο υποστήριξης θα μπορούσε να συμβάλει περισσότερο στην προώθηση της δημιουργίας νέων παραγωγικών επιχειρήσεων και στην εδραίωσή τους, καθώς και στην αποτροπή των κινδύνων περιθωριοποίησης και αποκλεισμού από το παραγωγικό σύστημα που ενδέχεται να τροφοδοτήσουν κοινωνικά και εγκληματικά φαινόμενα τα οποία αποτελούν μάστιγα, όπως η προσφυγή στην τοκογλυφία.

3.1

Η Επιτροπή προτείνει δύο γραμμές δράσης:

4.1

Η μικροπίστωση αποτελεί μοχλό κοινωνικής ένταξης και επιτρέπει στα οικονομικά ευάλωτα άτομα και στις επιχειρήσεις που αποκλείονται από το συμβατικό τραπεζικό σύστημα να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδοτικούς πόρους οι οποίοι είναι απολύτως απαραίτητοι για την ανάληψη και την ανάπτυξη προσοδοφόρων δραστηριοτήτων.

4.2

Σε κοινοτικό επίπεδο, ο νόμος για τις Μικρές Επιχειρήσεις της Ευρώπης (Small Business Act for Europe — SBAE) (19) —ο οποίος έχει ως δεδηλωμένο στόχο τον καθορισμό συγκεκριμένων μέτρων και αρχών για τη βελτίωση του περιβάλλοντος των ευρωπαϊκών ΜΜΕ— θα πρέπει να επιτρέψει τον εντοπισμό και την κατάργηση των εμποδίων που παρακωλύουν την απελευθέρωση του δυναμικού των μικρών επιχειρήσεων, με την καταβολή μεγαλύτερων προσπαθειών απλοποίησης, με τη βελτίωση της πρόσβασης στην πίστωση, και με τον καθορισμό ενδεδειγμένων κανόνων για την ενέργεια και το περιβάλλον.

4.3

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, θα ήταν επίσης σκόπιμο να υπάρξει καλύτερος συντονισμός των πολυάριθμων μέσων που προβλέπονται σε αυτό το πλαίσιο, με την αξιοποίηση της εμπειρίας που αντλήθηκε από τα μέσα που έχουν υλοποιηθεί στο παρελθόν έως τα υφιστάμενα μέσα για τη μικροπίστωση, όπως επισημαίνεται από την ίδια την Επιτροπή στην ανακοίνωσή της (20)· τα μέσα αυτά είναι πιο συγκεκριμένα τα εξής:

4.3.1

Η ΕΟΚΕ κρίνει σκόπιμο, κατά τη διαμόρφωση της νέας κοινοτικής δράσης για τη μικροπίστωση, να ληφθούν δεόντως υπόψη οι θετικές εμπειρίες που επιτεύχθηκαν στο πλαίσιο της ανάπτυξης και της πολυετούς απτής εφαρμογής του προγράμματος πλαισίου ΕΕ/ΑΚΕ για τη μικροπίστωση (EU/ACP Microfinance Framework Programme) της ΓΔ EuropAid.

4.4.1

Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '80 (24) —και ειδικότερα χάρη στον προβληματισμό και στις προτάσεις που προέκυψαν από τις συζητήσεις στο πλαίσιο των «ευρωπαϊκών διασκέψεων για τη βιοτεχνία και τις μικρές επιχειρήσεις» (25)— τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προώθησαν και υποστήριξαν το πνεύμα της χρηματοοικονομικής τεχνικής (26).

4.4.2

Η ανάγκη ανάληψης απτής δράσης προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση στην πίστωση και να διαμορφωθεί η χρηματοοικονομική τεχνική ώθησε την Επιτροπή και την ΕΤΕ, υπό την πίεση και των ευρωπαϊκών οργανώσεων των μικρών επιχειρήσεων, να προβούν στη σύσταση του ΕΤΕ (27) το οποίο — έπειτα από ένα πρώτο σύντομο διάστημα παράλληλης ενασχόλησης με την υποστήριξη των δικτύων επικοινωνιών (28), επικεντρώθηκε στη στήριξη παρεμβάσεων προς όφελος των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), με την παροχή διαφόρων μορφών εγγυήσεων και κυρίως με δράσεις στο πλαίσιο της χρηματοοικονομικής τεχνικής.

4.4.3

Χάρη τόσο στα πολυετή προγράμματα της Επιτροπής για τις πολύ μικρές, τις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις όσο και στη συνεργασία —και πιο πρόσφατα μέσω του πρώτου υποπρογράμματος του CIP (29)— οι ενέργειες στο πλαίσιο της χρηματοοικονομικής τεχνικής αναπτύχθηκαν διαμέσου:

4.4.4

Η ΕΟΚΕ είχε επανειλημμένα τη δυνατότητα να εκφράσει την ικανοποίησή της για τις παρεμβάσεις που υλοποιούνται από την Επιτροπή, την ΕΤΕ και το ΕΤΕ, ιδίως κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαπενταετίας, με στόχο τη στήριξη των μικρών επιχειρήσεων. Η ΕΟΚΕ έχει αναγνωρίσει την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό της χρηματοδοτικής στήριξης που παρέχεται στις ΜΜΕ (32) από την ΕΤΕ, αλλά θεωρεί επίσης σκόπιμο τον πολλαπλασιασμό των προσπαθειών που καταβάλλονται μέσω προγραμμάτων προσδιοριζόμενων σε συμφωνία με:

4.4.5

Σε επίπεδο μεμονωμένων κρατών θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα δίκτυο «Κεφαλαίων μικροπίστωσης», χρηματοδοτούμενο με «κυλιόμενα» κονδύλια προερχόμενα από την ΕΤΕ και επωφελούμενο από πρόσθετες εγγυήσεις παρεχόμενες από το ΕΤΕ, το οποίο καλό θα ήταν να διαρθρωθεί σε διάφορα επίπεδα. Σε επίπεδο περιφερειών (NUTS II) και επαρχιών (NUTS III), η χορήγηση των δανείων θα μπορούσε να πραγματοποιείται μέσω των κοινοπραξιών και των συμπράξεων εγγυοδοσίας, όπου αυτές υπάρχουν (33). Οι κοινοπραξίες και οι συμπράξεις εγγυοδοσίας διαθέτουν ήδη αξιόλογη εμπειρία στον τομέα του κεφαλαίου εκκίνησης και θα μπορούσαν να παρέχουν και αυτές εγγυήσεις δανείων, με τη βοήθεια ενδεδειγμένου κεφαλαίου επιχειρηματικού κινδύνου καλυπτόμενου με πρόσθετη εγγύηση από το ΕΤΕ.

4.4.5.1

Αυτή η νέα πρόταση χρήζει διευκρίνισης σχετικά με τη δημιουργία Ταμείου Μικροπίστωσης από την ΕΤΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στόχος της εν λόγω πρωτοβουλίας είναι να υποστηριχθούν τα μικροπιστωτικά ιδρύματα σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή επικράτεια μέσω της παροχής χρηματοδότησης (επιχορηγήσεις, δάνεια, σύστημα ενδιάμεσης χρηματοδότησης ή ισότιμης επένδυσης), αλλά και τεχνικής βοήθειας. Το εν λόγω Ταμείο Μικροπίστωσης βρίσκεται υπό σύσταση από το ΕΤΕ, με αρχικό κεφάλαιο ανερχόμενο περίπου σε 40 εκατομμύρια ευρώ (από τα οποία τα 20 εκατομμύρια προέρχονται από την ΕΤΕ) για την παροχή στήριξης και, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, θα πρέπει στο μέλλον το ΕΤΕ να διαχειρίζεται το ταμείο αυτό.

4.4.6

Το μικροδάνειο θα μπορούσε να επαρκεί για την αγορά των υλικών και του βασικού εξοπλισμού που απαιτούνται για την έναρξη μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας ή για την αντικατάσταση του εξοπλισμού που πάντοτε χρειάζεται μια μικροεπιχείρηση (34).

4.4.6.1

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη μικροπίστωση που απευθύνεται στις γυναίκες επιχειρηματίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην ευελιξία, στους όρους και στα κριτήρια χορήγησης της πίστωσης προκειμένου να αποφευχθεί η δημιουργία αντικειμενικών συνθηκών κοινωνικής και ψυχολογικής δυσφορίας που ενδέχεται να ενταθούν λόγω:

4.4.6.2

Στους όρους και στη διαχείριση της μικροπίστωσης για την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων από γυναίκες θα πρέπει να ληφθεί πρωτίστως υπόψη η δυνατότητα κοινωνικής και οικονομικής ένταξης και επανένταξης των γυναικών στον παραγωγικό ιστό της κοινωνίας, δεδομένης της ανάγκης για την καταπολέμηση της ανυποληψίας και για την ενίσχυση της ανάπτυξης του επιχειρηματικού πνεύματος και των ικανοτήτων ανάληψης μεγαλύτερων ευθυνών και κινδύνων.

4.4.7

Το μικροδάνειο θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιηθεί για την παροχή μιας ευκαιρίας στους νέους που επιθυμούν να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση, οι οποίοι μπορεί να διαθέτουν ικανοποιητική επαγγελματική κατάρτιση αλλά να στερούνται των οικονομικών μέσων που είναι απαραίτητα για την έναρξη μιας ανεξάρτητης επιχειρηματικής δραστηριότητας.

4.4.7.1

Η πρώτη εγγύηση δανείου που πρέπει ούτως ή άλλως να παρέχεται από ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, τραπεζικό ή μη τραπεζικό, συνίσταται στον αγοραζόμενο εξοπλισμό. Εντούτοις, αυτό που ωθεί τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να επιδεικνύουν λιγότερη αυστηρότητα κατά την χορήγηση των δανείων (35) είναι η ύπαρξη ενός Ευρωπαϊκού Ταμείου Μικροπίστωσης, το οποίο διαθέτει αφενός τα χρηματοδοτικά κονδύλια και την απαιτούμενη εμπειρία προκειμένου να παρεμβαίνει κατά διαστήματα —μέσω του ΕΤΕ, των κοινοπραξιών και των συμπράξεων εγγυοδοσίας και των επαγγελματικών οργανώσεων— για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων συσσωρευμένων χρεών και είναι αφετέρου ικανό και πρόθυμο να συμβάλει στην καθιέρωση βέλτιστων προτύπων από πλευράς ευρωστίας, διαφοροποίησης και βελτίωσης της παραγωγής, διαφάνειας και καταπολέμησης της τοκογλυφίας (36).

4.4.8

Σύμφωνα με έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σχετικά με τις περιπτώσεις αφερεγγυότητας των μικροεπιχειρήσεων διαπιστώθηκε ότι, κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας στις σημαντικότερες χώρες της ΕΕ, οι περιπτώσεις αφερεγγυότητας δεν υπερβαίνουν το 4 % των χορηγηθέντων δανείων (37). Δεδομένου ότι το εν λόγω ποσοστό είναι χαμηλότερο του 5 %, αυτό σημαίνει ότι για την εγγύηση των δανείων που χορηγούνται από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολλαπλασιαστής ίσος με 20.

4.4.9

Με πολλαπλασιαστή 20 και με εγγύηση δανείου η οποία καλύπτει ποσοστό 50 % σε περίπτωση αφερεγγυότητας κάθε μεμονωμένου οφειλέτη, μια κοινοπραξία ή σύμπραξη εγγυοδοσίας με κεφάλαιο επιχειρηματικού κινδύνου της τάξεως του 1 εκατομμυρίου ευρώ θα μπορούσε να εγγυάται δάνεια ανερχόμενα μέχρι 40 εκατομμύρια ευρώ σε μεγάλο αριθμό επιχειρηματιών (38).

4.4.9.1

Το σύστημα των κοινοπραξιών και συμπράξεων εγγυοδοσίας κατέστησε δυνατή, μέσω της παροχής εγγυήσεων, τη διάθεση περίπου 6 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη χρηματοδότηση διαφόρων ιταλικών βιοτεχνικών επιχειρήσεων κατά το 2007.

4.4.10

Κάθε χρόνο κάνουν την εμφάνισή τους στην ΕΕ των 27 περίπου 500 000 νέες επιχειρήσεις. Ο αριθμός των επιχειρήσεων που παύουν να υπάρχουν είναι ελαφρώς χαμηλότερος (39). Το 99 % των επιχειρήσεων που ιδρύονται ετησίως αντιστοιχεί σε ΜΜΕ και μεταξύ αυτών τουλάχιστον οι 240 000 είναι επιχειρήσεις που απαρτίζονται μόνο από ένα άτομο (40).

4.4.11

Βάσει του παραδείγματος που αναφέρεται στο σημείο 4.4.9, με κεφάλαιο επιχειρηματικού κινδύνου 1 εκατομμυρίου ευρώ και με χρήση της χρηματοοικονομικής τεχνικής, θα μπορούσε να επιτευχθεί, στο πλαίσιο ενός Ταμείου Μικροπίστωσης, η εγγύηση δανείου ύψους 25 χιλιάδων ευρώ για 1 600 μικροεπιχειρηματίες.

4.5.1

Όπως έχει ήδη επισημανθεί, η πίστωση αποτελεί ένα από τα κυριότερα μέσα για την επίτευξη οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και για την υλοποίηση μιας «κοινωνικής οικονομίας της αγοράς».

4.5.2

Για αυτό το λόγο έκαναν σταδιακά την εμφάνισή τους και κέρδισαν έδαφος νέες θεωρήσεις της έννοιας της πίστωσης, στο πλαίσιο των οποίων επιδεικνύεται μεγαλύτερη ευαισθησία και παύει πλέον η πίστωση να γίνεται αντιληπτή αποκλειστικά και μόνο ως σχέση μεταξύ του πελάτη και του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, αλλά εκλαμβάνεται ως μέσο υψηλής κοινωνικής αξίας λόγω της συμβολής της στη δημιουργία καλύτερων και ασφαλέστερων θέσεων εργασίας και στην οικονομική ανάπτυξη.

4.5.3

Σύμφωνα με αυτή τη νέα και ευρύτερη θεώρηση, κρίνεται αναγκαία η κατανομή των κινδύνων που σχετίζονται με τη χορήγηση της πίστωσης μεταξύ περισσοτέρων φορέων.

4.5.4

Η κατανομή των κινδύνων μεταξύ περισσοτέρων φορέων:

4.5.5

Δυνάμει της κοινωνικής αξίας πρέπει η χορήγηση ενός δανείου να υπόκειται διαρκώς περισσότερο και διαρκώς αποτελεσματικότερα στην αρχή της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και οι εργοδότες να προετοιμαστούν δεόντως και να ενστερνιστούν τις αξίες της βιώσιμης ανάπτυξης.

4.5.6

Η περιβαλλοντική πιστοποίηση EMAS (41) θεωρείται καταλληλότερη από άλλες πιστοποιήσεις προκειμένου να τεθεί ως προϋπόθεση στο πλαίσιο μιας διαδικασίας χρηματοοικονομικής τεχνικής σχετικής με την κοινωνική αποστολή της πίστωσης.

4.5.7

Κατά τη διάρκεια αυτών των τελευταίων ετών, μόνο μερικές δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν τα κοινοτικά χρηματοδοτικά μέσα (42). Υφίσταται συνεπώς ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ της φαινομενολογίας του προβλήματος και των επιτευχθέντων αποτελεσμάτων, γεγονός το οποίο πρέπει να αποτελέσει κίνητρο για την εξέταση των αντικειμενικών δυνατοτήτων παρέμβασης με τη χρήση συστημάτων ικανών να μεγιστοποιήσουν τη συμμετοχή των χρηματοδοτικών ιδρυμάτων και να πολλαπλασιάσουν τα σχετικά αποτελέσματα.

4.5.8

Στις 20 και 21 Νοεμβρίου 1997, το έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λουξεμβούργου —το οποίο είχε ως μοναδικό σημείο στην ημερήσια διάταξή του την απασχόληση— επικύρωσε, μεταξύ άλλων, τρεις συγκεκριμένες πρωτοβουλίες προκειμένου να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να διατηρηθούν ανταγωνιστικές στις αγορές και ζήτησε από την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις με στόχο να επικουρηθούν οι οικονομικοί κύκλοι κατά τρόπο ώστε να ενισχύσουν και να αυξήσουν την απασχόληση. Αυτές οι τρεις πρωτοβουλίες ήταν οι εξής: ΕΜΤ-εκκίνηση (Μηχανισμός για τις τεχνολογικά προηγμένες επιχειρήσεις), JEV (Ευρωπαϊκή κοινή επιχείρηση) και ΜΜΕ-εγγυήσεις. Δύο από τις εν λόγω πρωτοβουλίες —ΕΜΤ-εκκίνηση και ΜΜΕ-εγγυήσεις— αποσκοπούσαν στη διευκόλυνση της πρόσβασης στην πίστωση.

4.5.8.1

Έως τα τέλη του 2005 περισσότερες από 277 000 ΜΜΕ είχαν επωφεληθεί των μηχανισμών (43) του προγράμματος για την ανάπτυξη και την απασχόληση και του MAP (πολυετούς προγράμματος).

4.5.8.2

Ο μηχανισμός εγγυήσεων υπέρ των ΜΜΕ είναι ένα από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά προγράμματα που προορίζονται για τις ΜΜΕ (44).

4.5.9

Όταν γίνεται λόγος για κεφάλαιο επιχειρηματικού κινδύνου στην περίπτωση των πολύ μικρών (23 εκατομμύρια επιχειρήσεις στην Ευρώπη) και των μικρών επιχειρήσεων (1,1 εκατομμύρια επιχειρήσεις στην Ευρώπη), εκ των οποίων το 90 % αντιστοιχεί σε ατομικές επιχειρήσεις ή προσωπικές εταιρείες, ουσιαστικά πραγματοποιείται αναφορά μόνο σε ποσοστό 5 έως 6 % του εν λόγω συνόλου.

4.5.10

Κατά συνέπεια, η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαίο να ενθαρρυνθούν νέες μορφές στήριξης της πίστωσης οι οποίες να καλύπτουν συγχρόνως και τις προσωπικές εταιρείες, όπως προβλέπεται για τα μέσα της χρηματοοικονομικής τεχνικής· ειδάλλως, η εφαρμογή τους θα παραμείνει ελλιπής παρακωλύοντας την ανάπτυξη των πολύ μικρών και των μικρών επιχειρήσεων κατά την έννοια του χρηματοοικονομικού πνεύματος.

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/29

1.1

Η εν λόγω πρόταση αποσκοπεί στην τροποποίηση της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου προσθέτοντας περιορισμούς κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης του διχλωρομεθανίου (DCM), όταν χρησιμοποιείται ως κύριο συστατικό διαβρωτικών χρωμάτων για βιομηχανική, επαγγελματική και καταναλωτική χρήση.

1.2

Αυτή είναι η τελευταία τέτοια τροποποίηση της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου προτού αντικατασταθεί την 1η Ιουνίου 2009 από τον κανονισμό (EΚ) 1907/2006 (REACH).

1.3

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις σημαντικές επιστημονικές και πολιτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Επιτροπή για την πρόταση και επίτευξη συμφωνίας σχετικά με μια αναλογική και αποτελεσματική από άποψη κόστους τροποποίηση, η οποία θα βελτιώσει, όπως απαιτεί η οδηγία 76/769/ΕΟΚ, τις συνθήκες λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και ταυτόχρονα θα εξασφαλίζει υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος.

1.4

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι όταν υπάρχουν υψηλές συγκεντρώσεις ατμού λόγω της υψηλής πτητικότητας του DCM, αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια των αισθήσεων και θάνατο. Αυτές οι συγκεντρώσεις ατμού οφείλονται σε ανεπαρκείς βιομηχανικές πρακτικές, καθώς και σε ελλιπή εξαερισμό. Τα στοιχεία για την ύπαρξη σοβαρού μόνιμου κινδύνου για τους καταναλωτές από την περιστασιακή οικιακή χρήση είναι λιγότερο ακράδαντα. Η πρόταση για απαγόρευση των πωλήσεων είναι ως εκ τούτου δυσανάλογη και, δεδομένων των γνωστών αλλά μέχρι στιγμής απροσδιόριστων ποσοτικά κινδύνων των εναλλακτικών προϊόντων και διεργασιών, φαίνεται απίθανο να οδηγήσει σε συνολική μείωση του χαμηλού ποσοστού καταγεγραμμένων ατυχημάτων.

