Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας ο οποίος καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1347/2000 και τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 44/2001 όσον αφορά τα θέματα διατροφής"

(COM(2002) 222 τελικό - 2002/0110 (CNS))

(2003/C 61/15)

Στις 28 Μαΐου 2002, το Συμβούλιο αποφάσισε σύμφωνα με το άρθρο 262 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας να ζητήσει από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή να γνωμοδοτήσει για την ανωτέρω πρόταση.

Το τμήμα "Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη" στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 4 Σεπτεμβρίου 2002. Εισηγήτρια ήταν η κ. Carroll, και συνεισηγητές ο κ. Retureau και ο κ. Burnel.

Κατά την 393η σύνοδο ολομέλειας (συνεδρίαση της 18ης Σεπτεμβρίου 2002), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 129 ψήφους υπέρ, 2 ψήφους κατά και 3 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Το υπόβαθρο της πρότασης

1.1. Το Σεπτέμβριο 2001 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε θέματα γονικής μέριμνας(1). Η ΕΟΚΕ κατήρτισε τη σχετική γνωμοδότησή της τον Ιανουάριο του 2002(2). Αυτή δεν ήταν το μόνο κοινοτικό μέσο στο πεδίο της αναγνώρισης και εκτέλεσης των αποφάσεων σε γαμικά ζητήματα και ζητήματα γονικής μέριμνας. Για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ κάλεσε την Επιτροπή να παγιώσει όλη τη σχετική νομοθεσία σε ένα μέσο. Το Συμβούλιο εξέτασε ήδη το ζήτημα αυτό και το αποτέλεσμα είναι η σημερινή ολοκληρωμένη πρόταση.

1.2. Λόγω της αύξησης των διακινήσεων στο εσωτερικό της ΕΕ, έχει υπάρξει αντιστοίχως αύξηση του αριθμού γαμικών και άλλων οικογενειακών σχέσεων μεταξύ πολιτών και κατοίκων των μελών της ΕΕ. Δυστυχώς, αυτό έχει οδηγήσει και σε αύξηση του αριθμού των διαζυγίων, ακυρώσεων και χωρισμών πολιτών των διαφόρων κρατών μελών. Οι διενέξεις που προκύπτουν σε νομικό και διοικητικό επίπεδο - πάντοτε δύσκολες - μπορούν να καταστήσουν πιο πολύπλοκα τα νομικά ζητήματα καθώς τα εναγόμενα μέρη επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν τις νομικές διαδικασίες ως βήμα ομιλίας ή επιδιώκουν να ακυρώσουν από ένα κράτος μέλος αποφάσεις που έχουν ληφθεί σε ένα άλλο.

1.3. Οι διενέξεις σχετικά με την πρόσβαση ή την επιμέλεια των παιδιών ύστερα από το διαζύγιο ή το χωρισμό οδηγεί σε περιορισμένες μεν αλλά όχι αμελητέες περιπτώσεις απαγωγής παιδιών, τόσο σε άλλα κράτη μέλη όσο και σε τρίτες χώρες από τους γονείς ή άλλους συγγενείς. Ακόμη και αν δεν έχει υπάρξει βίαιη απαγωγή, τα δικαιώματα πρόσβασης ενός εκ των γονέων μπορούν να ακυρωθούν από το φόβο των γονέων ή των κηδεμόνων ότι εάν επιτρέψουν σε ένα παιδί να εγκαταλείψει τη δικαιοδοσία τους, θα καταστεί δύσκολο ή αδύνατο να πετύχουν την εκτέλεση της απόφασης που τους χορηγεί το δικαίωμα κηδεμονίας, σε περίπτωση που δεν αποσταλεί πίσω το παιδί. Αυτό αποβαίνει εις βάρος τόσο του παιδιού όσο και του άλλου γονέα.

