30.4.2004   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 112/68

1.1.

Η πολιτική που αναπτύσσει η ΕΕ στο πλαίσιο των σχέσεών της με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, έχει ως στόχο την ενίσχυση της δημοκρατίας σε αυτές, καθώς και την υποστήριξη της συμφιλίωσης και της συνεργασίας. Από το 1991 και στο πλαίσιο διαφόρων προγραμμάτων, η ΕΕ χορηγεί οικονομική ενίσχυση, η οποία μέχρι τα τέλη του 2002 ανήλθε για την Κροατία στο ποσόν των 500 εκατομ. ευρώ. Το 1999, η ΕΕ πρότεινε στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων μία Διαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης.

1.2.

Στη συνάντηση κορυφής του Ζάγκρεμπ, της 24ης Νοεμβρίου 2000, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρόσφερε στις βαλκανικές χώρες την προοπτική ένταξης και ένα κατάλληλο πρόγραμμα υποστήριξης. Ως προϋπόθεση για αυτή την προοπτική ορίσθηκαν η συγκέντρωση των «κριτηρίων της Κοπεγχάγης» και η εκπλήρωση των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων δήλωσαν ότι αποδέχονται τις υποχρεώσεις της ΕΕ και τη Διαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΔΣΣ), και ειδικότερα ότι θα χρησιμοποιήσουν τις Συμφωνίες Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΣΣΣ), μετά από την υπογραφή τους, ως μέσο για την προετοιμασία τους για ένταξη στην ΕΕ.

1.3.

Στις 21 Φεβρουαρίου 2003, η κυβέρνηση της Κροατίας υπέβαλε αίτηση προσχώρησης στην ΕΕ. Το Συμβούλιο Υπουργών αποφάσισε να ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εφαρμόσει το άρθρο 49 της συνθήκης ΕΚ και να υποβάλει στο Συμβούλιο την άποψή της για την εν λόγω αίτηση προσχώρησης.

2.1.

Στις 25 Ιουνίου 1991, η Κροατία διακήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Γιουγκοσλαβία. Ο πόλεμος με τη Σερβία, έληξε μόλις το 1995, με την ειρηνευτική συμφωνία του Dayton. Οι πολεμικές συγκρούσεις δεν προκάλεσαν μόνο σοβαρές απώλειες μεταξύ του άμαχου πληθυσμού και αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις, αλλά και τεράστιες ζημίες σε εκτεταμένες περιοχές της χώρας, καθώς και τη μεγάλη πτώση του ΑΕγχΠ.

2.2

Από το 1990 έως το 1993, το ΑΕγχΠ υποχώρησε σε πραγματικές τιμές κατά ποσοστό περίπου 36 % (1). Κυρίως, υποχώρησε η βιομηχανική παραγωγή εξαιτίας των συνεπειών του πολέμου. Η Κροατία δεν πρέπει μόνο να ολοκληρώσει τη μετατροπή της από μία οικονομία σοσιαλιστικού προγραμματισμού σε μία λειτουργική οικονομία της αγοράς, αλλά και να προβεί σε εκτεταμένη αναδιάρθρωση πολλών τομέων της οικονομίας της ως αποτέλεσμα της απόσχισής της από τη Γιουγκοσλαβία και κυρίως των συνεπειών του πολέμου.

2.3.

Η Κροατία καλύπτει συνολική έκταση 56 542 τετρ. χλμ. και διαθέτει πληθυσμό 4,5 εκατομμυρίων κατοίκων περίπου. Σύμφωνα με την απογραφή του πληθυσμού του 2001, ποσοστό 7,47 % του πληθυσμού αποτελείται από εθνικές μειονότητες. Οι Σέρβοι αποτελούν τη μεγαλύτερη εθνική μειονότητα (4,5 % του πληθυσμού), ενώ τις λοιπές εθνικές μειονότητες αποτελούν Βόσνιοι, Ιταλοί, Ούγγροι, Αλβανοί, Σλοβένοι, Ρομ, κ.λπ..

2.4.

Κατά την περίοδο που εκτείνεται από το τέλος του πολέμου με τη Σερβία μέχρι το θάνατο του Προέδρου της Κροατίας, κ. Tudjam (το 1999) ή μέχρι τις βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου 2000, το εθνικιστικό κόμμα HDZ ασκούσε κυρίαρχη επίδραση. Ο σχηματισμός μίας κυβέρνησης συνασπισμού (της κεντροαριστεράς) και η εκλογή του κ. Stjepan Mesic, ως Προέδρου της Κροατίας, το 2000, προσέφεραν την πολιτική βάση για τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις. Με τις βουλευτικές εκλογές της Κροατίας στις 23 Νοεμβρίου 2003 το κόμμα HDZ, το οποίο δεν συμπεριλαμβάνει πλέον τις ακραίες εθνικιστικές παρατάξεις, συγκέντρωσε το μεγαλύτερο αριθμό ψήφων και σε αυτό ανετέθη η εντολή για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι η νέα κροατική κυβέρνηση στηρίζει εξίσου ρητά την ενταξιακή διαδικασία και τον προσανατολισμό των μεταρρυθμίσεων και καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες για την προσχώρησή της στην ΕΕ, την οποία στηρίζει και μια σαφής πλειοψηφία του πληθυσμού.

2.5.

Οι μακροοικονομικοί δείκτες βελτιώθηκαν σημαντικά, και ειδικότερα κατά την περίοδο μετά από το 2000. Σημειώθηκε υψηλή οικονομική ανάπτυξη (2001: + 4,1 %, 2002: + 5,2 % έως το τρίτο τρίμηνο του 2003 + 3,5 %). Το ποσοστό πληθωρισμού από 7,4 % μειώθηκε σε 2,3 % το 2002 και το Δεκέμβριο του 2003 ανήλθε σε 2,2 %. Οι βασικοί λόγοι για αυτή την εξέλιξη είναι κυρίως η υψηλή εσωτερική ζήτηση, η συναλλαγματική σταθερότητα, τα μέτρα για την ελευθέρωση του εμπορίου, οι περιορισμένες αυξήσεις των μισθών, η αύξηση της παραγωγής και ο μεγαλύτερος ανταγωνισμός (2). Εντούτοις, το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε ιδιαίτερα υψηλό (περί το 15 %)· το έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου έφτασε το 2003, με 7 125 δισ. δολάρια, εκ νέου ένα ανώτατο επίπεδο ενώ αυξήθηκε περαιτέρω το δημόσιο χρέος.

2.6.

Αν και σημειώθηκε εκ νέου μικρή μείωση του αριθμού των ανέργων, εντούτοις, η υψηλή ανεργία, που ανέρχεται σε ποσοστό 15 % (3) περίπου, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική η διαπίστωση ότι σε ορισμένες περιφέρειες η ανεργία ανέρχεται μέχρι ποσοστού 40 %. Επίσης, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στην Κροατία το ποσοστό απασχόλησης, το οποίο ανέρχεται σε μόλις 50 %, είναι ιδιαίτερα χαμηλό σε σύγκριση με εκείνο στην ΕΕ (άνω του 60 %). Σε αυτό το πλαίσιο η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι η Κροατία παρουσιάζει μεγάλη παραοικονομία. Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η κροατική κυβέρνηση θα είναι η καταπολέμηση της παραοικονομίας με την εισαγωγή, μεταξύ άλλων και γενικών προϋποθέσεων που να ευνοούν την επιχειρηματική δραστηριότητα.