1.5

Η ΕΟΚΕ σημειώνει επίσης, όπως άλλωστε και οι σύμβουλοι της Επιτροπής, ότι οι ειδικοί κίνδυνοι του DCM δεν καλύπτονται πλήρως από τα υπάρχοντα εικονογράμματα ή τις προειδοποιητικές φράσεις κινδύνου και τις οδηγίες προφύλαξης. Το ίδιο ισχύει όσον αφορά τους κινδύνους για τα παιδιά, συνήθως σε οικιακό περιβάλλον. Πρόκειται για μια ανεπάρκεια του συστήματος σήμανσης και όχι των προϊόντων ή των ανθρώπων. Ως εκ τούτου υποβάλλονται συστάσεις σχετικά με τη συσκευασία και τη σήμανση για τη διόρθωση αυτής της κατάστασης.

1.6

Παρατηρούνται και άλλα προβλήματα, μεταξύ των οποίων η έλλειψη συμφωνηθέντων ορίων επιχειρησιακής έκθεσης και οδηγιών ή κανονισμών ορθής βιομηχανικής πρακτικής. Σε αυτό το πλαίσιο, οι γερμανικοί κανόνες TRGS 612 αποτελούν εξαιρετικό μοντέλο.

1.7

Μια σειρά άλλων γενικών παρατηρήσεων υποβάλλονται προς εξέταση από την Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη με την ελπίδα επίτευξης συμφωνίας. Η αδυναμία επίτευξης συμφωνίας θα οδηγήσει σε κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς. Οι χρήστες εντός και εκτός χώρου εργασίας θα παραμένουν σε κίνδυνο.

2.1

Όπως προαναφέρεται, ο κανονισμός (EΚ) αριθ. 1907/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισμούς των χημικών προϊόντων (REACH) θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιουνίου 2009. Ο κανονισμός αυτός θα καταργήσει και θα αντικαταστήσει διάφορους υπάρχοντες κανονισμούς και οδηγίες του Συμβουλίου και της Επιτροπής, μεταξύ των οποίων η οδηγία 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 27ης Ιουλίου 1976, όσον αφορά τους περιορισμούς κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης μερικών επικίνδυνων ουσιών και παρασκευασμάτων.

2.2

Το Παράρτημα I της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου ορίζει τους ειδικούς περιορισμούς κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης μερικών επικίνδυνων ουσιών και παρασκευασμάτων που έχουν συμφωνηθεί και εφαρμοσθεί τα τελευταία 30 χρόνια. Την 1η Ιουνίου 2009 οι περιορισμοί αυτοί θα γίνουν ο ακρογωνιαίος λίθος του Παραρτήματος XVII του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH).

2.3

Προηγούμενες τροποποιήσεις της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ του Συμβουλίου (ήτοι για την προσθήκη περαιτέρω περιοριστικών μέτρων) είχαν τη μορφή οδηγιών προς εφαρμογή από τα κράτη μέλη. Αυτή η πρόταση ωστόσο της Επιτροπής είναι για μια απόφαση που θα έχει άμεση ισχύ παρά για μια οδηγία. Ως εκ τούτου δεν θα απαιτείται μεταφορά στις αντίστοιχες εθνικές νομοθεσίες, οι οποίες θα πρέπει επίσης να καταργηθούν την 1η Ιουνίου 2009 με την έναρξη ισχύος του κανονισμού EΚ αριθ. 1907/2006 (REACH).

2.4

Όλες οι μεταγενέστερες προτάσεις για περιορισμούς κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης επικίνδυνων ουσιών ή παρασκευασμάτων θα εμπίπτουν στον κανονισμό EΚ αριθ. 1907/2006 (REACH).

2.5

Οι ουσίες (και τα παρασκευάσματα που τις περιέχουν) για τις οποίες κρίνονται απαραίτητοι οι περιορισμοί κυκλοφορίας στην αγορά και χρήσης, προέκυψαν γενικά από αξιολογήσεις ορισμένων «ουσιών προτεραιότητας» που ορίστηκαν από τα κράτη μέλη και δημοσιεύτηκαν σε τέσσερις πίνακες προτεραιότητας μεταξύ του 1994 και του 2000 δυνάμει του κανονισμού (ΕΟΚ) 793/93 του Συμβουλίου.

2.6

Διάφορες ουσίες που δεν συμπεριλαμβάνονται σε αυτούς τους πίνακες έχουν επίσης αξιολογηθεί για τον αντίκτυπό τους στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, και έχουν κατατεθεί προτάσεις για περιορισμό της κυκλοφορίας τους στην αγορά και της χρήσης τους, στο πλαίσιο εξέτασης νέων προβλημάτων κατ' αίτημα των κρατών μελών. Το DCM ανήκει σε αυτήν την κατηγορία. Για διάφορους λόγους πολλά κράτη μέλη έχουν ήδη επιβάλει ή προσπαθούν να επιβάλουν περιορισμούς όσον αφορά τη χρήση του, ιδίως ως συστατικού διαβρωτικών χρωμάτων. Άλλα κράτη μέλη θεωρούν αυτά τα μέτρα δυσανάλογα, δαπανηρά και πιθανά να οδηγήσουν σε λιγότερο ικανοποιητικά αποτελέσματα για τους χρήστες. Υπάρχει σειρά αποδείξεων (ή έλλειψη αποδείξεων) για την υπεράσπιση ή την αντίκρουση και των δύο θέσεων.

2.7

Η πρώτη πλήρης αναθεώρηση της πρότασης στο Συμβούλιο πραγματοποιήθηκε στις αρχές Ιουνίου. Εάν επιτευχθεί συμβιβασμός εντός των επόμενων μηνών, τότε η πρόταση έχει ελπίδες να προχωρήσει, όπως έχει προγραμματισθεί. Εάν δεν συμβεί αυτό, τότε η πρόταση θα αποτύχει. Σε αυτήν την περίπτωση η εσωτερική αγορά των διαβρωτικών χρωμάτων με συστατικό το DCM θα παραμείνει κατακερματισμένη και μπορεί να γίνει ακόμα περισσότερο. Κατά συνέπεια το DCM θα αξιολογηθεί εν ευθέτω χρόνω δυνάμει του κανονισμού ΕΚ αριθ. 1907/2006 (REACH), με τη χρήση του στη διαδικασία αποβαφής να είναι μια από τις πολλές περιπτώσεις έκθεσης προς εξέταση. Είναι προφανώς αβέβαιο ποιο θα είναι το αποτέλεσμα ή πότε θα κατατεθεί μια τελική σύσταση.

3.1

Το διχλωρομεθάνιο (DCM) είναι ένας άχρωμος αλογονωμένος αλειφατικός υδρογονάνθρακας χαμηλού σημείου ζέσης με ήπια γλυκιά οσμή. Για πολλά χρόνια χρησιμοποιείται ευρέως ως ισχυρός διαλύτης με χαμηλή αναφλεξιμότητα στην παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων, αερολυμάτων και κολλών, σε διεργασίες όπως η αποβαφή και η απολίπανση μετάλλων, και ως διαλύτης εκχύλισης για την παρασκευή τροφίμων.

3.2

Παρόλο που θεωρείται ένας από τους ασφαλέστερους αλογονωμένους υδρογανάνθρακες χαμηλού μοριακού βάρους, το DCM πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή. Στην Ευρώπη χαρακτηρίζεται ως καρκινογόνος παράγοντας κατηγορίας 3, ήτοι είναι «μια ουσία που προκαλεί ανησυχία λόγω πιθανών καρκινογόνων επιπτώσεων για τον άνθρωπο, αλλά για την οποία οι διαθέσιμες πληροφορίες δεν είναι κατάλληλες για μια ικανοποιητική αξιολόγηση». Ως εκ τούτου πρέπει να φέρει την ένδειξη R40 («περιορισμένες αποδείξεις καρκινογόνων επιπτώσεων»). Αποτελεί επίσης ουσία προτεραιότητας δυνάμει της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα.

3.3

Μεγαλύτερη ανησυχία ωστόσο προκαλεί το γεγονός ότι είναι επίσης ένα ισχυρό ναρκωτικό που αποδυναμώνει το κεντρικό νευρικό σύστημα και οδηγεί σε απώλεια αισθήσεων ή θάνατο. Αυτό έχει προκαλέσει μια σειρά ατυχημάτων και θανάτων που συνδέονται γενικά με επισφαλείς εργασιακές πρακτικές και υπερβολική έκθεση κατά τη διάρκεια βιομηχανικής χρήσης σε ανοικτές δεξαμενές ή επαγγελματικής χρήσης μεγάλης κλίμακας. Η χρήση σε κλειστά συστήματα, όπου αυτό είναι εφικτό, καταργεί αυτούς τους κινδύνους.

3.4

Τα επίπεδα παραγωγής του DCM στην Ευρώπη (στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, τις Κάτω Χώρες, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρουμανία) σημειώνουν αργή πτώση, καθώς άλλα προϊόντα καθίστανται διαθέσιμα. Από τους περίπου 240 000 τόνους που κατασκευάζονται σήμερα στην Ευρώπη, περίπου 100 000 τόνοι εξάγονται. 30-50 % από το υπόλοιπο διατίθεται στη φαρμακευτική βιομηχανία και 10-20 % προς πώληση ως «παρθένο» DCM σε διαβρωτικά χρώματα. Το ανακυκλωμένο DCM από τη φαρμακευτική βιομηχανία εξασφαλίζει παρόμοιες ποσότητες. Η εν λόγω πρόταση αφορά αποκλειστικά τη χρήση του DCM στη διαδικασία αποβαφής.

3.5

Η αποβαφή είναι γνωστή στα περισσότερα νοικοκυριά ως μια απαραίτητη διαδικασία για τη συντήρηση και διακόσμηση ξύλινων, μεταλλικών, πέτρινων και γύψινων αντικειμένων και επιφανειών εντός και εκτός του σπιτιού. Υπάρχουν επίσης ορισμένες πιο εξειδικευμένες αγορές, όπως η αποκατάσταση έργων τέχνης, η αφαίρεση των γκράφιτι και η εκ νέου βαφή μεγάλων κινητών αντικειμένων όπως τρένων και αεροπλάνων.

3.6

Τα διαβρωτικά χρώματα υποδιαιρούνται σχεδόν αυθαίρετα σε 3 κατηγορίες: «βιομηχανικά» (ήτοι με συνεχή εκτενή χρήση στον τόπο παραγωγής), «επαγγελματικά» (ειδικοί, κατασκευαστές και διακοσμητές σε διάφορους χώρους) και «καταναλωτικά» (άτομα που περιστασιακά εκτελούν εργασίες συντήρησης του σπιτιού).

3.7

Οι αριθμοί πραγματικών περιστατικών για κάθε ομάδα δεν είναι εύκολο να προσδιορισθούν. Δεδομένου ότι τα συμπτώματα υπερβολικής δόσης DCM μοιάζουν με αυτά της καρδιακής προσβολής, ενδέχεται να έχουν γίνει (ή να μην έχουν γίνει) λιγότερες αναφορές περιστατικών. Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην Επιτροπή από συμβούλους RPA δείχνουν 3-4 περιστατικά ετησίως στην Ευρώπη λόγω της χρήσης διαβρωτικών χρωμάτων με DCM κατά τα είκοσι τελευταία χρόνια, εκ των οποίων 1 κάθε χρόνο ήταν θανατηφόρο. Τα περιστατικά θανάτων συγκεντρώνονταν στη Γαλλία (6), τη Γερμανία (6) και το Ηνωμένο Βασίλειο (5), ενώ τα ατυχήματα συγκεντρώνονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο (36), τη Σουηδία (12) και τη Γαλλία (6). Στη Νότια Ευρώπη μόνο ένα περιστατικό έχει καταγραφεί την υπό εξέταση περίοδο (1930-2007) — ένα βιομηχανικό θανατηφόρο ατύχημα στην Ισπανία το 2000. Οι τοπικές κλιματικές συνθήκες και οι εργασιακές πρακτικές μπορεί επίσης να έχουν σχέση. Σε ζεστά κλίματα, τα παράθυρα είναι πάντα ανοικτά, ο εξαερισμός είναι καλός και οι κίνδυνοι αμελητέοι. Σε ψυχρότερα κλίματα μπορεί να συμβαίνει το αντίθετο.

3.8

Τα θανατηφόρα περιστατικά μοιράζονται ισομερώς μεταξύ των βιομηχανικών και επαγγελματικών χρηστών. Ο μεγαλύτερος αριθμός μη θανατηφόρων περιστατικών σημειώθηκε κατά τη χρήση από «επαγγελματίες». Σύμφωνα με τις σχετικές αναφορές, οι αιτίες θανάτων οφείλονταν σχεδόν αποκλειστικά σε ελλιπή εξαερισμό και ανεπαρκή χρήση προσωπικού προστατευτικού εξοπλισμού, ιδίως σε μεγάλες ανοικτές δεξαμενές.

3.9

Ένα πιθανό θανατηφόρο περιστατικό για έναν καταναλωτή (ή επαγγελματία) στη Γαλλία το 1993 δεν μπορεί να επαληθευτεί σήμερα και ως εκ τούτου αυτό το ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο αμφισβητείται. Ο μοναδικός άλλος θάνατος που έχει καταγραφεί για καταναλωτή ήταν στις Κάτω Χώρες το 1960. Λοιποί παράγοντες μπορεί να έχουν σχέση.

3.10

Εναλλακτικές ουσίες για χημικά διαβρωτικά χρώματα με DCM φυσικά υπάρχουν. Συνήθως χωρίζονται σε 3 κατηγορίες: «φυσική/μηχανική αποβαφή» (προσάμμωση, απόξεση, ανατίναξη), «πυρολυτική-θερμική αποβαφή» (σε φούρνους, πάνω σε ζεστά ρευστοποιημένα στρώματα ή χρησιμοποιώντας φλογοβόλα), και «χημική αποβαφή» (χρησιμοποιώντας διαλύτες υψηλής ισχύος, όπως το DCM, ή διαβρωτικά εξόχως αλκαλικά υγρά ή αλοιφές, ή μείγματα με μυρμηκικό οξύ ή υπεροξείδιο του υδρογόνου). Κάθε διεργασία μπορεί να είναι επιτυχημένη και μπορεί να αποτελεί την ενδεδειγμένη οδό υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Όλες θέτουν κινδύνους με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, είτε λόγω σωματιδίων, θερμότητας, φωτιάς, έκρηξης, οφθαλμικού ή δερματικού ερεθισμού είτε λόγω της σύνθεσης των στρώσεων που αφαιρούνται, κυρίως του μολύβδου από χρώματα που χρησιμοποιούνταν πριν το 1960. Με πολλαπλές στρώσεις που χρονολογούνται πριν 100 χρόνια ή περισσότερο, σε παλιές αλλά ακόμα λειτουργικές ή και πολυπόθητες κατοικίες, ή με ευαίσθητες επιφάνειες που δεν πρέπει να πάθουν ζημιά, χρειάζονται περισσότερες από μία προσεγγίσεις και κάποιος βαθμός πειραματισμού.

3.11

Κανένα στοιχείο δεν έχει παρουσιασθεί σχετικά με το συνολικό μερίδιο αγοράς αυτών των ποικίλων εναλλακτικών ουσιών στο πλαίσιο των 3 κατηγοριών ή για το διαφορετικό κόστος ανά τετραγωνικό μέτρο αποβαφής. Το DCM θεωρείται ο ευρύτερα διαδεδομένος διαλύτης, ιδίως στον καταναλωτικό τομέα, ενώ δημοφιλείς είναι και οι εφαρμογές με καυστική σόδα. Ακόμη και στο πλαίσιο των χημικών ουσιών, οι συγκριτικές κοστολογήσεις είναι δύσκολες. Υπάρχει μια γενική συμφωνία ότι τα διαβρωτικά χρώματα με DCM είναι φθηνότερα από ανταγωνιστικά προϊόντα σε επίπεδο ποσότητας. Το πλεονέκτημα αυτό θα πάψει πιθανόν να ισχύει, εάν ληφθεί υπόψη το πλήρες κόστος του προστατευτικού εξοπλισμού (εφόσον χρησιμοποιείται) και της διάθεσης αποβλήτων (κατά περίπτωση).

3.12

Το συνολικό κόστος καθορίζεται επίσης από τους χρόνους απόδοσης. Προϊόντα και διεργασίες με πιο αργή δράση αλλά πιο ακίνδυνα αυξάνουν το κόστος των εργασιών και μειώνουν τα κέρδη. Οι διαλύτες με υψηλό σημείο ζέσης επιτρέπουν την επίστρωση μεγαλύτερων επιφανειών με μία φορά, αλλά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να δράσουν. Για έναν καταναλωτή, οι μικρές εκθέσεις αντικαθίστανται από μεγαλύτερες εκθέσεις και πιθανόν μεγαλύτερη οικιακή δυσλειτουργία. (Η υπόθεση των RPA ότι οι καταναλωτές έχουν άνεση χρόνου «διότι συνήθως κάνουν εργασίες αποβαφής τον ελεύθερο χρόνο τους» είναι σίγουρα προς αμφισβήτηση). Για όλους τους χρήστες, νέες μέθοδοι εργασίας και αλλαγές στη ροή εργασιών θα γίνουν απαραίτητες. Για το βιομηχανικό χρήστη, κάθε πέρασμα σε προϊόντα με υδατική βάση μειώνει το κόστος του εξαερισμού, αλλά αυξάνει σημαντικά το κόστος των δεξαμενών και σωληνώσεων για την ελαχιστοποίηση της διάβρωσης. Λαμβάνοντας υπόψη όλες αυτές τις παραμέτρους, η πρόβλεψη του αντικτύπου οποιουδήποτε περιορισμού σε οποιαδήποτε διεργασία είναι εξαιρετικά δύσκολη. Υπό αυτές τις συνθήκες οι καταναλωτές κινδυνεύουν ιδιαίτερα, καθώς υπάρχουν λίγες αποδείξεις, δεδομένων των συγκρουόμενων απόψεων σε κυβερνητικό επίπεδο, ότι οι επιλογές τους για εναλλακτικά προϊόντα ή διεργασίες είναι προς όφελός τους.

3.13

Μία από τις δημοφιλείς εναλλακτικές ουσίες του DCM ως διαλύτη, η μεθυλο-2 πυρρολιδόνη (NMP), χαρακτηρίστηκε πρόσφατα ως «τοξική για την αναπαραγωγή κατηγορίας 2», γεγονός που θα οδηγήσει σε απαγόρευση των πωλήσεων των σκευασμάτων που την περιέχουν στο ευρύ κοινό (αλλά όχι σε επαγγελματικούς ή βιομηχανικούς χρήστες). Λοιποί διαλύτες όπως η διοξολάνη 1,3, είναι ιδιαίτερα εύφλεκτοι.

3.14

Συστήματα που βασίζονται σε διβασικούς εστέρες (DBE) —μείγματα αδιπικού, ηλεκτρικού και γλουταρικού διμεθυλίου— είναι επί του παρόντος οι πιο ελπιδοφόρες εναλλακτικές ουσίες, με ελάχιστα στοιχεία ότι υπάρχουν τυχόν σημαντικές ανησυχίες για την ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον. Το διμεθυλοσουλφοξείδιο (DMSO) και η βενζυλική αλκοόλη φαίνονται επίσης σχετικά «ασφαλείς». Ωστόσο, το εάν κάποια από αυτές τις ουσίες θεωρείται αποτελεσματική από άποψη κόστους από τους χρήστες της εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, και η ενδεχόμενη επιλογή τους ως «ασφαλών» εναλλακτικών ουσιών ευρείας χρήσης δεν μπορεί να εξασφαλισθεί.

3.15

Γενικά είναι σαφές ότι δεν υπάρχει μια απόλυτα αποδεκτή προσέγγιση και ότι ένα ακατάλληλο μέτρο μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σημερινού, σχετικά χαμηλού, ποσοστού καταγεγραμμένων περιστατικών. Η δυσκολία έγκειται στον προσδιορισμό μιας λύσης που να ικανοποιεί όλα τα μέρη, ιδίως τα κράτη μέλη με διαφορετικές εμπειρίες και εύλογα άκαμπτες θέσεις.

4.1

Η πρόταση της Επιτροπής αποσκοπεί στην προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος, διατηρώντας ταυτόχρονα τις συνθήκες της εσωτερικής αγοράς του διχλωρομεθανίου, ιδίως όταν αυτό χρησιμοποιείται ως κύριο συστατικό διαβρωτικών χρωμάτων για βιομηχανική, επαγγελματική και καταναλωτική χρήση.