2. Υφιστάμενη νομοθεσία - τα μέσα ΕΕ

2.1. Η Σύμβαση των Βρυξελλών της 27ης Σεπτεμβρίου 1968 για την αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων σε αστικά και εμπορικά ζητήματα δεν καλύπτει τα θέματα που σχετίζονται με το ιδιωτικό δίκαιο, όπως είναι η διάλυση του γάμου και τα επακόλουθα αστικά ζητήματα, όπως το ζήτημα της επιμέλειας και της πρόσβασης στα παιδιά.

2.2. Η Σύμβαση των Βρυξελλών της 28ης Μαΐου 1998 σχετικά με την αρμοδιότητα αναγνώρισης και εκτέλεσης των αποφάσεων σε γαμικά ζητήματα προέβλεπε ένα περιορισμένο καθεστώς αμοιβαίας αναγνώρισης και εκτέλεσης αποφάσεων στα θέματα της γονικής ευθύνης, της επιμέλειας και της πρόσβασης στα παιδιά. Η Σύμβαση αυτή δεν τέθηκε σε ισχύ και οι διατάξεις της σε μεγάλο βαθμό ενσωματώθηκαν στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1347/2000.

2.3. Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1347/2000 του Συμβουλίου για τη δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση των αποφάσεων σε γαμικά ζητήματα και σε ζητήματα γονικής ευθύνης για παιδιά με δύο γονείς εφαρμόζεται άμεσα στα κράτη μέλη και άρχισε να ισχύει την 1η Μαρτίου 2001(3). Δεν ισχύει στη Δανία η οποία δεν συμμετέχει στον κοινό νομικό χώρο. Η ΕΟΚΕ κατήρτισε τη σχετική γνωμοδότησή της τον Οκτώβριο του 1999(4).

2.3.1. Η ΕΟΚΕ δέχτηκε θετικά την πρόταση, εξέφρασε όμως την άποψη ότι θα μπορούσε να ήταν πιο φιλόδοξη. Ειδικότερα θεωρούσε ότι ο κανονισμός θα πρέπει να επεκταθεί προκειμένου να περιλάβει τα παιδιά από προηγούμενους γάμους, καθώς και τα υιοθετηθέντα παιδιά. Η ΕΟΚΕ θεωρούσε επίσης ότι οι προσωρινές και οι επείγουσες διατάξεις που περιέχονταν στην πρόταση επέτρεπαν υπέρμετρα αυστηρή εφαρμογή της εθνικής νομοθεσίας. Σχετικά μ' αυτό και σε συνάρτηση επίσης με διαδικαστικά ζητήματα, η ΕΟΚΕ υπεδείκνυε μια πιο σαφή διατύπωση του προτεινόμενου κανονισμού. Επίσης, η ΕΟΚΕ υπεδείκνυε ότι θα έπρεπε να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην αυξανόμενη απαίτηση από το ευρωπαϊκό κοινό για ισοδύναμες διασφαλίσεις στα δικαστήρια των άλλων κρατών μελών με αυτές που ισχύουν στη χώρα τους.

2.4. Το ζήτημα της διατροφής δεν λαμβάνεται υπόψη στην πρόταση αυτή. Έχει ήδη καλυφθεί από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 44/2001 του Συμβουλίου(5), που προσφέρει ένα πιο προωθημένο σύστημα αναγνώρισης και εκτέλεσης. Ο κανονισμός αυτός θα παραμείνει ως ξεχωριστό μέσο, και θα τροποποιηθεί όσον αφορά τη δικαιοδοσία από το άρθρο 70 της τρέχουσας πρότασης, προκειμένου να λάβει υπόψη τις διατάξεις της.

3. Σημαντικά εξωκοινοτικά μέσα

3.1. Η Σύμβαση της Χάγης του 1996(6) καλύπτει τη δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εφαρμογή και συνεργασία όσον αφορά τη γονική ευθύνη και τα μέτρα για την προστασία των παιδιών. Δεν έχει τεθεί ακόμη σε ισχύ.

