13.9.2012   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 277/137

—

σημειώνει ότι πρόκληση για τον τομέα της υψηλής και πολύ υψηλής τάσης αποτελεί η αποτελεσματική και με χαμηλό κόστος μεταφορά του ηλεκτρικού ρεύματος που παράγεται σε υπεράκτιες ή χερσαίες μονάδες προς τους εγχώριους μεγάλους καταναλωτές και ότι, όσον αφορά τη χαμηλή και τη μεσαία τάση, χρειάζεται ακόμη να δημιουργηθούν οι απαιτούμενες υποδομές για ένα μεγάλο αριθμό νέων, αποκεντρωμένων παραγωγών ηλεκτρισμού που τροφοδοτούν το σύστημα·

—

υπογραμμίζει την ανάγκη να δοθεί ένα σαφέστατο πολιτικό μήνυμα από την Επιτροπή στα κράτη μέλη, στους παράγοντες της οικονομίας, στον τραπεζικό τομέα και σε εταίρους ανά τον κόσμο ότι ο δρόμος προς την αύξηση του μεριδίου της ανανεώσιμης ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα του μέλλοντος είναι μη αντιστρέψιμος και παρουσιάζει ενδιαφέρον και για ιδιώτες επενδυτές·

—

τονίζει ότι για την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» πρέπει να υπάρξει ταχεία ανάπτυξη των έξυπνων τοπικών και περιφερειακών δικτύων, όπως έχει ήδη ζητήσει η ΕτΠ στις προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της: CdR 160/2008 fin, CdR 8/2009 fin, CdR 244/2010 fin, CdR 312/2010 fin, CdR 7/2011 fin και CdR 104/2011 fin. Οι τιμές καταναλωτή πρέπει να διαμορφώνονται στο πλαίσιο μιας ηλεκτρονικής διαχείρισης φορτίου και με βάση την προσφορά και τη ζήτηση, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η εξοικονόμηση ενέργειας και, μεσοπρόθεσμα, να συντονιστεί καλύτερα η αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας με την τοπική κατανάλωση ενέργειας·

—

θεωρεί ότι πρέπει να εξετασθεί μήπως είναι καταλληλότερο ένα πιο ήπιο μέσο, όπως ένα σχέδιο λιγότερο λεπτομερών κατευθυντήριων γραμμών για την καθοδήγηση των εθνικών φορέων. Η Επιτροπή θα προσφέρει με αυτόν τον τρόπο στα κράτη μέλη ευρύτερα περιθώρια απόφασης όσον αφορά τη συγκεκριμένη ενσωμάτωση των υφιστάμενων δομών. Αυτό ισχύει τόσο για τις ενδεχομένως ομοσπονδιακά διαρθρωμένες αρχές χωροταξίας, πολεοδομίας και χορήγησης αδειών των κρατών μελών όσο και για τις υφιστάμενες περιφερειακές ομάδες που εντάσσονται στην 3η δέσμη μέτρων για την ενιαία αγορά. Κατά γενικό κανόνα, θα πρέπει να προτιμάται η ανάθεση σε οργανισμούς που λειτουργούν αποδεδειγμένα με επιτυχία, αντί της δημιουργίας νέων δομών·

Εισηγητής

ο κ. Heinz LEHMANN (DE/EVP), Μέλος του Κοινοβουλίου της Σαξονίας

Έγγραφο αναφοράς

Πρόταση κανονισμού σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές και την κατάργηση της απόφασης αριθ. 1364/2006/ΕΕ

COM(2011) 658 final 2011/0300 (COD)

1.

εκφράζει την ικανοποίησή της διότι ο κανονισμός επιδιώκει την πλήρη ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, διασφαλίζοντας πρώτον, τον μη αποκλεισμό κανενός κράτους μέλους και καμίας περιφέρειας από το ευρωπαϊκό δίκτυο, δεύτερον, την ασφάλεια του εφοδιασμού και την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών και, τρίτον, την τήρηση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος. Αυτό συνιστά σημαντική προϋπόθεση προκειμένου, έως το έτος 2020, να μειωθούν κατά 20 % οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, να βελτιωθεί κατά 20 % η ενεργειακή απόδοση και να μπορεί να αυξηθεί κατά 20 % το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας·

2.

τονίζει την κρίσιμη σημασία της πρωτοβουλίας αυτής, προκειμένου να διασφαλιστεί η ενεργειακή ασφάλεια, με την εφαρμογή τεχνικών λύσεων κάθε είδους, ιδίως της ανάπτυξης των συστημάτων μεταφοράς και διανομής και όλων των ειδών υφιστάμενων και δυνητικών ανανεώσιμων πηγών, καθώς και με τη χρήση των διαθέσιμων μέτρων στήριξης·

3.

αναμένει ότι η εν λόγω πρόταση θα συμβάλλει στην ευφυή, βιώσιμη και χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς ανάπτυξη και θα ωφελήσει ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς την επίτευξη ανταγωνιστικότητας και οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής·

4.

