31.3.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 77/123

1.1

Οι πόλεις, με την μεγάλη ποικιλομορφία τους, βρίσκονται στο κέντρο των δημογραφικών και κοινωνικο-οικονομικών εξελίξεων στην Ευρώπη. Η επιρροή και οι επιδόσεις τους δεν εξαρτώνται μόνο από την ποιότητα ζωής και εργασίας στην επικράτειά τους, αλλά και από τις διαστάσεις τους και το φάσμα των δραστηριοτήτων τους.

1.2

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις βασικές ιδέες τόσο του Χάρτη της Λειψίας για Βιώσιμες Ευρωπαϊκές Πόλεις όσο και της Εδαφικής Ατζέντας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1). Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι διάφορες ΓΔ της Επιτροπής και διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα και υπηρεσίες ασχολούνται όλο και περισσότερο με τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις του αστικού περιβάλλοντος, συχνά με αναφορά στο πρόγραμμα της Λισσαβώνας. Το φθινόπωρο του 2008 αναμένεται η έκδοση Πράσινης Βίβλου για την εδαφική συνοχή.

1.3

Είναι επιθυμητή η περαιτέρω εμβάθυνση και διεύρυνση της ευρωπαϊκής συζήτησης για ευπροσάρμοστες και αειφόρους πόλεις και πόλεις-περιφέρειες ή μητροπολιτικές περιοχές ανά την Ευρώπη. Γι' αυτό, η ΕΟΚΕ συνιστά να συσταθεί Ομάδα Υψηλού Επιπέδου της ΕΕ για την «Αστική Ανάπτυξη και Αειφορία».

1.4

Η Ομάδα Υψηλού Επιπέδου θα πρέπει να περιλαμβάνει άτομα που γνωρίζουν σε βάθος τα ιδιαίτερα συμφέροντα των πόλεων. Η Πράσινη Βίβλος για την εδαφική συνοχή μπορεί να αποτελέσει μια ευπρόσδεκτη αφετηρία.

1.5

Σε συνεργασία με την Επιτροπή —τη Διυπηρεσιακή Ομάδα «Αστικές Υποθέσεις»— η εν λόγω Ομάδα Υψηλού Επιπέδου θα μπορούσε να συμβάλει σε μια αποτελεσματικότερη και στοχοθετημένη ευρωπαϊκή συζήτηση για τις πόλεις, μεταξύ άλλων μέσω του καθορισμού ενός δυνητικού θεματολογίου, ενός καταλόγου θεμάτων που έχουν σημασία για τις πόλεις, τις μητροπολιτικές περιοχές και τις κυβερνήσεις (2). Η συζήτηση θα τεθεί σε νέα βάση. Η συνεργασία Επιτροπής-Συμβουλίου θα εξορθολογιστεί με λειτουργικό τρόπο. Θα τονιστεί επίσης η ευθύνη των κυβερνήσεων.

1.6

Επειδή τα αξιόπιστα δεδομένα έχουν καθοριστική σημασία, η Επιτροπή και η Eurostat θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την επέκταση της στατιστικής κοινοποίησης για τα επίπεδα NUTS (3) 3 και 2 ώστε να περιλαμβάνονται και δεδομένα που αφορούν τις πόλεις, τις μητροπολιτικές περιοχές και τα δίκτυά τους. Καλό θα ήταν να προβλεφθούν συνεννοήσεις με τα κράτη μέλη, τις Εθνικές Στατιστικές Υπηρεσίες και τα ερευνητικά ιδρύματα (4) για την ανάπτυξη κατάλληλων βάσεων δεδομένων.

1.7

Το ESPON (5) είναι ιδιαίτερα πρόσφορο, ως κέντρο αναλύσεων και γνώσεων, για την παρακολούθηση των εξελίξεων και ως πλατφόρμα για την ανταλλαγή αναλύσεων μεταξύ των κρατών μελών.

1.8

Σε πολλές περιοχές οι συνθήκες καθορίζονται μεν από τις κυβερνήσεις, αλλά η εφαρμογή και η συγκεκριμένη δράση πραγματοποιούνται ως επί το πλείστον στο αποκεντρωμένο επίπεδο, π.χ. όταν αφορούν την εσωτερική και εξωτερική προσπελασιμότητα, το περιβάλλον, την εκπαίδευση, τις συνθήκες οικογενειακής ζωής, την επιχειρηματικότητα, τη γνώση και την έρευνα, την απασχόληση, τη μετανάστευση, τις μειονότητες και την εθνοτική και πολιτιστική ποικιλομορφία, τις δημόσιες επενδύσεις και τις δημόσιες υπηρεσίες, την προσέλκυση (ξένων) επενδύσεων, τις συμπράξεις δημόσιου-δημόσιου και δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένης της ιδιωτικής χρηματοδότησης, κοκ.

1.9

Η Ευρώπη χρειάζεται καλά εξοπλισμένες πόλεις και μητροπολιτικές περιοχές. Η τεχνολογική δυναμική και η διεθνής οικονομική ολοκλήρωση σημαίνουν ότι οι πόλεις αντιμετωπίζουν άμεσα τις διεθνείς τάσεις και τον διεθνή ανταγωνισμό. Δεν εκπλήσσει —και είναι ενθαρρυντικό— το γεγονός ότι πολλές πόλεις και μητροπολιτικές περιοχές θέτουν σήμερα νέες φιλοδοξίες. Οι καλύτερες ανάμεσά τους είναι οι πόλοι δεξιοτήτων και γνώσεων σε όλα τα επίπεδα και οι πόλοι επενδύσεων που στρέφονται προς το μέλλον.

1.10

Λόγω των δημογραφικών μεταβολών, της μετανάστευσης, των οικολογικών απαιτήσεων και του αντικτύπου των παγκόσμιων οικονομικών αλλαγών, οι ίδιες πόλεις συχνά αντιμετωπίζουν επίσης σημαντικές προκλήσεις, οι οποίες ενδέχεται να τις επιβαρύνουν με βαρύ φορτίο και μερικές φορές να δημιουργήσουν λυπηρούς διχασμούς, υπονομεύοντας τις θετικές προοπτικές τους.