4.2

Η πρόταση αποσκοπεί στην απαγόρευση των πωλήσεων διαβρωτικών χρωμάτων με DCM στο ευρύ κοινό και σε επαγγελματίες, εξαιρουμένων όσων λαμβάνουν ειδική εκπαίδευση και άδεια από τις αρμόδιες αρχές στα κράτη μέλη. Οι πωλήσεις σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις θα επιτρέπονται μόνον όταν εφαρμόζεται μια σειρά προστατευτικών μέτρων, ιδίως αποτελεσματικός εξαερισμός και παροχή και χρήση κατάλληλου προσωπικού προστατευτικού εξοπλισμού. Όλα τα σκευάσματα με DCM θα πρέπει να φέρουν ανεξίτηλα την ένδειξη «αποκλειστικά για βιομηχανική και επαγγελματική χρήση» (και μόνον για όσους έχουν κατάλληλη άδεια).

4.3

Κανένα νέο διαβρωτικό χρώμα με DCM δεν θα πρέπει να διατεθεί στην αγορά για το ευρύ κοινό ή τους επαγγελματίες εντός 12 μηνών από την έναρξη ισχύος της Απόφασης. Όλες οι πωλήσεις σε αυτές τις δύο ομάδες χρηστών θα απαγορευθούν μετά το πέρας πρόσθετης δωδεκάμηνης περιόδου.

4.4

Η Απόφαση θα τεθεί σε ισχύ την τρίτη ημέρα μετά την ημερομηνία δημοσίευσής της στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ.

4.5

Η πρόταση συνοδεύεται από ένα επεξηγηματικό μνημόνιο και ένα έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (έκθεση εκτίμησης αντικτύπου). Περαιτέρω υλικό υπάρχει στις εκτιμήσεις αντικτύπου, τις οποίες έχουν προετοιμάσει για την Επιτροπή εξωτερικοί σύμβουλοι (RPA, TNO), ή σε εκθέσεις για ειδικά θέματα (ETVAREAD, σχετικά με την αποτελεσματικότητα των επιβραδυντικών ατμού). Αυτές έχουν μελετηθεί με τη σειρά τους από την κατάλληλη επιστημονική επιτροπή (SCHER). Δεν υπάρχει καμία επίσημη έκθεση αξιολόγησης κινδύνου της ΕΕ, καθώς το DCM δεν ορίστηκε από κανέναν φορέα ως ουσία προτεραιότητας, παρά τις ανησυχίες που έχουν ήδη σημειωθεί.

4.6

Ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ (και άλλες σημαντικές οικονομίες και εμπορικοί εταίροι όπως η Ελβετία και οι ΗΠΑ) διενήργησαν επίσης μελέτες για να υποστηρίξουν ιδιαίτερες και συχνά αντικρουόμενες κανονιστικές και πολιτικές θέσεις. Οι ενδιαφερόμενες βιομηχανίες παρείχαν πληθώρα δεδομένων σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα διαφόρων προϊόντων και διεργασιών. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι και αυτά είναι συγκρουόμενα. Παρατηρήσεις άλλων φορέων καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής εβδομάδας υγείας και ασφάλειας «Ασφαλείς κατασκευές» το 2004, μετά από μια διάσκεψη εμπειρογνωμόνων της δανικής ένωσης ελαιοχρωματιστών. Σύμφωνα με την RPA, τον Απρίλιο του 2007 οι BEUC, EMCEF και ETUC δεν είχαν ακόμα εκφράσει επίσημες θέσεις.

5.1

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Επιτροπή για την υποβολή μιας αναλογικής και αποτελεσματικής από άποψη κόστους τροποποίησης της οδηγίας 76/769/ΕΟΚ για τη χρήση του DCM ως διαλύτη αποφαβής. Ελάχιστα περιστατικά έχουν αναφερθεί και επαληθευτεί. Μπορεί να υπήρχε ή και να μην υπήρχε ελλιπής αναφορά. Η υπάρχουσα νομοθεσία δεν τηρείται πάντα και όσον αφορά τη σήμανση είναι ανεπαρκής. Υπάρχουν εναλλακτικά προϊόντα και διαδικασίες, όμως δεν έχουν αξιολογηθεί και θέτουν κινδύνους. Υπάρχουν καλοί λόγοι για τους οποίους οι θέσεις των κρατών μελών διαφέρουν. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι το γενικό αποτέλεσμα θα είναι θετικό για κάποια από τις ομάδες κινδύνου.

5.2

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει επίσης ότι, λόγω των χρονικών περιορισμών, αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία θέσπισης τυχόν μέτρων δυνάμει της προαναφερθείσας οδηγίας. Εάν μια κοινή θέση μεταξύ των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν μπορεί να συμφωνηθεί και η προτεινόμενη απόφαση (ή κάποια παραλλαγή της) δεν μπορεί να υιοθετηθεί και να υλοποιηθεί, δεν θα υπάρχει καμία περαιτέρω δράση μέχρι την αξιολόγηση του DCM και όλων των χρήσεών του στο πλαίσιο του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1907/2006 (REACH).

5.3

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι μια τέτοια καθυστέρηση είναι περιττή και ανεπιθύμητη σε σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας όλων των χρηστών εντός ή εκτός του χώρου εργασίας. Επίσης, η ΕΟΚΕ δεν θα επιθυμούσε τυχόν κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς για αυτό ή για οποιοδήποτε άλλο θέμα. Η ανάγκη εξεύρεσης βάσης συμφωνίας θα πρέπει να είναι προφανής σε όλους τους ενδιαφερομένους. Αυτή η βάση συμφωνίας θα πρέπει να αποσκοπεί στη διαχείριση των κινδύνων και όχι στην αντικατάσταση ενός κινδύνου από έναν άλλο.

5.4

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι το DCM μπορεί να κατασκευάζεται, να αποθηκεύεται, να μεταφέρεται και να χρησιμοποιείται με ασφάλεια σε κλειστά συστήματα. Το DCM δεν είναι εύφλεκτο και δεν συμβάλει στη δημιουργία τροποσφαιρικού όζοντος. Ωστόσο, σε ανοικτά συστήματα, για παράδειγμα κατά τη διαδικασία αποβαφής, το DCM παρουσιάζει σαφώς κινδύνους λόγω της πτητικότητάς του (εξατμίζεται γρήγορα), της πυκνότητας του συνακόλουθου ατμού (συγκεντρώνεται στο χαμηλότερο σημείο ή όπου υπάρχει ελλιπής εξαερισμός) και της λειτουργίας του ως ναρκωτικού (προκαλεί απώλεια των αισθήσεων και θάνατο). Όλοι αυτοί οι παράγοντες δημιουργούν αυξημένους κινδύνους για τα παιδιά. Το DCM ανήκει επίσης στους καρκινογόνους παράγοντες της κατηγορίας 3 και ακριβώς αυτός ο πιθανός κίνδυνος κυριαρχεί στη σχετική σήμανση κάθε προϊόντος που περιέχει DCM.

5.5

Οι RPA και άλλοι σημειώνουν ότι η σήμανση αυτή είναι παραπλανητική και αναποτελεσματική για την προστασία των χρηστών εντός ή εκτός του χώρου εργασίας. Δεν υπάρχουν προειδοποιητικές φράσεις κινδύνου ή οδηγίες προφύλαξης ή σχετικά εικονογράμματα στο πλαίσιο της υπάρχουσας νομοθεσίας ούτε αντίστοιχα στο πλαίσιο του αναθεωρημένου Γενικού Εναρμονισμένου Συστήματος Ταξινόμησης και Σήμανσης των Ηνωμένων Εθνών που να προειδοποιούν αποτελεσματικά για τον κίνδυνο νάρκωσης (και τον επακόλουθο κίνδυνο θανάτου) ή για το σοβαρό κίνδυνο για τα παιδιά (που φυσικά ισχύει για πολλά προϊόντα και διεργασίες σε οικιακές συνθήκες).

5.6

Η έμφαση στον πιθανό αλλά μη αποδεδειγμένο μέχρι σήμερα κίνδυνο καρκινογένεσης είναι επίσης παραπλανητική. Η επιτροπή SCHER, στη γνωμοδότησή της για τη έκθεση ETVAREAD σχετικά με τα επιβραδυντικά ατμού, σημείωσε ότι ο μηχανισμός μεταβολισμού σε ένα ποντίκι δεν είναι ο ίδιος με τον αντίστοιχο ενός ανθρώπου και ως εκ τούτου το DCM επί τη βάση των σχετικών αποδείξεων είναι απίθανο να είναι καρκινογόνο. Υπάρχουν ελάχιστες αποδείξεις που βασίζονται σε πραγματική χρήση. Τα αποτελέσματα δύο μεγάλων επιδημιολογικών μελετών για ομάδες που έχουν εκτεθεί σε DCM σε άλλες βιομηχανίες στις ΗΠΑ αναμένονται ακόμα. Στην ΕΕ ομάδες μπορεί να έχουν εκτεθεί σε άλλους γνωστούς καρκινογόνους παράγοντες όπως το στυρόλιο. Οι RPA δεν παρουσίασαν για αυτήν την περίπτωση καμία απόδειξη πραγματικών κινδύνων λόγω της έκθεσης στο DCM που χρησιμοποιείται κατά τη διαδικασία αποβαφής. Η προβλεπόμενη φράση R68 («πιθανός κίνδυνος μόνιμων επιδράσεων») δεν είναι η πλέον κατάλληλη υπό αυτές τις συνθήκες.

5.7

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι τα στατιστικά στοιχεία που υπέβαλαν οι RPA σχετικά με τα περιστατικά της περιόδου 1930-2007 παρουσιάζουν σαφώς τους κινδύνους της υπερβολικής έκθεσης στο DCM, συνήθως λόγω ακατάλληλων εργασιακών πρακτικών. Τα αντίστοιχα στοιχεία για εναλλακτικές διαδικασίες και προϊόντα δεν συγκεντρώθηκαν. Ο βαθμός, ωστόσο, στον οποίο αυτά τα δεδομένα μπορούν να ισχύουν για τη χρήση από «επαγγελματίες» ή «καταναλωτές» σε οικιακό περιβάλλον είναι αμφισβητήσιμος. Οι ενδείξεις χρόνιων (μακροπρόθεσμων) επιπτώσεων στην υγεία σε βιομηχανικό περιβάλλον μπορεί (μπορεί και όχι) να προμηνύουν προβλήματα σε περίπτωση οξείας (βραχυπρόθεσμης) έκθεσης των καταναλωτών. Τα στατιστικά στοιχεία ατυχημάτων, που πιθανόν να είναι αυτά, είναι πιο δύσκολο να υπολογιστούν.

5.8

Οι μελέτες υπογράμμισαν επίσης την έλλειψη ενιαίων επιπέδων έκθεσης σε χώρους εργασίας ανά την ΕΕ. Τα όρια διαφέρουν σημαντικά για μια ουσία (DCM) μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ ουσιών (π.χ. DCM v DBE ή DMSO). Οι κατασκευαστές πρέπει να αναγνωρίζουν την υποχρέωσή τους να φροντίζουν τους εργαζομένους τους, ενώ οι ρυθμιστές πρέπει να παρέχουν ένα σαφές ενιαίο τεκμηριωμένο ρυθμιστικό πλαίσιο για το σκοπό αυτό.

5.9

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ έλαβε ιδιαίτερα υπόψη τους τεχνικούς κανόνες για επικίνδυνες ουσίες TRGS 612 όσον αφορά τα εναλλακτικά προϊόντα των διαβρωτικών χρωμάτων με DCM του γερμανικού ομοσπονδιακού υπουργείου εργασίας και κοινωνικών υποθέσεων (BMAS) του Φεβρουαρίου 2006. Πρόκειται για ένα μοντέλο, το οποίο θα μπορούσαν να εφαρμόσουν και άλλοι για την ασφάλεια στο χώρο εργασίας, και είναι σημαντικά πιο αναλυτικό από την τρέχουσα πρόταση της Επιτροπής.

5.10

Με βάση τα προαναφερθέντα, η ιεραρχία των ερωτημάτων προς απάντηση (α) μπορεί να γίνει η διεργασία ασφαλέστερη μέσω της υποκατάστασης; (β) αν όχι, γιατί; (γ) έχουν ληφθεί όλα τα κατάλληλα μέτρα για να είναι ο χώρος εργασίας ασφαλής; θα πρέπει να τηρείται στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι πιθανοί κίνδυνοι, καθώς και τα πλεονεκτήματα, των εναλλακτικών διεργασιών και προϊόντων θα πρέπει να αναγνωρίζονται πλήρως. Πάνω από όλα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη των πιθανών αποτελεσμάτων οποιασδήποτε απόφασης για κατάργηση σημαντικής ποσότητας ενός υλικού από την αγορά. Τι θα κάνουν οι χρήστες και η επιλογή τους θα βελτιώσει την προσωπική τους ασφάλεια;

5.11

Ενδεικτικά αναφέρεται το παράδειγμα ενός κράτους μέλους που έχει ήδη επιβάλει απαγόρευση των προϊόντων με DCM τόσο σε βιομηχανικούς όσο και επαγγελματικούς χρήστες. Πρόκειται για μια απαγόρευση στις πωλήσεις των προϊόντων που περιέχουν DCM και όχι στο ίδιο το DCM. Ένα ισχυρό διαβρωτικό χρώμα μπορεί βέβαια να παραχθεί με την ανάμειξη DCM και μεθανόλης στο σημείο χρήσης. Το προϊόν που προκύπτει είναι φθηνότερο αλλά στερείται των τασιενεργών ουσιών και επιβραδυντικών ατμού που αυξάνουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του αντίστοιχου εμπορικού προϊόντος. Αυτό είναι συνεπώς ένα ανεπιθύμητο αποτέλεσμα.

5.12

Όπως παρατηρούν οι RPA και η Επιτροπή, οι διαχωρισμοί μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών χρηστών δεν δικαιολογούνται ούτε τηρούνται εύκολα στην πραγματικότητα. Η μόνη πραγματική διαφορά είναι ότι οι συνεχείς επιχειρήσεις αποβαφής υψηλής απόδοσης σε ενιαίο χώρο απαιτούν μεγάλες ανοικτές δεξαμενές χημικών ουσιών στις οποίες βυθίζονται τα προϊόντα. Οι επιχειρήσεις εκτός χώρου παραγωγής δεν προϋποθέτουν γενικά τη βύθιση και έτσι δεν περιλαμβάνουν μεγάλες ανοικτές δεξαμενές. Οι ενιαίες μονάδες καλύπτονται από άλλες οδηγίες, για παράδειγμα για τις εκπομπές διαλυτών και για την ποιότητα των λυμάτων, οι οποίες θα πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά. Οι λοιπές επιχειρήσεις εξαρτώνται περισσότερο από την προσοχή και την κοινή λογική του ατόμου. Όταν υπάρχει φυσικά εργοδότης, η ευθύνη είναι δική του να εξασφαλίσει το καλύτερο δυνατό εργασιακό περιβάλλον για τους εργαζομένους του.

5.13

Η «επαγγελματική» κατηγορία θα πρέπει επίσης να υποδιαιρείται ανάμεσα σε εκείνους που ασχολούνται μόνιμα με τις εξειδικευμένες υπηρεσίες καθαρισμού (π.χ. αφαίρεση γκράφιτι, αποκατάσταση προσόψεων, τρένων και αεροπλάνων) και σε εκείνους που χρειάζονται μόνο περιστασιακά να αφαιρέσουν βαφές (χτίστες, διακοσμητές και «καταναλωτές») ως απαραίτητη αλλά χρονοβόρα προεργασία για μια πιο επικερδή δραστηριότητα. Οι ανάγκες, οι ικανότητες και οι αδυναμίες αυτής της τελευταίας ομάδας είναι ίδιες και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα.

5.14

Τέλος, έχει υποβληθεί μια πρόταση σχετικά με την εκπαίδευση και την αδειοδότηση ορισμένων χρηστών κατά παρέκκλιση για την επίτευξη συμβιβασμού μεταξύ των διαφόρων απόψεων. Ωστόσο είναι δύσκολη η εξίσωση της χρήσης διαβρωτικών χρωμάτων που περιέχουν DCM με τις περιπτώσεις αφαίρεσης αμιάντου ή χειρισμού πυρηνικών αποβλήτων, για τις οποίες απαιτούνται σίγουρα άδειες. Δεδομένου του υψηλού κόστους εγκατάστασης και παρακολούθησης ενός τέτοιου συστήματος, δύσκολα αυτή η πρόταση θα καλύψει τις ανάγκες των ενδιαφερομένων.

6.1

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η ΕΟΚΕ δεν πιστεύει ότι η παρούσα πρόταση είναι αναλογική ή από μόνη της ικανή να οδηγήσει σε λιγότερα περιστατικά εντός ή εκτός του χώρου εργασίας. Δεδομένων των μεγάλων πραγματικών και πολιτικών διαφορών μεταξύ των κρατών μελών, πρέπει να συνεκτιμηθούν και να υλοποιηθούν άλλες προσεγγίσεις χωρίς καθυστέρηση.

6.2

Πρόκειται για αλλαγές στη συσκευασία και τη σήμανση των διαβρωτικών χρωμάτων με DCM για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου ατυχήματος και για την υπογράμμιση των πραγματικών κινδύνων. Οι πωλήσεις σε οποιονδήποτε που δεν ασχολείται μόνιμα με δραστηριότητες αποβαφής εντός ή εκτός του χώρου εργασίας, είτε θεωρείται «επαγγελματίας» είτε «καταναλωτής», θα πρέπει να περιορισθούν σε 1L κατά ανώτατο όριο ανά δοχείο και αγορά. Τα δοχεία θα πρέπει να έχουν πώματα ασφαλείας για παιδιά, όπως ορίζεται από τους σχετικούς υφιστάμενους ή νέους κανονισμούς και οδηγίες της ΕΕ ή/και τα πρότυπα EN-ISO 8317:2004 και 862:2005. Οι στενοί λαιμοί για τον περιορισμό της διαφυγής θα ήταν επίσης χρήσιμοι, παρόλο που η επακόλουθη ανάγκη μετάγγισης πριν τη χρήση με πινέλο περιορίζει την αποτελεσματικότητά τους. Οι κατασκευαστές θα πρέπει να εργάζονται προς την κατεύθυνση νέων και ασφαλών συστημάτων παράδοσης, εάν επιθυμούν να διατηρήσουν τη βιωσιμότητα των προϊόντων. Οι πωλήσεις χύμα σε άλλους χρήστες για «βιομηχανική» ή μόνιμη «επαγγελματική» χρήση θα πρέπει να είναι σε ποσότητες τουλάχιστον 20L. Οι κατασκευαστές και οι προμηθευτές θα πρέπει να αναγνωρίζουν την υποχρέωση μέριμνας σε τέτοιες συνθήκες και να εξασφαλίζουν την παροχή επαρκούς πληροφόρησης και κατάρτισης για τον ασφαλή χειρισμό και τη διάθεση σε όλες τις συνθήκες χρήσης.

6.3

Νέα εικονογράμματα και προειδοποιητικές φράσεις κινδύνου και οδηγίες προφύλαξης από τις ναρκωτικές ουσίες και τους κινδύνους για τα παιδιά θα πρέπει να αναπτυχθούν επειγόντως προκειμένου να συμπληρώσουν αυτές που χρησιμοποιούνται ήδη. Για τα διαβρωτικά χρώματα με DCM (και άλλα προϊόντα με παρόμοια αποτελέσματα) η κατάλληλη διατύπωση για όλους τους χρήστες θα πρέπει να είναι περίπου έτσι: «Ναρκωτική ουσία: υψηλές συγκεντρώσεις οδηγούν σε απώλεια αισθήσεων και θάνατο», «Μην χρησιμοποιείτε το προϊόν παρουσία παιδιών ή ευπαθών ενηλίκων», «Μην χρησιμοποιείτε το προϊόν σε κλειστό χώρο: κίνδυνος ασφυξίας λόγω ατμών». Οι φράσεις αυτές δικαιολογούνται από τα αποδεικτικά στοιχεία και συνδέονται με τις πραγματικές ανάγκες. Οι φράσεις αυτές δεν θα πρέπει να χάνονται μέσα σε μια πληθώρα λιγότερο σημαντικών προειδοποιήσεων. Μια κατάλληλη προειδοποίηση και ένα σαφές εικονόγραμμα για την ανάγκη προστασίας των παιδιών λειτουργούν πιο αποτελεσματικά από τις πολύπλοκες συμβουλές. Η υπάρχουσα φράση S2 («Να φυλάσσεται μακριά από παιδιά») είναι ανεπαρκής σε αυτό το πλαίσιο.