2.7.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα έχουν ασκήσει κριτική για το συνολικό δημόσιο χρέος. Το επίπεδο του εξωτερικού χρέους, εκπεφρασμένο ως ποσοστό του ΑΕγχΠ, ενώ είχε μειωθεί από το 48,4 %, στο 44,8 % το 1998, αυξήθηκε στο 74,3 % το 2003 (4). Βασική αιτία αυτής της ραγδαίας αύξησης είναι επίσης η μεταπολεμική ανάγκη για επενδύσεις σε υποδομές και δημόσια έργα. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, και το υψηλό ιδιωτικό χρέος, ως συνέπεια της σημαντικής αύξησης της κατανάλωσης, αποτελεί, επίσης, πρόβλημα.

2.8.

Σε σχετική μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας διαπιστώνεται ότι (5) η Κροατία, δαπανά, για τη δημόσια διοίκηση, με ποσοστό 11,2 % του ΑΕγχΠ, περισσότερα απ' ό,τι οι υποψήφιες χώρες (στις υποψήφιες χώρες το ποσοστό ανέρχεται σε 7,2 %). Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της μεταφοράς κονδυλίων.

3.1.

Στην ετήσια έκθεσή της για το 2003 σχετικά με τη Διαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώνει, μεταξύ άλλων, ότι:

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει αυτές τις προόδους, επειδή αποτελούν αποφασιστική προϋπόθεση για τη συμμετοχή στη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Είναι προς το συμφέρον της Κροατίας η κάλυψη, το συντομότερο δυνατόν, της απόστασης στην πορεία για μία πλήρως λειτουργική δημοκρατία και κράτος δικαίου.

3.2.

Στην ετήσια έκθεση της Επιτροπής (6), επισημαίνονται οι τομείς οι οποίοι απαιτούν ακόμη την καταβολή μεγάλων προσπαθειών. Στην εκτίμησή της για τους τομείς της δικαιοσύνης, της εφαρμογής του νόμου και του κράτους δικαίου, η Επιτροπή ασκεί κριτική

3.3.

Στα τέλη του 2002, η κροατική κυβέρνηση παρουσίασε μία «Πράσινη Βίβλο» για τη μεταρρύθμιση του τομέα της δικαιοσύνης. Σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση αποτελούν η ίδρυση ακαδημίας στον τομέα της δικαιοσύνης και η ανάθεση καθηκόντων σε συμβολαιογράφους και δικαστικούς υπαλλήλους.

3.4.

Μέγιστο πρόβλημα αποτελεί επί του παρόντος η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, καθώς και ο ανεπαρκής τεχνικός εξοπλισμός. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, οι καθυστερήσεις των δικαστικών διαδικασιών, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα τη «συμφόρηση των δικαστικών εγγράφων», προκαλούν ελλιπή ασφάλεια δικαίου και, ως εκ τούτου, παρεμποδίζουν τις απαιτούμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

3.5.

Κατά το πρότυπο ορισμένων υποψήφιων χωρών, η Κροατία διαθέτει μακρά παράδοση όσον αφορά την ύπαρξη κτηματολογίου. Λόγω όμως της μη ενημέρωσής του επί σειράν ετών, συχνά είναι ιδιαίτερα δυσχερής η διαπίστωση των πραγματικών σχέσεων ιδιοκτησίας. Αυτό αποτελεί εμπόδιο για τις απαιτούμενες ιδιωτικοποιήσεις. Η σύσταση λειτουργικού κτηματολογίου αποτελεί κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ απολύτως αναγκαίο μέτρο, κυρίως ενόψει της προετοιμασίας μιας ενδεχόμενης προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι γι αυτό πολύ σημαντικό ότι καταρτίσθηκε κτηματικός χάρτης.

3.6.

Ένα ιδιαίτερα σοβαρό πολιτικό πρόβλημα είναι η συνεργασία της Κροατίας με το Διεθνές Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Η μέχρι σήμερα ελλιπής συνεργασία έχει προκαλέσει τη μη διαθεσιμότητα ορισμένων κρατών μελών της ΕΕ να επικυρώσουν τη Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, θα ήταν ιδιαίτερα αρνητικό για την Κροατία το να μην εφαρμοσθούν στην πράξη οι συστάσεις της Επιτροπής επί αυτού του ιδιαίτερα λεπτού πολιτικά θέματος. Ελπίζει ότι η κυβέρνηση της Κροατίας θα προσφέρει την απαραίτητη υποστήριξη στις αιτήσεις έκδοσης του Δικαστηρίου της Χάγης.

3.7.

Το θέμα της επιστροφής των προσφύγων και των απελαθέντων ατόμων αποτελεί θέμα μείζονος πολιτικής σημασίας για την Κροατία και αναμφίβολα συνιστά ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα. Αυτό αφορά περί τις 250 000 άτομα. Ανακύπτουν προβλήματα σχετικά με την ανοικοδόμηση των ιδιοκτησιών που καταστράφηκαν, την επιστροφή ιδιοκτησιών, την έλλειψη κατοικιών και την απουσία δυνατοτήτων απασχόλησης. Η Κροατία, στο πλαίσιο της ειρηνευτικής συμφωνίας του Dayton, ανέλαβε μία σειρά υποχρεώσεων για την επιστροφή των προσφύγων. Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η εκπλήρωση αυτών των υποχρεώσεων συνιστά μεγάλο βάρος και ευελπιστεί ότι το πρόβλημα θα επιλυθεί το συντομότερο δυνατό.

3.8.

Το Δεκέμβριο του 2002, το κροατικό κοινοβούλιο υιοθέτησε βάσει του συντάγματος νόμο για την προστασία των μειονοτήτων, ο οποίος θα διασφαλίζει τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Ο νόμος αυτός έχει ως στόχο την παραχώρηση στις μειονότητες κατάλληλης εκπροσώπησης όχι μόνο στα εκλεγμένα σώματα, αλλά και στον τομέα της δικαιοσύνης, καθώς και σε άλλους τομείς της κρατικής διοίκησης. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει σχετικά ότι —όπως και σε άλλους νομικούς τομείς— σε τελική ανάλυση η επιβολή και η εφαρμογή του νόμου αυτού θα είναι αποφασιστικής σημασίας. Θεωρεί βέβαιο ότι, στο μέλλον, για παράδειγμα κατά τις εκλογές, θα εξαλειφθούν οι υπάρχουσες διακρίσεις σε βάρος των Ρομ και επιδοκιμάζει τις προσπάθειες που καταβάλλονται κατά την τελευταία περίοδο.

3.9.

Η ΕΟΚΕ, στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της με θέμα «Η κοινωνία των πολιτών στην Νοτιοανατολική Ευρώπη» (7) ανέφερε τα παρακάτω: «Η ύπαρξη ανεξάρτητων, ελεύθερων και ισχυρών ΜΜΕ αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προϋποθέσεις για τη διασφάλιση μιας υγιούς και σταθερής δημοκρατίας, όπου το κοινό είναι επαρκώς ενημερωμένο ώστε να μπορεί να διαδραματίζει ενεργό και κατάλληλο ρόλο στην διακυβέρνηση της χώρας του.»