1.11

Καθώς όλες οι πόλεις της Ευρώπης, όποιες και αν είναι οι πολιτιστικές και οι κοινωνικο-οικονομικές διαφορές τους, παρουσιάζουν τις ίδιες τάσεις και τα ίδια χαρακτηριστικά, μια συνεχής ευρωπαϊκή συζήτηση και ευρωπαϊκές προσεγγίσεις θα συμπληρώσουν τα εθνικά πλαίσια. Εκτός από τις αναλύσεις και τον καθορισμό των επιθυμητών προσεγγίσεων, ιδιαίτερα εποικοδομητικές μεταξύ των ολοκληρωμένων προσεγγίσεων θα είναι οι συγκριτικές αξιολογήσεις και οι διαφανείς βέλτιστες πρακτικές που χρησιμοποιούν την Ανοιχτή Μέθοδο Συντονισμού.

1.12

Καθώς οι στόχοι και τα μέσα (νομικά, φορολογικά και οικονομικά) της κυβερνητικής πολιτικής και η περιφερειακή και τοπική εφαρμογή τους είναι πτυχές κατ' ανάγκη συμπληρωματικές, αυτές οι αναλύσεις και οι συγκριτικές αξιολογήσεις, και ιδιαιτέρως μια συζήτηση υψηλού επίπεδου που θα εξετάζει διάφορα σενάρια, θα ανοίξουν πιθανότατα νέες προοπτικές, όποιες και αν είναι οι πολιτιστικές και οι θεσμικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών.

1.13

Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη να εξευρεθεί, μεταξύ των ΓΔ της Επιτροπής, μια κοινή προσέγγιση των πόλεων και των μητροπολιτικών περιοχών. Η προβολή αυτής της κοινής προσέγγισης αναμένεται ότι θα αποτελέσει επίσης κίνητρο προς τις εθνικές κυβερνήσεις να υιοθετήσουν ολοκληρωμένες προσεγγίσεις έναντι των πόλεων, ένα αίτημα που συχνά υποβάλλουν οι πόλεις στις κυβερνήσεις και στην ΕΕ.

1.14

Οι αναλύσεις και οι συγκριτικές αξιολογήσεις πρέπει να επικεντρωθούν σε ευρύ φάσμα θεμάτων, το οποίο συνοψίζεται στο σημείο 4.12 (Διασυνδεόμενες πτυχές ενός προγράμματος δράσης για συνεκτικές αστικές περιοχές και για την αειφόρο πόλη του μέλλοντος). Οι πτυχές αυτές αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό την περιφερειακή διάσταση του προγράμματος της Λισσαβώνας, το οποίο αποτελεί πολύ ενδεδειγμένο πλαίσιο. Μεγάλο μέρος των εργασιών επιτελείται ήδη από δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς και ιδρύματα, καθώς και από μερικές από τις ίδιες τις μεγαλουπόλεις, αλλά εξακολουθεί να λείπει μία σφαιρική, διαφανής και συνεκτική προσέγγιση.

1.15

Οι περισσότερες μεγαλουπόλεις και μητροπολιτικές περιοχές αντιμετωπίζουν σήμερα πολύπλοκες και δύσκολες επιλογές. Μια πανευρωπαϊκή δέσμευση και υποστήριξη των αναλύσεων σίγουρα θα τις βοηθήσει να αντεπεξέλθουν στις ευκαιρίες και τις προκλήσεις. Για λόγους επίδειξης, θα συνιστούσαμε να θεσπιστούν (ετήσια) βραβεία ή ευρωπαϊκά σήματα για αστικά ζητήματα. Υπάρχουν εξαιρετικά παραδείγματα σε όλους τους τομείς (πολεοδομία, σχεδιασμός κτιρίων, μετανάστευση, μειονότητες και πολυμορφία, κινητικότητα, τεχνολογία και αγορά, οικολογικά έργα, εξοικονόμηση ενέργειας, ποιοτική στέγαση κλπ.), τα οποία θα πρέπει να προβάλλονται σε όλη την Ευρώπη.

1.16

Η διακυβέρνηση είναι καθοριστικό και εξαιρετικά καίριο ζήτημα (6). Συχνά παραβλέπεται ή αγνοείται ποιος είναι υπεύθυνος και υπόλογος για κάθε θέμα. Για τις πόλεις, η ηγεσία, το όραμα και η συνέπεια φαίνεται πως αποτελούν, σε κάθε περίπτωση, απαραίτητες προϋποθέσεις (7).

1.17

Οι πολύπλοκες διοικητικές διαθρώσεις ανά την Ευρώπη, που χρονολογούνται συνήθως από παλιά, κατά κανόνα δεν ενδείκνυνται για τις σύγχρονες, μακροπρόθεσμες περιφερειακές πολιτικές για τις πυκνοκατοικημένες περιοχές. Μια συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αύξηση της αποτελεσματικότητας της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης μπορεί να αποβεί εξαιρετικά εποικοδομητική. Το ίδιο ισχύει και για τις νέες μορφές συμπράξεων δημόσιου-δημόσιου και δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στις πόλεις, οι οποίες παρέχουν όλο και συχνότερα μιαν άκρως απαραίτητη υποστήριξη.

1.18

Ένα μακροπρόθεσμο ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης, η μεγαλύτερη δέσμευση της Επιτροπής και η παρακολούθηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορούν να φανούν χρήσιμα για τον καθορισμό μιας συνεκτικής αίσθησης προσανατολισμού στο περιφερειακό επίπεδο και στις πόλεις. Το πρόγραμμα της Λισσαβώνας παρέχει το πλαίσιο. Η συνέπεια είναι επίσης απαραίτητη για τη δέσμευση και άλλων ιδιωτικών και δημόσιων φορέων και επαγγελματιών των αστικών περιοχών στα προγράμματα και τα έργα. Στους φορείς αυτούς συγκαταλέγονται τα σχολεία και τα ιδρύματα κατάρτισης, η τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι αρχιτέκτονες και οι πολεοδόμοι, οι περιφερειακοί κοινωνικοί εταίροι, τα εμπορικά επιμελητήρια, οι επιχειρήσεις, οι κατασκευαστικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της ιδιωτικής χρηματοδότησης, οι υπηρεσίες υγείας, οι πολιτιστικές οργανώσεις κ.ά.