εκφράζει την ικανοποίησή της που, για την ταχύτερη επίτευξη των στόχων στον τομέα των υποδομών κατά την περίοδο έως το 2020 και μετέπειτα, το δημοσιονομικό πλαίσιο προσδιορίζει έναν περιορισμένο αριθμό διευρωπαϊκών διαδρόμων και ζωνών προτεραιότητας που αφορούν τα δίκτυα ηλεκτρισμού και αερίου, καθώς επίσης και τις υποδομές μεταφοράς πετρελαίου, φυσικού αερίου, διοξειδίου του άνθρακα και βιομεθανίου (καθαρού βιοαερίου από μονάδες παραγωγής βιοαερίου), για τις οποίες δικαιολογείται περισσότερο η ανάληψη δράσης εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με τον εξορθολογισμό και τη συντόμευση των διαδικασιών χορήγησης αδειών, τη διεύρυνση της αποδοχής με την έγκαιρη συμμετοχή του κοινού, τη ρυθμιστική απλούστευση των έργων, τον δίκαιο επιμερισμό του κόστους σε συνάρτηση με τα παρεχόμενα οφέλη και διασφαλίζοντας ότι τα αποτελέσματα αντιστοιχούν στους αναλαμβανόμενους κινδύνους, καθώς και με την παροχή από την ΕΕ άμεσης χρηματοδοτικής στήριξης βάσει των δεδομένων της αγοράς, επιδιώκεται η βιώσιμη και ταχεία εκτέλεση των έργων κοινού ενδιαφέροντος·

5.

επισημαίνει ότι το κοινό ευρωπαϊκό δίκτυο ενέργειας πρέπει να πληροί υψηλότερες προδιαγραφές ασφαλείας. Ειδικότερα, πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο επιθέσεων στον κυβερνοχώρο ή άλλων που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια του εφοδιασμού στην Ευρώπη ή έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις οικονομικές επιδόσεις των κρατών μελών·

6.

διαπιστώνει ότι το σημερινό ενεργειακό μίγμα κάθε κράτους μέλος της ΕΕ διαμορφώνεται ανάλογα με τα γεωλογικά και τεχνολογικά δεδομένα, την ενεργειακή πολιτική αλλά και τις ανάγκες σε εθνικό επίπεδο. Το μίγμα αυτό αποτελείται από ένα βασικό φορτίο που τροφοδοτείται μέχρι σήμερα αφενός από ορυκτή και πυρηνική ενέργεια και σε ένα ποσοστό από ανανεώσιμες πηγές (υδροηλεκτρική ενέργεια, στερεά βιομάζα) και, αφετέρου, από ένα κυμαινόμενο φορτίο, προερχόμενο από ορισμένες ευέλικτες ορυκτές πηγές και, κατά ένα μέρος, από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ανάλογα με τις μετεωρολογικές συνθήκες, το οποίο επί του παρόντος είναι κυμαινόμενο. Για να επιτευχθούν οι συμφωνηθέντες στόχοι για το κλίμα, θα χρειαστεί πάνω από όλα να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση, να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας για τη θέρμανση και τα καύσιμα (που δεν λαμβάνεται υπόψη στο πρωτογενές ενεργειακό ισοζύγιο) και να αυξηθεί το ποσοστό ανανεώσιμης ενέργειας στη συνολική παραγωγή ενέργειας. Οι φυσικές διακυμάνσεις που θα προκύψουν θα πρέπει να αντισταθμιστούν μέσω ορισμένων μέτρων όπως, π.χ. με τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων εργοστασίων παραγωγής ενέργειας, την κατασκευή νέων, εξαιρετικά προσαρμόσιμων εργοστασίων παραγωγής ενέργειας από φυσικό αέριο, με συστήματα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού-θερμότητας, με την αύξηση των δυνατοτήτων αποθήκευσης υδροηλεκτρικής ενέργειας ή άλλων τεχνολογιών αποθήκευσης, καθώς και με την εξειδίκευση και την επέκταση των υφιστάμενων συστημάτων μεταφοράς και διανομής. Η ανάγκη για εκσυγχρονισμό αφορά όλα τα επίπεδα της δομής του δικτύου. Ενώ, σε πολλές αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρισμού πρέπει πρώτα να δημιουργηθούν οι απαιτούμενες υποδομές στον τομέα της χαμηλής και μεσαίας τάσης, η πρόκληση που αντιμετωπίζεται στον τομέα της υψηλής και πολύ υψηλής τάσης είναι να μεταφερθεί με χαμηλό κόστος και αποτελεσματικά το ηλεκτρικό ρεύμα που παράγεται σε υπεράκτιες ή χερσαίες μονάδες προς τους εγχώριους μεγάλους καταναλωτές·

7.

φρονεί πως για τη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας των κρατών μελών θα πρέπει να θεσπιστούν λύσεις που θα βασίζονται στον εκσυγχρονισμό και την περαιτέρω αξιοποίηση και επέκταση των υφιστάμενων συμβατικών και εναλλακτικών εμπορικών πηγών, καθώς αυτές συμβάλλουν αποφασιστικά στη διασφάλιση της σταθερότητας των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας, π.χ. σε τοπικό και εθνικό επίπεδο·

8.

επισημαίνει ότι ο προβληματισμός επικεντρώνεται σε θέματα όπως η δοκιμαστική εφαρμογή τεχνολογιών μεταφοράς και αποθήκευσης, η χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας καθώς και η υποστήριξη της κατάρτισης δημοτικών ή περιφερειακών σχεδίων στον τομέα της ενέργειας·

9.

διαπιστώνει ότι και το φυσικό αέριο θα μπορούσε, κατά τις επόμενες δεκαετίες, να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αντιστάθμιση των διακυμάνσεων της παραγωγής ρεύματος στην Ευρώπη. Για τον σκοπό αυτό, είναι απαραίτητο να διαφοροποιηθούν οι εισαγωγές φυσικού αερίου, να αναπτυχθεί η παραγωγή του στα κράτη μέλη της ΕΕ με χρήση συμβατικών και μη συμβατικών πηγών, βιομεθανίου (καθαρού βιοαερίου) από εγκαταστάσεις παραγωγής βιοαερίου), να συμπληρωθεί το δίκτυο φυσικού αερίου με αγωγούς μεταφοράς και να αυξηθούν οι δυνατότητες αποθήκευσης. Προϋπόθεση για τη λειτουργία πρόσθετων μονάδων παραγωγής αντισταθμιστικής ενέργειας από φυσικό αέριο είναι η αναβάθμιση του δικτύου αγωγών αερίου σε εκείνα τα κράτη μέλη όπου το φυσικό αέριο αποτελεί σημαντική πηγή ενέργειας·

10.