3.10.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις μέχρι σήμερα προσπάθειες της Κροατίας για τη βελτίωση της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι υφίσταται ένα ευρύ φάσμα ανεξάρτητων έντυπων μέσων, το οποίο είναι σε θέση να αντικατοπτρίζει την ποικιλία των απόψεων στη χώρα καθώς και την πολιτισμική και γλωσσική πολυμορφία των μειονοτήτων της. Η ΕΟΚΕ ελπίζει ότι, με την εφαρμογή της αποφασισθείσας μεταρρύθμισης του κρατικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα, θα διασφαλιστεί πλήρως η ανεξαρτησία αυτών των σημαντικών μέσων επικοινωνίας και η αναγκαία ποικιλία απόψεων και η ποικιλόμορφη σύνθεση του πληθυσμού.

4.1.

Στην ετήσια έκθεση της Επιτροπής αναφέρεται ότι η μετατροπή της Κροατίας σε οικονομία της αγοράς έχει ήδη προχωρήσει περισσότερο από ό,τι σε άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Εντούτοις, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η διαδικασία των ιδιωτικοποιήσεων, κατά το 2002, παρουσιάζει στασιμότητα. Η Παγκόσμια Τράπεζα διαπιστώνει στην έκθεσή της ότι η διαδικασία των ιδιωτικοποιήσεων απέχει πολύ από την ολοκλήρωσή της και ότι η αναδιάρθρωση της οικονομίας δεν είναι ικανοποιητική. Το 2003, το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων της Κροατίας (HFP) συνέχισε τις ιδιωτικοποιήσεις σε ορισμένους τομείς, όπως είναι ο τραπεζικός τομέας, αλλά όχι στην απαιτούμενη έκταση. Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντική τη συνέχιση με συνέπεια της απαιτούμενης διαδικασίας των ιδιωτικοποιήσεων εκ μέρους της νέας κυβέρνησης, ιδιαίτερα στους τομείς της βιομηχανίας, του τουρισμού και της γεωργίας. Συνιστάται επίσης η αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η εταιρική σχέση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (PPP — Private-Public-Partnership).

4.1.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαίο κατά τις ιδιωτικοποιήσεις να λαμβάνονται υπόψη και τα συμφέροντα των άμεσα ενδιαφερόμενων εργαζομένων. Προκειμένου να αποφευχθούν, στο μέτρο του δυνατού, αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις, θα πρέπει να ληφθούν συνοδευτικά μέτρα, όπως π.χ. η χρηματοδότηση προγραμμάτων αλλαγής επαγγέλματος. Επισημαίνει σχετικά ότι κατά την εφαρμογή των συστάσεων της Διεθνούς Τράπεζας ή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που στοχεύουν στη φιλελευθεροποίηση, ιδιωτικοποίηση και απορύθμιση, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η κοινωνική διάσταση.

4.2.

Το κροατικό κράτος επικρίθηκε έντονα και όσον αφορά το κρατικό χρέος, επειδή συνεχίζει να καταβάλλει υψηλές επιδοτήσεις σε ζημιογόνες κρατικές επιχειρήσεις. Στο διάστημα 1996-2000, ο αριθμός των εργαζομένων σε κρατικές επιχειρήσεις μειώθηκε κατά 27 %, και σε ιδιωτικοποιημένες επιχειρήσεις κατά 14 %. Αντιθέτως, ο αριθμός των εργαζομένων σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκε κατά 50 % (8). Οι κοινωνικοί εταίροι της Κροατίας θεωρούν ότι ένα σημαντικό πρόβλημα για την απασχόληση αποτελεί και το γεγονός ότι ιδρύθηκαν ελάχιστες νέες επιχειρήσεις παραγωγής και ιδιαίτερα ελάχιστες ΜΜΕ. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί επίσης ότι η βελτίωση της βασικής και συνεχούς κατάρτισης καθώς και οι επενδύσεις στον τεχνικό εξοπλισμό των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, πρέπει να αξιολογηθεί ως θετικό βήμα προς την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας.

4.3.

Η βιομηχανία παράγει, επί του παρόντος, ποσοστό ελαφρώς υψηλότερο του 23 % του ΑΕγχΠ και απασχολεί περί τους 300 000 εργαζομένους (περί το 25 % επί του συνολικού εργατικού δυναμικού) (9). Πολλές επιχειρήσεις είναι ζημιογόνες και εν μέρει υπερχρεωμένες. Ως συνέπεια της έλλειψης κεφαλαίων, σε πολλές περιπτώσεις, συνεχίζεται η χρησιμοποίηση απαρχαιωμένων τεχνικών, με αποτέλεσμα τα προϊόντα να συνεχίζουν να μην είναι ανταγωνιστικά σε διεθνές επίπεδο. Με σκοπό να γίνει η κροατική οικονομία περισσότερο ανταγωνιστική, η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη απόδοσης περισσότερων πόρων στην Ε & Α (2001: 1,09 % του ΑΕγχΠ) (10), τη δημιουργία κινήτρων για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων, και κυρίως ΜΜΕ, καθώς και την εξάλειψη των εμποδίων διοικητικού χαρακτήρα που καθιστούν αδύνατη την υλοποίηση του στόχου αυτού.

4.4.

Η Κροατία διαθέτει μία αποδοτική φαρμακευτική και χημική βιομηχανία. Αντίθετα, η κατάσταση όσον αφορά την κλωστοϋφαντουργία είναι δυσχερής. Η βαριά βιομηχανία της Κροατίας, και ειδικότερα ο ναυπηγικός τομέας, συνεχίζει, στην ουσία, να κυριαρχείται από κρατικές επιχειρήσεις, οι οποίες παρουσιάζουν μεγάλα ελλείμματα.

4.5.

Για την κροατική οικονομία, ο τουρισμός παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς το μερίδιό του επί του ΑΕγχΠ ανέρχεται σε περισσότερο από 20 % και επί της απασχόλησης περίπου σε ποσοστό 6 %. Ο τουρισμός αποφέρει περί το ένα τρίτο των συνολικών συναλλαγματικών εσόδων. Η ΕΟΚΕ θεωρεί προβληματικό το γεγονός ότι υψηλό ποσοστό των τουριστικών επιχειρήσεων είναι κρατικής ιδιοκτησίας. Στον τομέα του τουρισμού, η πρόοδος των ιδιωτικοποιήσεων θα μπορούσε να αξιοποιήσει καλύτερα το διαθέσιμο δυναμικό. Επίσης θα ήταν ευκταίο να διευκολυνθεί η πραγματοποίηση ξένων επενδύσεων στον τομέα αυτό.

4.6.