1.19

Ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης θα προωθούσε ένα νέο μοντέλο ισόρροπης, πολυκεντρικής ανάπτυξης στην Ευρώπη, δημιουργώντας νέες μορφές ζωντανών κοινοτήτων, προς όφελος και της κοινωνίας στο σύνολό της. Η διεργασία αυτή έχει ήδη αρχίσει και θα πρέπει, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, να αναγνωριστεί πλήρως και να υποστηριχθεί.

2.1

Το δημογραφικό τοπίο του κόσμου αλλάζει. Από το 2007, για πρώτη φορά στην Ιστορία, πάνω από το 50 % του πληθυσμού της Γης ζει σε πόλεις. Το φαινόμενο της αυξανόμενης αστυφιλίας παρατηρείται σε όλες τις ηπείρους. Πρόκειται για μια εξέλιξη που τείνει να ενταθεί.

2.2

Στην Ευρώπη, πάνω από το 80 % του πληθυσμού ζει σήμερα σε αστικές περιοχές και μεγάλο μέρος αυτού του ποσοστού ζει σε πόλεις και αστικά συγκροτήματα άνω των 500 000 κατοίκων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αριθμοί αυτοί τείνουν επίσης να αυξηθούν.

2.3

Πέρα από την ευρύτερη περιφέρεια του Λονδίνου (Greater London) και του Παρισιού (Ile-de-France) και τις παραδοσιακές μεγαλουπόλεις —στην πλειονότητά τους πρωτεύουσες— σήμερα αναδύονται συχνά και άλλα, φιλόδοξα κέντρα, που προσελκύουν τους ανθρώπους και τις οικονομικές δραστηριότητες.

2.4

Οι πολιτικές της ΕΕ λαμβάνουν ως ένα βαθμό υπόψη αυτή τη δημογραφική μεταβολή και τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειές της. Διάφορες ΓΔ («Έρευνα», «Περιβάλλον», «Ενέργεια & Μεταφορές», «Επιχειρήσεις & Βιομηχανία», «Απασχόληση, Κοινωνικές Υποθέσεις & Ίσες Ευκαιρίες») αποδίδουν όλο και περισσότερη προσοχή στις πόλεις και στην αστυφιλία. Η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ ασχολείται επίσης με την αστυφιλία, όπως φαίνεται από τα προγράμματα για τις αστικές περιοχές όπως το URBACT, το JEREMIE και το JESSICA (8) και τα αστικά έργα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (9). Στο εσωτερικό της Επιτροπής έχει συσταθεί Διυπηρεσιακή Ομάδα για τις Αστικές Υποθέσεις.

2.5

Η εικόνα αυτή αντανακλά το αυξανόμενο ενδιαφέρον και την επικεντρωμένη δράση, στα ίδια τα κράτη μέλη, σε σχέση με την εξέλιξη της αστυφιλίας και των μητροπολιτικών περιοχών.

2.6

Επιπροσθέτως του αυξανόμενου αριθμού των αναλύσεων και των μελετών σχετικά με τις πόλεις και την αστυφιλία στα κράτη μέλη, το ESPON (Δίκτυο Παρατήρησης του Ευρωπαϊκού Χωρικού Σχεδιασμού) παράγει πολλούς γεωγραφικούς χάρτες που απεικονίζουν με σαφήνεια τις τρέχουσες δημογραφικές και κοινωνικο-οικονομικές τάσεις.

2.7

Η Επιτροπή άρχισε να εφαρμόζει μια σφαιρική προσέγγιση των πόλεων το 1997, με την ανακοίνωση «Προς ένα πρόγραμμα για το αστικό περιβάλλον στην Ευρωπαϊκή Ένωση» (10).

2.8

Σε μια σειρά άτυπων υπουργικών συνόδων με θέμα την αστική ανάπτυξη και την εδαφική συνοχή, από τον Νοέμβριο του 2004 στο Ρότερνταμ μέχρι τον Μάιο του 2007 στη Λειψία, το Συμβούλιο των Υπουργών Χωροταξίας και Αστικών Υποθέσεων τόνισε τη σημασία της ανάπτυξης των πόλεων και της εδαφικής συνοχής στην Ευρώπη και προσδιόρισε πολλά πεδία κοινού ενδιαφέροντος.

2.9

Η διεργασία αυτή κατέληξε, τον Μάιο του 2007 στη Λειψία, στον Χάρτη της Λειψίας για Βιώσιμες Ευρωπαϊκές Πόλεις και στην Εδαφική Ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά τη διάρκεια της σλοβενικής Προεδρίας, οι διακηρύξεις εκείνες συνεχίστηκαν με απτή μορφή στο σχέδιο «Εδαφικός-Αστικός Συντονισμός».

2.10

Παράλληλα με τις άτυπες υπουργικές συνόδους, εντατικοποιήθηκαν επίσης οι επαφές και οι ανταλλαγές μεταξύ εθνικών δημόσιων υπαλλήλων της ύψιστης ιεραρχικής βαθμίδας. Μερικές φορές στις συναντήσεις τους προσκαλούνται και ερευνητικά ιδρύματα, για την εμβάθυνση ειδικών πτυχών της ανάπτυξης των πόλεων (11).

2.11

Παρά τις αναλύσεις και τις απαριθμήσεις των πεδίων της δυναμικής διεργασίας της συγκέντρωσης πληθυσμού στις πόλεις, εξακολουθεί να μην υπάρχει σαφής σφαιρική προσέγγιση της αστυφιλίας και της μελλοντικής της εξέλιξης από την Επιτροπή και το Συμβούλιο.