3.2. Η Σύμβαση της Χάγης για τις αστικές πτυχές της διεθνούς απαγωγής παιδιών του 1980 ισχύει πλέον σε όλα τα κράτη μέλη. Στόχος της είναι η γρήγορη επιστροφή των παιδιών ηλικίας έως 18 ετών, σε περίπτωση παράνομης απομάκρυνσης ή κράτησης προς ένα οποιοδήποτε από τα κράτη μέλη της Σύμβασης και η διασφάλιση ότι τα δικαιώματα επιμέλειας και επικοινωνίας σύμφωνα με τη νομοθεσία ενός κράτους μέλους της Σύμβασης γίνονται πράγματι σεβαστά από το άλλο κράτος μέλος. Η παρούσα πρόταση εμπνέεται από τους όρους της Σύμβασης του 1980, όμως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα την ερμηνεύσει σε σχέση με τις διενέξεις μεταξύ πολιτών και κρατών μελών.

4. Πλαίσιο βελτίωσης

4.1. Η παρούσα πρόταση "αποβλέπει στην αναγνώριση και εκτέλεση στο εσωτερικό της Κοινότητας αποφάσεων σε γαμικά ζητήματα και σε ζητήματα γονικής ευθύνης που βασίζονται σε κοινούς κανόνες δικαιοδοσίας". Με την έννοια αυτή, ακολουθεί το άρθρο 34 των συμπερασμάτων του Συμβουλίου του Τέμπερε τον Οκτώβριο του 1999. Η συνεδρίαση του Συμβουλίου των Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στις 30 Νοεμβρίου 2000 υιοθέτησε πρόγραμμα για την προοδευτική κατάργηση του exequatur σε τέσσερις τομείς εργασίας: (i) Βρυξέλλες Ι, (ii) Βρυξέλλες ΙΙ και οικογενειακές καταστάσεις που προκύπτουν μέσω σχέσεων άλλων από τον γάμο, (iii) ιδιοκτησιακά δικαιώματα που προκύπτουν από γαμική σχέση και συνδιοκτησιακές συνέπειες του χωρισμού ανύπαντρου ζευγαριού και (iv) διαθήκες και κληρονομιά.

4.2. Μια πρωτοβουλία της Γαλλικής Δημοκρατίας ενόψει της υιοθέτησης κανονισμού του Συμβουλίου για την αμοιβαία εκτέλεση αποφάσεων για δικαιώματα επικοινωνίας με τα παιδιά είχε ως στόχο τη διευκόλυνση, μέσω της κατάργησης του exequatur, της άσκησης διαμεθοριακών δικαιωμάτων επικοινωνίας στην περίπτωση παιδιών διαζευγμένων ή χωρισμένων ζευγαριών, ηλικίας έως και 16 ετών. Η πρωτοβουλία αυτή είχε ενσωματωθεί στην τρέχουσα πρόταση.

4.3. Το Σεπτέμβριο του 2001, η Επιτροπή προώθησε πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τη δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε θέματα γονικής μέριμνας, για την οποία η ΕΟΚΕ κατήρτισε τη γνωμοδότησή της τον Ιανουάριο του 2002. Η Επιτροπή με ικανοποίηση σημείωνε την έκταση στην οποία οι υποδείξεις της είχαν ενσωματωθεί στην τρέχουσα πρόταση. Ωστόσο, παραμένει να αντιμετωπισθεί το σημαντικό ζήτημα των εξωσυζυγικών οικογενειακών καταστάσεων και ειδικότερα των παιδιών με εξωγαμικές οικογενειακές καταστάσεις.