6.4

Υπάρχει επίσης σαφής ανάγκη για ένα τυποποιημένο και εσωτερικά συνεκτικό σύνολο ορίων επαγελματικής έκθεσης της ΕΕ για την περαιτέρω βελτίωση της ασφάλειας στο χώρο εργασίας. Αυτό θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως ένα χρήσιμο αποτέλεσμα του προγράμματος REACH για τα επόμενα χρόνια.

6.5

Οι ορθές εργασιακές πρακτικές και η αυστηρή τήρηση όλων των υφιστάμενων ελέγχων είναι καίριες για τη διαχείριση κινδύνων εντός και εκτός του χώρου εργασίας. Οι κατασκευαστές και οι πωλητές είναι υπεύθυνοι για την παροχή ορθών συμβουλών και την εξασφάλιση ότι οι συστάσεις μπορούν να εφαρμοσθούν από το ευρύ κοινό και από όσους χρησιμοποιούν επικίνδυνα υλικά και διεργασίες σπάνια. Οι συμβουλές και ο εξοπλισμός ασφαλείας θα πρέπει να προωθούνται με τον ίδιο ενθουσιασμό και τα ίδια κίνητρα με τα υλικά για τα οποία απαιτούνται.

6.6

Η προσέγγιση των γερμανικών κανόνων TRGS 612 θα πρέπει να αποτελεί τη βάση των κοινοτικών ελέγχων. Συμπληρωματικές τεχνικές συμβουλές για θέματα εξαερισμού ή επεξεργασίας αποβλήτων μπορούν να προστεθούν ανάλογα με τις ανάγκες. Οι βέλτιστες πρακτικές θα πρέπει να δημοσιεύονται και να ανταλλάσσονται.

6.7

Οι τρέχουσες μελέτες στις ΗΠΑ σχετικά με τα αποτελέσματα της μακροπρόθεσμης έκθεσης στο DCM θα πρέπει να ολοκληρωθούν το ταχύτερο δυνατό και τα αποτελέσματα να παρουσιασθούν στην επιτροπή SCHER για αξιολόγηση. Θα πρέπει επίσης να διερευνηθούν οι δυνατότητες προσδιορισμού τυχόν κατάλληλων ομάδων για μελέτη στην Ευρώπη.

6.8

Απαραίτητη είναι επίσης η συστηματική αξιολόγηση των κινδύνων που συνδέονται με τη διαδικασία αποβαφής προκειμένου όλα τα προϊόντα και οι διεργασίες να μπορούν να αξιολογούνται σε συγκρίσιμη βάση. Αυτό θα οδηγήσει σε καλύτερη κατανόηση των σχετικών χαρακτηριστικών απόδοσης και κινδύνων, και ενδεχομένως στην πιθανότητα πιο ενημερωμένων επιλογών των χρηστών εντός και εκτός του χώρου εργασίας. Καμία από αυτές τις προτάσεις ωστόσο δεν θα πρέπει να καθυστερεί την υιοθέτηση των προαναφερθέντων μέτρων ελέγχου.

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/35

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το περιεχόμενο της παρούσας οδηγίας και θεωρεί ότι η παρέμβαση αυτή αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση της διοικητικής απλοποίησης, όπως προβλέπεται στην ανακοίνωση με τίτλο «Στρατηγική επισκόπηση του προγράμματος για τη βελτίωση της νομοθεσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

1.2

Το έγγραφο αυτό αποτελεί συνέχεια των θετικών απόψεων που έχει εκφράσει το Παρατηρητήριο της Ενιαίας Αγοράς της ΕΟΚΕ σε πολυάριθμες γνωμοδοτήσεις, υποστηρίζοντας επί μονίμου βάσεως τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται για τη διοικητική απλοποίηση στο πλαίσιο του εταιρικού δικαίου. Εκτιμά ότι οι εν λόγω πρωτοβουλίες, οι οποίες επιφέρουν μείωση των δαπανών για τις επιχειρήσεις, συμβάλλουν σημαντικά στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, όταν δεν θέτουν υπό αμφισβήτηση την προστασία των συμφερόντων άλλων ενδιαφερομένων μερών.

1.3

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η υπό εξέταση πρόταση, που αφορά την τροποποίηση των οδηγιών 68/151/ΕΟΚ (πρώτη οδηγία για το εταιρικό δίκαιο) και 89/666/ΕΟΚ (ενδέκατη οδηγία για το εταιρικό δίκαιο), προτείνει δράσεις από πλευράς απλοποίησης και μείωσης του διοικητικού φόρτου σχετικά με ευαίσθητες πτυχές, όπως οι υποχρεώσεις δημοσίευσης και μετάφρασης για ορισμένες μορφές εταιρειών οι οποίες συχνά υφίστανται δυσανάλογες και ενίοτε αδικαιολόγητες επιβαρύνσεις.

1.4

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις προτεινόμενες δράσεις οι οποίες μπορούν να υλοποιηθούν με ελάχιστες μεταβολές του κεκτημένου της ΕΕ· οι δράσεις αυτές, εκτός από τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις που καταδεικνύεται στην παρατιθέμενη αξιολόγηση του αντικτύπου, εξαλείφουν το ενδεχόμενο να προκληθούν αδικαιολόγητα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και υπηρεσιών εντός της Ένωσης.

1.5

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τις συνεπώς τις παρεμβάσεις αυτές και συμφωνεί με το Συμβούλιο που καλεί την Επιτροπή να επιδιώξει μελλοντικά την ανάληψη περαιτέρω δράσεων για τη μείωση των αδικαιολόγητων δαπανών που εξακολουθούν να υφίστανται σε διάφορους τομείς και οι οποίες επιβαρύνουν τις επιχειρήσεις και περιορίζουν την ικανότητά τους να ανταποκριθούν στις σημερινές προκλήσεις του παγκόσμιου ανταγωνισμού, χωρίς να παρέχουν την παραμικρή προστιθέμενη αξία στους χρήστες.

1.6

Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να παροτρύνει τα κράτη μέλη να συνεχίσουν την απλοποίηση των διοικητικών πράξεων των επιχειρήσεων, μεταφέροντας στο διαδίκτυο όλα τα στοιχεία που χρειάζονται δημοσίευση σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς.

2.1

Έπειτα από μια σειρά ελέγχων που ξεκίνησαν το 2005 και στη βάση της διαπίστωσης ότι οι αναίτιες δαπάνες τροχοπεδούν τις οικονομικές δραστηριότητες της Κοινότητας και ζημιώνουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, η Επιτροπή δρομολόγησε ένα πρόγραμμα νομοθετικής απλοποίησης για τη μείωση των διοικητικών δαπανών και υποχρεώσεων που απορρέουν από τις ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις.

2.2

Στις 14 Νοεμβρίου 2006, η Επιτροπή παρουσίασε μια ανακοίνωση με τον ενδεικτικό τίτλο: «Στρατηγική επισκόπηση του προγράμματος για τη βελτίωση της νομοθεσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση» (1) και ένα έγγραφο εργασίας με τίτλο: «Μέτρηση των διοικητικών δαπανών και μείωση του διοικητικού φόρτου στην Ευρωπαϊκή Ένωση» (2). Και οι δύο αυτές πρωτοβουλίες προβάλλουν την ανάγκη επιδίωξης απτών οικονομικών πλεονεκτημάτων για τις επιχειρήσεις, στον βαθμό που μια τέτοιου είδους απλοποίηση είναι δυνατή χωρίς αρνητικές συνέπειες για τους χρήστες των σχετικών πληροφοριών.

2.3

Αυτός ο στρατηγικός προσανατολισμός ενισχύθηκε στη συνέχεια, τον Μάρτιο του 2007, από ένα πρόγραμμα δράσης για τη μείωση του διοικητικού φόρτου στην ΕΕ (3) που δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα και στο οποίο τίθεται ως στόχος η μείωση του προαναφερθέντος φόρτου κατά 25 % έως το 2012.

2.4

Τον Μάρτιο του 2007 υιοθετήθηκε με ταχεία διαδικασία ένας ορισμένος αριθμός προτάσεων προκειμένου να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος και στις 10 Ιουλίου 2007 η Επιτροπή παρουσίασε μια ανακοίνωση που περιέχει τις προτάσεις της για την επίτευξη απλούστευσης στους τομείς του εταιρικού δικαίου, της λογιστικής και των ελέγχων (4).

2.5

Στη σύνοδό του της 13/14 Μαρτίου 2008, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε κατόπιν την Επιτροπή να συνεχίσει την ίδια πορεία διαμορφώνοντας νέες νομοθετικές προτάσεις για τη μείωση του διοικητικού φόρτου (5).

2.6

ΣΕ αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η υπό εξέταση οδηγία σχετικά με τις υποχρεώσεις δημοσίευσης και μετάφρασης που τίθενται δυνάμει του εταιρικού δικαίου, η οποία προβλέπει τη μείωση ή/και την κατάργηση της απαίτησης παροχής όσων πληροφοριών δεν προσφέρουν προστιθέμενη αξία στους χρήστες.

3.1

Σύμφωνα με την Επιτροπή, η υπό εξέταση οδηγία έχει ως στόχο να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών εταιρειών μέσω της μείωσης ή/και της κατάργησης των διοικητικών υποχρεώσεων που υφίστανται στο πλαίσιο των ισχυουσών διατάξεων, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των χρηστών των εν λόγω πληροφοριών και συνεπάγονται, αντιθέτως, πρόσθετες αναίτιες δαπάνες για τις επιχειρήσεις.

3.2

Η εν λόγω οδηγία αποσκοπεί στην τροποποίηση της οδηγίας 68/151/ΕΟΚ (της πρώτης οδηγίας) και της οδηγίας 89/666/ΕΟΚ (της ενδέκατης οδηγίας) σχετικά με τις υποχρεώσεις δημοσίευσης και μετάφρασης για την ίδρυση ορισμένων μορφών εταιρειών.

3.3

Όσον αφορά την πρώτη οδηγία, ορίζεται μια νέα ελάχιστη απαίτηση δημοσίευσης σε σχέση με όσα προβλέπονται σήμερα στο άρθρο 3 παράγραφος 4 της οδηγίας 68/151/EOK για το εταιρικό δίκαιο. Το τροποποιημένο άρθρο αποσκοπεί στην κατάργηση ορισμένων από τις υφιστάμενες υποχρεώσεις δημοσίευσης στις επίσημες εθνικές εφημερίδες πληροφοριών που σχετίζονται με την ίδρυση μιας εταιρείας και με τη δημοσίευση των ετήσιων λογαριασμών οι οποίοι, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, πρέπει να δημοσιεύονται σε ετήσια βάση.

3.4

Η προτεινόμενη απλοποίηση δεν προκαλεί καμία μείωση της προστιθέμενης αξίας για τους χρήστες, ιδιαίτερα σε μια εποχή κατά την οποία οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στα εμπορικά μητρώα —όπου τα κράτη μέλη οφείλουν να εγγυώνται την πρόσβαση στις απαραίτητες πληροφορίες— είναι προσιτές μέσω δικτύου λόγω της γενικευμένης χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων.

3.5

Τα κράτη μέλη οφείλουν να προβλέψουν την παροχή ηλεκτρονικής πρόσβασης με χρονολογική σειρά στις πληροφορίες, αλλά εξακολουθούν να είναι ελεύθερα να επιβάλλουν τη χρήση πρόσθετων μέσων δημοσίευσης υπό την προϋπόθεση ότι τα μέσα αυτά δεν επιβαρύνουν τις εταιρείες με πρόσθετο κόστος.

3.6

Όσον αφορά την οδηγία 89/666/ΕΟΚ (ενδέκατη οδηγία) για το εταιρικό δίκαιο, τροποποιείται η τρέχουσα πρακτική σύμφωνα με την οποία επιβάλλεται η μετάφραση όλων των εγγράφων που περιλαμβάνονται στον σχετικό φάκελο, ακόμη και όταν μια εταιρεία καταχωρίζει ένα νέο υποκατάστημα.

3.7

Σύμφωνα με το άρθρο 4 της νέας οδηγίας κρίνεται αναγκαία η δημοσίευση των εγγράφων σε μια επίσημη γλώσσα της Κοινότητας και θεωρείται αρκετή η επικύρωση της μετάφρασης των εν λόγω εγγράφων βάσει μιας διαδικασίας αποδεκτής από τις αρχές οποιουδήποτε κράτους μέλους. Η βεβαίωση αυτή πρέπει να γίνεται δεκτή από όλα τα κράτη μέλη τα οποία δεν μπορούν να επιβάλουν άλλες επίσημες απαιτήσεις, εκτός από αυτές που ορίζονται στις παραγράφους 1 και 2, για την επίτευξη του στόχου που αφορά τη μείωση στο ελάχιστο των δαπανών μετάφρασης και επικύρωσης.

3.8

Η νομική βάση της νέας οδηγίας δεν τροποποιείται σε σχέση με τις προηγούμενες οδηγίες και επομένως παραμένει το άρθρο 44 παράγραφος 2 στοιχείο ζ) της Συνθήκης· επιπλέον η Επιτροπή εκτιμά ότι τηρούνται και αιτιολογούνται οι αρχές της αναλογικότητας και της επικουρικότητας.

3.9

Η Επιτροπή αναφέρει ότι οι προτεινόμενες τροποποιήσεις και η αξιολόγηση του αντικτύπου έτυχαν της συναίνεσης ενός ευρύτατα εκπροσωπούμενου συνόλου ενδιαφερομένων μερών (110 ενδιαφερόμενοι προερχόμενοι από 22 κράτη μέλη). Τα εν λόγω θετικά αποτελέσματα διατίθενται στον δικτυακό τόπο της Γενικής Διεύθυνσης Εσωτερικής Αγοράς και Υπηρεσιών (ΓΔ MARKT).

3.10

Τα ποσά εξοικονόμησης που έχει υπολογίσει η Επιτροπή στην αξιολόγηση του αντικτύπου ανέρχονται σε 410 εκατ. ευρώ ανά έτος όσον αφορά τη δημοσίευση των ετήσιων λογαριασμών και σε περίπου 200 εκατ. ευρώ ανά έτος για δημοσιεύσεις των μεταβολών των μητρώων. Τα ποσά εξοικονόμησης για τις μεταφράσεις και τις επικυρώσεις ανέρχονται σε σχεδόν 22 εκατ. ευρώ.

4.1

Σε πολυάριθμες γνωμοδοτήσεις της στο πλαίσιο του Παρατηρητηρίου της Ενιαίας Αγοράς, η ΕΟΚΕ έχει ταχθεί υπέρ της διοικητικής απλοποίησης, όπως προβλέπεται από την πρωτοβουλία που φέρει τον τίτλο «Στρατηγική επισκόπηση του προγράμματος για τη βελτίωση της νομοθεσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

4.2

Στις γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ υποστηρίζεται πλήρως το πρόγραμμα αυτό που συμβάλλει έμπρακτα στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων με τη μείωση των δαπανών για τις επιχειρήσεις —δαπάνες οι οποίες στον τομέα του εταιρικού δικαίου φαίνονται παρωχημένες και υπερβολικές— χωρίς οι προτεινόμενες δράσεις να θέτουν υπό αμφισβήτηση την προστασία των συμφερόντων των άλλων ενδιαφερομένων μερών.

4.3

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι αυτό το πρόγραμμα, το οποίο εστιάζεται σε ευαίσθητους τομείς όπως οι υποχρεώσεις δημοσίευσης και μετάφρασης, όχι μόνο περιορίζει σημαντικά τις δαπάνες, όπως καταδεικνύεται στην αξιολόγηση του αντίκτυπου, αλλά και αυξάνει την αξιοπιστία της ευρωπαϊκής διάστασης, εξαλείφοντας εν τη γενέσει του οποιονδήποτε πειρασμό για την πρόκληση τεχνητών και αδικαιολόγητων εμποδίων έναντι των κανόνων της ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών και υπηρεσιών.

4.4

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι οι έως τώρα αναληφθείσες πρωτοβουλίες υλοποιούνται έπειτα από προσεκτική αξιολόγηση των επιδιωκόμενων στόχων, προσεκτική εξέταση των θεμελιωδών αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας και κατόπιν εμπεριστατωμένων διαβουλεύσεων με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

4.5

Η ΕΟΚΕ επικροτεί επομένως το περιεχόμενο της παρούσας οδηγίας, η οποία κατά τη γνώμη της αποτελεί ένα αξιόλογο βήμα προς την κατεύθυνση μιας γενικής στρατηγικής, και ενώνει τη φωνή της με το Συμβούλιο για να καλέσει την Επιτροπή να παρέμβει σε περισσότερους τομείς και σχετικά με άλλα θέματα, όπου η πρακτική της απλοποίησης φαίνεται να συνιστά αναγκαίο βήμα για τη μείωση των πολυάριθμων υποχρεώσεων που επιβαρύνουν ακόμη τις εταιρείες.

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/37

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι οι εξαιρέσεις που προβλέπονται για τις μικρές επιχειρήσεις στην 4η οδηγία σχετικά με το εταιρικό δίκαιο επεκτείνονται στις μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις, δεδομένου ότι οδηγούν σε μείωση του φόρτου υποβολής στοιχείων για τις επιχειρήσεις αυτές.

1.2

Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης την ικανοποίησή της για τις προτεινόμενες τροποποιήσεις της 7ης οδηγίας, οι οποίες απλώς αποσκοπούν στην αποσαφήνιση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των κανόνων για τους ενοποιημένους λογαριασμούς που περιλαμβάνονται στην εν λόγω οδηγία και των αντίστοιχων κανόνων που περιλαμβάνονται στα διεθνή πρότυπα χρηματοοικονομικής πληροφόρησης.

1.3

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ιδιαίτερη ικανοποίησή της για το ότι τηρείται ο στόχος της απλούστευσης της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης: δεν υπάρχει σημαντική απώλεια πληροφοριών για τους χρήστες των λογαριασμών και οι λοιποί ενδιαφερόμενοι δεν επηρεάζονται βασικά. Η προτεινόμενη απλούστευση βασίζεται στις ανάγκες των ΜΜΕ και των χρηστών χρηματοοικονομικών πληροφοριών.

1.4

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν επαρκείς έρευνες και τεκμηριωμένα στοιχεία προκειμένου να προσδιοριστούν οι ανάγκες των χρηστών, οι οποίες μπορεί να διαφέρουν στα διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ. Προτού υιοθετηθούν περαιτέρω μεταβολές στις απαιτήσεις χρηματοοικονομικής πληροφόρησης για τις ΜΜΕ θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η τρέχουσα κατάσταση σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση των επιλογών που προβλέπονται στην 4η και στην 7η οδηγία. Σε αυτή την έρευνα θα πρέπει να συμπεριληφθούν (α) η χρήση των υφιστάμενων επιλογών, (β) τα κίνητρα που αναφέρουν τα κράτη μέλη για να αιτιολογήσουν τις επιλογές τους και (γ) ένας απολογισμός της επιτυχίας που έχουν καταγράψει τα κράτη μέλη όσον αφορά την υλοποίηση των στόχων τους.

1.5

Συνεπώς, η ΕΟΚΕ συνιστά να προωθηθεί η έρευνα στον συγκεκριμένο τομέα, η οποία θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση για τη διατύπωση ορθολογικών προτάσεων πολιτικής στο μέλλον.

1.6

Οι απαιτήσεις λογιστικής ήταν ένα από τα πρώτα πεδία νομοθεσίας που εναρμονίστηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι συνιστά κεντρικό στοιχείο η επίτευξη της κοινής αγοράς και υπογραμμίζει τη σημασία του γεγονότος ότι η εναρμόνιση δημιουργεί ίσους όρους ανταγωνισμού στην ΕΕ.

1.7

Οι διασυνοριακές εμπορικές συναλλαγές των ΜΜΕ αυξάνονται στην ΕΕ. Επομένως, υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα που συνηγορούν υπέρ του να αναπτυχθεί η εναρμόνιση των πλαισίων και κανόνων χρηματοοικονομικής πληροφόρησης ούτως ώστε (α) να υποστηριχθεί αυτή η αύξηση των εμπορικών συναλλαγών και (β) να δημιουργηθούν ίσοι όροι ανταγωνισμού.

2.1

Στα συμπεράσματά του, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 8ης και 9ης Μαρτίου 2007 τόνισε ότι η μείωση του διοικητικού φόρτου είναι σημαντική για την ενίσχυση της οικονομίας της Ευρώπης, ιδίως αν ληφθούν υπόψη τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν για τις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις.

2.2

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τόνισε ότι είναι απαραίτητη μία έντονη κοινή προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών για τη μείωση του διοικητικού φόρτου με την απλούστευση των λογιστικών κανόνων για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις· νομική βάση των προτεινόμενων μέτρων θα πρέπει να είναι το άρθρο 44, παράγραφος 1 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (1).

