18.8.2006   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 195/84


Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την «Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη»

COM(2005) 447 τελικό — 2005/0183 COD

(2006/C 195/22)

Στις, 2 Δεκεμβρίου 2005 και σύμφωνα με το άρθρο 175 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την:

Το ειδικευμένο τμήμα «Γεωργία, ανάπτυξη της υπαίθρου και περιβάλλον», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 26 Απριλίου 2006 με βάση εισηγητική έκθεση του κ. BUFFETAUT.

Κατά την 427η σύνοδο ολομέλειάς της, της 17ης και 18ης Μαΐου 2006 (συνεδρίαση της 17ης Μαΐου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την παρούσα γνωμοδότηση με 72 ψήφους υπέρ, 5 κατά και 9 αποχές.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1

H ΕΟΚΕ εγκρίνει σαφώς τους γενικούς στόχους της θεματικής στρατηγικής για την ατμοσφαιρική ρύπανση και την πρόταση οδηγίας που αποτελεί την νομοθετική της μεταφορά.

1.2

Σε ό,τι αφορά την θεματική στρατηγική η οποία δεν είναι δυνατόν να διαχωριστεί από την νομοθετική πρόταση, όπως αναφέρεται ρητά στο σημείο 4.1.1 της στρατηγικής, η ΕΟΚΕ:

συμφωνεί απόλυτα με την πρόθεση να ενσωματωθούν κατά τρόπο εγκάρσιο οι στόχοι που έχουν τεθεί για την ποιότητα του αέρα στις άλλες κοινοτικές πολιτικές·

καλεί την Επιτροπή να αναθεωρήσει τα ενεργειακά σενάρια που ανέπτυξε στο υπόδειγμα PRIMES, που φαίνεται ότι περιλαμβάνουν ανακρίβειες, πράγμα που θα έχει ως συνέπεια την τροποποίηση της βάσης αναφοράς CAFΕ (Clean Air For Europe).

1.3

Σε ό,τι αφορά την πρόταση οδηγίας, η ΕΟΚΕ:

υποστηρίζει πλήρως την επιδίωξη της απλοποίησης, της αποσαφήνισης και της κωδικοποίησης της νομοθεσίας που αφορά την ποιότητα του αέρα·

συμφωνεί με την πρόθεση να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των υφιστάμενων νομοθετικών διατάξεων εκ μέρους των κρατών μελών·

προτείνει να μετατεθούν οι ημερομηνίες που επελέγησαν για τη συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις της οδηγίας, από το 2015 στο 2020 για τα ανώτατα όρια συγκέντρωσης ΑΣ2,5 και από το 2020 στο 2025 για τη μείωση της εκθέσεως του ανθρώπου, λόγω του χρόνου που απαιτείται για την ολοκλήρωση της νομοθετικής διαδικασίας και των προθεσμιών που είναι απαραίτητες για την θέση σε λειτουργία των σταθμών μέτρησης στα κράτη μέλη, καθώς και λόγω του κόστους των αναγκαίων επενδύσεων·

φρονεί ότι θα ήταν χρήσιμο να προβλεφθεί μεταβατική περίοδος κατά την οποία τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να προσεγγίσουν τις επιδιωκόμενες τιμές για τη συγκέντρωση, πριν καθορισθούν υποχρεωτικά ανώτατα όρια·

ζητεί τα λεπτά σωματίδια που έχουν φυσική προέλευση να εξαιρεθούν του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας.

2.   Εισαγωγή

2.1

Η θεματική στρατηγική και η πρόταση οδηγίας εντάσσονται στο πλαίσιο του έκτου κοινοτικού προγράμματος δράσης για το περιβάλλον (6ο ΠΔΠ, δημοσιεύθηκε στις 10/09/2002 (1)) και της ανακοίνωσης «Καθαρός αέρας για την Ευρώπη (Clean Air For Europe [CAFΕ] του 2001). Το 6ο ΠΔΠ έθεσε τον φιλόδοξο στόχο της επίτευξης “επιπέδων ποιότητας του αέρα που να μην προκαλούν απαράδεκτες επιπτώσεις και κινδύνους στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον”».