5. Παρατηρήσεις για την πρόταση

5.1. Οι διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1347/2000 που καλύπτει τα γαμικά ζητήματα έχουν ενσωματωθεί στη νέα πρόταση αλλά επεκτάθηκαν σε σχέση με τη γονική μέριμνα με παράλληλο διαχωρισμό από τις γαμικές διαδικασίες. Οι διατάξεις της πρότασης σχετικά με τη γονική μέριμνα εμπνέονται επίσης από τις διατάξεις της Σύμβασης της Χάγης του 1996. Η Διάσκεψη της Χάγης για τις αστικές πτυχές της διεθνούς απαγωγής παιδιών του 1980 έχει ήδη αρχίσει να ισχύει σε όλα τα κράτη. Ο νέος κανονισμός δεν θα είναι παρόμοιος με τις Συμβάσεις Χάγης 1996 και 1980 και καθιερώνει αυστηρότερους κανόνες όσον αφορά τη δικαιοδοσία για τις ενδοκοινοτικές περιπτώσεις. Η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της γι' αυτή την ευρύτερη προσέγγιση όσον αφορά την εφαρμογή της Σύμβασης.

5.2. Ο όρος "γαμικά ζητήματα" καλύπτει το διαζύγιο, το νόμιμο χωρισμό ή τη διάλυση του γάμου μέσω αστικών διαδικασιών ή άλλων διαδικασιών που αναγνωρίζονται σε κράτος μέλος ως ισοδύναμα της δικαστικής διαδικασίας. Η πρόταση δεν καλύπτει τα μέτρα που λαμβάνονται ως αποτέλεσμα ποινικών παραβιάσεων εκ μέρους των παιδιών. "Γονική μέριμνα" σημαίνει δικαιώματα και υποχρεώσεις που δίδονται σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με απόφαση, πράξη νόμου ή συμφωνία με νομική συνέπεια και σχετίζεται με το πρόσωπο ή την ιδιοκτησία ενός παιδιού. Ειδικότερα, ο όρος περιλαμβάνει τα δικαιώματα επιμέλειας και επικοινωνίας.

5.2.1. Η ΕΟΚΕ με ικανοποίησή της σημειώνει ότι η τρέχουσα πρόταση είναι ευρύτερη και πιο φιλόδοξη στους στόχους της απ' ό,τι ο κανονισμός (ΕΚ) 1347/2000. Επίσης εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι ο στόχος δεν περιορίζεται πλέον σε ζητήματα γονικής μέριμνας που προκύπτουν πριν από την οριστική κρίση ή απόφαση σε διαδικασία διαζυγίου ή χωρισμού. Σε συμφωνία με τις διατάξεις της γαλλικής πρωτοβουλίας, καλύπτονται επίσης και οι υπό εξέλιξη διενέξεις.

5.2.2. Ωστόσο, παραμένει ακόμη να εξεταστεί το ζήτημα των εξωσυζυγικών οικογενειακών καταστάσεων και των διενέξεων στις οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε περίπτωση χωρισμού, ειδικότερα σε σχέση με τη γονική μέριμνα. Η ΕΟΚΕ καλεί επειγόντως την Επιτροπή να προωθήσει προτάσεις που να καλύπτουν τις εξωσυζυγικές καταστάσεις όπως έπραξε και στη γνωμοδότησή της για την πρόταση κανονισμού 1347/2000.

5.2.3. Η ΕΟΚΕ εκφράζει ανησυχίες σχετικά με τη διατύπωση που χρησιμοποιείται στο άρθρο 1.1 για τους στόχους του Κανονισμού. Η διατύπωση είναι ασαφής και μπορεί να αφήνει να εννοηθεί ότι όλα τα παιδιά καλύπτονται από τον Κανονισμό. Ωστόσο, μπορεί επίσης να οδηγήσει στη σκέψη ότι μόνο τα παιδιά των εγγάμων ζευγαριών ή τα παιδιά ενός από τους συζύγους καλύπτονται από τον Κανονισμό. Προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη σαφήνεια και ευρύτητα στο πεδίο εφαρμογής της πρότασης η ΕΟΚΕ υποδεικνύει την ακόλουθη τροποποίηση του άρθρου σε σχέση με τη γονική μέριμνα δηλαδή μια διατύπωση πλησιέστερη στην πρόταση του 2001:

- Ο παρών κανονισμός εφαρμόζεται:

(a) στις αστικές διαδικασίες που αφορούν το διαζύγιο, το δικαστικό χωρισμό ή την ακύρωση γάμου, (και)

(β) όλες τις διοικητικές διαδικασίες που σχετίζονται με την ανάθεση, άσκηση, εκχώρηση, περιορισμό ή λήξη της γονικής μέριμνας, είτε σε σύνδεση με διοικητικές διαδικασίες στα πλαίσια του (α) ή και σε άλλες περιπτώσεις.