αναγνωρίζει ότι, και στο άμεσο μέλλον, δεν θα μπορεί να αποφευχθεί εντελώς στο ευρωπαϊκό ενεργειακό μίγμα ένα ορισμένο ποσοστό ενέργειας παραγόμενο από άνθρακα, παρά το γεγονός ότι το ποσοστό αυτό θα μειώνεται συνεχώς. Η χρήση της τεχνολογίας δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Capture & Storage, CCS) μπορεί κατά την περίοδο αυτή να συμβάλει στη μείωση των ανθρακούχων εκπομπών, με την προϋπόθεση ότι θα εξελιχθεί σε τεχνικά εφαρμόσιμο, αξιόπιστο και ασφαλές σύστημα που μπορεί να λειτουργήσει με εύλογο κόστος. Υπάρχει, ωστόσο, ανάγκη να συνεχιστούν οι δράσεις Ε&Α σε σχέση με τις πρακτικές δοκιμές, ιδιαιτέρως σε ό,τι αφορά τις τεχνικές και οικονομικές πτυχές, καθώς και τις συναφείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η ανάπτυξη ενός δικτύου μεταφοράς διοξειδίου του άνθρακα που λειτουργεί και διασυνοριακά, απαιτεί βήματα που θα πρέπει να πραγματοποιηθούν πλέον σε ευρωπαϊκό επίπεδο·

11.

υπογραμμίζει ότι η ΕΕ έθεσε στόχους για το κλίμα, η υλοποίηση των οποίων απαιτεί πολύ επίπονες προσπάθειες από όλα τα κράτη μέλη. Μία από τις προσπάθειες αυτές αφορά την ανάπτυξη μιας όσο το δυνατό ευφυέστερης ενεργειακής υποδομής. Παράλληλα με την ένταξη των πολυάριθμων μικρών και πολύ μικρών παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στα υφιστάμενα δίκτυα και με την ανάπτυξη έξυπνων δικτύων διανομής, ικανών να διαχειρίζονται αποκεντρωμένα τις ισορροπίες, με αύξηση και διευκόλυνση των διασυνδέσεων με χώρες που διαθέτουν ενεργειακούς πόρους, ώστε να αυξηθεί η ηλεκτροπαραγωγή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πρέπει να συνδεθούν μεταξύ τους και οι εθνικές υποδομές με αποτελεσματικό αλλά, προπαντός, με ευέλικτο τρόπο. Η Επιτροπή είχε αναπτύξει το σκεπτικό αυτό ήδη πριν από χρόνια στο πλαίσιο των ΔΕΔ-Ε·

12.

αναγνωρίζει ότι, συγχρόνως, σχεδόν όλα τα κράτη μέλη εκπόνησαν εθνικά σχέδια για την αύξηση του ποσοστού ανανεώσιμων πηγών στην παραγωγή ενέργειας και θέσπισαν αντίστοιχη νομοθεσία. Επίσης, από την έναρξη της ισχύος της 3ης δέσμης μέτρων της ΕΕ για την ενέργεια άρχισαν να συνεργάζονται με επιτυχία ορισμένοι διακρατικοί οργανισμοί και ομάδες·

13.

διαπιστώνει ότι, παρά το γεγονός ότι οι δομές αυτές έχουν πλέον εδραιωθεί, σε συγκεκριμένα διασυνοριακά ενεργειακά έργα προκύπτουν δυσχέρειες που οφείλονται στη μορφή των εθνικών υποδομών, στις ειδικές πολιτικές προτεραιότητες στον τομέα της ενέργειας ή στις διαφορετικές αρμοδιότητες. Τέτοιες ασυμβατότητες προκαλούν απώλεια χρόνου, π.χ. κατά τον σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση και την κατασκευή έργων ΔΕΔ-Ε·

14.

διαπιστώνει ότι στόχος της πρότασης κανονισμού της Επιτροπής είναι να συμβάλει στην έγκαιρη διαπίστωση αυτών των ασυμβατοτήτων και στην όσο το δυνατό συντομότερη εξάλειψή τους μέσω της προτεινόμενης διαδικασίας συντονισμού. Στόχος, επίσης, του κανονισμού της Επιτροπής είναι η επιτάχυνση ορισμένων διασυνοριακών έργων καίριας σημασίας και εθνικών έργων με σημαντικό διασυνοριακό αντίκτυπο που θα μπορούσαν να θεωρηθούν δομικά στοιχεία του μελλοντικού ευρωπαϊκού δικτύου υψηλής ισχύος και μεταφοράς·

15.

αναγνωρίζει ότι ο πολύ εκτενέστερος στόχος της αναβάθμισης των εθνικών δικτύων για τον ενεργειακό εφοδιασμό του μέλλοντος εξακολουθεί να εναπόκειται στα κράτη μέλη και επηρεάζεται μόνο έμμεσα από τον κανονισμό. Η προσέγγιση αυτή στηρίζεται στην Ευρωπαϊκή Συνθήκη, και συγκεκριμένα στα άρθρα 170 έως 172 της ΣΛΕΕ. Από αυτήν την άποψη ενδεχομένως θίγεται, αλλά δεν παραβιάζεται, η αρχή της επικουρικότητας, δεδομένου ότι πρόκειται για έναν περιορισμένο αριθμό έργων διασυνοριακής εμβέλειας·

16.