Στο σημείο 4.1.1 της στρατηγικής αναφέρεται: «Στην παρούσα Στρατηγική επισυνάπτεται νομοθετική πρόταση (…)». Καθίσταται λοιπόν σαφές ότι τα δύο κείμενα είναι αλληλένδετα και ότι συνεπώς για να διατυπωθεί μία γνώμη για την πρόταση οδηγίας είναι σκόπιμο να εξεταστεί πρώτα η στρατηγική η οποία αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, το γενικό πλαίσιο και στην οποία ορίζονται οι στρατηγικοί στόχοι της Επιτροπής στον τομέα της ποιότητας του αέρα.

2.2   Μία θεματική στρατηγική

2.2.1

Η θεματική στρατηγική που υποβλήθηκε θέτει ενδιάμεσους στόχους στον τομέα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ζητεί να εκσυγχρονιστεί η ισχύουσα νομοθεσία και να επικεντρωθεί περισσότερο στους πλέον βλαβερούς ρύπους καθώς και να καταβληθούν επιπλέον προσπάθειες ώστε οι ανησυχίες που έχουν διατυπωθεί σχετικά με το περιβάλλον να ληφθούν υπόψη και στις άλλες πολιτικές και προγράμματα.

2.2.2

Ωστόσο, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε ό,τι αφορά τις εκπομπές των κύριων ατμοσφαιρικών ρύπων, εάν δεν ληφθούν συμπληρωματικά μέτρα, τα περιβαλλοντικά και υγειονομικά προβλήματα δεν είναι, ούτως ή άλλως, δυνατόν να επιλυθούν έως το 2020, ακόμη και εάν εφαρμοστεί πλήρως η ισχύουσα νομοθεσία.

2.2.3

Η Επιτροπή προτείνει στο πλαίσιο αυτό:

την απλοποίηση των υφιστάμενων διατάξεων και την συγχώνευση της οδηγίας-πλαίσιο του 1996, των τριών «θυγατρικών» οδηγιών (της πρώτης του 1999, της δευτέρας του 2000 και της τρίτης του 2003) και της απόφασης για την ανταλλαγή πληροφοριών (1997). Η τέταρτη «θυγατρική» οδηγία του 2004 προβλέπεται ότι θα ενσωματωθεί μεταγενέστερα μέσω κωδικοποίησης·

την εισαγωγή νέων προτύπων για την ποιότητα του αέρα σε ό,τι αφορά τα λεπτά σωματίδια που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα (ΑΣ 2,5)·

την αναθεώρηση της οδηγίας για τα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών (Εθνικά Ανώτατα Όρια Εκπομπών του 2002).

Οι πιο πάνω προτάσεις ανταποκρίνονται στην ανάγκη απλοποίησης και αποσαφήνισης της νομοθεσίας, καθώς και στην ανάγκη βελτίωσης της εφαρμογής της.

2.2.4

Το άλλο σκέλος της στρατηγικής εστιάζει στην καλύτερη ενσωμάτωση των ανησυχιών που συνδέονται με την ποιότητα του αέρα στις άλλες κοινοτικές πολιτικές: ενέργεια, σταθμοί καύσης μικρού μεγέθους, χερσαίες, αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές, γεωργία, διαρθρωτικά ταμεία.

2.2.5

Η στρατηγική θα επανεξεταστεί το 2010 και τα αποτελέσματα που θα προκύψουν θα ενσωματωθούν στην τελική αξιολόγηση του 6ου ΠΔΠ.

3.   Η πρόταση οδηγίας για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και για καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη

3.1

Η πρόταση οδηγίας αποσκοπεί στην θέση σε εφαρμογή, με πρακτικό τρόπο, του νομοθετικού σκέλους της στρατηγικής και, πιο συγκεκριμένα, στην συγχώνευση των διατάξεων των πέντε νομοθετικών πράξεων που προαναφέρθηκαν σε μία.

3.2

Οι σημαντικότερες τροποποιήσεις περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο ΙΙΙ που αφορά τη διαχείριση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα. Δεν προτείνεται η τροποποίηση των υφιστάμενων οριακών τιμών για την ποιότητα του αέρα, αλλά η ενίσχυση των κειμένων διατάξεων, ώστε τα κράτη μέλη να έχουν την υποχρέωση να προετοιμάζουν και να εφαρμόζουν σχέδια και προγράμματα για την αντιμετώπιση των περιπτώσεων μη συμμόρφωσης προς τις οριακές τιμές.