5.2.4. Η ΕΟΚΕ δέχεται θετικά τους σαφέστερους ορισμούς σε σχέση με τη γονική μέριμνα για την απαγωγή των παιδιών.

5.2.5. Στη γνωμοδότησή της για την πρόταση σχετικά με τη γονική μέριμνα, η ΕΟΚΕ καλούσε την Επιτροπή να διασφαλίσει την ακρόαση του παιδιού κατά τη διάρκεια των διενέξεων για την επιμέλεια/επικοινωνία. Με ικανοποίησή της σημειώνει ότι η πτυχή αυτή έχει ενσωματωθεί στην πρόταση στο άρθρο 4 και ειδικότερα σημειώνει ότι το άρθρο 3 της πρότασης θεσπίζει το δικαίωμα του παιδιού να διατηρεί σε τακτική βάση προσωπική σχέση και άμεση επαφή και με τους δυο γονείς, εκτός και από την περίπτωση που αυτό είναι αντίθετο στα συμφέροντά του. Η Επιτροπή θα προχωρούσε περισσότερο και θα δήλωνε ότι το παιδί έχει το δικαίωμα να διατηρεί προσωπική σχέση και άμεση επαφή με την ευρύτερη οικογένειά του π.χ. αδέλφια και αδελφές, θετά αδέλφια και θετές αδελφές, παππούδες κλπ..

5.2.5.1. Το συμφέρον του παιδιού είναι δύσκολο να προσδιορισθεί, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα πρέπει να είναι κυρίαρχο. Μολονότι ορισμένες φορές είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το συμφέρον του παιδιού απλώς με ακρόασή του, λόγω της ηλικίας, της ανωριμότητας ή της αθέμιτης γονικής επίδρασης, είναι ωστόσο σημαντικό να επιδιώκεται ο προσδιορισμός του τι αποτελεί το καλύτερο συμφέρον του παιδιού. Η άποψη των (συχνά σε διένεξη) γονέων δεν είναι πάντοτε χρήσιμο στον προσδιορισμό αυτού του καλύτερου συμφέροντος του παιδιού, δεδομένου ότι ενδέχεται να συγχέουν τις δικές τους συναισθηματικές ανάγκες με αυτές του παιδιού. Επίσης ενδέχεται να χρησιμοποιούν το παιδί ως διαπραγματευτικό όπλο.

5.2.5.2. Συνεπώς, θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια από την Επιτροπή μέσω συνεργασίας με το Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκαιο να συντονίσει τις προσεγγίσεις του ζητήματος αυτού μεταξύ των δικαστικών υπευθύνων των κρατών μελών. Η ΕΟΚΕ υποδεικνύει επίσης τις εθνικές κυβερνήσεις να διασφαλίσουν ότι η δικαστική και νομική επιμόρφωση περιλαμβάνει επιμόρφωση στα θέματα που σχετίζονται με τα δικαιώματα του παιδιού ως τμήμα των ανθρώπινων δικαιωμάτων του ατόμου.

5.2.5.3. Ωστόσο, οι ταχύτερες διαδικασίες πρέπει να αποτελέσουν κύριο σκοπό της πρότασης. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ταχύτητα έχει ιδιαίτερη σημασία κατά την εξέταση ζητημάτων γονικής μέριμνας. Το συμφέρον του παιδιού, ειδικότερα αυτό του παιδιού μικρής ηλικίας, δεν εξυπηρετείται από χρονοβόρες διαδικασίες, στη διάρκεια των οποίων το παιδί ενδέχεται να ξεχάσει κιόλας τον άλλο γονέα ή κηδεμόνα.