υπογραμμίζει ότι το όφελος έγκειται, αφενός, στην ανάπτυξη ενός γενικού ευρωπαϊκού σχεδίου για τα διασυνοριακά δίκτυα ενέργειας και, αφετέρου, στο σαφέστατο πολιτικό μήνυμα που απευθύνει η Επιτροπή στα κράτη μέλη, στους παράγοντες της οικονομίας, στον τραπεζικό τομέα και σε εταίρους ανά τον κόσμο ότι ο δρόμος προς την αύξηση του μεριδίου της ανανεώσιμης ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα του μέλλοντος είναι μη αντιστρέψιμος και αποτελεί ενδιαφέρουσα επένδυση και για ιδιώτες επενδυτές·

17.

διαπιστώνει ότι η Επιτροπή επέλεξε ως νομικό μέσο τον κανονισμό, που είναι άμεσα εφαρμοστέος και δεσμευτικός για όλα τα κράτη μέλη ως προς όλα τα μέρη του. Η ΕτΠ θεωρεί την επιλογή αυτή καταρχήν αναλογική ως προς τον στόχο της επιτάχυνσης της διαδικασίας χορήγησης αδειών·

18.

θα πρέπει όμως να ληφθεί επίσης υπόψη ότι η επιτάχυνση της διαδικασίας χορήγησης αδειών για έργα υποδομών μπορεί ενδεχομένως να συνιστά σοβαρή παρέμβαση στο δικαίωμα προγραμματισμού των κρατών μελών, καθώς και στα δικαιώματα συμμετοχής των ενδιαφερόμενων φορέων και της κοινής γνώμης. Η συνταγματικά κατοχυρωμένη αρμοδιότητα των ομόσπονδων κρατιδίων, σε κράτη μέλη με ομοσπονδιακή δομή, για την εφαρμογή και τη διαμόρφωση της διαδικασίας προγραμματισμού και χορήγησης αδειών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και στο πλαίσιο έργων κοινού ενδιαφέροντος. Ωστόσο, δεν πιστεύει ότι το σύνολο των λεπτομερών κανόνων που περιλαμβάνονται στο Κεφάλαιο ΙΙΙ μπορούν να θεωρηθούν ακόμη ως κατευθυντήριες γραμμές για τα διευρωπαϊκά δίκτυα κατά την έννοια του άρθρου 171, παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, καθώς και ως πράγματι αναγκαία ελάχιστη εναρμόνιση των εθνικών διοικητικών διαδικασιών·

19.

ζητά, στο πλαίσιο αυτό, να εξετασθεί μήπως είναι καταλληλότερο ένα πιο ήπιο μέσο, όπως ένα σχέδιο λιγότερο λεπτομερών κατευθυντήριων γραμμών για την καθοδήγηση των εθνικών φορέων. Η Επιτροπή θα προσφέρει με αυτόν τον τρόπο στα κράτη μέλη ευρύτερα περιθώρια απόφασης όσον αφορά τη συγκεκριμένη ενσωμάτωση των υφιστάμενων δομών, διευκολύνοντας έτσι τις διασυνδέσεις και δίνοντάς τους προτεραιότητα όταν ένα συγκεκριμένο κράτος διαθέτει πόρους για την αύξηση της ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές. Αυτό ισχύει τόσο για τις ενδεχομένως ομοσπονδιακά διαρθρωμένες αρχές χωροταξίας, πολεοδομίας και χορήγησης αδειών των κρατών μελών όσο και για τις υφιστάμενες περιφερειακές ομάδες που εντάσσονται στην 3η δέσμη μέτρων για την ενιαία αγορά. Κατά γενικό κανόνα, θα πρέπει να προτιμάται η ανάθεση σε οργανισμούς που λειτουργούν αποδεδειγμένα με επιτυχία, αντί της δημιουργίας νέων δομών·

20.

επικρίνει τον αποδεικτικό τρόπο με τον οποίο προτείνονται τα χρονοδιαγράμματα στις διοικητικές διαδικασίες. Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για έργα κοινού ενδιαφέροντος, θα πρέπει να δίνεται μεγαλύτερο βάρος στην ποιότητα παρά στην ταχύτητα. Εκτός από την ασφάλεια του εφοδιασμού, σημαντικό αντίκτυπο στην τιμή κατανάλωσης θα έχει και η ποιότητα, σε ό,τι αφορά τα έργα κοινού ενδιαφέροντος. Παράλληλα με τα συμφέροντα των επενδυτών, σημαντικός παράγοντας είναι και το κόστος για τις τοπικές ΜμΕ και τους πολίτες·

21.

τονίζει ότι τα προβλήματα που εμφανίζονται κατά τον προγραμματισμό και την εφαρμογή έργων κοινού ενδιαφέροντος θα πρέπει να αντιμετωπίζονται από τη βάση προς την κορυφή, δηλαδή με βάση την επικουρικότητα, ενώ όλες οι εναλλακτικές επιλογές θα πρέπει να εξετάζονται με τη δέουσα σοβαρότητα. Ο Ευρωπαίος συντονιστής έργων θα πρέπει να δραστηριοποιείται μόνο σε περίπτωση που οι τοπικές, περιφερειακές, εθνικές ή πολυεθνικές αρχές καθυστερούν να καταλήξουν σε συμφωνία. Υπήρξαν κατά το παρελθόν περιπτώσεις κατά τις οποίες η παρέμβαση του Ευρωπαίου συντονιστή ήταν χρήσιμη. Η ύπαρξη ενός Ευρωπαίου συντονιστή ως μεσολαβητή για την επίλυση δύσκολων επιμέρους περιπτώσεων δεν είναι εξ ορισμού αντίθετη προς την αρχή της επικουρικότητας. Ο διορισμός του ή ενδεχομένως η παράταση της αποστολής του θα πρέπει να στηρίζεται σε κοινή απόφαση του Συμβουλίου των Υπουργών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου·

22.