3.3

Το δεύτερο μείζον σημείο αφορά τα λεπτά σωματίδια (ΑΣ 2,5). Τα σωματίδια αυτά είναι πιο επικίνδυνα από τα σωματίδια μεγαλύτερου μεγέθους. Είναι συνεπώς απαραίτητη μία προσέγγιση για τον έλεγχο των σωματιδίων ΑΣ 2,5, η οποία να συμπληρώνει τους ήδη εκτελούμενους ελέγχους για τα σωματίδια ΑΣ 10.

3.4

Η Επιτροπή προτείνει να οριστεί μία οριακή τιμή για την συγκέντρωση των ΑΣ 2,5 στον ατμοσφαιρικό αέρα προκειμένου να αποφευχθούν οι αδικαιολόγητα υψηλοί κίνδυνοι για τον πληθυσμό, στόχος που πρέπει να επιτευχθεί έως το 2010. Ο στόχος αυτός συμπληρώνεται με άλλους μη δεσμευτικούς στόχους που αποβλέπουν στη μείωση, γενικά, της έκθεσης του πληθυσμού στα λεπτά σωματίδια μεταξύ 2010 και 2020 σε κάθε κράτος μέλος.

3.5

Το κεφάλαιο V προβλέπει ότι τα κράτη μέλη μεριμνούν για την ενημέρωση του κοινού και των οργανισμών και ενώσεων που έχουν σχέση με το θέμα της ποιότητας του περιβαλλοντικού αέρα προκειμένου να τηρηθούν οι υποχρεώσεις της συμβάσεως του Aarhus. Τα κράτη μέλη θα πρέπει φυσικά να μεριμνήσουν επίσης ώστε να μεταβιβάζονται οι απαραίτητες πληροφορίες στην Eπιτροπή. Για να διευκολυνθεί η μεταβίβαση των στοιχείων αυτών, η Eπιτροπή προτείνει να υιοθετηθεί ένα ηλεκτρονικό σύστημα που να βασίζεται σε ένα σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών στα πλαίσια της υποδομής INSPIRE.

3.6

Eντούτοις, προκειμένου οι πληροφορίες που συλλέγονται να είναι επαρκώς αντιπροσωπευτικές και συγκρίσιμες, προβλέπονται για την αξιολόγηση του ατμοσφαιρικού αέρα τυποποιημένες τεχνικές μέτρησης και κοινά κριτήρια για τον αριθμό και την θέση των σταθμών μέτρησης.

4.   Γενικές παρατηρήσεις

Α)   Θεματική στρατηγική

4.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί απόλυτα με τους γενικούς στόχους της στρατηγικής και της πρότασης οδηγίας. Ωστόσο, το πραγματικό ζήτημα, πέραν από τους αξιέπαινους στόχους, είναι η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, η σκοπιμότητα των προτεινόμενων μέτρων — που είναι σχετικά εύκολο να υλοποιηθούν σε ό,τι αφορά τις σημειακές πηγές αλλά σαφώς δυσκολότερο για τις διάχυτες πηγές — και οι πραγματικές επιπτώσεις τους τόσο στο επίπεδο της βελτίωσης της ποιότητας του αέρα, όσο και στο οικονομικό επίπεδο.

4.2

Η Επιτροπή φρονεί ότι η επίτευξη των στόχων της στρατηγικής θα έχει κόστος 7,1 δισεκατομμύρια ευρώ ανά έτος, τα οποία θα προστίθενται στα ποσά που ήδη δαπανώνται για την καταπολέμηση της ρύπανσης του ατμοσφαιρικού αέρα (περίπου 60 δισ. ευρώ ετησίως), από τις δαπάνες ωστόσο για την υγεία θα εξοικονομούνται 42 δισεκατομμύρια ανά έτος. Κατά συνέπεια, οι μακροοικονομικές επιπτώσεις θα είναι ιδιαίτερα θετικές. Ωστόσο, η καθημερινή οικονομική πραγματικότητα κινείται στο μικροοικονομικό επίπεδο. Η Επιτροπή πιστεύει εντούτοις ότι, εάν χρησιμοποιηθούν όλες οι διαθέσιμες τεχνικές, το όφελος θα υπερβεί το κόστος. Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι, αφενός, το κόστος είναι σχετικά εύκολο να εκτιμηθεί, ενώ τα αναμενόμενα οφέλη είναι σαφώς πιο δύσκολο να υπολογισθούν και, αφετέρου, ότι οι τρόποι υπολογισμού της μείωσης των δαπανών για την δημόσια υγεία δεν φαίνονται αρκετά σαφείς. Ωστόσο, η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι το κόστος της αμερικανικής ρύθμισης είναι υψηλότερο από το κόστος που θα προκύψει από την ευρωπαϊκή ρύθμιση.