2.3

Η λογιστική και οι έλεγχοι λογαριασμών έχουν επισημανθεί ως τομείς για τη μείωση του διοικητικού φόρτου των εταιρειών εντός της Κοινότητας (2).

2.4

Δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην εξασφάλιση περαιτέρω ελάφρυνσης των μικρομεσαίων εταιρειών από τις υποχρεώσεις πληροφόρησης.

2.5

Στο παρελθόν είχαν γίνει ορισμένες αλλαγές προκειμένου να επιτραπεί στις εταιρείες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των οδηγιών 78/660/ΕΟΚ και 83/349/ΕΟΚ να χρησιμοποιούν λογιστικές μεθόδους σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα χρηματοοικονομικής πληροφόρησης (ΔΠΧΠ).

2.6

Βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1606/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Ιουλίου 2002 για την εφαρμογή διεθνών λογιστικών προτύπων (3), οι εταιρείες των οποίων οι κινητές αξίες είναι δεκτές προς διαπραγμάτευση σε ρυθμιζόμενη αγορά οποιουδήποτε κράτους μέλους υποχρεούνται να συντάσσουν τους ενοποιημένους λογαριασμούς τους σύμφωνα με τα ΔΠΧΠ, και απαλλάσσονται συνεπώς από το μεγαλύτερο μέρος των απαιτήσεων των οδηγιών 78/660/ΕΟΚ και 83/349/ΕΟΚ. Οι εν λόγω οδηγίες αποτελούν ωστόσο τη βάση για τη λογιστική των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Κοινότητα.

2.7

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις υπόκεινται συχνά στους ίδιους κανόνες με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις, αλλά σπάνια έχουν αξιολογηθεί οι ειδικές λογιστικές τους ανάγκες. Ιδίως ο αυξημένος αριθμός απαιτήσεων δημοσιοποίησης προκαλεί προβλήματα για τις εταιρείες αυτές. Οι εκτεταμένοι κανόνες περί παροχής πληροφοριών προκαλούν οικονομική επιβάρυνση και μπορούν να παρεμποδίσουν την αποτελεσματική χρήση του κεφαλαίου για παραγωγικούς σκοπούς.

2.8

Η εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1606/2002 τόνισε επίσης την ανάγκη αποσαφήνισης της σχέσης μεταξύ των λογιστικών προτύπων που απαιτούνται από την οδηγία 83/349/ΕΟΚ και των ΔΠΧΠ.

2.9

Στις περιπτώσεις όπου οι δαπάνες ίδρυσης μπορούν να αντιμετωπίζονται ως στοιχείο του ενεργητικού στον ισολογισμό, βάσει του άρθρου 34 παράγραφος 2 της οδηγίας 78/660/ΕΟΚ απαιτείται να επεξηγούνται οι εν λόγω δαπάνες στο προσάρτημα των λογαριασμών.

2.10

Οι μικρές εταιρείες μπορούν να εξαιρεθούν από αυτή την απαίτηση δημοσιοποίησης σύμφωνα με το άρθρο 44 παράγραφος 2 της εν λόγω οδηγίας. Για να μειωθεί ο περιττός διοικητικός φόρτος, θα πρέπει να είναι δυνατή η εξαίρεση και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από αυτές τις υποχρεώσεις δημοσιοποίησης.

2.11

Βάσει της οδηγίας 78/660/ΕΟΚ απαιτείται η δημοσιοποίηση της ανάλυσης του κύκλου εργασιών κατά δραστηριότητα και κατά γεωγραφικές αγορές. Αυτό απαιτείται για όλες τις εταιρείες, αλλά οι μικρές επιχειρήσεις μπορούν να εξαιρεθούν σύμφωνα με το άρθρο 44 παράγραφος 2 της εν λόγω οδηγίας. Για να μειωθεί ο περιττός διοικητικός φόρτος, θα πρέπει να είναι δυνατή η εξαίρεση και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από αυτή την απαίτηση δημοσιοποίησης.

2.12

Βάσει της οδηγίας 83/349/ΕΟΚ απαιτείται η μητρική εταιρεία να συντάσσει ενοποιημένους λογαριασμούς ακόμη και αν η μοναδική θυγατρική της ή όλες οι θυγατρικές της συνολικά δεν είναι σημαντικές για τους σκοπούς του άρθρου 16 παράγραφος 3 της οδηγίας 83/349/ΕΟΚ. Κατά συνέπεια, οι εταιρείες αυτές εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1606/2002 και, επομένως, υποχρεούνται να συντάσσουν ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις σύμφωνα με τα ΔΠΧΠ. Η απαίτηση αυτή θεωρείται επαχθής στις περιπτώσεις όπου η μητρική εταιρεία έχει μόνο μη σημαντικές θυγατρικές.

2.13

Συνεπώς, θα πρέπει να είναι δυνατή η εξαίρεση μιας μητρικής εταιρείας από την υποχρέωση σύνταξης ενοποιημένων λογαριασμών και ενοποιημένης ετήσιας έκθεσης εάν όλες οι θυγατρικές επιχειρήσεις της μητρικής εταιρείας, είτε μεμονωμένα είτε στο σύνολό τους, μπορούν να θεωρούνται ως μη σημαντικές.

2.14

Δεδομένου ότι οι στόχοι της παρούσας οδηγίας, δηλαδή η μείωση του διοικητικού φόρτου που συνδέεται με ορισμένες απαιτήσεις δημοσιοποίησης για μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις και με την υποχρέωση σύνταξης ενοποιημένων λογαριασμών για ορισμένες εταιρείες εντός της Κοινότητας, δεν είναι δυνατό να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη και είναι επομένως δυνατό, λόγω του μεγέθους και των αποτελεσμάτων, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Κοινότητας, η τελευταία μπορεί να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης.

2.15

Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, η οποία διατυπώνεται στο εν λόγω άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

2.16

Συνεπώς οι οδηγίες 78/660/ΕΟΚ και 83/349/ΕΟΚ πρέπει να τροποποιηθούν αναλόγως.

3.1

Στόχος των τροποποιήσεων της οδηγίας 78/660/ΕΟΚ (4η Οδηγία για το εταιρικό δίκαιο) (4) είναι η απλούστευση της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης για τις μεσαίες επιχειρήσεις (5) και η ελάφρυνσή τους από τον φόρτο χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, βραχυπρόθεσμα. Αναμένεται ότι οι μεταβολές αυτές θα οδηγήσουν σε μείωση του διοικητικού φόρτου χωρίς απώλεια σημαντικών πληροφοριών.

3.2

Στόχος της τροποποίησης της οδηγίας 83/349/ΕΟΚ (7η Οδηγία για το εταιρικό δίκαιο) (6) είναι η αποσαφήνιση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των κανόνων για τους ενοποιημένους λογαριασμούς που περιλαμβάνονται στην εν λόγω οδηγία και των αντίστοιχων κανόνων που περιλαμβάνονται στα διεθνή πρότυπα χρηματοοικονομικής πληροφόρησης.

3.3.1

Η συζήτηση σχετικά με την επίτευξη ουσιαστικών μειώσεων του ρυθμιστικού φόρτου για τις ΜΜΕ στο πλαίσιο της 4ης και της 7ης οδηγίας για το εταιρικό δίκαιο δρομολογήθηκε εγκαίρως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή παράλληλα με τη διαδικασία διαβούλευσης προκειμένου να διασφαλιστεί η ευημερία των ΜΜΕ στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Το πρόβλημα του κανονιστικού φόρτου για τις ΜΜΕ οφείλεται πάντοτε στο γεγονός ότι οι αρχικοί κανονισμοί σχεδιάζονται για μεγάλες επιχειρηματικές οντότητες. Αυτοί οι κανονισμοί δεν είναι κατ' ανάγκη προσαρμοσμένοι στις ΜΜΕ και συχνά συνεπάγονται σημαντική διοικητική επιβάρυνση και κόστος.

3.4.1

Κρίνεται σκόπιμο οι συζητήσεις να εστιαστούν όχι μόνο στην «απλούστευση», αλλά και στη «συνάφεια» των απαιτήσεων χρηματοοικονομικής πληροφόρησης για τις ΜΜΕ — σε αντίθεση με τις μεγάλες εισηγμένες εταιρείες. Η συζήτηση σχετικά με την απλούστευση τείνει να επικεντρώνεται στο κόστος, ενώ η συζήτηση σχετικά με τη συνάφεια εστιάζεται στα οφέλη της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, καθώς και στους επιμέρους χρήστες και τις ανάγκες τους.

3.4.2

Στην απλούστευση της οδηγίας για τη λογιστική ως σημείο αφετηρίας πρέπει να ληφθούν υπόψη οι πραγματικές ανάγκες των ΜΜΕ και των χρηστών των λογαριασμών τους. Για να εξασφαλιστεί η χρησιμότητα και η συνάφεια των οικονομικών καταστάσεων, είναι ζωτικής σημασίας να μελετηθούν οι χρήστες και οι ανάγκες τους, ούτως ώστε να αναπτυχθεί ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο χρηματοοικονομικής πληροφόρησης για τις ΜΜΕ. Οι χρήστες είναι πολλαπλοί: χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (βαθμολόγηση), δημόσιες αρχές (φορολογία, νομιμοποίηση παράνομων εσόδων …).

3.4.3

Είναι επίσης σημαντικό να υπενθυμιστεί ότι οι ίδιες οι ΜΜΕ συνιστούν βασικούς χρήστες χρηματοοικονομικών πληροφοριών, π.χ. ως προμηθευτές ή υπεργολάβοι άλλων ΜΜΕ, σε περιπτώσεις όπου η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας είναι σημαντική.

3.4.4

Στο πλαίσιο της «απλούστευσης» των λογιστικών κανόνων για τις ΜΜΕ είναι σημαντικό να πραγματοποιηθούν ενδελεχείς αξιολογήσεις αντίκτυπου, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης των οφελών της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης καθώς και του κόστους και του διοικητικού φόρτου. Αυτές οι αξιολογήσεις αντίκτυπου θα πρέπει να συνθεωρούν τους λόγους για τους οποίους αρχικά επιβλήθηκαν οι απαιτήσεις χρηματοοικονομικής πληροφόρησης και τα συμφέροντα των ενδιαφερόμενων (διαφάνεια, …) που αυτές προορίζονταν να προστατεύσουν.

3.5.1

Οι διασυνοριακές εμπορικές συναλλαγές των ΜΜΕ αυξάνονται (7) στην ΕΕ. Επομένως, υπάρχουν αδιάσειστα επιχειρήματα που συνηγορούν υπέρ της περαιτέρω εναρμόνισης των πλαισίων και κανόνων χρηματοοικονομικής πληροφόρησης ούτως ώστε (α) να υποστηριχθεί αυτή η αύξηση των εμπορικών συναλλαγών και (β) να δημιουργηθούν ίσοι όροι ανταγωνισμού. Ενδεχομένως να πρέπει να μειωθούν οι επιλογές και να μεγιστοποιηθεί η εναρμόνιση, π.χ. στον τομέα της δημοσίευσης χρηματοοικονομικών πληροφοριών και της πρόσβασης του κοινού σε αυτές τις πληροφορίες.

3.6.1

Το σχέδιο του ΣΔΛΠ (Συμβούλιο διεθνών λογιστικών προτύπων) για τις ΜΜΕ αποτελεί συνέπεια των αιτημάτων φορέων τυποποίησης, λογιστών και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων για μια εναλλακτική λύση στα πλήρη διεθνή πρότυπα χρηματοοικονομικής πληροφόρησης (ΔΠΧΠ). Μολονότι αρχικά το ΣΔΛΠ τηρούσε αρνητική στάση απέναντι στο εν λόγω σχέδιο, τελικά πείστηκε ότι η πλειοψηφία των ενδιαφερόμενων φορέων που προαναφέρθηκαν επιθυμούσαν την προώθηση του σχεδίου και ότι μόνο το ΣΔΛΠ διαθέτει την αναγκαία αξιοπιστία και το απαραίτητο κύρος για να καθορίσει υψηλής ποιότητας, πρακτικά εφαρμόσιμα λογιστικά πρότυπα. Εντούτοις, το σημείο εκκίνησης για το σχέδιο αυτό ήταν τα πλήρη ΔΠΧΠ, τα οποία αναπτύχθηκαν για τις εισηγμένες εταιρείες.

3.6.2

Τα πλήρη ΔΠΧΠ αναπτύχθηκαν με σκοπό τη χρησιμοποίηση των χρηματοοικονομικών πληροφοριών από τις εισηγμένες εταιρείες και τους μετόχους τους. Όπως προαναφέρθηκε, η χρηματοοικονομική πληροφόρηση για τις ΜΜΕ χρησιμοποιείται συχνότερα για εσωτερικούς ή ανεπίσημους σκοπούς (σε σχέση με τους προμηθευτές, τους υπεργολάβους, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, κλπ.), παρά για λόγους νομικών ή άλλων υποχρεώσεων πληροφόρησης ενός ευρέος φάσματος χρηστών.

3.6.3

Η υποχρεωτική εφαρμογή των ΔΠΧΠ ή μιας διαφορετικής σειράς νέων κανόνων, βάσει των κανόνων που αναπτύχθηκαν για τις εισηγμένες εταιρείες, θα οδηγούσε σε σημαντική αύξηση του διοικητικού φόρτου και του οικονομικού κόστους για τις ΜΜΕ, το οποίο, κατά πάσα πιθανότητα, θα υπερκάλυπτε τυχόν θετικά αποτελέσματα. Επιπλέον, η στενή σχέση μεταξύ ετήσιων λογαριασμών και φορολογικών δηλώσεων θα ανάγκαζαν τις ΜΜΕ σε διάφορα κράτη μέλη να τηρούν δύο σειρές οικονομικών εκθέσεων, πρακτική που θα ενίσχυε ακόμη περισσότερο τον διοικητικό φόρτο.

3.7.1

Όσον αφορά τις επιλογές για να επιτευχθεί η απλούστευση για τις ΜΜΕ στις οδηγίες για τη λογιστική, οι οποίες αποτελούν κατά βάση επέκταση των υφιστάμενων επιλογών σχετικά με τις ΜΜΕ στο πλαίσιο των ισχυουσών οδηγιών, είναι σημαντικό να εξεταστεί, προτού θεσπιστούν οι νέες οδηγίες, πώς οι επιλογές αυτές εφαρμόζονται στα κράτη μέλη. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ συνιστά τη συστηματική εφαρμογή της αρχής «μόνο μια φορά» σε όλα τα επίπεδα (8).

3.7.2

Προτού υιοθετηθούν περαιτέρω μεταβολές στις απαιτήσεις χρηματοοικονομικής πληροφόρησης για τις ΜΜΕ θα πρέπει να εξετασθεί η τρέχουσα κατάσταση σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση των επιλογών που προβλέπονται στην 4η και στην 7η οδηγία. Σε αυτή την έρευνα θα πρέπει να συμπεριληφθούν (α) η χρήση των υφιστάμενων επιλογών, (β) τα κίνητρα που αναφέρουν τα κράτη μέλη για να αιτιολογήσουν τις επιλογές τους και (γ) ένας απολογισμός της επιτυχίας που έχουν καταγράψει τα κράτη μέλη όσον αφορά την υλοποίηση των στόχων τους.

3.7.3

Ένα βασικό πρόβλημα όσον αφορά την τρέχουσα κατάσταση είναι η προσέγγιση «από την κορυφή προς τη βάση» η οποία (α) συνεπάγεται διοικητικό φόρτο για τις ΜΜΕ και (β) μειώνει τη συνάφεια των πλαισίων και προτύπων χρηματοοικονομικής πληροφόρησης για αυτές τις επιχειρήσεις. Κατά τη μελλοντική αναθεώρηση της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης στην ΕΕ θα πρέπει να εξεταστεί το πρόβλημα αυτό βάσει μιας προσέγγισης «από τη βάση προς την κορυφή». Μια τέτοια προσέγγιση θα πρέπει να εστιάζεται στις ανάγκες των ΜΜΕ και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων και να στηρίζεται στη μελέτη των χρηστών και των αναγκών τους, όπως προτείνεται παραπάνω.

—

CESE 952/2006 με θέμα Στρατηγική για την απλούστευση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος (INT/296), ΕΕ C 309 της 16.12.2008, σ. 18·

—

CESE 89/2007 με θέμα Αναθεώρηση της Ενιαίας Αγοράς (INT/332), ΕΕ C 93 of 27.4.2007, σ. 25·

—

CESE 1187/2008 με θέμα Πολιτικά μέτρα για τις ΜΜΕ (INT/390) (δεν έχει δημοσιευτεί ακόμα στην ΕΕ)·

—

CESE 979/2008 με θέμα Διεθνείς δημόσιες συμβάσεις (INT/394) (δεν έχει δημοσιευτεί ακόμα στην ΕΕ).

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/41

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/41

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/42

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/42

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/43

1.1

Η ΕΟΚΕ επιδοκίμασε τις προτάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του 2007 για την προστασία του κλίματος και σημειώνει ότι σκοπός της οδηγίας αυτής είναι να συμβάλει στην υλοποίησή τους.

1.2

Υποστηρίζει ρητά τη δήλωση της Επιτροπής ότι η επιδιωκόμενη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (εφεξής ΑΠΕ) δεν είναι μόνο εύλογη από τη σκοπιά της κλιματικής πολιτικής, αλλά έχει ή μπορεί να έχει επίσης σαφή θετικό αντίκτυπο στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, στις δυνατότητες περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης, στην αγροτική ανάπτυξη, στις προοπτικές εξαγωγών, στην κοινωνική συνοχή και στις ευκαιρίες απασχόλησης, ιδίως όσον αφορά τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και τους ανεξάρτητους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας.

1.3

Ως εκ τούτου η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει καταρχήν την πρόταση οδηγίας και τον στόχο 20 % ενέργειας παραγόμενης από ΑΠΕ. Φρονεί ότι οι ΑΠΕ όχι μόνο συμβάλλουν στην προστασία του κλίματος αλλά συνιστούν ορθό στρατηγικό στόχο της ενεργειακής πολιτικής, η επίτευξη του οποίου μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερο βαθμό αυτάρκειας όσον αφορά την ενέργεια και συνεπώς σε μεγαλύτερη ασφάλεια του εφοδιασμού.

1.4

Ο στόχος «μείωση του CO2 κατά 20 % μέχρι το 2020» που επιδιώκεται με την εφαρμογή άλλων οδηγιών (1) και ο στόχος «20 % ενέργειας παραγόμενης από ΑΠΕ», που εξετάζεται σε αυτό το σχέδιο γνωμοδότησης, συνδέονται μεταξύ τους και αλληλοσυμπληρώνονται. Πρέπει, ωστόσο, να εξετάζονται πάντα χωριστά, κυρίως αν ληφθεί υπόψη ότι ορισμένες ΑΠΕ δεν έχουν σαφώς θετικές επιπτώσεις για την προστασία του κλίματος (βλ. σημείο 6 «αγροκαύσιμα»).

1.5

Εφόσον η μετατροπή του ενεργειακού μας συστήματος, που έχει αναγνωριστεί ότι είναι απαραίτητη, θα έχει υψηλό κόστος σε επενδύσεις, πρέπει να δοθεί προσοχή ώστε να παραχωρηθεί στα κράτη μέλη μεγάλος βαθμός ευελιξίας προκειμένου να μπορούν να δραστηριοποιούνται στους τομείς στους οποίους μπορεί να επιτευχθεί το μεγαλύτερο όφελος με το μικρότερο κόστος όσον αφορά την προστασία του κλίματος και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

1.6

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι τάσσεται σαφώς υπέρ της ανάπτυξης των ΑΠΕ και ότι είναι πεπεισμένη ότι μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα απαιτείται πολύ μεγαλύτερο μερίδιο από το επιδιωκ — 80 % του CO2 και μεγαλύτερη ενεργειακή αυτάρκεια).

1.7

Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι η στρατηγική απόφαση της μερικής αντικατάστασης του ντίζελ και της βενζίνης από αγροκαύσιμα είναι ένα από τα μέτρα με τη μικρότερη αποτελεσματικότητα και το μεγαλύτερο κόστος για την προστασία του κλίματος και ότι θα αποτελούσε σήμερα μία εξαιρετικά εσφαλμένη κατανομή πόρων. Η ΕΟΚΕ αδυνατεί να καταλάβει γιατί προτείνεται η πολιτική προώθηση περισσότερο των ακριβότερων μέτρων, εφόσον μάλιστα παραμένουν αναπάντητα όχι μόνο σχετικά οικονομικά, αλλά και πολλά περιβαλλοντικά και κοινωνικά ερωτήματα (βλ. σημείο 6), και για τον λόγο αυτόν απορρίπτει τον χωριστό στόχο του 10 % για τα αγροκαύσιμα.