2.12

Τον Φεβρουάριο του 2008 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε έκθεση σχετικά με την «Παρακολούθηση της εφαρμογής της εδαφικής ατζέντας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Χάρτη της Λειψίας: προς ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη χωροταξική ανάπτυξη και την εδαφική συνοχή» (12), στην οποία τονίζει τη σημασία μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης του περιφερειακού και του αστικού χωροταξικού σχεδιασμού, με στόχο την ενίσχυση της ικανότητας των περιφερειών και των πόλεων να αυξάνουν την προσαρμοστικότητά τους στις οικονομικές μεταβολές και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ευρωπαίων πολιτών.

2.13

Τον Νοέμβριο του 2007 η Επιτροπή των Περιφερειών υιοθέτησε γνωμοδότηση σχετικά με την «Τέταρτη έκθεση για την οικονομική και κοινωνική συνοχή» (13), στην οποία ζητούσε, «δεδομένης της θεμελιώδους σημασίας των ευρωπαϊκών πόλεων για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής της Λισσαβώνας και του Γκέτεμποργκ, καθώς και για την κοινωνική ένταξη, π.χ. των μεταναστών, (…) να εξεταστεί η αστική διάσταση σε ξεχωριστό κεφάλαιο στην 5η έκθεση για τη συνοχή».

2.14

Οι ευρωπαϊκές πόλεις παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους: μπορεί να είναι μεγάλες ή μικρές, έντονα αστικοποιημένες ή λιγότερο πυκνοκατοικημένες, με τοπίο π.χ. μεγαλούπολης ή ομάδας αστικών κέντρων, πλούσιες ή λιγότερο αναπτυγμένες. Όμως, ο κοινός τους παρονομαστής είναι επίσης εντυπωσιακός: υπάρχει αυθόρμητη δημογραφική στροφή προς τις πόλεις και η οικονομική ελκυστικότητα των μεγάλων πόλεων αυξάνεται, ενώ στο μεταξύ οι ίδιες αυτές πόλεις αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις.

2.15

Η γενική εικόνα των ευκαιριών και των προκλήσεων γίνεται ακόμα πιο ευδιάκριτη, επειδή σήμερα ο επιτυχημένος πολεοδομικός σχεδιασμός δεν περιορίζεται μόνο στη χωροταξία και τη στέγαση, αλλά λαμβάνει υπόψη και όλους τους σημαντικούς κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες σε μια προσέγγιση που αποκαλείται ολιστική. Όλο και περισσότερα μελλοντοστραφή πολεοδομικά και χωροταξικά σχέδια αναπτύσσονται με βάση ολοκληρωμένες αντιλήψεις των εδαφικών, οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών πτυχών.

2.16

Εντούτοις, παρότι οι κυβερνήσεις ενθαρρύνουν μια προοδευτική ανάπτυξη των πόλεων, οι προσεγγίσεις συχνά παραμένουν ασαφείς. Ο τρόπος επιτυχημένης υλοποίησης και διαχείρισης των εξελίξεων διαφέρει, μερικές φορές έντονα, από χώρα σε χώρα ή ακόμη και από πόλη σε πόλη. Το ίδιο βεβαίως ισχύει και για την ανάπτυξη των πόλεων-περιφερειών ή των μητροπολιτικών περιοχών.

2.17

Η ΕΟΚΕ προσδιόρισε τις γενικές της απόψεις για την αστυφιλία ήδη το 1998, σε μια γνωμοδότηση με τίτλο «Προς ένα πρόγραμμα για το αστικό περιβάλλον στην ΕΕ», την οποία ακολούθησαν άλλες, μεταξύ των οποίων και δύο ειδικές γνωμοδοτήσεις με θέμα «Οι μητροπολιτικές περιοχές: κοινωνικοοικονομικές συνέπειες για το μέλλον της Ευρώπης» το 2004 και το 2007. Το 2007 δημοσιεύθηκε επίσης μία γνωμοδότηση για την Εδαφική Ατζέντα της ΕΕ. Πέρα από αυτές, αρκετές άλλες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ πραγματεύονται ειδικούς τομείς που έχουν σημασία για τις πόλεις και την αστυφιλία (βλ. παράρτημα).

3.1

Οι πόλεις και ο τρόπος ζωής των ανθρώπων στις κοινότητες αντικατοπτρίζουν την εκάστοτε ιστορική περίοδο και την αντίστοιχη εξέλιξη της κοινωνίας.

3.2

Πέρα από τους στρατηγικούς και τους πολιτικούς λόγους, η οικονομία και η ασφάλεια ήταν σημαντικές κινητήριες δυνάμεις στη διαμόρφωση των τοπικών κοινοτήτων και των πόλεων, καθώς και της διασύνδεσής τους.

3.3

Η νεότερη Ιστορία των πόλεων στην Ευρώπη αρχίζει όταν οι ώριμες αγροτικές κοινωνίες και ο οικονομικός και εμπορικός προσανατολισμός τους διαμορφώνουν τις πόλεις ανά την ήπειρο. Αργότερα, τα μεταγενέστερα στάδια της εκβιομηχάνισης άλλαξαν τις υπάρχουσες πόλεις και οδήγησαν επίσης στη δημιουργία νέων. Από τα τέλη του 19ου αιώνα και μετά, η εκβιομηχάνιση προξένησε εκθετική ανάπτυξη αυτών των πόλεων. Η μακροχρόνια ιστορική τους εξέλιξη, συμπεριλαμβανομένης της πολιτιστικής κληρονομιάς, των βιομηχανικών περιοχών, των οικιών κλπ., είναι αρκετά ευδιάκριτη στις περισσότερες.

3.4

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, οι παραδοσιακές βιομηχανικές περιοχές άλλαξαν ριζικά. Μερικές από αυτές υπέστησαν —και υφίστανται ακόμα— οδυνηρές αναδιαρθρώσεις, επειδή εξαφανίζονται σιγά-σιγά οι παραδοσιακές βιομηχανικές διαδικασίες.