4.3

Η πρόθεση της απλοποίησης, αποσαφήνισης και κωδικοποίησης είναι θετική. Πράγματι, ο πολύπλοκος και δυσνόητος χαρακτήρας ορισμένων νομοθετικών διατάξεων οδηγεί αναπόφευκτα σε διαφορές ως προς την εφαρμογή τους και σε στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και, κατ'επέκταση, δεν επιτρέπει να διαμορφωθεί ακριβής εικόνα για την ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη.

4.4

Η νομοθετική προσέγγιση που προτείνεται πρέπει συνεπώς να υποστηριχθεί.

4.5

Εντούτοις, είναι λυπηρό το ότι η Επιτροπή δεν εξέτασε το ρόλο που θα έπρεπε να διαδραματίζουν οι τοπικές αρχές, και κυρίως οι πόλεις, στον τομέα των μεταφορών (πολιτική εναλλακτικών τρόπων μεταφοράς, δημόσιες μεταφορές, απομάκρυνση της κυκλοφορίας των βαρέων οχημάτων, κλπ). Επιπλέον, οι τοπικές αρχές, και ιδίως οι κοινότητες, διαδραματίζουν στην πραγματικότητα καθοριστικό ρόλο σε ό,τι αφορά τη συγκεκριμένη εφαρμογή των διατάξεων που υιοθετήθηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ιδίως σε ό,τι αφορά τα μέτρα.

4.6

Στο ίδιο πνεύμα, είναι επιθυμητό να υπογραμμιστεί ο ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν οι ΜΚΟ με περιβαλλοντικό προσανατολισμό και ορισμένοι οργανισμοί οι οποίοι είναι ειδικευμένοι σε θέματα υγείας ή σε κοινωνικά θέματα, καθώς και, ευρύτερα, η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών, προκειμένου να γίνουν αντιληπτοί οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει η δημόσια υγεία και η υγεία στον τόπο εργασίας.

4.7

Τέλος, σε ό,τι αφορά την προστασία των οικοσυστημάτων έχει ήδη σημειωθεί πρόοδος ως προς τα οξείδια του αζώτου, το διοξείδιο του θείου και την αμμωνία. Η καλύτερη εφαρμογή και η απλοποίηση της νομοθεσίας προβλέπεται ότι θα δώσουν ακόμη καλύτερα αποτελέσματα στον τομέα αυτό.

Β)   Πρόταση οδηγίας

4.8

Η πρόθεση να ελέγχονται τα επίπεδα των λεπτών σωματιδίων στον ατμοσφαιρικό αέρα, επειδή έχουν επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, είναι κατανοητή. Ωστόσο, ο καθορισμός οριακών τιμών προσκρούει σε μία δυσκολία αρχής δεδομένου ότι η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας δεν ήταν σε θέση να προσδιορίσει ένα όριο για την προστασία της υγείας (2). Επιπλέον, υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα σε ό,τι αφορά τη μέτρηση των αιωρούμενων σωματιδίων και τη χημική σύνθεση των σωματιδίων εκείνων που καθιστούν τα αιωρούμενα σωματίδια λίγο ή πολύ επιβλαβή για την υγεία, καθώς οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται δεν επιτρέπουν σαφή καθορισμό.

4.9

Εύλογα τίθεται το ερώτημα κατά πόσον θα ήταν σκοπιμότερο να καθοριστούν τιμές-στόχοι αντί για οριακές τιμές. Εξάλλου, η προθεσμία που έχει προταθεί φαίνεται αρκετά βραχεία (2010), ενώ η νομοθετική διαδικασία εγκαινιάζεται στα τέλη του 2005, γεγονός που, εάν ληφθεί υπόψη η βραδύτητά της, ενδέχεται να αφήσει ελάχιστο χρόνο στα κράτη μέλη για να συμμορφωθούν στους νέους κανόνες.