Μετά από την υπέρβαση της τραπεζικής κρίσης το 1998 και εξαιτίας της πώλησης ορισμένων κρατικών τραπεζών σε ξένους επενδυτές, επιτεύχθηκε στον τραπεζικό τομέα μεγαλύτερη ασφάλεια και σταθερότητα. Η παραγωγικότητα και η παροχή υπηρεσιών βελτιώθηκαν σημαντικά. Η ΕΟΚΕ θεωρεί την εξέλιξη αυτή σημαντική πρόοδο για την ολοκλήρωση της λήψης των απαιτούμενων διαρθρωτικών μέτρων στην κροατική οικονομία. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι οι αναγκαίες επενδύσεις παρεμποδίζονται από το κόστος των δανείων που εξακολουθεί να κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα.

4.7.

Για τις αναπόφευκτες απαιτούμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, απαιτείται από την κρατική διοίκηση να δράσει ενισχυτικά. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η υφιστάμενη δομή της δημόσιας διοίκησης στην Κροατία είναι ανεπαρκώς αποτελεσματική για να μπορέσει να ανταποκριθεί πλήρως στα ορισθέντα καθήκοντα και απαιτήσεις. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι τα διάφορα προγράμματα χρηματοδοτικής στήριξης, όπως είναι το SIGMA (11), θα είναι ωφέλιμα. Έχει επίσης, αποφασιστική σημασία να επιτευχθεί η βέλτιστη κατανομή καθηκόντων μεταξύ των κεντρικών και των τοπικών αρχών, στο πλαίσιο της προγραμματισμένη αποκέντρωσης.

4.8.

Η Κροατία διαθέτει ένα συγκριτικά ορθώς διαρθρωμένο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Το 2001 πραγματοποιήθηκε μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος με στόχο, αφενός, τη μείωση των δαπανών που κατανέμονται από τον κρατικό προϋπολογισμό, και αφετέρου, την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης. Ο πληθυσμός της Κροατίας δέχτηκε επί το πλείστον ευνοϊκά τη μεταρρύθμιση αυτή. Ακόμη και οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της αγοράς εργασίας με στόχο την επίτευξη μεγαλύτερης ευελιξίας πρέπει να συνοδεύονται από ανάλογα μέτρα για την ασφάλεια και την κοινωνική προστασία και να στηρίζονται σε αποτελεσματική δικαιοδοσία για τη διευθέτηση εργατικών διαφορών.

4.9.

Πολλά πρέπει να γίνουν και στον τομέα της γεωργίας. Η γεωργία στην Κροατία συνίσταται κατά κύριο λόγο από μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις μέσου μεγέθους 5 εκταρίων. Στην έκθεσή της, η Παγκόσμια Τράπεζα διαπιστώνει ότι ποσοστό 30 % των γεωργικών γαιών εξακολουθούν να είναι κρατικής ιδιοκτησίας και ότι, στην περίπτωση ποσοστού 40 % των γεωργικών γαιών, το ιδιοκτησιακό καθεστώς δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί καθώς και ότι θα χρειαστούν ακόμη 15 έτη για την οριστικοποίησή του. Επί του παρόντος, ο γεωργικός τομέας στην Κροατία είναι ελάχιστα ανταγωνιστικός. Το σχετικά υψηλό ποσοστό που συνεισφέρει η γεωργία στο ΑΕγχΠ επιτυγχάνεται με το 8 % του εργατικού δυναμικού της Κροατίας. Μία από τις συνέπειες του χαμηλού επιπέδου ανταγωνιστικότητας της γεωργίας είναι ότι η σχετικά αποδοτική κροατική βιομηχανία τροφίμων αναγκάζεται να εισάγει πρώτες ύλες.

4.10.

Οι πολυάριθμες μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις διαχειρίζονται τα τρία τέταρτα των γεωργικών γαιών στην Κροατία, ενώ το υπόλοιπο μέρος διαχειρίζεται μικρός αριθμός μεγάλων αγροτικών συνεταιρισμών. Μεγάλο τμήμα της καλλιεργήσιμης αγροτικής γης εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σε περιορισμένο βαθμό λόγω των καταστροφών που προκλήθηκαν από τον πόλεμο (π.χ. ναρκοθέτηση). Αν και οι μικρές ιδιωτικές γεωργικές εκμεταλλεύσεις είχαν επιτύχει το 1998 και πάλι το ποσοστό παραγωγής του 1990, οι μεγάλοι αγροτικοί συνεταιρισμοί, οι οποίοι παραμένουν στην ιδιοκτησία του κράτους, δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις νέες οικονομικές συνθήκες.

4.11.

Η συνεχιζόμενη αβεβαιότητα σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, σε πολλές περιπτώσεις, παρεμποδίζει σοβαρά τις απαιτούμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στο γεωργικό τομέα της Κροατίας. Τα ίδια προβλήματα προκύπτουν σε σχέση και με την εξασφάλιση δανείων για τον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Εξαιτίας των συνεπαγομένων μεγάλων κινδύνων, οι τράπεζες δεν δείχνουν προθυμία για τη χρηματοδότηση επενδύσεων στη γεωργία.

4.12.

Το 2003, άρχισε να εφαρμόζεται ένα νέο πρόγραμμα ενίσχυσης της γεωργίας. Η ΕΟΚΕ ελπίζει ότι οι επιχειρούμενες μεταρρυθμίσεις, αφενός, θα καταστήσουν τη γεωργία στην Κροατία περισσότερο ανταγωνιστική και, αφετέρου, θα διευκολύνουν τις προσπάθειες για προσέγγιση με την ΕΕ. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, είναι ουσιώδους σημασίας, στην πορεία για τον εκσυγχρονισμό του γεωργικού τομέα στην Κροατία, να υπάρξουν οι απαραίτητες βελτιώσεις όσον αφορά την εκπαίδευση και την συμβουλευτική στήριξη, καθώς και η άμεση εγκαθίδρυση ενός αποτελεσματικού συστήματος πολιτικώς ανεξάρτητης εκπροσώπησης συμφερόντων.

5.1.

Η εφαρμογή της ΣΣΣ οφείλει να διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο για την προετοιμασία της Κροατίας για ένταξη στην ΕΕ. Καθώς η διαδικασία επικύρωσης από την Κοινότητα και τα κράτη μέλη δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, θεσπίστηκε μία ενδιάμεση Συμφωνία ως μεταβατικό μέτρο (βλέπε 3.6).

5.2.

Τον Οκτώβριο του 2001, η κυβέρνηση της Κροατίας υιοθέτησε ένα σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της Συμφωνίας. Έχει εφαρμοσθεί ήδη μία σειρά μέτρων. Στόχο της Κροατίας αποτελεί η ετοιμότητά της για ένταξη στην ΕΕ μέχρι τα τέλη του 2006. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου, έχουν ορισθεί σε όλες τις κυβερνητικές αρχές συντονιστές για θέματα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

5.3.