3.5

Εμφανίζονται νέες διαδικασίες λόγω του τεχνολογικού δυναμισμού και της διεθνοποίησης. Παρατηρείται μετάβαση, αφενός, από τη μαζική παραγωγή σε παραγωγές κατά παραγγελία, σε πολυάριθμες εξειδικεύσεις και σε συνεχή ανανέωση και, αφετέρου, σε ένα ραγδαία διευρυνόμενο τομέα των υπηρεσιών. Υπάρχει τρομερή αύξηση της κινητικότητας και δημογραφικές μετακινήσεις, μεταξύ άλλων από τις αγροτικές περιοχές στις πόλεις, καθώς και μέσω της μετανάστευσης.

3.6

Το περιβάλλον για τους κατοίκους της Δύσης γίνεται απεριόριστο και εικονικό, με πολύ ευρείς ορίζοντες, ενώ οι ίδιες εξελίξεις επηρεάζουν και το καθημερινό υλικό περιβάλλον όλων των τομέων της ανθρώπινης δραστηριότητας.

3.7

Αυτό το καθημερινό περιβάλλον για πάρα πολλούς ανθρώπους δεν είναι πλέον το μεμονωμένο χωριό ή η πόλη, αλλά επεκτείνεται όλο και περισσότερο στην ευρύτερη περιφέρεια, δημιουργώντας ένα νέο είδος αστικοποίησης.

3.8

Οι πόλεις-δίκτυα ή οι περιφέρειες-δίκτυα ενισχύονται αυθόρμητα ή/και σκοπίμως. Αν κοιτάξει κανείς τις εξελίξεις των μεγαλουπόλεων και των μητροπολιτικών περιοχών στην Ευρώπη, παρατηρεί ότι στη σύγχρονη αστικοποιημένη κοινωνία εμφανίζεται μια νέα γεωγραφική πραγματικότητα, η οποία αποτελείται από κυρίαρχες ζώνες οικονομικής επιρροής και από ένα μεγάλο αριθμό υποζωνών, που συχνά δεν αντιστοιχούν πλέον στις υπάρχουσες διοικητικές διαρθρώσεις.

3.9

Ένα ουσιώδες χαρακτηριστικό αυτών των νέων πόλεων-περιφερειών είναι η κρίσιμη κλίμακά τους, η οποία είναι απαραίτητη για την ορθή διαχείριση της αστικοποίησης προς όφελος όλων των πολιτών και της ποιότητας ζωής και εργασίας τους. Η κρίσιμη κλίμακα μπορεί να κυμαίνεται σημαντικά από περίπτωση σε περίπτωση, ανάλογα με τις ιδιαίτερες γεωγραφικές, οικονομικές και δημογραφικές συνθήκες.

3.10

Έπειτα από μια δεκαετία εθνικών μελετών και συζητήσεων σχετικά με τον «μελλοντικό χάρτη» της Γερμανίας, το 2004 προσδιορίστηκαν 11 μητροπολιτικές περιοχές ως κυρίαρχες ζώνες οικονομικής επιρροής. Παρά τις αρχικές αμφιβολίες, η έννοια αυτή σήμερα αναλύεται περαιτέρω. Η σχέση και η αλληλεξάρτηση μεταξύ μητροπολιτικών και αστικών περιοχών αποτελεί καίριο ζήτημα.

3.11

Κατά την ίδια περίοδο, διενεργήθηκαν μελέτες από τη DIACT (14) στη Γαλλία, οι οποίες κατέληξαν στον προσδιορισμό συγκεκριμένου αριθμού μητροπόλεων. Τον Ιανουάριο του 2008 δημοσιεύθηκε ένα έγγραφο πολιτικής (15) με τίτλο «Imaginer les métropoles d'avenir (Ας φανταστούμε τις μητροπόλεις του μέλλοντος)» για την περαιτέρω προώθηση αυτών των κέντρων στη Γαλλία και τη θέσπιση κατάλληλης νομοθεσίας για τον σκοπό αυτό. Στο Ηνωμένο Βασίλειο αναπτύσσεται επίσης μεγάλη δραστηριότητα σχετικά με τις πόλεις-περιφέρειες.

3.12

Πρωτοβουλίες με λίγο-πολύ παρόμοια εστίαση αναλαμβάνουν και άλλες κυβερνήσεις ή/και περιφερειακές και τοπικές αρχές (σε χώρες όπως οι σκανδιναβικές, οι βαλτικές, η Ιρλανδία και η Αυστρία κυρίως μέσα και γύρω από τις πρωτεύουσες· στις Κάτω Χώρες στην περιοχή Ράντσταντ). Στα μεγάλα κράτη μέλη όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Πολωνία, αναδύονται περισσότερα κυρίαρχα κέντρα.

3.13

Εκτός από τα κύρια αστικά κέντρα, εμφανίζεται επίσης ένα σχήμα μικρότερων κέντρων, που δεν είναι μεν ισότιμα κατανεμημένα στην Ευρώπη, αλλά καθιστούν την αστικοποίηση σημαντικό χαρακτηριστικό του ευρωπαϊκού τοπίου.

3.14

Οι κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις οδηγούν στη δημιουργία μιας πολυκεντρικής, αστικοποιημένης Ευρώπης, η οποία δεν θα περιορίζεται πλέον σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή όπως η «μπλε μπανάνα» των παραδοσιακών ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων ή σε μια αποκλειστική ομάδα πρωτευουσών.

4.1

Ένα καίριο ζήτημα είναι το εξής: ποια θα είναι και ποια οφείλει να είναι στη μελλοντική Ευρώπη η βιώσιμη πόλη ως κοινότητα επαγγελίας για τους πολίτες της; Για να πραγματοποιηθεί μια ευρωπαϊκή συζήτηση σχετικά με τις πολύπλοκες εξελίξεις των πόλεων, πρέπει κανείς να διακρίνει ορισμένους κυρίαρχους παράγοντες και τάσεις, που συχνά καλύπτουν διαφορετικές συνθήκες εντός και μεταξύ των μεγάλων πόλεων ή των πόλεων-περιφερειών ανά την Ευρώπη.