5.   Ειδικές παρατηρήσεις

5.1   Η θεματική στρατηγική

5.1.1

H ΕΟΚΕ επικροτεί τις ευρείες διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη στις οποίες προέβη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συμφωνεί απόλυτα με την πρόθεση να ενσωματωθούν κατά τρόπο εγκάρσιο οι στόχοι που έχουν τεθεί για την ποιότητα του αέρα στις άλλες κοινοτικές πολιτικές. Ωστόσο η χρονική πίεση δυσχέρανε τις εργασίες και πιθανόν να μην έγιναν όλες οι απαραίτητες επαληθεύσεις. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία σε ό,τι αφορά τα στρατηγικά σενάρια που επελέγησαν.

5.1.2

Τα σενάρια αυτά αναπτύσσονται στο υπόδειγμα Primes. Διαπιστώνονται ωστόσο ορισμένες ανακρίβειες σε ό,τι αφορά τις προβλέψεις ανάπτυξης, την διείσδυση του αερίου σε σχέση με τον άνθρακα, την έλλειψη ισορροπίας μεταξύ εισαγωγών και εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των κρατών μελών.

5.1.3

Εντούτοις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε λάβει υπό σημείωση αυτό το γεγονός και είχε ζητήσει από το Διεθνές Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συστημάτων (ΙΙΑSA) να οργανώσει διμερείς διαβουλεύσεις με όλα τα κράτη μέλη μεταξύ Απριλίου και Σεπτεμβρίου 2005, ώστε να βελτιωθούν τα ενεργειακά σενάρια στα πλαίσια της αναθεωρήσεως της οδηγίας για τα εθνικά όρια εκπομπών που μόλις άρχισε να ισχύει.

5.1.4

Αυτή τη στιγμή επιτελείται μία σημαντική ενημέρωση των ενεργειακών σεναρίων του υποδείγματος PRΙMΕS. Οι πιο σημαντικές τροποποιήσεις είναι οι εξής:

μικρότερη διείσδυση του αερίου και διάθεση μεγαλύτερου μέρους στον άνθρακα·

μεγαλύτερη συνέπεια μεταξύ εισαγωγών και εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ κρατών·

διάθεση μεγαλύτερου μέρους της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στον πυρηνικό τομέα·

προσαρμογή των προβλέψεων για το κόστος των καυσίμων και την εξέλιξη της οικονομικής μεγέθυνσης.

5.1.5

Συνεπώς, θα πρέπει να αναθεωρηθούν τα ενεργειακά σενάρια CAFE, πράγμα που θα έχει ως συνέπεια την τροποποίηση της βάσης αναφοράς CAFE και επομένως των φιλόδοξων επιπέδων που επελέγησαν.

5.1.6

Επιπλέον, θα πρέπει να διασφαλισθεί η συνοχή μεταξύ της στρατηγικής αυτής και άλλων πολιτικών που εφαρμόζει η Ε.Ε. Η καύση οικιακής ξυλείας, π.χ., προκαλεί την εκπομπή σωματιδίων ΑΣ2,5, η Επιτροπή ωστόσο ενθαρρύνει τη χρήση του ξύλου ως εναλλακτική πηγή ενέργειας, πράγμα που απαιτεί τη θέση σε εφαρμογή τεχνικών φιλτραρίσματος του καπνού. Ένα άλλο παράδειγμα που θα μπορούσε να αναφερθεί, στο πλαίσιο αυτό, είναι ο άνθρακας.

5.1.7

Συνεπώς, πρέπει να αναγνωρισθεί ότι η θεματική στρατηγική λαμβάνει υπόψη τομείς που συχνά παραμελούνται, όπως είναι η γεωργία και η θαλάσσια ναυσιπλοΐα. Είναι ωστόσο αξιοπερίεργο το γεγονός ότι δεν εξετάζεται ο τομέας των εναέριων μεταφορών και πιο συγκεκριμένα τα αέρια που εκπέμπονται κατά την απογείωση και την προσγείωση. Θα πρέπει, εντούτοις, να αναμένονται κατά την εφαρμογή δυσκολίες πολιτικής τάξεως: για παράδειγμα, η μείωση των εκπομπών SO2 και NOx που προέρχονται από τα πλοία θα απαιτήσει μακροχρόνιες και δύσκολες διεθνείς διαπραγματεύσεις. Πρέπει επίσης να ληφθεί μέριμνα ώστε οι δυσκολίες που απαντώνται κατά την υλοποίηση των στόχων σε ορισμένους τομείς (π.χ. στη γεωργία σε ό,τι αφορά το άζωτο και την αμμωνία) να μην έχουν ως αποτέλεσμα να αυξηθεί η πίεση σε άλλους στόχους, που είναι πιο εύκολο να καθοριστούν, όπως αυτοί που συνδέονται με τις βιομηχανικές ζώνες.