Το Δεκέμβριο του 2002, υιοθετήθηκε ένα κυβερνητικό πρόγραμμα για το 2003 σχετικό με την ένταξη της Κροατίας στην ΕΕ. Οι προτεραιότητες του προγράμματος είναι οι ακόλουθες:

Σύμφωνα με πληροφορίες που ελήφθησαν από τις κροατικές αρχές, περισσότερα από 109 νομοθετικά μέτρα θα έχουν θεσπισθεί μέχρι τα τέλη του 2003 σε αυτούς τους τομείς. Τον Ιανουάριο 2004 θεσπίστηκε το δεύτερο πρόγραμμα ολοκλήρωσης για την προσέγγιση του κοινοτικού κεκτημένου. Το 2004 θεσπίστηκαν ειδικές διατάξεις εφαρμογής για την υλοποίηση των νομοθετικών μέτρων. Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις προσπάθειες που καταβάλλει η Κροατία, αλλά έχει επίγνωση των δυσχερειών που υπάρχουν στην πορεία για την εφαρμογή των μέτρων σε ορισμένους τομείς λόγω της διοικητικής ανεπάρκειας (π.χ. εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή Στατιστική υπηρεσία).

5.4.

Τα προγράμματα στήριξης CARDS για την Κροατία θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή της ΣΣΣ. Τα εν λόγω προγράμματα αναμφίβολα θα συμβάλλουν σημαντικά στις διαδικασίες εκσυγχρονισμού και δημοκρατικοποίησης και στην επιτυχή εφαρμογή των αναγκαίων περιβαλλοντικών μέτρων. Η ΕΟΚΕθεωρεί ότι εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει δεκτή την αίτηση της Κροατίας για προσχώρηση στην ΕΕ, τα προγράμματα χρηματοδοτικής στήριξης που έχουν θεσπιστεί για τις υποψήφιες χώρες (ISPA, SAPARD, PHARE, TAIEX, κ.λπ.) θα είναι διαθέσιμα και για την Κροατία.

5.5.

Προκειμένου να προσαρμοστεί η κροατική οικονομία με επιτυχία στις συνθήκες που επικρατούν στην εσωτερική αγορά της ΕΕ, είναι ουσιώδους σημασίας η υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών στις μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα ελευθέρωσης και προσαρμογής που απαιτούνται για να συμμορφωθεί η χώρα με τη νομοθεσία της ΕΕ. Βασική προϋπόθεση στο πλαίσιο αυτό είναι η κατάλληλη ενημέρωση του κροατικού πληθυσμού σχετικά με τη σημασία και τον αντίκτυπο της ένταξη της Κροατίας στην ΕΕ και η συμμετοχή των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων.

6.1.

Οι ανισότητες που παρουσιάζονται μεταξύ ορισμένων αστικών κέντρων και αγροτικών περιοχών στο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας είναι πολύ μεγάλες. Περαιτέρω, σημαντικός αριθμός μικρών και ευρύτερων περιοχών, και κυρίως η Σλοβενία και η περιφέρεια Lika-Sej, επλήγησαν από τον πόλεμο ιδιαιτέρως σοβαρά και η οικονομία τους αποδυναμώθηκε σημαντικά.

6.2.

Τον Φεβρουάριο του 2002, συστήθηκε ταμείο για να επικουρεί μειονεκτικές περιφέρειες με σκοπό, κυρίως, να παρέχει χρηματοδοτική στήριξη σε πληγείσες από τον πόλεμο περιοχές, περιοχές που εγκαταλείπει ο πληθυσμός τους και περιοχές με άλλα προβλήματα, όπως μεμονωμένες νήσους και ορεινές περιοχές.

6.3.

Στην ετήσια έκθεσή της για το 2003, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επέκρινε αφενός, τη μη λήψη αποφάσεως, όσον αγορά τα κριτήρια επιμερισμού της χρηματοδοτικής στήριξης, και αφετέρου, την έλλειψη σαφών νομοθετικών διατάξεων για τον καθορισμό των αρμοδιοτήτων στη διαχείριση της χρηματοδότησης. Η ΕΟΚΕ συνιστά την άμεση επίλυση των σημαντικών αυτών θεμάτων. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, αποτελούν βασική προϋπόθεση προκειμένου για την ορθή χρήση των ποικίλων κοινοτικών προγραμμάτων, όπως είναι το INTERREG.

7.1.

Στην έκθεσή της η Παγκόσμια Τράπεζα χαρακτηρίζει «καλή» την κατάσταση στην Κροατία, όσον αφορά το φυσικό περιβάλλον και σε σύγκριση με τα υπόλοιπα κράτη της Κεντρικής Ευρώπης. Ωστόσο, στους τομείς της παραγωγής πόσιμου νερού και διαχείρισης των λυμάτων και αποβλήτων είναι ακόμα αναγκαίες μεγάλες επενδύσεις, για τη συμμόρφωση προς τα κοινοτικά πρότυπα.

7.2.

Λόγω της σημασίας των παράκτιων περιοχών για τον τουρισμό αλλά και των διεθνών συμφωνιών για μία καθαρή Μεσόγειο Θάλασσα, η επεξεργασία των λυμάτων στις εν λόγω περιοχές εγγίζει σε ονομαστική τιμή τα επίπεδα της ΕΕ. Ωστόσο, στις υπόλοιπες περιοχές, θα πρέπει να γίνουν μεγάλες επενδύσεις στους τομείς της συλλογής και της επεξεργασίας των λυμάτων. Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση της συλλογής και διαχείρισης των αποβλήτων και ιδιαίτερα για τα επικίνδυνα απόβλητα. Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η Κροατία, στην προσπάθειά της να βελτιώσει τις νομοθετικές διατάξεις στον τομέα αυτό, προσανατολίζεται προς τις οδηγίες της ΕΕ και έχει ήδη παρουσιάσει την ανάλογη πρόοδο.

7.3.

Η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στην Κροατία έχει βελτιωθεί κατά την τελευταία δεκαετία· αυτό αποδίδεται, εν μέρει στη μειούμενη βιομηχανική παραγωγή που οφείλεται στις επιπτώσεις του πολέμου, καθώς και στην δύσκολη οικονομική κατάσταση. Στις αστικές περιοχές η κακή ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα εξακολουθεί να αποτελεί καίριο ζήτημα. Εφόσον πραγματοποιηθεί η αναμενόμενη οικονομική ανάπτυξη, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων τόσο στον τομέα των μεταφορών, όσο και στον τομέα της παραγωγής ενέργειας.

7.4.

Η σχετικά ευρεία περιοχή που καλύπτεται από προστατευόμενες ζώνες (περίπου ποσοστό 10 %) που αντιστοιχεί σε υψηλό επίπεδο βιοποικιλότητας και μεγάλο αριθμό οικοσυστημάτων και μοναδικών τοπίων. Ορισμένες από τις περιοχές αυτές βρίσκονται υπό την προστασία της UNESCO. Παρά τα ανωτέρω μέτρα για την προστασία, είναι αυξημένη η πίεση όσον αφορά τη βιοποικιλότητα. Τα υφιστάμενα μέτρα προστασίας και οι προστατευόμενες περιοχές αδυνατούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που τους αναλογούν.

7.5.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι, όπως και στην πλειονότητα των υποψήφιων χωρών, υπάρχει σημαντική ανάγκη για επενδύσεις στην Κροατία προκειμένου να επιτευχθούν τα κοινοτικά περιβαλλοντικά πρότυπα. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, είναι αναγκαίο να προσφερθεί στην Κροατία επαρκής υποστήριξη στην προσπάθειά της να βελτιώσει την κατάσταση αυτή.

8.1.