1.8

Επιδοκιμάζεται η πρόθεση της ΕΕ να διατυπώσει κριτήρια αειφορίας για τα αγροκαύσιμα. Όμως, τα περιβαλλοντικά κριτήρια της πρότασης οδηγίας δεν πηγαίνουν αρκετά μακριά, δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψη κοινωνικά ζητήματα και έτσι η πρόταση οδηγίας είναι από την άποψη αυτή απόλυτα ανεπαρκής (2).

2.1

Η οδηγία θα θεσπίσει δεσμευτικούς στόχους για την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Προβλέπεται συνολικό ποσοστό 20 % ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας στην ΕΕ για το 2020 και δεσμευτικός στόχος 10 % ελάχιστης περιεκτικότητας βιοκαυσίμων (3) στις μεταφορές για κάθε κράτος μέλος (4).

2.2

Ο ευρωπαϊκός στόχος του 20 % θα επιτευχθεί με την υλοποίηση εθνικών επιμέρους στόχων που πρέπει να είναι δεσμευτικοί και παρατίθενται στο παράρτημα I, μέρος A. Τα κράτη μέλη πρέπει να ορίσουν στα εθνικά τους σχέδια δράσης τομεακούς στόχους για την ηλεκτρική ενέργεια, τη θέρμανση και ψύξη και τα αγροκαύσιμα στον τομέα των μεταφορών και να παρουσιάσουν ανάλογα μέτρα για την επίτευξη αυτών των στόχων.

2.3

Η οδηγία βασίζεται στις αποφάσεις της εαρινής συνόδου κορυφής του Συμβουλίου του 2007 και αιτιολογείται με το επιχείρημα ότι η χρησιμοποίηση ανανεώσιμων ενεργειών θα συμβάλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ταυτόχρονα όμως αναφέρεται ότι ειδικά «ο τομέας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας χαρακτηρίζεται από την ικανότητά του […] να αξιοποιεί τις τοπικές και αποκεντρωμένες πηγές ενέργειας και να προάγει τις παγκοσμίου επιπέδου βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας».

2.4

Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας «είναι σε μεγάλο βαθμό εγχώριες, δεν βασίζονται στη μελλοντική διαθεσιμότητα συμβατικών πηγών ενέργειας, και ο κατά κύριο λόγο αποκεντρωμένος χαρακτήρας τους καθιστά την οικονομία μας λιγότερο ευάλωτη στον ευμετάβλητο ενεργειακό εφοδιασμό». Συνεπώς, η ασφάλεια εφοδιασμού είναι άλλο ένα σημαντικό επιχείρημα της Επιτροπής, παράλληλα με την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος και την ανάπτυξη της καινοτομίας και της οικονομίας.

2.5

Η Επιτροπή προβάλλει το επιχείρημα ότι «η ανάπτυξη της αγοράς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των συναφών τεχνολογιών έχει επίσης σαφή θετικό αντίκτυπο στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, στις δυνατότητες περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης, στην αγροτική ανάπτυξη, στις προοπτικές εξαγωγών, στην κοινωνική συνοχή και στις ευκαιρίες απασχόλησης, ιδίως όσον αφορά τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και τους ανεξάρτητους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας».

2.6

Η οδηγία δεν καθορίζει μόνο τους προαναφερθέντες ποσοτικούς στόχους, αλλά ρυθμίζει μεταξύ άλλων και

2.7

Με την υιοθέτηση της νέας οδηγίας θα καταργηθούν οι οδηγίες 2001/77/EΚ για την προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, που θέσπιζε τον μέχρι τώρα στόχο για «μερίδιο 21 % της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στη συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας της Κοινότητας έως το 2010», και η οδηγία 2003/30/EΚ σχετικά με την προώθηση της χρήσης βιοκαυσίμων ή άλλων ανανεώσιμων καυσίμων για τις μεταφορές, που θέσπιζε τον στόχο επίτευξης μεριδίου 5,75 % μέχρι το 2010.

3.1

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε το 2007 ότι «οι απόλυτες δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών αποτελούν τον κεντρικό άξονα μιας παγκόσμιας αγοράς διοξειδίου του άνθρακα. Οι ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει να εξακολουθήσουν να ηγούνται της προσπάθειας αυτής, αναλαμβάνοντας τη δέσμευση να μειώσουν τις οικείες εκπομπές Αερίων του θερμοκηπίου κατά 30 % περίπου έως το 2020 σε σχέση με το 1990, με στόχο τη συλλογική μείωση των εκπομπών τους κατά 60 % έως 80 % έως το 2050 σε σχέση με το 1990».

3.2

Η παρούσα πρόταση οδηγίας αποτελεί συμβολή στην εφαρμογή αυτής της απόφασης. Η ΕΟΚΕ επικρότησε τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για το κλίμα και υπογράμμισε ότι η εξοικονόμηση ενέργειας και η ενεργειακή απόδοση πρέπει να είναι οι μεγαλύτερες προτεραιότητες. Δεν υπάρχει τρόπος να αποφύγουμε τη μεγάλη ανάπτυξη των ΑΠΕ, γιατί δεν είναι μόνο επιβεβλημένη από την άποψη της πολιτικής για το κλίμα, αλλά θα είναι ήδη μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα απαραίτητη εξαιτίας της προβλεπόμενης μείωσης των ορυκτών πόρων. Η αλματώδης άνοδος των τιμών ορυκτών ενεργειακών υλών που παρατηρείται σήμερα, θα συμβάλει ώστε πολλές ΑΠΕ να καταστούν γρηγορότερα οικονομικά συμφέρουσες.

3.3

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει με έμφαση το γεγονός ότι στο ερμηνευτικό της κείμενο η Επιτροπή δεν θίγει μόνο πτυχές που αφορούν το κλίμα, αλλά δίνει μεγάλη σημασία και στα ζητήματα της ασφάλειας εφοδιασμού και των θέσεων εργασίας. Υπογραμμίζεται στο κείμενο επανειλημμένα πόσο σημαντικές μπορεί να είναι οι αποκεντρωμένες δομές ενεργειακού εφοδιασμού π.χ. για την περιφερειακή οικονομική δύναμη και για τις αγροτικές περιοχές. (σημεία 2.4 και 2.5). Η ΕΟΚΕ είναι της ίδιας γνώμης, θεωρεί όμως οπωσδήποτε απαραίτητο να εξεταστούν συγκεκριμένα οι επιμέρους στρατηγικές για τις ΑΠΕ, με πολύ πιο διαφοροποιημένο τρόπο από ό,τι μέχρι σήμερα.

3.4

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής ότι ο ηγετικός ρόλος της Ευρώπης όσον αφορά την ανάπτυξη και τη χρησιμοποίηση των ΑΠΕ επιδρά θετικά στην πολιτική για το κλίμα αλλά προσφέρει την προοπτική ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων στην Ευρώπη ως τόπο εγκατάστασης επιχειρήσεων. Η πρόταση οδηγίας είναι ένα σαφές μήνυμα όσον αφορά την ενεργειακή, την περιβαλλοντική και τη βιομηχανική πολιτική, ενόψει μάλιστα των επικείμενων διεθνών διαπραγματεύσεων για το κλίμα, και για τη διεθνή κοινότητα.

3.5

Η βασική κατανομή «επιβαρύνσεων», δηλαδή οι εκάστοτε εθνικές συνεισφορές στον ευρωπαϊκό στόχο της μείωσης κατά συνολικά 20 % όσον αφορά το CO2, καθορίζονται στην «Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί των προσπαθειών των κρατών μελών να μειώσουν τις οικείες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις της Κοινότητας για μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου μέχρι το έτος 2020» (COM(2008) 17 τελικό) και την «Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ με στόχο τη βελτίωση και την επέκταση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου της Κοινότητας» (COM(2008) 16 τελικό).

3.6

Η ΕΟΚΕ θεωρεί τον στόχο του 20 % για τις ΑΠΕ μέχρι το 2020 εύλογο από πολιτική και στρατηγική άποψη και εφικτό από τεχνική και οικονομική άποψη. Αρχίζει ήδη να διακρίνεται η μετάβαση προς μια πολιτική μετά την ορυκτή ενέργεια. Είναι επίσης της γνώμης ότι μπορούν να επιτευχθούν και οι επιμέρους εθνικοί στόχοι, ειδικά επειδή τα κράτη μέλη διαθέτουν πλέον ευέλικτα μέσα (συμπληρωματική αγορά, συμμετοχή σε σχέδια, κλπ). Είναι σαφές ότι η μετατροπή του ενεργειακού συστήματος δεν μπορεί να γίνει χωρίς κόστος, ούτε χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές. Δεν απαιτούνται επενδύσεις μόνον στους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, αλλά χρειάζονται επίσης επενδύσεις τόσο στη δημιουργία υδροηλεκτρικών εγκαταστάσεων με ταμιευτήρες με σκοπό την εξισορρόπηση των αυξομειώσεων εκείνων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες οφείλονται σε ανεπαρκή ένταση του ανέμου ή σε ανεπαρκή ηλιακή ακτινοβολία, όσο και στην ανάπτυξη διακρατικών γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ. Τονίζοντας απλά και μόνον την παραγωγή ενέργειας, δεν πρόκειται να επιτύχουμε τους καθορισμένους στόχους.

3.7

Η Γερμανία, για παράδειγμα προωθεί την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέσω ενός νόμου για την τροφοδοσία και σήμερα το μερίδιο του «πράσινου» ηλεκτρικού ρεύματος βρίσκεται στο 15 %. Το πρόσθετο κόστος που επιβαρύνει τους καταναλωτές ρεύματος λόγω της αυξημένης χρέωσης της τροφοδοσίας, είναι περίπου 3,5 δισ. EUR ετησίως. Στις τιμές αυτές δεν λαμβάνεται, ωστόσο, υπόψη το όφελος για την εθνική οικονομία με τη μορφή νέων θέσεων εργασίας, περιβαλλοντικών ζημιών που αποφεύχθηκαν ή νέων φορολογικών εισφορών.

3.8

Για να παραμείνει όσο το δυνατόν μικρό το κόστος για την επίτευξη των στόχων, προβλέπεται στην οδηγία ότι οι επιμέρους εθνικές στοχοθεσίες μπορούν να επιτευχθούν και με την υποστήριξη μέτρων για την ανάπτυξη των ΑΠΕ σε άλλα κράτη. Επίσης, είναι δυνατή η εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, αλλά με εγγυημένη προέλευση. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι αυτό είναι καταρχήν εύλογο. Υποστηρίζει, όμως, τα αιτήματα εκείνων των κρατών μελών που θέλουν το εμπόριο αυτό να υπόκειται σε προηγούμενη έγκριση, προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθεί η χρηματοδοτούμενη από ένα εθνικό κράτος (5) ενίσχυση των ΑΠΕ για να επιτευχθεί εξοικονόμηση δαπανών σε ένα άλλο κράτος.

4.1

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σωστή την προσέγγιση της Επιτροπής να θέσει έναν γενικό στόχο και όχι τρεις χωριστούς επιμέρους στόχους για τους τρεις τομείς στους οποίους θα παίξουν ρόλο οι ΑΠΕ (δηλαδή τους τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας, της θέρμανσης και ψύξης και των μεταφορών). Έτσι δίδεται στα κράτη μέλη η δυνατότητα να συνδυάσουν μέτρα στους τρεις αυτούς τομείς με τέτοιον τρόπο ώστε να επιτύχουν τον καθορισμένο εθνικό γενικό στόχο.

4.2

Όμως αυτή η ευελιξία επηρεάζεται πολύ αρνητικά από το γεγονός ότι πρόκειται να θεσπιστεί ένας χωριστός δεσμευτικός στόχος για ένα μεμονωμένο τμήμα ενός από τους τρεις αυτούς τομείς — δηλαδή την υποκατάσταση του ντίζελ και της βενζίνης στον τομέα των μεταφορών.

5.1

Επομένως, η Επιτροπή δίνει στα αγροκαύσιμα έναν ιδιαίτερο ρόλο.

5.2

Σε πολλές μελέτες που δημοσιεύθηκαν τους τελευταίους μήνες για τα αγροκαύσιμα επισημαίνεται ότι η βιομάζα είναι, αντίθετα με την ηλιακή ενέργεια, ένας περιορισμένος πόρος και ότι έτσι θα προκύψουν για τις γεωργικές εκτάσεις αναγκαστικά καταστάσεις ανταγωνισμού με την παραγωγή τροφίμων ή τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Οι διαστάσεις που θα λάβει αυτός ο ανταγωνισμός αποτελούν ακόμα αντικείμενο αμφισβήτησης. Επομένως, πρέπει —πριν επέμβει η πολιτική για να κατευθύνει την κατάσταση— να διερευνηθεί με μεγάλη ακρίβεια από στρατηγική άποψη σε ποιον τομέα είναι πιο εύλογη η χρησιμοποίηση κάθε είδους ΑΠΕ. Συγχρόνως πρέπει να διεξαχθούν λεπτομερείς μελέτες αντικτύπου.

5.3

Σε σύστασή της για τη χρησιμοποίηση της βιομάζας για την παραγωγή ενέργειας, που δημοσιοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2007, η επιστημονική συμβουλευτική επιτροπή του ομοσπονδιακού υπουργείου γεωργίας της Γερμανίας υποστηρίζει ότι μακροπρόθεσμα θα αποκτήσουν κυρίαρχο ρόλο στις ΑΠΕ η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, μεταξύ άλλων επειδή εδώ υπάρχει πολύ μεγαλύτερο δυναμικό από αυτό της βιομάζας, αναφέρει δε τρεις λόγους γι' αυτό:

5.4

Όταν οι υφιστάμενοι φυσικοί πόροι είναι περιορισμένοι και η μετάβαση σε νέες ανανεώσιμες και κατά το δυνατόν αποκεντρωμένες δομές ενεργειακού εφοδιασμού συνδέεται με συγκριτικά μεγάλες επενδύσεις, πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη η αρχή της συγκέντρωσης των οικονομικών πόρων στις αποτελεσματικότερες στρατηγικές για την προστασία του κλίματος.

5.5

Σε επίπεδο ΕΕ, όμως, ορισμένες γραμμές παραγωγής βιοενέργειας που εν μέρει λαμβάνουν επίσημη χρηματοδότηση, δηλαδή τα αγροκαύσιμα και η παραγωγή βιοαερίου με βάση το καλαμπόκι, συνδέονται με πολύ υψηλό κόστος αποφυγής παραγωγής CO2  (6) (από 150 έως πάνω από 300 EUR/t CO2).

5.6

Άλλα είδη βιοενέργειας, για παράδειγμα η παραγωγή βιοαερίου με βάση την υγρή κοπριά (καλύτερα σε συνδυασμό με συμπαραγωγή ενέργειας και θερμότητας), η συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας από ροκανίδια (ακατέργαστα υπόλοιπα ξύλων δάσους ή δενδροφυτείες γρήγορης ανάπτυξης) καθώς και η καύση και ροκανιδιών σε υφιστάμενους μεγάλους σταθμούς παραγωγής ενέργειας, έχουν κόστος αποφυγής μόλις 50 EUR/t CO2  (7).

5.7

Το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διαπιστώνει ό,τι όσον αφορά τη μείωση αερίων θερμοκηπίου ανά εκτάριο, είναι πολύ πιο αποδοτικό να χρησιμοποιείται η βιομάζα για την παραγωγή ηλεκτρισμού παρά για την παραγωγή υγρών αγροκαυσίμων (8). Οι σύγχρονοι σταθμοί παραγωγής ενέργειας από βιομάζα είναι σχεδόν εξίσου αποδοτικοί με εκείνους που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα και έτσι κατά την παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού, 1 Megajoule (MJ) βιομάζας αντικαθιστά περίπου 0,95 MJ ενέργεια από ορυκτά καύσιμα. Η ενεργειακή απόδοση κατά τη μετατροπή βιομάζας σε υγρά καύσιμα για τις μεταφορές ανέρχεται κατά κανόνα σε μόλις 30 %-40 %. 1 MJ αντικαθιστά επομένως μόνο περίπου 0,35-0,45 MJ αργό πετρέλαιο στις μεταφορές.

5.8

Με την παραγωγή αγροκαυσίμων μπορεί να επιτευχθεί αποφυγή δαπανών σε σχέση με το CO2 περίπου 3 t CO2/ha, ενώ με τις μορφές βιοενέργειας που αναφέρονται στο σημείο 6.6 μπορεί να επιτευχθεί αποφυγή δαπανών μεγαλύτερη από 12 t CO2/ha.

5.9

Σε συνάρτηση με τα παραπάνω, η ΕΟΚΕ διερωτάται για ποιον λόγο η Επιτροπή θέλει να θεσπίσει ρητά το στόχο του 10 % για τα αγροκαύσιμα και υπενθυμίζει πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε την άνοιξη ότι ο στόχος αυτός πρέπει να υλοποιηθεί «με οικονομικά αποδοτικό τρόπο» και ότι πρέπει να πληρούνται οι ακόλουθες τρεις προϋποθέσεις:

5.10

Σχετικά με την αειφορία, τα ερωτήματα είναι περισσότερα από τις απαντήσεις (βλ. και σημείο 5) και δεν είναι ακόμα διαθέσιμα τα αγροκαύσιμα δεύτερης γενιάς. Επομένως δεν πληρούνται τουλάχιστον δύο από τα τρία κριτήρια που αναφέρει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αυτό όμως δεν εμποδίζει την Επιτροπή να θέλει να θεσπίσει τον στόχο του 10 %.

5.11

Η Επιτροπή προβάλλει γι' αυτό μεταξύ άλλων τα επιχειρήματα ότι ο τομέας των μεταφορών παρουσιάζει συγκριτικά με άλλους τομείς της οικονομίας την ταχύτερη αύξηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και ότι η παραγωγή αγροκαυσίμων «είναι αυτή τη στιγμή ακριβότερη από την παραγωγή άλλων μορφών ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, πράγμα που ίσως σημαίνει ότι δύσκολα θα μπορούσαν να αναπτυχθούν χωρίς ειδική απαίτηση».

5.12

Η ΕΟΚΕ δεν μπορεί να συμφωνήσει με αυτήν την αιτιολόγηση:

5.12.1

Είναι σωστό ότι οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου του τομέα των μεταφορών είναι εκτός ελέγχου. Όμως η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι αυστηρές οριακές τιμές για τα καυσαέρια και η αντικατάσταση της βενζίνης και του ντίζελ σε ποσοστό 10 % δεν θα λύσουν το πρόβλημα και δεν θα μπορέσουν ούτε καν να αντισταθμίσουν την αύξηση της επιβάρυνσης για το περιβάλλον που θα προκληθεί τα επόμενα χρόνια από τον τομέα των μεταφορών.

5.12.2

Η ΕΟΚΕ έχει επισημάνει επανειλημμένα ότι το πρόβλημα αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με μία πολιτική περιορισμού των μεταφορών και με αλλαγή της κατανομής μεταξύ των τρόπων μεταφοράς με προτίμηση πιο φιλικών για το περιβάλλον τρόπων μεταφοράς όπως ο σιδηρόδρομος, οι δημόσιες επιβατικές συγκοινωνίες και τα πλοία.

5.12.3

Από άποψη τεχνολογίας η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το μέλλον των μεταφορών με ιδιωτικά οχήματα δεν είναι οι κινητήρες εσωτερικής καύσης, αλλά η ηλεκτροκίνηση που θα γίνεται με ΑΠΕ. Για να μπορεί ένα VW-Golf να διανύσει 10 000 χιλιόμετρα, πρέπει σύμφωνα με υπολογισμό του EMPA (9) να καλλιεργηθεί ελαιοκράμβη για αγροντήζελ σε καλλιεργήσιμη έκταση 2 062 τετραγωνικών μέτρων ετησίως. Αντίθετα, φωτοβολταϊκά κύτταρα για την ενέργεια που απαιτείταιγια μία διαδρομή 10 000 χιλιομέτρων θα απαιτούσαν έκταση 37 τετραγωνικών μέτρων ετησίως, δηλαδή μόλις περίπου το ένα δέκατο έκτο της έκτασης που απαιτείται για την καλλιέργεια ελαιοκράμβης.