4.2

Μερικοί από αυτούς τους παράγοντες και τις τάσεις είναι οι εξής:

4.3

Στο μεταξύ, τα προβλήματα που ήδη υπάρχουν στις πόλεις οξύνονται και εμφανίζονται νέες προκλήσεις, όπως:

4.4

Το δημογραφικό τοπίο των μεγάλων πόλεων και των μητροπολιτικών περιοχών συχνά παρουσιάζει προκλήσεις, αλλά προσφέρει και ευκαιρίες. Η εικόνα διαφέρει από πόλη σε πόλη: εξαρτάται από τη σύνθεση του πληθυσμού και από τις οικονομικές δυνατότητες, αλλά και από τις εθνικές πολιτικές. Οι επιτυχημένες ολοκληρωμένες πολιτικές των χωρών υποδοχής συνήθως καταλήγουν σε υψηλό(τερο) βαθμό ενσωμάτωσης.

4.5

Η σχέση μεταξύ των αγροτικών περιοχών και των πόλεων αποτελεί πραγματική πρόκληση. Εντελώς αντίθετα από τις γενικά αποδεκτές λαϊκές και πολιτικές αντιλήψεις και αντίθετα από τις συνηθισμένες διαζευκτικές προσεγγίσεις «είτε/είτε» ή «εμείς/αυτοί», μια αρμονική σχέση μεταξύ των αγροτικών περιοχών και των πόλεων έχει καθοριστική σημασία για τις συνθήκες ζωής και εργασίας στις μητροπολιτικές περιοχές και συνάδει πλήρως με το νέο μοντέλο της πολυκεντρικής ανάπτυξης.

4.6

Αν και τα σημεία αφετηρίας των πόλεων ενδέχεται να διαφέρουν λόγω των διαφορετικών αναπτυξιακών τους επιπέδων, οι περισσότερες διαφορές είναι βαθμιαίες. Το μοντέλο που ακολουθεί η αστυφιλία στα νέα κράτη μέλη αντανακλά τα ίδια κατ' ουσίαν φαινόμενα, αν και από κάποια απόσταση μέχρι στιγμής. Η αναμόρφωση αποτελεί έναν από τους πρωταρχικούς στόχους. Καθώς η οικονομική ανάπτυξη θα οδηγήσει σε υψηλότερες δημόσιες δαπάνες, σε περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις και σε υψηλότερα εισοδηματικά επίπεδα, η αστυφιλία θα αρχίσει σταδιακά να παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά σε όλη την Ευρώπη.

4.7

Στα έγγραφα πολιτικής και στις προτάσεις έργων για την αστυφιλία, η Επιτροπή αναφέρεται σήμερα συστηματικά στο πρόγραμμα δράσης της Λισσαβώνας. Το Συμβούλιο και τα εθνικά έγγραφα τονίζουν όλο και περισσότερο την ίδια σύνδεση. Στις κοινοτικές στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές, η Επιτροπή μιλά για τις πόλεις ως κινητήριες δυνάμεις της περιφερειακής ανάπτυξης και κέντρα καινοτομίας, αλλά και για την ανάγκη ενίσχυσης της εσωτερικής συνοχής μέσω της καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού και της εγκληματικότητας και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής στις υποβαθμισμένες γειτονιές.

4.8

Το πρόγραμμα της Λισσαβώνας ξεκίνησε σαν διεργασία «από την κορυφή προς τη βάση». Στο μεταξύ, η Επιτροπή και το Συμβούλιο πείστηκαν ότι πρέπει να ενεργοποιηθεί και η αντίστροφη προσέγγιση, οι δυνάμεις που ξεκινούν από τη βάση. Μεταξύ των δυνάμεων αυτών, οι πόλεις που τελούν υπό πλήρη ανάπτυξη είναι σημαντικοί φορείς: κρίσιμο μερίδιο του εκσυγχρονισμού των ευρωπαϊκών εδαφικών και κοινωνικο-οικονομικών διαρθρώσεων συντελείται κατά πρώτο λόγο μέσω δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων και μέσω συγκεκριμένων μέτρων στις περιφέρειες και τις πόλεις. Οι πόλεις είναι συνήθως το καλύτερο γεωγραφικό επίπεδο για τη συνεργασία των φορέων του δημόσιου, του ιδιωτικού και του ακαδημαϊκού τομέα που εργάζονται με την κοινωνία των πολιτών, για τη δημιουργία της απαραίτητης καινοτομίας στην Ευρώπη.

4.9

Γι' αυτό, η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι οι μεγάλες πόλεις και οι μητροπολιτικές περιοχές πρέπει να προσδιορίσουν τη δική τους «Ατζέντα της Λισσαβώνας» στους τομείς της ανταγωνιστικότητας, της αειφόρου ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής χωρίς αποκλεισμούς. Η Ατζέντα αυτή θα πρέπει να παρέχει στους υπευθύνους για τη χάραξη των πολιτικών και σε όλους τους άλλους φορείς σε περιφερειακό επίπεδο μια διάρθρωση προσανατολισμένη προς το μέλλον και ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα. Κατ' αυτόν τον τρόπο, θα ενισχυθεί η αυτοπεποίθηση των πόλεων και των πόλεων-περιφερειών, επειδή θα αυξηθούν οι δυνατότητες έκφρασής τους, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

4.10

Ένα μακροπρόθεσμο περιφερειακό πρόγραμμα δράσης για τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Ευρώπης πρέπει να είναι ολοκληρωμένο ή ολιστικό, δηλ. όλες οι πτυχές του θα πρέπει να διασυνδέονται. Όσο καλύτερες είναι οι συνθήκες για τις ιδιωτικές επενδύσεις, τόσο περισσότερες ευκαιρίες θα υπάρχουν για τη δημιουργία απασχόλησης και για τις δημόσιες υπηρεσίες και τη μέριμνα για τις ευάλωτες ομάδες, όπως οι (μοναχικοί) ηλικιωμένοι και τα άτομα περιορισμένων επαγγελματικών προσόντων (16). Η ειδική εστίαση της προσοχής στη βιωσιμότητα και στη συνολική ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος θα βοηθήσει να καταστούν αυτές οι πόλεις και οι περιφέρειες πιο ελκυστικές τόσο για τον πληθυσμό όσο και για τις (διεθνείς) επενδύσεις. Οι καλύτερες ρυθμίσεις για την κοινωνική συνοχή θα διευκολύνουν τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Οι σφαιρικές και διατηρούμενες στρατηγικές θα ενισχύσουν την αξιοπιστία έναντι του πληθυσμού (17).