Ουσιαστική προϋπόθεση για την επιτυχή συμμετοχή της Κροατίας στη διαδικασία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι η εκπλήρωση των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις ειρηνευτικές συμφωνίες του Dayton και των Παρισίων και της συμμετοχής της, από το 1996, στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η κροατική κυβέρνηση δεσμεύθηκε ρητώς για την εκπλήρωση αυτών των υποχρεώσεων, αλλά, σε ορισμένους τομείς, αυτό δεν αποδεικνύεται και στην πράξη.

8.2.

Βασική προϋπόθεση για την ειρηνική συνύπαρξη των κατοίκων γειτονικών κρατών αποτελούν οι καλές σχέσεις γειτνίασης. Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η οικονομική συνεργασία ανάμεσα στην Κροατία και τα κράτη με τα οποία συνορεύει άμεσα είναι καλύτερη από τις διμερείς πολιτικές σχέσεις που διατηρεί η Κροατία με τα κράτη αυτά. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, είναι, επίσης επείγουσα η ανάγκη εξεύρεσης ταχείας λύσης για το πρόβλημα των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ Σλοβενίας και Κροατίας. Το πρόβλημα αυτό έχει οξύνθηκε περισσότερο μετά την απόφαση του κροατικού κοινοβουλίου να επεκτείνει μονομερώς το πεδίο εφαρμογής του ναυτιλιακού δικαίου της, δημιουργώντας μια «προστατευόμενη οικολογική και αλιευτική ζώνη» στην Αδριατική (12). H EOKE τονίζει σχετικά ότι είναι αναγκαίο να τηρούνται οι υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές θαλάσσιο δίκαιο.

8.3.

Η ένταξη της Κροατίας στο ΠΟΕ, το 2000, αποτέλεσε σημαντικό βήμα στην πορεία για τη διεθνοποίηση της κροατικής οικονομίας.

8.4.

Η ενδιάμεση (προσωρινή) συμφωνία ΣΣΣ (η οποία υπογράφηκε στις 29 Οκτωβρίου 2001) άρχισε να ισχύει στις αρχές του 2002. Η εν λόγω συμφωνία εισήγαγε εκτεταμένες εμπορικές παραχωρήσεις. Η Κροατία αποτελεί μέλος της Κεντροευρωπαϊκής Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου (CEFTA) από την 1η Μαρτίου 2003. Συνεργάζεται συνολικά με 35 εταίρους ελεύθερου εμπορίου (συμπεριλαμβανομένων και των κρατών μελών της ΕΕ). Επί του παρόντος, το 90 % του εξωτερικού εμπορίου της Κροατίας υπόκειται στο καθεστώς των δασμών γενικευμένων προτιμήσεων, και μετά από τη μεταβατική περίοδο που προβλέπεται από τη ΣΣΣ, μέρος μεγαλύτερο των δύο τρίτων του εξωτερικού εμπορίου της Κροατίας θα απαλλάσσεται από τελωνειακούς δασμούς. Το 2003, η εμπορευματική αξία των εξαγωγών της Κροατίας ανήλθε σε 5,65 δισ. δολάρια Η.Π.Α., ενώ το ίδιο έτος τα εισαγόμενα αγαθά ανήλθαν σε 12,77 δισ. δολάρια· ως εκ τούτου, προκύπτει έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της τάξης των 7, 12 δισ. δολαρίων.

9.1.

Η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο τόσο στη μετατροπή της Κροατίας σε οικονομία της αγοράς όσο και στη διαδικασία για την ένταξή της στην ΕΕ. Υπάρχουν περισσότερες από 20 000 ΜΚΟ στην Κροατία. Ο νόμος για το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι άρχισε να ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2002. Χάρη στο νόμο αυτό, δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και η εποπτεία των δραστηριοτήτων των ΜΚΟ έλαβαν μια πιο φιλελεύθερη μορφή.

9.2.

Στη γνωμοδότησή της «Η κοινωνία των πολιτών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη», η ΕΟΚΕ επισήμανε ως καίρια προϋπόθεση για τη διασφάλιση σταθερότητας και ευημερίας την ανάγκη:

Στη γνωμοδότησή της, η ΕΟΚΕ επιδοκίμασε ρητώς τη δήλωση των κροατικών αρχών, σύμφωνα με την οποία η ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών αποτελεί θέμα υψηλής προτεραιότητας για την κυβέρνηση.

9.3.

Η προηγούμενη κροατική κυβέρνηση, επεξεργάστηκε νομοσχέδιο για τη σύσταση ενός φόρουμ, με το οποίο οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών θα έχουν τη δυνατότητα να διαβουλεύονται και να γνωμοδοτούν για θέματα που άπτονται των συμφερόντων τους. Σκοπός του προτεινόμενου οργάνου είναι η στήριξη του κοινωνικού διαλόγου. Στις 26 Οκτωβρίου 2003 δημιουργήθηκε το «εθνικό ίδρυμα για την προώθηση της κοινωνίας των πολιτών» το οποίο έχει αναλάβει το ρόλο του προγραμματισμένου φόρουμ. Οι εκπρόσωποι των ΜΚΟ έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν την επιρροή τους στο αρμόδιο διοικητικό συμβούλιο. Η ΕΟΚΕ εκτιμά πολύ θετικά το μέτρο αυτό καθώς και την οικονομική υποστήριξη που παρέχεται στις ΜΚΟ. Επίσης, επιδοκιμάζει το γεγονός ότι οι ΜΚΟ έχουν τη δυνατότητα να συνεργαστούν σε ομάδες εργασίας του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου και εύχεται να διευρυνθεί ακόμη περισσότερο η συνεργασία αυτή.

9.4.

Η Κροατία ίδρυσε το δεύτερο Οικονομικό και Κοινωνικό της Συμβούλιο το 1999. Πρόκειται για ένα τριμερές σώμα, το οποίο απαρτίζεται από συνολικά 15 μέλη. Πέραν της κυβέρνησης, εκπροσωπούνται ακόμη οι οργανώσεις εργοδοτών και οι συνδικαλιστικές ενώσεις. Οι εκπρόσωποι των οργανώσεων των εργοδοτών προέρχονται από μία μόνο ένωση (την ένωση εργοδοτών της Κροατίας), ενώ οι εκπρόσωποι των εργαζομένων προέρχονται από πέντε ενώσεις συνδικαλιστικών οργανώσεων (ένας εντεταλμένος από κάθε ένωση). Με βάση την αρχή της εναλλαγής, η προεδρία εναλλάσσεται τακτικά. Επτά επιτροπές διασφαλίζουν τις εργασίες του Συμβουλίου, ενώ οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά τις συνόδους ολομέλειας, οι οποίες διοργανώνονται ανά τρίμηνο. Τα διοικητικά καθήκοντα διασφαλίζει μία υπηρεσία, την οποία συνέστησε ειδικά για το σκοπό αυτό η κυβέρνηση.

9.5.

Όπως συμβαίνει σε ορισμένα κράτη μέλη, τα οποία διαθέτουν Οικονομικά και Κοινωνικά Συμβούλια, το κροατικό Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο έχει, μεταξύ άλλων, την υποχρέωση να εξετάζει βασικά θέματα που αφορούν την οικονομική και κοινωνική πολιτική, την πολιτική της αγοράς εργασίας, τον προϋπολογισμό και τις ιδιωτικοποιήσεις.