5.2   Η πρόταση οδηγίας

5.2.1

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την απλοποίηση των υφιστάμενων διατάξεων και την συγχώνευση της οδηγίας πλαίσιο του 1996 με την 1η, 2η και 3η θυγατρική οδηγία και με την απόφαση για την ανταλλαγή πληροφοριών. Η ύπαρξη πολλών ανομοιογενών νομοθεσιών παρεμποδίζει την ορθή εφαρμογή τους και η αντικατάσταση των πέντε αυτών πράξεων με μια ενιαία οδηγία αποτελεί χρήσιμη πρωτοβουλία.

5.2.2

Συμφωνεί επίσης με τη χρήση τυποποιημένων τεχνικών μέτρησης και κοινών κριτηρίων σε ό,τι αφορά τον αριθμό των σταθμών μέτρησης και την τοποθεσία τους (κεφάλαιο ΙΙ). Διαπιστώνει ωστόσο ότι ορισμένες τοπικές αρχές εξέφρασαν ανησυχίες για το κόστος της εγκατάστασης των οργάνων μέτρησης.

5.2.3

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει επίσης την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να μην τροποποιηθούν οι οριακές τιμές για την ποιότητα του αέρος αλλά να ενισχυθούν οι υφιστάμενες διατάξεις ώστε τα κράτη μέλη να υποχρεωθούν να καταρτίσουν και να υλοποιήσουν σχέδια δράσης για την πραγματική τήρηση των οριακών τιμών (άρθρο 13). Η πραγματική αυτή συμμόρφωση προς τα υφιστάμενα πρότυπα αποτελεί στόχο προτεραιότητας ο οποίος θα φέρει σημαντικά ευεργετικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά την ποιότητα του αέρα και την προστασία της ανθρώπινης υγείας.

5.2.4

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι κύριο σημείο της πρότασης οδηγίας είναι η καθιέρωση ενός ανώτατου ορίου συγκέντρωσης για τα λεπτά σωματίδια ΑΣ2,5 στον ατμοσφαιρικό αέρα, στόχος ο οποίος θα πρέπει να επιτευχθεί έως το 2010, θα πρέπει δε να συνδυασθεί με τον μη δεσμευτικό στόχο της μείωσης της έκθεσης του ανθρώπου στα λεπτά σωματίδια ΑΣ2,5 μεταξύ 2010 και 2020 (-20 %).

5.2.5

Τονίζει ότι τα διαθέσιμα στοιχεία για τα λεπτά σωματίδια και τις επιπτώσεις τους είναι ανεπαρκή και ανακριβή. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνωρίζει ότι είναι αδύνατο να καθορισθεί το κατάλληλο όριο για την προστασία της υγείας και η Επιστημονική Επιτροπή για την Υγεία και τους Περιβαλλοντικούς Κινδύνους αναγνωρίζει ότι οι γνώσεις που διαθέτουμε σήμερα σχετικά με τα λεπτά σωματίδια και τις επιπτώσεις τους στην υγεία δεν είναι επαρκείς μακροπρόθεσμα.