χαιρετίζει τη σύσταση μίας εθνικής αρχής χορήγησης αδειών ως «υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης». Το εάν θα εφαρμοστεί το ολοκληρωμένο ή το συντονισμένο σύστημα στις διαδικασίες χορήγησης αδειών πρέπει να επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών·

23.

επικροτεί την πρόταση για ρύθμιση του διασυνοριακού επιμερισμού του κόστους μέσω του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενεργείας (ACER). Αυτό αφορά και τη δέσμευση των εθνικών ρυθμιστικών αρχών να παρέχουν κίνητρα επενδύσεων για έργα κοινού ενδιαφέροντος μέσω τελών. Τα κίνητρα αυτά πρέπει να αναλογούν στους κινδύνους·

24.

κρίνει απαραίτητο να επανεξετάζεται σε τακτικά διαστήματα ο κατάλογος των έργων κοινού ενδιαφέροντος και να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις·

25.

διαπιστώνει ότι η δημιουργία των τεχνικών προϋποθέσεων για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων όσον αφορά την ενέργεια και το κλίμα, μπορεί να γίνει πραγματικότητα μόνο με –και ποτέ χωρίς - τη συναίνεση των πολιτών. Για τον λόγο αυτόν, επιδοκιμάζεται ρητά η έγκαιρη ενημέρωση, ένταξη και συμμετοχή των πολιτών και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης·

26.

τονίζει ότι η στροφή προς την παραγωγή ρεύματος με χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές καθιστά αναγκαία την αναδιάρθρωση της αρχιτεκτονικής των δικτύων. Ενώ είναι σε μεγάλο βαθμό εφικτή η ενσωμάτωση μικρών παραγωγών ρεύματος στο δίκτυο χαμηλής και μεσαίας τάσης, καθώς και η ευφυής διαχείρισή τους χωρίς παρεμβάσεις που να αλλοιώνουν το τοπίο. Ωστόσο, για τη δημιουργία των νέων ευρωπαϊκών λεωφόρων υψηλής τάσης, είναι αναπόφευκτη η κατασκευή ειδικών γραμμών ρεύματος, για τις οποίες θα πρέπει να προκριθεί μια χάραξη που να επιτρέπει την αύξηση των διασυνδέσεων προς κράτη που θα εξασφαλίζουν αύξηση της ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές. Επειδή το κόστος της κατασκευής αυτών των συστημάτων θα πρέπει να επιβαρύνει, σε τελική ανάλυση, τους καταναλωτές ρεύματος, προέχει ο τεχνικός σχεδιασμός να είναι όσο το δυνατό ευφυέστερος και αποτελεσματικότερος. Σε αυτό περιλαμβάνεται και ο περιορισμός στο ελάχιστο των επιπτώσεων για το τοπίο. Η πτυχή αυτή θα πρέπει να εξηγηθεί στους πολίτες έγκαιρα και εκτενώς·

27.

ζητά από τις εθνικές κυβερνήσεις να παράσχουν κίνητρα που να μπορούν να αντισταθμίσουν με δίκαιο τρόπο τις υπόλοιπες επιβαρύνσεις που πλήττουν τους πολίτες, τους δήμους και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι εμπειρίες που έχουν αποκτηθεί σε δήμους στους οποίους κατά το παρελθόν εκτελέσθηκαν νέα έργα τέτοιων διαστάσεων, έδειξαν ότι η διαφάνεια και η ύπαρξη, επιτόπου, μόνιμου εκπροσώπου του φορέα, του έργου αποτελούν σημαντική προϋπόθεση για τον εμπρόθεσμο σχεδιασμό και κατασκευή ενός έργου·

28.

υπογραμμίζει ότι το εγχειρίδιο που θα εκδοθεί αποτελεί σημαντικό μέσο ενημέρωσης των πολιτών σχετικά με τα πλεονεκτήματα της επέκτασης των υποδομών και των ευφυών δικτύων για την ασφάλεια του εφοδιασμού, τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και την ενεργειακή απόδοση. Οι πληροφορίες αυτές δεν πρέπει αποσιωπούν τις αρνητικές πλευρές. Μόνο η ολοκληρωμένη και διαφανής ενημέρωση θα επιτρέψει στους πολίτες να κατανοήσουν το εύρος των προκλήσεων και να αποδεχτούν καλύτερα τις ενδεχόμενες αρνητικές συνέπειες. Αυτή η ενημέρωση θα πρέπει επίσης να προσαρμόζεται σε κάθε συγκεκριμένη κατάσταση, παρέχοντας σε όλους ακριβείς και σχετικές πληροφορίες·

29.

ζητά, παράλληλα με τις υλικές αποζημιώσεις που χορηγούνται σε πολίτες, δήμους και οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης που πλήττονται ιδιαίτερα από την κατασκευή έργων, να παρέχεται και ενημέρωση όσον αφορά τόσο τα προληπτικά μέτρα που λήφθηκαν όσο και τον κοινωνικοοικονομικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Η «επίθεση» διαφάνειας και ένα δίκαιο σύστημα αντιστάθμισης αποτελούν απολύτως αναγκαίες προϋποθέσεις για την αποδοχή της ταχείας κατασκευής των ενεργειακών δικτύων του μέλλοντος·

30.