5.2.6. Η ΕΟΚΕ σημειώνει με κάποια ανησυχία το ευρύ φάσμα των λόγων που θα αναφερθούν στις αποφάσεις ή τις δικαιοδοσίες σε γαμικά ζητήματα. Έχει επίγνωση του ότι θα πρέπει να υπάρξουν απαντήσεις σε διαφορετικές νομικές καταστάσεις, ελπίζει όμως ότι στο μέλλον θα καταστεί δυνατό να περιοριστεί ο αριθμός των λόγων αυτών, προκειμένου να διασφαλιστεί το μέγιστο της σαφήνειας και της ταχύτητας των διαδικασιών.

5.2.7. Όσον αφορά τη δικαιοδοσία στις διαδικασίες για τη γονική μέριμνα (άρθρο 15), η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η συνήθης διαμονή του παιδιού είναι η φυσιολογική βάση για τις αποφάσεις σχετικά με τη δικαιοδοσία. Οι περιορισμένες διατάξεις που ισχύουν για τις έκτακτες περιστάσεις και για τις πρόσφατες αλλαγές στις συνήθειες διαμονής του παιδιού και του δικαιούχου γονικής μέριμνας θα πρέπει σε γενικές γραμμές να είναι χρήσιμες. Η ΕΟΚΕ ωστόσο, εκφράζει επιφυλάξεις όσον αφορά την ιδέα ότι ο τόπος περιουσίας του παιδιού αποτελεί έγκυρο λόγο για τη μεταφορά δικαιοδοσίας, έστω και αν αυτό γίνεται μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις. Η ΕΟΚΕ εκφράζει το φόβο ότι μπορεί να γίνει κατάχρηση του λόγου αυτού και ζητεί περαιτέρω προστασία του παιδιού όσον αφορά τη χρήση του λόγου αυτού, εάν όχι την πλήρη διαγραφή του από την πρόταση.

5.2.7.1. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η διάταξη για την περιουσία ενδέχεται να βασίζεται σε μια κάπως πεπαλαιωμένη αντίληψη της ιδιοκτησίας ως συγκροτούμενης γενικώς από ακίνητη περιουσία ή διαφορετικά από απτή κινητή περιουσία όπου η χωροθέτηση είναι σημαντικός παράγοντας. Ωστόσο, ένα ίδρυμα σε κράτος μέλος μπορεί να διαχειρίζεται μια περιουσία, κινητή ή ακίνητη, απτή ή άυλη (π.χ. χρηματοπιστωτικά προϊόντα) που ανήκει σε ένα παιδί το οποίο διαμένει σε άλλο κράτος μέλος ή έχει σύνδεση με περισσότερα από ένα κράτη μέλη συμπεριλαμβανομένων και των κρατών μελών (π.χ. χρηματοπιστωτικά μέσα ενός ή άλλου είδους). Δεν υπάρχει κανένας ειδικός λόγος για να αποφασιστεί ότι η δικαιοδοσία του κράτους μέλους στο οποίο είναι χωροθετημένη η ιδιοκτησία πρέπει να είναι αυτή που θα επιλεχθεί στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Εάν το κράτος μέλος αποφασίσει να χρησιμοποιήσει το λόγο αυτό, θα πρέπει να καταστεί απολύτως σαφές ότι μόνο ζητήματα ιδιοκτησίας θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και όχι άλλα ζητήματα που καλύπτονται από την πρόταση αυτή.