5.2.6

Η ΕΟΚΕ θεωρεί σκοπιμότερο να καθορισθούν, σε ένα πρώτο στάδιο, τιμές προς επίτευξη παρά ένα ανώτατο όριο συγκέντρωσης. Στην αντίθετη περίπτωση, κρίνει ότι η προθεσμία που όρισε η Επιτροπή θα αποδειχθεί υπερβολικά βραχεία δεδομένου ότι η νομοθετική διαδικασία άρχισε μόλις στα τέλη του 2005. Συνεπώς, τα κράτη μέλη διαθέτουν πολύ λίγο χρόνο για να συμμορφωθούν ενώ, ήδη από τώρα, ορισμένα από αυτά δεν έχουν κατορθώσει να συμμορφωθούν προς τα υπάρχοντα πρότυπα, εν μέρει διότι καθυστέρησαν να τα εφαρμόσουν. Εξάλλου, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο για τα μικρότερα κράτη μέλη να τηρήσουν τα ανώτατα όρια συγκέντρωσης διότι υφίστανται ένα επιπλέον μειονέκτημα λόγω της μικρότερης διασποράς της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Προτείνει λοιπόν η ΕΟΚΕ να οριστούν τιμές στόχοι αντί για ανώτατα όρια συγκέντρωσης. Πράγματι, τα πρότυπα που προτείνονται θα απαιτούσαν από τα κράτη μέλη και/ή τις τοπικές αρχές να καταβάλουν τεράστιες προσπάθειες για την θέση σε λειτουργία σταθμών μέτρησης, διαδικασία η οποία θα ήταν χρονοβόρος και θα απαιτούσε την πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων. Τα ΑΣ10 μετρώνται ορθά και είναι μετρήσιμα, και επιπλέον εναποτίθενται ταχέως. Ωστόσο, θα πρέπει τα αποτελέσματα αυτά να αξιολογούνται και, στη συνέχεια, να ελέγχεται, εάν μπορούν να τηρούνται από τα κράτη μέλη. Τα ΑΣ2,5 παρουσιάζουν πραγματική δυσκολία στη μέτρησή τους και είναι εξαιρετικά πτητικά. Συνεπώς, μετακινούνται εύκολα στην ατμόσφαιρα και αποτελούν διασυνοριακούς ρύπους. Εξάλλου, υφίστανται λεπτά σωματίδια με φυσική προέλευση, όπως π.χ. το θαλασσινό αλάτι, τα οποία θα ήταν σκόπιμο να μην λαμβάνονται υπόψη.

5.2.7

Επιπροσθέτως, η μέτρηση των ΑΣ2,5 δεν έχει ακόμη εναρμονιστεί στην Ευρώπη. Πράγματι, η πρώτη θυγατρική οδηγία συνιστά την υιοθέτηση μιας βαρυμετρικής μεθόδου αναφοράς για την μέτρηση των αιωρούμενων σωματιδίων. Καθώς η χρήση της μεθόδου αυτής είναι χρονοβόρος και περίπλοκη, η οδηγία επιτρέπει επίσης τη χρήση εναλλακτικών μεθόδων μέτρησης, υπό τον όρο ότι όντως ισοδυναμούν με τις μεθόδους που δημοσιεύει η Επιτροπή. Στην πράξη, οι μέθοδοι αυτοί παρουσιάζουν συστηματική απόκλιση σε σχέση με τη μέθοδο αναφοράς και τα κράτη μέλη κάνουν χρήση διαφορετικών συντελεστών διόρθωσης ή δεν κάνουν καν χρήση συντελεστών διόρθωσης. Με την αβεβαιότητα που παρουσιάζουν οι μέθοδοι μέτρησης τίθεται το ερώτημα του κατά πόσον είναι λογικό να αναληφθούν τόσο ταχέως υποχρεώσεις σχετικά με νομικά δεσμευτικές οριακές τιμές.

5.2.8

Τέλος, η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των προτεινόμενων μέτρων είναι δύσκολο να εκτιμηθεί επειδή απαιτείται σύγκριση μεταξύ βέβαιου κόστους και οφελών στον τομέα της δημόσιας υγείας, τα οποία είναι δύσκολο να αποτιμηθούν. Συνεπώς, υπάρχει ο κίνδυνος το οριακό κόστος των προτεινόμενων διατάξεων να είναι υψηλό σε σχέση με το περιορισμένο πραγματικό όφελος, πράγμα που επιβάλλει να εξετάζεται η σκοπιμότητα των επιλογών κατά την κατανομή των πόρων.

Βρυξέλλες, 17 Μαΐου 2006

Ο Πρόεδρος

της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Anne-Marie SIGMUND


(1)  ΕΕ L 242, 10.9.2002

(2)  Σε ό,τι αφορά την έκθεση των ανθρώπων στα ΑΣ2,5, η ΠΟY μόλις πρότεινε όριο 10 μg/m3.