9.6.

Το κροατικό Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο έχει αναμφίβολα να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον κοινωνικό διάλογο. Η ΕΟΚΕ θεωρεί την ύπαρξη ενός αποτελεσματικού Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου ως καίρια προϋπόθεση για την εύστοχη εφαρμογή των μεταρρυθμιστικών μέτρων που πρόκειται να ληφθούν, μέτρων που θα μπορούσαν να στηρίξουν οι διάφορες ενδιαφερόμενες επαγγελματικές ομάδες. Εξίσου σημαντική είναι και η ενίσχυση του αυτόνομου κοινωνικού διαλόγου των κοινωνικών εταίρων.

9.7.

Στην Κροατία συνεχίζεται η διαδικασία για τη σύσταση οργανισμών που εκπροσωπούν ομάδες συμφερόντων. Υπάρχουν ακόμη επαγγελματικές ομάδες που δεν διαθέτουν όργανο εκπροσώπησης.

9.8.

Η συμμετοχή στις συνδικαλιστικές οργανώσεις ήταν ουσιαστικά υποχρεωτική πριν από το 1990. Μετά την αλλαγή του πολιτικού καθεστώτος, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις στις επιμέρους αποσχισθείσες δημοκρατίες αναπτύχθηκαν με πολύ διαφορετικό τρόπο. Η υποχρεωτική συμμετοχή στα συνδικάτα καταργήθηκε παντού και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις αναδιαρθρώθηκαν πλήρως. Η Κροατία διαθέτει μεγάλο αριθμό επιμέρους συνδικαλιστικών οργανώσεων και πέντε ενώσεις συνδικαλιστικών οργανώσεων, οι οποίες εκπροσωπούνται και στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο της Κροατίας ανάλογα με την ισχύ τους.

9.9.

Λόγω της διάσπασης των ενώσεων των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε πέντε εθνικές οργανώσεις, δεν εκπροσωπούνται πάντοτε επαρκώς τα συμφέροντα των εργαζομένων, π.χ. στο κροατικό Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο. Καταβάλλονται προσπάθειες για την ίδρυση τριτοβάθμιας οργάνωσης στην οποία να συγκεντρώνονται οι μεμονωμένες συνδικαλιστικές οργανώσεις. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, θα ήταν λυπηρό εάν, εξαιτίας αυτής της κατάστασης, οι κροατικές συνδικαλιστικές οργανώσεις δεν ήταν σε θέση να εκπληρώσουν πλήρως το ρόλο, ο οποίος τους αναλογεί βάσει του νέου συστήματος εργασιακών σχέσεων.

9.10.

Τα σώματα που εκπροσωπούν τους εργοδότες είναι το Κροατικό Οικονομικό Επιμελητήριο και η Ένωση Κροατών Εργοδοτών. Το Οικονομικό Επιμελητήριο διαθέτει μια κλαδική και μια περιφερειακή δομή. Το σημαντικότερο καθήκον του είναι η εξασφάλιση υποστήριξης για επιχειρηματικές δραστηριότητες τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της Κροατίας, με τη διοργάνωση, για παράδειγμα, εμπορικών εκθέσεων, και κυρίως με την παροχή περαιτέρω κατάρτισης στα μέλη του. Η συμμετοχή στο Οικονομικό Επιμελητήριο είναι υποχρεωτική για όλες τις επιχειρήσεις που είναι καταχωρημένες στην Κροατία.

9.11.

Μέχρι το 1996, το Οικονομικό Επιμελητήριο ήταν υπεύθυνο για την εκπροσώπηση των εργοδοτών στις διαπραγματεύσεις των συλλογικών συμβάσεων. Το καθήκον αυτό έχει αναλάβει τώρα η Ένωση Κροατών Εργοδοτών, μία τριτοβάθμια οργάνωση που εκπροσωπεί 23 συνδικαλιστικές οργανώσεις και βασίζεται στην αρχή της εθελοντικής συμμετοχής. Διαπιστώνεται ότι η Ένωση Εργοδοτών δεν εκπροσωπεί τα συμφέροντα όλων των εργοδοτών της Κροατίας. Η ΜΜΕ έχουν δική τους ομοσπονδία στην οποία ανήκουν επίσης μόνο ορισμένες επιχειρήσεις. Η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητο να εξεύρουν οι ενώσεις των εργοδοτών λύσεις προκειμένου να διασφαλισθεί η αντιπροσωπευτική εκπροσώπηση των συμφερόντων όλων των επιχειρήσεων στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο αλλά και ενώπιον της κυβερνήσεως.

9.12.

Η ισχύουσα νομική βάση για την ξεχωριστή και ανεξάρτητη εκπροσώπηση των συμφερόντων της γεωργίας και της δασοκομίας, μέχρι στιγμής δεν έχει χρησιμοποιηθεί. Τα συμφέροντα των γεωργών θα πρέπει να εκπροσωπούνται σε ξεχωριστό τμήμα του οικονομικού επιμελητηρίου. Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη που εκφράσθηκε στην έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, σύμφωνα με την οποία τα συμφέροντα των γεωργών δεν εκπροσωπούνται επαρκώς, γεγονός που αποτελεί σημαντικό μειονέκτημα στο πλαίσιο της προετοιμασίας της Κροατίας για την υιοθέτηση της ΚΓΠ. Η ΕΟΚΕ ελπίζει ότι η ένωση γεωργών της Κροατίας (Farmers Union), η οποία δραστηριοποιείται τα τελευταία χρόνια ως σύλλογος, θα αναγνωρισθεί ως συνομιλητής και θα συμμετάσχει σε διαδικασίες αξιολόγησης καθώς και ότι θα εξελιχθεί σύντομα σε δυναμικό και ανεξάρτητο εκπρόσωπο των κροατών γεωργών.

10.1.

Στις 25 Ιουνίου 1991, η Κροατία διακήρυξε την ανεξαρτησία της από την Γιουγκοσλαβία. Ο πόλεμος με τη Σερβία όχι μόνο προκάλεσε πολλά θύματα μεταξύ του αμάχου πληθυσμού και τεράστιες καταστροφές σε μεγάλο τμήμα της χώρας, αλλά και έπληξε σε μεγάλο βαθμό την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

10.2.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, σημειώθηκαν σημαντικές πολιτικές και οικονομικές αλλαγές στην Κροατία. Η διαδικασία της δημοκρατικοποίησης σημείωσε σημαντική πρόοδο. Οι μακροοικονομικοί δείκτες παρουσίασαν τεράστια βελτίωση, ιδιαιτέρως από το 2000 και εφεξής. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η Κροατία καλείται να αντιμετωπίσει όχι μόνο τη μετατροπή του παλαιότερου συστήματος σε μια αποτελεσματική οικονομία της αγοράς, αλλά προπάντων, τις συνέπειες του πολέμου.

10.3.