αναγνωρίζει ότι, σύμφωνα με την Επιτροπή, τα υφιστάμενα μέσα χρηματοδότησης των ΔΕΔ-Ε δεν είναι επαρκώς αποτελεσματικά. Θα πρέπει να αντικατασταθούν από τη διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF). Από τις πιστώσεις ύψους 50 δισεκ. ευρώ που αναφέρονται στον κανονισμό υποδομών για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, 9,1 δισεκ. ευρώ αναλογούν στον τομέα της ενέργειας για επταετή περίοδο. Έτσι θα μπορούν να διατεθούν πόροι για την εκπόνηση μελετών και για μέσα χρηματοδότησης έργων που αφορούν τον ηλεκτρισμό, το φυσικό αέριο και το διοξείδιο του άνθρακα ή να χορηγηθούν μη επιστρεπτέες ενισχύσεις για έργα στον τομέα του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου που επιδρούν θετικά στην ασφάλεια του εφοδιασμού, στην αλληλεγγύη και στην καινοτομία, αλλά δεν είναι εμπορικά βιώσιμα και για τα οποία έχει ληφθεί απόφαση σχετικά με τον διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους. Παράλληλα αξίζει να ενισχυθούν με μη επιστρεπτέες ενισχύσεις και τα ευφυή δίκτυα ή εγκαταστάσεις μέτρησης καθώς και έργα σχετικά με το διοξείδιο του άνθρακα, των οποίων η εμπορική βιωσιμότητα δεν μπορεί να αποδειχθεί·

31.

επιδοκιμάζει το γεγονός ότι στην Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» δίνεται μεγαλύτερη σημασία στα από ενεργειακή άποψη σημαντικά αλλά από οικονομική άποψη λιγότερο ενδιαφέροντα έργα υποδομών. Η επιτυχής υλοποίηση τέτοιων έργων θα συμβάλει σημαντικά στην ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς της ΕΕ και στην ασφάλεια του εφοδιασμού·

32.

κατά τη γνώμη της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στέλνει λανθασμένο μήνυμα ενεργειακής πολιτικής τη στιγμή κατά την οποία η πλειοψηφία των δώδεκα έργων προτεραιότητας για τις υποδομές στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη» αφορούν αγωγούς φυσικού αερίου και πετρελαίου για τους οποίους απαιτούνται επενδύσεις με μακροπρόθεσμη απόσβεση, δεδομένου ότι δεν έχει ακόμη αιτιολογηθεί πειστικά πώς μπορεί να συμβιβαστεί η προτεραιότητα που δίδεται στα ορυκτά καύσιμα με τους στόχους του 2020 της ΕΕ και των ευρύτερων στόχων για την κλιματική αλλαγή για το 2030 και το 2050·

33.

τονίζει ότι για την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», εκτός από την ταχεία ανάπτυξη των μεγάλων δικτύων μεταφοράς ενέργειας, θα χρειαστεί και η ενισχυμένη στήριξη της ανάπτυξης έξυπνων δικτύων σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα, όπως έχει ήδη ζητήσει η ΕτΠ στις προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της: CdR 160/2008 fin, CdR 8/2009 fin, CdR 244/2010 fin, CdR 312/2010 fin, CdR 7/2011 fin και CdR 104/2011 fin. Οι τιμές καταναλωτή πρέπει να διαμορφώνονται στο πλαίσιο μιας ηλεκτρονικής διαχείρισης φορτίου και με βάση την προσφορά και τη ζήτηση, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η εξοικονόμηση ενέργειας και, μεσοπρόθεσμα, να συντονιστεί καλύτερα η αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας με την τοπική κατανάλωση ενέργειας. Εφόσον ο ενεργειακός φόρος αποτελεί ένα από τα μέσα που τα κράτη μέλη μπορούν να κινητοποιήσουν για να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή, όπως προβλέπεται από την οδηγία 2003/96/ΕΚ σχετικά με την αναδιάρθρωση του κοινοτικού πλαισίου φορολογίας των ενεργειακών προϊόντων και της ηλεκτρικής ενέργειας, η ΕτΠ θεωρεί ότι η δυνατότητα της εισαγωγής ενός συστήματος διαφοροποίησης του φόρου δεν πρέπει να περιορίζεται στις περιφέρειες, αλλά να επεκτείνεται στις τοπικές αρχές οι οποίες αναγνωρίζονται επίσης ως ισότιμοι φορείς βιώσιμης ανάπτυξης στην ΕΕ. Αυτές οι αρχές θα πρέπει επομένως να είναι σε θέση, κυρίως στα κράτη μέλη όπου συμβάλλουν στην ανάπτυξη των ευφυών δικτύων για την ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού, στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, να καθορίζουν τους γενικούς φορολογικούς συντελεστές της κατανάλωσης ενέργειας σε διαφορετικό επίπεδο από τα αντίστοιχα εθνικά επίπεδα, εφόσον διασφαλίζεται η ίση μεταχείριση των ανταγωνιστικών μορφών ενέργειας και ότι τα διαφορετικά επίπεδα φορολόγησης δεν εμποδίζουν την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και την κυκλοφορία των ενεργειακών προϊόντων μεταξύ των κρατών μελών·

34.

εκφράζει τις έντονες αμφιβολίες της, ενόψει της απαιτούμενης ολοκλήρωσης της αγοράς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όσον αφορά ειδικά την ορθότητα του ρητού αποκλεισμού εγκαταστάσεων αποθήκευσης υδροηλεκτρικής ενέργειας ή άλλων τεχνολογιών από τη διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη». Οι δυνατότητες αποθήκευσης ενέργειας που παράγεται από την πηγή αυτή διαδραματίζει καίριο ρόλο στην αντιστάθμιση της ασυνεχούς παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας·

35.