5.2.8. Όσον αφορά το ζήτημα των λόγων μη αναγνώρισης αποφάσεων (άρθρο 28), η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι το ζήτημα της δημόσιας τάξης θεωρείται έγκυρος λόγος. Αυτό παρέχει περιθώρια για καταχρήσεις και στην περίπτωση διαδικασιών γονικής μέριμνας μπορεί να έλθει σε άμεση αντίφαση με το πνεύμα της πρότασης που κατά τα άλλα επικεντρώνεται στο παιδί. Σε ορισμένες δικαιοδοσίες, η δημόσια τάξη ή οι συνταγματικές διατάξεις ενδέχεται να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στα γονικά δικαιώματα παρά στη γονική μέριμνα και έτσι να στραφούν εις βάρος του εν λόγω παιδιού.

5.2.9. Η ΕΟΚΕ με ικανοποίησή της σημειώνει ότι τα κριτήρια για την ανάληψη των δαπανών έχουν συμπεριληφθεί από την Επιτροπή στην παρούσα πρόταση, όπως είχε υποδείξει στη γνωμοδότησή της το 2000 σχετικά με την πρόταση γονικής μέριμνας.

5.2.10. Οι διατάξεις για την απαγωγή παιδιών προέχουν της Σύμβασης της Χάγης του 1980, αλλά η Σύμβαση παραμένει εν ισχύ στα κράτη μέλη σε ό,τι αφορά τις απαγωγές σε σχέση με εξωκοινοτικές χώρες. Αυτές εξακολουθούν να είναι η μεγάλη πλειοψηφία των απαγωγών και η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να χρησιμοποιήσει την επιρροή της προκειμένου να διασφαλίσει την προσχώρηση στη σύμβαση αυτή όλων των χωρών και να συνάψει διμερείς συμφωνίες με τρίτες χώρες όπου αυτό είναι δυνατό.

5.2.11. Στις περιπτώσεις που η μεσολάβηση αποτελεί στοιχείο των εθνικών διαδικασιών, υφίσταται πάντοτε ο κίνδυνος ότι η μια πλευρά διαπραγματεύεται με καλή πίστη ενώ η άλλη χρησιμοποιεί τη μεσολάβηση απλώς για να καθυστερήσει τις διαδικασίες. Η κατάσταση αυτή πρέπει να αντιμετωπισθεί και, για το λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ υποδεικνύει, στις περιπτώσεις που οι δύο πλευρές συμφωνούν για μεσολάβηση, χρονικά όρια που θα αρχίσουν να ισχύουν από την ημερομηνία κατά την οποία η μεσολάβηση δηλώνεται ως αποτυχημένη.

5.2.11.1. Η πρόταση θα πρέπει να διευκρινίζει ότι οι κεντρικές αρχές ενδέχεται σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις να δρουν είτε κατευθείαν είτε μέσω των δημόσιων αρχών ή άλλων οργάνων.

5.2.12. Η Επιτροπή θα πρέπει να επιχειρήσει να βελτιώσει το βάθος και την ποιότητα της συνεργασίας μεταξύ των κεντρικών αρχών, καθώς και στο εσωτερικό του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Δικτύου.

6. Συμπληρωματικές παρατηρήσεις

6.1. Όπως αναφέρεται στην παράγραφο 5.2.2 η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Επιτροπή και το Συμβούλιο θα πρέπει να εξετάσουν επειγόντως τα ζητήματα που προκύπτουν από την ακύρωση μη γαμικών σχέσεων, καθώς και τις διαμεθοριακές πτυχές αυτού του ζητήματος, ειδικότερα σε σχέση με τα θέματα γονικής μέριμνας.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος στο ζήτημα αυτό στα πλαίσια της παρούσας πρότασης. Θεωρεί την υιοθέτηση του κανονισμού αυτού ως επείγουσα και συνεπώς δεν προτείνει ότι θα πρέπει να επεκταθεί για να συμπεριλάβει τις εξωσυζυγικές σχέσεις. Ωστόσο, προς το συμφέρον των ατόμων που αφορά η ακύρωση μη γαμικών σχέσεων και ειδικότερα προς το συμφέρον των παιδιών τους, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι αναγκαίο ένα νομικό πλαίσιο τόσο σε εθνικό όσο και σε κοινοτικό επίπεδο, και καλεί την Επιτροπή να αρχίσει τις σχετικές εργασίες.