4.11

Δεν πρέπει να λησμονούμε, επίσης, ότι οι αγορές συχνά δεν λειτουργούν ως συνέπεια των χωρικών ακαμψιών (στέγαση, αναπτυξιακή πολιτική, υποδομές, μεταφορές και κινητικότητα). Η λύση των ακαμψιών αυτών πρέπει, κατά κανόνα, να βρεθεί στο μητροπολιτικό επίπεδο. Η ολοκλήρωση των αγορών μπορεί επίσης να καταστήσει τα εθνικά σύνορα σταδιακά παρωχημένα (18).

4.12

Οι διασυνδεόμενες πτυχές ενός προγράμματος δράσης για συνεκτικές αστικές περιοχές υψηλής ποιότητας και για την αειφόρο πόλη του μέλλοντος είναι οι εξής:

4.13

Για τη σύγχρονη πόλη και την πόλη-περιφέρεια, έχουν καθοριστική σημασία οι εξελίξεις αιχμής της Baukultur (21), δηλ. της γενικής αρχιτεκτονικής αντίληψης που βασίζεται σε μια ολιστική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία οι αρχιτέκτονες, οι πολεοδόμοι, οι σχεδιαστές, η οικοδομική βιομηχανία, οι κατασκευαστικές εταιρείες και οι τελικοί χρήστες συνεργάζονται για να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν ένα ποιοτικό δομημένο περιβάλλον και να παράσχουν λύσεις για βιώσιμες πόλεις (22).

5.1

Η Ευρώπη χρειάζεται ευπροσάρμοστες και βιώσιμες πόλεις, και πόλεις-περιφέρειες ή μητροπολιτικές περιοχές που είναι σε θέση να προβληθούν στο διεθνή χώρο.

5.2

Το γεγονός αυτό τοποθετεί την «διακυβέρνηση» στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης. Υπάρχει ευρεία συμφωνία γύρω από την ανάλυση ευκαιριών και προκλήσεων, παρατηρείται αύξηση των ανταλλαγών απόψεων μεταξύ διαφόρων πόλεων, πέρα όμως από τις διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν στις πόλεις, δεν είναι σαφές ποιος είναι αρμόδιος για ποια θέματα σε κάθε περίπτωση:

5.3

Υπάρχουν εμπειρικά δεδομένα από τα οποία προκύπτει ότι η ηγεσία, η ύπαρξη οράματος και η συνέπεια συνιστούν κατά κανόνα προϋποθέσεις για την επιτυχή διαχείριση της αλλαγής και τη συνέχεια της προόδου των πόλεων.

5.4

Επειδή οι μεγαλουπόλεις και οι μητροπολιτικές περιοχές αποτελούν πόλους έλξης και το καθημερινό περιβάλλον πολλών ανθρώπων και επειδή, παράλληλα, η δυνητική κοινωνικοοικονομική τους σημασία για την Ευρώπη είναι αδιαμφισβήτητη, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι απολύτως απαραίτητο να συζητηθεί σε βάθος η επιρροή που ασκούν και αυτό όχι μόνο σε εθνικό, αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

5.5

Επειδή μέχρι πρόσφατα η Συνθήκη δεν περιλαμβάνει διατάξεις για το θέμα της χωροταξίας και για λόγους επικουρικότητας, ο ρόλος της Επιτροπής και του Συμβουλίου παραμένει αμφιλεγόμενος. Εν τω μεταξύ, υπάρχουν ΓΔ της Επιτροπής οι οποίες, μετά από απευθείας διαβουλεύσεις με τις πόλεις, υλοποιούν πληθώρα προγραμμάτων σε αστικές περιοχές. Θέματα ενδιαφέροντος είναι η έρευνα και ανάπτυξη, το περιβάλλον, η απασχόληση και οι μεταφορές (24).

5.6

Οι πόλεις τείνουν επίσης να υιοθετούν μια περισσότερο προορατική στάση έναντι των Βρυξελλών, επειδή η νομοθεσία της ΕΕ τις επηρεάζει άμεσα. Θέματα ενδιαφέροντος είναι περιβαλλοντικές ρυθμίσεις, δημόσιες συμβάσεις, ανεργία των νέων, δημόσια τάξη και ασφάλεια, μετανάστευση και υποβαθμισμένες περιοχές.

5.7

Το ίδιο ισχύει και για την ατζέντα της Λισσαβώνας εν γένει. Τα ευρωπαϊκά κριτήρια για τα διάφορα θέματα αξιολογούνται ολοένα και περισσότερο για να εφαρμοστούν σε περιφερειακή κλίμακα: Ποιος είναι ο αντίκτυπος της εφαρμογής προτάσεων και/ή εγκεκριμένων κανόνων σε επίπεδο πόλεων και μητροπολιτικών περιοχών; Υπάρχουν παραδείγματα τα οποία δείχνουν ότι, εάν δεν ληφθούν υπόψη οι ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στις αστικές περιοχές, η εφαρμογή διαφόρων σχεδίων μπορεί να αποβεί περισσότερο δαπανηρή από το όφελος που προκύπτει από τη συνεισφορά των διαρθρωτικών ταμείων στην υλοποίηση των σχεδίων αυτών.