Τα τελευταία χρόνια η οικονομική ανάπτυξη της Κροατίας χαρακτηρίζεται από το ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο ανάπτυξης και τη σταθεροποίηση των τιμών. Εν αντιθέσει προς τα ανωτέρω, ωστόσο, το επίπεδο της ανεργίας, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές, εξακολουθεί να αποτελεί το μεγαλύτερο ανεπίλυτο κοινωνικό πρόβλημα· το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου σημείωσε αλματώδη αύξηση, όπως ακριβώς και το δημόσιο χρέος.

10.4.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει το ρόλο που πρέπει να διαδραματίζει ο αυτόνομος κοινωνικός διάλογος στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης και τονίζει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει και στο μέλλον να λαμβάνει σοβαρά υπόψη το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο και τα καθήκοντά του.

10.5.

Σε μεμονωμένους τομείς της οικονομίας, όπως είναι ο τραπεζικός τομέας, η Κροατία σημείωσε σημαντική επιτυχία στη διαδικασία της ιδιωτικοποίησης. Συνολικά, ωστόσο, και σε σχέση με τις υπό ένταξη χώρες, η διαδικασία ιδιωτικοποίησης πραγματοποιήθηκε με λιγότερη συνέπεια στην Κροατία. Κάτι τέτοιο, επιδρά αρνητικά στις ιδιωτικές επενδύσεις, όπως επίσης και το ασαφές καθεστώς της ιδιοκτησίας. Η ΕΟΚΕ ελπίζει ότι η νέα κυβέρνηση θα προωθήσει αποφασιστικά την ιδιωτικοποίηση, και θα άρει όλα τα υφιστάμενα εμπόδια στον τομέα των ιδιωτικών επενδύσεων.

10.6.

Καθοριστική σημασία για τη δημιουργία των αναγκαίων νέων θέσεων απασχόλησης έχουν τόσο η υποστήριξη της ίδρυσης νέων επιχειρήσεων και ιδιαίτερα ΜΜΕ αλλά και η βελτίωση του επιπέδου της βασικής και συνεχούς κατάρτισης.

10.7.

Στη συνάντηση κορυφής του Ζάγκρεμπ της 24ης Νοεμβρίου 2000, η ΕΕ πρόσφερε στις χώρες των δυτικών Βαλκανίων την προοπτική ένταξης στην ΕΕ και τη θέσπιση προγραμμάτων υποστήριξης. Ως προϋπόθεση για αυτή την προοπτική ορίσθηκε η εκπλήρωση των «κριτηρίων της Κοπεγχάγης» και των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη Συνθήκη ΕΕ. Η Κροατία ήταν η πρώτη χώρα των δυτικών Βαλκανίων που υπέβαλε, στις 21 Φεβρουαρίου 2003, αίτηση για ένταξη στην ΕΕ. Η ΕΟΚΕ θεωρεί την απόφαση αυτή θετική εξέλιξη, δεδομένου ότι αυτή καταδεικνύει ότι η Κροατία επέλεξε να συμμετάσχει στη διαδικασία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

10.8.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις μεγάλες προσπάθειες που κατέβαλε η Κροατία για να ανταποκριθεί στις προϋποθέσεις για ένταξη στην ΕΕ. Το πρόγραμμα δράσης που υιοθέτησε η κροατική κυβέρνηση με σκοπό την εφαρμογή της Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης αναμένεται να διαδραματίσει στο πλαίσιο αυτό σημαντικό ρόλο, όπως άλλωστε και το πρόγραμμα που υιοθέτησε η κυβέρνηση στα τέλη του 2002 με στόχο την προσχώρηση της Κροατίας στην ΕΕ.

10.9.

Οι στόχοι που ετέθησαν είναι αναμφίβολα ιδιαίτερα φιλόδοξοι. Εάν πρέπει να συγκεντρωθούν οι προϋποθέσεις για ένταξη στην ΕΕ, τότε υφίσταται επείγουσα ανάγκη για την ανάληψη ολοκληρωμένης διαδικασίας μεταρρυθμίσεων. Στο πλαίσιο αυτό έχει αποφασιστική σημασία όχι μόνο η θέσπιση των απαιτούμενων νομοθετικών μέτρων, αλλά και η έγκαιρη δημιουργία των διοικητικών προϋποθέσεων για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής αυτών των μέτρων.

10.10.

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, για την επιτυχία του σχεδίου έχει ιδιαίτερη σημασία η υποστήριξη των πολιτών όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις, τα μέτρα ελευθέρωσης της αγοράς και τις αναπροσαρμογές που απαιτούνται για τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ. Αυτό, με τη σειρά του, εξαρτάται από την κατάλληλη ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τη σπουδαιότητα και τον αντίκτυπο της ένταξης στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ συνιστά την εμπλοκή της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών συνολικά, και όχι μόνο μέσω μεμονωμένων επαγγελματικών ενώσεων, στις απαιτούμενες διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Οι εν λόγω οργανώσεις θα πρέπει, επίσης, να είναι σε θέση να παρέχουν στα μέλη τους τεκμηριωμένη και βάσιμη πληροφόρηση.

10.11.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται τις ανησυχίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα εμμένοντα ανεπίλυτα προβλήματα στον τομέα των διοικητικών υπηρεσιών της δικαιοσύνης, για τη λήψη μέτρων καταπολέμησης της διαφθοράς, για το χειρισμό των αιτήσεων παροχής ασύλου και, ειδικότερα, για τα ανεπίλυτα προβλήματα που συνδέονται με το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για τα εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Η ΕΟΚΕ τονίζει το γεγονός ότι η επίλυση αυτών των προβλημάτων θα ήταν κρίσιμης σημασίας κατά την αξιολόγηση κατά ποσόν εκπληρούνται τα Κριτήρια της Κοπεγχάγης.

10.12.

Η ΕΟΚΕ λαμβάνει υπόψη της την ρητή πρόθεση της κροατικής κυβέρνησης να εκπληρώσει πλήρως τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις ειρηνευτικές συμφωνίες του Dayton και των Παρισίων. Στο πλαίσιο αυτό, η εκπλήρωση της υποχρέωσης για τον επαναπατρισμό μεγάλου αριθμού προσφύγων θα αποτελέσει μεγάλη πρόκληση.

10.13.

Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η βελτίωση των διμερών σχέσεων της Κροατίας με τους άμεσους γείτονές της, αποτελεί κρίσιμη πτυχή της προετοιμασίας της Κροατίας για ένταξη στην ΕΕ.

10.14.

Η εγκαθίδρυση ισχυρών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και η ενεργός συμμετοχική δημοκρατία συνιστούν καίριες προϋποθέσεις για την επίτευξη σταθερότητας και ευημερίας. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ εκτιμά ως θετική εξέλιξη το γεγονός ότι οι θεσμικές προϋποθέσεις για τον κοινωνικό διάλογο και το διάλογο με τους πολίτες είτε έχουν ήδη δημιουργηθεί είτε βρίσκονται στη διαδικασία δημιουργίας τους. Στο πλαίσιο αυτό, θα έχει καθοριστική σημασία η δυνατότητα συμμετοχής όλων των επαγγελματικών ομάδων μέσω αντιπροσωπευτικών και ισχυρών οργανωτικών ομάδων εκπροσώπησης συμφερόντων στη διαδικασία.