εκφράζει τη λύπη της διότι η Επιτροπή δεν έχει επεξεργαστεί ακόμη λεπτομερώς τα νέα μέσα χρηματοδότησης που θα διατίθενται από το 2014 και μετά. Κατά την επιλογή τους θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το πρόσθετο όφελός τους. Ο ρόλος τους θα πρέπει να είναι να συμπληρώσουν τις υφιστάμενες μη επιστρεπτέες ενισχύσεις και να δημιουργήσουν ένα σταθερό και ενιαίο πλαίσιο χρηματοδότησης για τα δίκτυα σιδηροδρόμου, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών, το οποίο θα βασίζεται στις εμπειρίες που έχουν αποκτηθεί από τη Χρηματοδοτική Διευκόλυνση Καταμερισμού του Κινδύνου, το μέσο Εγγύησης Δανείων και το Ταμείο συμμετοχών Marguerite·

36.

σημειώνει ότι για τη χρηματοδότηση προβλέπονται τόσο ίδια και επιχειρηματικά κεφάλαια όσο και μέσα εξωτερικής χρηματοδότησης. Τέτοια μέσα είναι οι εγγυήσεις σε ενδιάμεσους οργανισμούς που παρέχουν χρηματοδότηση σε αποδέκτες οι οποίοι αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης σε χρηματοδότηση, καθώς και ο επιμερισμός των κινδύνων με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για την αύξηση του όγκου της χρηματοδότησης. Σε αυτά περιλαμβάνονται και τα ευρωπαϊκά ομολογιακά δάνεια για τη χρηματοδότηση έργων (project bonds)·

37.

συμφωνεί, όσον αφορά την εκτίμηση των επιπτώσεων, με την Επιτροπή ότι τα προτεινόμενα μέσα χρηματοδότησης δεν προκαλούν στρέβλωση της χρηματοπιστωτικής αγοράς καθώς είναι οικονομικά εφικτά, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις δεν λαμβάνουν επαρκή χρηματοδότηση από την αγορά·

38.

διαπιστώνει ότι υπάρχει αντίφαση σε σχέση με το άρθρο 15 του κανονισμού, σύμφωνα με το οποίο τα προβλήματα χρηματοδότησης δεν συνιστούν κριτήριο επιλεξιμότητας έργων για χρηματοδοτική συνδρομή·

39.

αξιολογεί, σε γενικές γραμμές, θετικά το γεγονός ότι, στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη», το 20 % των διαθέσιμων πιστώσεων θα διατεθεί για τον επιμερισμό του κινδύνου και για μέσα μετοχικών κεφαλαίων. Με έναν προσεκτικό σχεδιασμό, διευρύνονται με αυτόν τον τρόπο οι δυνατότητες χρηματοδότησης ενώ, σε αντίθεση με τις μη επιστρεπτέες ενισχύσεις, προάγεται η αυτονομία των επιχειρήσεων. Ωστόσο, θα πρέπει να διασφαλιστεί η εφαρμογή αυστηρών κριτηρίων, τόσο κατά την ανάλυση κόστους-οφέλους κάθε μεμονωμένου έργου όσο και κατά την αξιολόγηση της εμπορικής βιωσιμότητας έργων κοινού ενδιαφέροντος·

40.

επισημαίνει ότι τα κριτήρια επιλεξιμότητας για τη διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» απαιτείται να προσαρμοστούν κατά τρόπον ώστε να εξασφαλίζεται η πρόσβαση των εξόχως απόκεντρων περιφερειών στη χρηματοδότηση έργων με στόχο την αύξηση της ενεργειακής αυτονομίας των εδαφών αυτών·

41.

Θα πρέπει επίσης να εξετασθεί με κριτικό πνεύμα η καταλληλότητα των προτεινόμενων μέτρων χρηματοδότησης έργων στον τομέα της ενέργειας και της κατασκευής δικτύων·

42.

σημειώνει ότι, για την περίοδο 2012-2013, προβλέπεται η δρομολόγηση πιλοτικής φάσης για την πρωτοβουλία των ομολογιακών δανείων, υπό την καθοδήγηση της ΕΤΕπ. Στη φάση αυτή, θα συμπεριληφθούν έργα των οποίων ο σχεδιασμός στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών για τα ΔΕΔ-Ε έχει ήδη προχωρήσει αρκετά. Στην αξιολόγηση των επιπτώσεων, η Επιτροπή προβλέπει ότι θα διακρίνεται ένα μόνον έργο στον τομέα της ενέργειας για την πιλοτική φάση·

43.

συμφωνεί με το Συμβούλιο του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενεργείας (ACER), το οποίο κρίνει ότι τα ομολογιακά δάνεια για χρηματοδότηση έργων μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο σε περιορισμένο βαθμό για τα υφιστάμενα δίκτυα, διότι είναι δύσκολη η οριοθέτησή τους. Αντιθέτως, τα δάνεια αυτά μπορεί να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο για παράκτιες συνδέσεις και διασυνοριακές διασυνδέσεις·

44.

επισημαίνει ότι οι φορείς εκμετάλλευσης των δικτύων δεν συνηθίζουν ακόμη να προσφεύγουν σε αυτή τη μορφή χρηματοδότησης έργων. Συνεπώς, θα χρειαστεί χρόνος έως ότου γίνει δεκτή από τους επενδυτές αυτή η κατηγορία επενδυτικών κεφαλαίων. Η Επιτροπή και η ΕΤΕπ θα πρέπει να προσελκύσουν την εμπιστοσύνη των δυνητικών επενδυτών με την επιλογή έργων που έχουν υπολογιστεί με αξιόπιστο τρόπο. Ο στόχος πρέπει να είναι να επιτευχθεί τέτοιος βαθμός αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας ώστε τα ομολογιακά δάνεια να προσελκύσουν το ενδιαφέρον ακόμη και μεγάλων θεσμικών επενδυτών·

45.