5.8

Ενόψει όλων αυτών, η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρωτοβουλία της Επιτροπής να παρουσιάσει σύντομα Πράσινη Βίβλο για την εδαφική συνοχή. Η συζήτηση για την Πράσινη Βίβλο θα αποτελέσει επίσης ευκαιρία για την εμβάθυνση της χάρτας της Λειψίας για τις βιώσιμες ευρωπαϊκές πόλεις.

5.9

Η ημερήσια διάταξη που προαναφέρθηκε στο σημείο 4.12 είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένη. Τα πράγματα είναι συνήθως ιδιαίτερα περίπλοκα. Μέχρι στιγμής, μόνο σε λίγες περιπτώσεις αναπτύχθηκε μια συνεκτική στρατηγική θεώρηση των μεγαλουπόλεων και των πόλεων-περιφερειών. Σε πολλές περιπτώσεις, φαίνεται μάλλον να λείπει μια σαφής αίσθηση προσανατολισμού, πράγμα το οποίο οφείλεται εν μέρει στις αμφιλεγόμενες θέσεις διαφόρων κυβερνήσεων και στις διαφορές απόψεων που υπάρχουν στους κόλπους της ίδιας της εθνικής διοίκησης, αλλά και σε επίπεδο μητροπολιτικών περιοχών.

5.10

Από την άλλη πλευρά, η ύπαρξη μιας μακροσκοπικής προοπτικής και η συνέπεια σε επίπεδο μητροπολιτικών περιοχών είναι απαραίτητα στοιχεία για να προσελκυστεί το ενδιαφέρον υφιστάμενων και ενδεχομένως νέων κοινοτήτων, καθώς και ιδιωτικών φορέων, αλλά και η δημιουργία ωφέλιμων συμμαχιών με την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών. Προς το παρόν, αυτό φαίνεται να γίνεται όλο και πιο δύσκολο, επειδή η κατηγορία των μητροπολιτικών περιοχών είναι ένα σχετικά πρόσφατο φαινόμενο, το οποίο καθιστά όλο και πιο επιθυμητή την καθιέρωση μιας εποικοδομητικής συζήτησης στην Ευρώπη (25).

5.11

Αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι περιπτώσεις μοιάζουν. Το αντίθετο μάλιστα. Πέραν από τις δημογραφικές και κοινωνικοοικονομικές διαφορές που υπάρχουν στην Ευρώπη, υπάρχει ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών διοικητικών και πολιτισμικών παραδόσεων σε διάφορες χώρες και περιφέρειες. Συγκεκριμένες καταστάσεις, τρόποι ζωής και απόψεις για το θέμα της οργάνωσης ποικίλουν σημαντικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπήρξε μία και μοναδική κατευθυντήρια ιδέα ή άποψη για το μέλλον που επέδρασε καθοριστικά. Γενικότερα, η ατζέντα της Λισσαβώνας μπορεί να αποβεί χρήσιμη για τον προσδιορισμό κοινών τόπων συζήτησης και προσέγγισης.

5.12

Σε πολλές περιπτώσεις, η κεντρική κυβέρνηση δεν δημιουργεί αρκετά περιθώρια ελιγμών για να μπορέσουν οι πόλεις να καθορίσουν οι ίδιες τη μοίρα τους. Οι πολιτικές που εφαρμόζονται κατευθύνονται συνήθως από την κορυφή προς τη βάση, ενώ το ίδιο ισχύει και για τις γραφειοκρατικές διαδικασίες. Σε αντίθεση με αυτό, η προαγωγή της αυτοδιάθεσης θα πρόσφερε τις κατάλληλες συνθήκες για την ορθή εφαρμογή των επιθυμητών στρατηγικών και πολιτικών. Με τον επαναπροσδιορισμό της θέσης τους, οι μεγαλουπόλεις και οι πόλεις — περιφέρειες ή οι μητροπολιτικές περιοχές θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε πραγματικές «κοινότητες ευθύνης».

5.13

Η αυτοδιάθεση και ο αμοιβαίος σεβασμός μεταξύ των πόλεων και των γύρω περιοχών τους θα ενισχύσουν την ευθύνη και τη λογοδοσία των τοπικών και περιφερειακών αρχών και θα συμβάλουν στην υιοθέτηση της επιθυμητής προορατικής αντιμετώπισης της κοινωνίας των πολιτών και του ιδιωτικού τομέα.

5.14

Για να υπάρξει αποτέλεσμα, σε πολλές περιπτώσεις θα είναι απαραίτητο να επαναπροσδιοριστεί η δομή υφιστάμενων τοπικών και περιφερειακών διοικητικών φορέων (δήμοι και κοινότητες κλπ.) και των αρμοδιοτήτων αυτών.

5.15

Ο πληθυσμός των ευρωπαϊκών πόλεων μπορεί να διαφοροποιηθεί ακόμη περισσότερο από άποψη εργασίας και εισοδημάτων, αλλά και από πολιτιστική άποψη. Υπάρχουν εν δυνάμει όλα τα συστατικά που χρειάζονται για να προωθηθεί μια εμπλουτισμένη αστυφιλία, εάν όμως οι διάφορες διαδικασίες δεν τύχουν της απαραίτητης διαχείρισης, δεν πρόκειται να αναπτυχθούν οι δυνατότητες που υπάρχουν και θα εκτεθεί σε κίνδυνο η κοινωνική συνοχή.

5.16

Η διεξαγωγή στοχοθετημένων συζητήσεων, ο ορισμός προτεραιοτήτων και η αποτελεσματική παρακολούθηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο μπορεί να χρησιμεύσουν ιδιαίτερα στον καθορισμό ενός συνεπούς προσανατολισμού σε περιφερειακό επίπεδο. Η συνέπεια αυτή δεν απαιτείται μόνο για τους δημόσιους φορείς, αλλά θα είναι απαραίτητη για τη δέσμευση και άλλων ιδιωτικών και δημόσιων φορέων και επαγγελματιών των αστικών περιοχών.