6.2. Η ΕΟΚΕ σημειώνει με ενδιαφέρον ότι η Γαλλία θεωρεί την απαγωγή παιδιών ως εγκληματική ενέργεια. Μολονότι δεν υπάρχει πρόθεση να δοθεί εγκληματικός χαρακτήρας στις γαμικές ή εξωγαμικές σχέσεις, η αντιμετώπιση της απαγωγής των παιδιών ως έγκλημα μπορεί να βοηθήσει στην ταχύτατη εντόπιση του παιδιού, δεδομένου ότι οι αστυνομικές αρχές στα κράτη μέλη είναι σε γενικές γραμμές πιο αποτελεσματικές στην εντόπιση ατόμων απ' ό,τι οι διοικητικές αρχές. Η ΕΟΚΕ υποδεικνύει να εξετασθεί η προσέγγιση αυτή και από άλλα κράτη μέλη, ως τρόπος βελτίωσης της ταχύτητας επιστροφής του παιδιού στο ή στη νόμιμο κηδεμόνα του.

6.3. Η ανάθεση των γονικών δικαιωμάτων όπως επίσης τα δικαιώματα επικοινωνίας κ.λπ. καλύπτονται από την παρούσα πρόταση. Στα πλαίσια της πρότασης, τα υιοθετημένα παιδιά βρίσκονται σε ισότιμη βάση με τα νόμιμα τέκνα του ζεύγους. Η ΕΟΚΕ κατανοεί ωστόσο ότι δεν βρίσκεται στις προθέσεις της πρότασης να συμπεριλάβει τις διαδικασίες υιοθέτησης στο πεδίο εφαρμογής της. Αυτό φαίνεται κάπως αντιφατικό δεδομένου ότι η υιοθεσία μπορεί να θεωρηθεί ως η έσχατη "ανάθεση ... γονικής μέριμνας". Η ΕΟΚΕ υποδεικνύει να καλυφθούν από την πρόταση οι διαδικασίες υιοθεσίας.

6.4. Η διατροφή εξακολουθεί να καλύπτεται από ξεχωριστό μέσο. Δεδομένου ότι η διατροφή είναι πάντοτε ζήτημα επείγουσας κατάστασης, υποδεικνύεται η δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση σε περιπτώσεις διατροφής να τεθούν σε ισότιμη βάση με το προτεινόμενο μέσο αναγνώρισης και εκτέλεσης εμπορικών συμφωνιών.

6.5. Ένα σημαντικό πρόβλημα παραμένει στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (μολονότι ορισμένες φορές προέρχεται εκτός αυτής) η εγκατάλειψη παιδιών και η κατάχρηση της γονικής εξουσίας σε σχέση με ένα παιδί. Η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή να εξετάσει το ζήτημα αυτό μέσω έρευνας του προβλήματος και να λάβει τα κατάλληλα μέτρα όπως αυτά προκύπτουν από τα αποτελέσματα, με στόχο να υπάρξουν μέτρα που να επικεντρώνονται στο παιδί.

Βρυξέλλες, 18 Σεπτεμβρίου 2002.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) COM(2001) 505 τελικό.

(2) ΕΕ C 80 της 3.4.2002, σ. 41.

(3) ΕΕ L 160 της 30.6.2000.

(4) Γνωμοδότηση για την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τη δικαιοδοσία και αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικά ζητήματα και σε ζητήματα γονικής ευθύνης (ΕΕ 368 της 20.12.1999).

(5) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 44/2001 του Συμβουλίου για τη δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικά και εμπορικά ζητήματα. ΕΕ 12 της 16.1.2001.

(6) Η Σύμβαση της Χάγης για τη δικαιοδοσία, τη νομοθεσία εφαρμογής, την αναγνώριση, την εκτέλεση και τη συνεργασία σε σχέση με τη γονική ευθύνη και τα μέτρα για την προστασία των παιδιών 1996.