επισημαίνει ότι, υπό το πρίσμα της χρήσης των δημοσιονομικών πόρων, θεωρείται γενικά θετικό το γεγονός ότι, συμπληρωματικά προς τις μη επιστρεπτέες ενισχύσεις, θα χρησιμοποιούνται και μέσα χρηματοδότησης. Θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα χρηματοδοτούνται αποκλειστικά και μόνον έργα για τα οποία υπάρχει πραγματική ανάγκη, τα οποία είναι συνεπώς απαραίτητα και τα οποία αποδεδειγμένα δεν είναι εμπορικά βιώσιμα. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να λαμβάνουν υπερβολική στήριξη έργα τα οποία είναι αποδεδειγμένα βιώσιμα, με αποτέλεσμα να παραγκωνίζεται η ιδιωτική χρηματοδότηση. Ειδικότερα, θα πρέπει να λαμβάνουν χρηματοδότηση από δευτερεύοντα εξωτερικά κεφάλαια αποκλειστικά και μόνον έργα που έχουν υπολογιστεί με αξιόπιστο τρόπο. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δημιουργηθεί μια τεχνητή αγορά η οποία θα συντηρείται μέσω της συγχρηματοδότησης της ΕΕ και θα χρειάζεται διαρκή πριμοδότηση με νέους πόρους, προκειμένου να αποφευχθεί μια πτώχευση. Κατά την πιλοτική φάση, θα πρέπει να ελέγχεται τακτικά εάν υπάρχουν εναλλακτικές μέθοδοι στήριξης που να είναι πιο συμφέρουσες για την οικονομία. Σε αυτήν την περίπτωση θα μπορούσε να ληφθεί υπόψη η χρηματοδότηση δια κοινοπραξίας, αντί των προγραμματισμένων ομολογιακών δανείων·

46.

τονίζει ότι η χρηματοδότηση της, αναγνωρισμένα επείγουσας και απαραίτητης, επέκτασης των υποδομών ενέργειας πρέπει να παραμείνει καταρχήν αρμοδιότητα των επιχειρήσεων. Αρμοδιότητα της ΕΕ και των κρατών μελών είναι η στήριξη των μέτρων στον τομέα των υποδομών και η δημιουργία απαραίτητου πλαισίου για τους παράγοντες της αγοράς. Για να εξαλειφθούν οι υφιστάμενες αμφιβολίες ως προς τον όγκο των απαραίτητων γενικών επενδύσεων, η Επιτροπή θα πρέπει να προσπαθήσει να συγκεκριμενοποιήσει τις εκτιμήσεις της. Σε κάθε περίπτωση, η κατάλληλη τιμολόγηση των δικτύων πρέπει να εξασφαλίσει μιαν ορθή από την άποψη της αγοράς απόδοση του επενδυμένου κεφαλαίου·

47.

στηρίζει την πρόταση της Επιτροπής όσον αφορά μια βελτιστοποιημένη διαδικασία χορήγησης αδειών, η οποία συντονίζεται από μια εθνική αρχή, όπου τα έργα κοινού ενδιαφέροντος θα ολοκληρώνονται εντός μιας σύντομης προθεσμίας, με την προϋπόθεση ότι στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας θα λαμβάνονται επαρκώς υπόψη οι εθνικές διαδικασίες προγραμματισμού. Προβλέπεται, συνεπώς, καθεστώς προτεραιότητας για τα έργα καίριας σημασίας. Η πρόταση κανονισμού επικεντρώνεται βασικά στα θέματα διαδικασίας και οργάνωσης·

48.

διαπιστώνει ότι θα ήταν εύλογο να προσαρμοστούν τα υλικά πρότυπα στα οποία υπόκεινται τα έργα κοινού συμφέροντος σε αυτό το καθεστώς προτεραιότητας. Η πρόταση κανονισμού, με τη σημερινή της μορφή, δεν προσφέρει πραγματική βοήθεια. Με βάση τις απαιτήσεις που περιέχονται στην οδηγία για τα ενδιαιτήματα και στην οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα, τα έργα πρέπει να χαρακτηρίζονται σημαντικά για το δημόσιο συμφέρον. Το γεγονός αυτό δεν θα πρέπει ωστόσο να επηρεάζει τις υλικές προϋποθέσεις που περιέχονται στις προαναφερθείσες οδηγίες. Από αυτήν την άποψη, η πρόταση κανονισμού είναι διφορούμενη. Παρά το γεγονός ότι η ίδια η Επιτροπή καταρτίζει τον κατάλογο των έργων κοινού συμφέροντος, η υποχρέωσή της να γνωμοδοτεί, όπως προβλέπεται στο άρθρο 6, παράγραφος 4 της οδηγίας 92/43/ΕΚ για τα ενδιαιτήματα, παραμένει αναλλοίωτη. Αυτό αποτελεί περιττό διπλό έλεγχο·

49.

διαπιστώνει ότι, αν και ορίζονται προθεσμίες για τη διάρκεια των διαδικασιών χορήγησης αδειών, η ευθύνη για την επίσπευση των διαδικασιών ανατίθεται, κατά κύριο λόγο, στις αρμόδιες εθνικές ή περιφερειακές αρχές οι οποίες θα πρέπει να προσαρμόσουν τις διοικητικές τους πρακτικές στο καθεστώς προτεραιότητας, ενώ διατηρούνται σε μεγάλο βαθμό τα πρακτικά πρότυπα που έχει καθορίσει η ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να επεξεργαστεί, σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές έγκρισης, πρακτικές προτάσεις για την υλοποίηση αυτών των σχεδίων, οι οποίες να λαμβάνουν υπόψη τις πρακτικές απαιτήσεις για αποτελεσματικές και διαφανείς διαδικασίες. Συνεπώς, η πρόταση προβλέπει την επιτάχυνση των διαδικασιών χωρίς να προσφέρει ουσιαστική πρακτική βοήθεια·