5.12.4

Η στρατηγική απόφαση αντικατάστασης του ντίζελ και της βενζίνης με αγροκαύσιμα είναι επομένως ένα από τα λιγότερο αποτελεσματικά και τα πιο ακριβά μέτρα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και συνεπάγεται εξαιρετικά εσφαλμένη κατανομή πόρων. Η ΕΟΚΕ αδυνατεί να καταλάβει γιατί προωθούνται πολιτικά περισσότερο τα πιο ακριβά μέτρα, εφόσον μάλιστα εκτός από οικονομικά ζητήματα παραμένουν πλήρως ανεπίλυτα και πολλά περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα.

5.12.5

Συνεπώς η ΕΟΚΕ δεν συμφωνεί με τη δήλωση της Επιτροπής ότι «[…] η αύξηση της χρήσης των βιοκαυσίμων στις μεταφορές είναι ένα από τα πλέον αποτελεσματικά εργαλεία» για την αντιμετώπιση των προκλήσεων.

5.13

Αν λάβει κανείς υπόψη ότι η Επιτροπή σκοπεύει να εγκρίνει τα αγροκαύσιμα σε περίπτωση που επιφέρουν μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου τουλάχιστον της τάξεως του 35 %, συγκριτικά με τα καύσιμα από ορυκτέλαια, τότε ο στόχος του 10 % θα οδηγήσει σε μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από την κυκλοφορία των οχημάτων κατά μόλις 3,5 %, εφόσον ο όγκος κυκλοφορίας θα μείνει ο ίδιος. Δεδομένου ότι οι μεταφορές συμβάλλουν κατά ένα τέταρτο στην παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου, αυτό θα αναλογούσε σε συνολικό ποσοστό μείωσης των εκπομπών αερίων της τάξης του 1 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου! Η τιμή αυτή δεν είναι σε καμία περίπτωση ανάλογη με το οικονομικό κόστος και τους κινδύνους που συνδέονται με αυτή τη λύση.

5.14

Ακόμα κι αν θεωρήσει κανείς τα αγροκαύσιμα μία εύλογη χρήση της βιομάζας στον τομέα των μεταφορών, θα έπρεπε να επιδιώξει συγχρόνως την απόλυτη απόδοση. Όμως το παράρτημα VII της οδηγίας καθιστά σαφές ότι η σωστή προσέγγιση δεν είναι η μετατροπή βιομάζας σε εστέρα ή αιθανόλη, γιατί κάθε (βιομηχανική) μοριακή μετατροπή συνδέεται με χρησιμοποίηση ενέργειας και συνακόλουθα με απώλεια ενέργειας. Πιο σκόπιμη θα ήταν η άμεση χρησιμοποίηση της βιομάζας, χωρίς βιομηχανική χημική μετατροπή.

5.15

Μερικοί κατασκευαστές ελκυστήρων, που στο μεταξύ προσφέρουν κινητήρες που λειτουργούν με καθαρό φυτικό έλαιο, δείχνουν ότι αυτό είναι τεχνικά εφικτό.

5.16

Το παράρτημα VII δείχνει ότι με αυτήν την τεχνολογία μπορούν να επιτευχθούν οι μεγαλύτερες μειώσεις αερίων θερμοκηπίου: συγκριτικά με τα καύσιμα από ορυκτέλαια: Το καθαρό κραμβέλαιο επιφέρει μέση μείωση αερίων θερμοκηπίου της τάξεως του 55 %, το αγροντήζελ από κραμβέλαιο μόνο 36 %, η αιθανόλη από σίτο 0 %. Η ΕΟΚΕ δεν κατανοεί γιατί η Επιτροπή δεν χαρακτηρίζει ξεκάθαρα αυτό τον δρόμο ως ιδιαίτερα εύλογο, εφόσον μάλιστα έτσι είναι πιο πιθανό να δημιουργηθούν αποκεντρωμένες δομές ενεργειακού εφοδιασμού και κατά συνέπεια θέσεις εργασίας στη γεωργία και στις αγροτικές περιοχές.

5.17

Η ΕΟΚΕ θα θεωρούσε για παράδειγμα καλή στρατηγική την προώθηση της χρησιμοποίησης καθαρών φυτικών ελαίων, που παράγονται π.χ. από συμβατές με το περιβάλλον μικτές καλλιέργειες, στην ίδια τη γεωργία και π.χ. σε κοινοτικά οχήματα ή πλωτά μέσα (10). Οι αγρότες θα μπορούσαν έτσι να συμμετάσχουν άμεσα στην ανάπτυξη νέων περιφερειακών ενεργειακών κυκλωμάτων και να επωφεληθούν άμεσα από αυτό. Αντίθετα, στο πλαίσιο της στρατηγικής για τα αγροκαύσιμα οι γεωργοί γίνονται παραγωγοί όσο το δυνατόν φθηνότερων πρώτων υλών για τη βιομηχανία ορυκτελαίων, εφόσον βέβαια πρόκειται να χρησιμοποιηθούν πρώτες ύλες ευρωπαϊκής παραγωγής.

6.1

Η Επιτροπή υποθέτει πως μεγάλο μέρος της βιομάζας που απαιτείται για τα αγροκαύσιμα θα καλλιεργείται σε περιοχές εκτός ΕΕ με πιο ευνοϊκό κλίμα. Όμως η αντικατάσταση των εισαγωγών πετρελαίου με εισαγωγές βιομάζας δεν συνιστά μείωση, αλλά απλά διαφοροποίηση της εξάρτησης από τις εισαγωγές

6.2

Δεν είναι δυνατό να είναι στα σοβαρά στόχος μιας νέας ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ να αντικαταστήσει μία εξάρτηση με μία άλλη.

6.3

Αντίθετα, πρέπει πρωτίστως να υιοθετηθεί η προσέγγιση μιας πραγματικής επικέντρωσης της νέας στρατηγικής για τις ΑΠΕ σε αποκεντρωμένες, διαθέσιμες σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο πηγές. Εδώ μπορούν και πρέπει να παίξουν ρόλο και οι βιοενέργειες, όχι όμως εκείνες που επινοήθηκαν στο πλαίσιο της στρατηγικής για τα αγροκαύσιμα.

7.1

Σύμφωνα με την Επιτροπή, η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές είναι «κοντινό υποκατάστατο της συμβατικής ενέργειας και παρέχεται μέσω των ιδίων συστημάτων υποδομής και εφοδιαστικής». Η ΕΟΚΕ θεωρεί αυτή τη δήλωση θεμελιώδη παραπλάνηση: οι ΑΠΕ από αποκεντρωμένες δομές είναι εν μέρει εντελώς διαφορετικές από τις «παραδοσιακές» ενέργειες που προέρχονται περισσότερο από μεγάλες κεντρικές δομές.

7.2

Μία στρατηγική για τα αγροκαύσιμα που θα βασίζεται σε ενεργειακές εισαγωγές και στην πρόσμειξη στο ντήζελ και τη βενζίνη ωφελεί τις «παραδοσιακές», δηλαδή τις κεντρικά οργανωμένες δομές των παγκόσμιας εμβέλειας πετρελαϊκών ομίλων. Με τον τρόπο αυτό παγιώνει τις δομές παραγωγής και διανομής τους, πράγμα που ασφαλώς είναι προς το συμφέρον της πετρελαϊκής οικονομίας, αλλά δεν δημιουργεί σχεδόν καθόλου νέες θέσεις εργασίας στην Ευρώπη (11).

7.3

Αντίθετα, αν βασιστεί κανείς στην πιο αποδοτική ενεργειακά χρησιμοποίηση π.χ. των ροκανιδιών για την παραγωγή θερμότητας ή ηλεκτρισμού ή σε καθαρά φυτικά έλαια περιφερειακής καλλιέργειας και στον εφοδιασμό οχημάτων ή περιοχών χωρίς δίκτυο φυσικού αερίου με βιοαέριο ή ακόμη στις αποκεντρωμένες τεχνολογίες ηλιακής ενέργειας, κλπ, είναι δυνατή η δημιουργία νέων τρόπων παραγωγής και διανομής οργανωμένων σε περιφερειακό επίπεδο, με μεγάλο δυναμικό ως προς τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

7.4

Στην παραγωγή ηλιακής θερμικής ενέργειας και την αποκεντρωμένη χρησιμοποίηση της φωτοβολταϊκής, οι καταναλωτές (ενέργειας) παράγουν οι ίδιοι μεγάλο μέρος της ενέργειας που χρειάζονται, πράγμα που αποδεικνύει επίσης ότι ο ενεργειακός εφοδιασμός με βάση τις ΑΠΕ ασφαλώς μπορεί να οργανωθεί με τρόπο διαφορετικό από τη σημερινή δομή ενεργειακού εφοδιασμού.

7.5

Και άλλα μέτρα, π.χ. για την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και της εξοικονόμησης ενέργειας, μπορούν να δημιουργήσουν ήδη κατά την κατασκευαστική φάση εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Σχετικά παραδείγματα είναι η μόνωση κτιρίων, η εγκατάσταση ηλιακών και αιολικών εγκαταστάσεων ή η κατασκευή εγκαταστάσεων βιοαερίου. Η πολιτική πρέπει να μεριμνήσει για την αξιοποίηση αυτών ακριβώς των δυναμικών, και η προβλεπόμενη στην οδηγία στρατηγική για τα αγροκαύσιμα δεν είναι ο πιο αποτελεσματικός δρόμος.

7.6

Επομένως είναι οπωσδήποτε απαραίτητη μία πολύ ακριβής και πολύ πιο διαφοροποιημένη εξέταση των διαφόρων ΑΠΕ και σε συνάρτηση με το θέμα των θέσεων εργασίας. Οι ΑΠΕ μπορούν πραγματικά να ενισχύσουν και να υποστηρίξουν τις περιφερειακές οικονομικές δομές, από την άλλη όμως μπορούν και να συμβάλουν στην παγίωση μεγάλων κεντρικών δομών.

7.7

Τα ίδια ισχύουν άλλωστε για τις χώρες όπου καλλιεργείται βιομάζα για αγροκαύσιμα. Το ομοσπονδιακό γερμανικό υπουργείο που είναι υπεύθυνο για την αναπτυξιακή βοήθεια, σε έγγραφο συζήτησης του Μαρτίου 2008 με τίτλο «Θέσεις της αναπτυξιακής πολιτικής για τα αγροκαύσιμα», καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, μία στρατηγική μαζικής παραγωγής βιομάζας με σκοπό την εξαγωγή «ως αντίδραση στη μεγάλη αύξηση της ζήτησης από τις βιομηχανικές χώρες συνδέεται με σοβαρούς κινδύνους» για την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική ανάπτυξη των αναπτυσσομένων χωρών «και δεν δημιουργεί θέσεις εργασίας», ενώ η βιομάζα πρέπει γενικά να αξιολογηθεί θετικά για τον αποκεντρωμένο ενεργειακό εφοδιασμό συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής των μικρών αγροτών.

8.1

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει το σχέδιο της Επιτροπής να θεσπίσει κριτήρια αειφορίας για την παραγωγή αγροκαυσίμων. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προόδου, όμως η ΕΟΚΕ θεωρεί την υποβληθείσα πρόταση εντελώς ανεπαρκή.

8.2

Η ίδια η Επιτροπή έχει υπογραμμίσει επανειλημμένα πόσο σημαντική είναι για την πολιτική αειφορίας η ισορροπία μεταξύ του οικονομικού, του περιβαλλοντικού και του κοινωνικού πυλώνα. Όμως αυτή η παντελής αγνόηση των κοινωνικών ζητημάτων κατά τη θέσπιση των προαναφερθέντων κριτηρίων αρκεί για να σχηματίσει η ΕΟΚΕ την άποψη ότι η πρόταση οδηγίας δεν συνιστά σε καμία περίπτωση την εφαρμογή μίας στρατηγικής για την αειφορία ή κριτηρίων αειφορίας για τα αγροκαύσιμα που έχουν εξεταστεί εμπεριστατωμένα. Η πρόταση οδηγίας πρέπει αντίθετα να αναθεωρηθεί πλήρως στο σημείο αυτό.

8.3

Για την ΕΟΚΕ θα ήταν σε αυτή την περίπτωση σημαντικό, εξαιτίας των έμμεσων αλλαγών της χρήσης γης, να θεσπιστούν αποτελεσματικά περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια όχι μόνο για τα αγροκαύσιμα, αλλά για όλα τα εισαγόμενα γεωργικά προϊόντα και για τις ζωοτροφές.

8.4

Επίσης, είναι ψευδαίσθηση να πιστεύει κανείς πως η θέσπιση προθεσμίας (εν προκειμένω: Ιανουάριος του 2008) θα μπορούσε για παράδειγμα να προφυλάξει εκτάσεις παρθένου δάσους ή τύρφης από τη μετατροπή τους σε εκτάσεις παραγωγής αγροκαυσίμων. Αυτό θα προϋπέθετε την ύπαρξη ενός λειτουργικού κτηματολογίου και ενός λειτουργικού συστήματος διαχείρισης και ελέγχου. Όπως δείχνει η πείρα, στις περισσότερες νέες βιομηχανικές και αναπτυσσόμενες χώρες δεν υπάρχει τίποτα από τα δύο.

8.5

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι τα κριτήρια που απαριθμούνται στο άρθρο 15 παράγραφος 3 και 4 δεν αρκούν για τη διατήρηση της βιολογικής ποικιλομορφίας και για να αποφευχθεί η χρησιμοποίηση εκτάσεων με υψηλό απόθεμα άνθρακα. Για τη διατήρηση της βιολογικής ποικιλομορφίας έχουν σημασία πολύ περισσότερες κατηγορίες εκτάσεων από αυτές που αναφέρονται στην παράγραφο 3, α) έως γ). Το ίδιο ισχύει για το άρθρο 4α) και β) όσον αφορά τα αποθέματα άνθρακα.

8.6

Στο μέρος Β του παραρτήματος VII η Επιτροπή παρουσιάζει τις «εκτιμώμενες τυπικές και προκαθορισμένες τιμές για τα μελλοντικά βιοκαύσιμα» που δεν βρίσκονται ακόμα ή βρίσκονται μόνο σε αμελητέες ποσότητες στην αγορά. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται εκτιμώμενες, αλλά μόνο αποδείξιμες τιμές.

31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/49

1.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τους μηχανισμούς της πρότασης για την προώθηση της επίδειξης των τεχνολογιών δέσμευσης και αποθήκευσης του CO2 (CCS) στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, όπως περιγράφονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής. Ωστόσο, την προβληματίζει η έλλειψη χρηματοδοτικής ικανότητας και σαφώς καθορισμένων εναλλακτικών χρηματοδοτικών επιλογών, τόσο μεσοπρόθεσμα (2010-2020) όσο και μακροπρόθεσμα (2020 και μετά).

1.2

Πρέπει να υπάρξει μέριμνα ώστε να διασφαλισθεί εν μέρει η αντιστάθμιση της έλλειψης χρηματοδοτικής ικανότητας της Επιτροπής από έσοδα που θα παραχθούν από το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου (ΣΕΔΕ — ΕΕ), π.χ. από τη δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπής του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής μετά το 2013. Ας σημειωθεί εδώ ότι δεν έχει προταθεί ακόμη σε επίπεδο ΕΕ κανένα συγκεκριμένο σύστημα χρηματοδότησης, το οποίο να καλύπτει και την απαραίτητη ασφάλεια.

1.3

Είναι σημαντικό να προσδιορισθούν με ακρίβεια και σαφήνεια οι όροι χρηματοδότησης, το αργότερο έως τα τέλη του 2009. Μόνον έτσι θα διασφαλισθεί μια χρηματοδοτική βάση για να ξεκινήσει η προετοιμασία των εγκαταστάσεων επίδειξης των τεχνολογιών CCS σε μεγάλη κλίμακα, οι οποίες θα τεθούν σε λειτουργία το 2015.

1.4

Τα έσοδα που θα παράγονται από το ΣΕΔΕ θα πρέπει να εισπράττονται σε εθνικό επίπεδο, στο πλαίσιο της εφαρμογής της αναθεωρημένης οδηγίας για το ΣΕΔΕ από το 2013 και μετά.

1.5

Η πρόταση της Επιτροπής να μπορούν τα κράτη μέλη να συνδυάζουν τους εθνικούς πλειστηριασμούς του ΣΕΔΕ με την διάθεση του 20 % των συνολικών εσόδων σε μέτρα στήριξης της μείωσης των εκπομπών CO2 συνιστά εντελώς ακατάλληλη και χαμένη οικονομική ευκαιρία. Αντιθέτως, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παροτρυνθούν έντονα να μεταβάλουν ριζικώς τη θέση τους όσον αφορά τα έσοδα από το ΣΕΔΕ και να διοχετεύσουν όλα τα έσοδα του συστήματος στις τεχνολογίες χαμηλής εκπομπής ή ουδέτερου ισοζυγίου CO2 με ειδικό κονδύλιο για τις τεχνολογίες CCS. Κατά τον τρόπον αυτόν, θα διασφαλισθούν τα δισεκατομμύρια ευρώ που δεν διαθέτει, αλλά χρειάζεται σήμερα η Επιτροπή για την υποστήριξη της έγκαιρης επίδειξης των τεχνολογιών CCS σε μεγάλη κλίμακα.

1.6

Η Επιτροπή θα πρέπει να καταρτίσει σχέδιο για τον καθορισμό της οργάνωσης και του ρόλου της Ευρωπαϊκής Βιομηχανικής Πρωτοβουλίας, διασφαλίζοντας ότι συμπληρώνει και δεν επικαλύπτει άλλες πρωτοβουλίες, όπως τα έργα που υποστηρίζονται από το έβδομο πρόγραμμα-πλαίσιο, την Ευρωπαϊκή Τεχνολογική Πλατφόρμα για τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα και το ευρωπαϊκό εμβληματικό πρόγραμμα.

1.7

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την αναγκαιότητα μιας κοινής ευρωπαϊκής υποδομής για τη μεταφορά και την αποθήκευση του CO2 δεδομένου ότι ορισμένα κράτη μέλη ενδεχομένως δεν θα είναι σε θέση να δημιουργήσουν τα ίδια εθνικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης.

1.8

Λόγω της σημασίας της μεταφοράς, ως καθοριστικού στοιχείου στη δημιουργία μιας μεγάλης κλίμακας υποδομής τεχνολογίας CCS (δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα), θα μπορούσε να υιοθετηθεί και να προωθηθεί από την ΕΕ το ακρωνύμιο CCTS (δέσμευση, αποθήκευση και μεταφορά άνθρακα — δηλαδή να περιληφθεί σε αυτό και η μεταφορά).

2.1

Η ανάπτυξη της συνολικής αλυσίδας προστιθέμενης αξίας της τεχνολογίας CCS, η οποία περιλαμβάνει τη δέσμευση, τη μεταφορά και την αποθήκευση του CO2, βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο —και σε ορισμένες περιπτώσεις σε διερευνητικό— στάδιο. Από την άλλη πλευρά, παρατηρείται σταδιακή πρόοδος με τα μέτρα αύξησης του βαθμού αποδοτικότητας της τεχνολογίας των συμβατικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής. Επομένως, έχοντας υπόψη την επείγουσα και έντονη ανάγκη αντικατάστασης της δυναμικότητας των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρώπη τις προσεχείς δεκαετίες, η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει την υιοθέτηση μιας πραγματιστικής προσέγγισης, βάσει της οποίας οι δύο τεχνολογίες θα αναπτύσσονται και θα εφαρμόζονται παράλληλα. Ενώ η ανάπτυξη μεγαλύτερης αποδοτικότητας μπορεί να προωθείται σε μεγάλο βαθμό από την αγορά, οι τεχνολογίες CCS —τόσο για τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής όσο και για την υποδομή— χρειάζονται πρόσθετη υποστήριξη, στα στάδια της επίδειξης και του μάρκετινγκ.

2.2

Η τεχνολογία CCS αναπτύσσεται με δύο μεθόδους: α) ολοκληρωμένη τεχνολογία σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με δέσμευση του CO2 πριν από τη διαδικασία καύσης και β) τεχνολογία μετάκαυσης, η οποία περιλαμβάνει τον καθαρισμό των καυσαερίων από το CO2 μετά την καύση (έκπλυση του CO2). Μόλις αναπτυχθεί επαρκώς, η δεύτερη μέθοδος θα είναι κατάλληλη για χρήση στους νέους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής υψηλών επιδόσεων, οι οποίοι βρίσκονται επί του παρόντος στο στάδιο της κατασκευής, υπό την προϋπόθεση ότι θα έχουν σχεδιασθεί ανάλογα («με ικανότητα δέσμευσης»). Κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα αμφότερων των μεθόδων είναι το γεγονός ότι το CO2 που δεσμεύεται με τον τρόπο αυτό πρέπει να μεταφερθεί από τον σταθμό ηλεκτροπαραγωγής σε κατάλληλο χώρο αποθήκευσης.

2.3

Το ζήτημα της ασφαλούς, μακροπρόθεσμης αποθήκευσης του CO2 έχει αποφασιστική σημασία για την κοινωνική και πολιτική αποδοχή αυτής της διεργασίας. Σε τελική ανάλυση, η πτυχή αυτή είναι το σημαντικότερο περιβαλλοντικό ζήτημα που αντιμετωπίζει η συγκεκριμένη τεχνολογία (2).

2.4

Στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Aomori της Ιαπωνίας, στις 9 Ιουνίου 2008, η ομάδα των οκτώ βιομηχανικών δυνάμεων (G8) συμφώνησε να δρομολογήσει 20 μεγάλα σχέδια επίδειξης της αποθήκευσης και δέσμευσης του CO2 έως το 2010, με στόχο την υποστήριξη της ανάπτυξης της τεχνολογίας και τη μείωση του κόστους για την ευρεία χρήση της CCS από το 2020 και μετά.

2.5

Στη συνάντηση των G8 συμμετείχαν εκπρόσωποι από τη Βρετανία, τον Καναδά, την Ιταλία, την Ιαπωνία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Ρωσία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα, την Ινδία και τη Νότια Κορέα.

2.6

Προκειμένου να στηρίξει τις δεσμεύσεις της ομάδας G8 ως προς την CCS, το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ (DOE) υποσχέθηκε να διαθέσει πόρους από το αμερικάνικό πρόγραμμα FutureGen για τη χρηματοδότηση της εφαρμογής τεχνολογίας CCS σε πολλές εγκαταστάσεις Ολοκληρωμένου Συνδυασμένου Κύκλου Εξαερίωσης (IGCC) εμπορικής κλίμακας, ή άλλα εργοστάσια προηγμένης τεχνολογίας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. Οι ΗΠΑ χρηματοδοτούν επίσης επτά περιφερειακές συμπράξεις δέσμευσης του άνθρακα αποδεικνύοντας έτσι την αποτελεσματικότητα της μακροπρόθεσμης επίγειας αποθήκευσης του διοξειδίου του άνθρακα σε μεγάλη κλίμακα.

2.7

Η αναγγελία της ομάδας G8 σχετικά με τις CCS είναι σύμφωνη με τη σύσταση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) σύμφωνα με την οποία η χρήση της τεχνολογίας CCS αποτελεί μέρος του συνόλου των λύσεων σκοπός των οποίων είναι να μειωθούν κατά το ήμισυ οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2050.

3.1

Οι τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης του CO2 (CCS) αποτελούν κύριο στοιχείο μιας δέσμης υφιστάμενων και αναδυόμενων τεχνολογιών που έχουν τη δυνατότητα να επιτύχουν τις μειώσεις των εκπομπών CO2 που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων μετά το 2020 (3).

3.2

Η ευρείας κλίμακας εφαρμογή των τεχνολογιών CCS στην ηλεκτροπαραγωγή θα είναι εμπορικά εφικτή σε 10-15 χρόνια, ώστε από το 2020, ή λίγο αργότερα, να αποτελέσουν αποφασιστικής σημασίας στοιχείο για την εξάλειψη των εκπομπών CO2 κατά την ηλεκτροπαραγωγή από ορυκτά καύσιμα, στο πλαίσιο συστήματος καθοδηγούμενου από την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου.

3.3

Αυτό δεν θα συμβεί εάν δεν ξεκινήσουν αμέσως τα απαραίτητα προπαρασκευαστικά βήματα. Η έγκαιρη επίδειξη χρειάζεται ιδιαιτέρως για τις τεχνολογίες CCS που έχουν ήδη αναπτυχθεί διεθνώς και χρησιμοποιούνται σε άλλες εφαρμογές, ώστε να προσαρμοσθούν καταλλήλως για την ευρεία εφαρμογή τους στην ηλεκτροπαραγωγή.

3.4

Τον Μάρτιο του 2007, και εκ νέου τον Μάρτιο του 2008, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τάχθηκε υπέρ της πρόθεσης της Επιτροπής να προωθήσει την κατασκευή και την λειτουργία έως το 2015 μέχρι και 12 μονάδων επίδειξης αειφόρων τεχνολογιών ορυκτών καυσίμων για την εμπορική ηλεκτροπαραγωγή.

3.5

Η πρόταση οδηγίας της Επιτροπής σχετικά με τη γεωλογική αποθήκευση CO2, η οποία προβλέπει το νομικό πλαίσιο για τις τεχνολογίες CCS στην ΕΕ, συμπληρώνεται με την παρούσα ανακοίνωση, η οποία προωθεί τις προσπάθειες για τη CCS, αποσκοπώντας στην συγκρότηση δομής συντονισμού και ουσιαστικής υποστήριξης των επιδείξεων της τεχνολογίας CCS σε μεγάλη κλίμακα και στη δημιουργία των συνθηκών για τολμηρές βιομηχανικές επενδύσεις σε σειρά μονάδων ηλεκτροπαραγωγής.

3.6

Είναι επιτακτική η ανάγκη να αρχίσουν όσο το δυνατόν συντομότερα οι ευρωπαϊκές προσπάθειες για την επίδειξη των τεχνολογιών CCS σε ολοκληρωμένο πλαίσιο άσκησης πολιτικής, όπου να συμπεριλαμβάνονται εστιασμένες προσπάθειες Ε & Α και μέτρα ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού. Σύμφωνα με την Επιτροπή, μία καθυστέρηση κατά 7 έτη των έργων επίδειξης θα επέφερε ισόχρονη καθυστέρηση της καθιέρωσης των τεχνολογιών CCS σε παγκόσμιο επίπεδο, πράγμα το οποίο θα σήμαινε ότι μέχρι το 2050 θα εκλύονταν σε όλο τον πλανήτη περισσότεροι από 90 Gt αποφευκτών εκπομπών CO2  (4), ποσότητα που ισοδυναμεί με 20 έτη των σημερινών συνολικών εκπομπών CO2 της ΕΕ.

3.7

Σαφείς και αποφασιστικές δεσμεύσεις εκ μέρους της ευρωπαϊκής βιομηχανίας με την υποστήριξη της Επιτροπής που θα διασφαλίσει κίνητρα και εγγυήσεις είναι ουσιαστικές, εφόσον η χρηματοδότηση θα προέλθει από δημόσιους πόρους. Συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη που προτίθενται να βασίσουν το μελλοντικό μείγμα ενεργειακών πόρων τους στον άνθρακα θα πρέπει να εφαρμόσουν μέτρα στήριξης για την έγκαιρη επίδειξη των τεχνολογιών CCS.

3.8

Αναφέρονται δύο κύριες κατηγορίες εμποδίων:

Το έγγραφο της Επιτροπής επισημαίνει ότι παρέχεται ευκαιρία ανάληψης ηγετικού ρόλου στη διαμόρφωση διεθνούς ρύθμισης.

3.9

Η προτεινόμενη Ευρωπαϊκή Βιομηχανική Πρωτοβουλία πρέπει να συμμετάσχει στις προσπάθειες εκείνων που θα πρωτοστατήσουν σε ένα δίκτυο έργων επίδειξης. Κάτι τέτοιο θα συμβάλει στην ανταλλαγή εμπειριών και πληροφοριών, θα αυξήσει την ευαισθητοποίηση του κοινού και θα παράσχει στοιχεία για την ανάπτυξη πολιτικών για μια πλήρη αλυσίδα αξίας της τεχνολογίας CCS. Επιπλέον, η προτεινόμενη Ευρωπαϊκή Βιομηχανική Πρωτοβουλία αναμένεται επίσης να συμβάλει στην προσέλκυση εθνικών και διεθνών κεφαλαίων.

3.10

Η Επιτροπή αναφέρει ότι μπορεί να παράσχει ελάχιστη μόνον στήριξη και, επομένως, επικεντρώνεται στην κινητοποίηση των πόρων χρηματοδότησης από τους ίδιους τους παράγοντες που θα πρωτοστατήσουν και από δημόσια κεφάλαια από εθνικές κυβερνήσεις και διεθνείς ΜΚΟ.

3.11

Προσδιορίζονται τρεις δράσεις:

Η Επιτροπή προσθέτει επίσης ότι, εάν η βιομηχανία καθυστερήσει στην υιοθέτηση της τεχνολογίας CCS, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα υποχρεωθούν να εξετάσουν τη δυνατότητα υποχρεωτικών μέτρων.

3.12

Τέλος η Επιτροπή εξετάζει την αναγκαιότητα μιας κοινής ευρωπαϊκής υποδομής μεταφοράς και αποθήκευσης CO2. Προβλέπει γι αυτό την αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών για τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας, ώστε να περιληφθεί η τεχνολογία CCS.

4.1

Ύστερα από τις αποφάσεις του Συμβουλίου του Μαρτίου 2007 σχετικά με την κλιματική αλλαγή και τις απειλές για την ασφάλεια των ενεργειακών αποθεμάτων, η Επιτροπή πρότεινε δέσμη μέτρων με τη μορφή χωριστών εγγράφων προκειμένου να επιτύχει τους στόχους που έθεσε το Συμβούλιο στις αποφάσεις του. Τα μέτρα επικεντρώνονται στην ενεργειακή αποδοτικότητα, την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ανάπτυξη και χρήση των σχετικών καινοτόμων τεχνολογιών. Η ΕΟΚΕ έχει επεξεργαστεί ειδικές γνωμοδοτήσεις για κάθε μέτρο (5).

4.2

Στο πλαίσιο αυτό, βασικές είναι οι προσπάθειες ανάπτυξης μεθόδων σταθερής μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που οφείλονται στη χρήση ορυκτών καυσίμων. Τούτο είναι συγκεκριμένα το αντικείμενο της παρούσας γνωμοδότησης.

4.3

Η γνωμοδότηση αυτή συνδέεται επίσης με μια άλλη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ (6) σχετικά με την ίδια τεχνολογία, στην οποία εξετάζεται η πρόταση οδηγίας της Επιτροπής σχετικά με την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα σε γεωλογικούς σχηματισμούς.

5.1

Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή επισημαίνει επανειλημμένως ότι, προκειμένου να επιτύχουν τα σχέδια, είναι απολύτως απαραίτητο να καταδειχθεί εγκαίρως α) ότι το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου (ΣΕΔΕ — ΕΕ) θα διαδραματίσει καίριο ρόλο και β) ότι υπάρχει δυνατότητα «πραγματικών εμπορικών οφελών». Προφανώς, το ΣΕΔΕ υπόσχεται πραγματικά εμπορικά οφέλη για εκείνους που θα πρωτοστατήσουν. Ωστόσο, θα καθυστερήσει υπερβολικά, εάν η Επιτροπή δεν κατορθώσει να παράσχει, πριν από το τέλος του 2009, μία σαφή και οριστική βασική δέσμη κανόνων για τη ΣΕΔΕ μετά το 2012.

Έως το τέλος του 2009, ή βιομηχανία θα πρέπει να διαθέτει μία σταθερή βάση για την λήψη επενδυτικών αποφάσεων, προκειμένου να αρχίσει εγκαίρως η φάση μηχανολογικής κατασκευής των πρώτων εγκαταστάσεων CCS, έτσι ώστε να τεθούν σε λειτουργία το 2015. Η πτυχή αυτή δεν έχει τονισθεί επαρκώς, λόγω κυρίως της ασάφειας που επικρατεί επί του παρόντος γύρω από το ΣΕΔΕ και τις ασαφείς απαιτήσεις της Επιτροπής και των εθνικών κυβερνήσεων από τη βιομηχανία, που αφήνουν σε εκκρεμότητα το ζήτημα της χρηματοδότησης.

5.2

Το ΣΕΔΕ αποτελεί πράγματι μια σημαντική αγορά άνθρακα, η οποία ενδέχεται να αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική, αλλά αυτό θα συμβεί μόνον στην περίπτωση που το σύστημα θα είναι έντονα προσανατολισμένο στη θέσπιση μιας τιμής για τα δικαιώματα εκπομπών, η οποία θα καλύπτει με το παραπάνω τα επιπλέον έξοδα που συνεπάγονται τα μέτρα για τον περιορισμό του άνθρακα. Εάν η Επιτροπή δεν θεσπίσει σαφείς διατάξεις όσον αφορά τους κανόνες και την εμβέλεια της δημοπράτησης και της δέουσας είσπραξης των εσόδων και εάν δεν αναλάβει εποπτικό ρόλο, οι πιθανοί επενδυτές θα υιοθετήσουν μάλλον στάση «αναμονής», λόγω της υπερβολικής αβεβαιότητας.

5.3

Η ύπαρξη κοινής ευρωπαϊκής υποδομής μεταφοράς και αποθήκευσης CO2 είναι πράγματι αυτό που θα μπορούσε να διευκολύνει την εφαρμογή της τεχνολογίας CCS σε μεγάλη κλίμακα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ορισμένα κράτη μέλη ενδέχεται να μην είναι σε θέση να δημιουργήσουν εθνικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης μόνα τους (7). Όπου είναι εφικτό, πρέπει να γίνεται χρήση υπάρχουσας υποδομής που έχει περιπέσει σε αχρησία ή νέων εγκαταστάσεων ενοποιημένων με άλλες υποδομές. Λόγω της σημασίας της μεταφοράς, η ΕΟΚΕ εισηγείται μάλιστα να υιοθετηθεί ρητώς το ακρωνύμιο CCTS (αποθήκευση, δέσμευση και μεταφορά άνθρακα), έστω κι αν το ακρωνύμιο CCS είναι διεθνώς γνωστό και ανεγνωρισμένο.

5.4

Η Επιτροπή επιβάλλει σημαντική επιβάρυνση στις εθνικές αρχές σε σχέση με τη χρηματοδότηση της τεχνολογίας CCS, διότι δεν προβλέπεται σημαντική συμβολή της Επιτροπής από τον τρέχοντα προϋπολογισμό της. Λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για ένα σημαντικό ζήτημα για την ΕΕ και ενόψει της ανάγκης εποπτείας σε επίπεδο ΕΕ προκειμένου να διασφαλισθεί η επιτυχία των έργων επίδειξης, η Επιτροπή θα πρέπει να συμμετάσχει πολύ περισσότερο από όσο προβλέπει σήμερα στη χρηματοδότηση των σχεδίων CCS, με την υποστήριξη, όπου είναι αναγκαίο, συμβολών από τα κράτη μέλη (8).

5.4.1

Η δημοπράτηση των δικαιωμάτων εκπομπής στα πλαίσια του συστήματος ΣΕΔΕ ήταν μία ευκαιρία να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της ανεπαρκούς χρηματοδότησης της Επιτροπής. Σήμερα μόνο το 20 % αφιερώνεται στις τεχνολογίες χαμηλής εκπομπής ή ουδέτερου ισοζυγίου CO2. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρυνθούν ώστε να μεταβάλουν ριζικώς τη θέση τους όσον αφορά τα έσοδα εκ του ΣΕΔΕ και να διοχετεύσουν όλα τα έσοδα του συστήματος αυτού στις τεχνολογίες χαμηλής εκπομπής ή ουδέτερου ισοζυγίου διοξειδίου του άνθρακα με ειδικό κονδύλιο για τις τεχνολογίες CCS (9). Κατά τον τρόπον αυτόν θα καταστούν διαθέσιμα τα δισεκατομμύρια ευρώ που δεν διαθέτει επί του παρόντος η Επιτροπή και τα οποία είναι όμως απαραίτητα για την υποστήριξη της μεγάλης κλίμακας σχεδίων επίδειξης τεχνολογίας CCS.

5.4.2

Επιπλέον, όπως έχει ήδη υποδείξει η ΕΟΚΕ, τα κονδύλια που προβλέπονται για την ενέργεια στο Έβδομο Πρόγραμμα-Πλαίσιο (7ο ΠΠ) θα μπορούσαν να αυξηθούν σημαντικά κατά 15 % με συνεπόμενη αύξηση από 2 % σε 3 % του ΑΕγχΠ που επενδύεται στον τομέα της Ε&Α. Έτσι θα μπορούσε μέσω του 7ου ΠΠ να υπάρξει πραγματική συμβολή στην προώθηση της επίδειξης των τεχνολογιών CCS.

5.4.3

Υπάρχουν και διάφορα άλλα μέτρα που στηρίζονται από το 7ο ΠΠ, τα οποία μπορούν να συμβάλουν στην προετοιμασία έργων επίδειξης μεγάλης κλίμακας. Τα διάφορα αυτά μέτρα θα πρέπει σαφώς να διασυνδεθούν με τους μηχανισμούς που προτείνονται για την προώθηση της επίδειξης.

5.5

Δεν γίνεται καμία αναφορά στον τρόπο σύνδεσης της Ευρωπαϊκής Βιομηχανικής Πρωτοβουλίας με το φάσμα των λοιπών μέτρων και πρωτοβουλιών στα οποία εμπλέκεται η Επιτροπή (10). Για να εξασφαλισθεί μία ολοκληρωμένη προσέγγιση, είναι απαραίτητο να υποδειχθούν ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν.

5.6

Αναμένεται ότι η ανάπτυξη και η εφαρμογή τεχνολογιών CCS θα έχει σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην απασχόληση στην Ευρώπη. Μερικοί σημαντικοί προμηθευτές εξοπλισμού και υποδομής μεταφοράς τεχνολογίας CCS είναι εγκαταστημένοι στην Ευρώπη. Αναπτύσσουν και θα πωλούν και θα εγκαθιστούν επίσης, π.χ. εξοπλισμό και αγωγούς, όταν η τεχνολογία CCS θα εφαρμοσθεί παγκοσμίως. Η Ευρώπη κατέχει ισχυρή θέση παγκοσμίως στον τομέα της τεχνολογίας CCS, η οποία θα ενισχυθεί περαιτέρω εάν η ΕΕ επιτύχει την έγκαιρη μεγάλης κλίμακας επίδειξη τεχνολογίας CCS εντός της Ευρώπης (11).

5.7

Η ΕΟΚΕ προτείνει τη χρησιμοποίηση του όρου «καθαρός» αντί «αειφόρος» σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα. Ο όρος «αειφόρος» είναι καταλληλότερος, για παράδειγμα, για την ηλιακή ενέργεια και τη βιοενέργεια και ενδείκνυται λιγότερο για τις τεχνολογίες CCS, οι οποίες γεφυρώνουν τη διαφορά χρησιμοποιώντας ορυκτά καύσιμα με καθαρό τρόπο, μέχρις ότου επιτευχθεί η πλήρης μετάβαση στον αειφόρο ενεργειακό εφοδιασμό.

5.8

Όσον αφορά τη δυνατότητα ασφαλούς αποθήκευσης CO2, υπάρχει ήδη σημαντική πείρα στον συγκεκριμένο τομέα, όπως υποδεικνύεται εν συντομία κατωτέρω:

6.1

Η ΕΟΚΕ μπορεί να υποστηρίξει τους μηχανισμούς που προτείνει η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της για την προώθηση της επίδειξης της τεχνολογίας CCS σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, αλλά επιθυμεί να διατυπώσει ορισμένες παρατηρήσεις:

6.1.1

Η Επιτροπή πρέπει να έχει μια στρατηγική που θα εξασφαλίσει ότι η Ευρωπαϊκή Βιομηχανική Πρωτοβουλία δεν θα αλληλεπικαλύπτεται με το ευρωπαϊκό εμβληματικό πρόγραμμα και την Ευρωπαϊκή Τεχνολογική Πλατφόρμα για μηδενικών εκπομπών μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από καύσιμα (ZEP). Οι δραστηριότητες αυτές πρέπει να συντονισθούν κατάλληλα και να αλληλοενισχύονται.

6.1.2

Στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή κάνει λόγο για την «επέκταση του πεδίου εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Βιομηχανικής Πρωτοβουλίας πέραν του δικτύου έργων». Ο σκοπός της δήλωσης αυτής δεν είναι σαφής. Επισημαίνεται επίσης ότι δεν έχει βρεθεί ακόμη η απαιτούμενη χρηματοδότηση. Ποια είναι η προστιθέμενη αξία που παρέχει μια τέτοια επέκταση και πώς συνδέεται με τα προαναφερθέντα μέτρα στον τομέα της τεχνολογίας CCS;

6.2

Η ΕΟΚΕ δεν υποστηρίζει την πρόταση για την κινητοποίηση των πόρων χρηματοδότησης για επιδείξεις των τεχνολογιών CCS, επειδή τη θεωρεί υπερβολικά περιορισμένη.